ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ฉบับหลวง   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๗ สุตฺต. สํ. สคาถวคฺโค
                   สุตฺตนฺตปิฏเก สํยุตฺตนิกายสฺส
                          ปฐโม ภาโค
                              ---------
                           สคาถวคฺโค
           นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
                          เทวตาสํยุตฺตํ
                        นฬวคฺโค ปฐโม
                               --------
                     ปฐมํ โอฆตรณสุตฺตํ
     [๑]   เอวมฺเม  สุตํ  เอกํ  สมยํ  ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม  ฯ  อถ  โข  อญฺญตรา  เทวตา  อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา  อภิกฺกนฺตวณฺณา  เกวลกปฺปํ  เชตวนํ  โอภาเสตฺวา  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา  ภควนฺตํ เอตทโวจ กถํ นุ
ตฺวํ   มาริส   โอฆมตรีติ   ฯ   อปฺปติฏฺฐํ   ขฺวาหํ   อาวุโส   อนายูหํ
โอฆมตรินฺติ    ฯ   ยถากถํ   ปน   ตฺวํ   มาริส   อปฺปติฏฺฐํ   อนายูหํ
โอฆมตรีติ    ฯ    ยทา    สฺวาหํ    อาวุโส    สนฺติฏฺฐามิ   ตทาสฺสุ
สํสีทามิ    ยทา   สฺวาหํ   อายูหามิ   ๑-   ตทาสฺสุ   นิวุยฺหามิ   ๒-
เอวํ ขฺวาหํ อาวุโส อปฺปติฏฺฐํ อนายูหํ โอฆมตรินฺติ ฯ
          จิรสฺสํ วต ปสฺสามิ                พฺราหฺมณํ ปรินิพฺพุตํ
          อปฺปติฏฺฐํ อนายูหํ                ติณฺณํ โลเก วิสตฺติกนฺติ ฯ
     [๓]   อิทมโวจ   สา   เทวตา   สมนุญฺโญ   สตฺถา  อโหสิ  ฯ
อถ  โข  สา  เทวตา  สมนุญฺโญ  ๓-  เม สตฺถาติ ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา
ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายีติ ฯ
                           ทุติยํ นิโมกฺขสุตฺตํ
     [๔]   สาวตฺถิยํ  ...  อถ  โข  อญฺญตรา  เทวตา  อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา    อภิกฺกนฺตวณฺณา   เกวลกปฺปํ   เชตวนํ   โอภาเสตฺวา   เยน
ภควา     เตนุปสงฺกมิ     อุปสงฺกมิตฺวา     ภควนฺตํ     อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๕]   เอกมนฺตํ   ฐิตา   โข  สา  เทวตา  ภควนฺตํ  เอตทโวจ
ชานาสิ   โน   ตฺวํ   มาริส   สตฺตานํ  นิโมกฺขํ  ปโมกฺขํ  วิเวกนฺติ  ฯ
ชานามิ   ขฺวาหํ  อาวุโส  สตฺตานํ  นิโมกฺขํ  ปโมกฺขํ  ๔-  วิเวกนฺติ  ฯ
ยถากถํ ปน ตฺวํ มาริส ชานาสิ สตฺตานํ นิโมกฺขํ ปโมกฺขํ วิเวกนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ยุ. ยทา สฺวาหํ อาวุโส อายูหามิ ฯ ม. ยทาหํ อายูหามิ ฯ
@ ม. ยุ. นิพฺพุยฺหามิ ฯ  สี. สมนุญฺญาโต ฯ  สี. ปาโมกฺขํ ฯ
     [๖]   นนฺทิภวปริกฺขยา สญฺญาวิญฺญาณสงฺขยา
               เวทนานํ นิโรธา ๑- อุปสมา
               เอวํ ขฺวาหํ อาวุโส ชานามิ
               สตฺตานํ นิโมกฺขํ ๒- ปโมกฺขํ วิเวกนฺติ ฯ
                         ตติยํ อุปเนยฺยสุตฺตํ
     [๗]   ๓-  เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ
คาถํ อภาสิ
               อุปนียติ ชีวิตมปฺปมายุํ ๔-
               ชรูปนีตสฺส น สนฺติ ตาณา
               เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน
               ปุญฺญานิ กยิราถ สุขาวหานีติ ๕-
     [๘]   อุปนียติ ชีวิตมปฺปมายุํ ๖-
               ชรูปนีตสฺส น สนฺติ ตาณา
               เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน
               โลกามิสํ ปชเห สนฺติเปกฺโขติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สารตฺถปฺปกาสินีอฏฺฐกถามฺรมฺมโปตฺถเกสุ เวทนานิโรธาติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
@ สี. วิโมกฺขํ ฯ  สีหฬโปตฺถเกเยว สพฺพสุตฺเตสุ นิทานวจนํ โหติ
@ยุโรปิยมฺรมฺมโปตฺถเกสุ ปน นตฺถิ ฯ ๔-๖ ม. ยุ. ชีวิตมปฺปมายุ ฯ
@ สี. อิติสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ
                           จตุตฺถํ อจฺเจนฺติสุตฺตํ
     [๙]   เอกมนฺตํ ฐิตา โข สา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ
     คาถํ อภาสิ
               อจฺเจนฺติ กาลา ตรยนฺติ รตฺติโย
               วโยคุณา อนุปุพฺพํ ชหนฺติ
               เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน
               ปุญฺญานิ กยิราถ สุขาวหานีติ ฯ
     [๑๐]   อจฺเจนฺติ กาลา ตรยนฺติ รตฺติโย
               วโยคุณา อนุปุพฺพํ ชหนฺติ
               เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน
               โลกามิสํ ปชเห สนฺติเปกฺโขติ ฯ
                            ปญฺจมํ กติฉินฺทิสุตฺตํ
     [๑๑]   เอกมนฺตํ ฐิตา โข สา เทวตา ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ
              กติ ฉินฺเท กติ ชเห                       กติ วุตฺตริ ๑- ภาวเย
              กติ สงฺคาติโต ๒- ภิกฺขุ                โอฆติณฺโณติ วุจฺจตีติ ฯ
     [๑๒]   ปญฺจ ฉินฺเท ปญฺจ ชเห                ปญฺจ วุตฺตริ ๓- ภาวเย
              ปญฺจ สงฺคาติโต ๔- ภิกฺขุ             โอฆติณฺโณติ วุจฺจตีติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๓ ม. กติ จุตฺตริ ฯ คาถํ อภาสิ. ๒-๔ สี. สงฺคาติโก ฯ ม. ยุ. สงฺคาติโค ฯ
@อ. สงฺคาตีโต (สงฺเค อตีโต อติกฺกนฺโต) ฯ
                               ฉฏฺฐํ ชาครสุตฺตํ
     [๑๓]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ
คาถํ อภาสิ
              กติ ชาครตํ สุตฺตา                     กติ สุตฺเตสุ ชาครา
              กติภิ รชมาเทติ                        กติภิ ปริสุชฺฌตีติ ฯ
     [๑๔]   ปญฺจ ชาครตํ สุตฺตา                 ปญฺจ สุตฺเตสุ ชาครา
              ปญฺจภิ รชมาเทติ                     ปญฺจภิ ปริสุชฺฌตีติ ฯ
                            สตฺตมํ อปฺปฏิวิทิตสุตฺตํ
     [๑๕]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ
คาถํ อภาสิ
            เยสํ ธมฺมา อปฺปฏิวิทิตา ๑-         ปรวาเทสุ นียเร ๒-
             สุตฺตา เต นปฺปพุชฺฌนฺติ            กาโล เตสํ ปพุชฺฌิตุนฺติ ฯ
     [๑๖]   เยสํ ธมฺมา สุปฏิวิทิตา              ปรวาเทสุ น นียเร
              สมฺพุทฺธา สมฺมทญฺญาย ๓-      จรนฺติ วิสเม สมนฺติ ฯ
                              อฏฺฐมํ สุสมฺมุฏฺฐสุตฺตํ
     [๑๗]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ
คาถํ อภาสิ
@เชิงอรรถ:  สี. อปฺปฏิวิธิตา ฯ  สี. ม. นิยฺยเร ฯ  ยุ. เต สมฺพุทฺธา สมฺมทญฺญา ฯ
              เยสํ ธมฺมา สุสมฺมุฏฺฐา              ปรวาเทสุ นียเร
              สุตฺตา เต นปฺปพุชฺฌนฺติ           กาโล เตสํ ปพุชฺฌิตุนฺติ ฯ
     [๑๘]   เยสํ ธมฺมา อสมฺมุฏฺฐา              ปรวาเทสุ น นียเร
             สมฺพุทฺธา สมฺมทญฺญาย            จรนฺติ วิสเม สมนฺติ ฯ
                                นวมํ มานกามสุตฺตํ
     [๑๙]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ
คาถํ อภาสิ
               น มานกามสฺส ทโม อิธตฺถิ ๑-
               น โมนมตฺถิ อสมาหิตสฺส
               เอโก อรญฺเญ วิหรมฺปมตฺโต
               น มจฺจุเธยฺยสฺส ตเรยฺย ๒- ปารนฺติ ๓-
     [๒๐]   มานํ ปหาย สุสมาหิตตฺโต
               สุเจตโส สพฺพธิ วิปฺปมุตฺโต ๔-
               เอโก อรญฺเญ วิหรํ อปฺปมตฺโต
               ส มจฺจุเธยฺยสฺส ตเรยฺย ปารนฺติ ฯ
                      ทสมํ อรญฺญสุตฺตํ
     [๒๑]   เอกมนฺตํ ฐิตา โข สา เทวตา ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ
@เชิงอรรถ:  สี. มานิกามสฺส ทโม อิทตฺถิ ฯ  สี. ตรนฺติ ฯ  สี. ปาเรนฺตีติปิ
@ปเรสฺสนฺตีติปิ ปาโฐ ฯ  ม. วิปฺปยุตฺโต ฯ
              อรญฺเญ วิหรนฺตานํ                   สนฺตานํ พฺรหฺมจารินํ
              เอกภตฺตํ ภุญฺชมานานํ              เกน วณฺโณ ปสีทตีติ ๑- ฯ
     [๒๒]   อตีตํ นานุโสจนฺติ                   นปฺปชปฺปนฺติ นาคตํ ๒-
              ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปนฺติ            เตน วณฺโณ ปสีทติ
              อนาคตปฺปชปฺปาย                   อตีตสฺสานุโสจนา
              เอเตน พาลา สุสฺสนฺติ               นโฬว หริโต ลุโตติ ฯ
                                  นฬวคฺโค ปฐโม ฯ
                                     ตสฺสุทฺทานํ
          โอฆํ นิโมกฺโข อุปเนยฺยํ                อจฺเจนฺติ กติฉินฺทิ จ
          ชาครํ อปฺปฏิวิทิตา                       สุสมฺมุฏฺฐา มานกามินา
          อรญฺเญ ทสโม วุตฺโต                   วคฺโค เตน ปวุจฺจตีติ ฯ
                                   ------------------
@เชิงอรรถ:  ม. ปสีทติ ฯ  สี. นปฺปชปฺปมนาคตํ ฯ
                                นนฺทนวคฺโค ทุติโย
                                       ---------
                                ปฐมํ นนฺทนสุตฺตํ
     [๒๓]   ๑-   เอกํ   สมยํ   ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ  เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม   ฯ   ตตฺร   โข   ภควา  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ
ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     [๒๔]   ภควา    เอตทโวจ    ภูตปุพฺพํ    ภิกฺขเว   อญฺญตรา
ตาวตึสกายิกา    เทวตา    นนฺทนวเน    อจฺฉราสงฺฆปริวุตา   ทิพฺเพหิ
ปญฺจหิ    กามคุเณหิ    สมปฺปิตา    สมงฺคีภูตา   ปริจาริยมานา   ตายํ
เวลายํ อิมํ คาถํ อภาสิ
          น เต สุขํ ปชานนฺติ             เย น ปสฺสนฺติ นนฺทนํ
          อาวาสํ นรเทวานํ                ติทสานํ ยสสฺสินนฺติ ฯ
     [๒๕]   เอวํ  วุตฺเต  ภิกฺขเว  อญฺญตรา  เทวตา ตํ เทวตํ คาถาย
ปจฺจภาสิ ๒-
          น ตฺวํ พาเล ปชานาสิ ๓-     ยถา อรหตํ วโจ
          อนิจฺจา สพฺเพ สงฺขารา        อุปฺปาทวยธมฺมิโน
          อุปฺปชฺชิตฺวา นิรุชฺฌนฺติ       เตสํ วูปสโม สุโขติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ยุโรปิยโปตฺถเกเยว เอวมฺเม สุตนฺติ ปาฐตฺตยํ อตฺถิ ฯ  สี. อชฺฌภาสิ ฯ
@ สี. วิชานาสิ ฯ
                      ทุติยํ นนฺทิสุตฺตํ
     [๒๖]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ
คาถํ อภาสิ
               นนฺทติ ปุตฺเตหิ ปุตฺติมา
               โคมิโก ๑- โคหิ ตเถว นนฺทติ
               อุปธีหิ นรสฺส นนฺทนา
               น หิ โส นนฺทติ โย นิรูปธีติ ฯ
     [๒๗]   โสจติ ปุตฺเตหิ ปุตฺติมา
               โคมิโก ๒- โคหิ ตเถว โสจติ
               อุปธีหิ นรสฺส โสจนา
               น หิ โส โสจติ โย นิรูปธีติ ฯ
                          ตติยํ นตฺถิปุตฺตสมสุตฺตํ
     [๒๘]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ
คาถํ อภาสิ
              นตฺถิ ปุตฺตสมํ เปมํ            นตฺถิ โคสมิกํ ธนํ
              นตฺถิ สุริยสมา อาภา         สมุทฺทปรมา สราติ ฯ
     [๒๙]   นตฺถิ อตฺตสมํ เปมํ            นตฺถิ ธญฺญสมํ ธนํ
          นตฺถิ ปญฺญาสมา อาภา        วุฏฺฐิ เว ๓- ปรมา สราติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. โคมา ฯ  สี. เจ ฯ
                              จตุตฺถํ ขตฺติยสุตฺตํ
     [๓๐]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ
คาถํ อภาสิ
             ขตฺติโย ทิปทํ ๑- เสฏฺโฐ           พลิพทฺโธ ๒- จตุปฺปทํ
             โกมารี ๓- เสฏฺฐา ภริยานํ       โย จ ปุตฺตาน ปุพฺพโชติ ฯ
     [๓๑]   สมฺพุทฺโธ ทิปทํ เสฏฺโฐ            อาชานีโย จตุปฺปทํ
             สุสฺสูสา เสฏฺฐา ภริยานํ           โย จ ปุตฺตานมสฺสโวติ ๔- ฯ
                               ปญฺจมํ สกมานสุตฺตํ
     [๓๒]   ฐิเต มชฺฌนฺติเก กาเล             สนฺนิสินฺเนสุ ๕- ปกฺขิสุ
              ปลาเตว ๖- มหารญฺญํ ๗-       ตํ ภยํ ปฏิภาติ มนฺติ ฯ
     [๓๓]   ฐิเต มชฺฌนฺติเก กาเล             สนฺนิสินฺเนสุ ปกฺขิสุ
             ปลาเตว มหารญฺญํ                  สา รตี ปฏิภาติ มนฺติ ฯ
                            ฉฏฺฐํ นิทฺทาตนฺทิสุตฺตํ
     [๓๔]   นิทฺทา ตนฺที วิชิมฺหิตา            อรตี ๘- ภตฺตสมฺมโท
              เอเตน นปฺปกาสติ                   อริยมคฺโค อิธ ปาณินนฺติ ฯ
     [๓๕]   นิทฺทํ ตนฺทึ วิชิมฺหิตํ                อรตึ ภตฺตสมฺมทํ
              วิริเยน นํ ปณาเมตฺวา               อริยมคฺโค วิสุชฺฌตีติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ทฺวิปทํ ฯ  สี. ยุ. พลิวทฺโท ฯ ม. พลิพทฺโท ฯ  ยุ. กุมารี ฯ
@ สี. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ  ม. สี. สนฺนิสิเวสุ ฯ ม. สนฺนิสีเวสุ ฯ  สี. ยุ. ม.
@สณเตว ฯ  สี. พฺรหารญฺญํ ฯ  ยุ. วิชมฺภิกา อรตี ฯ ม. วิชมฺภิตา ฯ
@อ. วิชมฺหิตา ฯ
                                สตฺตมํ ทุกฺกรสุตฺตํ
     [๓๖]   ทุกฺกรํ ทุตฺติติกฺขญฺจ               อพฺยตฺเตน จ สามญฺญํ
             พหู หิ ตตฺถ สมฺพาธา               ยตฺถ พาโล วิสีทตีติ ฯ
     [๓๗]   กติหํ จเรยฺย สามญฺญํ             จิตฺตํ เจ น นิวารเย
              ปเท ปเท วิสีเทยฺย                   สงฺกปฺปานํ วสานุโค ๑-
               กุมฺโมว องฺคานิ สเก กปาเล
               สโมทหํ ภิกฺขุ มโนวิตกฺเก
               อนิสฺสิโต อญฺญมเหฐยาโน
               ปรินิพฺพุโต นูปวเทยฺย กญฺจีติ ฯ
               อฏฺฐมํ หิริสุตฺตํ
     [๓๘]   หิรินิเสโธ ปุริโส                   โกจิ โลกสฺมิ วิชฺชติ
              โย นิทฺทํ อปโพเธติ               อสฺโส ภโทฺร กสามิวาติ ฯ
     [๓๙]   หิรินิเสธา ตนุยา                    เย จรนฺติ สทา สตา
              อนฺตํ ทุกฺขสฺส ปปฺปุยฺย           จรนฺติ วิสเม สมนฺติ ฯ
                         นวมํ กุฏิกาสุตฺตํ
     [๔๐]   กจฺจิ เต กุฏิกา นตฺถิ              กจฺจิ นตฺถิ กุลาวกา
              กจฺจิ สนฺตานกา นตฺถิ            กจฺจิ มุตฺโตสิ พนฺธนาติ ฯ
     [๔๑]   ตคฺฆ เม กุฏิกา นตฺถิ              ตคฺฆ นตฺถิ กุลาวกา
              ตคฺฆ สนฺตานกา นตฺถิ           ตคฺฆ มุตฺโตมฺหิ พนฺธนาติ ฯ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. อิติสทฺโท อตฺถิ ฯ
     [๔๒]   กินฺตาหํ กุฏิกํ พฺรูมิ               กินฺเต พฺรูมิ กุลาวกํ
              กินฺเต สนฺตานกํ พฺรูมิ            กินฺตาหํ พฺรูมิ พนฺธนนฺติ ฯ
     [๔๓]   มาตรํ กุฏิกํ พฺรูสิ                  ภริยํ พฺรูสิ กุลาวกํ
              ปุตฺเต สนฺตานเก พฺรูสิ           ตณฺหํ เม พฺรูสิ พนฺธนนฺติ ฯ
              สาหุ เต กุฏิกา นตฺถิ              สาหุ นตฺถิ กุลาวกา
              สาหุ สนฺตานกา นตฺถิ           สาหุ มุตฺโตสิ พนฺธนาติ ฯ
                      ทสมํ สมิทฺธิสุตฺตํ
     [๔๔]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ  ภควา  ราชคเห  วิหรติ
ตโปทาราเม   ฯ  อถ  โข  อายสฺมา  สมิทฺธิ  รตฺติยา  ปจฺจูสสมยํ  ๑-
ปจฺจุฏฺฐาย   เยน   ตโปทา   เตนุปสงฺกมิ   คตฺตานิ  ปริสิญฺจิตุํ  ตโปเท
คตฺตานิ    ปริสิญฺจิตฺวา   ปจฺจุตฺตริตฺวา   เอกจีวโร   อฏฺฐาสิ   คตฺตานิ
สุกฺขาปยมาโน ๒- ฯ
     [๔๕]   อถ   โข   อญฺญตรา   เทวตา   อภิกฺกนฺตาย   รตฺติยา
อภิกฺกนฺตวณฺณา    เกวลกปฺปํ   ตโปทํ   โอภาเสตฺวา   เยน   อายสฺมา
สมิทฺธิ    เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา    เวหาสํ    ฐิตา   อายสฺมนฺตํ
สมิทฺธึ คาถาย อชฺฌภาสิ
          อภุตฺวา ภิกฺขสิ ภิกฺขุ             น หิ ภุตฺวาน ภิกฺขสิ
          ภุตฺวาน ภิกฺขุ ภิกฺขสฺสุ          มา ตํ กาโล อุปจฺจคาติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ปจฺจุสสมเยติปิ ปาโฐ ฯ   ม. ปุพฺพาปยมาโน ฯ
     [๔๖]   กาลํ โวหํ น ชานามิ         ฉนฺโน กาโล น ทิสฺสติ
              ตสฺมา อภุตฺวา ภิกฺขามิ      มา มํ กาโล อุปจฺจคาติ ฯ
     [๔๗]   อถ   โข  สา  เทวตา  ปฐวิยํ  ปติฏฺฐหิตฺวา  อายสฺมนฺตํ
สมิทฺธึ  เอตทโวจ  ทหโร  ตฺวํ  ภิกฺขุ  ปพฺพชิโต  สุสุ  กาฬเกโส ภเทฺรน
โยพฺพเนน    สมนฺนาคโต    ปฐเมน    วยสา   อนิกฺกีฬิตาวี   กาเมสุ
ภุญฺช ภิกฺขุ มานุสเก กาเม มา สนฺทิฏฺฐิกํ หิตฺวา กาลิกํ อนุธาวีติ ฯ
     [๔๘]   น  ขฺวาหํ  อาวุโส  สนฺทิฏฺฐิกํ  หิตฺวา  กาลิกํ  อนุธาวามิ
กาลิกญฺจ   ขฺวาหํ   อาวุโส   หิตฺวา   สนฺทิฏฺฐิกํ   อนุธาวามิ   กาลิกา
หิ   อาวุโส   กามา  วุตฺตา  ภควตา  พหุทุกฺขา  พหูปายาสา  อาทีนโว
เอตฺถ   ภิยฺโย   ๑-   สนฺทิฏฺฐิโก   อยํ  ธมฺโม  อกาลิโก  เอหิปสฺสิโก
โอปนยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหีติ ฯ
     [๔๙]   กถญฺจ  ภิกฺขุ  กาลิกา  กามา  วุตฺตา  ภควตา  พหุทุกฺขา
พหูปายาสา   อาทีนโว   เอตฺถ   ภิยฺโย   กถํ  สนฺทิฏฺฐิโก  อยํ  ธมฺโม
อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปนยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหีติ ฯ
     [๕๐]   อหํ   โข  อาวุโส  นโว  อจิรปพฺพชิโต  อธุนาคโต  อิมํ
ธมฺมวินยํ   น   ตาหํ   สกฺโกมิ  วิตฺถาเรน  อาจิกฺขิตุํ  อยํ  โส  ภควา
อรหํ   สมฺมาสมฺพุทฺโธ   ราชคเห   วิหรติ   ตโปทาราเม   ตํ  ภควนฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา  เอตมตฺถํ  ปุจฺฉ  ๒-  ยถา  เต  ภควา  พฺยากโรติ  ตถา
นํ   ธาเรยฺยาสีติ   ฯ   น   โข   ภิกฺขุ  สุกโร  โส  ภควา  อเมฺหหิ
@เชิงอรรถ:  ภีโยติปิ ปาโฐ ฯ  สี. ปุจฺเฉยฺยาสิ ฯ
อุปสงฺกมิตุํ    อญฺญาหิ   มเหสกฺขาหิ   เทวตาหิ   ปริวุโต   สเจ   โข
ตฺวํ   ภิกฺขุ   ตํ   ภควนฺตํ   อุปสงฺกมิตฺวา  เอตมตฺถํ  ปุจฺเฉยฺยาสิ  มยํปิ
อาคจฺเฉยฺยาม   ธมฺมสฺสวนายาติ   ๑-  ฯ  เอวมาวุโสติ  โข  อายสฺมา
สมิทฺธิ   ตสฺสา   เทวตาย  ปฏิสฺสุณิตฺวา  ๒-  เยน  ภควา  เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
     [๕๑]   เอกมนฺตํ  นิสินฺโน  โข  อายสฺมา สมิทฺธิ ภควนฺตํ เอตทโวจ
อิธาหํ    ภนฺเต    รตฺติยา   ปจฺจูสสมยํ   ปจฺจุฏฺฐาย   เยน   ตโปทา
เตนุปสงฺกมึ    คตฺตานิ    ปริสิญฺจิตุํ    ตโปเท   คตฺตานิ   ปริสิญฺจิตฺวา
ปจฺจุตฺตริตฺวา   เอกจีวโร   อฏฺฐาสึ   คตฺตานิ  สุกฺขาปยมาโน  อถ  โข
ภนฺเต    อญฺญตรา    เทวตา   อภิกฺกนฺตาย   รตฺติยา   อภิกฺกนฺตวณฺณา
เกวลกปฺปํ      ตโปทํ      โอภาเสตฺวา     เยนาหํ     เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา เวหาสํ ฐิตา อิมาย คาถาย อชฺฌภาสิ
          อภุตฺวา ภิกฺขสิ ภิกฺขุ             น หิ ภุตฺวาน ภิกฺขสิ
          ภุตฺวาน ภิกฺขุ ภิกฺขสฺสุ          มา ตํ กาโล อุปจฺจคาติ ฯ
เอวํ วุตฺเต อหํ ภนฺเต ตํ เทวตํ คาถาย อชฺฌภาสึ ๓-
          กาลํ โวหํ น ชานามิ             ฉนฺโน กาโล น ทิสฺสติ
          ตสฺมา อภุตฺวา ภิกฺขามิ         มา มํ กาโล อุปจฺจคาติ ฯ
     {๕๑.๑}   อถ โข ภนฺเต สา เทวตา ปฐวิยํ ปติฏฺฐหิตฺวา มํ เอตทโวจ
@เชิงอรรถ:  ธมฺมสวนายาตีติปิ ปาโฐ ฯ   ยุ. ปฏิสฺสุตฺวา ฯ  ม. ยุ. ปจฺจภาสึ ฯ
ทหโร   ตฺวํ   ภิกฺขุ   ปพฺพชิโต   สุสุ   กาฬเกโส  ภเทฺรน  โยพฺพเนน
สมนฺนาคโต    ปฐเมน   วยสา   อนิกฺกีฬิตาวี   กาเมสุ   ภุญฺช   ภิกฺขุ
มานุสเก   กาเม   มา   สนฺทิฏฺฐิกํ  หิตฺวา  กาลิกํ  อนุธาวีติ  ฯ  เอวํ
วุตฺตาหํ   ภนฺเต   ตํ  เทวตํ  เอตทโวจํ  น  ขฺวาหํ  อาวุโส  สนฺทิฏฺฐิกํ
หิตฺวา   กาลิกํ  อนุธาวามิ  กาลิกญฺจ  ขฺวาหํ  อาวุโส  หิตฺวา  สนฺทิฏฺฐิกํ
อนุธาวามิ   กาลิกา   หิ   อาวุโส   กามา  วุตฺตา  ภควตา  พหุทุกฺขา
พหูปายาสา    อาทีนโว    เอตฺถ   ภิยฺโย   สนฺทิฏฺฐิโก   อยํ   ธมฺโม
อกาลิโก เอหิปสฺสิโก โอปนยิโก ปจฺจตฺตํ เวทิตพฺโพ วิญฺญูหีติ ฯ
     {๕๑.๒}   เอวํ  วุตฺเต ภนฺเต สา เทวตา มํ เอตทโวจ กถญฺจ ภิกฺขุ
กาลิกา   กามา   วุตฺตา   ภควตา   ฬหุทุกฺขา   พหูปายาสา  อาทีนโว
เอตฺถ   ภิยฺโย   กถํ   สนฺทิฏฺฐิโก   อยํ  ธมฺโม  อกาลิโก  เอหิปสฺสิโก
โอปนยิโก   ปจฺจตฺตํ   เวทิตพฺโพ   วิญฺญูหีติ   ฯ  เอวํ  วุตฺตาหํ  ภนฺเต
ตํ    เทวตํ   เอตทโวจํ   อหํ   โข   อาวุโส   นโว   อจิรปพฺพชิโต
อธุนาคโต   อิมํ   ธมฺมวินยํ   น   ตาหํ  สกฺโกมิ  วิตฺถาเรน  อาจิกฺขิตุํ
อยํ   โส  ภควา  อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ  ราชคเห  วิหรติ  ตโปทาราเม
ตํ    ภควนฺตํ   อุปสงฺกมิตฺวา   เอตมตฺถํ   ปุจฺฉ   ยถา   เต   ภควา
พฺยากโรติ ตถา นํ ธาเรยฺยาสีติ ฯ
     {๕๑.๓}   เอวํ วุตฺเต ภนฺเต สา เทวตา มํ เอตทโวจ น โข ภิกฺขุ สุกโร
โส  ภควา  อเมฺหหิ  อุปสงฺกมิตุํ  อญฺญาหิ  มเหสกฺขาหิ  เทวตาหิ ปริวุโต
สเจ  โข  ตฺวํ  ภิกฺขุ  ตํ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตมตฺถํ ปุจฺเฉยฺยาสิ มยํปิ
อาคจฺเฉยฺยาม   ธมฺมสฺสวนายาติ   ฯ   สเจ   ภนฺเต  ตสฺสา  เทวตาย
สจฺจํ  วจนํ  อิเธว  สา  เทวตา  อวิทูเรติ  ฯ  เอวํ วุตฺเต สา เทวตา
อายสฺมนฺตํ    สมิทฺธึ   เอตทโวจ   ปุจฺฉ   ภิกฺขุ   ปุจฺฉ   ภิกฺขุ   ยมหํ
อนุปฺปตฺตาติ ๑- ฯ
     [๕๒]   อถ โข ภควา ตํ เทวตํ คาถาหิ อชฺฌภาสิ
          อกฺเขยฺยสญฺญิโน สตฺตา        อกฺเขยฺยสฺมึ ปติฏฺฐิตา
          อกฺเขยฺยมปริญฺญาย              โยคมายนฺติ มจฺจุโน
          อกฺเขยฺยญฺจ ปริญฺญาย          อกฺขาตารํ น มญฺญติ
          ตญฺหิ ตสฺส น โหตีติ                เยน นํ วชฺชา น ตสฺส อตฺถิ ๒-
              สเจ วิชานาสิ วเทหิ ยกฺขาติ ๓- ฯ
น  ขฺวาหํ  ภนฺเต  อิมสฺส  ภควตา  สงฺขิตฺเตน  ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ
อาชานามิ   สาธุ   เม   ภนฺเต   ภควา  ตถา  ภาสตุ  ยถาหํ  อิมสฺส
ภควตา สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ อาชาเนยฺยนฺติ ๔- ฯ
     [๕๓]   สโม วิเสสี อุทวา ๕- นิหีโน
                   โย มญฺญติ โส วิวเทถ เตน
                   ตีสุ วิธาสุ อวิกมฺปมาโน
                   สโม วิเสสีติ น ตสฺส โหติ
                   สเจ วิชานาสิ วเทหิ ยกฺขาติ ๖-@เชิงอรรถ:  ยุ. อนุปฺปตฺโตติ ฯ  สี. น ตสฺส อตฺถีติ ปาฐตฺตยํ  น ทิสฺสติ ฯ ๓-๖ ยกฺขีติ ฯ
@ ม. ยุ. ชาเนยฺยนฺติ ฯ  ยุ. อถ วา ฯ
อิมสฺสปิ  ขฺวาหํ  ภนฺเต  ภควตา  สงฺขิตฺเตน  ภาสิตสฺส  วิตฺถาเรน  อตฺถํ
น   อาชานามิ  สาธุ  เม  ภนฺเต  ภควา  ตถา  ภาสตุ  ยถาหํ  อิมสฺส
ภควตา สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ อาชาเนยฺยนฺติ ฯ
     [๕๔]   ปหาสิ สงฺขํ ๑- น วิมานมาคา ๒-
                   อจฺเฉชฺชิ ตณฺหํ อิธ นามรูเป
                    ตํ ฉินฺนคนฺถํ อนิฆํ นิราสํ
                   ปริเยสมานา นาชฺฌคมุํ
                   เทวา มนุสฺสา อิธ วา หุรํ วา
                   สคฺเคสุ วา สพฺพนิเวสเนสุ
                   สเจ วิชานาสิ วเทหิ ยกฺขาติ ฯ
     [๕๕]    อิมสฺส  ขฺวาหํ  ภนฺเต  ภควตา  สงฺขิตฺเตน  ภาสิตสฺส เอวํ
วิตฺถาเรน อตฺถํ อาชานามิ
                   ปาปํ น กยิรา วจสา มนสา
                    กาเยน วา กิญฺจน สพฺพโลเก
                    กาเม ปหาย สติมา สมฺปชาโน
                    ทุกฺขํ น เสเวถ อนตฺถสญฺหิตนฺติ ฯ
                    นนฺทนวคฺโค ทุติโย ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. สงฺคํ ฯ  ม. ยุ. น วิมานมชฺฌคา ฯ
                                 ตสฺสุทฺทานํ
          นนฺทนา นนฺทติ เจว           นตฺถิปุตฺตสเมน จ
          ขตฺติโย สกมาโน จ            นิทฺทาตนฺทิ จ ทุกฺกรํ
          หิริ กุฏิกา นวโม                ทสโม วุตฺโต สมิทฺธินาติ ฯ
                     ------------
                     สตฺติวคฺโค ตติโย
                              --------
                      ปฐมํ สตฺติสุตฺตํ
     [๕๖]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  สา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ
คาถํ อภาสิ
              สตฺติยา วิย โอมฏฺโฐ            ฑยฺหมาเนว ๑- มตฺถเก
              กามราคปฺปหานาย ๒-         สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเชติ ฯ
     [๕๗]   สตฺติยา วิย โอมฏฺโฐ           ฑยฺหมาเนว มตฺถเก
              สกฺกายทิฏฺฐิปฺปหานาย        สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเชติ ฯ
                              ทุติยํ ผุสติสุตฺตํ
     [๕๘]   นาผุสนฺตํ ผุสติ จ                ผุสนฺตญฺจ ตโต ผุเส
               ตสฺมา ผุสนฺตํ ผุสติ              อปฺปทุฏฺฐปโทสินนฺติ ฯ
     [๕๙]   โย อปฺปทุฏฺฐสฺส                  นรสฺส ทุสฺสติ
                สุทฺธสฺส โปสสฺส อนงฺคณสฺส
                ตเมว พาลํ ปจฺเจติ ปาปํ
                สุขุโม รโช ปฏิวาตํว ขิตฺโตติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ม. สพฺพตฺถ ฑยฺหมาโนวาติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ  สี. ม. กามราคปฺปหาเนน ฯ
                              ตติยํ ชฏาสุตฺตํ
     [๖๐]   อนฺโตชฏา พหิชฏา               ชฏาย ชฏิตา ปชา
              ตํ ตํ โคตม ปุจฺฉามิ               โก อิมํ วิชฏเย ชฏนฺติ ฯ
     [๖๑]   สีเล ปติฏฺฐาย นโร สปญฺโญ จิตฺตํ ปญฺญญฺจ ภาวยํ
             อาตาปี นิปโก ภิกฺขุ               โส อิมํ วิชฏเย ชฏํ ๑-
             เยสํ ราโค จ โทโส จ               อวิชฺชา จ วิราชิตา
             ขีณาสวา อรหนฺโต                 เตสํ วิชฏิตา ชฏา
             ยตฺถ นามญฺจ รูปญฺจ              อเสสํ อุปรุชฺฌติ
             ปฏิฆรูปสญฺญา ๒- จ             เอตฺถ สา ฉิชฺชเต ๓- ชฏาติ ฯ
                            จตุตฺถํ มโนนิวารณสุตฺตํ
     [๖๒]   ยโต ยโต มโน นิวารเย         น ทุกฺขเมติ นํ ตโต ตโต
              ส สพฺพโต มโน นิวารเย        ส สพฺพโต ทุกฺขา ปมุจฺจตีติ ๔- ฯ
     [๖๓]   น สพฺพโต มโน นิวารเย        มโน ยตตฺตมาคตํ ๕-
              ยโต ยโต จ ปาปกํ                 ตโต ตโต มโน นิวารเยติ ฯ
                              ปญฺจมํ อรหนฺตสุตฺตํ
     [๖๔]   โย โหติ ภิกฺขุ อรหํ กตาวี
                   ขีณาสโว อนฺติมเทหธารี ๖-
@เชิงอรรถ:  โป. ยุ. ชฏนฺติ ฯ  ม. ยุ. ปฏิมํ ฯ  ม. เอตฺเถสา วิชเฏ ฯ  โป.
@ม. ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ  ม. ยุ. น มโน สํยตตฺตมาคตํ ฯ
@ สี. สพฺพตฺถหนฺติมเทหธารีติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
                   อหํ วทามีติปิ โส วเทยฺย
                    มมํ วทนฺตีติปิ โส วเทยฺยาติ ฯ
     [๖๕]   โย โหติ ภิกฺขุ อรหํ กตาวี
                    ขีณาสโว อนฺติมเทหธารี
                    อหํ วทามีติปิ โส วเทยฺย
                    มมํ วทนฺตีติปิ โส วเทยฺย
                    โลเก สมญฺญํ กุสโล วิทิตฺวา
                    โวหารมตฺเตน โส โวหเรยฺยาติ ฯ
     [๖๖]   โย โหติ ภิกฺขุ อรหํ กตาวี
                    ขีณาสโว อนฺติมเทหธารี
                    มานํ นุ โข โส อุปาคมฺม ๑- ภิกฺขุ
                    อหํ วทามีติปิ โส วเทยฺย
                    มม วทนฺตีติปิ โส วเทยฺยาติ ฯ
     [๖๗]   ปหีนมานสฺส น สนฺติ คนฺถา
                    วิธูปิตา มานคนฺถสฺส ๒- สพฺเพ
                    ส วีติวตฺโต ยมตํ สุเมโธ
                    อหํ วทามีติปิ โส วเทยฺย
                    มมํ วทนฺตีติปิ โส วเทยฺย ๓-
                    โลเก สมญฺญํ ๔- กุสโล วิทิตฺวา
                    โวหารมตฺเตน โส โวหเรยฺยาติ ฯ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. อุปคมฺม ฯ  สี. ม. มานคนฺธสฺส ฯ  สี. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
@ โป. ม. มญฺญตํ. ฯ
                     ฉฏฺฐํ ปชฺโชตสุตฺตํ
     [๖๘]   กติ โลกสฺมิ ปชฺโชตา        เยหิ โลโก ปกาสติ ๑-
              ภควนฺตํ ปุฏฺฐุมาคมฺม        กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ
     [๖๙]   จตฺตาโร โลเก ปชฺโชตา    ปญฺจเมตฺถ น วิชฺชติ
              ทิวา ตปติ อาทิจฺโจ           รตฺติมาภาติ จนฺทิมา
              อถ อคฺคิ ทิวารตฺตึ             ตตฺถ ตตฺถ ปกาสติ ๒-
              สมฺพุทฺโธ ตปตํ เสฏฺโฐ      เอสา อาภา อนุตฺตราติ ฯ
                      สตฺตมํ สรสุตฺตํ
     [๗๐]   กุโต สรา นิวตฺตนฺติ          กตฺถ วฏฺฏํ น วตฺตติ ๓-
              กตฺถ นามญฺจ รูปญฺจ         อเสสํ อุปรุชฺฌตีติ ฯ
     [๗๑]   ยตฺถ อาโป จ ปฐวี             เตโช วาโย น คาธติ
              อโต สรา นิวตฺตนฺติ           เอตฺถ วฏฺฏํ น วตฺตติ
              เอตฺถ นามญฺจ รูปญฺจ        อเสสํ อุปรุชฺฌตีติ ฯ
                     อฏฺฐมํ มหทฺธนสุตฺตํ
     [๗๒]   มหทฺธนา มหาโภคา        รฏฺฐวนฺโตปิ ขตฺติยา
              อญฺญมญฺญาภิคิชฺฌนฺติ      กาเมสุ อนลงฺกตา
              เตสุ อุสฺสุกชาเตสุ              ภวโสตานุสาริสุ
              โรธตณฺหํ ๔- ปวาหึสุ ๕-  เก โลกสฺมึ อนุสฺสุกาติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ สี. ปภาสติ ฯ  ยุ. วฏฺฏติ ฯ  สี. โกธตณฺหํ ฯ ยุ. เคธตณฺหํ ฯ
@ ม. ยุ ปชหึสุ ฯ
     [๗๓]   หิตฺวา อคารํ ปพฺพชิตา     หิตฺวา ปุตฺตํ ปสุมฺปิยํ
              หิตฺวา ราคญฺจ โทสญฺจ     อวิชฺชญฺจ วิราชิย
              ขีณาสวา อรหนฺโต            เต โลกสฺมึ อนุสฺสุกาติ ฯ
                     นวมํ จตุจกฺกสุตฺตํ
     [๗๔]   จตุจกฺกํ นวทฺวารํ             ปุณฺณํ โลเภน สํยุตํ
              ปงฺกชาตํ มหาวีร               กถํ ยาตฺรา ภวิสฺสตีติ ฯ
     [๗๕]   เฉตฺวา นทฺธึ ๑-                วรตฺตญฺจ อิจฺฉาโลภญฺจ ปาปกํ
              สมูลํ ตณฺหํ อพฺพุยฺห ๒-   เอวํ ยาตฺรา ภวิสฺสตีติ ฯ
                     ทสมํ เอณิชงฺฆสุตฺตํ
     [๗๖]   เอณิชงฺฆํ กิสํ วีรํ                อปฺปาหารํ อโลลุปํ
              สีหํเวกจรํ นาคํ                  กาเมสุ อนเปกฺขินํ
              อุปสงฺกมฺม ปุจฺฉาม            กถํ ทุกฺขา ปมุจฺจตีติ ฯ
     [๗๗]   ปญฺจ กามคุณา โลเก        มโนฉฏฺฐา ปเวทิตา
              เอตฺถ ฉนฺทํ วิราชิตฺวา        เอวํ ทุกฺขา ปมุจฺจตีติ ฯ
                    สตฺติวคฺโค ตติโย ฯ
                        ตสฺสุทฺทานํ
          สตฺติยา ผุสติ เจว                   ชฏา มโนนิวารณา
          อรหนฺเตน ปชฺโชโต              สรา มหทฺธเนน จ
          จตุจกฺเกน นวมํ                    เอณิชงฺเฆน เต ทสาติ ฯ
                         -------------
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. นนฺทึ ฯ  อพฺพุฬฺหาติปิ ปาโฐ ฯ
                  สตุลฺลปกายิกวคฺโค จตุตฺโถ
                            -----------
                      ปฐมํ สพฺภิสุตฺตํ
     [๗๘]   เอวมฺเม  สุตํ  เอกํ  สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม   ฯ   อถ   โข   สมฺพหุลา   สตุลฺลปกายิกา
เทวตาโย   อภิกฺกนฺตาย   รตฺติยา   อภิกฺกนฺตวณฺณา  เกวลกปฺปํ  เชตวนํ
โอภาเสตฺวา    เยน   ภควา   เตนุปสงฺกมึสุ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุ ฯ
     [๗๙]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  เอกา  เทวตา  ภควโต สนฺติเก อิมํ
คาถํ อภาสิ
              สพฺภิเรว สมาเสถ              สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
              สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย         เสยฺโย โหติ น ปาปิโยติ ฯ
     [๘๐]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต   สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
              สพฺภิเรว สมาเสถ              สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
              สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย         ปญฺญํ ๑- ลภติ นาญฺญโตติ ฯ
     [๘๑]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต   สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
              สพฺภิเรว สมาเสถ              สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
              สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย          โสกมชฺเฌ น โสจตีติ ฯ
     [๘๒]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ปญฺญา ฯ
              สพฺภิเรว สมาเสถ               สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
              สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย          ญาติมชฺเฌ วิโรจตีติ ฯ
     [๘๓]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
              สพฺภิเรว สมาเสถ              สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
              สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย          สตฺตา คจฺฉนฺติ สุคตินฺติ ฯ
     [๘๔]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
              สพฺภิเรว สมาเสถ              สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
              สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย          สตฺตา ติฏฺฐนฺติ สาตตนฺติ ฯ
อถ   โข   อปรา  เทวตา  ภควนฺตํ  เอตทโวจ  กสฺส  นุ  โข  ภควา
สุภาสิตนฺติ ฯ
     [๘๕]   สพฺพาสํ โว สุภาสิตํ ปริยาเยน อปิจ มมาปิ สุณาถ
              สพฺภิเรว สมาเสถ               สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
              สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย          สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตีติ ฯ [๑]-
                                  ทุติยํ มจฺฉริสุตฺตํ
     [๘๖]   เอกํ  สมยํ  ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส
อาราเม  ฯ  อถ  โข  สมฺพหุลา  สตุลฺลปกายิกา  เทวตาโย อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา  อภิกฺกนฺตวณฺณา  เกวลกปฺปํ  เชตวนํ  โอภาเสตฺวา  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุ ฯ
     [๘๗]   เอกมนฺตํ   ฐิตา  โข  เอกา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก
@เชิงอรรถ:  ม. อิทมโวจ ภควา อตฺตมนา ตา เทวตาโย ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ
@กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายึสูติ ฯ
อิมํ คาถํ อภาสิ
              มจฺเฉรา จ ปมาทา จ          เอวํ ทานํ น ทียติ
              ปุญฺญมากงฺขมาเนน          เทยฺยํ โหติ วิชานตาติ ฯ
     [๘๘]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก อิมา คาถาโย
อภาสิ
              ยสฺเสว ภีโต น ททาติ มจฺฉรี ตเทว อททโต ๑- ภยํ
              ชิฆจฺฉา จ ปิปาสา จ          ยสฺส ภายติ มจฺฉรี
              ตเมว พาลํ ผุสติ                อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จ
              ตสฺมา วิเนยฺย มจฺเฉรํ         ทชฺชา ทานํ มลาภิภู
              ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมึ         ปติฏฺฐา โหนฺติ ปาณินนฺติ ฯ
     [๘๙]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ
              เต มเตสุ น มิยฺยนฺติ            อทฺธานํว ๒- สหาวชํ
              อปฺปสฺมึ เย ปเวจฺฉนฺติ       เอส ธมฺโม สนนฺตโน
              อปฺปเสฺมเก ปเวจฺฉนฺติ       พหุเนเก น ทิจฺฉเร
              อปฺปสฺมา ทกฺขิณา ทินฺนา  สหสฺเสน สมํ ๓- มิตาติ ฯ
     [๙๐]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต  สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ
              ทุทฺททํ ททมานานํ             ทุกฺกรํ กมฺม กุพฺพตํ
              อสนฺโต นานุกุพฺพนฺติ         สตํ ธมฺโม ทุรนฺวโย
@เชิงอรรถ:  ยุ. ตเทวทาทโต ฯ  สี. ม. ยุ. ปนฺถานํว ฯ  สี. สมปฺปิตาติ ฯ
              ตสฺมา สตญฺจ อสตญฺจ       นานา โหติ อิโต คติ
              อสนฺโต นิรยํ ยนฺติ              สนฺโต สคฺคปรายนาติ ฯ
อถ   โข  อปรา  เทวตา   ภควนฺตํ  เอตทโวจ  กสฺส  นุ  โข  ภควา
สุภาสิตนฺติ ฯ
     [๙๑]   สพฺพาสํ โว สุภาสิตํ ปริยาเยน อปิจ มมาปิ สุณาถ
              ธมฺมํ จเร โยปิ สมุญฺชกํ ๑- จเร
              ทารํ จ โปสํ ททํ อปฺปกสฺมึ
              สตํ สหสฺสาน สหสฺสยาคินํ
              กลํปิ นาคฺฆนฺติ ตถาวิธสฺส เตติ ฯ
     [๙๒]   อถ โข อปรา เทวตา ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ
              เกเนส ยญฺโญ วิปุโล มหคฺคโต
              สเมน ทินฺนสฺส น อคฺฆเมติ
              กถํ ๒- สหสฺสาน สหสฺสยาคินํ
              กลํปิ นาคฺฆนฺติ ตถาวิธสฺส เตติ ฯ
     [๙๓]   อถ โข ภควา ตํ เทวตํ คาถาย อชฺฌภาสิ
              ททนฺติ เหเก วิสเม นิวิฏฺฐา
              ฆตฺวา ๓- วธิตฺวา อถ โสจยิตฺวา
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. สมุจฺฉกํ ฯ  สี. ม. ยุ. สตํ ฯ  สี. ฌตฺวา ฯ ยุ. เฉตฺวา ฯ
              สา ทกฺขิณา อสฺสุมุขา สทณฺฑา
              สเมน ทินฺนสฺส น อคฺฆเมติ
              เอวํ [๑]- สหสฺสาน สหสฺสยาคินํ
              กลํปิ นาคฺฆนฺติ ตถาวิธสฺส เตติ ฯ
                      ตติยํ สาธุสุตฺตํ
     [๙๔]   อถ  โข  สมฺพหุลา  สตุลฺลปกายิกา  เทวตาโย อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา    อภิกฺกนฺตวณฺณา   เกวลกปฺปํ   เชตวนํ   โอภาเสตฺวา   เยน
ภควา   เตนุปสงฺกมึสุ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา  เอกมนฺตํ
อฏฺฐํสุ ฯ
     [๙๕]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  เอกา  เทวตา  ภควโต สนฺติเก อิมํ
อุทานํ อุทาเนสิ
     สาธุ โข มาริส ทานํ
          มจฺเฉรา จ ปมาทา จ              เอวํ ทานํ น ทียติ
          ปุญฺญมากงฺขมาเนน              เทยฺยํ โหติ วิชานตาติ ฯ
     [๙๖]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ
          สาธุ โข มาริส ทานํ               อปิจ อปฺปกสฺมึปิ สาหุ ๒- ทานํ
          อปฺปเสฺมเก ปเวจฺฉนฺติ           พหุเนเก น ทิจฺฉเร
          อปฺปสฺมา ทกฺขิณา ทินฺนา      สหสฺเสน สมํ มิตาติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. เอตฺถนฺตเร สตนฺติ อตฺถิ ฯ  ยุ. อปฺปสฺมึปิ สาธูติ ทิสฺสติ ฯ
     [๙๗]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ
     สาธุ โข มาริส ทานํ  อปฺปกสฺมึปิ สาหุ ทานํ
                อปิจ สทฺธายปิ สาหุ ทานํ
                ทานญฺจ ยุทฺธญฺจ สมานมาหุ
                อปฺปาปิ สนฺตา พหุเก ชินนฺติ
                อปฺปมฺปิ เจ สทฺทหาโน ททาติ
                เตเนว โส โหติ สุขี ปรตฺถาติ ฯ
     [๙๘]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ
          สาธุ โข มาริส ทานํ               อปฺปกสฺมึปิ สาหุ ทานํ
          สทฺธายปิ สาหุ ทานํ               อปิจ ธมฺมลทฺธสฺสปิ สาหุ ทานํ
                โย ธมฺมลทฺธสฺส ททาติ ทานํ
                อุฏฺฐานวิริยาธิคตสฺส ชนฺตุ
                อติกฺกมฺม [๑]- เวตรณึ ยมสฺส
                ทิพฺพานิ ฐานานิ อุเปติ มจฺโจติ ฯ
     [๙๙]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ
          สาธุ โข มาริส ทานํ               อปฺปกสฺมึปิ สาหุ ทานํ
          สทฺธายปิ สาหุ ทานํ               ธมฺมลทฺธสฺสปิ สาหุ ทานํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. เอตฺถนฺตเร โสติ อตฺถิ ฯ
                อปิจ วิเจยฺยทานํปิ สาธุ
                วิเจยฺยทานํ สุคตปฺปสตฺถํ
                เย ทกฺขิเณยฺยา อิธ ชีวโลเก
                เอเตสุ ทินฺนานิ มหปฺผลานิ
                วีชานิ วุตฺตานิ ยถา สุเขตฺเตติ ฯ
     [๑๐๐]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ
          สาธุ โข มาริส ทานํ               อปฺปกสฺมึปิ สาหุ ทานํ
          สทฺธายปิ สาหุ ทานํ               ธมฺมลทฺธสฺสปิ สาหุ ทานํ
          วิเจยฺยทานํปิ สาธุ                  อปิจ ปาเณสุปิ สาธุ สํยโม
                โย ปาณภูตานิ ๑- อเหฐยํ จรํ
                ปรูปวาทา น กโรติ ปาปํ
                ภีรุํ ปสํสนฺติ น หิ ตตฺถ สูรํ
                ภยา หิ สนฺโต น กโรนฺติ ปาปนฺติ ฯ
อถ   โข   อปรา  เทวตา  ภควนฺตํ  เอตทโวจ  กสฺส  นุ  โข  ภควา
สุภาสิตนฺติ ฯ
     [๑๐๑]   สพฺพาสํ โว สุภาสิตํ ปริยาเยน อปิจ มมาปิ ๒- สุณาถ
                สทฺธาหิ ๓- ทานํ พหุธา ปสตฺถํ
                ทานา จ ๔- โข ธมฺมปทํว เสยฺโย
@เชิงอรรถ:  ยุ. ปาณภูเตสุ ฯ  ยุ. มมํปิติ ทิสฺสติ ฯ  อทฺธาหีติ วา ปาโฐ ฯ
@ สี. ทานญฺจ ฯ
                ปุพฺเพว หิ ปุพฺพตเรว สนฺโต
                นิพฺพานเมวชฺฌคมุํ สปญฺญาติ ฯ
                     จตุตฺถํ นสนฺติสุตฺตํ
     [๑๐๒]   เอกํ  สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส
อาราเม  ฯ  อถ  โข  สมฺพหุลา  สตุลฺลปกายิกา  เทวตาโย อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา  อภิกฺกนฺตวณฺณา  เกวลกปฺปํ  เชตวนํ  โอภาเสตฺวา  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุ ฯ
     [๑๐๓]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  เอกา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก
อิมํ คาถํ อภาสิ
                น สนฺติ กามา มนุเชสุ นิจฺจา
                สนฺตีธ กมนียานิ เยสุ พทฺโธ
                เยสุ ปมตฺโต ๑- อปุนาคมนํ
                อนาคนฺตฺวา ปุริโส มจฺจุเธยฺยาติ ฯ
                ฉนฺทชํ อฆํ ฉนฺทชํ ทุกฺขํ
                ฉนฺทวินยา อฆวินโย
                อฆวินยา ทุกฺขวินโยติ ฯ
                น เต กามา ยานิ จิตฺรานิ ๒- โลเก
@เชิงอรรถ:  สี. เยสุ จ พทฺโธ สุปมตฺโต ฯ  สี. กามานิ จิตฺรานิ ฯ
                สงฺกปฺปราโค ปุริสสฺส กาโม
                ติฏฺฐนฺติ จิตฺรานิ ตเถว โลเก
                อเถตฺถ ธีรา วินยนฺติ ฉนฺทํ ฯ
                โกธํ ชเห วิปฺปชเหยฺย มานํ
                สญฺโญชนํ สพฺพมติกฺกเมยฺย
                ตํ นามรูปสฺมิมสชฺชมานํ
                อกิญฺจนํ นานุปตนฺติ ทุกฺขา ฯ
                ปหาสิ สงฺขํ น วิมานมาคา ๑-
                อจฺเฉชฺชิ ตณฺหํ อิธ นามรูเป
                ตํ ฉินฺนคนฺถํ อนิฆํ นิราสํ
                ปริเยสมานา นาชฺฌคมุํ ๒-
                เทวา มนุสฺสา อิธ วา หุรํ วา
                สคฺเคสุ วา สพฺพนิเวสเนสูติ ฯ
     [๑๐๔]   ตญฺเจ หิ นาทฺทกฺขุํ ตถา วิมุตฺตํ [อิจฺจายสฺมา โมฆราชา]
                เทวา มนุสฺสา อิธ วา หุรํ วา
                นรุตฺตมํ อตฺถจรํ นรานํ
                เย ตํ นมสฺสนฺติ ปสํสิยา เตติ ฯ
     [๑๐๕]   ปสํสิยา เตปิ ภวนฺติ ภิกฺขุ [โมฆราชาติ ภควา]
                เย ตํ นมสฺสนฺติ ตถา วิมุตฺตํ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ยุ. น วิมานมชฺฌคา ฯ  ยุ. น จ อชฺฌคมุํ ฯ
                อญฺญาย ธมฺมํ วิจิกิจฺฉํ ปหาย
                สงฺคาติตา ๑- เตปิ ภวนฺติ ภิกฺขูติ ฯ
                   ปญฺจมํ อุชฺฌานสญฺญิสุตฺตํ
     [๑๐๖]   เอกํ  สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส
อาราเม    ฯ    อถ    โข   สมฺพหุลา   อุชฺฌานสญฺญิกา   เทวตาโย
อภิกฺกนฺตาย   รตฺติยา  อภิกฺกนฺตวณฺณา  เกวลกปฺปํ  เชตวนํ  โอภาเสตฺวา
เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา เวหาสํ อฏฺฐํสุ ฯ
     [๑๐๗]   เวหาสํ  ฐิตา  โข  เอกา  เทวตา  ภควโต สนฺติเก อิมํ
คาถํ อภาสิ
          อญฺญถา สนฺตมตฺตานํ         อญฺญถา โย ปเวทเย
          นิกจฺจ กิตวสฺเสว                ภุตฺตํ เถยฺเยน ตสฺส ตํ
          ยญฺหิ กยิรา ตญฺหิ วเท         ยํ น กยิรา น ตํ วเท
          อกโรนฺตํ ภาสมานานํ ๒-    ปริชานนฺติ ปณฺฑิตาติ ฯ
     [๑๐๘]   นยิทํ ภาสิตมตฺเตน        เอกนฺตสวเนน วา
          อนุกฺกมิตเว สกฺกา              ยายํ ปฏิปทา ทฬฺหา ๓-
          ยาย ธีรา ปมุจฺจนฺติ              ฌายิโน มารพนฺธนา
          น เว ธีรา ปกุพฺพนฺติ           วิทิตฺวา โลกปริยายํ
          อญฺญาย นิพฺพุตา ธีรา          ติณฺณา โลเก วิสตฺติกนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สงฺคาติคาติ วา สงฺขาติคาติ วา ปาโฐ ฯ  ม. อกโรนฺตํ อภาสมานํ ฯ
@ สี. ปฏิปทฬฺหา ฯ
     [๑๐๙]   อถ  โข  ตา  เทวตาโย  ปฐวิยํ  ปติฏฺฐหิตฺวา  ภควโต
ปาเทสุ   สิรสา   นิปติตฺวา   ภควนฺตํ  เอตทโวจุํ  อจฺจโย  โน  ภนฺเต
อจฺจคมา   ยถาพาลา   ยถามูฬฺหา   ยถาอกุสลา   ยา   มยํ   ภควนฺตํ
อปสาเทตพฺพํ    อมญฺญิมฺหา    ตาสํ    โน    ภนฺเต   ภควา   อจฺจยํ
อจฺจยโต   ปฏิคฺคณฺหาตุ   อายตึ   สํวรายาติ   ฯ   อถ   โข   ภควา
สิตํ ปาตฺวากาสิ ฯ
     [๑๑๐]   อถ  โข ตา เทวตาโย ภิยฺโยโส มตฺตาย ๑- อุชฺฌายนฺติโย
เวหาสํ อพฺภุคฺคจฺฉุํ ฯ เอกา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
          อจฺจยํ เทสยนฺตีนํ                 โย เจ ๒- น ปฏิคณฺหติ
          โกปนฺตโร โทสครุ              ส เวรํ ปฏิมุจฺจตีติ ฯ
          อจฺจโย เจ น วิชฺเชถ            โนจีธ อปหตํ ๓- สิยา
          เวรานิ น จ สมฺเมยฺยุํ            เกนีธ ๔- กุสโล สิยาติ ฯ
          กสฺสจฺจยา น วิชฺชนฺติ          กสฺส นตฺถิ อปาหตํ
          โก น สมฺโมหมาปาทิ          โกธ ธีโร สทา สโตติ ฯ
     [๑๑๑]   ตถาคตสฺส พุทฺธสฺส       สพฺพภูตานุกมฺปิโน
          ตสฺสจฺจยา น วิชฺชนฺติ          ตสฺส นตฺถิ อปาหตํ
          โส น สมฺโมหมาปาทิ          โสธ ๕- ธีโร สทา สโตติ ฯ
          อจฺจยํ เทสยนฺตีนํ                 โย เจ น ปฏิคณฺหติ
@เชิงอรรถ:  ภีโยโส มตฺตายาติปิ ปาโฐ ฯ  โป. ยุ. โย เว ฯ  สี. ม. จีธ อปคตํ ฯ
@ยุ. จีธาปคตํ ฯ  สี. โกนีธ ฯ  โป. ม. โสว ฯ
          โกปนฺตโร โทสครุ              ส ๑- เวรํ ปฏิมุจฺจติ
          ตํ เวรํ นาภินนฺทามิ              ปฏิคฺคณฺหามิ โวจฺจยนฺติ ฯ
                      ฉฏฺฐํ สทฺธาสุตฺตํ
     [๑๑๒]   เอกํ  สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส
อาราเม  ฯ  อถ  โข  สมฺพหุลา  สตุลฺลปกายิกา  เทวตาโย อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา  อภิกฺกนฺตวณฺณา  เกวลกปฺปํ  เชตวนํ  โอภาเสตฺวา  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุ ฯ
     [๑๑๓]   เอกมนฺตํ ฐิตา โข เอกา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ
อภาสิ
                สทฺธา ทุติยา ปุริสสฺส โหติ
                โน เจ อสฺสทฺธิยมวติฏฺฐติ
                ยโส จ กิตฺตี จ ตตฺวสฺส โหติ ๒-
                สคฺคญฺจ โส คจฺฉติ สรีรํ ปหายาติ ฯ
                โกธํ ชเห วิปฺปชเหยฺย มานํ
                สญฺโญชนํ สพฺพมติกฺกเมยฺย
                ตํ นามรูปสฺมิมสชฺชมานํ
                อกิญฺจนํ นานุปตนฺติ สงฺคาติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. ยํ ฯ  สี. ยโต สา จ กิตฺตี จ ตํ ตสฺส โหตีติปิ วตํ ตสฺส โหตีติปิ
@ปาโฐ ฯ
     [๑๑๔]   ปมาทมนุยุญฺชนฺติ         พาลา ทุมฺเมธิโน ชนา
          อปฺปมาทญฺจ เมธาวี            ธนํ เสฏฺฐํว รกฺขติ
          มา ปมาทมนุยุญฺเชถ           มา กามรติสนฺถวํ
          อปฺปมตฺโต หิ ฌายนฺโต      ปปฺโปติ ปรมํ สุขนฺติ ฯ
                      สตฺตมํ สมยสุตฺตํ
     [๑๑๕]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ  ภควา  สกฺเกสุ  วิหรติ
กปิลวตฺถุสฺมึ    มหาวเน    มหตา    ภิกฺขุสงฺเฆน   สทฺธึ   ปญฺจมตฺเตหิ
ภิกฺขุสเตหิ   สพฺเพเหว   อรหนฺเตหิ   ฯ  ทสหิ  จ  โลกธาตูหิ  เทวตา
เยภุยฺเยน สนฺนิปติตา โหนฺติ ภควนฺตํ ทสฺสนาย ภิกฺขุสงฺฆญฺจ ฯ
     [๑๑๖]   อถ  โข  จตุนฺนํ  สุทฺธาวาสกายิกานํ  เทวานํ  เอตทโหสิ
อยํ   โข   ภควา   สกฺเกสุ   วิหรติ   กปิลวตฺถุสฺมึ   มหาวเน  มหตา
ภิกฺขุสงฺเฆน   สทฺธึ   ปญฺจมตฺเตหิ   ภิกฺขุสเตหิ   สพฺเพเหว   อรหนฺเตหิ
ทสหิ   จ   โลกธาตูหิ  เทวตา  เยภุยฺเยน  สนฺนิปติตา  โหนฺติ  ภควนฺตํ
ทสฺสนาย   ภิกฺขุสงฺฆญฺจ  ยนฺนูน  มยมฺปิ  เยน  ภควา  เตนุปสงฺกเมยฺยาม
อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต สนฺติเก ปจฺเจกคาถา ภาเสยฺยามาติ ฯ
     [๑๑๗]   อถ  โข  ตา  เทวตา  เสยฺยถาปิ  นาม  พลวา  ปุริโส
สมฺมิญฺชิตํ   วา   พาหํ   ปสาเรยฺย   ปสาริตํ   วา  พาหํ  สมฺมิญฺเชยฺย
เอวเมว  สุทฺธาวาเสสุ  เทเวสุ  อนฺตรหิตา  ภควโต  ปุรโต ปาตุรหํสุ ฯ
อถ โข ตา เทวตา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุ ฯ
     [๑๑๘]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  เอกา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก
อิมํ คาถํ อภาสิ
          มหาสมโย ปวนสฺมึ             เทวกายา สมาคตา
          อาคตมฺห อิมํ ธมฺมสมยํ       ทกฺขิตาเยว อปราชิตสงฺฆนฺติ ฯ
     [๑๑๙]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
                ตตฺร ภิกฺขโว สมาทหํสุ
                จิตฺตํ อตฺตโน อุชุกมกํสุ
                สารถีว เนตฺตานิ คเหตฺวา
                อินฺทฺริยานิ รกฺขนฺติ ปณฺฑิตาติ ฯ
     [๑๒๐]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
                เฉตฺวา ขีลํ เฉตฺวา ปลีฆํ
                อินฺทขีลํ โอหจฺจมเนชา ๑-
                เต จรนฺติ สุทฺธา วิมลา
                จกฺขุมตา สุทนฺตา สุสู นาคาติ ฯ
     [๑๒๑]   อถ โข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
                เยเกจิ พุทฺธํ สรณํ คตาเส
                น เต คมิสฺสนฺติ อปายภูมึ
          ปหาย มานุสํ เทหํ         เทวกายํ ปริปูเรสฺสนฺตีติ ฯ
                     อฏฺฐมํ สกลิกสุตฺตํ
     [๑๒๒]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  ราชคเห  วิหรติ
@เชิงอรรถ:  สี. อูหจฺจ อูปจฺจาติปิ เทฺว ปาฐา ฯ ม. อุหจฺจ ฯ
มทฺทกุจฺฉิสฺมึ  มิคทาเย  ฯ  เตน  โข  ปน  สมเยน  ภควโต  ปาโท ๑-
สกลิกาย   ขโต   ๒-  โหติ  ฯ  ภูสา  สุทํ  ภควโต  เวทนา  วตฺตนฺติ
สารีริกา  ทุกฺขา  ติพฺพา  ขรา  กฏุกา  อสาตา  อมนาปา  ฯ  ตา  สุทํ
ภควา   สโต   สมฺปชาโน   อธิวาเสติ   อวิหญฺญมาโน   ฯ   อถ  โข
ภควา   จตุคฺคุณํ   สงฺฆาฏึ   ปญฺญาเปตฺวา  ทกฺขิเณน  ปสฺเสน  สีหเสยฺยํ
กปฺเปติ ปาเท ๓- ปาทํ อจฺจาธาย สโต สมฺปชาโน ฯ
     [๑๒๓]   อถ  โข  สตฺตสตา  สตุลฺลปกายิกา เทวตาโย อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา   อภิกฺกนฺตวณฺณา   เกวลกปฺปํ   มทฺทกุจฺฉึ   โอภาเสตฺวา   เยน
ภควา   เตนุปสงฺกมึสุ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา  เอกมนฺตํ
อฏฺฐํสุ ฯ
     [๑๒๔]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  เอกา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก
อิมํ   อุทานํ   อุทาเนสิ   นาโค   วต  โภ  สมโณ  โคตโม  นาควตา
จ  ปนุปฺปนฺนา  ๔-  สารีริกา  เวทนา  ทุกฺขา ติพฺพา ขรา กฏุกา อสาตา
อมนาปา สโต สมฺปชาโน อธิวาเสติ อวิหญฺญมาโนติ ฯ
     [๑๒๕]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ  สีโห  วต  โภ  สมโณ  โคตโม  สีหวตา  จ  ปนุปฺปนฺนา  ๕-
สารีริกา   เวทนา   ทุกฺขา   ติพฺพา   ขรา  กฏุกา  อสาตา  อมนาปา
สโต สมฺปชาโน อธิวาเสติ อวิหญฺญมาโนติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ปาเท ฯ  สี. สกลิกาขโต ฯ ม. สกฺขลิกาย ฯ  ปาเทนาติปิ ปาโฐ ฯ
@๔-๕ ม. ยุ. สมุปฺปนฺนา ฯ
     [๑๒๖]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ   อาชานีโย   วต   โภ   สมโณ   โคตโม  อาชานียวตา  จ
ปนุปฺปนฺนา   สารีริกา   เวทนา   ทุกฺขา  ติพฺพา  ขรา  กฏุกา  อสาตา
อมนาปา สโต สมฺปชาโน อธิวาเสติ อวิหญฺญมาโนติ ฯ
     [๑๒๗]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ   นิสโภ   วต  โภ  สมโณ  โคตโม  นิสภวตา  จ  ปนุปฺปนฺนา
สารีริกา   เวทนา   ทุกฺขา   ติพฺพา   ขรา  กฏุกา  อสาตา  อมนาปา
สโต สมฺปชาโน อธิวาเสติ อวิหญฺญมาโนติ ฯ
     [๑๒๘]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ   โธรโยฺห   วต   โภ   สมโณ   โคตโม   โธรยฺหวตา   จ
ปนุปฺปนฺนา   สารีริกา   เวทนา   ทุกฺขา  ติพฺพา  ขรา  กฏุกา  อสาตา
อมนาปา สโต สมฺปชาโน อธิวาเสติ อวิหญฺญมาโนติ ฯ
     [๑๒๙]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ   ทนฺโต   วต  โภ  สมโณ  โคตโม  ทนฺตวตา  จ  ปนุปฺปนฺนา
สารีริกา  เวทนา  ทุกฺขา  ติพฺพา  ขรา  กฏุกา  อสาตา  อมนาปา สโต
สมฺปชาโน อธิวาเสติ อวิหญฺญมาโนติ ฯ
     [๑๓๐]   อถ  โข  อปรา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก  อิมํ  อุทานํ
อุทาเนสิ  ปสฺส  สมาธึ  สุภาวิตํ  ๑-  จิตฺตญฺจ สุวิมุตฺตํ ๒- น จาภิณตํ ๓-
@เชิงอรรถ:  สี. กตฺถจิ สีหฬโปตฺถเก สมาธีติ ปาโฐ น ทิสฺสติ ฯ ม. สุภาวิโต ฯ
@ ยุ. วิมุตฺตํ ฯ  สี. น วา ปหิณตํ ฯ ยุ. อ. อภิณตํ ฯ
น  จาปณตํ  ๑-  น จ สสงฺขารนิคฺคยฺห จาริตวตํ ๒- โย เอวรูปํ ปุริสนาคํ
ปุริสสีหํ   ปุริสอาชานียํ   ปุริสนิสภํ  ปุริสโธรยฺหํ  ปุริสทนฺตํ  อติกฺกมิตพฺพํ
มญฺเญยฺย กิมญฺญตฺร อทสฺสนาติ ฯ
          ปญฺจเวทา สตํ สมํ         ตปสฺสี พฺราหฺมณา จรํ
                จิตฺตญฺจ เนสํ น สมฺมา วิมุตฺตํ
                หีนตฺตรูปา น ปารงฺคมา เตติ ๓- ฯ
                ตณฺหาธิปนฺนา วตฺตสีลพทฺธา
                ลูขํ ตปํ วสฺสสตํ จรนฺตา
                จิตฺตญฺจ เยสํ น สมฺมา วิมุตฺตํ
                หีนตฺตรูปา น ปารงฺคมา เตติ ๔- ฯ
                น มานกามสฺส ทโม อิธตฺถิ
                น โมนมตฺถิ อสมาหิตสฺส
                เอโก อรญฺเญ วิหรมฺปมตฺโต
                น มจฺจุเธยฺยสฺส ตเรยฺย ปารนฺติ ฯ
                มานํ ปหาย สุสมาหิตตฺโต
                สุเจตโส สพฺพธิ วิปฺปมุตฺโต
                เอโก อรญฺเญ วิหรํ อปฺปมตฺโต
                ส มจฺจุเธยฺยสฺส ตเรยฺย ปารนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. อ. อุปณตํ ฯ  ม. วาริตคตํ ฯ ๓-๔ ม. ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ
                          นวมํ ปฐมปชฺชุนฺนธีตุสุตฺตํ
     [๑๓๑]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  เวสาลิยํ  วิหรติ
มหาวเน   กูฏาคารสาลายํ   ฯ   อถ  โข  โกกนทา  ปชฺชุนฺนสฺส  ธีตา
อภิกฺกนฺตาย     รตฺติยา     อภิกฺกนฺตวณฺณา     เกวลกปฺปํ     มหาวนํ
โอภาเสตฺวา    เยน    ภควา   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๑๓๒]   เอกมนฺตํ ฐิตา โข [๑]- โกกนทา ปชฺชุนฺนสฺส ธีตา ภควโต
สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ
          เวสาลิวเน วิหรนฺตํ               อคฺคํ สตฺตสฺส สมฺพุทฺธํ
          โกกนทาหมสฺมิ อภิวนฺเท     โกกนทา ปชฺชุนฺนสฺส ธีตา
          สุตเมว ปุเร ๒- อาสิ              ธมฺโม จกฺขุมตานุพุทฺโธ
          สาหํทานิ สกฺขิ ชานามิ         มุนิโน เทสยโต สุคตสฺส
          เยเกจิ อริยํ ธมฺมํ                    วิครหนฺตา ๓- จรนฺติ ทุมฺเมธา
          อุเปนฺติ โรรุวํ โฆรํ                จิรรตฺตํ ทุกฺขมนุภวนฺติ
          เย จ โข อริเย ธมฺเม               ขนฺติยา อุปสเมน อุเปตา
          ปหาย มานุสํ เทหํ                 เทวกายํ ปริปูเรสฺสนฺตีติ ฯ
                            ทสมํ ทุติยปชฺชุนฺนธีตุสุตฺตํ
     [๑๓๓]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  เวสาลิยํ  วิหรติ
มหาวเน   กูฏาคารสาลายํ   ฯ   อถ   โข   จุลฺลโกกนทา  ปชฺชุนฺนสฺส
@เชิงอรรถ:  ยุ. สา เทวตา ฯ  สี. สุมวเม ปุเร ฯ ยุ. สุตเมว เม ปุเร ฯ  สี.
@วิหรนฺตา ฯ
ธีตา    อภิกฺกนฺตาย    รตฺติยา   อภิกฺกนฺตวณฺณา   เกวลกปฺปํ   มหาวนํ
โอภาเสตฺวา    เยน    ภควา   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๑๓๔]   เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  [๑]- จุลฺลโกกนทา ปชฺชุนฺนสฺส ธีตา
ภควโต สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ
                อิธาคมา วิชฺชุปภาสวณฺณา
                โกกนทา ปชฺชุนฺนสฺส ธีตา
                พุทฺธญฺจ ธมฺมญฺจ นมสฺสมานา
                คาถาวิมา ๒- อตฺถวตี อภาสิ
          พหุนาปิ โข นํ วิภเชยฺยํ         ปริยาเยน ตาทิโส ธมฺโม
          สงฺขิตฺตมตฺถํ ลปยิสฺสามิ       ยาวตา เม มนสา ปริยตฺตํ
                ปาปํ น กยิรา วจสา มนสา
                กาเยน วา กิญฺจน สพฺพโลเก
                กาเม ปหาย สติมา สมฺปชาโน
                ทุกฺขํ น เสเวถ อนตฺถสญฺหิตนฺติ ฯ
                สตุลฺลปกายิกวคฺโค จตุตฺโถ ฯ
                                ตสฺสุทฺทานํ
          สพฺภิ มจฺฉรินา สาธุ        นสนฺตุชฺฌานสญฺญิโน
          สทฺธา สมโย สกลิกํ        อุโภ ปชฺชุนฺนธีตโรติ ฯ
                                ---------------
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สา เทวตา ฯ  คาถา จิมาติปิ ปาโฐ ฯ
                          อาทิตฺตวคฺโค ปญฺจโม
                                      ---------
                             ปฐมํ อาทิตฺตสุตฺตํ
     [๑๓๕]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ
เชตวเน   อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม   ฯ  อถ  โข  อญฺญตรา  เทวตา
อภิกฺกนฺตาย     รตฺติยา     อภิกฺกนฺตวณฺณา     เกวลกปฺปํ     เชตวนํ
โอภาเสตฺวา    เยน    ภควา   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๑๓๖]   เอกมนฺตํ   ฐิตา   โข  สา  เทวตา  ภควโต  สนฺติเก
อิมา คาถาโย อภาสิ
          อาทิตฺตสฺมึ อคารสฺมึ           ยํ นีหรติ ภาชนํ
          ตํ ตสฺส โหติ อตฺถาย           โน จ ยํ ตตฺถ ฑยฺหติ
          เอวมาทิตฺตโก โลโก ๑-      ชราย มรเณน จ
          นีหเรเถว ทาเนน                ทินฺนํ โหติ สุนิพฺภตํ
          ทินฺนํ สุขผลํ โหติ               นาทินฺนํ โหติ ตํ ตถา
          โจรา หรนฺติ ราชาโน          อคฺคิ ฑยฺหติ นสฺสติ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. เอวมาทีปิโต โลโก ฯ เอวมาทิตฺตเก โลเกติปิ ปาเฐน ปน ภวิตพฺพํ ฯ
          อถ อนฺเตน ชหติ                 สรีรํ สปริคฺคหํ
          เอตทญฺญาย เมธาวี             ภุญฺเชถ จ ทเทถ จ
                ทตฺวา จ ๑- ภุตฺวา จ ยถานุภาวํ
                อนินฺทิโต สคฺคมุเปติ ฐานนฺติ ฯ
                                 ทุติยํ กินฺททสุตฺตํ
     [๑๓๗]   กึทโท พลโท โหติ            กึทโท โหติ วณฺณโท
                กึทโท สุขโท โหติ            กึทโท โหติ จกฺขุโท
                โย ๒- จ สพฺพทโท โหติ    ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตติ ฯ
     [๑๓๘]   อนฺนโท พลโท โหติ         วตฺถโท โหติ วณฺณโท
                ยานโท สุขโท โหติ           ทีปโท โหติ จกฺขุโท
                โส จ สพฺพทโท โหติ         โย ททาติ อุปสฺสยํ
                อมตนฺทโท จ โส โหติ       โย ธมฺมมนุสาสตีติ ฯ
                                      ตติยํ อนฺนสุตฺตํ
     [๑๓๙]   อนฺนเมวาภินนฺทนฺติ           อุภเย ๓- เทวมานุสา
                อถ โข ๔- นาม โส ยกฺโข  ยํ อนฺนํ นาภินนฺทตีติ ฯ
     [๑๔๐]   เย นํ ททนฺติ สทฺธาย           วิปฺปสนฺเนน เจตสา
                ตเมว อนฺนํ ภชติ                อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. จกาโร นตฺถิ ฯ  ม. ยุ. โก ฯ  สี. ยุ. อุภโย ฯ  ม. ยุ. อถ โก ฯ
                ตสฺมา วิเนยฺย มจฺเฉรํ        ทชฺชา ทานํ มลาภิภู
                ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมึ        ปติฏฺฐา โหนฺติ ปาณินนฺติ ฯ
                                   จตุตฺถํ เอกมูลสุตฺตํ
     [๑๔๑]   เอกมูลํ ทฺวิอาวฏฺฏํ ๑-        ติมลํ ปญฺจปตฺถรํ
                สมุทฺทํ ทฺวาทสาวฏฺฏํ       ปาตาลํ อตรี อิสีติ ฯ
                                 ปญฺจมํ อโนมิยสุตฺตํ
     [๑๔๒]   อโนมนามํ นิปุณตฺถทสฺสึ
                      ปญฺญาททํ กามาลเย อสตฺตํ
                      ตํ ปสฺสถ สพฺพวิทุํ สุเมธํ
                      อริเย ปเถ กมฺมานํ มเหสินฺติ ฯ
                                    ฉฏฺฐํ อจฺฉราสุตฺตํ
     [๑๔๓]   อจฺฉราคณสงฺฆุฏฺฐํ           ปิสาจคณเสวิตํ
               วนนฺตํ โมหนํ นาม           กถํ ยาตฺรา ภวิสฺสตีติ ฯ
     [๑๔๔]   อุชุโก นาม โส มคฺโค      อภยา นาม สา ทิสา
               รโถ อกุชฺชโน นาม           ธมฺมจกฺเกหิ สํยุโต
               หิริ ตสฺส อปาลมฺโพ         สตสฺส ๒- ปริวารณํ
               ธมฺมาหํ สารถึ พฺรูมิ          สมฺมาทิฏฺฐิปุเร ชวํ
               ยสฺส เอตาทิสํ ยานํ            อิตฺถิยา ปุริสสฺส วา
               ส เว เอเตน ยาเนน           นิพฺพานสฺเสว สนฺติเกติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ทฺวาวฏฺฏนฺติ วา ทฺวาวทฺธนฺติ วา ปาโฐ ฯ ยุ. ทฺวิราวฏฺฏํ ฯ
@ ยุ. สตฺยสฺสาติ ทิสฺสติ ฯ
                                      สตฺตมํ วนโรปสุตฺตํ
     [๑๔๕]   เกสํ ทิวา จ รตฺโต จ         สทา ปุญฺญํ ปวฑฺฒติ
                ธมฺมฏฺฐา สีลสมฺปนฺนา     เก ชนา สคฺคคามิโนติ ฯ
     [๑๔๖]   อารามโรปา วนโรปา       เย ชนา เสตุการกา
                ปปญฺจ อุทปานญฺจ          เย ททนฺติ อุปสฺสยํ
                เตสํ ทิวา จ รตฺโต จ          สทา ปุญฺญํ ปวฑฺฒติ
                ธมฺมฏฺฐา สีลสมฺปนฺนา     เต ชนา สคฺคคามิโนติ ฯ
                                อฏฺฐมํ เชตวนสุตฺตํ
     [๑๔๗]   อิทํ หิตํ เชตวนํ                อิสิสงฺฆนิเสวิตํ
                อาวุตฺถํ ธมฺมราเชน          ปีติสญฺชนนํ มม
                กมฺมํ วิชฺชา จ ธมฺโม จ     สีลํ ชีวิตมุตฺตมํ
                เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺติ      น โคตฺเตน ธเนน วา
                ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโส  สมฺปสฺสํ อตฺถมตฺตโน
                โยนิโส วิจิเน ธมฺมํ           เอวํ ตตฺถ วิสุชฺฌติ
                สารีปุตฺโตว ปญฺญาย       สีเลน อุปสเมน จ
                โยปิ ปารคโต ภิกฺขุ         เอตาวปรโม สิยาติ ฯ
                                  นวมํ มจฺฉริสุตฺตํ
     [๑๔๘]   เยธ มจฺฉริโน โลเก            กทริยา ปริภาสกา
                อญฺเญสํ ททมานานํ         อนฺตรายกรา นรา
                กีทิโส ๑- เตสํ วิปาโก      สมฺปราโย จ กีทิโส ๒-
                ภควนฺตํ ปุฏฺฐุมาคมฺม       กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ
     [๑๔๙]   เยธ มจฺฉริโน โลเก           กทริยา ปริภาสกา
                อญฺเญสํ ททมานานํ         อนฺตรายกรา นรา
                นิรยํ ติรจฺฉานโยนึ           ยมโลกูปปชฺชเร ๓-
                สเจ เอนฺติ มนุสฺสตฺตํ        ทฬิทฺเท ชายเร กุเล
                โจฬํ ปิณฺโฑ รตี ขิฑฺฑา   ยตฺถ กิจฺเฉน ลพฺภติ
                ปรโต อาสึสเร พาลา        ตํปิ เตสํ น ลพฺภติ
                ทิฏฺเฐ ธมฺเม ส วิปาโก      สมฺปราโย ๔- จ ทุคฺคตีติ ฯ
     [๑๕๐]   อิติ เหตํ วิชานาม             อญฺญํ ปุจฺฉาม โคตมํ ๕-
                เยธ ลทฺธา มนุสฺสตฺตํ        วทญฺญู วีตมจฺฉรา ๖-
                พุทฺเธ ปสนฺนา ธมฺเม จ     สงฺเฆ จ ติพฺพคารวา
                กีทิโส เตสํ วิปาโก           สมฺปราโย จ กีทิโส
                ภควนฺตํ ปุฏฺฐุมาคมฺม       กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ
     [๑๕๑]   เยธ ลทฺธา มนุสฺสตฺตํ        วทญฺญู วีตมจฺฉรา
                พุทฺเธ ปสนฺนา ธมฺเม จ     สงฺเฆ จ ติพฺพคารวา
                เอเต สคฺเค ๗- ปกาเสนฺติ  ยตฺถ เต อุปปชฺชเร
                สเจ เอนฺติ มนุสฺสตฺตํ        อฑฺเฒ อาชายเร กุเล
                โจฬํ ปิณฺโฑ รตี ขิฑฺฑา   ยตฺถากิจฺเฉน ลพฺภติ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ยุ. กึทิโส  ยุ. ยมโลกมุปฺปชฺชเร ฯ  โป. ยุ. สมฺปราเย ฯ
@ ม. ยุ. โคตม ฯ  โป. จตฺตมจฺฉรา ฯ  โป. มคฺคา ฯ ม. สคฺคา. ฯ
                ปรสมฺภเตสุ โภเคสุ          วสวตฺตีว โมทเร
                ทิฏฺเฐ ธมฺเม ส วิปาโก      สมฺปราโย จ สุคตีติ ฯ
                                   ทสมํ ฆฏิกรสุตฺตํ
     [๑๕๒]   อวิหํ อุปปนฺนาเส            วิมุตฺตา สตฺต ภิกฺขโว
                ราคโทสปริกฺขีณา           ติณฺณา โลเก วิสตฺติกนฺติ ฯ
                เย จ เต ๑- อตรุํ สงฺคํ ๒-   มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํ
                เต หิตฺวา มานุสํ เทหํ        ทิพฺพโยคํ อุปจฺจคุนฺติ ฯ
                อุปโก ผลคณฺโฑ ๓- จ     ปุกฺกุสาติ จ เต ตโย
                ภทฺทิโย ขณฺฑเทโว ๔- จ   พหุทนฺตี ๕- จ สิงฺคิโย ๖-
                เต หิตฺวา มานุสํ เทหํ        ทิพฺพโยคํ อุปจฺจคุนฺติ ฯ
     [๑๕๓]   กุสลี ๗- ภาสสี เตสํ         มารปาสปฺปหายินํ
                กสฺส เต ธมฺมมญฺญาย       อจฺฉิทุํ ภวพนฺธนนฺติ ฯ
     [๑๕๔]   น อญฺญตฺร ภควตา          นาญฺญตฺร ตว สาสนา
                ยสฺส เต ธมฺมมญฺญาย       อจฺฉิทุํ ภวพนฺธนํ
                ยตฺถ นามญฺจ รูปญฺจ        อเสสํ อุปรุชฺฌติ
                ตํ เต ธมฺมมิธญฺญาย          อจฺฉิทุํ ภวพนฺธนนฺติ ฯ
     [๑๕๕]   คมฺภีรํ ภาสสี วาจํ            ทุพฺพิชานํ สุทุพฺพุธํ
@เชิงอรรถ:  ยุ. เก จ เต ฯ  ม. ยุ. ปงฺกํ ฯ  ม. ปลคณฺโฑ ฯ  สี. ภทฺทิโก
@ภทฺทเทโว ฯ  ม. ยุ. ภาหุรคฺคิ ฯ  สี. ยุ. ปิงฺคิโย ฯ  กุสลนฺติปิ ปาโฐ ฯ
                กสฺส ตฺวํ ธมฺมมญฺญาย     วาจํ ภาสสิ อีทิสนฺติ ฯ
     [๑๕๖]   กุมฺภกาโร ปุเร อาสึ         เวภฬิงฺเค ๑- ฆฏีกโร
                มาตาเปตฺติภโร อาสึ        กสฺสปสฺส อุปาสโก
                วิรโต เมถุนา ธมฺมา         พฺรหฺมจารี นิรามิโส
                อหุวา เต สคาเมยฺโย         อหุวา เต ปุเร สขา
                โสหเมเต ปชานามิ          วิมุตฺเต สตฺต ภิกฺขโว
                ราคโทสปริกฺขีเณ            ติณฺเณ โลเก วิสตฺติกนฺติ ฯ
     [๑๕๗]   เอวเมตํ ตทา อาสิ            ยถา ภาสสิ ภคฺคว
                กุมฺภกาโร ปุเร อาสิ         เวภฬิงฺเค ฆฏีกโร
                มาตาเปตฺติภโร อาสิ        กสฺสปสฺส อุปาสโก
                วิรโต เมถุนา ธมฺมา         พฺรหฺมจารี นิรามิโส
                อหุวา เม สคาเมยฺโย        อหุวา เม ปุเร สขาติ ฯ
                เอวเมตํ ปุราณานํ             สหายานมหุ สงฺคโม
                อุภินฺนํ ภาวิตตฺตานํ          สรีรนฺติมธารินนฺติ ฯ
                          อาทิตฺตวคฺโค ปญฺจโม ฯ
                                   ตสฺสุทฺทานํ
                อาทิตฺตํ กินฺททํ อนฺนํ       เอกมูลํ อโนมิยํ
                อจฺฉรา วนโรปเชตํ          มจฺเฉเรน ฆฏีกโรติ ฯ
                                 ---------------
@เชิงอรรถ:  เวหฬิงฺเคติ วา ปาโฐ ฯ ม. เวกฬิงฺเค ฯ
                               ชราวคฺโค ฉฏฺโฐ
                                       ------
                                ปฐมํ ชราสุตฺตํ
     [๑๕๘]   กึสุ ยาว ชรา สาธุ            กึสุ สาธุ ปติฏฺฐิตํ
                กึสุ นรานํ รตนํ                กึสุ โจเรหิ ทูหรนฺติ ฯ
     [๑๕๙]   สีลํ ยาว ชรา สาธุ             สทฺธา สาธุ ปติฏฺฐิตา
                ปญฺญา นรานํ รตนํ          ปุญฺญํ โจเรหิ ทูหรนฺติ ฯ
                                ทุติยํ อชรสาสุตฺตํ
     [๑๖๐]   กึสุ อชรสา สาธุ                กึสุ สาธุ อธิฏฺฐิตํ
                กึสุ นรานํ รตนํ                กึสุ โจเรหิ หาริยนฺติ ฯ
     [๑๖๑]   สีลํ อชรสา สาธุ                สทฺธา สาธุ อธิฏฺฐิตา
                ปญฺญา นรานํ รตนํ          ปุญฺญํ โจเรหิ หาริยนฺติ ฯ
                                 ตติยํ มิตฺตสุตฺตํ
     [๑๖๒]   กึสุ ปสวโต ๑- มิตฺตํ         กึสุ มิตฺตํ สเก ฆเร
                กึ มิตฺตํ อตฺถชาตสฺส         กึ มิตฺตํ สมฺปรายิกนฺติ ฯ
     [๑๖๓]   สตฺโถ ปสวโต ๒- มิตฺตํ    มาตา มิตฺตํ สเก ฆเร
@เชิงอรรถ:  สี. ม. ปวสโต ฯ ยุ. ปถวโต ฯ  สี. ปญฺจสโต ฯ
          สหาโย อตฺถชาตสฺส              โหติ มิตฺตํ ปุนปฺปุนํ
          สยํ กตานิ ปุญฺญานิ                ตํ มิตฺตํ สมฺปรายิกนฺติ ฯ
                               จตุตฺถํ วตฺถุสุตฺตํ
     [๑๖๔]   กึสุ วตฺถุ มนุสฺสานํ           กึสูธ ปรมา สขา
                กึสุ ภูตา อุปชีวนฺติ           เย ปาณา ปฐวึ สิตาติ ฯ
     [๑๖๕]   ปุตฺตา วตฺถุ มนุสฺสานํ      ภริยา ปรมา สขา
                วุฏฺฐึ ภูตา อุปชีวนฺติ         เย ปาณา ปฐวึ สิตาติ ฯ
                            ปญฺจมํ ปฐมชนสุตฺตํ
     [๑๖๖]   กึสุ ชเนติ ปุริสํ                 กึสุ ตสฺส วิธาวติ
                กึสุ สํสารมาปาทิ             กึสุ ตสฺส มหพฺภยนฺติ ฯ
     [๑๖๗]   ตณฺหา ชเนติ ปุริสํ           จิตฺตมสฺส วิธาวติ
                สตฺโต สํสารมาปาทิ         ทุกฺขมสฺส มหพฺภยนฺติ ฯ
                                ฉฏฺฐํ ทุติยชนสุตฺตํ
     [๑๖๘]   กึสุ ชเนติ ปุริสํ                 กึสุ ตสฺส วิธาวติ
                กึสุ สํสารมาปาทิ             กิสฺมา น ปริมุจฺจตีติ ฯ
     [๑๖๙]   ตณฺหา ชเนติ ปุริสํ            จิตฺตมสฺส วิธาวติ
                สตฺโต สํสารมาปาทิ         ทุกฺขา น ปริมุจฺจตีติ ฯ
                               สตฺตมํ ตติยชนสุตฺตํ
     [๑๗๐]   กึสุ ชเนติ ปุริสํ                 กึสุ ตสฺส วิธาวติ
                กึสุ สํสารมาปาทิ             กึสุ ตสฺส ปรายนนฺติ ฯ
     [๑๗๑]   ตณฺหา ชเนติ ปุริสํ           จิตฺตมสฺส วิธาวติ
                สตฺโต สํสารมาปาทิ         กมฺมํ ตสฺส ปรายนนฺติ ฯ
                               อฏฺฐมํ อุปฺปถสุตฺตํ
     [๑๗๒]   กึสุ อุปฺปโถ อกฺขาติ ๑-    กึสุ รตฺตินฺทิวกฺขโย
                กึ มลํ พฺรหฺมจริยสฺส         กึ สินานมโนทกนฺติ ฯ
     [๑๗๓]   ราโค อุปฺปโถ อกฺขาติ     วโย รตฺตินฺทิวกฺขโย
                อิตฺถี มลํ พฺรหฺมจริยสฺส    เอตฺถายํ สชฺชเต ปชา
                ตโป จ พฺรหฺมจริยญฺจ      ตํ สินานมโนทกนฺติ ฯ
                                       นวมํ ทุติยสุตฺตํ
     [๑๗๔]   กึสุ ทุติยํ ๒- ปุริสสฺส โหติ   กึสุ เจนํ ปสาสติ
                กิสฺส จาภิรโต มจฺโจ            สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตีติ ฯ
     [๑๗๕]   สทฺธา ทุติยา ปุริสสฺส โหติ  ปญฺญา เจนํ ปสาสติ
                นิพฺพานาภิรโต มจฺโจ         สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตีติ ฯ
                                       ทสมํ กวิสุตฺตํ
     [๑๗๖]   กึสุ นิทานํ คาถานํ           กึสุ ตาสํ วิยญฺชนํ
                กึสุ สนฺนิสฺสิตา คาถา       กึสุ คาถานมาสโยติ ฯ
     [๑๗๗]   ฉนฺโท นิทานํ คาถานํ      อกฺขรา ตาสํ วิยญฺชนํ
                นามสนฺนิสิตา คาถา         กวิ คาถานมาสโยติ ฯ
                                       ชราวคฺโค ฉฏฺโฐ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ม. อกฺขาโต ฯ  โป. ม. ทุติยา ฯ
                                       ตสฺสุทฺทานํ
                ชรา อชรสา มิตฺตํ             วตฺถุ ตีณิ ชนานิ จ
                อุปฺปโถ จ ทุติโย จ           กวินา ปูริโต วคฺโคติ ฯ
                                       ---------
                              อนฺธวคฺโค สตฺตโม
                                       ---------
                                 ปฐมํ นามสุตฺตํ
     [๑๗๘]   กึสุ สพฺพํ อนฺธภวิ ๑-        กิสฺมา ภิยฺโย ๒- น วิชฺชติ
                กิสฺสสฺส ๓- เอกธมฺมสฺส   สพฺเพว วสมนฺวคูติ ฯ
     [๑๗๙]   นามํ สพฺพํ อนฺธภวิ           นามา ภิยฺโย น วิชฺชติ
                นามสฺส เอกธมฺมสฺส         สพฺเพว วสมนฺวคูติ ฯ
                                 ทุติยํ จิตฺตสุตฺตํ
     [๑๘๐]   เกนสฺสุ นียติ โลโก           เกนสฺสุ ปริกิสฺสติ ๔-
                กิสฺสสฺส เอกธมฺมสฺส        สพฺเพว วสมนฺวคูติ ฯ
     [๑๘๑]   จิตฺเตน นียติ โลโก           จิตฺเตน ปริกิสฺสติ
                จิตฺตสฺส เอกธมฺมสฺส        สพฺเพว วสมนฺวคูติ ฯ
                                 ตติยํ ตณฺหาสุตฺตํ
     [๑๘๒]   เกนสฺสุ นียติ โลโก          เกนสฺสุ ปริกิสฺสติ
                กิสฺสสฺส เอกธมฺมสฺส        สพฺเพว วสมนฺวคูติ ฯ
     [๑๘๓]   ตณฺหาย นียติ โลโก         ตณฺหาย ปริกิสฺสติ
                ตณฺหาย เอกธมฺมสฺส        สพฺเพว วสมนฺวคูติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. อฏฺฐภวิ ฯ ยุ. อทฺธภวิ ฯ อ. อนฺทภวีติปิ อนฺธภวีติปิ ปาโฐ ฯ
@ ภีโยติปิปาโฐ ฯ   สพฺพตฺถ กิสฺสสฺสุ ฯ   โป. ม. ปริกสฺสติ ฯ
                                 จตุตฺถํ สญฺโญชนสุตฺตํ
     [๑๘๔]   กึสุ สญฺโญชโน โลโก       กึสุ ตสฺส วิจารณํ
                กิสฺสสฺส วิปฺปหาเนน         นิพฺพานํ อิติ วุจฺจตีติ ฯ
     [๑๘๕]   นนฺทิสญฺโญชโน โลโก     วิตกฺกสฺส วิจารณํ
                ตณฺหาย วิปฺปหาเนน         นิพฺพานํ อิติ วุจฺจตีติ ฯ
                                 ปญฺจมํ พนฺธนสุตฺตํ
     [๑๘๖]   กึสุ สมฺพนฺธโน โลโก         กึสุ ตสฺส วิจารณํ
                กิสฺสสฺส วิปฺปหาเนน          สพฺพํ ฉินฺทติ พนฺธนนฺติ ฯ
     [๑๘๗]   นนฺทิสมฺพนฺธโน โลโก      วิตกฺกสฺส วิจารณํ
                ตณฺหาย วิปฺปหาเนน         สพฺพํ ฉินฺทติ พนฺธนนฺติ ฯ
                                 ฉฏฺฐํ อพฺภาหตสุตฺตํ
     [๑๘๘]   เกนสฺสุพฺภาหโต โลโก      เกนสฺสุ ปริวาริโต
                เกน สลฺเลน โอติณฺโณ       กิสฺส ธูปายิโต ๑- สทาติ ฯ
     [๑๘๙]   มจฺจุนาพฺภาหโต โลโก      ชราย ปริวาริโต
                ตณฺหาสลฺเลน โอติณฺโณ    อิจฺฉาธูปายิโต สทาติ ฯ
                                 สตฺตมํ อุฑฺฑิตสุตฺตํ
     [๑๙๐]   เกนสฺสุ อุฑฺฑิโต โลโก       เกนสฺสุ ปริวาริโต
                เกนสฺสุ ปิหิโต โลโก          กิสฺมึ โลโก ปติฏฺฐิโตติ ฯ
     [๑๙๑]   ตณฺหาย อุฑฺฑิโต โลโก      ชราย ปริวาริโต
                มจฺจุนา ปิหิโต โลโก         ทุกฺเข โลโก ปติฏฺฐิโตติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สิ. กิสฺสา ธูมายิโต ฯ
                                 อฏฺฐมํ ปิหิตสุตฺตํ
     [๑๙๒]   เกนสฺสุ ปิหิโต โลโก         กิสฺมึ โลโก ปติฏฺฐิโต
                เกนสฺสุ อุฑฺฑิโต โลโก      เกนสฺสุ ปริวาริโตติ ฯ
     [๑๙๓]   มจฺจุนา ปิหิโต โลโก         ทุกฺเข โลโก ปติฏฺฐิโต
                ตณฺหาย อุฑฺฑิโต โลโก     ชราย ปริวาริโตติ ฯ
                                 นวมํ อิจฺฉาสุตฺตํ
     [๑๙๔]   เกนสฺสุ พชฺฌติ โลโก       กิสฺส วินยาย มุจฺจติ
                กิสฺสสฺส ๑- วิปฺปหาเนน     สพฺพํ ฉินฺทติ พนฺธนนฺติ ฯ
     [๑๙๕]   อิจฺฉาย พชฺฌติ โลโก        อิจฺฉาวินยาย มุจฺจติ
                อิจฺฉาย วิปฺปหาเนน           สพฺพํ ฉินฺทติ พนฺธนนฺติ ฯ
                                 ทสมํ โลกสุตฺตํ
     [๑๙๖]   กิสฺมึ โลโก สมุปฺปนฺโน     กิสฺมึ กุพฺพติ สนฺถวํ
                กิสฺส โลโก อุปาทาย          กิสฺมึ โลโก วิหญฺญตีติ ฯ
     [๑๙๗]   ฉสุ โลโก สมุปฺปนฺโน       ฉสุ กุพฺพติ สนฺถวํ
                ฉนฺนเมว อุปาทาย              ฉสุ โลโก วิหญฺญตีติ ฯ
                                 อนฺธวคฺโค สตฺตโม ฯ
                                        ตสฺสุทฺทานํ
                นามํ จิตฺตญฺจ ตณฺหา จ      สญฺโญชนญฺจ พนฺธนา
                อพฺภาหตุฑฺฑิโต ปิหิโต     อิจฺฉา โลเกน เต ทสาติ ฯ
                                           --------
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. กิสฺสสฺสุ ฯ
                                ฆตฺวาวคฺโค ๑- อฏฺฐโม
                                                ------
                                      ปฐมํ ฆตฺวาสุตฺตํ
     [๑๙๘]   เอกมนฺตํ ฐิตา โข สา เทวตา ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ
                กึสุ ฆตฺวา ๒- สุขํ เสติ        กึสุ ฆตฺวา น โสจติ
                กิสฺสสฺส เอกธมฺมสฺส          วธํ โรเจสิ โคตมาติ ฯ
     [๑๙๙]   โกธํ ฆตฺวา สุขํ เสติ             โกธํ ฆตฺวา น โสจติ
                โกธสฺส วิสมูลสฺส              มธุรคฺคสฺส เทวเต
                วธํ อริยา ปสํสนฺติ               ตญฺหิ ฆตฺวา น โสจตีติ ฯ
                       ทุติยํ รถสุตฺตํ
     [๒๐๐]   กึสุ รถสฺส ปญฺญาณํ            กึสุ ปญฺญาณมคฺคิโน
                กึสุ รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ         กึสุ ปญฺญาณมิตฺถิยาติ ฯ
     [๒๐๑]   ธโช รถสฺส ปญฺญาณํ          ธูโม ปญฺญาณมคฺคิโน
                ราชา รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ      ภตฺตา ปญฺญาณมิตฺถิยาติ ฯ
                                ตติยํ วิตฺตสุตฺตํ
     [๒๐๒]   กึสูธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ
                       กึสุ สุจิณฺโณ ๓- สุขมาวหาติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. เฉตฺวาวคฺโค ฯ   สี. ฌตฺวา ฯ  ยุ. เฉตฺวา ฯ   สุจิณฺณนฺติปิ
@ปาเฐน ภวิตพฺพํ ฯ
                       กึสุ หเว สาธุตรํ รสานํ
                       กถํชีวี ๑- ชีวิตมาหุ เสฏฺฐนฺติ ฯ
     [๒๐๓]   สทฺธีธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐํ
                       ธมฺโม สุจิณฺโณ สุขมาวหาติ
                       สจฺจํ หเว สาธุตรํ รสานํ
                       ปญฺญาชีวี ชีวิตมาหุ เสฏฺฐนฺติ ฯ
                                  จตุตฺถํ วุฏฺฐิสุตฺตํ
     [๒๐๔]   กึสุ อุปฺปตตํ เสฏฺฐํ             กึสุ นิปตตํ วรํ
                กึสุ ปวชมานานํ                กึสุ ปวทตํ วรนฺติ ฯ
     [๒๐๕]   พีชํ อุปฺปตตํ เสฏฺฐํ            วุฏฺฐิ นิปตตํ วรา
                คาโว ปวชมานานํ             ปุตฺโต ปวทตํ วโรติ ฯ
     [๒๐๖]   วิชฺชา อุปฺปตตํ เสฏฺฐา        อวิชฺชา นิปตตํ วรา
                สงฺโฆ ปวชมานานํ            พุทฺโธ ปวทตํ วโรติ ฯ
                                 ปญฺจมํ ภีตสุตฺตํ
     [๒๐๗]   กึสูธ ภีตา ชนตา อเนกา
                       มคฺโควเนกายตนปฺปวุตฺโต
                       ปุจฺฉามิ ตํ โคตม ภูริปญฺญ
                       กิสฺมึ ฐิโต ปรโลกํ น ภาเยติ ฯ
     [๒๐๘]   วาจํ มนญฺจ ปณิธาย สมฺมา
@เชิงอรรถ:  ม. กึสุ ชีวี ฯ
                       กาเยน ปาปานิ อกุพฺพมาโน
                       พหุนฺนปานํ ฆรมาวสนฺโต
                       สทฺโธ มุทู สํวิภาคี วทญฺญู
                       เอเตสุ ธมฺเมสุ ฐิโต จตูสุ
                       ธมฺเม ฐิโต ปรโลกํ น ภาเยติ ฯ
                                     ฉฏฺฐํ นชีรติสุตฺตํ
     [๒๐๙]   กึสุ ๑- ชีรติ กึ น ชีรติ        กึสุ อุปฺปโถติ วุจฺจติ
                กึสุ ธมฺมานํ ปริปนฺโถ       กึสุ รตฺตินฺทิวกฺขโย
                กึ มลํ พฺรหฺมจริยสฺส        กึ สินานมโนทกํ
                กติ โลกสฺมิ ฉิทฺทานิ         ยตฺถ จิตฺตํ น ติฏฺฐติ
                ภควนฺตํ ๒- ปุฏฺฐุมาคมฺม กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ
     [๒๑๐]   รูปํ ชีรติ มจฺจานํ               นามโคตฺตํ น ชีรติ
                ...............                       ราโค อุปฺปโถติ วุจฺจติ
                โลโภ ธมฺมานํ ปริปนฺโถ    วโย รตฺตินฺทิวกฺขโย
                อิตฺถี มลํ พฺรหฺมจริยสฺส    เอตฺถายํ สชฺชเต ปชา
                ตโป จ พฺรหฺมจริยญฺจ      ตํ สินานมโนทกํ
                ฉ โลกสฺมิ ฉิทฺทานิ           ยตฺถ จิตฺตํ ๓- น ติฏฺฐติ
                อาลสฺยญฺจ ปมาโท จ      อนุฏฺฐานมสํยโม
                นิทฺทา ตนฺที จ เต ฉิทฺเท    สพฺพโส ตํ วิวชฺชเยติ ฯ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ยุ. กึ ฯ   โป. ยุ. ภวนฺตํ ฯ   ม. วิตฺตํ ฯ
                                      สตฺตมํ อิสฺสรสุตฺตํ
     [๒๑๑]   กึสุ อิสฺสริยํ โลเก                  กึสุ ภณฺฑานมุตฺตมํ
                กึสุ สตฺถมลํ ๑- โลเก            กึสุ โลกสฺมิมพฺพุทํ
                กึสุ หรนฺตํ วาเรนฺติ              หรนฺโต ๒- ปน โก ปิโย
                กึสุ ปุนปฺปุนายนฺตํ               อภินนฺทนฺติ ปณฺฑิตาติ ฯ
     [๒๑๒]   วโส ๓- อิสฺสริยํ โลเก          อิตฺถี ภณฺฑานมุตฺตมํ
                โกโธ สตฺถมลํ โลเก            โจรา โลกสฺมิมพฺพุทา
                โจรํ หรนฺตํ วาเรนฺติ             หรนฺโต สมโณ ปิโย
                สมณํ ปุนปฺปุนายนฺตํ            อภินนฺทนฺติ ปณฺฑิตาติ ฯ
                                      อฏฺฐมํ กามสุตฺตํ
     [๒๑๓]   กิมตฺถกาโม น ทเท              กึ มจฺโจ น ปริจฺจเช
                กึสุ มุญฺเจยฺย กลฺยาณึ            ปาปิกญฺจ น โมจเยติ ฯ
     [๒๑๔]   อตฺตานํ น ทเท โปโส           อตฺตานํ น ปริจฺจเช
                วาจํ มุญฺเจยฺย กลฺยาณึ           ปาปิกญฺจ น โมจเยติ ฯ
                                      นวมํ ปาเถยฺยสุตฺตํ
     [๒๑๕]   กึสุ พนฺธติ ปาเถยฺยํ              กึสุ โภคานมาสโย
                กึสุ นรํ ปริกสฺสติ                  กึสุ โลกสฺมิ ทุชฺชหํ
                กิสฺมึ พทฺธา ปุถู สตฺตา         ปาเสน สกุณี ยถาติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. สตฺถมลนฺติปิ สตฺถามลนฺติปิ ปาโฐ ฯ   สี. หเรนฺตํ ... หเรนฺโต ฯ
@ สี. วโย ฯ
     [๒๑๖]   สทฺธา พนฺธติ ปาเถยฺยํ           สิริ โภคานมาสโย
               อิจฺฉา นรํ ปริกสฺสติ               อิจฺฉา โลกสฺมิ ทุชฺชหา
               อิจฺฉาพทฺธา ปุถู สตฺตา          ปาเสน สกุณี ยถาติ ฯ
                                       ทสมํ ปชฺโชตสุตฺตํ
     [๒๑๗]   กึสุ โลกสฺมิ ปชฺโชโต          กึสุ โลกสฺมิ ชาคโร
               กึสุ กมฺเม สชีวานํ                 กึสุ จสฺส อิริยาปโถ
               กึสุ อลสํ อนลสญฺจ               มาตา ปุตฺตํว โปสติ
               กึสุ ภูตา อุปชีวนฺติ                เย ปาณา ปฐวึ สิตาติ ฯ
     [๒๑๘]   ปญฺญา โลกสฺมิ ปชฺโชโต     สติ โลกสฺมิ ชาคโร
               คาโว กมฺเม สชีวานํ               สีตสฺส อิริยาปโถ
               วุฏฺฐิ อลสํ อนลสญฺจ ๑-        มาตา ปุตฺตํว โปสติ
               วุฏฺฐึ ภูตา อุปชีวนฺติ              เย ปาณา ปฐวึ สิตาติ ฯ
                                       เอกาทสมํ อรณสุตฺตํ
     [๒๑๙]   เกสูธ อรณา โลเก                 เกสํ วุสิตํ น นสฺสติ
               เกธ อิจฺฉํ ๒- ปริชานนฺติ        เกสํ โภชิสิยํ สทา
               กึสุ มาตา ปิตา ภาตา             วนฺทนฺติ นํ ปติฏฺฐิตํ
               กึสุ อิธ ชาติหีนํ                     อภิวาเทนฺติ ขตฺติยาติ ฯ
     [๒๒๐]   สมณีธ อรณา โลเก              สมณานํ วุสิตํ น นสฺสติ
               สมณา อิจฺฉํ ปริชานนฺติ         สมณานํ โภชิสิยํ สทา
@เชิงอรรถ:  สี. วิตฺตมาลสฺยานาลสฺยํ ฯ   อิจฺฉาติ วา ปาโฐ ฯ
               สมณํ มาตา ปิตา ภาตา          วนฺทนฺติ นํ ปติฏฺฐิตํ
               สมณีธ ชาติหีนํ                     อภิวาเทนฺติ ขตฺติยาติ ฯ
                                     ฆตฺวาวคฺโค อฏฺฐโม ฯ
                                             ตสฺสุทฺทานํ
               ฆตฺวา รถญฺจ วิตฺตญฺจ           วุฏฺฐิ ภีตา นชีรติ
               อิสฺสรํ กามปาเถยฺยํ                ปชฺโชโต อรเณน จาติ ฯ
                                     เทวตาสํยุตฺตํ สมตฺตํ ฯ
                                               ---------
                             เทวปุตฺตสํยุตฺตํ
                              ปฐโม วคฺโค
                                    ------
                           ปฐมํ ปฐมกสฺสปสุตฺตํ
     [๒๒๑]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ
เชตวเน   อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม  ฯ  อถ  โข  กสฺสโป  เทวปุตฺโต
อภิกฺกนฺตาย     รตฺติยา     อภิกฺกนฺตวณฺโณ     เกวลกปฺปํ     เชตวนํ
โอภาเสตฺวา    เยน    ภควา   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ   อฏฺฐาสิ   ฯ   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  กสฺสโป
เทวปุตฺโต   ภควนฺตํ   เอตทโวจ   ภิกฺขุํ   ภควา   ปกาเสสิ   โน  จ
ภิกฺขุโน อนุสาสนฺติ ๑- ฯ เตน หิ กสฺสป ตญฺเญเวตฺถ ปฏิภาตูติ ฯ
     [๒๒๒]   สุภาสิตสฺส สิกฺเขถ              สมณุปาสนสฺส จ
                เอกาสนสฺส จ รโห               จิตฺตวูปสมสฺส จาติ
อิทมโวจ   กสฺสโป   เทวปุตฺโต   สมนุญฺโญ   สตฺถา   อโหสิ   ฯ  อถ
โข    กสฺสโป    เทวปุตฺโต    สมนุญฺโญ    เม    สตฺถาติ   ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายีติ ฯ
                    ทุติยํ ทุติยกสฺสปสุตฺตํ
     [๒๒๓]   สาวตฺถิยํ  อาราเม  ...  เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  กสฺสโป
เทวปุตฺโต ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
@เชิงอรรถ:  สี. อนุสาสนินฺติปิ อนุสาสินินฺติปิ ปาโฐ ฯ
                ภิกฺขุ สิยา ฌายิ วิมุตฺตจิตฺโต
                อากงฺเข เว ๑- หทยสฺสานุปตฺตึ
                โลกสฺส ญตฺวา อุทยพฺยญฺจ
                สุเจตโส อนิสฺสิโต ๒- ตทานิสํ โสติ ฯ
                              ตติยํ มาฆสุตฺตํ
     [๒๒๔]   สาวตฺถิยํ   อาราเม  ...  อถ  โข  มาโฆ  เทวปุตฺโต
อภิกฺกนฺตาย   รตฺติยา  อภิกฺกนฺตวณฺโณ  เกวลกปฺปํ  เชตวนํ  โอภาเสตฺวา
เยน    ภควา    เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒๒๕]   เอกมนฺตํ   ฐิโต   โข   มาโฆ   เทวปุตฺโต   ภควนฺตํ
คาถาย อชฺฌภาสิ
               กึสุ ฆตฺวา สุขํ เสติ                กึสุ ฆตฺวา น โสจติ
               กิสฺสสฺส เอกธมฺมสฺส             วธํ โรเจสิ โคตมาติ ฯ
     [๒๒๖]   โกธํ ฆตฺวา สุขํ เสติ             โกธํ ฆตฺวา น โสจติ
               โกธสฺส วิสมูลสฺส                 มธุรคฺคสฺส วตฺรภู
               วธํ อริยา ปสํสนฺติ                 ตญฺหิ ฆตฺวา น โสจตีติ ฯ
                               จตุตฺถํ มาคธสุตฺตํ
     [๒๒๗]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข มาคโธ ๓- เทวปุตฺโต ภควนฺตํ คาถาย
อชฺฌภาสิ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. จ ฯ ม. เจ ฯ   สี. ยุ. อสิโต ฯ   สี. มาโฆ ฯ
               กติ โลกสฺมิ ปชฺโชตา            เยหิ โลโก ปกาสติ
               ภควนฺตํ ปุฏฺฐุมาคมฺม            กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ
     [๒๒๘]   จตฺตาโร โลเก ปชฺโชตา ปญฺจเมตฺถ น วิชฺชติ
               ทิวา ตปติ อาทิจฺโจ               รตฺติมาภาติ จนฺทิมา
               อถ อคฺคิ ทิวารตฺตึ                 ตตฺถ ตตฺถ ปกาสติ
               สมฺพุทฺโธ ตปตํ เสฏฺโฐ          เอสา อาภา อนุตฺตราติ ฯ
                     ปญฺจมํ ทามลิสุตฺตํ
     [๒๒๙]   สาวตฺถิยํ  อาราเม  ...  อถ  โข  ทามลิ ๑- เทวปุตฺโต
อภิกฺกนฺตาย   รตฺติยา  อภิกฺกนฺตวณฺโณ  เกวลกปฺปํ  เชตวนํ  โอภาเสตฺวา
เยน    ภควา    เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒๓๐]   เอกมนฺตํ   ฐิโต  โข  ทามลิ  เทวปุตฺโต  ภควโต  สนฺติเก
อิมํ คาถํ อภาสิ
          กรณียเมตํ ๒- พฺราหฺมเณน        ปธานมกิลาสุนา
          กามานํ วิปฺปหาเนน                  น เตนาสึสเต ภวนฺติ ฯ
     [๒๓๑]   นตฺถิ กิจฺจํ พฺราหฺมณสฺส ๓- [ทามลีติ ภควา] กตกิจฺโจ หิ ๔-
  พฺราหฺมโณ
                ยาว น คาธํ ลภติ นทีสุ
                อายูหติ สพฺพคตฺเตภิ ชนฺตุ
                คาธญฺจ ลทฺธาน ถเล ฐิโต โส
@เชิงอรรถ:  สี. ทามโล ฯ   ยุ. กรณิยเมตฺถ ฯ   สี. พฺราหฺมณสฺส นตฺถิ กิจฺจสฺสาติปิ
@ปาโฐ ฯ   ม. ติ ฯ
                นายูหติ ปารคโต หิ โหติ ๑-
                เอสูปมา ทามลิ พฺราหฺมณสฺส
                ขีณาสวสฺส นิปกสฺส ฌายิโน
                ปปฺปุยฺย ชาติมรณสฺส อนฺตํ
                นายูหติ ปารคโต หิ โหตีติ ฯ
                      ฉฏฺฐํ กามทสุตฺตํ
     [๒๓๒]   เอกมนฺตํ   ฐิโต   โข   กามโท   เทวปุตฺโต   ภควนฺตํ
เอตทโวจ ทุกฺกรํ ภควา สุทุกฺกรํ ภควาติ ฯ
          ทุกฺกรํ วาปิ กโรนฺติ [กามทาติ ภควา] เสกฺขสีลสมาหิตา ๒- ฐิตตฺตา
          อนคาริยุเปตสฺส                 ตุฏฺฐิ โหติ สุขาวหาติ ฯ
     [๒๓๓]   ทุลฺลภา ภควา ยทิทํ ตุฏฺฐีติ ฯ
          ทุลฺลภํ วาปิ ลภนฺติ [กามทาติ ภควา] จิตฺตวูปสเม รตา
          เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ            ภาวนาย รโต มโนติ ฯ
     [๒๓๔]   ทุสฺสมาทหํ ภควา ยทิทํ จิตฺตนฺติ ฯ
          ทุสฺสมาทหํ วาปิ สมาทหนฺติ [กามทาติ ภควา] อินฺทฺริยูปสเม รตา
          เต เฉตฺวา มจฺจุโน ชาลํ       อริยา คจฺฉนฺติ กามทาติ ฯ
     [๒๓๕]   ทุคฺคโม ภควา วิสโม มคฺโคติ ฯ
          ทุคฺคเม วิสเม วาปิ             อริยา คจฺฉนฺติ กามท
          อนริยา วิสเม มคฺเค           ปปตนฺติ อวํสิรา
          อริยานํ สโม มคฺโค            อริยา หิ วิสเม สมาติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. โสว ฯ ยุ. โสติ ฯ   โป. ม. ยุ. เสขาสีลสมาหิตา ฯ
                   สตฺตมํ ปญฺจาลจณฺฑสุตฺตํ
     [๒๓๖]   เอกมนฺตํ   ฐิโต  โข  ปญฺจาลจณฺโฑ  เทวปุตฺโต  ภควโต
สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
          สมฺพาเธ วต โอกาสํ           อวินฺทิ ภูริเมธโส
          โย ฌานมพุทฺธิ พุทฺโธ ๑-   ปฏิลีนนิสโภ มุนีติ ฯ
     [๒๓๗]   สมฺพาเธปิ จ ติฏฺฐนฺติ ๒- [ปญฺจาลจณฺฑาติ ภควา]
                     ธมฺมํ นิพฺพานปตฺติยา
                     เย สตึ ปจฺจลตฺถํสุ
                     สมฺมา เต สุสมาหิตาติ ฯ
                              อฏฺฐมํ ตายนสุตฺตํ
     [๒๓๘]   อถ  โข  ตายโน  เทวปุตฺโต  ปุราณติตฺถกโร  อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา    อภิกฺกนฺตวณฺโณ   เกวลกปฺปํ   เชตวนํ   โอภาเสตฺวา   เยน
ภควา   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา  เอกมนฺตํ
อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒๓๙]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  ตายโน  เทวปุตฺโต  ภควโต สนฺติเก
อิมา คาถาโย อภาสิ
          ฉินฺท โสตํ ปรกฺกมฺม          กาเม ปนูท พฺราหฺมณ
          นปฺปหาย มุนิ กาเม           เนกตฺตมุปปชฺชติ
          กยิรา เจ กยิราเถนํ             ทฬฺหเมนํ ปรกฺกเม
          สิถิโล หิ ปริพฺพาโช          ภิยฺโย อากิรเต รชํ
@เชิงอรรถ:  สี. ฌานมพุทฺธาพุทฺโธ ฯ   สี. ยุ. วาปิ วินฺทนฺติ ฯ
          อกตํ ทุกฺกฏํ เสยฺโย            ปจฺฉา ตปฺปติ ทุกฺกฏํ
          กตญฺจ สุกตํ เสยฺโย            ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ
          กุโส ยถา ทุคฺคหิโต           หตฺถเมวานุกนฺตติ
          สามญฺญํ ทุปฺปรามฏฺฐํ        นิรยายูปกฑฺฒติ
          ยงฺกิญฺจิ สิถิลํ กมฺมํ            สงฺกิลิฏฺฐญฺจ ยํ วตํ
          สงฺกสฺสรํ พฺรหฺมจริยํ          น ตํ โหติ มหปฺผลนฺติ ฯ
อิทมโวจ   ตายโน   เทวปุตฺโต   อิทํ   วตฺวา   ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา
ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายีติ ฯ
     [๒๔๐]   อถ  โข  ภควา  ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ภิกฺขู อามนฺเตสิ
อิมํ    ภิกฺขเว    รตฺตึ   ตายโน   นาม   เทวปุตฺโต   ปุราณติตฺถกโร
อภิกฺกนฺตาย   รตฺติยา  อภิกฺกนฺตวณฺโณ  เกวลกปฺปํ  เชตวนํ  โอภาเสตฺวา
เยนาหํ    เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา   มํ   อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ
อฏฺฐาสิ   เอกมนฺตํ   ฐิโต   โข   ตายโน   เทวปุตฺโต   มม  สนฺติเก
อิมา คาถาโย อภาสิ
          ฉินฺท โสตํ ปรกฺกมฺม          กาเม ปนูท พฺราหฺมณ
          นปฺปหาย มุนิ กาเม            เนกตฺตมุปปชฺชติ
          กยิรา เจ กยิราเถนํ             ทฬฺหเมนํ ปรกฺกเม
          สิถิโล หิ ปริพฺพาโช           ภิยฺโย อากิรเต รชํ
          อกตํ ทุกฺกฏํ เสยฺโย            ปจฺฉา ตปฺปติ ทุกฺกฏํ
          กตญฺจ สุกตํ เสยฺโย            ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ
          กุโส ยถา ทุคฺคหิโต           หตฺถเมวานุกนฺตติ
          สามญฺญํ ทุปฺปรามฏฺฐํ       นิรยายูปกฑฺฒติ
          ยงฺกิญฺจิ สิถิลํ กมฺมํ            สงฺกิลิฏฺฐญฺจ ยํ วตํ
          สงฺกสฺสรํ พฺรหฺมจริยํ          น ตํ โหติ มหปฺผลนฺติ ฯ
อิทมโวจ   ภิกฺขเว   ตายโน  เทวปุตฺโต  อิทํ  วตฺวา  มํ  อภิวาเทตฺวา
ปทกฺขิณํ   กตฺวา   ตตฺเถวนฺตรธายิ   อุคฺคณฺหาถ   ภิกฺขเว   ตายนคาถา
ปริยาปุณาถ    ภิกฺขเว   ตายนคาถา   ธาเรถ   ภิกฺขเว   ตายนคาถา
อตฺถสญฺหิตา ภิกฺขเว ตายนคาถา อาทิพฺรหฺมจริยกาติ ฯ
                              นวมํ จนฺทิมสุตฺตํ
     [๒๔๑]   สาวตฺถิยํ  วิหรติ  ...  เตน  โข  ปน  สมเยน  จนฺทิมา
เทวปุตฺโต   ราหุนา   อสุรินฺเทน   คหิโต  โหติ  ฯ  อถ  โข  จนฺทิมา
เทวปุตฺโต ภควนฺตํ อนุสฺสรมาโน ตายํ เวลายํ อิมํ คาถํ อภาสิ
          นโม เต พุทฺธวีรตฺถุ            วิปฺปมุตฺโตสิ สพฺพธิ
          สมฺพาธปฏิปนฺโนสฺมิ         ตสฺส เม สรณํ ภวาติ ฯ
     [๒๔๒]   อถ  โข  ภควา  จนฺทิมํ  เทวปุตฺตํ  อารพฺภ  ราหุํ อสุรินฺทํ
คาถาย อชฺฌภาสิ
          ตถาคตํ อรหนฺตํ                จนฺทิมา สรณํ คโต
          ราหุ จนฺทํ ปมุญฺจสฺสุ         พุทฺธา โลกานุกมฺปกาติ ฯ
     [๒๔๓]   อถ   โข  ราหุ  อสุรินฺโท  จนฺทิมํ  เทวปุตฺตํ  มุญฺจิตฺวา
ตรมานรูโป   เยน   เวปจิตฺติ   อสุรินฺโท   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา
สํวิคฺโค โลมหฏฺฐชาโต เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒๔๔]   เอกมนฺตํ   ฐิตํ  โข  ราหุํ  อสุรินฺทํ  เวปจิตฺติ  อสุรินฺโท
คาถาย อชฺฌภาสิ
                กินฺนุ สนฺตรมาโนว          ราหุ จนฺทํ ปมุญฺจสิ
                สํวิคฺครูโป อาคมฺม           กินฺนุ ภีโตว ติฏฺฐสีติ ฯ
     [๒๔๕]   สตฺตธา เม ผเล มุทฺธา      ชีวนฺโต น สุขํ ลเภ
                พุทฺธคาถาภิคีโตมฺหิ ๑-    โน เจ มุญฺเจยฺย จนฺทิมนฺติ ฯ
                                  ทสมํ สุริยสุตฺตํ
     [๒๔๖]   เตน   โข   ปน   สมเยน  สุริโย  เทวปุตฺโต  ราหุนา
อสุรินฺเทน   คหิโต   โหติ   ฯ   อถ  โข  สุริโย  เทวปุตฺโต  ภควนฺตํ
อนุสฺสรมาโน ตายํ เวลายํ อิมํ คาถํ อภาสิ
                นโม เต พุทฺธวีรตฺถุ          วิปฺปมุตฺโตสิ สพฺพธิ
                สมฺพาธปฏิปนฺโนสฺมิ        ตสฺส เม สรณํ ภวาติ ฯ
     [๒๔๗]   อถ  โข  ภควา  สุริยํ  เทวปุตฺตํ  อารพฺภ  ราหุํ  อสุรินฺทํ
คาถาย อชฺฌภาสิ
                ตถาคตํ อรหนฺตํ               สุริโย สรณํ คโต
                ราหุ สุริยํ ปมุญฺจสฺสุ         พุทฺธา โลกานุกมฺปกา
                โย อนฺธกาเร ตมสี ปภงฺกโร
                เวโรจโน มณฺฑลิ อุคฺคเตโช
@เชิงอรรถ:  ยุ. พุทฺธคาถาภิหีโตมฺหิ ฯ
                มา ราหุ คิลี จรมนฺตลิกฺเข
                ปชํ มม ราหุ ปมุญฺจ สุริยนฺติ ฯ
     [๒๔๘]   อถ   โข   ราหุ   อสุรินฺโท  สุริยํ  เทวปุตฺตํ  มุญฺจิตฺวา
ตรมานรูโป   เยน   เวปจิตฺติ   อสุรินฺโท   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา
สํวิคฺโค โลมหฏฺฐชาโต เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒๔๙]   เอกมนฺตํ   ฐิตํ  โข  ราหุํ  อสุรินฺทํ  เวปจิตฺติ  อสุรินฺโท
คาถาย อชฺฌภาสิ
               กินฺนุ สนฺตรมาโนว          ราหุ สุริยํ ปมุญฺจสิ
                สํวิคฺครูโป อาคมฺม          กินฺนุ ภีโตว ติฏฺฐสีติ ฯ
     [๒๕๐]   สตฺตธา เม ผเล มุทฺธา      ชีวนฺโต น สุขํ ลเภ
               พุทฺธคาถาภิคีโตมฺหิ         โน เจ มุญฺเจยฺย สุริยนฺติ ฯ
                                   ปฐโม วคฺโค ฯ
                                     ตสฺสุทฺทานํ
         เทฺว กสฺสปา จ มาโฆ จ          มาคโธ ทามลิ กามโท
         ปญฺจาลจณฺโฑ จ ตายโน       จนฺทิมสุริเยน เต ทสาติ ฯ
                                       ---------
                         อนาถปิณฺฑิกวคฺโค ทุติโย
                                       ----
                              ปฐมํ จนฺทิมสสุตฺตํ
     [๒๕๑]   สาวตฺถิยํ  อาราเม  ...  อถ  โข  จนฺทิมโส  เทวปุตฺโต
อภิกฺกนฺตาย     รตฺติยา     อภิกฺกนฺตวณฺโณ     เกวลกปฺปํ     เชตวนํ
โอภาเสตฺวา    เยน    ภควา   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒๕๒]   เอกมนฺตํ   ฐิโต   โข   จนฺทิมโส   เทวปุตฺโต  ภควโต
สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
          เต หิ โสตฺถึ คมิสฺสนฺติ            กจฺเฉวามกเส มคา
          ฌานานิ อุปสมฺปชฺช               เอโกทินิปกา สตาติ ฯ
     [๒๕๓]   เต หิ ปารํ คมิสฺสนฺติ        เฉตฺวา ชาลญฺจ ๑- อมฺพุโช
          ฌานานิ อุปสมฺปชฺช               อปฺปมตฺตา รณญฺชหาติ ฯ
                                  ทุติยํ เวณฺฑุสุตฺตํ
     [๒๕๔]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  เวณฺฑุ  เทวปุตฺโต  ภควโต  สนฺติเก
อิมํ คาถํ อภาสิ
          สุขิตา วต เต มนุชา                สุคตํ ปยิรุปาสิย
          ยุญฺช ๒- โคตมสาสเน            อปฺปมตฺตานุสิกฺขเรติ ฯ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ยุ. ชาลํว ฯ   สี. ยชฺช ฯ ม. ยุญฺชํ ฯ
     [๒๕๕]   เย เม วุตฺเต สตฺถิปเท [เวณฺฑูติ ภควา] อนุสิกฺขนฺติ ฌายิโน
                กาเล เต อปฺปมชฺชนฺตา     น มจฺจุวสคา ๑- สิยุนฺติ ฯ
                                  ตติยํ ทีฆลฏฺฐิสุตฺตํ
     [๒๕๖]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ  ภควา  ราชคเห  วิหรติ
เวฬุวเน  กลนฺทกนิวาเป  ฯ  อถ  โข  ทีฆลฏฺฐิ  เทวปุตฺโต  อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา    อภิกฺกนฺตวณฺโณ   เกวลกปฺปํ   เวฬุวนํ   โอภาเสตฺวา   เยน
ภควา     เตนุปสงฺกมิ     อุปสงฺกมิตฺวา     ภควนฺตํ     อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒๕๗]   เอกมนฺตํ   ฐิโต   โข   ทีฆลฏฺฐิ   เทวปุตฺโต   ภควโต
สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ ๒-
                      ภิกฺขุ สิยา ฌายิ วิมุตฺตจิตฺโต
                      อากงฺเข เว ๓- หทยสฺสานุปตฺตึ
                      โลกสฺส ญตฺวา อุทยพฺพยญฺจ
                      สุเจตโส อนิสฺสิโต ตทานิสํโสติ ฯ
                            จตุตฺถํ นนฺทนสุตฺตํ
     [๒๕๘]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  นนฺทโน  เทวปุตฺโต ภควนฺตํ คาถาย
อชฺฌภาสิ
                      ปุจฺฉามิ ตํ โคตม ภูริปญฺญ
                      อนาวฏํ ภควโต ญาณทสฺสนํ
@เชิงอรรถ:  โป. ยุ. มจฺจุวสงฺคา ฯ   สี. ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ ฯ   ม. เจ. ฯ ยุ. จ. ฯ
                      กถํวิธํ สีลวนฺตํ วทนฺติ
                      กถํวิธํ ปญฺญวนฺตํ วทนฺติ
                      กถํวิโธ ๑- ทุกฺขมติจฺจ อิริยติ
                      กถํวิธํ เทวตา ปูชยนฺตีติ ฯ
     [๒๕๙]   โย สีลวา ปญฺญวา ภาวิตตฺโต
                      สมาหิโต ฌานรโต ๒- สตีมา
                      สพฺพสฺส โสกา วิคตา ปหีนา
                      ขีณาสโว อนฺติมเทหธารี
                      ตถาวิธํ สีลวนฺตํ วทนฺติ
                      ตถาวิธํ ปญฺญวนฺตํ วทนฺติ
                      ตถาวิโธ ทุกฺขมติจฺจ อิริยติ
                      ตถาวิธํ เทวตา ปูชยนฺตีติ ฯ
                     ปญฺจมํ จนฺทนสุตฺตํ
     [๒๖๐]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  จนฺทโน  เทวปุตฺโต ภควนฺตํ คาถาย
อชฺฌภาสิ
                กถํสุ ๓- ตรติ โอฆํ           รตฺตินฺทิวมตนฺทิโต
                อปฺปติฏฺเฐ อนาลมฺเพ       โก คมฺภีเร น สีทตีติ ฯ
     [๒๖๑]   สพฺพทา สีลสมฺปนฺโน      ปญฺญวา สุสมาหิโต
                อารทฺธวิริโย ปหิตตฺโต     โอฆํ ตรติ ทุตฺตรํ
@เชิงอรรถ:  ยุ. กถํวิธํ ฯ   สี. ฌานปติ ฯ   สี. โกสูธ ฯ
                วิรโต กามสญฺญาย           รูปสญฺโญชนาติโต ๑-
                นนฺทิภวปริกฺขีโณ ๒-       โส คมฺภีเร น สีทตีติ ฯ
                               ฉฏฺฐํ วาสุทตฺตสุตฺตํ
     [๒๖๒]   เอกมนฺตํ   ฐิโต   โข   วาสุทตฺโต  เทวปุตฺโต  ภควโต
สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
                สตฺติยา วิย โอมฏฺโฐ         ฑยฺหมาเนว ๓- มตฺถเก
                กามราคปฺปหานาย          สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเชติ ฯ
     [๒๖๓]   สตฺติยา วิย โอมฏฺโฐ         ฑยฺหมาเนว มตฺถเก
                สกฺกายทิฏฺฐิปฺปหานาย  สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเชติ ฯ
                                 สตฺตมํ สุพฺรหฺมสุตฺตํ
     [๒๖๔]   เอกมนฺตํ   ฐิโต   โข   สุพฺรหฺมา   เทวปุตฺโต  ภควนฺตํ
คาถาย อชฺฌภาสิ
                นิจฺจมุตฺรสฺตมิทํ จิตฺตํ       นิจฺจมุพฺพิคฺคมิทํ มโน
                อนุปฺปนฺเนสุ กิจฺเจสุ         อโถ อุปฺปตฺติเตสุ จ
                สเจ อตฺถิ อนุตฺรสฺตํ           ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตติ ฯ
     [๒๖๕]   นาญฺญตฺร โพชฺฌงฺค ตปสา ๔- นาญฺญตฺร อินฺทฺริยสํวรา
         นาญฺญตฺร สพฺพนิสฺสคฺคา     โสตฺถึ ปสฺสามิ ปาณินนฺติ ฯ
อิทมโวจ ฯเปฯ ตตฺเถวนฺตรธายีติ ฯ
@เชิงอรรถ:  รูปสญฺโญชนาติโคติ วา ปาโฐ ฯ   โป. ม. นนฺทิราคปริกฺขีโณ ฯ
@ ม. ฑยฺหมาโนว ฯ   ม. โพชฺฌาตปสา ฯ
                                อฏฺฐมํ กกุธสุตฺตํ
     [๒๖๖]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ  ภควา  สาเกเต  วิหรติ
อญฺชนวเน   มิคทาเย   ฯ   อถ   โข  กกุโธ  เทวปุตฺโต  อภิกฺกนฺตาย
รตฺติยา   อภิกฺกนฺตวณฺโณ   เกวลกปฺปํ   อญฺชนวนํ   โอภาเสตฺวา   เยน
ภควา     เตนุปสงฺกมิ     อุปสงฺกมิตฺวา     ภควนฺตํ     อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒๖๗]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  กกุโธ  เทวปุตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ
นนฺทสิ  สมณาติ  ฯ  กึ  ลทฺธา  อาวุโสติ  ฯ  เตน  หิ  สมณ โสจสีติ ฯ
กึ  ชียิตฺถ  อาวุโสติ  ฯ  เตน  หิ  สมณ  เนว  นนฺทสิ  เนว โสจสีติ ฯ
เอวมาวุโสติ ฯ
     [๒๖๘]   กจฺจิ ตฺวํ อนิโฆ ๑- ภิกฺขุ  กจฺจิ นนฺทิ น วิชฺชติ
                กจฺจิ ตเมกมาสีนํ              อรตี ๒- นาภิกีรตีติ ฯ
     [๒๖๙]   อนิโฆ เว อหํ ยกฺข            อโถ นนฺทิ ๓- น วิชฺชติ
                อโถ มเมกมาสีนํ              อรตี นาภิกีรตีติ ฯ
     [๒๗๐]   กถํ ตฺวํ อนิโฆ ภิกฺขุ         กถํ นนฺทิ น วิชฺชติ
                กถํ ตเมกมาสีนํ                อรตี นาภิกีรตีติ ฯ
     [๒๗๑]   อฆชาตสฺส เว นนฺทิ         นนฺทิชาตสฺส เว อฆํ
                อนนฺทิ อนิโฆ ภิกฺขุ         เอวํ ชานาหิ อาวุโสติ ฯ
     [๒๗๒]   จิรสฺสํ วต ปสฺสามิ           พฺราหฺมณํ ปรินิพฺพุตํ
                อนนฺทึ อนิฆํ ภิกฺขุํ            ติณฺณํ โลเก วิสตฺติกนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อนโฆ ฯ   โป. ม. ยุ. อรติ ฯ   ม. ยุ. นนฺที ฯ
                                  นวมํ อุตฺตรสุตฺตํ
     [๒๗๓]   ราชคหนิทานํ  ฯ  เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  อุตฺตโร เทวปุตฺโต
ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ
                อุปนียติ ชีวิตมปฺปมายุํ
                ชรูปนีตสฺส น สนฺติ ตาณา
                เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน
                ปุญฺญานิ กยิราถ สุขาวหานีติ ฯ
     [๒๗๔]   อุปนียติ ชีวิตมปฺปมายุํ
                ชรูปนีตสฺส น สนฺติ ตาณา
                เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน
                โลกามิสํ ปชเห สนฺติเปกฺโขติ ฯ
                         ทสมํ อนาถปิณฺฑิกสุตฺตํ
     [๒๗๕]   เอกมนฺตํ   ฐิโต  โข  อนาถปิณฺฑิโก  เทวปุตฺโต  ภควโต
สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ
          อิทํ หิตํ เชตวนํ                   อิสิสงฺฆนิเสวิตํ
          อาวุตฺถํ ธมฺมราเชน             ปีติสญฺชนนํ มม
          กมฺมํ วิชฺชา จ ธมฺโม จ        สีลํ ชีวิตมุตฺตมํ
          เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺติ         น โคตฺเตน ธเนน วา
          ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโส     สมฺปสฺสํ อตฺถมตฺตโน ๑-
@เชิงอรรถ:  อตฺตมตฺตโนติปิ ปาโฐ ฯ
          โยนิโส วิจิเน ธมฺมํ              เอวํ ตตฺถ วิสุชฺฌติ
          สารีปุตฺโตว ปญฺญาย          สีเลน อุปสเมน จ
          โยปิ ปารคโต ภิกฺขุ             เอตาวปรโม สิยาติ ฯ
อิทมโวจ     อนาถปิณฺฑิโก     เทวปุตฺโต    อิทํ    วตฺวา    ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายีติ ฯ
     [๒๗๖]   อถ  โข  ภควา  ตสฺสา  รตฺติยา อจฺจเยน ภิกฺขู อามนฺเตสิ
อิทํ   ๑-   ภิกฺขเว   รตฺตึ  อญฺญตโร  เทวปุตฺโต  อภิกฺกนฺตาย  รตฺติยา
อภิกฺกนฺตวณฺโณ   เกวลกปฺปํ  เชตวนํ  โอภาเสตฺวา  เยนาหํ  เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา   มํ   อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ   อฏฺฐาสิ  เอกมนฺตํ  ฐิโต
โข โส เทวปุตฺโต มม สนฺติเก อิมา คาถาโย อภาสิ
          อิทํ หิตํ เชตวนํ                    อิสิสงฺฆนิเสวิตํ
          อาวุตฺถํ ธมฺมราเชน             ปีติสญฺชนนํ มม
          กมฺมํ วิชฺชา จ ธมฺโม จ        สีลํ ชีวิตมุตฺตมํ
          เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺติ         น โคตฺเตน ธเนน วา
          ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโส     สมฺปสฺสํ อตฺถมตฺตโน
          โยนิโส วิจิเน ธมฺมํ              เอวํ ตตฺถ วิสุชฺฌติ
          สารีปุตฺโตว ปญฺญาย           สีเลน อุปสเมน จ
          โยปิ ปารคโต ภิกฺขุ             เอตาวปรโม สิยาติ ฯ
อิทมโวจ   ภิกฺขเว   โส   เทวปุตฺโต   อิทํ   วตฺวา  มํ  อภิวาเทตฺวา
ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถวนฺตรธายีติ ฯ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ยุ. อิมํ ฯ
     [๒๗๗]   เอวํ   วุตฺเต  อายสฺมา  อานนฺโท  ภควนฺตํ  เอตทโวจ
โส   หิ   นูน  ภนฺเต  อนาถปิณฺฑิโก  เทวปุตฺโต  ภวิสฺสติ  อนาถปิณฺฑิโก
คหปติ     อายสฺมนฺเต     สารีปุตฺเต    อภิปฺปสนฺโน    อโหสีติ    ฯ
สาธุ    สาธุ   อานนฺท   ยาวตกํ   โข   อานนฺท   ตกฺกาย   ปตฺตพฺพํ
อนุปฺปตฺตํ [๑]- ตยา อนาถปิณฺฑิโก หิ โส อานนฺท เทวปุตฺโตติ ฯ
                    อนาถปิณฺฑิกวคฺโค ทุติโย ฯ
                                  ตสฺสุทฺทานํ
          จนฺทิมโส จ เวณฺฑุ จ           ทีฆลฏฺฐิ จ นนฺทโน
          จนฺทโน วาสุทตฺโต จ          สุพฺรหฺมา กกุเธน จ
          อุตฺตโร นวโม วุตฺโต           ทสโม อนาถปิณฺฑิโกติ ฯ
                                   ---------
@เชิงอรรถ:  ม. เอตฺถนฺตเร ตนฺติ อตฺถิ ฯ
                    นานาติตฺถิยวคฺโค ตติโย
                                ------
                        ปฐมํ สิวสุตฺตํ
     [๒๗๘]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ
เชตวเน   อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม   ฯ   อถ  โข  สิโว  เทวปุตฺโต
อภิกฺกนฺตาย     รตฺติยา     อภิกฺกนฺตวณฺโณ     เกวลกปฺปํ     เชตวนํ
โอภาเสตฺวา    เยน    ภควา   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
     [๒๗๙]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  สิโว  เทวปุตฺโต  ภควโต  สนฺติเก
อิมา คาถาโย อภาสิ
                สพฺภิเรว สมาเสถ                 สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
                สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย            เสยฺโย โหติ น ปาปิโย
                สพฺภิเรว สมาเสถ                 สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
                สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย            ปญฺญํ ลภติ ๑- นาญฺญโต
                สพฺภิเรว สมาเสถ                 สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
                สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย            โสกมชฺเฌ น โสจติ
                สพฺภิเรว สมาเสถ                 สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
                สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย             ญาติมชฺเฌ วิโรจติ
                สพฺภิเรว สมาเสถ                 สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ปญฺญา ลพฺภติ ฯ
                สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย            สตฺตา คจฺฉนฺติ สุคตึ
                สพฺภิเรว สมาเสถ                 สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
                สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย            สตฺตา ติฏฺฐนฺติ สาตตนฺติ ฯ
     [๒๘๐]   อถ โข ภควา สิวํ  เทวปุตฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ
                สพฺภิเรว สมาเสถ                 สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ
                สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย            สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตีติ ฯ
                                         ทุติยํ เขมสุตฺตํ
     [๒๘๑]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  เขโม  เทวปุตฺโต  ภควโต สนฺติเก
อิมา คาถาโย อภาสิ
                จรนฺติ พาลา ทุมฺเมธา           อมิตฺเตเนว อตฺตนา
                กโรนฺติ ๑- ปาปกํ กมฺมํ        ยํ โหติ กฏุกปฺผลํ
                น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ                ยํ กตฺวา อนุตปฺปติ
                ยสฺส อสฺสุมุโข โรทํ              วิปากํ ปฏิเสวติ
                ตญฺจ กมฺมํ กตํ สาธุ              ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ
                ยสฺส ปติโต ๒- สุมโน          วิปากํ ปฏิเสวติ
                ปฏิกจฺเจว ๓- ตํ กยิรา          ยํ ชญฺญา หิตมตฺตโน
                น สากฏิกจินฺตาย                 มนฺตาธีโร ปรกฺกโม ๔-
                ยถา สากฏิโก ปสตฺถํ ๕-      สมํ หิตฺวา มหาปถํ
                วิสมํ มคฺคมารุยฺห                 อกฺขจฺฉินฺโนว ฌายติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. กโรนฺตา ฯ   ม. ยุ. ปีติโต ฯ   สี. ปฏิคจฺเจว ฯ  ม. ยุ.
@ปรกฺกเม ฯ   โป. สตฺถํ ฯ ม. มฏฺฐํ ฯ ยุ. ปนฺถํ ฯ
                เอวํ ธมฺมา อปกฺกมฺม            อธมฺมมนุวตฺติย
                มนฺโท มจฺจุมุขํ ปตฺโต          อกฺขจฺฉินฺโนว ฌายตีติ ฯ
                                         ตติยํ เสรีสุตฺตํ
     [๒๘๒]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  เสรี  เทวปุตฺโต  ภควนฺตํ  คาถาย
อชฺฌภาสิ
                อนฺนเมวาภินนฺทนฺติ            อุภโย ๑- เทวมานุสา
                อถ โข นาม โส ยกฺโข          ยํ อนฺนํ นาภินนฺทตีติ ฯ
     [๒๘๓]   เย นํ ททนฺติ สทฺธาย            วิปฺปสนฺเนน เจตสา
                ตเมว อนฺนํ ภชติ                  อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จ
                ตสฺมา วิเนยฺย มจฺเฉรํ            ทชฺชา ทานํ มลาภิภู
                ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมึ            ปติฏฺฐา โหนฺติ ปาณินนฺติ ฯ
     [๒๘๔]   อจฺฉริยํ   ภนฺเต  อพฺภูตํ  ภนฺเต  ยาว  สุภาสิตญฺจิทํ  ๒-
ภนฺเต ภควตา
                เย นํ ททนฺติ สทฺธาย             วิปฺปสนฺเนน เจตสา
                ตเมว อนฺนํ ภชติ                  อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จ
                ตสฺมา วิเนยฺย มจฺเฉรํ            ทชฺชา ทานํ มลาภิภู
                ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมึ            ปติฏฺฐา โหนฺติ ปาณินนฺติ ฯ
     [๒๘๕]   ภูตปุพฺพาหํ   ภนฺเต  เสรี  นาม  ราชา  อโหสึ  ทายโก
ทานปติ   ทานสฺส   วณฺณวาที   ฯ  ตสฺส  มยฺหํ  ภนฺเต  จตูสุ  ทฺวาเรสุ
ทานํ     ทียิตฺถ     สมณพฺราหฺมณกปณทฺธิกวณิพฺพกยาจกานํ     ฯ    อถ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. อุภเย ฯ   ม. สุภาสิตมิทํ ฯ ยุ. สุภาสิตํ อิทํ ฯ
โข   มํ   ภนฺเต   อิตฺถาคารํ   อุปสงฺกมิตฺวา  เอตทโวจ  เทวสฺส  โข
ทานํ   ทียติ   อมฺหากํ   ทานํ   น  ทียติ  สาธุ  มยมฺปิ  เทวํ  นิสฺสาย
ทานานิ   ทเทยฺยาม   ปุญฺญานิ   กเรยฺยามาติ   ฯ  ตสฺส  มยฺหํ  ภนฺเต
เอตทโหสิ    อหํ    โขสฺมิ    ทายโก   ทานปติ   ทานสฺส   วณฺณวาที
ทานํ  ทสฺสามาติ  วทนฺเต  ๑-  กินฺติ  วเทยฺยนฺติ  ฯ  โส  ขฺวาหํ ภนฺเต
ปฐมทฺวารํ   อิตฺถาคารสฺส   อทาสึ   ตตฺถ   อิตฺถาคารสฺส  ทานํ  ทียิตฺถ
มม ทานํ ปฏิกฺกมิ ฯ
     {๒๘๕.๑}   อถ  โข  มํ  ภนฺเต ขตฺติยา อนุยุตฺตา ๒- อุปสงฺกมิตฺวา
มํ   เอตทโวจุํ   เทวสฺส   โข  ทานํ  ทียติ  อิตฺถาคารสฺส  ทานํ  ทียติ
อมฺหากํ   ทานํ   น   ทียติ   สาธุ   มยมฺปิ   เทวํ   นิสฺสาย  ทานานิ
ทเทยฺยาม    ปุญฺญานิ    กเรยฺยามาติ    ฯ    ตสฺส    มยฺหํ   ภนฺเต
เอตทโหสิ    อหํ    โขสฺมิ    ทายโก   ทานปติ   ทานสฺส   วณฺณวาที
ทานํ   ทสฺสามาติ   วทนฺเต   กินฺติ  วเทยฺยนฺติ  ฯ  โส  ขฺวาหํ  ภนฺเต
ทุติยทฺวารํ    ขตฺติยานํ    อนุยุตฺตานํ   ๓-   อทาสึ   ตตฺถ   ขตฺติยานํ
อนุยุตฺตานํ ทานํ ทียิตฺถ มม ทานํ ปฏิกฺกมิ ฯ
     {๒๘๕.๒}   อถ  โข  มํ  ภนฺเต  พลกาโย อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ
เทวสฺส   โข   ทานํ   ทียติ   อิตฺถาคารสฺส   ทานํ   ทียติ   ขตฺติยานํ
อนุยุตฺตานํ   ทานํ   ทียติ   อมฺหากํ   ทานํ   น   ทียติ   สาธุ  มยมฺปิ
เทวํ    นิสฺสาย    ทานานิ   ทเทยฺยาม   ปุญฺญานิ   กเรยฺยามาติ   ฯ
ตสฺส     มยฺหํ     ภนฺเต     เอตทโหสิ    อหํ    โขสฺมิ    ทายโก
ทานปติ        ทานสฺส       วณฺณวาที       ทานํ       ทสฺสามาติ
@เชิงอรรถ:  ยุ. วทนฺตานํ ฯ   โป. ม. อนุยนฺตา ฯ   โป. ม. อนุยนฺตานํ ฯ
วทนฺเต  กินฺติ  วเทยฺยนฺติ  ฯ  โส  ขฺวาหํ  ภนฺเต  ตติยทฺวารํ พลกายสฺส
อทาสึ   ตตฺถ   พลกายสฺส   ทานํ   ทียิตฺถ   มม   ทานํ   ปฏิกฺกมิ  ฯ
อถ   โข   มํ   ภนฺเต   พฺราหฺมณคหปติกา   อุปสงฺกมิตฺวา   เอตทโวจุํ
เทวสฺส   โข   ทานํ   ทียติ   อิตฺถาคารสฺส   ทานํ   ทียติ   ขตฺติยานํ
อนุยุตฺตานํ   ทานํ   ทียติ   พลกายสฺส   ทานํ   ทียติ   อมฺหากํ   ทานํ
น   ทียติ   สาธุ   มยมฺปิ  เทวํ  นิสฺสาย  ทานานิ  ทเทยฺยาม  ปุญฺญานิ
กเรยฺยามาติ    ฯ   ตสฺส   มยฺหํ   ภนฺเต   เอตทโหสิ   อหํ   โขสฺมิ
ทายโก    ทานปติ   ทานสฺส   วณฺณวาที   ทานํ   ทสฺสามาติ   วทนฺเต
กินฺติ  วเทยฺยนฺติ  ฯ  โส  ขฺวาหํ  ภนฺเต  จตุตฺถทฺวารํ พฺราหฺมณคหปติกานํ
อทาสึ      ตตฺถ     พฺราหฺมณคหปติกานํ     ทานํ     ทียิตฺถ     มม
ทานํ ปฏิกฺกมิ ฯ
     {๒๘๕.๓}   อถ  โข  มํ  ภนฺเต  ปุริสา  อุปสงฺกมิตฺวา  เอตทโวจุํ
น  โขทานิ  เทวสฺส  โกจิ  ทานํ  ทียตีติ  ฯ เอวํ วุตฺตาหํ ๑- ภนฺเต เต
ปุริเส   เอตทโวจํ   เตนหิ   ภเณ   โย   พาหิเรสุ  ชนปเทสุ  อาโย
สญฺชายติ   ตโต   อุปฑฺฒํ   อนฺเตปุรํ   ปเวเสถ  อุปฑฺฒํ  ตตฺเถว  ทานํ
เทถ     สมณพฺราหฺมณกปณทฺธิกวณิพฺพกยาจกานนฺติ    ฯ    โส    ขฺวาหํ
ภนฺเต  เอวํ  ทีฆรตฺตํ  กตานํ  ปุญฺญานํ  เอวํ  ทีฆรตฺตํ กตานํ กุสลานํ ๒-
ปริยนฺตํ   นาธิคจฺฉามิ   เอตฺตกํ   ปุญฺญนฺติ  วา  เอตฺตโก  ปุญฺญวิปาโกติ
วา เอตฺตกํ สมคฺเค ๓- ฐาตพฺพนฺติ วาติ ฯ
     [๒๘๖]   อจฺฉริยํ   ภนฺเต   อพฺภูตํ   ภนฺเต   ยาว  สุภาสิตญฺจิทํ
ภนฺเต ภควตา
@เชิงอรรถ:  โป. ยุ. วุตฺโตหํ ฯ   โป. ม. เอตฺถนฺตเร ธมฺมานนฺติ อตฺถิ ฯ   โป. มคฺเค
@ม. ยุ. สคฺเค ฯ
                เย นํ ททนฺติ สทฺธาย             วิปฺปสนฺเนน เจตสา
                ตเมว อนฺนํ ภชติ                  อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จ
                ตสฺมา วิเนยฺย มจฺเฉรํ            ทชฺชา ทานํ มลาภิภู
                ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมึ            ปติฏฺฐา โหนฺติ ปาณินนฺติ ฯ
                                     จตุตฺถํ ฆฏิการสุตฺตํ
     [๒๘๗]   เอกมนฺตํ ฐิโต โข ฆฏิกาโร ๑- เทวปุตฺโต ภควโต สนฺติเก
อิมํ คาถํ อภาสิ
                อวิหํ อุปปนฺนาเส                 วิมุตฺตา สตฺต ภิกฺขโว
                ราคโทสปริกฺขีณา                ติณฺณา โลเก วิสตฺติกนฺติ ฯ
                เย ๒- จ เต อตรุํ สงฺคํ ๓-      มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํ
                เต หิตฺวา มานุสํ เทหํ            ทิพฺพโยคมุปจฺจคุนฺติ ฯ
                อุปโก ผลคณฺโฑ จ              ปุกฺกุสาติ จ เต ตโย
                ภทฺทิโย ขณฺฑเทโว จ           พาหุรคฺคิ จ สิงฺคิโย ๔-
                เต หิตฺวา มานุสํ เทหํ            ทิพฺพโยคมุปจฺจคุนฺติ ฯ
     [๒๘๘]   กุสลี ภาสสี เตสํ                   มารปาสปฺปหายินํ
                กสฺส เต ธมฺมมญฺญาย           อจฺฉิทุํ ภวพนฺธนนฺติ ฯ
     [๒๘๙]   น อญฺญตฺร ภควตา              นาญฺญตฺร ตว สาสนา
                ยสฺส เต ธมฺมมญฺญาย           อจฺฉิทุํ ภวพนฺธนํ
                ยตฺถ นามญฺจ รูปญฺจ            อเสสํ อุปรุชฺฌติ
                ตํ เต ธมฺมมิธญฺญาย              อจฺฉิทุํ ภวพนฺธนนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ฆฏีกาโร ฯ   ม. ยุ. เก ฯ   ม. ยุ. ปงฺกํ ฯ   ม. สงฺคิโย ฯ
     [๒๙๐]   คมฺภีรํ ภาสสี วาจํ                 ทุพฺพิชานํ สุทุพฺพุธํ
                กสฺส ตฺวํ ธมฺมมญฺญาย         วาจํ ภาสสิ อีทิสนฺติ ฯ
     [๒๙๑]   กุมฺภกาโร ปุเร อาสึ              เวภฬิงฺเค ๑- ฆฏีกโร
                มาตาเปตฺติภโร อาสึ            กสฺสปสฺส อุปาสโก
                วิรโต เมถุนา ธมฺมา              พฺรหฺมจารี นิรามิโส
                อหุวา เต สคาเมยฺโย             อหุวา เต ปุเร สขา
                โสหเมเต ปชานามิ               วิมุตฺเต สตฺต ภิกฺขโว
                ราคโทสปริกฺขีเณ                 ติณฺเณ โลเก วิสตฺติกนฺติ ฯ
     [๒๙๒]   เอวเมตํ ตทา อาสิ                ยถา ภาสสิ ภคฺคว
                กุมฺภกาโร ปุเร อาสิ              เวภฬิงฺเค ฆฏีกโร
                มาตาเปตฺติภโร อาสิ             กสฺสปสฺส อุปาสโก
                วิรโต เมถุนา ธมฺมา              พฺรหฺมจารี นิรามิโส
                อหุวา เม สคาเมยฺโย             อหุวา เม ปุเร สขาติ ฯ
                เอวเมตํ ปุราณานํ                 สหายานมหุ สงฺคโม
                อุภินฺนํ ภาวิตตฺตานํ              สรีรนฺติมธารินนฺติ ฯ
                                    ปญฺจมํ ชนฺตุสุตฺตํ
     [๒๙๓]   เอวมฺเม   สุตํ  เอกํ  สมยํ  สมฺพหุลา  ภิกฺขู  โกสเลสุ
วิหรนฺติ    หิมวนฺตปสฺเส    อรญฺญกุฏิกายํ    อุทฺธตา   อุนฺนฬา   จปลา
มุขรา  วิกิณฺณวาจา  มุฏฺฐสฺสติโน  อสมฺปชานา อสมาหิตา วิพฺภนฺตจิตฺตา ๒-
ปากตินฺทฺริยา ฯ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. เวกฬิงฺเค ฯ ยุ. เวหฬิงฺเค ฯ   วิพฺภตฺตจิตฺตาติปิ ปาโฐ ฯ
     [๒๙๔]   อถ  โข  ชนฺตุ  เทวปุตฺโต ตทหุโปสเถ ปณฺณรเส ๑- เยน
เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู คาถาหิ อชฺฌภาสิ
                สุขชีวิโน ปุเร อาสุํ               ภิกฺขู โคตมสาวกา
                อนิจฺฉา ปิณฺฑเมสนา           อนิจฺฉา สยนาสนํ
                โลเก อนิจฺจตํ ญตฺวา            ทุกฺขสฺสนฺตมกํสุ เต
                ทุปฺโปสํ กตฺวา อตฺตานํ        คาเม คามณิกา วิย
                ภุตฺวา ภุตฺวา นิปชฺชนฺติ        ปราคาเรสุ มุจฺฉิตา
                สํฆสฺส อญฺชลึ กตฺวา            อิเธกจฺเจ วทามหํ
                อปวิฏฺฐา ๒- อนาถา เต        ยถา เปตา ตเถว เต ๓-
                เย โข ปมตฺตา วิหรนฺติ         เต เม สนฺธาย ภาสิตํ
                เย อปฺปมตฺตา วิหรนฺติ         นโม เตสํ กโรมหนฺติ ฯ
                                     ฉฏฺฐํ โรหิตสฺสสุตฺตํ
     [๒๙๕]   สาวตฺถิยํ  วิหรติ  ...  เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  โรหิตสฺโส
เทวปุตฺโต   ภควนฺตํ   เอตทโวจ   ยตฺถ   นุ   โข  ภนฺเต  น  ชายติ
น  ชิยฺยติ  น  มิยฺยติ  น  จวติ  น  อุปปชฺชติ  สกฺกา  นุ โข โส ภนฺเต
คมเนน โลกสฺส อนฺโต ญาตุํ วา ทฏฺฐุํ วา ปาปุณิตุํ วาติ ฯ
     [๒๙๖]   ยตฺถ  โข  อาวุโส  น  ชายติ  น  ชิยฺยติ  น  มิยฺยติ น
จวติ   น   อุปปชฺชติ   นาหนฺตํ   คมเนน   โลกสฺส   อนฺตํ   ญาเตยฺยํ
@เชิงอรรถ:  ปนฺนรเสติ วา ปาโฐ ฯ   ยุ. อปวิทฺธา ฯ   สี. จ ฯ
ทฏฺเฐยฺยํ   ปตฺเตยฺยนฺติ   วทามีติ   ฯ   อจฺฉริยํ  ภนฺเต  อพฺภูตํ  ภนฺเต
ยาว   สุภาสิตญฺจิทํ   ภนฺเต   ภควตา   ยตฺถ  โข  อาวุโส  น  ชายติ
น   ชิยฺยติ   น   มิยฺยติ   น   จวติ   น  อุปปชฺชติ  นาหนฺตํ  คมเนน
โลกสฺส อนฺตํ ญาเตยฺยํ ทฏฺเฐยฺยํ ปตฺเตยฺยนฺติ วทามีติ ฯ
     [๒๙๗]   ภูตปุพฺพาหํ   ภนฺเต   โรหิตสฺโส   นาม   อิสิ   อโหสึ
โภชปุตฺโต   อิทฺธิมา   เวหาสงฺคโม   ฯ  ตสฺส  มยฺหํ  ภนฺเต  เอวรูโป
ชโว    อโหสิ    เสยฺยถาปิ   นาม   ทฬฺหธมฺโม   ธนุคฺคโห   สิกฺขิโต
กตหตฺโถ   กตโยคฺโค   กตุปาสโน   ลหุเกน   อสเนน   อปฺปกสิเรเนว
ติริยํ  ตาลจฺฉายํ  อติปาเตยฺย  ฯ  ตสฺส มยฺหํ ภนฺเต เอวรูโป ปทวีติหาโร
อโหสิ   เสยฺยถาปิ   ๑-   ปุรตฺถิมา   สมุทฺทา   ปจฺฉิโม   สมุทฺโท  ฯ
ตสฺส    มยฺหํ   ภนฺเต   เอวรูปํ   อิจฺฉาคตํ   อุปฺปชฺชิ   อหํ   คมเนน
โลกสฺส   อนฺตํ   ปาปุณิสฺสามีติ   ฯ   โส   ขฺวาหํ   ภนฺเต  เอวรูเปน
ชเวน    สมนฺนาคโต    เอวรูเปน    จ    ปทวีติหาเรน   อญฺญเตฺรว
อสิตขายิต      ๒-      อญฺญตฺร     อุจฺจารปสฺสาวกมฺมา     อญฺญตฺร
นิทฺทากิลมถปฏิวิโนทนา      วสฺสสตายุโก      วสฺสสตชีวี      วสฺสสตํ
คนฺตฺวา อปฺปตฺวาว ๓- โลกสฺส อนฺตํ อนฺตราว กาลกโต ฯ
     {๒๙๗.๑}   อจฺฉริยํ   ภนฺเต   อพฺภูตํ  ภนฺเต  ยาว  สุภาสิตญฺจิทํ
ภนฺเต  ภควตา  ยตฺถ  โข  อาวุโส  น  ชายติ  น  ชิยฺยติ  น มิยฺยติ น
จวติ   น   อุปปชฺชติ   นาหนฺตํ   คมเนน   โลกสฺส   อนฺตํ   ญาเตยฺยํ
ทฏฺเฐยฺยํ ปตฺเตยฺยนฺติ วทามีติ ฯ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. เสยฺยถาปิ นาม ฯ   โป. ม. ยุ. อสิตปีตขายิตสายิตา ฯ   ยุ. จ ฯ
     [๒๙๘]   ยตฺถ  ๑-  โข  อาวุโส  น  ชายติ น ชิยฺยติ น มิยฺยติ น
จวติ   น   อุปปชฺชติ   นาหนฺตํ   คมเนน   โลกสฺส   อนฺตํ   ญาเตยฺยํ
ทฏฺเฐยฺยํ   ปตฺเตยฺยนฺติ   วทามิ  น  จ  ปนาหํ  ๒-  อาวุโส  อปฺปตฺวา
โลกสฺส   อนฺตํ   ทุกฺขสฺส   อนฺตกิริยํ   วทามิ   อปิจาหํ   ๓-  อาวุโส
อิมสฺมึเยว    พฺยามมตฺเต    กเฬวเร    สสญฺญมฺหิ   สมนเก   โลกญฺจ
ปญฺญเปมิ    ๔-    โลกสมุทยญฺจ    โลกนิโรธญฺจ    โลกนิโรธคามินิญฺจ
ปฏิปทนฺติ ฯ
                คมเนน น ปตฺตพฺโพ            โลกสฺสนฺโต กุทาจนํ
                น จ อปฺปตฺวา โลกนฺตํ          ทุกฺขา อตฺถิ ปโมจนํ
                ตสฺมา หเว โลกวิทู สุเมโธ
                โลกนฺตคู วุสิตพฺรหฺมจริโย
                โลกสฺส อนฺตํ สมิตาวิ ญตฺวา
                นาสึสติ โลกมิมํ ปรญฺจาติ ฯ
                             สตฺตมํ นนฺทสุตฺตํ
     [๒๙๙]   เอกมนฺตํ  ฐิโต  โข  นนฺโท  เทวปุตฺโต  ภควโต สนฺติเก
อิมํ คาถํ อภาสิ
                อจฺเจนฺติ กาลา ตรยนฺติ รตฺติโย
                วโยคุณา อนุปุพฺพํ ชหนฺติ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ยุ. ยตฺถ โข ... ปตฺเตยฺยนฺติ วทามีติ น ทิสฺสติ ฯ   ม. ยุ. น โข
@ปนาหํ ฯ  ม. ยุ. อปิ ขฺวาหํ ฯ   ปญฺญาเปมีติ วา ปาโฐ ฯ
                     เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน
                     ปุญฺญานิ กยิราถ สุขาวหานีติ ฯ
     [๓๐๐]   อจฺเจนฺติ กาลา ตรยนฺติ รตฺติโย
                     วโยคุณา อนุปุพฺพํ ชหนฺติ
                     เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน
                     โลกามิสํ ปชเห สนฺติเปกฺโขติ ฯ



             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๑-๙๐. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=15&item=1&items=957&modeTY=2              อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=15&item=1&items=957&modeTY=2&mode=bracket              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=15&item=1&items=957&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=15&item=1&items=957&modeTY=2              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=1              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_15

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :