อรรถกถาเล่มที่ ๙ หน้าที่ ๑๖๐.

[๒๑๒] คหปติ วา คหปติปุตฺโต วาติ เอตฺถ ยสฺมา ขตฺติยานํ เสตจฺฉตฺตสฺมึเยว ปตฺถนา โหติ, มหา จ เนสํ ปปญฺโจ, พฺราหฺมณา มนฺเตหิ อติตฺตา มนฺเต คเวสนฺตา วิจรนฺติ, คหปติโน ปน มุทฺธาคณนมตฺตสฺส ^๑- อุคฺคหิตกาลโต ปฏฺฐาย สมฺปตฺตึเยว อนุภวนฺติ, ตสฺมา ขตฺติยพฺรหฺมเณ อคฺคเหตฺวา "คหปติ วา คหปติปุตฺโต วา"ติ อาห. อาวฏฺเฏยฺยาติ มานุสกกามเหตุ อาวฏฺโฏ ภเวยฺยาติ อตฺโถ. อภิกฺกนฺตตราติ วิสิฏฺฐตรา. ปณีตตราติ อนปฺปกตรา, ^๒- วุตฺตมฺปิ เจตํ:- "กุสคฺเคนุทกมาทาย ^๓- สมุทฺเท อุทกมฺมิเน เอวํ มานุสกา กามา ทิพฺพกามาน สนฺติเก"ติ. ^๔- สมฺปฏิคฺคยฺห ^๕- ติฏฺฐตีติ ทิพฺพสุขํ คณฺหิตฺวา ตโต วิสิฏฺฐตรา หุตฺวา ติฏฺฐติ. โอปมฺมสํสนฺทนํ ปเนตฺถ เอวํ เวทิตพฺพํ:- คหปติสฺส ปญฺจหิ กามคุเณหิ สมงฺคีภูตกาโล วิย โพธิสตฺตสฺส ตีสุ ปาสาเทสุ จตฺตาฬีสสหสฺสอิตฺถีมชฺเฌ โมทนกาโล, ตสฺส สุจริตํ ปูเรตฺวา สคฺเค นิพฺพตฺตกาโล วิย โพธิสตฺตสฺส อภินิกฺขมนํ กตฺวา โพธิปลฺลงฺเก สพฺพญฺญุตํ ปฏิวิทฺธกาโล, ตสฺส นนฺทนวเน สมฺปตฺตึ อนุภวนกาโล วิย ตถาคตสฺส จตุตฺถชฺฌานิกผลสมาปตฺติรติยา วีติวตฺตนกาโล, ตสฺส มานุสกานํ ปญฺจนฺนํ กามคุณานํ อปตฺถนกาโล วิย ตถาคตสฺส จตุตฺถชฺฌานิกผลสมาปตฺติรติยา วีตินาเมนฺตสฺส หีนชนสุขสฺส อปตฺถนกาโลติ. [๒๑๓] สุขีติ ปฐมํ ทุกฺขิโต ปจฺฉา สุขิโต อสฺส. เสรีติ ปฐมํ เวชฺชทุติยโก ปจฺฉา เสรี เอกโก ภเวยฺย. สยํวสีติ ปฐมํ เวชฺชสฺส วเส วตฺตมาโน เวชฺเชน นิสีตาติ วุตฺเต นิสีทิ, นิปชฺชาติ วุตฺเต นิปชฺชิ, ภุญฺชาติ วุตฺเต ภุญฺชิ, ปิวาติ วุตฺเต ปิวิ, ปจฺฉา สยํวสี ชาโต. เยน กามํ คโมติ ปฐมํ อิจฺฉิติจฺฉิตฏฺฐานํ คนฺตุํ นาลตฺถ, ปจฺฉา โรเค วูปสนฺเต วนทสฺสนคิริทสฺสนปพฺพตทสฺสนาทีสุปิ เยนกามํ คโม ชาโต, ยตฺถ ยตฺเถว คนฺตุํ อิจฺฉติ, ตตฺถ ตตฺเถว คจฺเฉยฺย. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. มุทฺธาคณนมตฺตํ ^๒ ฉ.ม. อตปฺปกตรา ^๓ สี. กุสคฺเค อุทกมาทาย @^๔ ขุ. ชา. ๒๘/๓๒๗/๑๓๒ มหาสุตโสมชาตก (สฺยา) ^๕ ฉ.ม. สมธิคยฺห

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้าที่ ๑๖๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=9&page=160&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=4023&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=9&A=4023&modeTY=2&pagebreak=1#p160