|
|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ | |
|
|
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๕ พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๒ [ฉบับมหาจุฬาฯ] วิภังคปกรณ์
 |
|
๖. อุปปาทกกัมมอายุปปมาณวาร (วาระว่าด้วยกรรมเป็นเหตุให้เกิดและประมาณอายุของสัตว์) ๑. อุปปาทกกรรม (กรรมเป็นเหตุให้เกิด) [๑๐๒๑] ที่ชื่อว่า เทวดา ได้แก่ เทวดา ๓ จำพวก คือ ๑. สมมติเทวดา (เทวดาโดยสมมติ) ๒. อุปปัตติเทวดา (เทวดาโดยอุบัติ) ๓. วิสุทธิเทวดา (เทวดาโดยความบริสุทธิ์) พระราชา พระราชเทวี พระราชกุมาร๑- เรียกว่า สมมติเทวดา เทวดาเบื้องบนนับแต่เทวดาชั้นจาตุมหาราชขึ้นไปเรียกว่า อุปปัตติเทวดา พระอรหันต์ทั้งหลายเรียกว่า วิสุทธิเทวดา พวกมนุษย์ผู้ให้ทาน สมาทานศีล รักษาอุโบสถแล้วไปเกิดที่ไหน พวกมนุษย์ให้ทาน สมาทานศีล รักษาอุโบสถแล้ว บางพวกไปเกิดเป็นสหาย ของกษัตริย์มหาศาล บางพวกไปเกิดเป็นสหายของพราหมณ์มหาศาล บางพวกไป เกิดเป็นสหายของคฤหบดีมหาศาล บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นจาตุ- มหาราช บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นดาวดึงส์ บางพวกไปเกิดเป็น สหายของเทวดาชั้นยามา บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นดุสิต บางพวก ไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นนิมมานรดี บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้น ปรนิมมิตวสวัตตี @เชิงอรรถ : @๑ อภิ.วิ.อ. ๑๐๒๑/๕๖๕ {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๕ หน้า : ๖๖๙}
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [๑๘. ธัมมหทยวิภังค์]
๖. อุปปาทกกัมมอายุปปมาณวาร ๒. อายุปปมาณะ
๒. อายุปปมาณะ (ประมาณอายุ) [๑๐๒๒] อายุของมนุษย์ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๑๐๐ ปี ต่ำกว่านั้นบ้าง เกินกว่านั้นบ้างก็มี (๑) [๑๐๒๓] อายุของเทวดาชั้นจาตุมหาราช มีประมาณเท่าไร ๕๐ ปีของมนุษย์ นับเป็นวันหนึ่งคืนหนึ่งของเทวดาชั้นจาตุมหาราช ๓๐ ราตรีโดยราตรีนั้นเป็น ๑ เดือน ๑๒ เดือนโดยเดือนนั้น เป็น ๑ ปี ๕๐๐ ปี ทิพย์โดยปีนั้น เป็นประมาณอายุของเทวดาชั้นจาตุมหาราช นับอย่างปีมนุษย์ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๙ ล้านปี (๒) อายุของเทวดาชั้นดาวดึงส์ มีประมาณเท่าไร ๑๐๐ ปีของมนุษย์นับเป็นวันหนึ่ง คืนหนึ่งของเทวดาชั้นดาวดึงส์ ๓๐ ราตรี โดยราตรีนั้น เป็น ๑ เดือน ๑๒ เดือนโดยเดือนนั้น เป็น ๑ ปี ๑,๐๐๐ ปี ทิพย์โดยปีนั้น เป็นประมาณอายุของเทวดาชั้นดาวดึงส์ นับอย่างปีมนุษย์ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๓ โกฏิ ๖ ล้านปี (๓) อายุของเทวดาชั้นยามา มีประมาณเท่าไร ๒๐๐ ปีของมนุษย์นับเป็นวันหนึ่งคืนหนึ่งของเทวดาชั้นยามา ๓๐ ราตรีโดย ราตรีนั้น เป็น ๑ เดือน ๑๒ เดือนโดยเดือนนั้น เป็น ๑ ปี ๒,๐๐๐ ปีทิพย์โดยปีนั้น เป็นประมาณอายุของเทวดาชั้นยามา นับอย่างปีมนุษย์ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๑๔ โกฏิ ๔ ล้านปี (๔) อายุของเทวดาชั้นดุสิต มีประมาณเท่าไร {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๕ หน้า : ๖๗๐}
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [๑๘. ธัมมหทยวิภังค์]
๖. อุปปาทกกัมมอายุปปมาณวาร ๒. อายุปปมาณะ
๔๐๐ ปีของมนุษย์นับเป็นวันหนึ่งคืนหนึ่งของเทวดาชั้นดุสิต ๓๐ ราตรีโดย ราตรีนั้น เป็น ๑ เดือน ๑๒ เดือนโดยเดือนนั้น เป็น ๑ ปี ๔,๐๐๐ ปีทิพย์โดยปีนั้น เป็นประมาณอายุของเทวดาชั้นดุสิต นับอย่างปีมนุษย์ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๕๗ โกฏิ ๖ ล้านปี (๕) อายุของเทวดาชั้นนิมมานรดี มีประมาณเท่าไร ๘๐๐ ปีของมนุษย์นับเป็นวันหนึ่งคืนหนึ่งของเทวดาชั้นนิมมานรดี ๓๐ ราตรี โดยราตรีนั้น เป็น ๑ เดือน ๑๒ เดือนโดยเดือนนั้น เป็น ๑ ปี ๘,๐๐๐ ปีทิพย์ โดยปีนั้น เป็นประมาณอายุของเทวดาชั้นนิมมานรดี นับอย่างปีมนุษย์ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๒๓๐ โกฏิ ๔ ล้านปี (๖) อายุของเทวดาชั้นปรนิมมิตวสวัตตี มีประมาณเท่าไร ๑,๖๐๐ ปีของมนุษย์นับเป็นวันหนึ่งคืนหนึ่งของเทวดาชั้นปรนิมมิตวสวัตตี ๓๐ ราตรีโดยราตรีนั้น เป็น ๑ เดือน ๑๒ เดือนโดยเดือนนั้นเป็น ๑ ปี ๑๖,๐๐๐ ปี ทิพย์เป็นประมาณอายุของเทวดาชั้นปรนิมมิตวสวัตตี นับอย่างปีมนุษย์ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๙๒๑ โกฏิ ๖ ล้านปี (๗) เทวดาชั้นกามาวจรสวรรค์ ๖ ชั้นเพียบพร้อมด้วยกามคุณทุกอย่าง อายุของเทวดาชั้นกามาวจรสวรรค์ ๖ ชั้น นับรวมกันทั้งหมดเป็นเท่าไร เป็น ๑,๒๒๘ โกฏิ ๕ ล้านปี โดยนับอย่างปีของมนุษย์ [๑๐๒๔] บุคคลเจริญปฐมฌานได้อย่างสามัญ ไปเกิดที่ไหน บุคคลเจริญปฐมฌานได้อย่างสามัญแล้วไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นพรหม- ปาริสัชชา {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๕ หน้า : ๖๗๑}
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [๑๘. ธัมมหทยวิภังค์]
๖. อุปปาทกกัมมอายุปปมาณวาร ๒. อายุปปมาณะ
อายุของเทวดา เหล่านั้นมีประมาณเท่าไร มีประมาณเท่าส่วนที่ ๓ แห่งกัป (๘) บุคคลเจริญปฐมฌานได้อย่างกลาง ไปเกิดที่ไหน ไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นพรหมปุโรหิตา อายุของเทวดา เหล่านั้นมีประมาณเท่าไร มีประมาณกึ่งกัป (๙) บุคคลเจริญปฐมฌานได้อย่างประณีต ไปเกิดที่ไหน บุคคลเจริญปฐมฌานได้อย่างประณีตแล้ว ไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้น มหาพรหม อายุของเทวดา เหล่านั้นมีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๑ กัป (๑๐) [๑๐๒๕] บุคคลเจริญทุติยฌานได้อย่างสามัญ ไปเกิดที่ไหน บุคคลผู้เจริญทุติยฌานได้อย่างสามัญแล้ว ไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้น ปริตตาภา อายุของเทวดา เหล่านั้นมีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๒ กัป (๑๑) บุคคลเจริญทุติยฌานได้อย่างกลาง ไปเกิดที่ไหน บุคคลเจริญทุติยฌานได้อย่างกลางแล้ว ไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้น อัปปมาณาภา อายุของเทวดา เหล่านั้นมีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๔ กัป (๑๒) บุคคลเจริญทุติยฌานได้อย่างประณีต ไปเกิดที่ไหน บุคคลเจริญทุติยฌานได้อย่างประณีตแล้วไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นอาภัสสรา {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๕ หน้า : ๖๗๒}
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [๑๘. ธัมมหทยวิภังค์]
๖. อุปปาทกกัมมอายุปปมาณวาร ๒. อายุปปมาณะ
อายุของเทวดา เหล่านั้นมีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๘ กัป (๑๓) [๑๐๒๖] บุคคลเจริญตติยฌานได้อย่างสามัญ ไปเกิดที่ไหน บุคคลเจริญตติยฌานได้อย่างสามัญแล้ว ไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นปริตตสุภา อายุของเทวดา เหล่านั้นมีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๑๖ กัป (๑๔) บุคคลเจริญตติยฌานได้อย่างกลาง ไปเกิดที่ไหน บุคคลเจริญตติยฌานได้อย่างกลาง ไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นอัปปมาณสุภา อายุของเทวดา เหล่านั้นมีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๓๒ กัป (๑๕) บุคคลเจริญตติยฌานได้อย่างประณีต ไปเกิดที่ไหน บุคคลเจริญตติยฌานได้อย่างประณีตแล้ว ไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นสุภกิณหา อายุของเทวดา เหล่านั้นมีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๖๔ กัป (๑๖) [๑๐๒๗] บุคคลเจริญจตุตถฌานแล้ว บางพวกไปเกิดเป็นสหายของอสัญญสัตต- เทวดา บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นเวหัปผลา บางพวกไปเกิดเป็นสหาย ของเทวดาชั้นอวิหา บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นอตัปปา บางพวกไปเกิด เป็นสหายของเทวดาชั้นสุทัสสา บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นสุทัสสี บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาชั้นอกนิฏฐา บางพวกไปเกิดเป็นสหายของ เทวดาผู้เข้าถึงอากาสานัญจายตนภพ บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาผู้เข้าถึง วิญญาณัญจายตนภพ บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาผู้เข้าถึงอากิญจัญญายตน- ภพ บางพวกไปเกิดเป็นสหายของเทวดาผู้เข้าถึงเนวสัญญานาสัญญายตนภพ เพราะ {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๕ หน้า : ๖๗๓}
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [๑๘. ธัมมหทยวิภังค์]
๖. อุปปาทกกัมมอายุปปมาณวาร ๒. อายุปปมาณะ
มีอารมณ์ต่างกัน เพราะมีมนสิการต่างกัน เพราะมีฉันทะต่างกัน เพราะมีปณิธาน ต่างกัน๑- เพราะมีอธิโมกข์ต่างกัน เพราะมีอภินิหารต่างกัน เพราะมีปัญญาต่างกัน อายุของอสัญญสัตตเทวดาและเทวดาชั้นเวหัปผลา มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๕๐๐ กัป (๑๗-๑๘) อายุของเทวดาชั้นอวิหา มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๑,๐๐๐ กัป (๑๙) อายุของเทวดาชั้นอตัปปา มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๒,๐๐๐ กัป (๒๐) อายุของเทวดาชั้นสุทัสสา มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๔,๐๐๐ กัป (๒๑) อายุของเทวดาชั้นสุทัสสี มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๘,๐๐๐ กัป (๒๒) อายุของเทวดาชั้นอกนิฏฐา มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๑๖,๐๐๐ กัป (๒๓) [๑๐๒๘] อายุของเทวดาผู้เข้าถึงอากาสานัญจายตนภพ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๒๐,๐๐๐ กัป (๒๔) อายุของเทวดาผู้เข้าถึงวิญญาณัญจายตนภพ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๔๐,๐๐๐ กัป (๒๕) อายุของเทวดาผู้เข้าถึงอากิญจัญญายตนภพ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๖๐,๐๐๐ กัป (๒๖) อายุของเทวดาผู้เข้าถึงเนวสัญญานาสัญญายตนภพ มีประมาณเท่าไร มีประมาณ ๘๔,๐๐๐ กัป (๒๗) @เชิงอรรถ : @๑ คือทำความปรารถนาในปฐวีกสิณเป็นต้น (อภิ.วิ.อ. ๑๐๒๗/๕๖๗) {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๕ หน้า : ๖๗๔}
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ [๑๘. ธัมมหทยวิภังค์]
๗. อภิญเญยยาทิวาร
[๑๐๒๙] เหล่าสัตว์ผู้อันอำนาจแห่งบุญส่งเสริมแล้ว ไปสู่กามภพและรูปภพหรือไปถึงภวัคคพรหมบ้าง แต่ยังกลับไปสู่ทุคติภูมิได้อีก เหล่าสัตว์ที่มีอายุยืนถึงเพียงนั้นก็ยังจุติได้เพราะหมดอายุ ไม่ว่าภพไหนๆ ที่ชื่อว่าเที่ยงไม่มี พระผู้มีพระภาคผู้ทรง แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่ได้ตรัสไว้แล้วอย่างนี้ เพราะฉะนั้นแล เหล่านักปราชญ์ผู้มีปัญญาเฉลียวฉลาด รอบคอบคำนึงถึงความจริงข้อนี้ จึงเจริญมรรคอันสูงสุด เพื่อพ้นจากชรามรณะ ครั้นเจริญมรรคที่บริสุทธิ์สะอาดซึ่งมีปกติยังสัตว์ให้หยั่ง ถึงนิพพานแล้ว จึงเป็นผู้ปราศจากอาสวะ ปรินิพพานเพราะ กำหนดรู้อาสวะทั้งปวงฉะนี้แลเนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๓๕ หน้าที่ ๖๖๙-๖๗๕. https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_line.php?B=35&A=18986 https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=35&siri=83 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับฉบับหลวง https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=35&A=14519&Z=14654&pagebreak=0 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=1104 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๕ https://84000.org/tipitaka/read/?index_35 https://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu35 https://84000.org/tipitaka/english/?index_35
    |
|
บันทึก ๑๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎก ฉบับมหาจุฬาฯ. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]