มจร. ๗. ปัญจุโปสถิกชาดก : พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๔. ปกิณณกนิบาต]

๗. ปัญจุโปสถิกชาดก (๔๙๐)

๗. ปัญจุโปสถิกชาดก (๔๙๐) ว่าด้วยการรักษาอุโบสถของสัตว์ ๕ ชนิด (พระโพธิสัตว์ถามนกพิราบว่า) [๑๒๗] เจ้านกพิราบ บัดนี้เจ้าดูขวนขวายน้อยไป เจ้าไม่ต้องการอาหารหรือ ทำไมจึงอดกลั้นความหิวกระหาย รักษาอุโบสถอยู่เล่า เจ้านกพิราบ (นกพิราบกล่าวว่า) [๑๒๘] เมื่อก่อนข้าพเจ้าตกอยู่ในความกำหนัดต่อนางนกพิราบ เราทั้ง ๒ รื่นรมย์กันที่ภูมิประเทศนั้นๆ ต่อมานกเหยี่ยวได้บินโฉบเอานางนกพิราบไป ข้าพเจ้ามิได้ประสงค์จะพลัดพรากจากนางนกนั้นเลย [๑๒๙] เพราะความพลัดพรากแยกออกจากนาง ข้าพเจ้าจึงได้เสวยเวทนาทางใจ เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าจึงรักษาอุโบสถด้วยคิดว่า ราคะอย่าได้มารบกวนข้าพเจ้าอีกต่อไป (พระโพธิสัตว์ถามสัตว์ทีละตัว ฝ่ายสัตว์เหล่านั้นก็ตอบตามความเป็นจริงว่า) [๑๓๐] เจ้างูผู้เป็นสัตว์เลื้อยคลาน ผู้มีลิ้นสองแฉก เจ้าเลื้อยไม่ตรง เลื้อยไปด้วยอก มีเขี้ยวเป็นอาวุธ มีพิษร้ายแรง ทำไมเจ้าจึงอดกลั้นความหิวกระหายรักษาอุโบสถอยู่เล่า [๑๓๑] โคเปลี่ยวมีกำลังของนายบ้าน มีหนอกกระเพื่อม มีสีสันสวยงาม มีกำลังวังชาสมบูรณ์ มันเหยียบข้าพเจ้า ข้าพเจ้าโกรธจึงได้กัดมัน มันทุรนทุรายเพราะความทุกข์จนถึงตาย {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๔๔๓}

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๔. ปกิณณกนิบาต]

๗. ปัญจุโปสถิกชาดก (๔๙๐)

[๑๓๒] ชนทั้งหลายออกจากหมู่บ้านนั้น พากันคร่ำครวญร้องไห้แล้วได้หลีกไป เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าจึงรักษาอุโบสถด้วยคิดว่า ความโกรธอย่าได้มารบกวนข้าพเจ้าอีกต่อไป [๑๓๓] เจ้าสุนัขจิ้งจอก เนื้อของพวกสัตว์ที่ตายแล้ว มีอยู่ในป่าช้าเป็นอันมาก เนื้อนั้นเป็นอาหารที่พอใจของเจ้า ทำไมเจ้าจึงอดกลั้นความหิวกระหายรักษาอุโบสถอยู่เล่า [๑๓๔] ข้าพเจ้ายินดีในซากศพ ติดใจในเนื้อช้าง จึงได้เข้าไปยังท้องช้างใหญ่ ลมร้อนและแสงแดดอันแรงกล้าได้แผดเผา จนกระทั่งทวารหนักของช้างเชือกนั้นแห้งยุบลง [๑๓๕] พระคุณเจ้าผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งผอมทั้งเหลือง ทั้งไม่มีทางออก ต่อมาเมฆฝนกลุ่มใหญ่ได้ตกมาโดยพลัน ทำให้ทวารหนักของช้างเชือกนั้นเปียกชุ่ม [๑๓๖] พระคุณเจ้าผู้เจริญ ข้าพเจ้าออกจากท้องช้างนั้นมาได้ เหมือนดั่งดวงจันทร์พ้นจากปากราหู เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าจึงรักษาอุโบสถด้วยคิดว่า ความโลภอย่าได้มารบกวนข้าพเจ้าอีกต่อไป [๑๓๗] เจ้าหมี เมื่อก่อนเจ้าเที่ยวเคี้ยวกินปลวกทั้งหลาย ที่จอมปลวกอยู่ ทำไมเจ้าจึงอดกลั้นความหิวกระหาย รักษาอุโบสถอยู่เล่า [๑๓๘] ข้าพเจ้าดูหมิ่นที่อยู่ของตน ได้ไปยังหมู่บ้านมลรัฐ เพราะความอยากเกินไป ชนทั้งหลายออกจากหมู่บ้านนั้น ทุบตีข้าพเจ้าด้วยคันธนูและไม้ค้อน {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๔๔๔}

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๔. ปกิณณกนิบาต]

๘. มหาโมรชาดก (๔๙๑)

[๑๓๙] ข้าพเจ้านั้นหัวแตก ตัวเปื้อนเลือด จึงได้กลับมายังที่อยู่ของตน เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าจึงรักษาอุโบสถด้วยคิดว่า ความอยากเกินไปอย่าได้มารบกวนข้าพเจ้าอีกต่อไป (สัตว์ทั้ง ๔ ถามพระโพธิสัตว์ว่า) [๑๔๐] พระคุณเจ้าผู้เจริญ ข้อความอันใดท่านได้ถามพวกข้าพเจ้า ข้อความอันนั้น ข้าพเจ้าทั้งหมดก็ได้ตอบตามที่รู้มา พวกข้าพเจ้าจะขอถามท่านบ้าง ท่านพราหมณ์ผู้เจริญ ทำไมท่านจึงรักษาอุโบสถอยู่เล่า (พระโพธิสัตว์ได้ตอบว่า) [๑๔๑] พระปัจเจกพุทธเจ้าผู้ไม่ถูกกิเลสทั้งปวงแปดเปื้อน นั่งที่อาศรมของเราครู่หนึ่ง ท่านได้ประกาศให้เราทราบถึงที่ไปที่มา ชื่อ โคตร และความประพฤติทุกอย่าง [๑๔๒] แม้ถึงอย่างนั้น เราก็มิได้ไหว้เท้าทั้ง ๒ ของท่าน และมิได้ถามท่าน เพราะมีมานะ เพราะเหตุนั้น เราจึงรักษาอุโบสถด้วยคิดว่า มานะอย่าได้มารบกวนเราอีกต่อไป ปัญจุโปสถิกชาดกที่ ๗ จบ