วินยปิฏเก มหาวิภงฺคสฺส
ปฐโม ภาโค
---------
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
เวรญฺชกณฺฑํ
[๑] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา เวรญฺชายํ วิหรติ นเฬรุปุจิมนฺทมูเล
มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ ฯ อสฺโสสิ
โข เวรญฺโช พฺราหฺมโณ สมโณ ขลุ โภ โคตโม สกฺยปุตฺโต สกฺยกุลา
ปพฺพชิโต เวรญฺชายํ วิหรติ นเฬรุปุจิมนฺทมูเล มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน
สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ ฯ ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ เอวํ กลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท
อพฺภุคฺคโต อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน
สุคโต โลกวิทู อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ
ภควาติ โส อิมํ โลกํ สเทวกํ สมารกํ สพฺรหฺมกํ สสฺสมณพฺราหฺมณึ
ปชํ สเทวมนุสฺสํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทติ โส ธมฺมํ เทเสติ
อาทิกลฺยาณํ มชฺเฌกลฺยาณํ ปริโยสานกลฺยาณํ สาตฺถํ สพฺยญฺชนํ
เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ ปกาเสติ สาธุ โข ปน ตถารูปานํ
อรหตํ ทสฺสนํ โหตีติ ฯ
[๒] อถโข เวรญฺโช พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ
วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข เวรญฺโช
พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ สุตมฺเมตํ โภ โคตม น สมโณ
โคตโม พฺราหฺมเณ ชิณฺเณ วุฑฺเฒ ๑- มหลฺลเก อทฺธคเต
วโยอนุปฺปตฺเต อภิวาเทติ วา ปจฺจุฏฺเฐติ วา อาสเนน วา นิมนฺเตตีติ
ตยิทํ โภ โคตม ตเถว น หิ ภวํ โคตโม พฺราหฺมเณ ชิณฺเณ
วุฑฺเฒ มหลฺลเก อทฺธคเต วโยอนุปฺปตฺเต อภิวาเทติ วา ปจฺจุฏฺเฐติ
วา อาสเนน วา นิมนฺเตติ ตยิทํ โภ โคตม น สมฺปนฺนเมวาติ ฯ
นาหนฺตํ พฺราหฺมณ ปสฺสามิ สเทวเก โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก
สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย ยมหํ อภิวาเทยฺยํ
วา ปจฺจุฏฺเฐยฺยํ วา อาสเนน วา นิมนฺเตยฺยํ ยํ หิ พฺราหฺมณ
ตถาคโต อภิวาเทยฺย วา ปจฺจุฏฺเฐยฺย วา อาสเนน วา นิมนฺเตยฺย
มุทฺธาปิ ตสฺส วิปเตยฺยาติ ฯ
{๒.๑} อรสรูโป ภวํ โคตโมติ ฯ อตฺถิ เขฺวส พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน
มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย อรสรูโป สมโณ โคตโมติ เย เต
พฺราหฺมณ รูปรสา สทฺทรสา คนฺธรสา รสรสา โผฏฺฐพฺพรสา เต ตถาคตสฺส
ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวํ กตา ๒- อายตึ อนุปฺปาทธมฺมา
อยํ โข พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วุทฺเธ ฯ ๒ คตาติปิ ปาโฐ ฯ
วเทยฺย อรสรูโป สมโณ โคตโมติ โน จ โข ยํ ตฺวํ สนฺธาย วเทสีติ ฯ
{๒.๒} นิพฺโภโค ภวํ โคตโมติ ฯ อตฺถิ เขฺวส พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน
มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย นิพฺโภโค สมโณ โคตโมติ เย เต
พฺราหฺมณ รูปโภคา สทฺทโภคา คนฺธโภคา รสโภคา โผฏฺฐพฺพโภคา เต
ตถาคตสฺส ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวํ กตา อายตึ
อนุปฺปาทธมฺมา อยํ โข พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา
วทมาโน วเทยฺย นิพฺโภโค สมโณ โคตโมติ โน จ โข ยํ ตฺวํ สนฺธาย
วเทสีติ ฯ
{๒.๓} อกิริยวาโท ภวํ โคตโมติ ฯ อตฺถิ เขฺวส พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน
มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย อกิริยวาโท สมโณ โคตโมติ อหญฺหิ
พฺราหฺมณ อกิริยํ วทามิ กายทุจฺจริตสฺส วจีทุจฺจริตสฺส มโนทุจฺจริตสฺส
อเนกวิหิตานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อกิริยํ วทามิ อยํ โข พฺราหฺมณ
ปริยาโย เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย อกิริยวาโท สมโณ
โคตโมติ โน จ โข ยํ ตฺวํ สนฺธาย วเทสีติ ฯ
{๒.๔} อุจฺเฉทวาโท ภวํ โคตโมติ ฯ อตฺถิ เขฺวส พฺราหฺมณ ปริยาโย
เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย อุจฺเฉทวาโท สมโณ
โคตโมติ อหญฺหิ พฺราหฺมณ อุจฺเฉทํ วทามิ ราคสฺส โทสสฺส
โมหสฺส อเนกวิหิตานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อุจฺเฉทํ
วทามิ อยํ โข พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา
วทมาโน วเทยฺย อุจฺเฉทวาโท สมโณ โคตโมติ โน จ โข ยํ ตฺวํ
สนฺธาย วเทสีติ ฯ
{๒.๕} เชคุจฺฉี ภวํ โคตโมติ ฯ อตฺถิ เขฺวส พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน
มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย เชคุจฺฉี สมโณ โคตโมติ อหญฺหิ
พฺราหฺมณ ชิคุจฺฉามิ ๑- กายทุจฺจริเตน วจีทุจฺจริเตน มโนทุจฺจริเตน
อเนกวิหิตานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยา ชิคุจฺฉามิ ๒-
อยํ โข พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย
เชคุจฺฉี สมโณ โคตโมติ โน จ โข ยํ ตฺวํ สนฺธาย วเทสีติ ฯ
{๒.๖} เวนยิโก ภวํ โคตโมติ ฯ อตฺถิ เขฺวส พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน
มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย เวนยิโก สมโณ โคตโมติ ฯ
อหญฺหิ พฺราหฺมณ วินยาย ธมฺมํ เทเสมิ ราคสฺส โทสสฺส โมหสฺส
อเนกวิหิตานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ วินยาย ธมฺมํ เทเสมิ
อยํ โข พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน
วเทยฺย เวนยิโก สมโณ โคตโมติ โน จ โข ยํ ตฺวํ สนฺธาย วเทสีติ ฯ
{๒.๗} ตปสฺสี ภวํ โคตโมติ ฯ อตฺถิ เขฺวส พฺราหฺมณ ปริยาโย
เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย ตปสฺสี สมโณ โคตโมติ
ตปนียาหํ พฺราหฺมณ ปาปเก อกุสเล ธมฺเม วทามิ กายทุจฺจริตํ
วจีทุจฺจริตํ มโนทุจฺจริตํ ยสฺส โข พฺราหฺมณ ตปนียา ปาปกา
อกุสลา ธมฺมา ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา
@เชิงอรรถ: ๑-๒ อิเมสุ ทฺวีสุ ฐาเนสุ เชคุจฺฉํ วทามีติปิ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
อนภาวํ กตา อายตึ อนุปฺปาทธมฺมา ตมหํ ตปสฺสีติ วทามิ
ตถาคตสฺส โข พฺราหฺมณ ตปนียา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา
ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวํ กตา อายตึ
อนุปฺปาทธมฺมา อยํ โข พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน มํ ปริยาเยน
สมฺมา วทมาโน วเทยฺย ตปสฺสี สมโณ โคตโมติ โน จ โข ยํ
ตฺวํ สนฺธาย วเทสีติ ฯ
{๒.๘} อปคพฺโภ ภวํ โคตโมติ ฯ อตฺถิ เขฺวส พฺราหฺมณ ปริยาโย
เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย อปคพฺโภ สมโณ โคตโมติ
ยสฺส โข พฺราหฺมณ อายตึ คพฺภเสยฺยา ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺติ ปหีนา
อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวํ กตา อายตึ อนุปฺปาทธมฺมา
ตมหํ อปคพฺโภติ วทามิ ตถาคตสฺส โข พฺราหฺมณ อายตึ คพฺภเสยฺยา
ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺติ ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวํ
กตา อายตึ อนุปฺปาทธมฺมา อยํ โข พฺราหฺมณ ปริยาโย เยน มํ
ปริยาเยน สมฺมา วทมาโน วเทยฺย อปคพฺโภ สมโณ โคตโมติ โน
จ โข ยํ ตฺวํ สนฺธาย วเทสีติ ฯ
[๓] เสยฺยถาปิ พฺราหฺมณ กุกฺกุฏิยา อณฺฑานิ อฏฺฐ วา ทส
วา ทฺวาทส วา ตานสฺสุ กุกฺกุฏิยา สมฺมา อธิสยิตานิ สมฺมา
ปริเสทิตานิ สมฺมา ปริภาวิตานิ โย นุ โข เตสํ กุกฺกุฏจฺฉาปกานํ
ปฐมตรํ ปาทนขสิขาย วา มุขตุณฺฑเกน วา อณฺฑโกสํ
ปทาเลตฺวา โสตฺถินา อภินิพฺพิชฺเฌยฺย กินฺติ สฺวาสฺส วจนีโย
เชฏฺโฐ วา กนิฏฺโฐ วาติ ฯ เชฏฺโฐติสฺส โภ โคตม วจนีโย โส หิ
เนสํ เชฏฺโฐ โหตีติ ฯ เอวเมว โข อหํ พฺราหฺมณ อวิชฺชาคตาย ปชาย
อณฺฑภูตาย ปริโยนทฺธาย อวิชฺชณฺฑโกสํ ปทาเลตฺวา เอโก ว โลเก
อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธึ อภิสมฺพุทฺโธ โสหํ พฺราหฺมณ เชฏฺโฐ เสฏฺโฐ
โลกสฺส อารทฺธํ โข ปน เม พฺราหฺมณ วิริยํ อโหสิ อสลฺลีนํ อุปฏฺฐิตา
สติ อปฺปมุฏฺฐา ๑- ปสฺสทฺโธ กาโย อสารทฺโธ สมาหิตํ จิตฺตํ เอกคฺคํ
โส โข อหํ พฺราหฺมณ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ
สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหาสึ วิตกฺกวิจารานํ
วูปสมา อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ
สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหาสึ ปีติยา จ วิราคา
อุเปกฺขโก จ วิหาสึ สโต จ สมฺปชาโน สุขญฺจ กาเยน ปฏิสํเวเทสึ
ยนฺตํ อริยา อาจิกฺขนฺติ อุเปกฺขโก สติมา สุขวิหารีติ ตติยํ ฌานํ
อุปสมฺปชฺช วิหาสึ สุขสฺส จ ปหานา ทุกฺขสฺส จ ปหานา ปุพฺเพ ว
โสมนสฺสโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมา อทุกฺขมสุขํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ
จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหาสึ ฯ
{๓.๑} โส เอวํ สมาหิเต จิตฺเต ปริสุทฺเธ ปริโยทาเต อนงฺคเณ
วิคตูปกฺกิเลเส มุทุภูเต กมฺมนิเย ฐิเต อาเนญฺชปฺปตฺเต ๒-
ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณาย จิตฺตํ อภินินฺนาเมสึ โส อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ม. อสมฺมุฏฺฐา ฯ ๒ ยุ. ม. อานญฺชปฺปตฺเต ฯ
อนุสฺสรามิ เสยฺยถีทํ เอกํปิ ชาตึ เทฺวปิ ชาติโย ติสฺโสปิ ชาติโย
จตสฺโสปิ ชาติโย ปญฺจปิ ชาติโย ทสปิ ชาติโย วีสํปิ ชาติโย ตึสํปิ
ชาติโย จตฺตาฬีสํปิ ชาติโย ปญฺญาสํปิ ชาติโย ชาติสตํปิ ชาติสหสฺสํปิ
ชาติสตสหสฺสํปิ อเนเกปิ สํวฏฺฏกปฺเป อเนเกปิ วิวฏฺฏกปฺเป อเนเกปิ
สํวฏฺฏวิวฏฺฏกปฺเป อมุตฺราสึ เอวํนาโม เอวํโคตฺโต เอวํวณฺโณ
เอวมาหาโร เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที เอวมายุปริยนฺโต โส ตโต จุโต
อมุตฺร อุทปาทึ ตตฺราปาสึ เอวํนาโม เอวํโคตฺโต เอวํวณฺโณ
เอวมาหาโร เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที เอวมายุปริยนฺโต โส ตโต จุโต
อิธูปปนฺโนติ ฯ อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ
อนุสฺสรามิ ฯ อยํ โข เม พฺราหฺมณ รตฺติยา ปฐเม ยาเม ปฐมา
วิชฺชา อธิคตา อวิชฺชา วิหตา วิชฺชา อุปฺปนฺนา ตโม วิหโต อาโลโก
อุปฺปนฺโน ยถาตํ อปฺปมตฺตสฺส อาตาปิโน ปหิตตฺตสฺส วิหรโต ฯ
อยํ โข เม พฺราหฺมณ ปฐมา อภินิพฺพิธา อโหสิ กุกฺกุฏจฺฉาปกสฺเสว
อณฺฑโกสมฺหา ฯ
{๓.๒} โส เอวํ สมาหิเต จิตฺเต ปริสุทฺเธ ปริโยทาเต อนงฺคเณ วิคตูปกฺกิเลเส
มุทุภูเต กมฺมนิเย ฐิเต อาเนญฺชปฺปตฺเต สตฺตานํ จุตูปปาตญาณาย จิตฺตํ
อภินินฺนาเมสึ ฯ โส ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สตฺเต
ปสฺสามิ จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ สุคเต
ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานามิ อิเม วต โภนฺโต สตฺตา กายทุจฺจริเตน
สมนฺนาคตา วจีทุจฺจริเตน สมนฺนาคตา มโนทุจฺจริเตน สมนฺนาคตา อริยานํ
อุปวาทกา มิจฺฉาทิฏฺฐิกา มิจฺฉาทิฏฺฐิกมฺมสมาทานา เต กายสฺส เภทา ปรํ
มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปนฺนา อิเม วา ปน โภนฺโต สตฺตา
กายสุจริเตน สมนฺนาคตา วจีสุจริเตน สมนฺนาคตา มโนสุจริเตน สมนฺนาคตา
อริยานํ อนุปวาทกา สมฺมาทิฏฺฐิกา สมฺมาทิฏฺฐิกมฺมสมาทานา เต กายสฺส
เภทา ปรํ มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ ๑- อุปปนฺนาติ ฯ อิติ ทิพฺเพน จกฺขุนา
วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สตฺเต ปสฺสามิ จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน
ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ สุคเต ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานามิ ฯ
อยํ โข เม พฺราหฺมณ รตฺติยา มชฺฌิเม ยาเม ทุติยา วิชฺชา อธิคตา อวิชฺชา
วิหตา วิชฺชา อุปฺปนฺนา ตโม วิหโต อาโลโก อุปฺปนฺโน ยถาตํ อปฺปมตฺตสฺส
อาตาปิโน ปหิตตฺตสฺส วิหรโต ฯ อยํ โข เม พฺราหฺมณ ทุติยา อภินิพฺพิธา
อโหสิ กุกฺกุฏจฺฉาปกสฺเสว อณฺฑโกสมฺหา ฯ
{๓.๓} โส เอวํ สมาหิเต จิตฺเต ปริสุทฺเธ ปริโยทาเต อนงฺคเณ วิคตูปกฺกิเลเส
มุทุภูเต กมฺมนิเย ฐิเต อาเนญฺชปฺปตฺเต อาสวานํ ขยญาณาย จิตฺตํ อภินินฺนาเมสึ
โส อิทํ ทุกฺขนฺติ ยถาภูตํ อพฺภญฺญาสึ อยํ ทุกฺขสมุทโยติ ยถาภูตํ อพฺภญฺญาสึ
อยํ ทุกฺขนิโรโธติ ยถาภูตํ อพฺภญฺญาสึ อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทาติ
@เชิงอรรถ: ๑ สคฺคโลกนฺติปิ ปาโฐ ฯ
ยถาภูตํ อพฺภญฺญาสึ อิเม อาสวาติ ยถาภูตํ อพฺภญฺญาสึ อยํ
อาสวสมุทโยติ ยถาภูตํ อพฺภญฺญาสึ อยํ อาสวนิโรโธติ ยถาภูตํ
อพฺภญฺญาสึ อยํ อาสวนิโรธคามินี ปฏิปทาติ ยถาภูตํ อพฺภญฺญาสึ
ตสฺส เม เอวํ ชานโต เอวํ ปสฺสโต กามาสวาปิ จิตฺตํ วิมุจฺจิตฺถ
ภวาสวาปิ จิตฺตํ วิมุจฺจิตฺถ ๑- อวิชฺชาสวาปิ จิตฺตํ วิมุจฺจิตฺถ วิมุตฺตสฺมึ
วิมุตฺตมิติ ๒- ญาณํ อโหสิ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ
นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ อพฺภญฺญาสึ ฯ อยํ โข เม พฺราหฺมณ รตฺติยา
ปจฺฉิเม ยาเม ตติยา วิชฺชา อธิคตา อวิชฺชา วิหตา วิชฺชา อุปฺปนฺนา
ตโม วิหโต อาโลโก อุปฺปนฺโน ยถาตํ อปฺปมตฺตสฺส อาตาปิโน
ปหิตตฺตสฺส วิหรโต ฯ อยํ โข เม พฺราหฺมณ ตติยา อภินิพฺพิธา อโหสิ
กุกฺกุฏจฺฉาปกสฺเสว อณฺฑโกสมฺหาติ ฯ
[๔] เอวํ วุตฺเต เวรญฺโช พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ เชฏฺโฐ ภวํ
โคตโม เสฏฺโฐ ภวํ โคตโม อภิกฺกนฺตํ โภ โคตม อภิกฺกนฺตํ โภ โคตม
เสยฺยถาปิ โภ โคตม นิกฺกุชฺชิตํ วา อุกฺกุชฺเชยฺย ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย
มูฬฺหสฺส วา มคฺคํ อาจิกฺเขยฺย อนฺธกาเร วา เตลปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต
รูปานิ ทกฺขนฺตีติ เอวเมวํ ๓- โภตา โคตเมน อเนกปริยาเยน ธมฺโม
@เชิงอรรถ: ๑ เยภุยฺเยน อิโต ปรํ ทิฏฺฐาสวาปีติ อตฺถิ ฯ ๒ วิมุตฺตมฺหีติปิ
@ปาโฐ ฯ ๓ สพฺพตฺถ เอวเมวาติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
ปกาสิโต เอสาหํ ภวนฺตํ โคตมํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ ภิกฺขุสงฺฆญฺจ
อุปาสกํ มํ ภวํ โคตโม ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คตํ อธิวาเสตุ
จ เม ภวํ โคตโม เวรญฺชายํ วสฺสาวาสํ สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆนาติ ฯ อธิวาเสสิ
ภควา ตุณฺหีภาเวน ฯ อถโข เวรญฺโช พฺราหฺมโณ ภควโต อธิวาสนํ
วิทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ ฯ
[๕] เตน โข ปน สมเยน เวรญฺชา ทุพฺภิกฺขา โหติ ทฺวีหิติกา
เสตฏฺฐิกา สลากาวุตฺตา น สุกรา อุญฺเฉน ปคฺคเหน ยาเปตุํ ฯ เตน
โข ปน สมเยน อุตฺตราปถกา อสฺสวาณิชา ปญฺจมตฺเตหิ อสฺสสเตหิ
เวรญฺชายํ วสฺสาวาสํ อุปคตา โหนฺติ ฯ เตหิ อสฺสมณฺฑลิกาสุ ภิกฺขูนํ
ปตฺถปตฺถปูลกํ ๑- ปญฺญตฺตํ โหติ ฯ ภิกฺขู ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา
ปตฺตจีวรมาทาย เวรญฺชายํ ๒- ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวา ปิณฺฑํ อลภมานา
อสฺสมณฺฑลิกาสุ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปตฺถปตฺถปูลกํ อารามํ หริตฺวา
อุทุกฺขเล โกฏฺเฏตฺวา โกฏฺเฏตฺวา ปริภุญฺชนฺติ ฯ อายสฺมา ปนานนฺโท
ปตฺถปูลกํ สิลายํ ปึสิตฺวา ๓- ภควโต อุปนาเมติ ฯ ตํ ภควา ปริภุญฺชติ ฯ
{๕.๑} อสฺโสสิ โข ภควา อุทุกฺขลสทฺทํ ฯ ชานนฺตาปิ ตถาคตา ปุจฺฉนฺติ
ชานนฺตาปิ น ปุจฺฉนฺติ กาลํ วิทิตฺวา ปุจฺฉนฺติ กาลํ วิทิตฺวา น ปุจฺฉนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ สพฺพตฺถ ปตฺถปตฺถมูลกนฺติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ ๒ ยุ. ม. เวรญฺชํ ฯ
@๓ ยุ. ม. ปิสิตฺวา ฯ
อตฺถสญฺหิตํ ตถาคตา ปุจฺฉนฺติ โน อนตฺถสญฺหิตํ อนตฺถสญฺหิเต
เสตุฆาโต ตถาคตานํ ฯ ทฺวีหากาเรหิ พุทฺธา ภควนฺโต ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉนฺติ
ธมฺมํ วา เทเสสฺสาม สาวกานํ วา สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสฺสามาติ ฯ
อถโข ภควา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ กินฺนุ โข โส อานนฺท
อุทุกฺขลสทฺโทติ ฯ อถโข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต เอตมตฺถํ
อาโรเจสิ ฯ สาธุ สาธุ อานนฺท ตุเมฺหหิ อานนฺท สปฺปุริเสหิ วิชิตํ
ปจฺฉิมา ชนตา สาลิมํโสทนํ อติมญฺญิสฺสตีติ ฯ
[๖] อถโข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ
นิสินฺโน โข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ภควนฺตํ เอตทโวจ เอตรหิ
ภนฺเต เวรญฺชา ทุพฺภิกฺขา ทฺวีหิติกา เสตฏฺฐิกา สลากาวุตฺตา น สุกรา
อุญฺเฉน ปคฺคเหน ยาเปตุํ อิมิสฺสา ภนฺเต มหาปฐวิยา เหฏฺฐิมตลํ
สมฺปนฺนํ ๑- เสยฺยถาปิ ขุทฺทกมธุํ ๒- อนีลกํ เอวมสฺสาทํ สาธาหํ ภนฺเต
ปฐวึ ปริวตฺเตยฺยํ ภิกฺขู ปปฺปฏโกชํ ปริภุญฺชิสฺสนฺตีติ ฯ เย ปน เต
โมคฺคลฺลาน ปฐวีนิสฺสิตา ปาณา เต กถํ กริสฺสสีติ ฯ เอกาหํ ภนฺเต ปาณึ
อภินิมฺมินิสฺสามิ เสยฺยถาปิ มหาปฐวี เย ปฐวีนิสฺสิตา ปาณา เต ตตฺถ
สงฺกาเมสฺสามิ เอเกน หตฺเถน ปฐวึ ปริวตฺเตสฺสามีติ ฯ อลํ โมคฺคลฺลาน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. รา. รสสมฺปนฺนํ ฯ ๒ ยุ. ขุทฺทมธุํ ฯ
มา เต รุจฺจิ ปฐวึ ปริวตฺเตตุํ วิปลฺลาสํปิ สตฺตา ปฏิลเภยฺยุนฺติ ฯ สาธุ
ภนฺเต สพฺโพ ภิกฺขุสงฺโฆ อุตฺตรกุรุํ ปิณฺฑาย คจฺเฉยฺยาติ ฯ เย ปน เต
โมคฺคลฺลาน ภิกฺขู อนิทฺธิมนฺโต เต กถํ กริสฺสสีติ ฯ ตถาหํ ภนฺเต
กริสฺสามิ ยถา สพฺเพ ภิกฺขู คจฺฉิสฺสนฺตีติ ฯ อลํ โมคฺคลฺลาน มา เต
รุจฺจิ สพฺพสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส อุตฺตรกุรุํ ปิณฺฑาย คมนนฺติ ฯ
[๗] อถโข อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺส
เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ กตเมสานํ โข พุทฺธานํ
ภควนฺตานํ พฺรหฺมจริยํ น จิรฏฺฐิติกํ อโหสิ กตเมสานํ พุทฺธานํ
ภควนฺตานํ พฺรหฺมจริยํ จิรฏฺฐิติกํ อโหสีติ ฯ อถโข อายสฺมา
สาริปุตฺโต สายณฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต เยน ภควา
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ
อิธ มยฺหํ ภนฺเต รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก
อุทปาทิ กตเมสานํ โข พุทฺธานํ ภควนฺตานํ พฺรหฺมจริยํ น
จิรฏฺฐิติกํ อโหสิ กตเมสานํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ พฺรหฺมจริยํ
จิรฏฺฐิติกํ อโหสีติ ฯ ภควโต จ สาริปุตฺต วิปสฺสิสฺส ภควโต
จ สิขิสฺส ภควโต จ เวสฺสภุสฺส พฺรหฺมจริยํ น จิรฏฺฐิติกํ อโหสิ
ภควโต จ สาริปุตฺต กกุสนฺธสฺส ภควโต จ โกนาคมนสฺส
ภควโต จ กสฺสปสฺส พฺรหฺมจริยํ จิรฏฺฐิติกํ อโหสีติ ฯ โก นุ
โข ภนฺเต เหตุ โก ปจฺจโย เยน ภควโต จ วิปสฺสิสฺส
ภควโต จ สิขิสฺส ภควโต จ เวสฺสภุสฺส พฺรหฺมจริยํ น
จิรฏฺฐิติกํ อโหสีติ ฯ
{๗.๑} ภควา จ สาริปุตฺต วิปสฺสี ภควา จ สิขี ภควา จ เวสฺสภู
กิลาสุโน อเหสุํ สาวกานํ วิตฺถาเรน ธมฺมํ ทสฺเสตุํ อปฺปกญฺจ เนสํ
อโหสิ สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถา อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ
อพฺภูตธมฺมํ เวทลฺลํ อปฺปญฺญตฺตํ สาวกานํ สิกฺขาปทํ อนุทฺทิฏฺฐํ
ปาติโมกฺขํ เตสํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ อนฺตรธาเนน พุทฺธานุพุทฺธานํ
สาวกานํ อนฺตรธาเนน เย เต ปจฺฉิมา สาวกา นานานามา นานาโคตฺตา
นานาชจฺจา นานากุลา ปพฺพชิตา เต ตํ พฺรหฺมจริยํ ขิปฺปญฺเญว
อนฺตรธาเปสุํ เสยฺยถาปิ สาริปุตฺต นานาปุปฺผานิ ผลเก นิกฺขิตฺตานิ
สุตฺเตน อสงฺคหิตานิ ตานิ วาโต วิกิรติ วิธมติ วิทฺธํเสติ ตํ กิสฺส เหตุ
ยถาตํ สุตฺเตน อสงฺคหิตตฺตา เอวเมว โข สาริปุตฺต เตสํ พุทฺธานํ
ภควนฺตานํ อนฺตรธาเนน พุทฺธานุพุทฺธานํ สาวกานํ อนฺตรธาเนน
เย เต ปจฺฉิมา สาวกา นานานามา นานาโคตฺตา นานาชจฺจา
นานากุลา ปพฺพชิตา เต ตํ พฺรหฺมจริยํ ขิปฺปญฺเญว อนฺตรธาเปสุํ
{๗.๒} กิลาสุโน จ เต พุทฺธา ๑- ภควนฺโต อเหสุํ สาวเก ๒- เจตสา
เจโต ปริจฺจ โอวทิตุํ ภูตปุพฺพํ สาริปุตฺต เวสฺสภู ภควา อรหํ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ อญฺญตรสฺมึ ภึสนเก วนสณฺเฑ สหสฺสํ ภิกฺขุสงฺฆํ
@เชิงอรรถ: ๑ อยํ ปาโฐ กตฺถจิ น ทิสฺสติ ฯ ๒ สาวกานนฺติปิ อตฺถิ ฯ
เจตสา เจโต ปริจฺจ โอวทติ อนุสาสติ เอวํ วิตกฺเกถ มา เอวํ
วิตกฺกยิตฺถ เอวํ มนสิกโรถ มา เอวํ มนสากตฺถ อิทํ ปชหถ อิทํ
อุปสมฺปชฺช วิหรถาติ อถโข สาริปุตฺต เตสํ ภิกฺขุสหสฺสานํ ๑-
เวสฺสภุนา ภควตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน เอวํ โอวทิยมานานํ
เอวํ อนุสาสิยมานานํ อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตานิ วิมุจฺจึสุ
ตตฺร สุทํ สาริปุตฺต ภึสนกสฺส วนสณฺฑสฺส ภึสนกตสฺมึ
โหติ โย โกจิ อวีตราโค ตํ วนสณฺฑํ ปวิสติ เยภุยฺเยน ๒-
โลมานิ หํสนฺติ อยํ โข สาริปุตฺต เหตุ อยํ ปจฺจโย เยน
ภควโต จ วิปสฺสิสฺส ภควโต จ สิขิสฺส ภควโต จ เวสฺสภุสฺส
พฺรหฺมจริยํ น จิรฏฺฐิติกํ อโหสีติ ฯ โก ปน ภนฺเต เหตุ โก
ปจฺจโย เยน ภควโต จ กกุสนฺธสฺส ภควโต จ โกนาคมนสฺส
ภควโต จ กสฺสปสฺส พฺรหฺมจริยํ จิรฏฺฐิติกํ อโหสีติ ฯ
{๗.๓} ภควา จ สาริปุตฺต กกุสนฺโธ ภควา จ โกนาคมโน ภควา จ
กสฺสโป อกิลาสุโน อเหสุํ สาวกานํ วิตฺถาเรน ธมฺมํ เทเสตุํ พหุญฺจ
เนสํ อโหสิ สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถา อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ
อพฺภูตธมฺมํ เวทลฺลํ ปญฺญตฺตํ สาวกานํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิฏฺฐํ ปาติโมกฺขํ
เตสํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ อนฺตรธาเนน พุทฺธานุพุทฺธานํ สาวกานํ
อนฺตรธาเนน เย เต ปจฺฉิมา สาวกา นานานามา นานาโคตฺตา
นานาชจฺจา นานากุลา ปพฺพชิตา เต ตํ พฺรหฺมจริยํ
@เชิงอรรถ: ๑ เตสํ ภิกฺขูนนฺติ อมฺหากํ ขนฺติ ฯ ๒ ม. เยภูเยน ฯ
จิรํ ทีฆมทฺธานํ ฐเปสุํ เสยฺยถาปิ สาริปุตฺต นานาปุปฺผานิ ผลเก
นิกฺขิตฺตานิ สุตฺเตน สุสงฺคหิตานิ ตานิ วาโต น วิกิรติ น
วิธมติ น วิทฺธํเสติ ตํ กิสฺส เหตุ ยถาตํ สุตฺเตน สุสงฺคหิตตฺตา
เอวเมว โข สาริปุตฺต เตสํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ อนฺตรธาเนน
พุทฺธานุพุทฺธานํ สาวกานํ อนฺตรธาเนน เย เต ปจฺฉิมา สาวกา
นานานามา นานาโคตฺตา นานาชจฺจา นานากุลา ปพฺพชิตา เต
ตํ พฺรหฺมจริยํ จิรํ ทีฆมทฺธานํ ฐเปสุํ อยํ โข สาริปุตฺต เหตุ
อยํ ปจฺจโย เยน ภควโต จ กกุสนฺธสฺส ภควโต จ โกนาคมนสฺส
ภควโต จ กสฺสปสฺส พฺรหฺมจริยํ จิรฏฺฐิติกํ อโหสีติ ฯ
[๘] อถโข อายสฺมา สาริปุตฺโต อุฏฺฐายาสนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ
กริตฺวา เยน ภควา เตนญฺชลึ ปณาเมตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ เอตสฺส
ภควา กาโล เอตสฺส สุคต กาโล ยํ ภควา สาวกานํ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปยฺย
อุทฺทิเสยฺย ปาติโมกฺขํ ยถยิทํ ๑- พฺรหฺมจริยํ อทฺธนิยํ อสฺส จิรฏฺฐิติกนฺติ ฯ
{๘.๑} อาคเมหิ ตฺวํ สาริปุตฺต อาคเมหิ ตฺวํ สาริปุตฺต ตถาคโต ว
ตตฺถ กาลํ ชานิสฺสติ น ตาว สาริปุตฺต สตฺถา สาวกานํ สิกฺขาปทํ
ปญฺญาเปติ อุทฺทิสติ ปาติโมกฺขํ ยาว น อิเธกจฺเจ อาสวฏฺฐานิยา
ธมฺมา สงฺเฆ ปาตุภวนฺติ ยโต จ โข สาริปุตฺต อิเธกจฺเจ
อาสวฏฺฐานิยา ธมฺมา สงฺเฆ ปาตุภวนฺติ อถ สตฺถา สาวกานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยถายิทํ ฯ
สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปติ อุทฺทิสติ ปาติโมกฺขํ เตสญฺเญว อาสวฏฺฐานิยานํ
ธมฺมานํ ปฏิฆาตาย น ตาว สาริปุตฺต อิเธกจฺเจ อาสวฏฺฐานิยา ธมฺมา
สงฺเฆ ปาตุภวนฺติ ยาว น สงฺโฆ รตฺตญฺญุมหตฺตํ ปตฺโต โหติ ยโต จ โข
สาริปุตฺต สงฺโฆ รตฺตญฺญุมหตฺตํ ปตฺโต โหติ อถ อิเธกจฺเจ อาสวฏฺฐานิยา
ธมฺมา สงฺเฆ ปาตุภวนฺติ อถ สตฺถา สาวกานํ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปติ
อุทฺทิสติ ปาติโมกฺขํ เตสญฺเญว อาสวฏฺฐานิยานํ ธมฺมานํ ปฏิฆาตาย
น ตาว สาริปุตฺต อิเธกจฺเจ อาสวฏฺฐานิยา ธมฺมา สงฺเฆ ปาตุภวนฺติ
ยาว น สงฺโฆ เวปุลฺลมหตฺตํ ปตฺโต โหติ ยโต จ โข สาริปุตฺต สงฺโฆ
เวปุลฺลมหตฺตํ ปตฺโต โหติ อถ อิเธกจฺเจ อาสวฏฺฐานิยา ธมฺมา สงฺเฆ
ปาตุภวนฺติ อถ สตฺถา สาวกานํ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปติ อุทฺทิสติ
ปาติโมกฺขํ เตสญฺเญว อาสวฏฺฐานิยานํ ธมฺมานํ ปฏิฆาตาย น ตาว
สาริปุตฺต อิเธกจฺเจ อาสวฏฺฐานิยา ธมฺมา สงฺเฆ ปาตุภวนฺติ ยาว น
สงฺโฆ ลาภคฺคมหตฺตํ ปตฺโต โหติ ยโต จ โข สาริปุตฺต สงฺโฆ ลาภคฺค-
มหตฺตํ ปตฺโต โหติ อถ อิเธกจฺเจ อาสวฏฺฐานิยา ธมฺมา สงฺเฆ
ปาตุภวนฺติ อถ สตฺถา สาวกานํ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปติ อุทฺทิสติ
ปาติโมกฺขํ เตสญฺเญว อาสวฏฺฐานิยานํ ธมฺมานํ ปฏิฆาตาย นิรพฺพุโท
หิ สาริปุตฺต ภิกฺขุสงฺโฆ นิราทีนโว อปคตกาฬโก สุทฺโธ ปริโยทาโต
สาเร ปติฏฺฐิโต อิเมสํ หิ สาริปุตฺต ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ โย ปจฺฉิมโก
ภิกฺขุ โส โสตาปนฺโน อวินิปาตธมฺโม นิยโต สมฺโพธิปรายโนติ ฯ
[๙] อถโข ภควา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตสิ อาจิณฺณํ โข
ปเนตํ อานนฺท ตถาคตานํ เยหิ นิมนฺติตา วสฺสํ วสนฺติ น เต
อนปโลเกตฺวา ชนปทจาริกํ ปกฺกมนฺติ อายามานนฺท เวรญฺชํ
พฺราหฺมณํ อปโลเกสฺสามาติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ โข อายสฺมา อานนฺโท
ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ อถโข ภควา นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย
อายสฺมตา อานนฺเทน ปจฺฉาสมเณน เยน เวรญฺชสฺส พฺราหฺมณสฺส
นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ ฯ อถโข
เวรญฺโช พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
{๙.๑} เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข เวรญฺชํ พฺราหฺมณํ ภควา เอตทโวจ
นิมนฺติตมฺหา ตยา พฺราหฺมณ วสฺสํ วุตฺถา อปโลเกม ๑- ตํ อิจฺฉาม
มยํ ชนปทจาริกํ ปกฺกมิตุนฺติ ฯ สจฺจํ โภ โคตม นิมนฺติตตฺถ มยา
วสฺสํ วุตฺถา อปิจ โย เทยฺยธมฺโม โส น ทินฺโน ตญฺจ โข โน อสนฺตํ
โนปิ อทาตุกมฺยตา ตํ กุเตตฺถ ลพฺภา พหุกิจฺจา ฆราวาสา พหุกรณียา
อธิวาเสตุ เม ภวํ โคตโม สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆนาติ ฯ อธิวาเสสิ
ภควา ตุณฺหีภาเวน ฯ อถโข ภควา เวรญฺชํ พฺราหฺมณํ ธมฺมิยา กถาย
สนฺทสฺเสตฺวา สมาทเปตฺวา สมุตฺเตเชตฺวา สมฺปหํเสตฺวา อุฏฺฐายาสนา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ม. อปโลกาม ฯ
ปกฺกามิ ฯ อถโข เวรญฺโช พฺราหฺมโณ ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน สเก
นิเวสเน ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิยาทาเปตฺวา ภควโต กาลํ
อาโรจาเปสิ กาโล โภ โคตม นิฏฺฐิตํ ภตฺตนฺติ ฯ
{๙.๒} อถโข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย
เยน เวรญฺชสฺส พฺราหฺมณสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ สทฺธึ ภิกฺขุสงฺเฆน ฯ อถโข เวรญฺโช
พฺราหฺมโณ พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน
สหตฺถา สนฺตปฺเปตฺวา สมฺปวาเรตฺวา ภควนฺตํ ภุตฺตาวึ โอนีตปตฺตปาณึ
ติจีวเรน อจฺฉาเทสิ เอกเมกญฺจ ภิกฺขุํ เอกเมเกน ทุสฺสยุเคน อจฺฉาเทสิ ฯ
{๙.๓} อถโข ภควา เวรญฺชํ พฺราหฺมณํ ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสตฺวา
สมาทเปตฺวา สมุตฺเตเชตฺวา สมฺปหํเสตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ ฯ อถโข
ภควา เวรญฺชายํ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา อนุปคมฺม โสเรยฺยํ สงฺกสฺสํ
กณฺณกุชฺชํ เยน ปยาคปติฏฺฐานํ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
ปยาคปติฏฺฐาเน คงฺคํ นทึ อุตฺตริตฺวา เยน พาราณสี ตทวสริ ฯ อถโข
ภควา พาราณสิยํ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน เวสาลี เตน จาริกํ ปกฺกามิ
อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน เวสาลี ตทวสริ ฯ ตตฺร สุทํ ภควา
เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน กูฏาคารสาลายํ ฯ
เวรญฺชภาณวารํ นิฏฺฐิตํ ฯ
--------------
ปฐมปาราชิกกณฺฑํ
[๑๐] เตน โข ปน สมเยน เวสาลิยา อวิทูเร กลนฺทคาโม ๑- โหติ ฯ
ตตฺถ สุทินฺโน นาม กลนฺทปุตฺโต ๒- เสฏฺฐิปุตฺโต โหติ ฯ อถโข สุทินฺโน
กลนฺทปุตฺโต สมฺพหุเลหิ สหายเกหิ สทฺธึ เวสาลึ อคมาสิ เกนจิเทว
กรณีเยน ฯ เตน โข ปน สมเยน ภควา มหติยา ปริสาย ปริวุโต ธมฺมํ
เทเสนฺโต นิสินฺโน โหติ ฯ อทฺทสา โข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ภควนฺตํ
มหติยา ปริสาย ปริวุตํ ธมฺมํ เทเสนฺตํ นิสินฺนํ ฯ ทิสฺวานสฺส เอตทโหสิ
ยนฺนูนาหํปิ ธมฺมํ สุเณยฺยนฺติ ฯ อถโข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต เยน สา
ปริสา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
{๑๐.๑} เอกมนฺตํ นิสินฺนสฺส โข สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส เอตทโหสิ
ยถา ยถา โข อหํ ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามิ นยิทํ สุกรํ อคารํ
อชฺฌาวสตา เอกนฺตปริปุณฺณํ เอกนฺตปริสุทฺธํ สงฺขลิขิตํ พฺรหฺมจริยํ จริตุํ
ยนฺนูนาหํ เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา กาสายานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพเชยฺยนฺติ ฯ อถโข สา ปริสา ภควตา
ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิตา สมาทปิตา สมุตฺเตชิตา สมฺปหํสิตา
อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. กลนฺทกคาโม นาม ฯ ม. กลนฺทคาโม นาม ฯ ๒ ยุ.
@กลนฺทกปุตฺโต ฯ
{๑๐.๒} อถโข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต อจิรวุฏฺฐิตาย ปริสาย เยน ภควา
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ
ยถา ยถาหํ ภนฺเต ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามิ นยิทํ สุกรํ
อคารํ อชฺฌาวสตา เอกนฺตปริปุณฺณํ เอกนฺตปริสุทฺธํ สงฺขลิขิตํ
พฺรหฺมจริยํ จริตุํ อิจฺฉามหํ ภนฺเต เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา กาสายานิ
วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิตุํ ปพฺพาเชตุ
มํ ภควาติ ฯ อนุญฺญาโตสิ ปน ตฺวํ สุทินฺน มาตาปิตูหิ
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ น โข อหํ ภนฺเต อนุญฺญาโต
มาตาปิตูหิ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ น โข สุทินฺน
ตถาคตา อนนุญฺญาตํ มาตาปิตูหิ ปุตฺตํ ปพฺพาเชนฺตีติ ฯ โสหํ
ภนฺเต ตถา กริสฺสามิ ยถา มํ มาตาปิตโร อนุชานิสฺสนฺติ
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ๑- ฯ
[๑๑] อถโข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต เวสาลิยํ ตํ กรณียํ ตีเรตฺวา
เยน กลนฺทคาโม เยน มาตาปิตโร เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
มาตาปิตโร เอตทโวจ อมฺม ตาต ยถา ยถาหํ ภควตา ธมฺมํ
เทสิตํ อาชานามิ นยิทํ สุกรํ อคารํ อชฺฌาวสตา เอกนฺตปริปุณฺณํ
@เชิงอรรถ: ๑ อิโต ปรํ กตฺถจิ อถโข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ภควโต ภาสิตํ
@อภินนฺทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา
@ปกฺกามีติ ลิขิตํ ฯ
เอกนฺตปริสุทฺธํ สงฺขลิขิตํ พฺรหฺมจริยํ จริตุํ อิจฺฉามหํ เกสมสฺสุํ
โอหาเรตฺวา กาสายานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ
ปพฺพชิตุํ อนุชานาถ มํ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ
เอวํ วุตฺเต สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส มาตาปิตโร สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ
เอตทโวจุํ ตฺวํ โขสิ ตาต สุทินฺน อมฺหากํ เอกปุตฺตโก
ปิโย มนาโป สุเขธิโต สุขปริหโต น ตฺวํ ตาต สุทินฺน กิญฺจิ
ทุกฺขสฺส ชานาสิ มรเณนปิ มยนฺเต อกามกา วินา ภวิสฺสาม
กึ ปน มยํ ตํ ชีวนฺตํ อนุชานิสฺสาม อคารสฺมา อนคาริยํ
ปพฺพชฺชายาติ ฯ ทุติยมฺปิ โข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต มาตาปิตโร
เอตทโวจ อมฺม ตาต ยถา ยถาหํ ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ
อาชานามิ นยิทํ สุกรํ อคารํ อชฺฌาวสตา เอกนฺตปริปุณฺณํ
เอกนฺตปริสุทฺธํ สงฺขลิขิตํ พฺรหฺมจริยํ จริตุํ อิจฺฉามหํ เกสมสฺสุํ
โอหาเรตฺวา กาสายานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ
ปพฺพชิตุํ อนุชานาถ มํ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ
ทุติยมฺปิ โข สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส มาตาปิตโร สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ
เอตทโวจุํ ตฺวํ โขสิ ตาต สุทินฺน อมฺหากํ เอกปุตฺตโก
ปิโย มนาโป สุเขธิโต สุขปริหโต น ตฺวํ ตาต สุทินฺน กิญฺจิ
ทุกฺขสฺส ชานาสิ มรเณนปิ มยนฺเต อกามกา วินา ภวิสฺสาม กึ
ปน มยํ ตํ ชีวนฺตํ อนุชานิสฺสาม อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ
ตติยมฺปิ โข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต มาตาปิตโร เอตทโวจ
อมฺม ตาต ยถา ยถาหํ ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานามิ นยิทํ
สุกรํ อคารํ อชฺฌาวสตา เอกนฺตปริปุณฺณํ เอกนฺตปริสุทฺธํ สงฺขลิขิตํ
พฺรหฺมจริยํ จริตุํ อิจฺฉามหํ เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา กาสายานิ
วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิตุํ อนุชานาถ
มํ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ ตติยมฺปิ โข สุทินฺนสฺส
กลนฺทปุตฺตสฺส มาตาปิตโร สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ เอตทโวจุํ ตฺวํ
โขสิ ตาต สุทินฺน อมฺหากํ เอกปุตฺตโก ปิโย มนาโป สุเขธิโต
สุขปริหโต น ตฺวํ ตาต สุทินฺน กิญฺจิ ทุกฺขสฺส ชานาสิ
มรเณนปิ มยนฺเต อกามกา วินา ภวิสฺสาม กึ ปน มยํ ตํ
ชีวนฺตํ อนุชานิสฺสาม อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ
{๑๑.๑} อถโข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต น มํ มาตาปิตโร อนุชานนฺติ
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ตตฺเถว อนนฺตรหิตาย ภูมิยา
นิปชฺชิ อิเธว เม มรณํ ภวิสฺสติ ปพฺพชฺชา วาติ ๑- ฯ อถโข สุทินฺโน
กลนฺทปุตฺโต เอกํปิ ภตฺตํ น ภุญฺชิ เทฺวปิ ภตฺตานิ น ภุญฺชิ ตีณิปิ
ภตฺตานิ น ภุญฺชิ จตฺตาริปิ ภตฺตานิ น ภุญฺชิ ปญฺจปิ ภตฺตานิ น
ภุญฺชิ ฉปิ ภตฺตานิ น ภุญฺชิ สตฺตปิ ภตฺตานิ น ภุญฺชิ ฯ
[๑๒] อถโข สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส มาตาปิตโร สุทินฺนํ
กลนฺทปุตฺตํ เอตทโวจุํ ตฺวํ โขสิ ตาต สุทินฺน อมฺหากํ เอกปุตฺตโก
@เชิงอรรถ: ๑ ปพฺพชฺชายาติปิ ปาโฐ ฯ
ปิโย มนาโป สุเขธิโต สุขปริหโต น ตฺวํ ตาต สุทินฺน กิญฺจิ ทุกฺขสฺส
ชานาสิ มรเณนปิ มยนฺเต อกามกา วินา ภวิสฺสาม กึ ปน มยํ ตํ
ชีวนฺตํ อนุชานิสฺสาม อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชาย อุฏฺเฐหิ
ตาต สุทินฺน ภุญฺช จ ปิว จ ปริจาเรหิ จ ภุญฺชนฺโต ปิวนฺโต ปริจาเรนฺโต
กาเม ปริภุญฺชนฺโต ปุญฺญานิ กโรนฺโต อภิรมสฺสุ น ตํ มยํ อนุชานาม
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ
{๑๒.๑} เอวํ วุตฺเต สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ตุณฺหี อโหสิ ฯ ทุติยมฺปิ โข
ฯเปฯ ตติยมฺปิ โข สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส มาตาปิตโร สุทินฺนํ
กลนฺทปุตฺตํ เอตทโวจุํ ตฺวํ โขสิ ตาต สุทินฺน อมฺหากํ เอกปุตฺตโก
ปิโย มนาโป สุเขธิโต สุขปริหโต น ตฺวํ ตาต สุทินฺน กิญฺจิ ทุกฺขสฺส
ชานาสิ มรเณนปิ มยนฺเต อกามกา วินา ภวิสฺสาม กึ ปน มยํ ตํ
ชีวนฺตํ อนุชานิสฺสาม อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชาย อุฏฺเฐหิ
ตาต สุทินฺน ภุญฺช จ ปิว จ ปริจาเรหิ จ ภุญฺชนฺโต ปิวนฺโต
ปริจาเรนฺโต กาเม ปริภุญฺชนฺโต ปุญฺญานิ กโรนฺโต อภิรมสฺสุ
น ตํ มยํ อนุชานาม อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ
ตติยมฺปิ โข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ตุณฺหี อโหสิ ฯ
[๑๓] อถโข สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส สหายกา เยน สุทินฺโน
กลนฺทปุตฺโต เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ
เอตทโวจุํ ตฺวํ โขสิ สมฺม สุทินฺน มาตาปิตูนํ เอกปุตฺตโก ปิโย
มนาโป สุเขธิโต สุขปริหโต น ตฺวํ สมฺม สุทินฺน กิญฺจิ ทุกฺขสฺส
ชานาสิ มรเณนปิ เต มาตาปิตโร อกามกา วินา ภวิสฺสนฺติ
กึ ปน ตํ ชีวนฺตํ อนุชานิสฺสนฺติ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชาย
อุฏฺเฐหิ สมฺม สุทินฺน ภุญฺช จ ปิว จ ปริจาเรหิ จ ภุญฺชนฺโต
ปิวนฺโต ปริจาเรนฺโต กาเม ปริภุญฺชนฺโต ปุญฺญานิ กโรนฺโต
อภิรมสฺสุ น ตํ มาตาปิตโร อนุชานนฺติ อคารสฺมา อนคาริยํ
ปพฺพชฺชายาติ ฯ
{๑๓.๑} เอวํ วุตฺเต สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ตุณฺหี อโหสิ ฯ ทุติยมฺปิ
โข ฯเปฯ ตติยมฺปิ โข สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส สหายกา สุทินฺนํ
กลนฺทปุตฺตํ เอตทโวจุํ ตฺวํ โขสิ สมฺม สุทินฺน ฯเปฯ ตติยมฺปิ โข
สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ตุณฺหี อโหสิ ฯ อถโข สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส
สหายกา เยน สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส มาตาปิตโร เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส มาตาปิตโร เอตทโวจุํ อมฺม
ตาต เอโส สุทินฺโน อนนฺตรหิตาย ภูมิยา นิปนฺโน อิเธว เม มรณํ
ภวิสฺสติ ปพฺพชฺชา วาติ สเจ ตุเมฺห สุทินฺนํ นานุชานิสฺสถ อคารสฺมา
อนคาริยํ ปพฺพชฺชาย ตตฺเถว มรณํ อาคมิสฺสติ สเจ ปน ตุเมฺห สุทินฺนํ
อนุชานิสฺสถ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชาย ปพฺพชิตํปิ นํ
ทกฺขิสฺสถ สเจ สุทินฺโน นาภิรมิสฺสติ อคารสฺมา อนคาริยํ
ปพฺพชฺชาย กา ตสฺส อญฺญา คติ ภวิสฺสติ อิเธว ปจฺจาคมิสฺสติ
อนุชานาถ สุทินฺนํ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ
อนุชานาม ตาตา สุทินฺนํ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ
[๑๔] อถโข สุทินฺนสฺส กลนฺทปุตฺตสฺส สหายกา เยน สุทินฺโน
กลนฺทปุตฺโต เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ
เอตทโวจุํ อุฏฺเฐหิ สมฺม สุทินฺน อนุญฺญาโตสิ มาตาปิตูหิ
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ ฯ อถโข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต
อนุญฺญาโตมฺหิ กิร มาตาปิตูหิ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชฺชายาติ
หฏฺโฐ อุทคฺโค ปาณินา คตฺตานิ ปริปุญฺฉนฺโต วุฏฺฐาสิ ฯ
อถโข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต กติปาหํ พลํ คาเหตฺวา ๑- เยน
ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ
นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ภควนฺตํ
เอตทโวจ อนุญฺญาโตมฺหิ ๒- อหํ ภนฺเต มาตาปิตูหิ อคารสฺมา
อนคาริยํ ปพฺพชฺชาย ปพฺพาเชตุ มํ ภนฺเต ภควาติ ฯ อลตฺถ โข
สุทินฺโน กลนฺทปุตฺโต ภควโต สนฺติเก ปพฺพชฺชํ อลตฺถ อุปสมฺปทํ ฯ
อจิรุปสมฺปนฺโน จ ปนายสฺมา สุทินฺโน เอวรูเป ธูตคุเณ สมาทาย
วตฺตติ อารญฺญิโก โหติ ปิณฺฑปาติโก ปํสุกูลิโก สปทานจาริโก
อญฺญตรํ วชฺชีคามํ อุปนิสฺสาย วิหรติ ฯ
[๑๕] เตน โข ปน สมเยน วชฺชี ทุพฺภิกฺขา โหติ ทฺวีหิติกา
เสตฏฺฐิกา สลากาวุตฺตา น สุกรา อุญฺเฉน ปคฺคเหน ยาเปตุํ ฯ
อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส เอตทโหสิ เอตรหิ โข วชฺชี
@เชิงอรรถ: ๑ เยภุยฺเยน คเหตฺวาติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ ๒ ยุ. ม. อนุญฺญาโต ฯ
ทุพฺภิกฺขา ทฺวีหิติกา เสตฏฺฐิกา สลากาวุตฺตา น สุกรา อุญฺเฉน
ปคฺคเหน ยาเปตุํ พหู โข ปน เม เวสาลิยํ ญาตกา ๑- อฑฺฒา มหทฺธนา
มหาโภคา ปหูตชาตรูปรชตา ปหูตวิตฺตูปกรณา ปหูตธนธญฺญา
ยนฺนูนาหํ ญาตกานํ ๒- อุปนิสฺสาย วิหเรยฺยํ ญาตกาปิ ๓- มํ
นิสฺสาย ทานานิ ทสฺสนฺติ ปุญฺญานิ กริสฺสนฺติ ภิกฺขู จ ลาภํ
ลจฺฉนฺติ อหญฺจ ปิณฺฑเกน น กิลมิสฺสามีติ ฯ อถโข อายสฺมา
สุทินฺโน เสนาสนํ สํสาเมตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน เวสาลี เตน
ปกฺกามิ อนุปุพฺเพน จาริกํ ๔- จรมาโน ๕- เยน เวสาลี ตทวสริ ฯ
{๑๕.๑} ตตฺร สุทํ อายสฺมา สุทินฺโน เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน
กูฏาคารสาลายํ ฯ อสฺโสสุํ โข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ญาตกา สุทินฺโน
กิร กลนฺทปุตฺโต เวสาลึ อนุปฺปตฺโตติ ฯ เต อายสฺมโต สุทินฺนสฺส
สฏฺฐิมตฺเต ถาลิปาเก ภตฺตาภิหารํ อภิหรึสุ ฯ อถโข อายสฺมา
สุทินฺโน เต สฏฺฐิมตฺเต ถาลิปาเก ภิกฺขูนํ วิสฺสชฺเชตฺวา
ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย กลนฺทคามํ
ปิณฺฑาย ปาวิสิ กลนฺทคาเม สปทานํ ปิณฺฑาย จรมาโน เยน
สกปิตุ นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ ฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมโต
สุทินฺนสฺส ญาติทาสี อาภิโทสิกํ กุมฺมาสํ ฉฑฺเฑตุกามา โหติ ฯ
อถโข อายสฺมา สุทินฺโน ตํ ญาติทาสึ เอตทโวจ สเจ ตํ ภคินิ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ม. ญาตี ฯ ๒-๓ ยุ. ม. ญาตี ฯ ๔-๕ ตีสุปิ โปตฺถเกสุ อิทํ
@ปาฐทฺวยํ น ทิสฺสติ ฯ
ฉฑฺฑนียธมฺมํ อิธ เม ปตฺเต อากิราติ ฯ อถโข อายสฺมโต
สุทินฺนสฺส ญาติทาสี ตํ อาภิโทสิกํ กุมฺมาสํ อายสฺมโต สุทินฺนสฺส
ปตฺเต อากิรนฺตี หตฺถานญฺจ ปาทานญฺจ สรสฺส จ นิมิตฺตํ
อคฺคเหสิ ฯ อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ญาติทาสี เยนายสฺมโต
สุทินฺนสฺส มาตา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมโต สุทินฺนสฺส
มาตรํ เอตทโวจ ยคฺฆยฺเย ชาเนยฺยาสิ อยฺยปุตฺโต สุทินฺโน
อนุปฺปตฺโตติ ฯ สเจ เช สจฺจํ ภณสิ อทาสึ ตํ กโรมีติ ฯ
{๑๕.๒} เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สุทินฺโน ตํ อาภิโทสิกํ กุมฺมาสํ
อญฺญตรํ กุฑฺฑมูลํ นิสฺสาย ปริภุญฺชติ ฯ ปิตาปิ โข อายสฺมโต
สุทินฺนสฺส กมฺมนฺตา อาคจฺฉนฺโต อทฺทส อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ ตํ
อาภิโทสิกํ กุมฺมาสํ อญฺญตรํ กุฑฺฑมูลํ นิสฺสาย ปริภุญฺชนฺตํ ทิสฺวาน
เยนายสฺมา สุทินฺโน เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ
สุทินฺนํ เอตทโวจ อตฺถิ นาม ตาต สุทินฺน อาภิโทสิกํ กุมฺมาสํ
ปริภุญฺชิสฺสสิ นนุ ๑- ตาต สุทินฺน สกเคหํ ๒- คนฺตพฺพนฺติ ฯ อคมมฺหา
โข เต คหปติ เคหํ ตตายํ ๓- อาภิโทสิโก กุมฺมาโส มยา ลทฺโธติ ๔- ฯ
อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปิตา อายสฺมโต สุทินฺนสฺส พาหายํ
คเหตฺวา อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ เอตทโวจ เอหิ ตาต สุทินฺน ฆรํ
คมิสฺสามาติ ฯ อถโข อายสฺมา สุทินฺโน เยน สกปิตุ นิเวสนํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ม. นนุ นาม ฯ ๒ ยุ. ม. สกํ เคหํ ฯ ๓ ยุ. ตตฺรายํ ฯ
@๔ มยา ลทฺโธติ ปาฐทฺวยํ ยุโรปิยมรมฺมโปตฺถเกสุ น ทิสฺสติ ฯ
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ ฯ อถโข
อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปิตา อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ เอตทโวจ ภุญฺช
ตาต สุทินฺนาติ ฯ อลํ คหปติ กตํ เม อชฺช ภตฺตกิจฺจนฺติ ฯ
อธิวาเสหิ ตาต สุทินฺน สฺวาตนาย ภตฺตนฺติ ฯ อธิวาเสสิ โข
อายสฺมา สุทินฺโน ตุณฺหีภาเวน ฯ อถโข อายสฺมา สุทินฺโน
อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ ฯ
[๑๖] อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส มาตา ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน
หริเตน โคมเยน ปฐวึ โอปุญฺฉาเปตฺวา เทฺว ปุญฺเช การาเปสิ เอกํ
หิรญฺญสฺส เอกํ สุวณฺณสฺส ตาว มหนฺตา ปุญฺชา อเหสุํ โอรโต ฐิโต
ปุริโส ปารโต ฐิตํ ปุริสํ น ปสฺสติ ปารโต ฐิโต ปุริโส โอรโต ฐิตํ ปุริสํ
น ปสฺสติ เต ปุญฺเช กิลญฺเชหิ ปฏิจฺฉาทาเปตฺวา มชฺเฌ อาสนํ ปญฺญาเปตฺวา
ติโรกรณียํ ปริกฺขิปาเปตฺวา ๑- อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปุราณทุติยิกํ
อามนฺเตสิ เตนหิ วธุ เยน อลงฺกาเรน อลงฺกตา ปุตฺตสฺส สุทินฺนสฺส
ปิยา อโหสิ มนาปา เตน อลงฺกาเรน อลงฺกราติ ฯ เอวํ อยฺเยติ
โข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปุราณทุติยิกา อายสฺมโต สุทินฺนสฺส
มาตุยา ปจฺจสฺโสสิ ฯ
{๑๖.๑} อถโข อายสฺมา สุทินฺโน ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา
ปตฺตจีวรมาทาย เยน สกปิตุ นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ ฯ อถโข อายสฺมโต
@เชิงอรรถ: ๑ เยภุยฺเยน ปริกฺขิปิตฺวาติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
สุทินฺนสฺส ปิตา เยนายสฺมา สุทินฺโน เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
เต ปุญฺเช วิวราเปตฺวา อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ เอตทโวจ อิทนฺเต
ตาต สุทินฺน มาตุมตฺติกํ อิตฺถิกาย อิตฺถีธนํ อญฺญํ เปตฺติกํ
อญฺญํ ปิตามหํ ลพฺภา ตาต สุทินฺน หีนายาวตฺติตฺวา โภคา จ
ภุญฺชิตุํ ปุญฺญานิ จ กาตุํ เอหิ ตฺวํ ตาต สุทินฺน หีนายาวตฺติตฺวา
โภเค จ ภุญฺชสฺสุ ปุญฺญานิ จ กโรหีติ ฯ ตาต น อุสฺสหามิ
น วิสหามิ อภิรโต อหํ พฺรหฺมจริยํ จรามีติ ฯ ทุติยมฺปิ โข
ฯเปฯ ตติยมฺปิ โข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปิตา อายสฺมนฺตํ
สุทินฺนํ เอตทโวจ อิทนฺเต ตาต สุทินฺน มาตุมตฺติกํ อิตฺถิกาย
อิตฺถีธนํ อญฺญํ เปตฺติกํ อญฺญํ ปิตามหํ ลพฺภา ตาต
สุทินฺน หีนายาวตฺติตฺวา โภคา จ ภุญฺชิตุํ ปุญฺญานิ จ กาตุํ
เอหิ ตฺวํ ตาต สุทินฺน หีนายาวตฺติตฺวา โภเค จ ภุญฺชสฺสุ
ปุญฺญานิ จ กโรหีติ ฯ วเทยฺยาม โข ตํ คหปติ สเจ ตฺวํ
นาติกฑฺเฒยฺยาสีติ ฯ วเทหิ ตาต สุทินฺนาติ ฯ เตนหิ ตฺวํ
คหปติ มหนฺเต มหนฺเต สาณิปสิพฺพเก การาเปตฺวา หิรญฺญสุวณฺณสฺส
ปูราเปตฺวา สกเฏหิ นิพฺพาหาเปตฺวา มชฺเฌ คงฺคาย
โสเต โอสาเทหิ ๑- ตํ กิสฺส เหตุ ยํ หิ เต คหปติ ภวิสฺสติ
ตโตนิทานํ ภยํ วา ฉมฺภิตตฺตํ วา โลมหํโส วา อารกฺโข วา
โส เต น ภวิสฺสตีติ ฯ เอวํ วุตฺเต อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปิตา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. โอตาเรหิ ฯ ม. รา. โอสาเรหิ ฯ
อนตฺตมโน อโหสิ กถํ หิ นาม ปุตฺโต สุทินฺโน เอวํ วกฺขตีติ ฯ
{๑๖.๒} อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปิตา อายสฺมโต สุทินฺนสฺส
ปุราณทุติยิกํ อามนฺเตสิ เตนหิ วธุ ตฺวํ ปิยา จ มนาปา จ อปฺเปวนาม
ปุตฺโต สุทินฺโน ตุยฺหํปิ วจนํ กเรยฺยาติ ฯ อถโข อายสฺมโต
สุทินฺนสฺส ปุราณทุติยิกา อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปาเทสุ คเหตฺวา
อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ เอตทโวจ กีทิสา นาม ตา อยฺยปุตฺต
อจฺฉราโย ยาสํ ตฺวํ เหตุ พฺรหฺมจริยํ จรสีติ ฯ น โข อหํ
ภคินิ อจฺฉรานํ เหตุ พฺรหฺมจริยํ จรามีติ ฯ อถโข อายสฺมโต
สุทินฺนสฺส ปุราณทุติยิกา อชฺชตคฺเค มํ อยฺยปุตฺโต สุทินฺโน
ภคินิวาเทน สมุทาจรตีติ ตตฺเถว มุจฺฉิตา ปปตา ฯ
{๑๖.๓} อถโข อายสฺมา สุทินฺโน ปิตรํ เอตทโวจ สเจ คหปติ
โภชนํ ทาตพฺพํ เทถ มา โน วิเหฐยิตฺถาติ ฯ ภุญฺช ตาต สุทินฺนาติ ฯ
อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส มาตา จ ปิตา จ อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ
ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา สนฺตปฺเปสุํ สมฺปวาเรสุํ ฯ
อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส มาตา อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ ภุตฺตาวึ
โอนีตปตฺตปาณึ เอตทโวจ อิทํ ตาต สุทินฺน กุลํ อฑฺฒํ มหทฺธนํ
มหาโภคํ ปหูตชาตรูปรชตํ ปหูตวิตฺตูปกรณํ ปหูตธนธญฺญํ ลพฺภา
ตาต สุทินฺน หีนายาวตฺติตฺวา โภคา จ ภุญฺชิตุํ ปุญฺญานิ จ กาตุํ
เอหิ ตฺวํ ตาต สุทินฺน หีนายาวตฺติตฺวา โภเค จ ภุญฺชสฺสุ
ปุญฺญานิ จ กโรหีติ ฯ อมฺม น อุสฺสหามิ น วิสหามิ
อภิรโต อหํ พฺรหฺมจริยํ จรามีติ ฯ ทุติยมฺปิ โข ฯเปฯ ตติยมฺปิ
โข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส มาตา อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ เอตทโวจ
อิทํ ตาต สุทินฺน กุลํ อฑฺฒํ มหทฺธนํ มหาโภคํ ปหูตชาตรูปรชตํ
ปหูตวิตฺตูปกรณํ ปหูตธนธญฺญํ เตนหิ ตาต สุทินฺน พีชกํปิ
เทหิ มา โน อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ลิจฺฉวิโน ๑- อติหราเปสุนฺติ ฯ
เอตํ โข เม อมฺม สกฺกา กาตุนฺติ ฯ กหํ ปน ตาต สุทินฺน
เอตรหิ วิหรสีติ ฯ มหาวเน อมฺมาติ ฯ อถโข อายสฺมา สุทินฺโน
อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ ฯ
[๑๗] อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส มาตา อายสฺมโต สุทินฺนสฺส
ปุราณทุติยิกํ อามนฺเตสิ เตนหิ วธุ ยทา อุตุนี อโหสิ ปุปฺผํ เต อุปฺปนฺนํ
โหติ อถ เม อาโรเจยฺยาสีติ ฯ เอวํ อยฺเยติ โข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส
ปุราณทุติยิกา อายสฺมโต สุทินฺนสฺส มาตุยา ปจฺจสฺโสสิ ฯ อถโข
อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปุราณทุติยิกา น จิรสฺเสว อุตุนี อโหสิ ปุปฺผํสา
อุปฺปชฺชิ ฯ
{๑๗.๑} อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปุราณทุติยิกา อายสฺมโต
สุทินฺนสฺส มาตรํ เอตทโวจ อุตุนิมฺหิ อยฺเย ปุปฺผํ เม อุปฺปนฺนนฺติ ฯ เตนหิ
วธุ เยน อลงฺกาเรน อลงฺกตา ปุตฺตสฺส สุทินฺนสฺส ปิยา อโหสิ มนาปา
เตน อลงฺกาเรน อลงฺกราติ ฯ เอวํ อยฺเยติ โข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส
ปุราณทุติยิกา อายสฺมโต สุทินฺนสฺส มาตุยา ปจฺจสฺโสสิ ฯ อถโข
@เชิงอรรถ: ๑ สพฺพตฺถ โปตฺถเกสุ ลิจฺฉวิโยติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
อายสฺมโต สุทินฺนสฺส มาตา อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปุราณทุติยิกํ
อาทาย เยน มหาวนํ เยนายสฺมา สุทินฺโน เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ เอตทโวจ อิทํ ตาต สุทินฺน
กุลํ อฑฺฒํ มหทฺธนํ มหาโภคํ ปหูตชาตรูปรชตํ ปหูตวิตฺตูปกรณํ
ปหูตธนธญฺญํ ลพฺภา ตาต สุทินฺน หีนายาวตฺติตฺวา โภคา จ
ภุญฺชิตุํ ปุญฺญานิ จ กาตุํ เอหิ ตฺวํ ตาต สุทินฺน หีนายาวตฺติตฺวา
โภเค จ ภุญฺชสฺสุ ปุญฺญานิ จ กโรหีติ ฯ อมฺม น อุสฺสหามิ
น วิสหามิ อภิรโต อหํ พฺรหฺมจริยํ จรามีติ ฯ ทุติยมฺปิ โข
ฯเปฯ ตติยมฺปิ โข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส มาตา อายสฺมนฺตํ
สุทินฺนํ เอตทโวจ อิทํ ตาต สุทินฺน กุลํ อฑฺฒํ มหทฺธนํ มหาโภคํ
ปหูตชาตรูปรชตํ ปหูตวิตฺตูปกรณํ ปหูตธนธญฺญํ เตนหิ ตาต
สุทินฺน พีชกํปิ เทหิ มา โน อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ลิจฺฉวิโน
อติหราเปสุนฺติ ฯ เอตํ โข เม อมฺม สกฺกา กาตุนฺติ ปุราณทุติยิกาย
พาหายํ คเหตฺวา มหาวนํ อชฺโฌคาเหตฺวา อปฺปญฺญตฺเต
สิกฺขาปเท อนาทีนวทสฺโส ปุราณทุติยิกาย ติกฺขตฺตุํ เมถุนํ ธมฺมํ
อภิวิญฺญาเปสิ ฯ สา เตน คพฺภํ คณฺหิ ฯ
[๑๘] ภุมฺมา เทวา สทฺทมนุสฺสาเวสุํ นิรพฺพุโท วต โภ
ภิกฺขุสงฺโฆ นิราทีนโว สุทินฺเนน กลนฺทปุตฺเตน อพฺพุทํ
อุปฺปาทิตํ อาทีนโว อุปฺปาทิโตติ ฯ ภุมฺมานํ เทวานํ สทฺทํ สุตฺวา
จาตุมฺมหาราชิกา เทวา สทฺทมนุสฺสาเวสุํ ตาวตึสา เทวา ยามา
เทวา ตุสิตา เทวา นิมฺมานรตี เทวา ปรนิมฺมิตวสวตฺตี เทวา
พฺรหฺมกายิกา เทวา สทฺทมนุสฺสาเวสุํ นิรพฺพุโท วต โภ ภิกฺขุสงฺโฆ
นิราทีนโว สุทินฺเนน กลนฺทปุตฺเตน อพฺพุทํ อุปฺปาทิตํ อาทีนโว
อุปฺปาทิโตติ ฯ อิติห เตน ขเณน เตน มุหุตฺเตน ยาว พฺรหฺมโลกา
สทฺโท อพฺภุคฺคญฺฉิ ฯ
{๑๘.๑} อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปุราณทุติยิกา ตสฺส คพฺภสฺส
ปริปากมนฺวาย ปุตฺตํ วิชายิ ฯ อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส สหายกา
ตสฺส ทารกสฺส พีชโกติ นามํ อกํสุ อายสฺมโต สุทินฺนสฺส ปุราณทุติยิกาย
พีชกมาตาติ นามํ อกํสุ อายสฺมโต สุทินฺนสฺส พีชกปิตาติ นามํ อกํสุ ฯ
เต อปเรน สมเยน อุโภ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ สจฺฉากํสุ ฯ
[๑๙] อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส อหุเทว กุกฺกุจฺจํ อหุ วิปฺปฏิสาโร
อลาภา วต เม น วต เม ลาภา ทุลฺลทฺธํ วต เม น วต เม สุลทฺธํ โยหํ
เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย ปพฺพชิตฺวา นาสกฺขึ ยาวชีวํ ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ
พฺรหฺมจริยํ จริตุนฺติ ฯ โส เตเนว กุกฺกุจฺเจน เตน วิปฺปฏิสาเรน กิโส อโหสิ
ลูโข ทุพฺพณฺโณ อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโต ธมนิสนฺถตคตฺโต อนฺโตมโน
ลีนมโน ทุกฺขี ทุมฺมโน วิปฺปฏิสารี ปชฺฌายิ ฯ
{๑๙.๑} อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส สหายกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ
เอตทโวจุํ ปุพฺเพ โข ตฺวํ อาวุโส สุทินฺน วณฺณวา อโหสิ ปีนินฺทฺริโย
ปสนฺนมุขวณฺโณ วิปฺปสนฺนจฺฉวิวณฺโณ ปริโยทาโต โสทานิ ตฺวํ เอตรหิ
กิโส ลูโข ทุพฺพณฺโณ อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโต ธมนิสนฺถตคตฺโต
อนฺโตมโน ลีนมโน ทุกฺขี ทุมฺมโน วิปฺปฏิสารี ปชฺฌายสิ กจฺจิ
โน ตฺวํ อาวุโส สุทินฺน อนภิรโต พฺรหฺมจริยํ จรสีติ ฯ น โข อหํ
อาวุโส อนภิรโต พฺรหฺมจริยํ จรามิ อตฺถิ เม ปาปกมฺมํ ๑- กตํ
ปุราณทุติยิกาย เมถุโน ธมฺโม ปฏิเสวิโต ตสฺส มยฺหํ อาวุโส
อหุเทว กุกฺกุจฺจํ อหุ วิปฺปฏิสาโร อลาภา วต เม น วต เม ลาภา
ทุลฺลทฺธํ วต เม น วต เม สุลทฺธํ โยหํ เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย
ปพฺพชิตฺวา นาสกฺขึ ยาวชีวํ ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ จริตุนฺติ ฯ
{๑๙.๒} อลํ หิ เต อาวุโส สุทินฺน กุกฺกุจฺจาย อลํ วิปฺปฏิสาราย ยํ
ตฺวํ เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย ปพฺพชิตฺวา น สกฺขิสฺสสิ ยาวชีวํ
ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ จริตุํ นนุ อาวุโส ภควตา
อเนกปริยาเยน วิราคาย ธมฺโม เทสิโต โน สราคาย วิสํโยคาย
ธมฺโม เทสิโต โน สํโยคาย อนุปาทานาย ธมฺโม เทสิโต โน
สอุปาทานาย ตตฺถ นาม ตฺวํ อาวุโส ภควตา วิราคาย ธมฺเม
เทสิเต สราคาย เจเตสฺสสิ วิสํโยคาย ธมฺเม เทสิเต สํโยคาย
เจเตสฺสสิ อนุปาทานาย ธมฺเม เทสิเต สอุปาทานาย เจเตสฺสสิ
นนุ อาวุโส ภควตา อเนกปริยาเยน ราควิราคาย ธมฺโม เทสิโต
มทนิมฺมทนาย ปิปาสวินยาย อาลยสมุคฺฆาตาย วฏฺฏูปจฺเฉทาย
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ปาปํ กมฺมํ ฯ ม. ปาปกํ ฯ
ตณฺหกฺขยาย วิราคาย นิโรธาย นิพฺพานาย ธมฺโม เทสิโต นนุ
อาวุโส ภควตา อเนกปริยาเยน กามานํ ปหานํ อกฺขาตํ กามสญฺญานํ
ปริญฺญา อกฺขาตา กามปิปาสานํ ปฏิวินโย อกฺขาโต กามวิตกฺกานํ
สมุคฺฆาโต อกฺขาโต กามปริฬาหานํ วูปสโม อกฺขาโต เนตํ อาวุโส
อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย ปสนฺนานํ วา ภิยฺโยภาวาย อถเขฺวตํ
อาวุโส อปฺปสนฺนานญฺเจว อปฺปสาทาย ปสนฺนานญฺจ เอกจฺจานํ
อญฺญถตฺตายาติ ฯ อถโข เต ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ อเนกปริยาเยน
วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ
[๒๐] อถโข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ภิกฺขุสงฺฆํ
สนฺนิปาตาเปตฺวา อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ ปฏิปุจฺฉิ สจฺจํ กิร ตฺวํ สุทินฺน
ปุราณทุติยิกาย เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวสีติ ๑- ฯ สจฺจํ ภควาติ ฯ วิครหิ
พุทฺโธ ภควา อนนุจฺฉวิกํ ๒- โมฆปุริส อนนุโลมิกํ อปฺปฏิรูปํ อสฺสามณกํ
อกปฺปิยํ อกรณียํ กถํ หิ นาม ตฺวํ โมฆปุริส เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย
ปพฺพชิตฺวา น สกฺขิสฺสสิ ยาวชีวํ ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ จริตุํ
{๒๐.๑} นนุ มยา โมฆปุริส อเนกปริยาเยน วิราคาย ธมฺโม เทสิโต โน
สราคาย วิสํโยคาย ธมฺโม เทสิโต โน สํโยคาย อนุปาทานาย ธมฺโม เทสิโต
โน สอุปาทานาย ตตฺถ นาม ตฺวํ โมฆปุริส มยา วิราคาย ธมฺเม เทสิเต สราคาย
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ปฏิเสวีติ ฯ ๒ เยภุยฺเยน อนนุจฺฉวิยนฺติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
เจเตสฺสสิ วิสํโยคาย ธมฺเม เทสิเต สํโยคาย เจเตสฺสสิ อนุปาทานาย
ธมฺเม เทสิเต สอุปาทานาย เจเตสฺสสิ นนุ มยา โมฆปุริส อเนกปริยาเยน
ราควิราคาย ธมฺโม เทสิโต มทนิมฺมทนาย ปิปาสวินยาย อาลยสมุคฺฆาตาย
วฏฺฏูปจฺเฉทาย ตณฺหกฺขยาย วิราคาย นิโรธาย นิพฺพานาย ธมฺโม เทสิโต
นนุ มยา โมฆปุริส อเนกปริยาเยน กามานํ ปหานํ อกฺขาตํ กามสญฺญานํ
ปริญฺญา อกฺขาตา กามปิปาสานํ ปฏิวินโย อกฺขาโต กามวิตกฺกานํ
สมุคฺฆาโต อกฺขาโต กามปริฬาหานํ วูปสโม อกฺขาโต
{๒๐.๒} วรนฺเต โมฆปุริส อาสีวิสสฺส โฆรวิสสฺส มุเข องฺคชาตํ
ปกฺขิตฺตํ น เตฺวว มาตุคามสฺส องฺคชาเต องฺคชาตํ ปกฺขิตฺตํ วรนฺเต
โมฆปุริส กณฺหสปฺปสฺส มุเข องฺคชาตํ ปกฺขิตฺตํ น เตฺวว มาตุคามสฺส
องฺคชาเต องฺคชาตํ ปกฺขิตฺตํ วรนฺเต โมฆปุริส องฺคารกาสุยา อาทิตฺตาย
สมฺปชฺชลิตาย สญฺโชติภูตาย ๑- องฺคชาตํ ปกฺขิตฺตํ น เตฺวว มาตุคามสฺส
องฺคชาเต องฺคชาตํ ปกฺขิตฺตํ ตํ กิสฺส เหตุ ตโตนิทานํ หิ โมฆปุริส มรณํ
วา นิคจฺเฉยฺย มรณมตฺตํ วา ทุกฺขํ น เตฺวว ตปฺปจฺจยา กายสฺส เภทา
ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺเชยฺย อิโตนิทานญฺจ
โข โมฆปุริส กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ
นิรยํ อุปปชฺเชยฺย ตตฺถ นาม ตฺวํ โมฆปุริส ยํ ตฺวํ อสทฺธมฺมํ
@เชิงอรรถ: ๑ เยภุยฺเยน สชฺโชติภูตายาติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
คามธมฺมํ วสลธมฺมํ ทุฏฺฐุลฺลํ โอทกนฺติกํ รหสฺสํ ทฺวยํ ทฺวยสมาปตฺตึ
สมาปชฺชิสฺสสิ พหุนฺนํ โข ตฺวํ โมฆปุริส อกุสลานํ ธมฺมานํ อาทิกตฺตา
ปุพฺพงฺคโม เนตํ โมฆปุริส อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย ปสนฺนานํ วา
ภิยฺโยภาวาย อถเขฺวตํ โมฆปุริส อปฺปสนฺนานญฺเจว อปฺปสาทาย
ปสนฺนานญฺจ เอกจฺจานํ อญฺญถตฺตายาติ ฯ
{๒๐.๓} อถโข ภควา อายสฺมนฺตํ สุทินฺนํ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา
ทุพฺภรตาย ทุปฺโปสตาย มหิจฺฉตาย อสนฺตุฏฺฐตาย สงฺคณิกาย โกสชฺชสฺส
อวณฺณํ ภาสิตฺวา อเนกปริยาเยน สุภรตาย สุโปสตาย อปฺปิจฺฉสฺส
สนฺตุฏฺฐสฺส สลฺเลขสฺส ธูตสฺส ปาสาทิกสฺส อปฺปจฺจยสฺส วิริยารมฺภสฺส
วณฺณํ ภาสิตฺวา ภิกฺขูนํ ตทนุจฺฉวิกํ ตทนุโลมิกํ ธมฺมึ กถํ กตฺวา ภิกฺขู
อามนฺเตสิ เตนหิ ภิกฺขเว ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสฺสามิ ทส อตฺถวเส
ปฏิจฺจ สงฺฆสุฏฺฐุตาย สงฺฆผาสุตาย ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย เปสลานํ
ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย ทิฏฺฐธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย สมฺปรายิกานํ อาสวานํ
ปฏิฆาตาย อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย ปสนฺนานํ ภิยฺโยภาวาย สทฺธมฺมฏฺฐิติยา
วินยานุคฺคหาย เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ
{๒๐.๔} โย ปน ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสเวยฺย ปาราชิโก โหติ
อสํวาโสติ ฯ
{๒๐.๕} เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติ ฯ
สุทินฺนภาณวารํ นิฏฺฐิตํ ฯ
[๒๑] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ เวสาลิยํ มหาวเน
มกฺกฏึ อามิเสน อุปลาเปตฺวา ตสฺสา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ ฯ
อถโข โส ภิกฺขุ ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย
เวสาลึ ปิณฺฑาย ปาวิสิ ฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา
ภิกฺขู เสนาสนจาริกํ อาหิณฺฑนฺตา เยน ตสฺส ภิกฺขุโน วิหาโร
เตนุปสงฺกมึสุ ฯ อทฺทสา โข สา มกฺกฏี เต ภิกฺขู ทูรโต ว
อาคจฺฉนฺเต ทิสฺวาน เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
เตสํ ภิกฺขูนํ ปุรโต กฏึปิ จาเลสิ เฉปฺปํปิ จาเลสิ กฏึปิ โอฑฺฑิ
นิมิตฺตํปิ อกาสิ ฯ อถโข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ นิสฺสํสยํ โข โส
ภิกฺขุ อิมิสฺสา มกฺกฏิยา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวตีติ เอกมนฺตํ นิลียึสุ ฯ
อถโข โส ภิกฺขุ เวสาลิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปิณฺฑปาตํ อาทาย
ปฏิกฺกมิ ฯ
{๒๑.๑} อถโข สา มกฺกฏี เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิ ฯ อถโข โส
ภิกฺขุ ตํ ปิณฺฑปาตํ เอกเทสํ ภุญฺชิตฺวา เอกเทสํ ตสฺสา มกฺกฏิยา
อทาสิ ฯ อถโข สา มกฺกฏี ตํ ปิณฺฑปาตํ ๑- ภุญฺชิตฺวา ตสฺส ภิกฺขุโน
กฏึ โอฑฺฑิ ฯ อถโข โส ภิกฺขุ ตสฺสา มกฺกฏิยา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ ฯ
อถโข เต ภิกฺขู ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจุํ นนุ อาวุโส ภควตา สิกฺขาปทํ
ปญฺญตฺตํ กิสฺส ตฺวํ อาวุโส อิมิสฺสา ๒- มกฺกฏิยา เมถุนํ ธมฺมํ
ปฏิเสวสีติ ฯ สจฺจํ อาวุโส ภควตา สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ ตญฺจ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ตํ ปิณฺฑํ ฯ ๒ ปายโตยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
โข มนุสฺสิตฺถิยา โน ติรจฺฉานคตายาติ ฯ นนุ อาวุโส ตเถว ตํ
โหติ อนนุจฺฉวิกํ อาวุโส อนนุโลมิกํ อปฺปฏิรูปํ อสฺสามณกํ
อกปฺปิยํ อกรณียํ กถํ หิ นาม ตฺวํ อาวุโส เอวํ สฺวากฺขาเต
ธมฺมวินเย ปพฺพชิตฺวา น สกฺขิสฺสสิ ยาวชีวํ ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ
พฺรหฺมจริยํ จริตุํ นนุ อาวุโส ภควตา อเนกปริยาเยน วิราคาย
ธมฺโม เทสิโต โน สราคาย ฯเปฯ กามปริฬาหานํ วูปสโม
อกฺขาโต เนตํ อาวุโส อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย ปสนฺนานํ วา
ภิยฺโยภาวาย อถเขฺวตํ อาวุโส อปฺปสนฺนานญฺเจว อปฺปสาทาย
ปสนฺนานญฺจ เอกจฺจานํ อญฺญถตฺตายาติ ฯ อถโข เต ภิกฺขู ตํ
ภิกฺขุํ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ
[๒๒] อถโข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ภิกฺขุสงฺฆํ
สนฺนิปาตาเปตฺวา ตํ ภิกฺขุํ ปฏิปุจฺฉิ สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ มกฺกฏิยา
เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวสีติ ฯ สจฺจํ ภควาติ ฯ วิครหิ พุทฺโธ
ภควา อนนุจฺฉวิกํ โมฆปุริส อนนุโลมิกํ อปฺปฏิรูปํ อสฺสามณกํ
อกปฺปิยํ อกรณียํ กถํ หิ นาม ตฺวํ โมฆปุริส เอวํ สฺวากฺขาเต
ธมฺมวินเย ปพฺพชิตฺวา น สกฺขิสฺสสิ ยาวชีวํ ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ
พฺรหฺมจริยํ จริตุํ นนุ มยา โมฆปุริส อเนกปริยาเยน วิราคาย
ธมฺโม เทสิโต โน สราคาย ฯเปฯ กามปริฬาหานํ วูปสโม
อกฺขาโต วรนฺเต โมฆปุริส อาสีวิสสฺส โฆรวิสสฺส มุเข องฺคชาตํ
ปกฺขิตฺตํ น เตฺวว มกฺกฏิยา องฺคชาเต องฺคชาตํ ปกฺขิตฺตํ
วรนฺเต โมฆปุริส กณฺหสปฺปสฺส มุเข องฺคชาตํ ปกฺขิตฺตํ น
เตฺวว มกฺกฏิยา องฺคชาเต องฺคชาตํ ปกฺขิตฺตํ วรนฺเต โมฆปุริส
องฺคารกาสุยา อาทิตฺตาย สมฺปชฺชลิตาย สญฺโชติภูตาย องฺคชาตํ
ปกฺขิตฺตํ น เตฺวว มกฺกฏิยา องฺคชาเต องฺคชาตํ ปกฺขิตฺตํ ตํ
กิสฺส เหตุ ตโตนิทานํ หิ โมฆปุริส มรณํ วา นิคจฺเฉยฺย
มรณมตฺตํ วา ทุกฺขํ น เตฺวว ตปฺปจฺจยา กายสฺส เภทา ปรํ
มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺเชยฺย อิโตนิทานญฺจ
โข โมฆปุริส กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ
นิรยํ อุปปชฺเชยฺย ตตฺถ นาม ตฺวํ โมฆปุริส ยํ ตฺวํ อสทฺธมฺมํ
คามธมฺมํ วสลธมฺมํ ทุฏฺฐุลฺลํ โอทกนฺติกํ รหสฺสํ ทฺวยํ ทฺวยสมาปตฺตึ
สมาปชฺชิสฺสสิ เนตํ โมฆปุริส อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย ฯเปฯ
เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ
{๒๒.๑} โย ปน ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสเวยฺย อนฺตมโส ติรจฺฉานคตายปิ
ปาราชิโก โหติ อสํวาโสติ ฯ
{๒๒.๒} เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติ ฯ
มกฺกฏีวตฺถุ ๑- นิฏฺฐิตํ ฯ
[๒๓] เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา เวสาลิกา วชฺชีปุตฺตกา
ภิกฺขู ยาวทตฺถํ ภุญฺชึสุ ยาวทตฺถํ สุปึสุ ยาวทตฺถํ นหายึสุ
ยาวทตฺถํ ภุญฺชิตฺวา ยาวทตฺถํ สุปิตฺวา ยาวทตฺถํ นหายิตฺวา
อโยนิโส มนสิกริตฺวา สิกฺขํ อปฺปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํ อนาวิกตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ ปายโต มกฺกฏีสิกฺขาปทนฺติ ทิสฺสติ ฯ
เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวึสุ ฯ เต อปเรน สมเยน ญาติพฺยสเนนปิ
ผุฏฺฐา โภคพฺยสเนนปิ ผุฏฺฐา โรคพฺยสเนนปิ ผุฏฺฐา อายสฺมนฺตํ
อานนฺทํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ วเทนฺติ น มยํ ภนฺเต อานนฺท
พุทฺธครหิโน น ธมฺมครหิโน น สงฺฆครหิโน อตฺตครหิโน มยํ
ภนฺเต อานนฺท อนญฺญครหิโน มยเมวมฺหา อลกฺขิกา มยํ
อปฺปปุญฺญา เย มยํ เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย ปพฺพชิตฺวา
นาสกฺขิมฺหา ยาวชีวํ ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ จริตุํ อิทานิปิ
เจ ๑- มยํ ภนฺเต อานนฺท ลเภยฺยาม ภควโต สนฺติเก ปพฺพชฺชํ
ลเภยฺยาม อุปสมฺปทํ อิทานิปิ มยํ วิปสฺสกา กุสลานํ ธมฺมานํ
ปุพฺพรตฺตาปรรตฺตํ โพธิปกฺขิกานํ ธมฺมานํ ภาวนานุโยคมนุยุตฺตา
วิหเรยฺยาม สาธุ ภนฺเต อานนฺท ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจหีติ ฯ
เอวมาวุโสติ โข อายสฺมา อานนฺโท เวสาลิกานํ วชฺชีปุตฺตกานํ
ปฏิสฺสุณิตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต
เอตมตฺถํ อาโรเจสิ ฯ
{๒๓.๑} อฏฺฐานเมตํ อานนฺท อนวกาโส ยํ ตถาคโต วชฺชีนํ
วา วชฺชีปุตฺตกานํ วา การณา สาวกานํ ปาราชิกํ สิกฺขาปทํ
ปญฺญตฺตํ สมูหเนยฺยาติ ฯ
[๒๔] อถโข ภควา เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณ ธมฺมึ กถํ
กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ โย โข ๒- ภิกฺขเว ภิกฺขุ สิกฺขํ อปฺปจฺจกฺขาย
ทุพฺพลฺยํ อนาวิกตฺวา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ โส อาคโต น
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ม. อิทานิ เจปิ ฯ ๒ ยุ. ปน ฯ
อุปสมฺปาเทตพฺโพ โย จ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ๑- สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํ
อาวิกตฺวา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ โส อาคโต อุปสมฺปาเทตพฺโพ เอวญฺจ
ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขูนํ สิกฺขาสาชีว-
สมาปนฺโน สิกฺขํ อปฺปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํ อนาวิกตฺวา เมถุนํ ธมฺมํ
ปฏิเสเวยฺย อนฺตมโส ติรจฺฉานคตายปิ ปาราชิโก โหติ อสํวาโสติ ฯ
[๒๕] โย ปนาติ โย ยาทิโส ยถายุตฺโต ยถาชจฺโจ ยถานาโม
ยถาโคตฺโต ยถาสีโล ยถาวิหารี ยถาโคจโร เถโร วา นโว วา
มชฺฌิโม วา เอโส วุจฺจติ โย ปนาติ ฯ
[๒๖] ภิกฺขูติ ภิกฺขโกติ ภิกฺขุ ฯ ภิกฺขาจริยํ อชฺฌูปคโตติ ภิกฺขุ ฯ
ภินฺนปฏธโรติ ภิกฺขุ ฯ สามญฺญาย ภิกฺขุ ฯ ปฏิญฺญาย ภิกฺขุ ฯ
เอหิภิกฺขูติ ภิกฺขุ ฯ ตีหิ สรณคมเนหิ อุปสมฺปนฺโนติ ภิกฺขุ ฯ ภทฺโรติ ๒-
ภิกฺขุ ฯ สาโรติ ภิกฺขุ ฯ เสโขติ ภิกฺขุ ฯ อเสโขติ ภิกฺขุ ฯ สมคฺเคน สงฺเฆน
ญตฺติจตุตฺเถน กมฺเมน อกุปฺเปน ฐานารเหน อุปสมฺปนฺโนติ ภิกฺขุ ฯ
ตตฺร ยฺวายํ ภิกฺขุ สมคฺเคน สงฺเฆน ญตฺติจตุตฺเถน กมฺเมน อกุปฺเปน
ฐานารเหน อุปสมฺปนฺโน อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ ฯ
[๒๗] สิกฺขาติ ติสฺโส สิกฺขา อธิสีลสิกฺขา อธิจิตฺตสิกฺขา
@เชิงอรรถ: ๑ สพฺพตฺถายํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๒ อนุปุพฺเพน ภทฺโรตฺยาทีสุ จตูสุ
@ปาเฐสุ อิติสทฺทา สพฺพตฺถ น ทิสฺสนฺติ ฯ
อธิปญฺญาสิกฺขา ตตฺร ยายํ อธิสีลสิกฺขา อยํ อิมสฺมึ อตฺเถ
อธิปฺเปตา สิกฺขาติ ฯ
[๒๘] สาชีวํ นาม ยํ ภควตา ปญฺญตฺตํ สิกฺขาปทํ เอตํ
สาชีวํ นาม ตสฺมึ สิกฺขติ เตน วุจฺจติ สาชีวสมาปนฺโนติ ฯ
[๒๙] สิกฺขํ อปฺปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํ อนาวิกตฺวาติ อตฺถิ ภิกฺขเว
ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ อปฺปจฺจกฺขาตา ฯ อตฺถิ
ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ ปจฺจกฺขาตา ฯ
[๓๐] กถญฺจ ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ
อปฺปจฺจกฺขาตา ฯ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต สามญฺญา
จวิตุกาโม ภิกฺขุภาวํ อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ
ปตฺถยมาโน อุปาสกภาวํ ปตฺถยมาโน อารามิกภาวํ ปตฺถยมาโน
สามเณรภาวํ ปตฺถยมาโน ติตฺถิยภาวํ ปตฺถยมาโน ติตฺถิยสาวกภาวํ
ปตฺถยมาโน อสฺสมณภาวํ ปตฺถยมาโน อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน
ยนฺนูนาหํ พุทฺธํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ เอวํปิ ภิกฺขเว
ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ อปฺปจฺจกฺขาตา ฯ
{๓๐.๑} อถวา ปน อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต สามญฺญา จวิตุกาโม
ภิกฺขุภาวํ อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ ปตฺถยมาโน
ฯเปฯ อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน ยนฺนูนาหํ ธมฺมํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯเปฯ ยนฺนูนาหํ สงฺฆํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ สิกฺขํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ยนฺนูนาหํ วินยํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ
ปาติโมกฺขํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ อุทฺเทสํ
ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ อุปชฺฌายํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ อาจริยํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ สทฺธิวิหาริกํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ยนฺนูนาหํ อนฺเตวาสิกํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ
สมานุปชฺฌายกํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ
สมานาจริยกํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
{๓๐.๒} ยนฺนูนาหํ สพฺรหฺมจารึ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ยนฺนูนาหํ คิหี อสฺสนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ อุปาสโก อสฺสนฺติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ อารามิโก อสฺสนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ยนฺนูนาหํ สามเณโร อสฺสนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ ติตฺถิโย
อสฺสนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ ติตฺถิยสาวโก อสฺสนฺติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ ยนฺนูนาหํ อสฺสมโณ อสฺสนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ยนฺนูนาหํ อสกฺยปุตฺติโย อสฺสนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ เอวํปิ ภิกฺขเว
ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ อปฺปจฺจกฺขาตา ฯ
{๓๐.๓} อถวา ปน อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต สามญฺญา จวิตุกาโม
ภิกฺขุภาวํ อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ ปตฺถยมาโน
ฯเปฯ อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน ยทิ ปนาหํ พุทฺธํ
ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯเปฯ ยทิ ปนาหํ อสกฺยปุตฺติโย
อสฺสนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯเปฯ อถาหํ ๑- พุทฺธํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯเปฯ อถาหํ อสกฺยปุตฺติโย อสฺสนฺติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯเปฯ หนฺทาหํ พุทฺธํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ
ฯเปฯ หนฺทาหํ อสกฺยปุตฺติโย อสฺสนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯเปฯ
โหตุ เม พุทฺธํ ปจฺจกฺเขยฺยนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯเปฯ โหตุ เม
อสกฺยปุตฺติโย อสฺสนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ เอวํปิ ภิกฺขเว
ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ อปฺปจฺจกฺขาตา ฯ
{๓๐.๔} อถวา ปน อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต สามญฺญา จวิตุกาโม
ภิกฺขุภาวํ อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ ปตฺถยมาโน
ฯเปฯ อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน มาตรํ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ปิตรํ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ภาตรํ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ภคินึ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ปุตฺตํ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ธีตรํ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ปชาปตึ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ญาตเก สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ มิตฺเต สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
คามํ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ นิคมํ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ เขตฺตํ
สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ วตฺถุํ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ หิรญฺญํ
สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ สุวณฺณํ สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ สิปฺปํ
สรามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ปุพฺเพ หสิตํ ลปิตํ กีฬิตํ สมนุสฺสรามีติ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ม. อปาหํ ฯ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ เอวํปิ ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา
จ อปฺปจฺจกฺขาตา ฯ
{๓๐.๕} อถวา ปน อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต สามญฺญา จวิตุกาโม
ภิกฺขุภาวํ อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ ปตฺถยมาโน
ฯเปฯ อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน มาตา เม อตฺถิ สา มยา
โปเสตพฺพาติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ปิตา เม อตฺถิ โส มยา โปเสตพฺโพติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ภาตา เม อตฺถิ โส มยา โปเสตพฺโพติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ ภคินี เม อตฺถิ สา มยา โปเสตพฺพาติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ปุตฺโต เม อตฺถิ โส มยา โปเสตพฺโพติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ธีตา เม
อตฺถิ สา มยา โปเสตพฺพาติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ปชาปตี เม อตฺถิ
สา มยา โปเสตพฺพาติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ญาตกา เม อตฺถิ เต มยา
โปเสตพฺพาติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ มิตฺตา เม อตฺถิ เต มยา โปเสตพฺพาติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ เอวํปิ ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ
อปฺปจฺจกฺขาตา ฯ
{๓๐.๖} อถวา ปน อุกฺกณฺฐิโก อนภิรโต สามญฺญา จวิตุกาโม
ภิกฺขุภาวํ อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ ปตฺถยมาโน
ฯเปฯ อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน มาตา เม อตฺถิ
สา มํ โปเสสฺสตีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ปิตา เม อตฺถิ โส
มํ โปเสสฺสตีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ภาตา เม อตฺถิ โส มํ
โปเสสฺสตีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ภคินี เม อตฺถิ สา มํ โปเสสฺสตีติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ปุตฺโต เม อตฺถิ โส มํ โปเสสฺสตีติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ธีตา เม อตฺถิ สา มํ โปเสสฺสตีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ ปชาปตี เม อตฺถิ สา มํ โปเสสฺสตีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ ญาตกา เม อตฺถิ เต มํ โปเสสฺสนฺตีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ มิตฺตา เม อตฺถิ เต มํ โปเสสฺสนฺตีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ คาโม เม อตฺถิ เตนปาหํ ๑- ชีวิสฺสามีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ นิคโม เม อตฺถิ เตนปาหํ ชีวิสฺสามีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ เขตฺตํ เม อตฺถิ เตนปาหํ ชีวิสฺสามีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ วตฺถุํ เม อตฺถิ เตนปาหํ ชีวิสฺสามีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ หิรญฺญํ เม อตฺถิ เตนปาหํ ชีวิสฺสามีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ สุวณฺณํ เม อตฺถิ เตนปาหํ ชีวิสฺสามีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ สิปฺปํ เม อตฺถิ เตนปาหํ ชีวิสฺสามีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ เอวํปิ ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา
จ อปฺปจฺจกฺขาตา ฯ
{๓๐.๗} อถวา ปน อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต สามญฺญา
จวิตุกาโม ภิกฺขุภาวํ อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ
ปตฺถยมาโน ฯเปฯ อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน ทุกฺกรนฺติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ น สุกรนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ทุจฺจรนฺติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ น สุจรนฺติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ น อุสฺสหามีติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ น วิสหามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ น รมามีติ
@เชิงอรรถ: ๑ เตน จาหนฺติปิ ปาโฐ ฯ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ นาภิรมามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ เอวํปิ โข
ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ อปฺปจฺจกฺขาตา ฯ
[๓๑] กถญฺจ ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ
ปจฺจกฺขาตา ฯ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต สามญฺญา
จวิตุกาโม ภิกฺขุภาวํ อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ
ปตฺถยมาโน ฯเปฯ อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน พุทฺธํ ปจฺจกฺขามีติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ เอวํปิ ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา
จ ปจฺจกฺขาตา ฯ
{๓๑.๑} อถวา ปน อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต สามญฺญา จวิตุกาโม
ภิกฺขุภาวํ อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ ปตฺถยมาโน
ฯเปฯ อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน ธมฺมํ ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
สงฺฆํ ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ สิกฺขํ ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
วินยํ ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ปาติโมกฺขํ ปจฺจกฺขามีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ อุทฺเทสํ ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ อุปชฺฌายํ
ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ อาจริยํ ปจฺจกฺขามีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ สทฺธิวิหาริกํ ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
อนฺเตวาสิกํ ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ สมานุปชฺฌายกํ
ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ สมานาจริยกํ ปจฺจกฺขามีติ
วทติ วิญฺญาเปติ ฯ สพฺรหฺมจารึ ปจฺจกฺขามีติ วทติ วิญฺญาเปติ
ฯเปฯ คิหีติ มํ ธาเรหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ อุปาสโกติ มํ
ธาเรหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ อารามิโกติ มํ ธาเรหีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ สามเณโรติ มํ ธาเรหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
ติตฺถิโยติ มํ ธาเรหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ ติตฺถิยสาวโกติ มํ
ธาเรหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ อสฺสมโณติ มํ ธาเรหีติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯ อสกฺยปุตฺติโยติ มํ ธาเรหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
เอวํปิ ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ ปจฺจกฺขาตา ฯ
{๓๑.๒} อถวา ปน อุกฺกณฺฐิโต อนภิรโต สามญฺญา จวิตุกาโม ภิกฺขุภาวํ
อฏฺฏิยมาโน หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน คิหิภาวํ ปตฺถยมาโน ฯเปฯ
อสกฺยปุตฺติยภาวํ ปตฺถยมาโน อลํ เม พุทฺเธนาติ วทติ วิญฺญาเปติ
ฯเปฯ อลํ เม สพฺรหฺมจารีหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ เอวํปิ
ภิกฺขเว ฯเปฯ อถวา ปน ฯเปฯ กินฺนุ เม พุทฺเธนาติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯเปฯ กินฺนุ เม สพฺรหฺมจารีหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
เอวํปิ ฯเปฯ อถวา ปน ฯเปฯ น มมตฺโถ พุทฺเธนาติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯเปฯ น มมตฺโถ สพฺรหฺมจารีหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
เอวํปิ ฯเปฯ อถวา ปน ฯเปฯ สุมุตฺตาหํ พุทฺเธนาติ วทติ
วิญฺญาเปติ ฯเปฯ สุมุตฺตาหํ สพฺรหฺมจารีหีติ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
เอวํปิ ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ ปจฺจกฺขาตา ฯ
{๓๑.๓} ยานิ วา ปนญฺญานิปิ อตฺถิ พุทฺธเววจนานิ วา ธมฺมเววจนานิ
วา สงฺฆเววจนานิ วา สิกฺขาเววจนานิ วา วินยเววจนานิ วา
ปาติโมกฺขเววจนานิ วา อุทฺเทสเววจนานิ วา อุปชฺฌายเววจนานิ
วา อาจริยเววจนานิ วา สทฺธิวิหาริกเววจนานิ วา อนฺเตวาสิกเววจนานิ
วา สมานุปชฺฌายกเววจนานิ วา สมานาจริยกเววจนานิ วา
สพฺรหฺมจาริเววจนานิ วา คิหิเววจนานิ วา อุปาสกเววจนานิ วา
อารามิกเววจนานิ วา สามเณรเววจนานิ วา ติตฺถิยเววจนานิ วา
ติตฺถิยสาวกเววจนานิ วา อสฺสมณเววจนานิ วา อสกฺยปุตฺติยเววจนานิ
วา เตหิ อากาเรหิ เตหิ ลิงฺเคหิ เตหิ นิมิตฺเตหิ วทติ วิญฺญาเปติ ฯ
เอวํปิ โข ภิกฺขเว ทุพฺพลฺยาวิกมฺมญฺเจว โหติ สิกฺขา จ ปจฺจกฺขาตา ฯ
[๓๒] กถญฺจ ภิกฺขเว อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ อิธ ภิกฺขเว
ภิกฺขุนา ๑- เยหิ อากาเรหิ เยหิ ลิงฺเคหิ เยหิ นิมิตฺเตหิ สิกฺขา
ปจฺจกฺขาตา โหติ เตหิ อากาเรหิ เตหิ ลิงฺเคหิ เตหิ นิมิตฺเตหิ
อุมฺมตฺตโก สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ
อุมฺมตฺตกสฺส สนฺติเก สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ
สิกฺขา ฯ ขิตฺตจิตฺโต สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ
สิกฺขา ฯ ขิตฺตจิตฺตสฺส สนฺติเก สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา
โหติ สิกฺขา ฯ เวทนฏฺโฏ สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ
สิกฺขา ฯ เวทนฏฺฏสฺส สนฺติเก สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา
โหติ สิกฺขา ฯ เทวตาย สนฺติเก สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา
โหติ สิกฺขา ฯ ติรจฺฉานคตสฺส สนฺติเก สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุโรปิยมรมฺมโปตฺถเกสฺวายํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ฯ
อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ อริยเกน มิลกฺขกสฺส สนฺติเก สิกฺขํ
ปจฺจกฺขาติ ฯ โส เจ ๑- น ปฏิวิชานาติ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ
มิลกฺขเกน อริยกสฺส สนฺติเก สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ โส เจ น
ปฏิวิชานาติ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ อริยเกน อริยกสฺส
สนฺติเก สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ โส เจ น ปฏิวิชานาติ อปฺปจฺจกฺขาตา
โหติ สิกฺขา ฯ มิลกฺขเกน มิลกฺขกสฺส สนฺติเก สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ
โส เจ น ปฏิวิชานาติ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ ทวาย
สิกฺขํ ปจฺจกฺขาติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ รวาย สิกฺขํ
ปจฺจกฺขาติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ อสาเวตุกาโม สาเวติ ฯ
อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ สาเวตุกาโม น สาเวติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา
โหติ สิกฺขา ฯ อวิญฺญุสฺส สาเวติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ
วิญฺญุสฺส น สาเวติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ สพฺพโส วา ปน
น สาเวติ ฯ อปฺปจฺจกฺขาตา โหติ สิกฺขา ฯ เอวํ โข ภิกฺขเว อปฺปจฺจกฺขาตา
โหติ สิกฺขา ฯ
[๓๓] เมถุนธมฺโม นาม โย โส อสทฺธมฺโม คามธมฺโม วสลธมฺโม
ทุฏฺฐุลฺลํ โอทกนฺติกํ รหสฺสํ ทฺวยํ ทฺวยสมาปตฺติ เอโส เมถุนธมฺโม นาม ฯ
[๓๔] ปฏิเสวติ นาม โย นิมิตฺเตน นิมิตฺตํ องฺคชาเตน องฺคชาตํ
อนฺตมโส ติลผลมตฺตํปิ ปเวเสติ เอโส ปฏิเสวติ นาม ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ปายโต โส จาติ ลิขิตํ ฯ
[๓๕] อนฺตมโส ติรจฺฉานคตายปีติ ติรจฺฉานคติตฺถิยาปิ เมถุนํ
ธมฺมํ ปฏิเสวิตฺวา อสฺสมโณ โหติ อสกฺยปุตฺติโย ปเคว มนุสฺสิตฺถิยา
เตน วุจฺจติ อนฺตมโส ติรจฺฉานคตายปีติ ฯ
[๓๖] ปาราชิโก โหตีติ เสยฺยถาปิ นาม ปุริโส สีสจฺฉินฺโน
อภพฺโพ เตน สรีรพนฺธเนน ชีวิตุํ เอวเมว ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ
ปฏิเสวิตฺวา อสฺสมโณ โหติ อสกฺยปุตฺติโย เตน วุจฺจติ ปาราชิโก โหตีติ ฯ
[๓๗] อสํวาโสติ สํวาโส นาม เอกกมฺมํ เอกุทฺเทโส สมสิกฺขาตา
เอโส สํวาโส นาม โส เตน สทฺธึ นตฺถิ เตน วุจฺจติ อสํวาโสติ ฯ
[๓๘] ติสฺโส อิตฺถิโย มนุสฺสิตฺถี อมนุสฺสิตฺถี ติรจฺฉานคติตฺถี ฯ
ตโย อุภโตพฺยญฺชนกา มนุสฺสอุภโตพฺยญฺชนโก อมนุสฺสอุภโตพฺยญฺชนโก
ติรจฺฉานคตอุภโตพฺยญฺชนโก ฯ ตโย ปณฺฑกา มนุสฺสปณฺฑโก
อมนุสฺสปณฺฑโก ติรจฺฉานคตปณฺฑโก ฯ ตโย ปุริสา มนุสฺสปุริโส
อมนุสฺสปุริโส ติรจฺฉานคตปุริโส ฯ
{๓๘.๑} มนุสฺสิตฺถิยา ตโย มคฺเค เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส
อาปตฺติ ปาราชิกสฺส วจฺจมคฺเค ปสฺสาวมคฺเค มุเข ฯ อมนุสฺสิตฺถิยา
ฯเปฯ ติรจฺฉานคติตฺถิยา ตโย มคฺเค เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติ
ปาราชิกสฺส วจฺจมคฺเค ปสฺสาวมคฺเค มุเข ฯ มนุสฺสอุภโตพฺยญฺชนกสฺส
ฯเปฯ อมนุสฺสอุภโตพฺยญฺชนกสฺส ฯเปฯ ติรจฺฉานคตอุภโตพฺยญฺชนกสฺส
ตโย มคฺเค เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติ ปาราชิกสฺส
วจฺจมคฺเค ปสฺสาวมคฺเค มุเข ฯ มนุสฺสปณฺฑกสฺส เทฺว มคฺเค
เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส อาปตฺติ ปาราชิกสฺส วจฺจมคฺเค มุเข ฯ
อมนุสฺสปณฺฑกสฺส ฯเปฯ ติรจฺฉานคตปณฺฑกสฺส ฯเปฯ อมนุสฺสปุริสสฺส
ฯเปฯ ติรจฺฉานคตปุริสสฺส เทฺว มคฺเค เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺตสฺส
อาปตฺติ ปาราชิกสฺส วจฺจมคฺเค มุเข ฯ
[๓๙] ภิกฺขุสฺส เสวนจิตฺตํ อุปฏฺฐิเต มนุสฺสิตฺถิยา วจฺจมคฺคํ
องฺคชาตํ ปเวเสนฺตสฺส อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ ภิกฺขุสฺส เสวนจิตฺตํ
อุปฏฺฐิเต มนุสฺสิตฺถิยา ปสฺสาวมคฺคํ องฺคชาตํ ปเวเสนฺตสฺส อาปตฺติ
ปาราชิกสฺส ฯ ภิกฺขุสฺส เสวนจิตฺตํ อุปฏฺฐิเต มนุสฺสิตฺถิยา มุขํ
องฺคชาตํ ปเวเสนฺตสฺส อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ ภิกฺขุสฺส เสวนจิตฺตํ
อุปฏฺฐิเต อมนุสฺสิตฺถิยา ฯเปฯ ติรจฺฉานคติตฺถิยา มนุสฺสอุภโตพฺยญฺชนกสฺส
อมนุสฺสอุภโตพฺยญฺชนกสฺส ติรจฺฉานคตอุภโตพฺยญฺชนกสฺส วจฺจมคฺคํ
ปสฺสาวมคฺคํ มุขํ องฺคชาตํ ปเวเสนฺตสฺส อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ ภิกฺขุสฺส
เสวนจิตฺตํ อุปฏฺฐิเต มนุสฺสปณฺฑกสฺส วจฺจมคฺคํ ฯเปฯ มุขํ องฺคชาตํ
ปเวเสนฺตสฺส อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ ภิกฺขุสฺส เสวนจิตฺตํ อุปฏฺฐิเต
อมนุสฺสปณฺฑกสฺส ฯเปฯ ติรจฺฉานคตปณฺฑกสฺส มนุสฺสปุริสสฺส
อมนุสฺสปุริสสฺส ติรจฺฉานคตปุริสสฺส วจฺจมคฺคํ มุขํ องฺคชาตํ ปเวเสนฺตสฺส
อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ
[๔๐] ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา มนุสฺสิตฺถึ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา
วจฺจมคฺเคน องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ สาทิยติ ปวิฏฺฐํ
สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ
ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา มนุสฺสิตฺถึ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา วจฺจมคฺเคน
องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ น สาทิยติ ปวิฏฺฐํ
สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ
ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา มนุสฺสิตฺถึ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา วจฺจมคฺเคน
องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ น สาทิยติ ปวิฏฺฐํ น
สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ
ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา มนุสฺสิตฺถึ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา วจฺจมคฺเคน
องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ น สาทิยติ ปวิฏฺฐํ น
สาทิยติ ฐิตํ น สาทิยติ อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ
ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา มนุสฺสิตฺถึ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา วจฺจมคฺเคน
องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ น สาทิยติ ปวิฏฺฐํ
น สาทิยติ ฐิตํ น สาทิยติ อุทฺธรณํ น สาทิยติ อนาปตฺติ ฯ
{๔๐.๑} ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา มนุสฺสิตฺถึ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา
ปสฺสาวมคฺเคน ฯเปฯ มุเขน องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ
สาทิยติ ปวิฏฺฐํ สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส
ฯเปฯ น สาทิยติ อนาปตฺติ ฯ
{๔๐.๒} ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา มนุสฺสิตฺถึ ชาครนฺตึ สุตฺตํ มตฺตํ
อุมฺมตฺตํ ปมตฺตํ มตํ อกฺขายิตํ มตํ เยภุยฺเยน อกฺขายิตํ
ฯเปฯ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ มตํ เยภุยฺเยน ขายิตํ ภิกฺขุสฺส
สนฺติเก อาเนตฺวา วจฺจมคฺเคน ปสฺสาวมคฺเคน มุเขน องฺคชาตํ
อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ สาทิยติ ปวิฏฺฐํ สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ
อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ฯเปฯ น สาทิยติ อนาปตฺติ ฯ
{๔๐.๓} ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา อมนุสฺสิตฺถึ ฯเปฯ ติรจฺฉานคติตฺถึ มนุสฺส-
อุภโตพฺยญฺชนกํ อมนุสฺสอุภโตพฺยญฺชนกํ ติรจฺฉานคตอุภโตพฺยญฺชนกํ
ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา วจฺจมคฺเคน ปสฺสาวมคฺเคน มุเขน องฺคชาตํ
อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ สาทิยติ ปวิฏฺฐํ สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ อุทฺธรณํ
สาทิยติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯเปฯ น สาทิยติ อนาปตฺติ ฯ
{๔๐.๔} ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา ติรจฺฉานคตอุภโตพฺยญฺชนกํ ชาครนฺตํ
สุตฺตํ มตฺตํ อุมฺมตฺตํ ปมตฺตํ มตํ อกฺขายิตํ มตํ เยภุยฺเยน อกฺขายิตํ ฯเปฯ
อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯเปฯ มตํ เยภุยฺเยน ขายิตํ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา
วจฺจมคฺเคน ปสฺสาวมคฺเคน มุเขน องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ
สาทิยติ ปวิฏฺฐํ สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส
ฯเปฯ น สาทิยติ อนาปตฺติ ฯ
{๔๐.๕} ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา มนุสฺสปณฺฑกํ ฯเปฯ อมนุสฺสปณฺฑกํ
ติรจฺฉานคตปณฺฑกํ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา วจฺจมคฺเคน ฯเปฯ มุเขน
องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ สาทิยติ ปวิฏฺฐํ สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ
อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯเปฯ น สาทิยติ อนาปตฺติ ฯ
ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา ติรจฺฉานคตปณฺฑกํ ชาครนฺตํ สุตฺตํ มตฺตํ ปมตฺตํ อุมฺมตฺตํ มตํ
อกฺขายิตํ มตํ เยภุยฺเยน อกฺขายิตํ ฯเปฯ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯเปฯ
มตํ เยภุยฺเยน ขายิตํ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา วจฺจมคฺเคน ฯเปฯ
มุเขน องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ สาทิยติ ปวิฏฺฐํ
สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ฯเปฯ
น สาทิยติ อนาปตฺติ ฯ
{๔๐.๖} ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา มนุสฺสปุริสํ ฯเปฯ อมนุสฺสปุริสํ ฯเปฯ
ติรจฺฉานคตปุริสํ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา วจฺจมคฺเคน ฯเปฯ มุเขน
องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ สาทิยติ ปวิฏฺฐํ สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ
อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯเปฯ น สาทิยติ อนาปตฺติ ฯ
{๔๐.๗} ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา ติรจฺฉานคตปุริสํ ชาครนฺตํ สุตฺตํ มตฺตํ
อุมฺมตฺตํ ปมตฺตํ มตํ อกฺขายิตํ มตํ เยภุยฺเยน อกฺขายิตํ ฯเปฯ อาปตฺติ
ปาราชิกสฺส ฯเปฯ มตํ เยภุยฺเยน ขายิตํ ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนตฺวา
วจฺจมคฺเคน ฯเปฯ มุเขน องฺคชาตํ อภินิสีเทนฺติ ฯ โส เจ ปเวสนํ สาทิยติ
ปวิฏฺฐํ สาทิยติ ฐิตํ สาทิยติ อุทฺธรณํ สาทิยติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ฯเปฯ
น สาทิยติ อนาปตฺติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้าที่ ๑-๕๖.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=1&item=1&items=40&modeTY=2
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=1&item=1&items=40&modeTY=2&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=1&item=1&items=40&modeTY=2
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=1&item=1&items=40&modeTY=2
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=1
The Pali Atthakatha in Thai :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=1
The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=1
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_1
บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
