ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ฉบับหลวง   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๑ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๓ สุตฺต. องฺ. (๒): จตุกฺกนิปาโต
                     มหาวคฺโค ปญฺจโม
     [๑๙๑]   โสตานุคตานํ   ภิกฺขเว   ธมฺมานํ   วจสา   ปริจิตานํ
มนสานุเปกฺขิตานํ  ทิฏฺฐิยา  สุปฺปฏิวิทฺธานํ  จตฺตาโร  อานิสํสา  ปาฏิกงฺขา
กตเม   จตฺตาโร  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺมํ  ปริยาปุณาติ  สุตฺตํ  เคยฺยํ
เวยฺยากรณํ   คาถํ   อุทานํ   อิติวุตฺตกํ   ชาตกํ   อพฺภุตธมฺมํ   เวทลฺลํ
ตสฺส  เต  ธมฺมา  โสตานุคตา  โหนฺติ  วจสา  ปริจิตา  มนสานุเปกฺขิตา
ทิฏฺฐิยา    สุปฺปฏิวิทฺธา    โส   มุฏฺฐสฺสติ   กาลํ   กุรุมาโน   อญฺญตรํ
เทวนิกายํ     อุปปชฺชติ    ตสฺส    ตตฺถ    สุขิโน    ธมฺมปทาปิลปนฺติ
ทนฺโธ   ภิกฺขเว   สตุปฺปาโท   อถ   โส   สโต  ขิปฺปํเยว  วิเสสคามี
โหติ  โสตานุคตานํ  ภิกฺขเว  ธมฺมานํ  วจสา  ปริจิตานํ มนสานุเปกฺขิตานํ
ทิฏฺฐิยา สุปฺปฏิวิทฺธานํ อยํ ปฐโม อานิสํโส ปาฏิกงฺโข ฯ
     {๑๙๑.๑}   ปุน   จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺมํ  ปริยาปุณาติ  สุตฺตํ
เคยฺยํ  เวยฺยากรณํ  คาถํ  อุทานํ  อิติวุตฺตกํ  ชาตกํ  อพฺภุตธมฺมํ  เวทลฺลํ
ตสฺส  เต  ธมฺมา  โสตานุคตา  โหนฺติ  วจสา  ปริจิตา  มนสานุเปกฺขิตา
ทิฏฺฐิยา    สุปฺปฏิวิทฺธา    โส   มุฏฺฐสฺสติ   กาลํ   กุรุมาโน   อญฺญตรํ
เทวนิกายํ   อุปปชฺชติ  ตสฺส  ตตฺถ  นเหว  โข  สุขิโน  ธมฺมปทาปิลปนฺติ
@เชิงอรรถ:  ม.                 ตสฺสุทฺทานํ
@        โยธา ปาฏิโภคสุตํ         อภยํ สมณฺสจฺเจน ปญฺจมํ
@        อุมฺมคฺควสฺสกาโร         อุปโก สจฺฉิกิริยา จ อูโปสโถติ ฯ
อปิจ   โข  อิทฺธิมา  เจโตวสิปฺปตฺโต  เทวปริสาย  ธมฺมํ  เทเสติ  ตสฺส
เอวํ   โหติ   อยํ   วา   โส  ธมฺมวินโย  ยตฺถาหํ  ปุพฺเพ  พฺรหฺมจริยํ
อจรินฺติ   ทนฺโธ   ภิกฺขเว   สตุปฺปาโท   อถ   โส   สโต   ขิปฺปํเยว
วิเสสคามี   โหติ   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว   ปุริโส   กุสโล  เภริสทฺทสฺส
โส    อทฺธานมคฺคปฏิปนฺโน   เภริสทฺทํ   สุเณยฺย   ตสฺส   นเหว   โข
อสฺส  กงฺขา  วา  วิมติ  วา  เภริสทฺโท  นุ  โข  น นุ โข เภริสทฺโทติ
อถโข   เภริสทฺโทเตฺวว  นิฏฺฐํ  คจฺเฉยฺย  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
ธมฺมํ   ปริยาปุณาติ   ฯเปฯ   ขิปฺปํเยว  วิเสสคามี  โหติ  โสตานุคตานํ
ภิกฺขเว    ธมฺมานํ    วจสา    ปริจิตานํ   มนสานุเปกฺขิตานํ   ทิฏฺฐิยา
สุปฺปฏิวิทฺธานํ อยํ ทุติโย อานิสํโส ปาฏิกงฺโข ฯ
     {๑๙๑.๒}   ปุน   จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺมํ  ปริยาปุณาติ  สุตฺตํ
เคยฺยํ    เวยฺยากรณํ   คาถํ   อุทานํ   อิติวุตฺตกํ   ชาตกํ   อพฺภุตธมฺมํ
เวทลฺลํ   ตสฺส   เต   ธมฺมา   โสตานุคตา   โหนฺติ   วจสา  ปริจิตา
มนสานุเปกฺขิตา    ทิฏฺฐิยา    สุปฺปฏิวิทฺธา    โส    มุฏฺฐสฺสติ    กาลํ
กุรุมาโน   อญฺญตรํ   เทวนิกายํ   อุปปชฺชติ   ตสฺส   ตตฺถ  นเหว  โข
สุขิโน    ธมฺมปทาปิลปนฺติ    นปิ    ภิกฺขุ    อิทฺธิมา   เจโตวสิปฺปตฺโต
เทวปริสาย  ธมฺมํ  เทเสติ  อปิจ โข เทวปุตฺโต เทวปริสาย ธมฺมํ เทเสติ
ตสฺส  เอวํ  โหติ  อยํ  วา  โส  ธมฺมวินโย  ยตฺถาหํ  ปุพฺเพ พฺรหฺมจริยํ
อจรินฺติ  ทนฺโธ  ภิกฺขเว  สตุปฺปาโท  อถ  โส  สโต ขิปฺปํเยว วิเสสคามี
โหติ  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  ปุริโส  กุสโล  สงฺขสทฺทสฺส  โส อทฺธานมคฺค-
ปฏิปนฺโน   สงฺขสทฺทํ   สุเณยฺย   ตสฺส  นเหว  โข  อสฺส  กงฺขา  วา
วิมติ   วา   สงฺขสทฺโท   นุ   โข   น   นุ  โข  สงฺขสทฺโทติ  อถโข
สงฺขสทฺโทเตฺวว   นิฏฺฐํ   คจฺเฉยฺย  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺมํ
ปริยาปุณาติ    ฯเปฯ    ขิปฺปํเยว    วิเสสคามี   โหติ   โสตานุคตานํ
ภิกฺขเว    ธมฺมานํ    วจสา    ปริจิตานํ   มนสานุเปกฺขิตานํ   ทิฏฺฐิยา
สุปฺปฏิวิทฺธานํ อยํ ตติโย อานิสํโส ปาฏิกงฺโข ฯ
     {๑๙๑.๓}   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ ธมฺมํ ปริยาปุณาติ สุตฺตํ เคยฺยํ
เวยฺยากรณํ   คาถํ  อุทานํ  อิติวุตฺตกํ  ชาตกํ  อพฺภุตธมฺมํ  เวทลฺลํ  ตสฺส
เต  ธมฺมา  โสตานุคตา  โหนฺติ  วจสา  ปริจิตา มนสานุเปกฺขิตา ทิฏฺฐิยา
สุปฺปฏิวิทฺธา  โส  มุฏฺฐสฺสติ  กาลํ  กุรุมาโน  อญฺญตรํ เทวนิกายํ อุปปชฺชติ
ตสฺส   ตตฺถ   นเหว  โข  สุขิโน  ธมฺมปทาปีลปนฺติ  นปิ  ภิกฺขุ  อิทฺธิมา
เจโตวสิปฺปตฺโต  เทวปริสาย  ธมฺมํ  เทเสติ  นปิ  เทวปุตฺโต เทวปริสาย
ธมฺมํ   เทเสติ  อปิจ  โข  โอปปาติโก  โอปปาติกํ  สาเรติ  สรสิ  ตฺวํ
มาริส  ยตฺถ  มยํ  ปุพฺเพ  พฺรหฺมจริยํ  อจริมฺหาติ  โส  เอวมาห  สรามิ
มาริส  สรามิ  มาริสาติ  ทนฺโธ ภิกฺขเว สตุปฺปาโท อถ โส สโต ขิปฺปํเยว
วิเสสคามี  โหติ  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  เทฺว สหายกา สหปํสุกีฬกา ๑- เต
กทาจิ  กรหจิ  กตฺถจิ  ๒-  อญฺญมญฺญํ  สมาคจฺเฉยฺยุํ  ตเมนํ ๓- สหายโก
สหายกํ  เอวํ  วเทยฺย  อิทมฺปิ  สมฺม สรสีติ โส เอวํ วเทยฺย สรามิ สมฺม
สรามิ  สมฺมาติ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺมํ  ปริยาปุณาติ ฯเปฯ
@เชิงอรรถ:  ม. สหํปสุกีฬิกา ฯ ยุ ... กีฬิตา ฯ  ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ  ม. อญฺโญ ปน ฯ
ขิปฺปํเยว   วิเสสคามี   โหติ   โสตานุคตานํ   ภิกฺขเว  ธมฺมานํ  วจสา
ปริจิตานํ    มนสานุเปกฺขิตานํ   ทิฏฺฐิยา   สุปฺปฏิวิทฺธานํ   อยํ   จตุตฺโถ
อานิสํโส  ปาฏิกงฺโข  ฯ  โสตานุคตานํ  ภิกฺขเว  ธมฺมานํ วจสา ปริจิตานํ
มนสานุเปกฺขิตานํ   ทิฏฺฐิยา   สุปฺปฏิวิทฺธานํ   อิเม   จตฺตาโร  อานิสํสา
ปาฏิกงฺขาติ ฯ
     [๑๙๒]   จตฺตารีมานิ  ภิกฺขเว  ฐานานิ  จตูหิ  ฐาเนหิ เวทิตพฺพานิ
กตมานิ   จตฺตาริ   สํวาเสน   ภิกฺขเว   สีลํ   เวทิตพฺพํ   ตญฺจ   โข
ทีเฆน   อทฺธุนา   น   อิตฺตรํ  มนสิกโรตา  โน  อมนสิการา  ปญฺญวตา
โน   ทุปฺปญฺเญน   สํโวหาเรน   ภิกฺขเว   โสเจยฺยํ   เวทิตพฺพํ   ตญฺจ
โข   ทีเฆน   อทฺธุนา   น   อิตฺตรํ   มนสิกโรตา   โน   อมนสิการา
ปญฺญวตา   โน   ทุปฺปญฺเญน   อาปทาสุ   ภิกฺขเว   ถาโม   เวทิตพฺโพ
โส  จ  โข  ทีเฆน  อทฺธุนา  น  อิตฺตรํ  มนสิกโรตา  โน  อมนสิการา
ปญฺญวตา   โน   ทุปฺปญฺเญน   สากจฺฉาย   ภิกฺขเว   ปญฺญา  เวทิตพฺพา
สา  จ  โข  ทีเฆน  อทฺธุนา  น  อิตฺตรํ  มนสิกโรตา  โน  อมนสิการา
ปญฺญวตา โน ทุปฺปญฺเญน ฯ
     {๑๙๒.๑}   สํวาเสน  ภิกฺขเว  สีลํ  เวทิตพฺพํ  ตญฺจ  โข  ทีเฆน
อทฺธุนา   น   อิตฺตรํ   มนสิกโรตา   โน   อมนสิการา  ปญฺญวตา  โน
ทุปฺปญฺเญนาติ   อิติ   โข   ปเนตํ   วุตฺตํ   กิญฺเจตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  อิธ
ภิกฺขเว   ปุคฺคโล   ปุคฺคเลน  สทฺธึ  สํวสมาโน  เอวํ  ชานาติ  ทีฆรตฺตํ
โข   อยมายสฺมา   ขณฺฑการี   ฉิทฺทการี   สพลการี   กมฺมาสการี   น
สตตการี    ๑-    น    สตตวุตฺตี    สีเลสุ    ทุสฺสีโล   อยมายสฺมา
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. น สนฺตตการี น สนฺตตวุตฺติ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
นายมายสฺมา   สีลวาติ   อิธ   ปน   ภิกฺขเว  ปุคฺคโล  ปุคฺคเลน  สทฺธึ
สํวสมาโน   เอวํ   ชานาติ   ทีฆรตฺตํ   โข   อยมายสฺมา   อขณฺฑการี
อจฺฉิทฺทการี  อสพลการี  อกมฺมาสการี  สตตการี  สตตวุตฺตี  สีเลสุ สีลวา
อยมายสฺมา   นายมายสฺมา  ทุสฺสีโลติ  สํวาเสน  ภิกฺขเว  สีลํ  เวทิตพฺพํ
ตญฺจ   โข   ทีเฆน  อทฺธุนา  น  อิตฺตรํ  มนสิกโรตา  โน  อมนสิการา
ปญฺญวตา   โน   ทุปฺปญฺเญนาติ   อิติ   ยนฺตํ   วุตฺตํ   อิทเมตํ   ปฏิจฺจ
วุตฺตํ ฯ
     {๑๙๒.๒}   สํโวหาเรน  ภิกฺขเว  โสเจยฺยํ  เวทิตพฺพํ  ตญฺจ  โข
ทีเฆน   อทฺธุนา   น   อิตฺตรํ  มนสิกโรตา  โน  อมนสิการา  ปญฺญวตา
โน   ทุปฺปญฺเญนาติ   อิติ   โข   ปเนตํ   วุตฺตํ  กิญฺเจตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ
อิธ   ภิกฺขเว   ปุคฺคโล   ปุคฺคเลน  สทฺธึ  สํโวหรมาโน  เอวํ  ชานาติ
อญฺญถา   โข   อยมายสฺมา   เอเกน   เอโก  โวหรติ  อญฺญถา  ทฺวีหิ
อญฺญถา     ตีหิ     อญฺญถา    สมฺพหุเลหิ    โวกฺกมติ    อยมายสฺมา
ปุริมโวหารา      ปจฺฉิมโวหารํ      อปริสุทฺธโวหาโร     อยมายสฺมา
นายมายสฺมา ปริสุทฺธโวหาโรติ
     {๑๙๒.๓}   อิธ  ปน  ภิกฺขเว  ปุคฺคโล ปุคฺคเลน สทฺธึ สํโวหรมาโน
เอวํ  ชานาติ  ยถา  ๑-  โข  อยมายสฺมา  เอเกน เอโก โวหรติ ตถา
ทฺวีหิ    ตถา    ตีหิ    ตถา    สมฺพหุเลหิ   นายมายสฺมา   โวกฺกมติ
ปุริมโวหารา      ปจฺฉิมโวหารํ      ปริสุทฺธโวหาโร      อยมายสฺมา
นายมายสฺมา    อปริสุทฺธโวหาโรติ    สํโวหาเรน   ภิกฺขเว   โสเจยฺยํ
เวทิตพฺพํ    ตญฺจ   โข   ทีเฆน   อทฺธุนา   น   อิตฺตรํ   มนสิกโรตา
โน    อมนสิการา    ปญฺญวตา    โน    ทุปฺปญฺเญนาติ    อิติ   ยนฺตํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ยเถว ฯ
วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     {๑๙๒.๔}   อาปทาสุ  ภิกฺขเว  ถาโม  เวทิตพฺโพ โส จ โข ทีเฆน
อทฺธุนา   น   อิตฺตรํ   มนสิกโรตา   โน   อมนสิการา  ปญฺญวตา  โน
ทุปฺปญฺเญนาติ  อิติ  โข  ปเนตํ  วุตฺตํ  กิญฺเจตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ อิธ ภิกฺขเว
เอกจฺโจ  ญาติพฺยสเนน  วา  ผุฏฺโฐ  สมาโน  โภคพฺยสเนน  วา  ผุฏฺโฐ
สมาโน  โรคพฺยสเนน  วา  ผุฏฺโฐ  สมาโน  น อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ ตถาภูโต
โข    อยํ    โลกสนฺนิวาโส   ตถาภูโต   อตฺตภาวปฏิลาโภ   ยถาภูเต
โลกสนฺนิวาเส   ยถาภูเต   อตฺตภาวปฏิลาเภ   อฏฺฐ   โลกธมฺมา  โลกํ
อนุปริวตฺตนฺติ   โลโก   จ   อฏฺฐ   โลกธมฺเม  อนุปริวตฺตติ  ลาโภ  จ
อลาโภ  จ  ยโส  จ  อยโส  จ  นินฺทา  จ  ปสํสา จ สุขญฺจ ทุกฺขญฺจาติ
โส   ญาติพฺยสเนน   วา   ผุฏฺโฐ   สมาโน  โภคพฺยสเนน  วา  ผุฏฺโฐ
สมาโน   โรคพฺยสเนน   วา  ผุฏฺโฐ  สมาโน  โสจติ  กิลมติ  ปริเทวติ
อุรตฺตาฬี กนฺทติ สมฺโมหํ อาปชฺชติ
     {๑๙๒.๕}   อิธ  ปน  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  ญาติพฺยสเนน  วา ผุฏฺโฐ
สมาโน   โภคพฺยสเนน  วา  ผุฏฺโฐ  สมาโน  โรคพฺยสเนน  วา  ผุฏฺโฐ
สมาโน  อิติ  ปฏิสญฺจิกฺขติ  ตถาภูโต  โข  อยํ  โลกสนฺนิวาโส  ตถาภูโต
อตฺตภาวปฏิลาโภ   ยถาภูเต  โลกสนฺนิวาเส  ยถาภูเต  อตฺตภาวปฏิลาเภ
อฏฺฐ   โลกธมฺมา   โลกํ   อนุปริวตฺตนฺติ   โลโก  จ  อฏฺฐ  โลกธมฺเม
อนุปริวตฺตติ  ลาโภ  จ  อลาโภ  จ  ยโส จ อยโส จ นินฺทา จ ปสํสา จ
สุขญฺจ  ทุกฺขญฺจาติ  โส  ญาติพฺยสเนน  วา  ผุฏฺโฐ  สมาโน โภคพฺยสเนน
วา  ผุฏฺโฐ  สมาโน  โรคพฺยสเนน  วา  ผุฏฺโฐ  สมาโน  น  โสจติ  น
กิลมติ   น   ปริเทวติ   น   อุรตฺตาฬี   กนฺทติ  น  สมฺโมหํ  อาปชฺชติ
อาปทาสุ   ภิกฺขเว   ถาโม   เวทิตพฺโพ  โส  จ  โข  ทีเฆน  อทฺธุนา
น   อิตฺตรํ  มนสิกโรตา  โน  อมนสิการา  ปญฺญวตา  โน  ทุปฺปญฺเญนาติ
อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตํ ฯ
     {๑๙๒.๖}   สากจฺฉาย  ภิกฺขเว  ปญฺญา  เวทิตพฺพา  สา  จ  โข
ทีเฆน   อทฺธุนา   น   อิตฺตรํ  มนสิกโรตา  โน  อมนสิการา  ปญฺญวตา
โน   ทุปฺปญฺเญนาติ  อิติ  โข  ปเนตํ  วุตฺตํ  กิญฺเจตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  อิธ
ภิกฺขเว  ปุคฺคโล  ปุคฺคเลน  สทฺธึ  สากจฺฉายมาโน  เอวํ  ชานาติ  ยถา
โข   อิมสฺส   อายสฺมโต   อุมฺมงฺโค   ยถา   จ  อภินีหาโร  ยถา  จ
ปญฺหสมุทาจาโร    ทุปฺปญฺโญ    อยมายสฺมา    นายมายสฺมา    ปญฺญวา
ตํ  กิสฺส  เหตุ  ตถา  หิ  อยมายสฺมา  น  เจว คมฺภีรํ อตฺถปทํ อุทาหรติ
สนฺตํ   ปณีตํ   อตกฺกาวจรํ   นิปุณํ   ปณฺฑิตเวทนียํ   ยญฺจ   อยมายสฺมา
ธมฺมํ  ภาสติ  ตสฺส  จ  น  ปฏิพโล  สงฺขิตฺเตน  วา วิตฺถาเรน วา อตฺถํ
อาจิกฺขิตุํ   เทเสตุํ   ปญฺญาเปตุํ   ปฏฺฐเปตุํ  วิวริตุํ  วิภชิตุํ  อุตฺตานีกาตุํ
ทุปฺปญฺโญ อยมายสฺมา นายมายสฺมา ปญฺญวาติ
     {๑๙๒.๗}   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  จกฺขุมา  ปุริโส  อุทกรหทสฺส ตีเร
ฐิโต   ปสฺเสยฺย  ปริตฺตํ  มจฺฉํ  อุมฺมุชฺชมานํ  ตสฺส  เอวมสฺส  ยถา  โข
อิมสฺส  มจฺฉสฺส  อุมฺมงฺโค  ยถา  จ อูมิฆาโต ยถา จ เวคายิตตฺตํ ปริตฺโต
อยํ   มจฺโฉ   นายํ  มจฺโฉ  มหนฺโตติ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ปุคฺคโล
ปุคฺคเลน   สทฺธึ   สากจฺฉายมาโน   เอวํ   ชานาติ  ยถา  โข  อิมสฺส
อายสฺมโต   อุมฺมงฺโค   ฯเปฯ   ทุปฺปญฺโญ   อยมายสฺมา   นายมายสฺมา
ปญฺญวาติ
     {๑๙๒.๘}   อิธ  ปน ภิกฺขเว ปุคฺคโล ปุคฺคเลน สทฺธึ สากจฺฉายมาโน
เอวํ  ชานาติ  ยถา  โข  อิมสฺส  อายสฺมโต อุมฺมงฺโค ยถา จ อภินีหาโร
ยถา    จ    ปญฺหสมุทาจาโร    ปญฺญวา   อยมายสฺมา   นายมายสฺมา
ทุปฺปญฺโญ   ตํ  กิสฺส  เหตุ  ตถา  หิ  อยมายสฺมา  คมฺภีรญฺเจว  อตฺถปทํ
อุทาหรติ    สนฺตํ    ปณีตํ   อตกฺกาวจรํ   นิปุณํ   ปณฺฑิตเวทนียํ   ยญฺจ
อยมายสฺมา  ธมฺมํ  ภาสติ  ตสฺส  จ ปฏิพโล สงฺขิตฺเตน วา วิตฺถาเรน วา
อตฺถํ  อาจิกฺขิตุํ  เทเสตุํ  ปญฺญาเปตุํ  ปฏฺฐเปตุํ  วิวริตุํ วิภชิตุํ อุตฺตานีกาตุํ
ปญฺญวา อยมายสฺมา นายมายสฺมา ทุปฺปญฺโญติ
     {๑๙๒.๙}   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  จกฺขุมา  ปุริโส  อุทกรหทสฺส ตีเร
ฐิโต   ปสฺเสยฺย  มหนฺตํ  มจฺฉํ  อุมฺมุชฺชมานํ  ตสฺส  เอวมสฺส  ยถา  โข
อิมสฺส   มจฺฉสฺส   อุมฺมงฺโค  ยถา  จ  อูมิฆาโต  ยถา  จ  เวคายิตตฺตํ
มหนฺโต  อยํ  มจฺโฉ  นาย  มจฺโฉ ปริตฺโตติ เอวเมว โข ภิกฺขเว ปุคฺคโล
ปุคฺคเลน  สทฺธึ  สากจฺฉายมาโน  เอวํ ชานาติ ยถา โข อิมสฺส อายสฺมโต
อุมฺมงฺโค    ฯเปฯ   ปญฺญวา   อยมายสฺมา   นายมายสฺมา   ทุปฺปญฺโญติ
สากจฺฉาย  ภิกฺขเว  ปญฺญา  เวทิตพฺพา  สา  จ  โข  ทีเฆน  อทฺธุนา น
อิตฺตรํ   มนสิกโรตา   โน   อมนสิการา   ปญฺญวตา  โน  ทุปฺปญฺเญนาติ
อิติ  ยนฺตํ  วุตฺตํ  อิทเมตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  ฯ  อิมานิ  โข ภิกฺขเว จตฺตาริ
ฐานานิ อิเมหิ จตูหิ ฐาเนหิ เวทิตพฺพานีติ ฯ
     [๑๙๓]   เอกํ   สมยํ   ภควา   เวสาลิยํ   วิหรติ   มหาวเน
กูฏาคารสาลายํ   ฯ  อถโข  ภทฺทิโย  ลิจฺฉวิ  เยน  ภควา  เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา    ภควนฺตํ    อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ   นิสีทิ   เอกมนฺตํ
นิสินฺโน   โข   ภทฺทิโย  ลิจฺฉวิ  ภควนฺตํ  เอตทโวจ  สุตํ  เมตํ  ภนฺเต
มายาวี   สมโณ   โคตโม   อาวฏฺฏนิมายํ  ชานาติ  ยาย  อญฺญติตฺถิยานํ
สาวเก   อาวฏฺเฏตีติ   เย   เต   ภนฺเต  เอวมาหํสุ  มายาวี  สมโณ
โคตโม    อาวฏฺฏนิมายํ    ชานาติ    ยาย    อญฺญติตฺถิยานํ   สาวเก
อาวฏฺเฏตีติ   กจฺจิ   เต  ภนฺเต  ภควโต  วุตฺตวาทิโน  น  จ  ภควนฺตํ
อภูเตน   อพฺภาจิกฺขนฺติ   ธมฺมสฺส   จานุธมฺมํ  พฺยากโรนฺติ  น  จ  โกจิ
สหธมฺมิโก   วาทานุปาโต   คารยฺหํ   ฐานํ  อาคจฺฉติ  อนพฺภกฺขาตุกามา
หิ มยํ ภนฺเต ภควนฺตนฺติ ฯ
     {๑๙๓.๑}   เอถ  ตุเมฺห  ภทฺทิย  มา อนุสฺสเวน มา ปรมฺปราย มา
อิติกิราย   มา   ปิฏกสมฺปทาเนน   มา   ตกฺกเหตุ   มา  นยเหตุ  มา
อาการปริวิตกฺเกน    มา    ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺติยา    มา    ภพฺพรูปตาย
มา   สมโณ   โน   ครูติ  ยทา  ตุเมฺห  ภทฺทิย  อตฺตนาว  ชาเนยฺยาถ
อิเม  ธมฺมา  อกุสลา  อิเม  ธมฺมา  สาวชฺชา  อิเม  ธมฺมา วิญฺญุครหิตา
อิเม    ธมฺมา   สมตฺตา   สมาทินฺนา   อหิตาย   ทุกฺขาย   สํวตฺตนฺตีติ
อถ    ตุเมฺห    ภทฺทิย    ปชเหยฺยาถ    ตํ    กึ    มญฺญถ   ภทฺทิย
โลโภ       ปุริสสฺส       อชฺฌตฺตํ      อุปฺปชฺชมาโน      อุปฺปชฺชติ
หิตาย  วา  อหิตาย  วาติ  ฯ  อหิตาย  ภนฺเต  ฯ  ลุทฺโธ ปนายํ ภทฺทิย
ปุริสปุคฺคโล      โลเภน      อภิภูโต     ปริยาทิณฺณจิตฺโต     ปาณํปิ
หนติ    อทินฺนํปิ   อาทิยติ   ปรทารํปิ   คจฺฉติ   มุสาปิ   ภณติ   ปรํปิ
ตถตฺตาย   สมาทเปติ   ยํส   โหติ   ทีฆรตฺตํ   อหิตาย  ทุกฺขายาติ  ฯ
เอวํ ภนฺเต ฯ
     {๑๙๓.๒}   ตํ  กึ  มญฺญถ  ภทฺทิย โทโส ... โมโห ... สารมฺโภ
ปุริสสฺส  อชฺฌตฺตํ  อุปฺปชฺชมาโน  อุปฺปชฺชติ  หิตาย  วา  อหิตาย  วาติ ฯ
อหิตาย   ภนฺเต   ฯ  สารมฺโภ  ปนายํ  ภทฺทิย  ปุริสปุคฺคโล  สารมฺเภน
อภิภูโต     ปริยาทิณฺณจิตฺโต     ปาณํปิ    หนติ    อทินฺนํปิ    อาทิยติ
ปรทารํปิ   คจฺฉติ   มุสาปิ   ภณติ   ปรํปิ   ตถตฺตาย   สมาทเปติ  ยํส
โหติ  ทีฆรตฺตํ  อหิตาย  ทุกฺขายาติ  ฯ  เอวํ  ภนฺเต  ฯ  ตํ  กึ  มญฺญถ
ภทฺทิย  อิเม  ธมฺมา  กุสลา  วา  อกุสลา  วาติ  ฯ  อกุสลา  ภนฺเต ฯ
สาวชฺชา   วา   อนวชฺชา  วาติ  ฯ  สาวชฺชา  ภนฺเต  ฯ  วิญฺญุครหิตา
วา  วิญฺญุปสตฺถา  วาติ  ฯ  วิญฺญุครหิตา  ภนฺเต  ฯ  สมตฺตา  สมาทินฺนา
อหิตาย ทุกฺขาย สํวตฺตนฺติ โน วา กถํ วา เอตฺถ โหตีติ ฯ
     {๑๙๓.๓}   สมตฺตา  ภนฺเต  สมาทินฺนา  อหิตาย  ทุกฺขาย สํวตฺตนฺติ
เอวํ  โน  เอตฺถ  โหตีติ  ฯ  อิติ  โข ภทฺทิย ยํ ตํ อโวจุมฺห เอถ ตุเมฺห
ภทฺทิย    มา    อนุสฺสเวน   มา   ปรมฺปราย   มา   อิติกิราย   มา
ปิฏกสมฺปทาเนน   มา   ตกฺกเหตุ  มา  นยเหตุ  มา  อาการปริวิตกฺเกน
มา   ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺติยา   มา   ภพฺพรูปตาย   มา  สมโณ  โน  ครูติ
ยทา  ตุเมฺห  ภทฺทิย  อตฺตนาว  ชาเนยฺยาถ  อิเม  ธมฺมา  อกุสลา อิเม
ธมฺมา   สาวชฺชา   อิเม   ธมฺมา   วิญฺญุครหิตา  อิเม  ธมฺมา  สมตฺตา
สมาทินฺนา    อหิตาย    ทุกฺขาย    สํวตฺตนฺตีติ   อถ   ตุเมฺห   ภทฺทิย
ปชเหยฺยาถาติ   อิติ   ยนฺตํ  วุตฺตํ  อิทเมตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  เอถ  ตุเมฺห
ภทฺทิย    มา    อนุสฺสเวน   มา   ปรมฺปราย   มา   อิติกิราย   มา
ปิฏกสมฺปทาเนน   มา   ตกฺกเหตุ  มา  นยเหตุ  มา  อาการปริวิตกฺเกน
มา   ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺติยา   มา   ภพฺพรูปตาย   มา  สมโณ  โน  ครูติ
ยทา   ตุเมฺห   ภทฺทิย   อตฺตนาว   ชาเนยฺยาถ   อิเม  ธมฺมา  กุสลา
อิเม   ธมฺมา   อนวชฺชา   อิเม   ธมฺมา   วิญฺญุปสตฺถา   อิเม  ธมฺมา
สมตฺตา   สมาทินฺนา   หิตาย   สุขาย   สํวตฺตนฺตีติ  อถ  ตุเมฺห  ภทฺทิย
อุปสมฺปชฺช   วิหเรยฺยาถ   ตํ   กึ   มญฺญถ   ภทฺทิย   อโลโภ  ปุริสสฺส
อชฺฌตฺตํ   อุปฺปชฺชมาโน   อุปฺปชฺชติ   หิตาย   วา   อหิตาย   วาติ  ฯ
หิตาย ภนฺเต ฯ
     {๑๙๓.๔}   อลุทฺโธ  ปนายํ  ภทฺทิย  ปุริสปุคฺคโล  โลเภน อนภิภูโต
อปริยาทิณฺณจิตฺโต   เนว   ปาณํ  หนติ  น  อทินฺนํ  อาทิยติ  น  ปรทารํ
คจฺฉติ   น  มุสา  ภณติ  ปรํปิ  ตถตฺตาย  [๑]-  สมาทเปติ  ยํส  โหติ
ทีฆรตฺตํ   หิตาย  สุขายาติ  ฯ  เอวํ  ภนฺเต  ฯ  ตํ  กึ  มญฺญถ  ภทฺทิย
อโทโส  ...  อโมโห  ...  อสารมฺโภ  ปุริสสฺส  อชฺฌตฺตํ อุปฺปชฺชมาโน
อุปฺปชฺชติ หิตาย วา อหิตาย วาติ ฯ หิตาย ภนฺเต ฯ
     {๑๙๓.๕}   อสารมฺโภ     ปนายํ     ภทฺทิย     ปุริสปุคฺคโล
สารมฺเภน      อนภิภูโต      อปริยาทิณฺณจิตฺโต      เนว      ปาณํ
หนติ    น    อทินฺนํ    อาทิยติ    น   ปรทารํ   คจฺฉติ   น   มุสา
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. นสทฺโท อตฺถิ ฯ
ภณติ    ปรํปิ   ตถตฺตาย   [๑]-   สมาทเปติ   ยํส   โหติ   ทีฆรตฺตํ
หิตาย   สุขาย   สํวตฺตตีติ  ฯ  เอวํ  ภนฺเต  ฯ  ตํ  กึ  มญฺญถ  ภทฺทิย
อิเม  ธมฺมา  กุสลา  วา  อกุสลา  วาติ  ฯ  กุสลา ภนฺเต ฯ  สาวชฺชา
วา   อนวชฺชา   วา   ฯ   อนวชฺชา   ภนฺเต   ฯ   วิญฺญุครหิตา  วา
วิญฺญุปสตฺถา   วาติ   ฯ   วิญฺญุปสตฺถา   ภนฺเต  ฯ  สมตฺตา  สมาทินฺนา
หิตาย  สุขาย  สํวตฺตนฺติ  โน  วา  กถํ  วา  เอตฺถ  โหตีติ  ฯ สมตฺตา
ภนฺเต สมาทินฺนา หิตาย สุขาย สํวตฺตนฺติ เอวํ โน  เอตฺถ โหตีติ ฯ
     {๑๙๓.๖}   อิติ  โข  ภทฺทิย  ยํ ตํ อโวจุมฺห เอถ ตุเมฺห ภทฺทิย มา
อนุสฺสเวน   มา   ปรมฺปราย  มา  อิติกิราย  มา  ปิฏกสมฺปทาเนน  มา
ตกฺกเหตุ  มา  นยเหตุ  มา  อาการปริวิตกฺเกน  มา ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺติยา
มา   ภพฺพรูปตาย   มา   สมโณ   โน   ครูติ   ยทา   ตุเมฺห  ภทฺทิย
อตฺตนาว   ชาเนยฺยาถ   อิเม   ธมฺมา  กุสลา  อิเม  ธมฺมา  อนวชฺชา
อิเม    ธมฺมา    วิญฺญุปสตฺถา    อิเม   ธมฺมา   สมตฺตา   สมาทินฺนา
หิตาย    สุขาย    สํวตฺตนฺตีติ    อถ    ตุเมฺห    ภทฺทิย   อุปสมฺปชฺช
วิหเรยฺยาถาติ   อิติ  ยนฺตํ  วุตฺตํ  อิทเมตํ  ปฏิจฺจ  วุตฺตํ  เย  โข  เต
ภทฺทิย   โลเก  สนฺโต  สปฺปุริสา  เต  สาวกํ  เอวํ  สมาทเปนฺติ  เอหิ
ตฺวํ  อมฺโภ  ปุริส  โลภํ  วิเนยฺย  วิเนยฺย  ๒-  วิหราหิ  โลภํ  วิเนยฺย
วิเนยฺย  ๓-  วิหรนฺโต  น  โลภชํ  กมฺมํ  กริสฺสสิ กาเยน วาจาย มนสา
โทสํ  วิเนยฺย  วิเนยฺย  วิหราหิ  โทสํ วิเนยฺย วิเนยฺย วิหรนฺโต น โทสชํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. นสทฺโท อตฺถิ ฯ ๒-๓ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
กมฺมํ   กริสฺสสิ   กาเยน   วาจาย   มนสา   โมหํ   วิเนยฺย  วิเนยฺย
วิหราหิ   โมหํ   วิเนยฺย  วิเนยฺย  วิหรนฺโต  น  โมหชํ  กมฺมํ  กริสฺสสิ
กาเยน   วาจาย   มนสา  สารมฺภํ  วิเนยฺย  วิเนยฺย  วิหราหิ  สารมฺภํ
วิเนยฺย  วิเนยฺย  วิหรนฺโต  น  สารมฺภชํ  กมฺมํ  กริสฺสสิ กาเยน วาจาย
มนสาติ ฯ
     {๑๙๓.๗}   เอวํ   วุตฺเต   ภทฺทิโย  ลิจฺฉวิ  ภควนฺตํ  เอตทโวจ
อภิกฺกนฺตํ  ภนฺเต  ฯเปฯ  อุปาสกํ  มํ  ภนฺเต  ภควา  ธาเรตุ อชฺชตคฺเค
ปาณุเปตํ  สรณํ  คตนฺติ  ฯ  อปินุ  ตาหํ  ภทฺทิย  เอวํ  อวจํ  เอหิ  เม
ตฺวํ  ภทฺทิย  สาวโก  โหหิ  อหํ  เต  สตฺถา  ภวิสฺสามีติ  ฯ  โน  เหตํ
ภนฺเต  ฯ  เอวํวาทึ  โข  มํ  ภทฺทิย  เอวมกฺขายึ  เอเก สมณพฺราหฺมณา
อสตา   ตุจฺฉา   มุสา  อภูเตน  อพฺภาจิกฺขนฺติ  มายาวี  สมโณ  โคตโม
อาวฏฺฏนิมายํ   ชานาติ   ยาย   อญฺญติตฺถิยานํ  สาวเก  อาวฏฺเฏตีติ  ฯ
ภทฺทิกา    ภนฺเต    อาวฏฺฏนิมายา   กลฺยาณี   ภนฺเต   อาวฏฺฏนิมายา
ปิยา   เม   ภนฺเต   ญาติสาโลหิตา   อิมาย  อาวฏฺฏนิยา  อาวฏฺเฏยฺยุํ
ปิยานํ   เม   อสฺส   ญาติสาโลหิตานํ   ทีฆรตฺตํ  หิตาย  สุขาย  สพฺเพ
เจปิ   ภนฺเต   ขตฺติยา  อิมาย  อาวฏฺฏนิยา  อาวฏฺเฏยฺยุํ  สพฺเพสมฺปิสฺส
ขตฺติยานํ   ทีฆรตฺตํ   หิตาย   สุขาย   สพฺเพ  เจปิ  ภนฺเต  พฺราหฺมณา
...  เวสฺสา  ...  สุทฺทา  อิมาย อาวฏฺฏนิยา อาวฏฺเฏยฺยุํ สพฺเพสมฺปิสฺส
สุทฺทานํ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ ฯ
     {๑๙๓.๘}   เอวเมตํ  ภทฺทิย  เอวเมตํ  ภทฺทิย  สพฺเพ เจปิ ภทฺทิย
ขตฺติยา     อาวฏฺเฏยฺยุํ     อกุสลธมฺมปฺปหานาย     กุสลธมฺมุปสมฺปทาย
สพฺเพสมฺปิสฺส       ขตฺติยานํ       ทีฆรตฺตํ       หิตาย      สุขาย
สพฺเพ  เจปิ  ภทฺทิย  พฺราหฺมณา  ...  เวสฺสา  ... สุทฺทา อาวฏฺเฏยฺยุํ
อกุสลธมฺมปฺปหานาย     กุสลธมฺมุปสมฺปทาย     สพฺเพสมฺปิสฺส    สุทฺทานํ
ทีฆรตฺตํ   หิตาย   สุขาย   สเทวโก   เจปิ   ภทฺทิย  โลโก  สมารโก
สพฺรหฺมโก     สสฺสมณพฺราหฺมณิ    ปชา    สเทวมนุสฺสา    อาวฏฺเฏยฺยุํ
อกุสลธมฺมปฺปหานาย   กุสลธมฺมุปสมฺปทาย  สเทวกสฺส  โลกสฺส  สมารกสฺส
สพฺรหฺมกสฺส    สสฺสมณพฺราหฺมณิยา    ปชาย    สเทวมนุสฺสาย   ทีฆรตฺตํ
หิตาย   สุขาย   อิเม   เจปิ   ภทฺทิย  มหาสาลา  อิมาย  อาวฏฺฏนิยา
อาวฏฺเฏยฺยุํ    อกุสลธมฺมปฺปหานาย    กุสลธมฺมุปสมฺปทาย    อิเมสมฺปิสฺส
มหาสาลานํ   ทีฆรตฺตํ  หิตาย  สุขาย  สเจ  เจเตยฺยุํ  โก  ปน  วาโท
มนุสฺสภูตสฺสาติ
     [๑๙๔]   เอกํ  สมยํ  อายสฺมา อานนฺโท โกฬิเยสุ วิหรติ สาปุคํ ๑-
นาม   โกฬิยานํ   นิคโม   ฯ  อถโข  สมฺพหุลา  สาปุคิยา  โกฬิยปุตฺตา
เยนายสฺมา    อานนฺโท    เตนุปสงฺกมึสุ    อุปสงฺกมิตฺวา    อายสฺมนฺตํ
อานนฺทํ  อภิวาเทตฺวา  เอกมนฺตํ  นิสีทึสุ  ฯ  เอกมนฺตํ นิสินฺเน โข [๒]-
สาปุคิเย โกฬิยปุตฺเต อายสฺมา อานนฺโท เอตทโวจ
     {๑๙๔.๑}   จตฺตารีมานิ    พฺยคฺฆปชฺชา    ปาริสุทฺธิปธานิยงฺคานิ
เตน     ภควตา    ชานตา    ปสฺสตา    อรหตา    สมฺมาสมฺพุทฺเธน
สมฺมทกฺขาตานิ    สตฺตานํ    วิสุทฺธิยา    โสกปริเทวานํ    สมติกฺกมาย
ทุกฺขโทมนสฺสานํ     อตฺถงฺคมาย     ญายสฺส    อธิคมาย    นิพฺพานสฺส
สจฺฉิกิริยาย        กตมานิ       จตฺตาริ       สีลปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ
@เชิงอรรถ:  ม. สามคํ ฯ  ม. ยุ. เต ฯ
จิตฺตปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ ทิฏฺฐิปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ
วิมุตฺติปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ ฯ
     {๑๙๔.๒}   กตมญฺจ   พฺยคฺฆปชฺชา   สีลปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ   อิธ
พฺยคฺฆปชฺชา   ภิกฺขุ  สีลวา  โหติ  ฯเปฯ  สมาทาย  สิกฺขติ  สิกฺขาปเทสุ
อยํ  วุจฺจติ  พฺยคฺฆปชฺชา  สีลปาริสุทฺธิ  อิติ  เอวรูปํ  สีลปาริสุทฺธึ อปริปูรํ
วา  ปริปูเรสฺสามิ  ปริปูรํ  วา  ตตฺถ  ตตฺถ  ปญฺญาย อนุคฺคเหสฺสามีติ โย
ตตฺถ  ฉนฺโท  จ  วายาโม  จ  อุสฺสาโห จ อุสฺโสฬฺหี จ อปฺปฏิวาณี จ สติ
จ สมฺปชญฺญญฺจ อิทํ วุจฺจติ พฺยคฺฆปชฺชา สีลปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ ฯ
     {๑๙๔.๓}   กตมญฺจ   พฺยคฺฆปชฺชา   จิตฺตปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ   อิธ
พฺยคฺฆปชฺชา   ภิกฺขุ  วิวิจฺเจว  กาเมหิ  ฯเปฯ  จตุตฺถํ  ฌานํ  อุปสมฺปชฺช
วิหรติ  อยํ  วุจฺจติ  พฺยคฺฆปชฺชา  จิตฺตปาริสุทฺธิ อิติ เอวรูปํ จิตฺตปาริสุทฺธึ
อปริปูรํ  วา  ปริปูเรสฺสามิ  ปริปูรํ วา ตตฺถ ตตฺถ ปญฺญาย อนุคฺคเหสฺสามีติ
โย  ตตฺถ  ฉนฺโท  จ  วายาโม  จ อุสฺสาโห จ อุสฺโสฬฺหี จ อปฺปฏิวาณี จ
สติ จ สมฺปชญฺญญฺจ อิทํ วุจฺจติ พฺยคฺฆปชฺชา จิตฺตปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ ฯ
     {๑๙๔.๔}   กตมญฺจ     พฺยคฺฆปชฺชา    ทิฏฺฐิปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ
อิธ   พฺยคฺฆปชฺชา   ภิกฺขุ   อิทํ   ทุกฺขนฺติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ  ฯเปฯ
อยํ    ทุกฺขนิโรธคามินี   ปฏิปทาติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ   วุจฺจติ
พฺยคฺฆปชฺชา    ทิฏฺฐิปาริสุทฺธิ    อิติ   เอวรูปํ   ทิฏฺฐิปาริสุทฺธึ   อปริปูรํ
วา   ปริปูเรสฺสามิ   ปริปูรํ  วา  ตตฺถ  ตตฺถ  ปญฺญาย  อนุคฺคเหสฺสามีติ
โย  ตตฺถ  ฉนฺโท  จ  วายาโม  จ  อุสฺสาโห  จ อุสฺโสฬฺหี จ อปฺปฏิวาณี
จ สติ จ สมฺปชญฺญญฺจ อิทํ วุจฺจติ พฺยคฺฆปชฺชา ทิฏฺฐิปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ ฯ
     {๑๙๔.๕}   กตมญฺจ    พฺยคฺฆปชฺชา    วิมุตฺติปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ
ส  โข  โส  พฺยคฺฆปชฺชา  อริยสาวโก  อิมินา จ สีลปาริสุทฺธิปธานิยงฺเคน
สมนฺนาคโต   อิมินา   จ  จิตฺตปาริสุทฺธิปธานิยงฺเคน  สมนฺนาคโต  อิมินา
จ   ทิฏฺฐิปาริสุทฺธิปธานิยงฺเคน   สมนฺนาคโต   รชนีเยสุ   ธมฺเมสุ  จิตฺตํ
วิราเชติ  วิโมจนีเยสุ  ธมฺเมสุ  จิตฺตํ  วิโมเจติ  โส  รชนีเยสุ  ธมฺเมสุ
จิตฺตํ  วิราเชตฺวา  วิโมจนีเยสุ  ธมฺเมสุ  จิตฺตํ  วิโมเจตฺวา  สมฺมาวิมุตฺตึ
ผุสติ    อยํ    วุจฺจติ    พฺยคฺฆปชฺชา   วิมุตฺติปาริสุทฺธิ   อิติ   เอวรูปํ
วิมุตฺติปาริสุทฺธึ   อปริปูรํ   วา   ปริปูเรสฺสามิ  ปริปูรํ  วา  ตตฺถ  ตตฺถ
ปญฺญาย  อนุคฺคเหสฺสามีติ  โย  ตตฺถ  ฉนฺโท  จ  วายาโม  จ  อุสฺสาโห
จ   อุสฺโสฬฺหี   จ   อปฺปฏิวาณี   จ  สติ  จ  สมฺปชญฺญญฺจ  อิทํ  วุจฺจติ
พฺยคฺฆปชฺชา   วิมุตฺติปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํ   ฯ   อิมานิ   โข   พฺยคฺฆปชฺชา
จตฺตาริ  ปาริสุทฺธิปธานิยงฺคานิ  เตน  ภควตา  ชานตา  ปสฺสตา  อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    สมฺมทกฺขาตานิ   สตฺตานํ   วิสุทฺธิยา   โสกปริเทวานํ
สมติกฺกมาย     ทุกฺขโทมนสฺสานํ    อตฺถงฺคมาย    ญายสฺส    อธิคมาย
นิพฺพานสฺส สจฺฉิกิริยายาติ ฯ
     [๑๙๕]   เอกํ   สมยํ   ภควา   สกฺเกสุ   วิหรติ   กปิลวตฺถุสฺมึ
นิโคฺรธาราเม   ฯ   อถโข   วปฺโป  สกฺโก  นิคณฺฐสาวโก  เยนายสฺมา
มหาโมคฺคลฺลาโน       เตนุปสงฺกมิ      อุปสงฺกมิตฺวา      อายสฺมนฺตํ
มหาโมคฺคลฺลานํ   อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ   นิสีทิ  ฯ  เอกมนฺตํ  นิสินฺนํ
โข   วปฺปํ   สกฺกํ  นิคณฺฐสาวกํ  อายสฺมา  มหาโมคฺคลฺลาโน  เอตทโวจ
อิธสฺส  วปฺป  กาเยน  สํวุโต  วาจาย สํวุโต มนสา สํวุโต อวิชฺชาวิราคา
วิชฺชุปฺปาทา   ปสฺสสิ   โน   ตฺวํ   วปฺป   ตณฺฐานํ   ยโตนิทานํ   ปุริสํ
ทุกฺขเวทนิยา   อาสวา  อสฺสเวยฺยุํ  อภิสมฺปรายนฺติ  ฯ  ปสฺสามหํ  ภนฺเต
ตณฺฐานํ    อิธสฺส    ภนฺเต    ปุพฺเพ   ปาปกมฺมํ   กตํ   อวิปกฺกวิปากํ
ตโตนิทานํ   ปุริสํ  ทุกฺขเวทนิยา  อาสวา  อสฺสเวยฺยุํ  อภิสมฺปรายนฺติ  ฯ
อยเมว    โข    ปนายสฺมโต   มหาโมคฺคลฺลานสฺส   วปฺเปน   สกฺเกน
นิคณฺฐสาวเกน สทฺธึ กถา วิปฺปกตา โหติ ฯ
     {๑๙๕.๑}   อถโข   ภควา   สายณฺหสมยํ   ปฏิสลฺลานา  วุฏฺฐิโต
เยนุปฏฺฐานสาลา    เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา    ปญฺญตฺเต   อาสเน
นิสีทิ   นิสชฺช   โข   ภควา   อายสฺมนฺตํ   มหาโมคฺคลฺลานํ  เอตทโวจ
กายนุตฺถ   โมคฺคลฺลาน   เอตรหิ  กถาย  สนฺนิสินฺนา  กา  จ  ปน  โว
อนฺตรา   กถา  วิปฺปกตาติ  ฯ  อิธาหํ  ภนฺเต  วปฺปํ  สกฺกํ  นิคณฺฐสาวกํ
เอตทโวจํ  อิธสฺส  วปฺป  กาเยน  สํวุโต  วาจาย  สํวุโต  มนสา สํวุโต
อวิชฺชาวิราคา  วิชฺชุปฺปาทา  ปสฺสสิ  โน  ตฺวํ  วปฺป  ตณฺฐานํ  ยโตนิทานํ
ปุริสํ   ทุกฺขเวทนิยา   อาสวา  อสฺสเวยฺยุํ  อภิสมฺปรายนฺติ  เอวํ  วุตฺเต
ภนฺเต   วปฺโป   สกฺโก  นิคณฺฐสาวโก  มํ  เอตทโวจ  ปสฺสามหํ  ภนฺเต
ตณฺฐานํ  อิธสฺส  ภนฺเต  ปุพฺเพ  ปาปกมฺมํ  กตํ  อวิปกฺกวิปากํ  ตโตนิทานํ
ปุริสํ   ทุกฺขเวทนิยา  อาสวา  อสฺสเวยฺยุํ  อภิสมฺปรายนฺติ  อยํ  โข  โน
ภนฺเต   วปฺเปน   สกฺเกน   นิคณฺฐสาวเกน  สทฺธึ  กถา  วิปฺปกตา  อถ
ภควา อนุปฺปตฺโตติ ฯ
     {๑๙๕.๒}   อถโข    ภควา    วปฺปํ    สกฺกํ    นิคณฺฐสาวกํ
เอตทโวจ  สเจ  โข  เม  ตฺวํ  วปฺป  อนุญฺเญยฺยํ  เจว  อนุชาเนยฺยาสิ
ปฏิกฺโกสิตพฺพญฺจ   ปฏิกฺโกเสยฺยาสิ   ยสฺส   จ   เม   ภาสิตสฺส   อตฺถํ
น   ชาเนยฺยาสิ   มเมว   ตตฺถุตฺตรึ   ปฏิปุจฺเฉยฺยาสิ  อิทํ  ภนฺเต  กถํ
อิมสฺส  โก  อตฺโถติ  สิยา โน เอตฺถ กถาสลฺลาโปติ ฯ อนุญฺเญยฺยญฺเจวาหํ
ภนฺเต    ภควโต    อนุชานิสฺสามิ    ปฏิกฺโกสิตพฺพญฺจ    ปฏิกฺโกสิสฺสามิ
ยสฺส  จาหํ  ภควโต  ภาสิตสฺส  อตฺถํ  น  ชานิสฺสามิ ภควนฺตํเยเวตฺถุตฺตรึ
ปฏิปุจฺฉิสฺสามิ  อิทํ  ภนฺเต  กถํ  อิมสฺส  โก  อตฺโถติ  โหตุ  โน  เอตฺถ
กถาสลฺลาโปติ ฯ
     {๑๙๕.๓}   ตํ  กึ  มญฺญสิ  วปฺป เย กายสมารมฺภปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ
อาสวา  วิฆาตปริฬาหา  กายสมารมฺภา  ปฏิวิรตสฺส  เอวํส  เต  อาสวา
วิฆาตปริฬาหา  น  โหนฺติ  โส  นวญฺจ  กมฺมํ  น  กโรติ  ปุราณญฺจ กมฺมํ
ผุสฺส   ผุสฺส   พฺยนฺตีกโรติ   สนฺทิฏฺฐิกา  นิชฺชรา  อกาลิกา  เอหิปสฺสิกา
โอปนยิกา  ปจฺจตฺตํ  เวทิตพฺพา  วิญฺญูหิ  ปสฺสสิ  โน  ตฺวํ  วปฺป  ตณฺฐานํ
ยโตนิทานํ   ปุริสํ  ทุกฺขเวทนิยา  อาสวา  อสฺสเวยฺยุํ  อภิสมฺปรายนฺติ  ฯ
โน เหตํ ภนฺเต ฯ
     {๑๙๕.๔}   ตํ  กึ  มญฺญสิ  วปฺป  เย วจีสมารมฺภปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ
อาสวา   วิฆาตปริฬาหา  วจีสมารมฺภา  ปฏิวิรตสฺส  เอวํส  เต  อาสวา
วิฆาตปริฬาหา   น   โหนฺติ   โส   นวญฺจ  กมฺมํ  น  กโรติ  ปุราณญฺจ
กมฺมํ    ผุสฺส    ผุสฺส   พฺยนฺตีกโรติ   สนฺทิฏฺฐิกา   นิชฺชรา   อกาลิกา
เอหิปสฺสิกา    โอปนยิกา    ปจฺจตฺตํ    เวทิตพฺพา    วิญฺญูหิ    ปสฺสสิ
โน   ตฺวํ   วปฺป   ตณฺฐานํ   ยโตนิทานํ   ปุริสํ  ทุกฺขเวทนิยา  อาสวา
อสฺสเวยฺยุํ อภิสมฺปรายนฺติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ
     {๑๙๕.๕}   ตํ  กึ  มญฺญสิ  วปฺป เย มโนสมารมฺภปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ
อาสวา  วิฆาตปริฬาหา  มโนสมารมฺภา  ปฏิวิรตสฺส  เอวํส  เต  อาสวา
วิฆาตปริฬาหา  น  โหนฺติ  โส  นวญฺจ  กมฺมํ  น  กโรติ  ปุราณญฺจ กมฺมํ
ผุสฺส   ผุสฺส   พฺยนฺตีกโรติ   สนฺทิฏฺฐิกา  นิชฺชรา  อกาลิกา  เอหิปสฺสิกา
โอปนยิกา  ปจฺจตฺตํ  เวทิตพฺพา  วิญฺญูหิ  ปสฺสสิ  โน  ตฺวํ  วปฺป  ตณฺฐานํ
ยโตนิทานํ   ปุริสํ  ทุกฺขเวทนิยา  อาสวา  อสฺสเวยฺยุํ  อภิสมฺปรายนฺติ  ฯ
โน เหตํ ภนฺเต ฯ
     {๑๙๕.๖}   ตํ  กึ  มญฺญสิ  วปฺป  เย  อวิชฺชาปจฺจยา  อุปฺปชฺชนฺติ
อาสวา    วิฆาตปริฬาหา   อวิชฺชาวิราคา   วิชฺชุปฺปาทา   เอวํส   เต
อาสวา   วิฆาตปริฬาหา   น   โหนฺติ   โส   นวญฺจ  กมฺมํ  น  กโรติ
ปุราณญฺจ    กมฺมํ    ผุสฺส   ผุสฺส   พฺยนฺตีกโรติ   สนฺทิฏฺฐิกา   นิชฺชรา
อกาลิกา   เอหิปสฺสิกา   โอปนยิกา  ปจฺจตฺตํ  เวทิตพฺพา  วิญฺญูหิ  ปสฺสสิ
โน   ตฺวํ   วปฺป   ตณฺฐานํ   ยโตนิทานํ   ปุริสํ  ทุกฺขเวทนิยา  อาสวา
อสฺสเวยฺยุํ อภิสมฺปรายนฺติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ
     {๑๙๕.๗}   เอวํ   สมฺมาวิมุตฺตจิตฺตสฺส   โข   วปฺป  ภิกฺขุโน  ฉ
สตตวิหารา   อธิคตา   โหนฺติ  โส  จกฺขุนา  รูปํ  ทิสฺวา  เนว  สุมโน
โหติ   น   ทุมฺมโน   อุเปกฺขโก   วิหรติ   สโต   สมฺปชาโน  โสเตน
สทฺทํ   สุตฺวา   ...   ฆาเนน   คนฺธํ   ฆายิตฺวา  ...  ชิวฺหาย  รสํ
สายิตฺวา   ...   กาเยน   โผฏฺฐพฺพํ   ผุสิตฺวา   ...   มนสา  ธมฺมํ
วิญฺญาย    เนว    สุมโน   โหติ   น   ทุมฺมโน   อุเปกฺขโก   วิหรติ
สุโต     สมฺปชาโน     โส    กายปริยนฺติกํ    เวทนํ    เวทิยมาโน
กายปริยนฺติกํ    เวทนํ   เวทิยามีติ   ปชานาติ   ชีวิตปริยนฺติกํ   เวทนํ
เวทิยมาโน    ชีวิตปริยนฺติกํ   เวทนํ   เวทิยามีติ   ปชานาติ   กายสฺส
เภทา   อุทฺธํ   ชีวิตปริยาทานา   อิเธว   สพฺพเวทยิตานิ  อนภินนฺทิตานิ
สีตี   ภวิสฺสนฺตีติ   ปชานาติ   เสยฺยถาปิ   วปฺป   ถูณํ   ปฏิจฺจ  ฉายา
ปญฺญายติ    อถ    ปุริโส   อาคจฺเฉยฺย   กุทฺทาลปิฏกํ   อาทาย   โส
ตํ   ถูณํ   มูเล   ฉินฺเทยฺย   มูเล   เฉตฺวา   ปลิขเณยฺย   ปลิขณิตฺวา
มูลานิ    อุทฺธเรยฺย    อนฺตมโส    อุสีรนาฬิมตฺตานิปิ   โส   ตํ   ถูณํ
ขณฺฑาขณฺฑิกํ   ฉินฺเทยฺย   ขณฺฑาขณฺฑิกํ   เฉตฺวา   ผาเลยฺย   ผาเลตฺวา
สกลิกํ   กเรยฺย   สกลิกํ   กริตฺวา   วาตาตเป  วิโสเสยฺย  วาตาตเป
วิโสเสตฺวา   อคฺคินา   ทเหยฺย   อคฺคินา   ทหิตฺวา  มสึ  กเรยฺย  มสึ
กริตฺวา มหาวาเต วา โอผุเนยฺย นทิยา วา สีฆโสตาย ปวาเหยฺย
     {๑๙๕.๘}   เอวํ  หิสฺส  วปฺป ยา ถูณํ ปฏิจฺจ ฉายา สา อุจฺฉินฺนมูลา
ตาลาวตฺถุกตา   อนภาวํกตา   อายตึอนุปฺปาทธมฺมา  เอวเมว  โข  วปฺป
เอวํสมฺมาวิมุตฺตจิตฺตสฺส   ภิกฺขุโน   ฉ  สตตวิหารา  อธิคตา  โหนฺติ  โส
จกฺขุนา  รูปํ  ทิสฺวา  เนว  สุมโน  โหติ  น  ทุมฺมโน  อุเปกฺขโก วิหรติ
สโต  สมฺปชาโน  โสเตน  สทฺทํ  สุตฺวา ... ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตฺวา ...
ชิวฺหาย  รสํ  สายิตฺวา  ...  กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา ... มนสา ธมฺมํ
วิญฺญาย  เนว  สุมโน  โหติ  น ทุมฺมโน อุเปกฺขโก วิหรติ สโต สมฺปชาโน
โส  กายปริยนฺติกํ  เวทนํ  เวทิยมาโน  กายปริยนฺติกํ  เวทนํ  เวทิยามีติ
ปชานาติ   ชีวิตปริยนฺติกํ   เวทนํ   เวทิยมาโน   ชีวิตปริยนฺติกํ   เวทนํ
เวทิยามีติ   ปชานาติ   กายสฺส   เภทา  อุทฺธํ  ชีวิตปริยาทานา  อิเธว
สพฺพเวทยิตานิ อนภินนฺทิตานิ สีตี ภวิสฺสนฺตีติ ปชานาตีติ ฯ
     {๑๙๕.๙}   เอวํ   วุตฺเต  วปฺโป  สกฺโก  นิคณฺฐสาวโก  ภควนฺตํ
เอตทโวจ   เสยฺยถาปิ   ภนฺเต  ปุริโส  อุทยตฺถิโก  อสฺสปณิยํ  โปเสยฺย
โส   อุทยญฺเจว   นาธิคจฺเฉยฺย   อุตฺตริญฺจ   กิลมถสฺส  วิฆาตสฺส  ภาคี
อสฺส  เอวเมว  โข  อหํ  ภนฺเต อุทยตฺถิโก พาเล นิคณฺเฐ ปยิรุปาสึ โสหํ
อุทยญฺเจว   นาธิคจฺฉึ   อุตฺตริญฺจ   กิลมถสฺส   วิฆาตสฺส   ภาคี  อโหสึ
เอสาหํ   ภนฺเต   อชฺชตคฺเค  โย  เม  พาเลสุ  นิคณฺเฐสุ  ปสาโท  ตํ
มหาวาเต   วา  โอผุนามิ  นทิยา  วา  สีฆโสตาย  ปวาเหมิ  อภิกฺกนฺตํ
ภนฺเต  อภิกฺกนฺตํ  ภนฺเต  เสยฺยถาปิ  ภนฺเต  นิกฺกุชฺชิตํ  วา  อุกฺกุชฺเชยฺย
ปฏิจฺฉนฺนํ   วา   วิวเรยฺย  มูฬฺหสฺส  วา  มคฺคํ  อาจิกฺเขยฺย  อนฺธกาเร
วา   เตลปฺปชฺโชตํ   ธาเรยฺย   จกฺขุมนฺโต  รูปานิ  ทกฺขนฺตีติ  เอวเมวํ
ภควตา    อเนกปริยาเยน    ธมฺโม    ปกาสิโต    เอสาหํ   ภควนฺตํ
สรณํ   คจฺฉามิ   ธมฺมญฺจ   ภิกฺขุสํฆญฺจ   อุปาสกํ   มํ   ภนฺเต   ภควา
ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คตนฺติ ฯ
     [๑๙๖]   เอกํ สมยํ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน กูฏาคารสาลายํ ฯ
อถโข  สาโฬฺห  จ  ลิจฺฉวิ  อภโย  จ  ลิจฺฉวิ  เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา    ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ   นิสีทึสุ   เอกมนฺตํ
นิสินฺโน โข สาโฬฺห ลิจฺฉวิ ภควนฺตํ เอตทโวจ
     {๑๙๖.๑}   สนฺติ ภนฺเต เอเก สมณพฺราหฺมณา ทฺวเยน โอฆสฺส นิตฺถรณํ
ปญฺญาเปนฺติ   สีลวิสุทฺธิเหตุ  จ  ตโปชิคุจฺฉาเหตุ  จ  อิธ  ภนฺเต  ภควา
กิมาหาติ ฯ
     {๑๙๖.๒}   สีลวิสุทฺธึ   โข   อหํ  สาฬฺห  อญฺญตรํ  สามญฺญงฺคนฺติ
วทามิ  เย  เต  สาฬฺห  สมณพฺราหฺมณา  ตโปชิคุจฺฉวาทา ตโปชิคุจฺฉสารา
ตโปชิคุจฺฉอลฺลีนา    วิหรนฺติ    อภพฺพา    เต    โอฆสฺส   นิตฺถรณาย
เยปิ     เต     สาฬฺห     สมณพฺราหฺมณา     อปริสุทฺธกายสมาจารา
อปริสุทฺธวจีสมาจารา       อปริสุทฺธมโนสมาจารา       อปริสุทฺธาชีวา
อภพฺพา    เต    ญาณทสฺสนาย    อนุตฺตราย   สมฺโพธาย   เสยฺยถาปิ
สาฬฺห  ปุริโส  นทึ  ตริตุกาโม  ติณฺหํ  กุฐารึ  อาทาย  วนํ ปวิเสยฺย โส
ตตฺถ  ปสฺเสยฺย  มหตึ  สาลลฏฺฐึ  อุชุํ  นวํ  อกุกฺกุจฺจกชาตํ  ตเมนํ  มูเล
ฉินฺเทยฺย  มูเล  เฉตฺวา  อคฺเค  ฉินฺเทยฺย  อคฺเค  เฉตฺวา  สาขาปลาสํ
สุวิโสธิตํ   วิโสเธยฺย   สาขาปลาสํ   สุวิโสธิตํ   วิโสเธตฺวา   กุฐารีหิ
ตจฺเฉยฺย   กุฐารีหิ   ตจฺเฉตฺวา   วาสีหิ   ตจฺเฉยฺย  วาสีหิ  ตจฺเฉตฺวา
เลขณิยา   ลิเขยฺย   เลขณิยา   ลิขิตฺวา   ปาสาณคุเฬน  โธเปยฺย  ๑-
ปาสาณคุเฬน   โธเปตฺวา   ๒-  นทึ  ปตาเรยฺย  ตํ  กึ  มญฺญสิ  สาฬฺห
ภพฺโพ  นุ  โข  โส  ปุริโส  นทึ  ตริตุนฺติ  ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ ตํ กิสฺส
เหตุ   ฯ   อมุ   หิ   ภนฺเต  สาลลฏฺฐิ  พหิทฺธา  สุปริกมฺมกตา  อนฺโต
อวิสุทฺธา     ตสฺเสตํ     ปาฏิกงฺขํ    สาลลฏฺฐิ    สํสีทิสฺสติ    ปุริโส
อนยพฺยสนํ อาปชฺชิสฺสตีติ ฯ
     {๑๙๖.๓}   เอวเมว   โข   สาฬฺห   เย   เต  สมณพฺราหฺมณา
ตโปชิคุจฺฉวาทา           ตโปชิคุจฺฉสารา          ตโปชิคุจฺฉอลฺลีนา
วิหรนฺติ    อภพฺพา   เต   โอฆสฺส   นิตฺถรณาย   เยปิ   เต   สาฬฺห
สมณพฺราหฺมณา       อปริสุทฺธกายสมาจารา       อปริสุทฺธวจีสมาจารา
@เชิงอรรถ:  ม. โธเวยฺย ฯ  ม. โธเวตฺวา ฯ
อปริสุทฺธมโนสมาจารา    อปริสุทฺธาชีวา   อภพฺพา   เต   ญาณทสฺสนาย
อนุตฺตราย   สมฺโพธาย   เย   จ  โข  เต  สาฬฺห  สมณพฺราหฺมณา  น
ตโปชิคุจฺฉวาทา   น   ตโปชิคุจฺฉสารา   น   ตโปชิคุจฺฉอลฺลีนา  วิหรนฺติ
ภพฺพา   เต   โอฆสฺส   นิตฺถรณาย   เยปิ  เต  สาฬฺห  สมณพฺราหฺมณา
ปริสุทฺธกายสมาจารา      ปริสุทฺธวจีสมาจารา     ปริสุทฺธมโนสมาจารา
ปริสุทฺธาชีวา    ภพฺพา    เต   ญาณทสฺสนาย   อนุตฺตราย   สมฺโพธาย
เสยฺยถาปิ   สาฬฺห   ปุริโส   นทึ   ตริตุกาโม   ติณฺหํ  กุฐารึ  อาทาย
วนํ   ปวิเสยฺย   โส   ตตฺถ   ปสฺเสยฺย   มหตึ   สาลลฏฺฐึ   อุชุํ  นวํ
อกุกฺกุจฺจกชาตํ  ตเมนํ  มูเล  ฉินฺเทยฺย  มูเล  เฉตฺวา  อคฺเค  ฉินฺเทยฺย
อคฺเค  เฉตฺวา  สาขาปลาสํ  สุวิโสธิตํ  วิโสเธยฺย  สาขาปลาสํ สุวิโสธิตํ
วิโสเธตฺวา   กุฐารีหิ   ตจฺเฉยฺย  กุฐารีหิ  ตจฺเฉตฺวา  วาสีหิ  ตจฺเฉยฺย
วาสีหิ   ตจฺเฉตฺวา   นิขาทนํ   อาทาย   อนฺโต   สุวิโสธิตํ  วิโสเธยฺย
อนฺโต   สุวิโสธิตํ   วิโสเธตฺวา   เลขณิยา  ลิเขยฺย  เลขณิยา  ลิขิตฺวา
ปาสาณคุเฬน   โธเปยฺย  ปาสาณคุเฬน  โธเปตฺวา  นาวํ  กเรยฺย  นาวํ
กตฺวา  ชิยาริตฺตํ  ๑-  พนฺเธยฺย  ชิยาริตฺตํ  ๒-  พนฺธิตฺวา นทึ ปตาเรยฺย
ตํ กึ มญฺญสิ สาฬฺห ภพฺโพ นุ โข โส ปุริโส นทึ ตริตุนฺติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ
     {๑๙๖.๔}   ตํ กิสฺส เหตุ ฯ อมุ หิ ภนฺเต สาลลฏฺฐิ พหิทฺธา สุปริกมฺมกตา
อนฺโต  สุวิสุทฺธา  นาวา  กตา  ชิยาริตฺตํ  ๓-  พทฺธา  ตสฺเสตํ ปาฏิกงฺขํ
นาวา   น   สํสีทิสฺสติ  ปุริโส  โสตฺถินา  ปารํ  คมิสฺสตีติ  ฯ  เอวเมว
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓ ม. ยุ. ผิยาริตฺตํ ฯ
โข  สาฬฺห  เย  เต สมณพฺราหฺมณา น ตโปชิคุจฺฉวาทา น ตโปชิคุจฺฉสารา
น  ตโปชิคุจฺฉอลฺลีนา  วิหรนฺติ  ภพฺพา  เต  โอฆสฺส  นิตฺถรณาย เยปิ เต
สาฬฺห    สมณพฺราหฺมณา    ปริสุทฺธกายสมาจารา    ปริสุทฺธวจีสมาจารา
ปริสุทฺธมโนสมาจารา    ปริสุทฺธาชีวา    ภพฺพา    เต    ญาณทสฺสนาย
อนุตฺตราย สมฺโพธาย ฯ
     {๑๙๖.๕}   เสยฺยถาปิ  สาฬฺห  โยธาชีโว  พหูนิ เจปิ กณฺฑจิตฺตกานิ
ชานาติ  อถโข  โส  ตีหิ  ฐาเนหิ  ราชารโห  โหติ  ราชโภคฺโค รญฺโญ
องฺคนฺเตฺวว  สงฺขํ  คจฺฉติ  กตเมหิ  ตีหิ  ทุเรปาตี  ๑-  จ อกฺขณเวธี จ
มหโต  จ  กายสฺส  ปทาเลตา  เสยฺยถาปิ สาฬฺห โยธาชีโว ทุเรปาตี ๑-
เอวเมว   โข   สาฬฺห   อริยสาวโก   สมฺมาสมาธิ  โหติ  สมฺมาสมาธิ
สาฬฺห    อริยสาวโก   ยงฺกิญฺจิ   รูปํ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ   อชฺฌตฺตํ
วา  พหิทฺธา  วา  โอฬาริกํ  วา  สุขุมํ  วา  หีนํ  วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร
สนฺติเก   วา   สพฺพํ  รูปํ  เนตํ  มม  เนโสหมสฺมิ  น  เมโส  อตฺตาติ
เอวเมตํ   ยถาภูตํ   สมฺมปฺปญฺญาย   ปสฺสติ   ยากาจิ   เวทนา   ...
ยากาจิ   สญฺญา   ...   เยเกจิ   สงฺขารา   ...  ยงฺกิญฺจิ  วิญฺญาณํ
อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ    อชฺฌตฺตํ    วา    พหิทฺธา    วา    โอฬาริกํ
วา   สุขุมํ   วา   หีนํ  วา  ปณีตํ  วา  ยํ  ทูเร  สนฺติเก  วา  สพฺพํ
วิญฺญาณํ   เนตํ   มม   เนโสหมสฺมิ   น   เมโส   อตฺตาติ   เอวเมตํ
ยถาภูตํ    สมฺมปฺปญฺญาย    ปสฺสติ    เสยฺยถาปิ    สาฬฺห   โยธาชีโว
อกฺขณเวธี   เอวเมว   โข   สาฬฺห   อริยสาวโก   สมฺมาทิฏฺฐิ   โหติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ทูเรปาตี ฯ
สมฺมาทิฏฺฐิ   สาฬฺห   อริยสาวโก   อิทํ   ทุกฺขนฺติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ
ฯเปฯ   อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  เสยฺยถาปิ
สาฬฺห   โยธาชีโว   มหโต  กายสฺส  ปทาเลตา  เอวเมว  โข  สาฬฺห
อริยสาวโก    สมฺมาวิมุตฺติ   โหติ   สมฺมาวิมุตฺติ   สาฬฺห   อริยสาวโก
มหนฺตํ อวิชฺชากฺขนฺธํ ปทาเลตีติ ฯ
     [๑๙๗]   เอกํ   สมยํ   ภควา   สาวตฺถิยํ   วิหรติ   เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม   ฯ   อถโข   มลฺลิกา   เทวี  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ   นิสีทิ
เอกมนฺตํ  นิสินฺนา  โข  มลฺลิกา  เทวี  ภควนฺตํ  เอตทโวจ  โก  นุ โข
ภนฺเต  เหตุ  โก  ปจฺจโย  เยน  มิเธกจฺโจ  มาตุคาโม ทุพฺพณฺโณ จ ๑-
โหติ   ทูรูโป   สุปาปิโก   ทสฺสนาย   ทลิทฺโท   จ   โหติ  อปฺปสฺสโก
อปฺปโภโค   อปฺเปสกฺโข   จ   โก   ปน   ภนฺเต  เหตุ  โก  ปจฺจโย
เยน   มิเธกจฺโจ   มาตุคาโม   ทุพฺพณฺโณ   จ  โหติ  ทูรูโป  สุปาปิโก
ทสฺสนาย   อฑฺโฒ   จ   โหติ   มหทฺธโน   มหาโภโค   มเหสกฺโข  จ
โก   นุ  โข  ภนฺเต  เหตุ  โก  ปจฺจโย  เยน  มิเธกจฺโจ  มาตุคาโม
อภิรูโป   จ   โหติ   ทสฺสนีโย   ปาสาทิโก   ปรมาย  วณฺณโปกฺขรตาย
สมนฺนาคโต   ทลิทฺโท   จ   โหติ   อปฺปสฺสโก  อปฺปโภโค  อปฺเปสกฺโข
จ   โก  ปน  ภนฺเต  เหตุ  โก  ปจฺจโย  เยน  มิเธกจฺโจ  มาตุคาโม
อภิรูโป   จ   โหติ   ทสฺสนีโย   ปาสาทิโก   ปรมาย  วณฺณโปกฺขรตาย
สมนฺนาคโต อฑฺโฒ จ โหติ มหทฺธโน มหาโภโค มเหสกฺโข จาติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ทุพฺพณฺณา จ โหติ ทุรูปา สุปาปิกา ... ฯ อิโตปรํ อิทิสํ อีตฺถีลิงฺคํ โหติ ฯ
     {๑๙๗.๑}   อิธ   มลฺลิเก   เอกจฺโจ  มาตุคาโม  โกธโน  โหติ
อุปายาสพหุโล   อปฺปมฺปิ   วุตฺโต  สมาโน  อภิสชฺชติ  กุปฺปติ  พฺยาปชฺชติ
ปติตฺถียติ   โกปญฺจ   โทสญฺจ   อปฺปจฺจยญฺจ  ปาตุกโรติ  โส  น  ทาตา
โหติ   สมณสฺส   วา   พฺราหฺมณสฺส   วา   อนฺนํ   ปานํ   วตฺถํ  ยานํ
มาลาคนฺธวิเลปนํ   เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ   อิสฺสามนโก   โข   ปน  โหติ
ปรลาภสกฺการครุการมานนวนฺทนปูชนาสุ     อิสฺสติ     อุปทุสฺสติ    อิสฺสํ
พนฺธติ  โส  เจ  ตโต  จุโต อิตฺถตฺตํ อาคจฺฉติ โส ยตฺถ ยตฺถ ปจฺจาชายติ
ทุพฺพณฺโณ   จ   โหติ   ทูรูโป   สุปาปิโก  ทสฺสนาย  ทลิทฺโท  จ  โหติ
อปฺปสฺสโก อปฺปโภโค อปฺเปสกฺโข จ ฯ
     {๑๙๗.๒}   อิธ  ปน  มลฺลิเก  เอกจฺโจ  มาตุคาโม  โกธโน โหติ
อุปายาสพหุโล   อปฺปมฺปิ   วุตฺโต  สมาโน  อภิสชฺชติ  กุปฺปติ  พฺยาปชฺชติ
ปติตฺถียติ   โกปญฺจ   โทสญฺจ   อปฺปจฺจยญฺจ   ปาตุกโรติ   โส   ทาตา
โหติ   สมณสฺส   วา   พฺราหฺมณสฺส   วา   อนฺนํ   ปานํ   วตฺถํ  ยานํ
มาลาคนฺธวิเลปนํ   เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ   อนิสฺสามนโก   โข  ปน  โหติ
ปรลาภสกฺการครุการมานนวนฺทนปูชนาสุ   น   อิสฺสติ   น   อุปทุสฺสติ  น
อิสฺสํ   พนฺธติ   โส   เจ   ตโต  จุโต  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  โส  ยตฺถ
ยตฺถ   ปจฺจาชายติ   ทุพฺพณฺโณ   จ   โหติ  ทูรูโป  สุปาปิโก  ทสฺสนาย
อฑฺโฒ จ โหติ มหทฺธโน มหาโภโค มเหสกฺโข จ ฯ
     {๑๙๗.๓}   อิธ   ปน  มลฺลิเก  เอกจฺโจ  มาตุคาโม  อกฺโกธโน
โหติ     อนุปายาสพหุโล    พหุมฺปิ    วุตฺโต    สมาโน    นาภิสชฺชติ
น     กุปฺปติ    น    พฺยาปชฺชติ    น    ปติตฺถียติ    น    โกปญฺจ
โทสญฺจ     อปฺปจฺจยญฺจ    ปาตุกโรติ    โส    น    ทาตา    โหติ
สมณสฺส   วา   พฺราหฺมณสฺส  วา  อนฺนํ  ปานํ  วตฺถํ  ยานํ  มาลาคนฺธ-
วิเลปนํ    เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ    อิสฺสามนโก    โข    ปน    โหติ
ปรลาภสกฺการครุการมานนวนฺทนปูชนาสุ         อิสฺสติ        อุปทุสฺสติ
อิสฺสํ  พนฺธติ  โส  เจ  ตโต  จุโต  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  โส  ยตฺถ ยตฺถ
ปจฺจาชายติ    อภิรูโป    จ   โหติ   ทสฺสนีโย   ปาสาทิโก   ปรมาย
วณฺณโปกฺขรตาย    สมนฺนาคโต    ทลิทฺโท    จ    โหติ    อปฺปสฺสโก
อปฺปโภโค อปฺเปสกฺโข จ ฯ
     {๑๙๗.๔}   อิธ  ปน  มลฺลิเก  เอกจฺโจ มาตุคาโม อกฺโกธโน โหติ
อนุปายาสพหุโล   พหุมฺปิ   วุตฺโต   สมาโน   นาภิสชฺชติ  น  กุปฺปติ  น
พฺยาปชฺชติ   น  ปติตฺถียติ  น  โกปญฺจ  โทสญฺจ  อปฺปจฺจยญฺจ  ปาตุกโรติ
โส  ทาตา  โหติ  สมณสฺส  วา  พฺราหฺมณสฺส  วา  อนฺนํ ปานํ วตฺถํ ยานํ
มาลาคนฺธวิเลปนํ   เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ   อนิสฺสามนโก   โข  ปน  โหติ
ปรลาภสกฺการครุการมานนวนฺทนปูชนาสุ   น   อิสฺสติ   น   อุปทุสฺสติ  น
อิสฺสํ   พนฺธติ   โส   เจ   ตโต  จุโต  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  โส  ยตฺถ
ยตฺถ   ปจฺจาชายติ   อภิรูโป   จ  โหติ  ทสฺสนีโย  ปาสาทิโก  ปรมาย
วณฺณโปกฺขรตาย   สมนฺนาคโต   อฑฺโฒ   จ  โหติ  มหทฺธโน  มหาโภโค
มเหสกฺโข จ ฯ
     {๑๙๗.๕}   อยํ  โข  มลฺลิเก  เหตุ  อยํ  ปจฺจโย เยน มิเธกจฺโจ
มาตุคาโม    ทุพฺพณฺโณ    จ    โหติ    ทูรูโป   สุปาปิโก   ทสฺสนาย
ทลิทฺโท   จ   โหติ   อปฺปสฺสโก  อปฺปโภโค  อปฺเปสกฺโข  จ  อยํ  ปน
มลฺลิเก  เหตุ  อยํ  ปจฺจโย  เยน  มิเธกจฺโจ  มาตุคาโม  ทุพฺพณฺโณ  จ
โหติ    ทูรูโป   สุปาปิโก   ทสฺสนาย   อฑฺโฒ   จ   โหติ   มหทฺธโน
มหาโภโค   มเหสกฺโข   จ   อยํ   โข   มลฺลิเก  เหตุ  อยํ  ปจฺจโย
เยน   มิเธกจฺโจ   มาตุคาโม  อภิรูโป  จ  โหติ  ทสฺสนีโย  ปาสาทิโก
ปรมาย   วณฺณโปกฺขรตาย   สมนฺนาคโต   ทลิทฺโท  จ  โหติ  อปฺปสฺสโก
อปฺปโภโค   อปฺเปสกฺโข   จ   อยํ   ปน  มลฺลิเก  เหตุ  อยํ  ปจฺจโย
เยน   มิเธกจฺโจ   มาตุคาโม  อภิรูโป  จ  โหติ  ทสฺสนีโย  ปาสาทิโก
ปรมาย   วณฺณโปกฺขรตาย   สมนฺนาคโต   อฑฺโฒ   จ   โหติ  มหทฺธโน
มหาโภโค มเหสกฺโข จาติ ฯ
     {๑๙๗.๖}   เอวํ  วุตฺเต  มลฺลิกา  เทวี ภควนฺตํ เอตทโวจ สา ๑-
นูนาหํ   ภนฺเต   อญฺญาย  ๒-  ชาติยา  โกธนา  อโหสึ  อุปายาสพหุลา
อปฺปมฺปิ   วุตฺตา   สมานา   อภิสชฺชึ  กุปฺปึ  พฺยาปชฺชึ  ปติตฺถียึ  โกปญฺจ
โทสญฺจ   อปฺปจฺจยญฺจ   ปาตฺวากาสึ   สาหํ   ภนฺเต  เอตรหิ  ทุพฺพณฺณา
ทูรูปา  สุปาปิกา  ทสฺสนาย  สา  ๓-  นูนาหํ  ภนฺเต อญฺญาย ๔- ชาติยา
อทาสึ   สมณสฺส   วา   พฺราหฺมณสฺส   วา   อนฺนํ   ปานํ  วตฺถํ  ยานํ
มาลาคนฺธวิเลปนํ   เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ   สาหํ   ภนฺเต  เอตรหิ  อฑฺฒา
มหทฺธนา   มหาโภคา   สา  ๕-  นูนาหํ  ภนฺเต  อญฺญาย  ๖-  ชาติยา
อนิสฺสามนกา    ๗-    อโหสึ    ปรลาภสกฺการครุการมานนวนฺทนปูชนาสุ
น  อิสฺสึ  น  อุปทุสฺสึ  น  อิสฺสํ พนฺธึ สาหํ ภนฺเต เอตรหิ มเหสกฺขา สนฺติ
โข   ปน   ภนฺเต   อิมสฺมึ   ราชกุเล   ขตฺติยกญฺญาปิ  พฺราหฺมณกญฺญาปิ
คหปติกญฺญาปิ    ตาสาหํ    อิสฺสราธิปจฺจํ    กาเรมิ   เอสาหํ   ภนฺเต
อชฺชตคฺเค     อกฺโกธนา     ภวิสฺสามิ     อนุปายาสพหุลา     พหุมฺปิ
@เชิงอรรถ: ๑-๓-๕ ม. ยุ. ยนฺนูนาหํ ฯ ๒-๔-๖ ม. ยุ. อญฺญํ ชาตึ ฯ  ม. ยุ. อนิสฺสามนิกา ฯ
วุตฺตา   สมานา   นาภิสชฺชิสฺสามิ  น  กุปฺปิสฺสามิ  น  พฺยาปชฺชิสฺสามิ  น
ปติตฺถียิสฺสามิ    น    โกปญฺจ    โทสญฺจ   อปฺปจฺจยญฺจ   ปาตุกริสฺสามิ
ทสฺสามิ  สมณสฺส  พฺราหฺมณสฺส  อนฺนํ  ปานํ  วตฺถํ  ยานํ มาลาคนฺธวิเลปนํ
เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ     อนิสฺสามนกา     ภวิสฺสามิ     ปรลาภสกฺการ-
ครุการมานนวนฺทนปูชนาสุ     น     อิสฺสิสฺสามิ    น    อุปทุสฺสิสฺสามิ
น    อิสฺสํ    พนฺธิสฺสามิ    อภิกฺกนฺตํ   ภนฺเต   ฯเปฯ   อุปาสิกํ   มํ
ภนฺเต ภควา ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คตนฺติ ฯ
     [๑๙๘]   จตฺตาโรเม  ภิกฺขเว  ปุคฺคลา  สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ
กตเม   จตฺตาโร   อิธ   ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  ปุคฺคโล  อตฺตนฺตโป  โหติ
อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   อิธ   ปน   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ   ปุคฺคโล
ปรนฺตโป  โหติ  ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต  อิธ  ปน  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ
ปุคฺคโล   อตฺตนฺตโป   จ   โหติ  อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต  ปรนฺตโป
จ   ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   อิธ   ปน  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  ปุคฺคโล
เนว   อตฺตนฺตโป   โหติ  น  อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต  น  ปรนฺตโป
น   ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   โส   จ  ๑-  อนตฺตนฺตโป  อปรนฺตโป
ทิฏฺเฐว   ธมฺเม   นิจฺฉาโต  นิพฺพุโต  สีติภูโต  สุขปฏิสํเวที  พฺรหฺมภูเตน
อตฺตนา วิหรติ ฯ
     {๑๙๘.๑}   กถญฺจ ภิกฺขเว ปุคฺคโล อตฺตนฺตโป โหติ อตฺตปริตาปนานุ-
โยคมนุยุตฺโต   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ   ปุคฺคโล   อเจลโก   โหติ
มุตฺตาจาโร    หตฺถาวเลขโน    ๒-    นเอหิภทนฺติโก   นติฏฺฐภทนฺติโก
@เชิงอรรถ:  ม. เนว อตฺตนฺตโป ฯ  ม. ยุ. หตฺถาปเลขโน ฯ
นาภิหฏํ   น   อุทฺทิสฺสกตํ   น   นิมนฺตนํ   สาทิยติ   โส  น  กุมฺภิมุขา
ปฏิคฺคณฺหาติ     น     กโฬปิมุขา    ปฏิคฺคณฺหาติ    น    เอฬกมนฺตรํ
น    ทณฺฑมนฺตรํ    น    มุสลมนฺตรํ    น   ทฺวินฺนํ   ภุญฺชมานานํ   น
คพฺภินิยา   น   ปายมานาย  น  ปุริสนฺตรคตาย  น  สงฺกิตฺตีสุ  น  ยตฺถ
สา   อุปฏฺฐิโต   โหติ   น   ยตฺถ   มกฺขิกา  สณฺฑสณฺฑจารินี  น  มจฺฉํ
น  มํสํ  น  สุรํ  น  เมรยํ  น  ถูโสทกํ  ปิวติ  โส  เอกาคาริโก  วา
โหติ   เอกาโลปิโก  ทฺวาคาริโก  วา  โหติ  ทฺวาโลปิโก  สตฺตาคาริโก
วา   โหติ   สตฺตาโลปิโก  เอกิสฺสาปิ  ทตฺติยา  ยาเปติ  ทฺวีหิปิ  ทตฺตีหิ
ยาเปติ   สตฺตหิปิ   ทตฺตีหิ   ยาเปติ   เอกาหิกมฺปิ  อาหารํ  อาหาเรติ
ทฺวีหิกมฺปิ   อาหารํ   อาหาเรติ   สตฺตาหิกมฺปิ  อาหารํ  อาหาเรติ  อิติ
เอวรูปํ อฑฺฒมาสิกมฺปิ ปริยายภตฺตโภชนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรติ
     {๑๙๘.๒}   โส  สากภกฺโขปิ โหติ สามากภกฺโขปิ โหติ นิวารภกฺโขปิ
โหติ    ททฺทุลภกฺโขปิ    โหติ   หฏภกฺโขปิ   โหติ   กณภกฺโขปิ   โหติ
อาจามภกฺโขปิ    โหติ    ปิญฺญากภกฺโขปิ    โหติ    ติณภกฺโขปิ   โหติ
โคมยภกฺโขปิ     โหติ     วนมูลผลาหาโร    ยาเปติ    ปวตฺตผลโภชี
โส   สาณานิปิ   ธาเรติ   มสานานิปิ   ธาเรติ   ฉวทุสฺสานิปิ  ธาเรติ
ปํสุกูลานิปิ   ธาเรติ   ติรีฏกานิปิ   ธาเรติ  อชินํปิ  ธาเรติ  อชินกฺขิปํปิ
ธาเรติ  กุสจีรํปิ  ธาเรติ  วากจีรํปิ ธาเรติ ผลกจีรํปิ ธาเรติ เกสกมฺพลํปิ
ธาเรติ  วาลกมฺพลํปิ  ธาเรติ  อุลูกปกฺขํปิ  ธาเรติ เกสมสฺสุโลจโกปิ โหติ
เกสมสฺสุโลจนานุโยคมนุยุตฺโต    อุพฺภฏฺฐโกปิ    โหติ    อาสนปฏิกฺขิตฺโต
อุกฺกุฏิโกปิ      โหติ      อุกฺกุฏิกปฺปธานมนุยุตฺโต     กณฺฏกาปสฺสยิโกปิ
โหติ   กณฺฏกาปสฺสเย   เสยฺยํ   กปฺเปติ  สายตติยกมฺปิ  อุทโกโรหณานุ-
โยคมนุยุตฺโต   วิหรติ   อิติ   เอวรูปํ  อเนกวิหิตํ  กายสฺส  อาตาปน-
ปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   วิหรติ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว ปุคฺคโล อตฺตนฺตโป
โหติ อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต ฯ
     {๑๙๘.๓}   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ปุคฺคโล ปรนฺตโป โหติ ปรปริตาปนานุ-
โยคมนุยุตฺโต   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ   ปุคฺคโล   โอรพฺภิโก  โหติ
สูกริโก    สากุณิโก    ๑-   มาควิโก   ลุทฺโท   มจฺฉฆาตโก   โจโร
โจรฆาตโก    [๒]-    พนฺธนาคาริโก   เย   วา   ปนญฺเญปิ   เกจิ
กุรูรกมฺมนฺตา    เอวํ    โข    ภิกฺขเว    ปุคฺคโล   ปรนฺตโป   โหติ
ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต ฯ
     {๑๙๘.๔}   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ปุคฺคโล  อตฺตนฺตโป  จ  โหติ  อตฺต-
ปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต    ปรนฺตโป    จ   ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต
อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  ปุคฺคโล  ราชา  วา  โหติ ขตฺติโย มุทฺธาภิสิตฺโต
พฺราหฺมโณ  วา  [๓]-  มหาสาโล  โส ปุรตฺถิเมน นครสฺส นวํ สนฺถาคารํ
การาเปตฺวา  เกสมสฺสุํ  โอหาเรตฺวา  ขราชินํ  นิวาเสตฺวา  สปฺปิเตเลน
กายํ   อพฺภญฺชิตฺวา   มิควิสาเณน  ปิฏฺฐึ  กณฺฑุวมาโน  [๔]-  สนฺถาคารํ
ปวิสติ   สทฺธึ   มเหสิยา   พฺราหฺมเณน   จ   ปุโรหิเตน   โส   ตตฺถ
อนนฺตรหิตาย    ภูมิยา    หริตุปลิตฺตาย    เสยฺยํ   กปฺเปติ   เอกิสฺสา
คาวิยา  สรูปวจฺฉาย  ยํ  เอกสฺมึ  ถเน  ขีรํ  โหติ  เตน ราชา ยาเปติ
ยํ   ทุติยสฺมึ   ถเน   ขีรํ   โหติ   เตน  มเหสี  ยาเปติ  ยํ  ตติยสฺมึ
ถเน   ขีรํ   โหติ   เตน  พฺราหฺมโณ  ปุโรหิโต  ยาเปติ  ยํ  จตุตฺถสฺมึ
@เชิงอรรถ:  ยุ. สากุณฏิโก ฯ  ม. โคฆาตโก ฯ  ม. โหติ ฯ  ม. นวํ ฯ
ถเน   ขีรํ   โหติ   เตน   อคฺคึ   ชุหติ  อวเสเสว  วจฺฉโก  ยาเปติ
โส    เอวมาห   เอตฺตกา   อุสภา   หญฺญนฺตุ   ยญฺญตฺถาย   เอตฺตกา
วจฺฉตรา    หญฺญนฺตุ    ยญฺญตฺถาย    เอตฺตกา    วจฺฉตริโย   หญฺญนฺตุ
ยญฺญตฺถาย     เอตฺตกา    อชา    หญฺญนฺตุ    ยญฺญตฺถาย    เอตฺตกา
อุรพฺภา   หญฺญนฺตุ   ยญฺญตฺถาย   เอตฺตกา   รุกฺขา   ฉิชฺชนฺตุ  ยูปตฺถาย
เอตฺตกา   ทพฺพา   ลุยนฺตุ   พริหิสตฺถายาติ   เย   ปิสฺส   เต  โหนฺติ
ทาสาติ   วา   เปสฺสาติ   วา   กมฺมกราติ   วา   เตปิ  ทณฺฑตชฺชิตา
ภยตชฺชิตา  อสฺสุมุขา  รุทมานา  ปริกมฺมานิ  กโรนฺติ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว
ปุคฺคโล   อตฺตนฺตโป   จ   โหติ  อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต  ปรนฺตโป
จ ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต ฯ
     {๑๙๘.๕}   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ปุคฺคโล  เนว  อตฺตนฺตโป  โหติ  น
อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต    น    ปรนฺตโป    น    ปรปริตาปนานุ-
โยคมนุยุตฺโต   โส   จ   อนตฺตนฺตโป   อปรนฺตโป   ทิฏฺเฐว   ธมฺเม
นิจฺฉาโต    นิพฺพุโต    สีติภูโต    สุขปฏิสํเวที   พฺรหฺมภูเตน   อตฺตนา
วิหรติ   อิธ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  โลเก  อุปฺปชฺชติ  อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ
วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน     สุคโต    โลกวิทู    อนุตฺตโร    ปุริสทมฺมสารถิ
สตฺถา  เทวมนุสฺสานํ   พุทฺโธ  ภควา  โส  อิมํ  โลกํ  สเทวกํ  สมารกํ
สพฺรหฺมกํ     สสฺสมณพฺราหฺมณึ    ปชํ    สเทวมนุสฺสํ    สยํ    อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา     ปเวเทติ     โส     ธมฺมํ     เทเสติ    อาทิกลฺยาณํ
มชฺเฌกลฺยาณํ        ปริโยสานกลฺยาณํ        สาตฺถํ        สพฺยญฺชนํ
เกวลปริปุณฺณํ     ปริสุทฺธํ     พฺรหฺมจริยํ     ปกาเสติ     ตํ    ธมฺมํ
สุณาติ      คหปติ      วา      คหปติปุตฺโต     วา     อญฺญตรสฺมึ
วา  กุเล  ปจฺจาชาโต  โส  ตํ  ธมฺมํ  สุตฺวา  ตถาคเต  สทฺธํ  ปฏิลภติ
โส    เตน    สทฺธาปฏิลาเภน    สมนฺนาคโต    อิติ     ปฏิสญฺจิกฺขติ
สมฺพาโธ    ฆราวาโส    รชาปโถ    อพฺโภกาโส    ปพฺพชฺชา   นยิทํ
สุกรํ     อคารํ     อชฺฌาวสตา     เอกนฺตปริปุณฺณํ     เอกนฺตปริสุทฺธํ
สงฺขลิขิตํ    พฺรหฺมจริยํ    จริตุํ   ยนฺนูนาหํ   เกสมสฺสุํ    โอหาเรตฺวา
กาสายานิ   วตฺถานิ   อจฺฉาเทตฺวา  อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพเชยฺยนฺติ
โส  อปเรน  สมเยน  อปฺปํ  วา  โภคกฺขนฺธํ ปหาย มหนฺตํ วา โภคกฺขนฺธํ
ปหาย   อปฺปํ   วา   ญาติปริวฏฺฏํ   ปหาย   มหนฺตํ   วา  ญาติปริวฏฺฏํ
ปหาย   เกสมสฺสุํ   โอหาเรตฺวา   กาสายานิ   วตฺถานิ   อจฺฉาเทตฺวา
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชติ
     {๑๙๘.๖}   โส  เอวํ ปพฺพชิโต สมาโน ภิกฺขูนํ สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโน
ปาณาติปาตํ    ปหาย    ปาณาติปาตา    ปฏิวิรโต   โหติ   นิหิตทณฺโฑ
นิหิตสตฺโถ     ลชฺชี     ทยาปนฺโน     สพฺพปาณภูตหิตานุกมฺปี    วิหรติ
อทินฺนาทานํ    ปหาย    อทินฺนาทานา    ปฏิวิรโต   โหติ   ทินฺนาทายี
ทินฺนปาฏิกงฺขี    อเถเนน    สุจิภูเตน   อตฺตนา   วิหรติ   อพฺรหฺมจริยํ
ปหาย   พฺรหฺมจารี   โหติ   อาราจารี   วิรโต   เมถุนา   คามธมฺมา
มุสาวาทํ   ปหาย   มุสาวาทา   ปฏิวิรโต   โหติ  สจฺจวาที  สจฺจสนฺโธ
เถโต    ปจฺจยิโก   อวิสํวาทโก  โลกสฺส  ปิสุณํ  วาจํ  ปหาย  ปิสุณาย
วาจาย   ปฏิวิรโต  โหติ  อิโต  สุตฺวา น อมุตฺร อกฺขาตา อิเมสํ เภทาย
อมุตฺร  วา  สุตฺวา  น  อิเมสํ  อกฺขาตา  อมูสํ   เภทาย  อิติ  ภินฺนานํ
วา   สนฺธาตา   สหิตานํ   วา   อนุปฺปทาตา  สมคฺคาราโม  สมคฺครโต
สมคฺคนนฺที   สมคฺคกรณึ   วาจํ   ภาสิตา   โหติ   ผรุสํ   วาจํ  ปหาย
ผรุสาย   วาจาย   ปฏิวิรโต  โหติ  ยา  สา  วาจา  เนลา  กณฺณสุขา
เปมนิยา    หทยงฺคมา    โปรี   พหุชนกนฺตา   พหุชนมนาปา   ตถารูปึ
วาจํ   ภาสิตา   โหติ   สมฺผปฺปลาปํ   ปหาย   สมฺผปฺปลาปา  ปฏิวิรโต
โหติ   กาลวาที   ภูตวาที   อตฺถวาที   ธมฺมวาที   วินยวาที  นิธานวตึ
วาจํ ภาสิตา กาเลน สาปเทสํ ปริยนฺตวตึ อตฺถสญฺหิตํ
     {๑๙๘.๗}   โส  พีชคามภูตคามสมารมฺภา ปฏิวิรโต โหติ เอกภตฺติโก
โหติ  รตฺตูปรโต  วิรโต  วิกาลโภชนา  นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนา ปฏิวิรโต
โหติ     มาลาคนฺธวิเลปนธารณมณฺฑนวิภูสนฏฺฐานา     ปฏิวิรโต    โหติ
อุจฺจาสยนมหาสยนา   ปฏิวิรโต   โหติ   ชาตรูปรชตปฏิคฺคหณา  ปฏิวิรโต
โหติ    อามกธญฺญปฏิคฺคหณา    ปฏิวิรโต    โหติ    อามกมํสปฏิคฺคหณา
ปฏิวิรโต   โหติ   อิตฺถีกุมาริกาปฏิคฺคหณา   ปฏิวิรโต   โหติ  ทาสีทาส-
ปฏิคฺคหณา    ปฏิวิรโต    โหติ   อเชฬกปฏิคฺคหณา   ปฏิวิรโต   โหติ
กุกฺกุฏสูกรปฏิคฺคหณา     ปฏิวิรโต     โหติ    หตฺถิควาสฺสวฬวปฏิคฺคหณา
ปฏิวิรโต   โหติ   เขตฺตวตฺถุปฏิคฺคหณา   ปฏิวิรโต   โหติ  ทูเตยฺยปหีน-
คมนานุโยคา   ปฏิวิรโต   โหติ  กยวิกฺกยา  ปฏิวิรโต  โหติ  ตุลากูฏ-
กํสกูฏมานกูฏา     ปฏิวิรโต     โหติ     อุกฺโกฏนวญฺจนนิกติสาวิโยคา
ปฏิวิรโต โหติ เฉทนวธพนฺธปราโมสอาโลปสหสาการา ปฏิวิรโต โหติ
     {๑๙๘.๘}   โส   สนฺตุฏฺโฐ  โหติ  กายปริหารเกน  ๑-  จีวเรน
กุจฺฉิปริหารเกน       ๒-       ปิณฺฑปาเตน      เยน      เยเนว
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. กายปริหาริเกน ฯ  ม. ยุ. กุจฺฉิปริหาริเกน ฯ
ปกฺกมติ    สมาทาเยว    ปกฺกมติ   เสยฺยถาปิ   นาม   ปกฺขี   สกุโณ
เยน   เยเนว   เฑติ   สปตฺตภาโรว  เฑติ  เอวเมว  ภิกฺขุ  สนฺตุฏฺโฐ
โหติ     กายปริหารเกน    จีวเรน    กุจฺฉิปริหารเกน    ปิณฺฑปาเตน
เยน   เยเนว   ปกฺกมติ   สมาทาเยว   ปกฺกมติ  โส  อิมินา  อริเยน
สีลกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต อชฺฌตฺตํ อนวชฺชสุขํ ปฏิสํเวเทติ
     {๑๙๘.๙}   โส   จกฺขุนา   รูปํ   ทิสฺวา  น  นิมิตฺตคฺคาหี  โหติ
นานุพฺยญฺชนคฺคาหี    ยตฺวาธิกรณเมนํ    จกฺขุนฺทฺริยํ    อสํวุตํ    วิหรนฺตํ
อภิชฺฌาโทมนสฺสา    ปาปกา   อกุสลา   ธมฺมา   อนฺวาสฺสเวยฺยุํ   ตสฺส
สํวราย   ปฏิปชฺชติ   รกฺขติ   จกฺขุนฺทฺริยํ   จกฺขุนฺทฺริเย  สํวรํ  อาปชฺชติ
โสเตน  สทฺทํ  สุตฺวา  ...  ฆาเนน  คนฺธํ  ฆายิตฺวา  ... ชิวฺหาย รสํ
สายิตฺวา  ...  กาเยน  โผฏฺฐพฺพํ  ผุสิตฺวา  ...  มนสา  ธมฺมํ วิญฺญาย
น     นิมิตฺตคฺคาหี     โหติ     นานุพฺยญฺชนคฺคาหี     ยตฺวาธิกรณเมนํ
มนินฺทฺริยํ    อสํวุตํ    วิหรนฺตํ    อภิชฺฌาโทมนสฺสา   ปาปกา   อกุสลา
ธมฺมา   อนฺวาสฺสเวยฺยุํ   ตสฺส   สํวราย   ปฏิปชฺชติ   รกฺขติ  มนินฺทฺริยํ
มนินฺทฺริเย สํวรํ อาปชฺชติ
     {๑๙๘.๑๐}   โส   อิมินา   อริเยน  อินฺทฺริยสํวเรน  สมนฺนาคโต
อชฺฌตฺตํ    อพฺยาเสกสุขํ    ปฏิสํเวเทติ   โส   อภิกฺกนฺเต   ปฏิกฺกนฺเต
สมฺปชานการี    โหติ    อาโลกิเต    วิโลกิเต   สมฺปชานการี   โหติ
สมฺมิญฺชิเต    ปสาริเต    สมฺปชานการี   โหติ   สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารเณ
สมฺปชานการี  โหติ  อสิเต  ปีเต  ขายิเต  สายิเต  สมฺปชานการี  โหติ
อุจฺจารปสฺสาวกมฺเม    สมฺปชานการี    โหติ    คเต   ฐิเต   นิสินฺเน
สุตฺเต      ชาคริเต      ภาสิเต      ตุณฺหีภาเว      สมฺปชานการี
โหติ   โส   อิมินา   จ  อริเยน  สีลกฺขนฺเธน  สมนฺนาคโต  อิมินา  จ
อริเยน  อินฺทฺริยสํวเรน  สมนฺนาคโต  อิมินา  จ  อริเยน  สติสมฺปชญฺเญน
สมนฺนาคโต   วิวิตฺตํ   เสนาสนํ   ภชติ  อรญฺญํ  รุกฺขมูลํ  ปพฺพตํ  กนฺทรํ
คิริคุหํ    สุสานํ   วนปตฺถํ   อพฺโภกาสํ   ปลาลปุญฺชํ   โส   ปจฺฉาภตฺตํ
ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต   นิสีทติ   ปลฺลงฺกํ   อาภุชิตฺวา   อุชุํ  กายํ  ปณิธาย
ปริมุขํ   สตึ   อุปฏฺฐเปตฺวา   โส  อภิชฺฌํ  โลเก  ปหาย  วิคตาภิชฺเฌน
เจตสา   วิหรติ   อภิชฺฌาย   จิตฺตํ   ปริโสเธติ  พฺยาปาทปโทสํ  ปหาย
อพฺยาปนฺนจิตฺโต     วิหรติ     สพฺพปาณภูตหิตานุกมฺปี    พฺยาปาทปโทสา
จิตฺตํ   ปริโสเธติ   ถีนมิทฺธํ   ปหาย  วิคตถีนมิทฺโธ  วิหรติ  อาโลกสญฺญี
สโต   สมฺปชาโน   ถีนมิทฺธา   จิตฺตํ  ปริโสเธติ  อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ  ปหาย
อนุทฺธโต    วิหรติ    อชฺฌตฺตํ   วูปสนฺตจิตฺโต   อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจา   จิตฺตํ
ปริโสเธติ   วิจิกิจฺฉํ   ปหาย   ติณฺณวิจิกิจฺโฉ   วิหรติ  อกถํกถี  กุสเลสุ
ธมฺเมสุ  วิจิกิจฺฉาย  จิตฺตํ  ปริโสเธติ  โส  อิเม  ปญฺจ  นีวรเณ  ปหาย
เจตโส   อุปกฺกิเลเส   ปญฺญาย  ทุพฺพลีกรเณ  วิวิจฺเจว  กาเมหิ  ฯเปฯ
จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ
     {๑๙๘.๑๑}   โส เอวํ สมาหิเต จิตฺเต ปริสุทฺเธ ปริโยทาเต อนงฺคเณ
วิคตุปกฺกิเลเส     มุทุภูเต     กมฺมนิเย     ฐิเต     อาเนญฺชปฺปตฺเต
ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณาย จิตฺตํ อภินินฺนาเมติ
โส     อเนกวิหิตํ     ปุพฺเพนิวาสํ    อนุสฺสรติ    เสยฺยถีทํ    เอกํปิ
ชาตึ   เทฺวปิ   ชาติโย   ติสฺโสปิ   ชาติโย  จตสฺโสปิ  ชาติโย  ปญฺจปิ
ชาติโย   ทสปิ   ชาติโย   วีสํปิ   ชาติโย   ตึสํปิ  ชาติโย  จตฺตาฬีสํปิ
ชาติโย   ปญฺญาสํปิ   ชาติโย   ชาติสตํปิ   ชาติสหสฺสํปิ   ชาติสตสหสฺสํปิ
อเนเกปิ  สํวฏฺฏกปฺเป  อเนเกปิ  วิวฏฺฏกปฺเป  อเนเกปิ สํวฏฺฏวิวฏฺฏกปฺเป
อมุตฺราสึ     เอวํนาโม     เอวํโคตฺโต    เอวํวณฺโณ    เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที    เอวมายุปริยนฺโต    โส   ตโต   จุโต   อมุตฺร
อุทปาทึ   ตตฺราปาสึ   เอวํนาโม  เอวํโคตฺโต  เอวํวณฺโณ  เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที   เอวมายุปริยนฺโต   โส   ตโต  จุโต  อิธูปปนฺโนติ
อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ  อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ
     {๑๙๘.๑๒}   โส  เอวํ  สมาหิเต  จิตฺเต  ปริสุทฺเธ  ปริโยทาเต
อนงฺคเณ   วิคตุปกฺกิเลเส   มุทุภูเต   กมฺมนิเย   ฐิเต  อาเนญฺชปฺปตฺเต
สตฺตานํ   จุตูปปาตญาณาย   จิตฺตํ   อภินินฺนาเมติ  โส  ทิพฺเพน  จกฺขุนา
วิสุทฺเธน   อติกฺกนฺตมานุสเกน   สตฺเต   ปสฺสติ  จวมาเน  อุปปชฺชมาเน
หีเน   ปณีเต  สุวณฺเณ  ทุพฺพณฺเณ  สุคเต  ทุคฺคเต  ยถากมฺมูปเค  สตฺเต
ปชานาติ   อิเม   วต   โภนฺโต   สตฺตา   กายทุจฺจริเตน  สมนฺนาคตา
วจีทุจฺจริเตน   สมนฺนา   คตา   มโนทุจฺจริเตน   สมนฺนาคตา   อริยานํ
อุปวาทกา    มิจฺฉาทิฏฺฐิกา    มิจฺฉาทิฏฺฐิกมฺมสมาทานา    เต   กายสฺส
เภทา   ปรมฺมรณา  อปายํ  ทุคฺคตึ  วินิปาตํ  นิรยํ  อุปปนฺนา  อิเม  วา
ปน    โภนฺโต    สตฺตา    กายสุจริเตน    สมนฺนาคตา   วจีสุจริเตน
สมนฺนาคตา     มโนสุจริเตน    สมนฺนาคตา    อริยานํ    อนุปวาทกา
สมฺมาทิฏฺฐิกา     สมฺมาทิฏฺฐิกมฺมสมาทานา     เต    กายสฺส    เภทา
ปรมฺมรณา   สุคตึ   สคฺคํ   โลกํ   อุปปนฺนาติ   อิติ   ทิพฺเพน  จกฺขุนา
วิสุทฺเธน      อติกฺกนฺตมานุสเกน      สตฺเต     ปสฺสติ     จวมาเน
อุปปชฺชมาเน    หีเน   ปณีเต   สุวณฺเณ   ทุพฺพณฺเณ   สุคเต   ทุคฺคเต
ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานาติ
     {๑๙๘.๑๓}   โส  เอวํ  สมาหิเต  จิตฺเต  ปริสุทฺเธ  ปริโยทาเต
อนงฺคเณ   วิคตุปกฺกิเลเส   มุทุภูเต   กมฺมนิเย   ฐิเต  อาเนญฺชปฺปตฺเต
อาสวานํ   ขยญาณาย   จิตฺตํ  อภินินฺนาเมติ  โส  อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ
ปชานาติ   อยํ   ทุกฺขสมุทโยติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ  อยํ  ทุกฺขนิโรโธติ
ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ
อิเม   อาสวาติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ   อาสวสมุทโยติ   ยถาภูตํ
ปชานาติ  อยํ  อาสวนิโรโธติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  อยํ  อาสวนิโรธคามินี
ปฏิปทาติ ยถาภูตํ ปชานาติ
     {๑๙๘.๑๔}   ตสฺส  เอวํ  ชานโต  เอวํ  ปสฺสโต กามาสวาปิ จิตฺตํ
วิมุจฺจติ   ภวาสวาปิ   จิตฺตํ   วิมุจฺจติ   อวิชฺชาสวาปิ   จิตฺตํ   วิมุจฺจติ
วิมุตฺตสฺมึ   วิมุตฺตมิติ   ญาณํ   โหติ  ขีณา  ชาติ  วุสิตํ  พฺรหฺมจริยํ  กตํ
กรณียํ  นาปรํ  อิตฺถตฺตายาติ  ปชานาติ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว ปุคฺคโล เนว
อตฺตนฺตโป   โหติ   น   อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   น  ปรนฺตโป  น
ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   โส   จ   อนตฺตนฺตโป  อปรนฺตโป  ทิฏฺเฐว
ธมฺเม   นิจฺฉาโต   นิพฺพุโต  สีติภูโต  สุขปฏิสํเวที  พฺรหฺมภูเตน  อตฺตนา
วิหรติ   ฯ  อิเม  โข  ภิกฺขเว  จตฺตาโร  ปุคฺคลา  สนฺโต  สํวิชฺชมานา
โลกสฺมินฺติ ฯ
     [๑๙๙]  [๑]-   ตณฺหํ โว ภิกฺขเว เทเสสฺสามิ ชาลินึ สํสริตํ ๒- วิสฏํ
วิสตฺติกํ   ยาย   อยํ   โลโก   อุทฺธสฺโต  ปริโยนทฺโธ  ตนฺตากุลกชาโต
@เชิงอรรถ:  ม. ภควา เอตทโวจ ฯ  ม. ยุ. สริตํ ฯ
คุลาคุณฺฐิกชาโต    มุญฺชปพฺพชภูโต    อปายํ   ทุคฺคตึ   วินิปาตํ   สํสารํ
นาติวตฺตติ   ตํ   สุณาถ   สาธุกํ   มนสิกโรถ   ภาสิสฺสามีติ   ฯ  เอวํ
ภนฺเตติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     {๑๙๙.๑}   ภควา  เอตทโวจ  กตมา  จ สา ภิกฺขเว ตณฺหา ชาลินี
สํสริตา   วิสฏา   วิสตฺติกา   ยาย  อยํ  โลโก  อุทฺธสฺโต  ปริโยนทฺโธ
ตนฺตากุลกชาโต    คุลาคุณฺฐิกชาโต    มุญฺชปพฺพชภูโต    อปายํ   ทุคฺคตึ
วินิปาตํ   สํสารํ   นาติวตฺตติ   ฯ   อฏฺฐารส   โข   ปนิมานิ  ภิกฺขเว
ตณฺหาวิจริตานิ      อชฺฌตฺติกสฺสุปาทาย     อฏฺฐารส     ตณฺหาวิจริตานิ
พาหิรสฺสุปาทาย     กตมานิ     ตานิ     อฏฺฐารส     ตณฺหาวิจริตานิ
อชฺฌตฺติกสฺสุปาทาย   อสฺมีติ   ภิกฺขเว   สติ   อิตฺถสฺมีติ  โหติ  เอวสฺมีติ
โหติ   อญฺญถาสฺมีติ   โหติ   อสสฺมีติ  โหติ  สตสฺมีติ  โหติ  สนฺติ  โหติ
อิตฺถํ  สนฺติ  โหติ  เอวํ  สนฺติ  โหติ  อญฺญถา  สนฺติ  โหติ อปิ ๑- สนฺติ
โหติ  อปิ  อิตฺถํ  สนฺติ  โหติ  อปิ  เอวํ  สนฺติ  โหติ  อปิ อญฺญถา สนฺติ
โหติ   ภวิสฺสนฺติ   โหติ   อิตฺถํ  ภวิสฺสนฺติ  โหติ  เอวํ  ภวิสฺสนฺติ  โหติ
อญฺญถา     ภวิสฺสนฺติ    โหติ    อิมานิ    อฏฺฐารส    ตณฺหาวิจริตานิ
อชฺฌตฺติกสฺสุปาทาย ฯ
     {๑๙๙.๒}   กตมานิ   อฏฺฐารส   ตณฺหาวิจริตานิ  พาหิรสฺสุปาทาย
อิมินา    อสฺมีติ    ภิกฺขเว   สติ   อิมินา   อิตฺถสฺมีติ   โหติ   อิมินา
เอวสฺมีติ       โหติ     อิมินา     อญฺญถาสฺมีติ     โหติ     อิมินา
อสสฺมีติ    โหติ    อิมินา    สตสฺมีติ    โหติ   อิมินา   สนฺติ   โหติ
@เชิงอรรถ:  ม. อปิหํ ฯ ยุ. อปิห ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
อิมินา    อิตฺถํ   สนฺติ   โหติ   อิมินา   เอวํ   สนฺติ   โหติ   อิมินา
อญฺญถา   สนฺติ   โหติ   อิมินา   อปิ   สนฺติ  โหติ  อิมินา  อปิ  อิตฺถํ
สนฺติ   โหติ   อิมินา   อปิ   เอวํ   สนฺติ  โหติ  อิมินา  อปิ  อญฺญถา
สนฺติ    โหติ    อิมินา   ภวิสฺสนฺติ   โหติ   อิมินา   อิตฺถํ   ภวิสฺสนฺติ
โหติ   อิมินา   เอวํ   ภวิสฺสนฺติ   โหติ   อิมินา   อญฺญถา   ภวิสฺสนฺติ
โหติ อิมินา อฏฺฐารส ตณฺหาวิจริตานิ พาหิรสฺสุปาทาย ฯ
     {๑๙๙.๓}   อิติ   อฏฺฐารส   ตณฺหาวิจริตานิ   อชฺฌตฺติกสฺสุปาทาย
อฏฺฐารส   ตณฺหาวิจริตานิ   พาหิรสฺสุปาทาย   อิมินา   วุจฺจนฺติ  ภิกฺขเว
ฉตฺตึส   ตณฺหาวิจริตานิ  อิติ  เอวรูปานิ  อตีตานิ  ฉตฺตึส  ตณฺหาวิจริตานิ
อนาคตานิ   ฉตฺตึส  ตณฺหาวิจริตานิ  ปจฺจุปฺปนฺนานิ  ฉตฺตึส  ตณฺหาวิจริตานิ
[๑]-  อฏฺฐตณฺหาวิจริตสตํ  ๒-  โหติ ฯ อยํ โข สา ภิกฺขเว ตณฺหา ชาลินี
สํสริตา  ๓-  วิสฏา  วิสตฺติกา  ยาย  อยํ  โลโก  อุทฺธโสฺต ปริโยนทฺโธ
ตนฺตากุลกชาโต    คุลาคุณฺฐิกชาโต    มุญฺชปพฺพชภูโต    อปายํ   ทุคฺคตึ
วินิปาตํ สํสารํ นาติวตฺตตีติ ฯ
     [๒๐๐]   จตฺตารีมานิ  ภิกฺขเว  ชายนฺติ  กตมานิ  จตฺตาริ  เปมา
เปมํ ชายติ เปมา โทโส ชายติ โทสา เปมํ ชายติ โทสา โทโส ชายติ ฯ
     {๒๐๐.๑}   กถญฺจ   ภิกฺขเว  เปมา  เปมํ  ชายติ  อิธ  ภิกฺขเว
ปุคฺคโล   ปุคฺคลสฺส   อิฏฺโฐ   โหติ  กนฺโต  มนาโป  ตํ  ปเร  อิฏฺเฐน
กนฺเตน   มนาเปน   สมุทาจรนฺติ   ตสฺส  เอวํ  โหติ  โย  โข  มฺยายํ
ปุคฺคโล   อิฏฺโฐ  กนฺโต  มนาโป  ตํ  ปเร  อิฏฺเฐน  กนฺเตน  มนาเปน
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. เอวํ ฯ  ม. อฏฺฐสตํ ตณฺหาวิจริตํ โหติ ฯ ยุ. อฏฺฐารสตณฺหาวิจริตานิ
@สตํ ฯ  ม. ยุ. สริตา ฯ
สมุทาจรนฺตีติ โส เตสุ เปมํ ชเนติ เอวํ โข ภิกฺขเว เปมา เปมํ ชายติ ฯ
     {๒๐๐.๒}   กถญฺจ  ภิกฺขเว  เปมา  โทโส  ชายติ  อิธ  ภิกฺขเว
ปุคฺคโล   ปุคฺคลสฺส   อิฏฺโฐ  โหติ  กนฺโต  มนาโป  ตํ  ปเร  อนิฏฺเฐน
อกนฺเตน   อมนาเปน  สมุทาจรนฺติ  ตสฺส  เอวํ  โหติ  โย  โข  มฺยายํ
ปุคฺคโล   อิฏฺโฐ   กนฺโต   มนาโป   ตํ   ปเร   อนิฏฺเฐน   อกนฺเตน
อมนาเปน   สมุทาจรนฺตีติ  โส  เตสุ  โทสํ  ชเนติ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว
เปมา โทโส ชายติ ฯ
     {๒๐๐.๓}   กถญฺจ  ภิกฺขเว  โทสา เปมํ ชายติ อิธ ภิกฺขเว ปุคฺคโล
ปุคฺคลสฺส   อนิฏฺโฐ   โหติ   อกนฺโต   อมนาโป   ตํ   ปเร  อนิฏฺเฐน
อกนฺเตน   อมนาเปน  สมุทาจรนฺติ  ตสฺส  เอวํ  โหติ  โย  โข  มฺยายํ
ปุคฺคโล   อนิฏฺโฐ   อกนฺโต   อมนาโป   ตํ  ปเร  อนิฏฺเฐน  อกนฺเตน
อมนาเปน   สมุทาจรนฺตีติ  โส  เตสุ  เปมํ  ชเนติ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว
โทสา เปมํ ชายติ ฯ
     {๒๐๐.๔}   กถญฺจ  ภิกฺขเว  โทสา  โทโส  ชายติ  อิธ  ภิกฺขเว
ปุคฺคโล  ปุคฺคลสฺส  อนิฏฺโฐ  โหติ  อกนฺโต  อมนาโป  ตํ  ปเร  อิฏฺเฐน
กนฺเตน   มนาเปน   สมุทาจรนฺติ   ตสฺส  เอวํ  โหติ  โย  โข  มฺยายํ
ปุคฺคโล  อนิฏฺโฐ  อกนฺโต  อมนาโป  ตํ  ปเร  อิฏฺเฐน กนฺเตน มนาเปน
สมุทาจรนฺตีติ  โส  เตสุ  โทสํ  ชเนติ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว โทสา โทโส
ชายติ ฯ อิมานิ โข ภิกฺขเว จตฺตาริ [๑]- ชายนฺติ ฯ
     ยสฺมึ   ภิกฺขเว   สมเย   ภิกฺขุ  วิวิจฺเจว  กาเมหิ  ฯเปฯ  ปฐมํ
ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   ยํ   ปิสฺส  เปมา  เปมํ  ชายติ  ตํ  ปิสฺส
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. เปมานิ ฯ
ตสฺมึ  สมเย  น  โหติ  โย  ปิสฺส  เปมา  โทโส  ชายติ โส ปิสฺส ตสฺมึ
สมเย  น  โหติ  ยํ  ปิสฺส  โทสา  เปมํ  ชายติ  ตํ ปิสฺส ตสฺมึ สมเย น
โหติ โย ปิสฺส โทสา โทโส ชายติ โส ปิสฺส ตสฺมึ สมเย น โหติ ฯ
     {๒๐๐.๕}   ยสฺมึ  ภิกฺขเว สมเย ภิกฺขุ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา ฯเปฯ
ทุติยํ   ฌานํ   ฯเปฯ   ตติยํ   ฌานํ   ฯเปฯ  จตุตฺถํ  ฌานํ  อุปสมฺปชฺช
วิหรติ  ยํ  ปิสฺส  เปมา  เปมํ  ชายติ  ตํ  ปิสฺส  ตสฺมึ  สมเย  น โหติ
โย  ปิสฺส  เปมา  โทโส  ชายติ  โส  ปิสฺส  ตสฺมึ  สมเย  น  โหติ ยํ
ปิสฺส  โทสา  เปมํ  ชายติ  ตํ  ปิสฺส  ตสฺมึ  สมเย  น  โหติ  โย ปิสฺส
โทสา โทโส ชายติ โส ปิสฺส ตสฺมึ สมเย น โหติ ฯ
     {๒๐๐.๖}   ยสฺมึ  ภิกฺขเว  สมเย  ภิกฺขุ  อาสวานํ  ขยา  อนาสวํ
เจโตวิมุตฺตึ   ปญฺญาวิมุตฺตึ   ทิฏฺเฐว   ธมฺเม   สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  ยํ  ปิสฺส  เปมา  เปมํ  ชายติ  ตํ  ปิสฺส  ปหีนํ โหติ
อุจฺฉินฺนมูลํ    ตาลาวตฺถุกตํ    อนภาวํ   กตํ   อายตึอนุปฺปาทธมฺมํ   โย
ปิสฺส   เปมา   โทโส   ชายติ   โส  ปิสฺส  ปหีโน  โหติ  อุจฺฉินฺนมูโล
ตาลาวตฺถุกโต    อนภาวํ    กโต    อายตึอนุปฺปาทธมฺโม    ยํ   ปิสฺส
โทสา    เปมํ  ชายติ  ตํ  ปิสฺส  ปหีนํ  โหติ  อุจฺฉินฺนมูลํ  ตาลาวตฺถุกตํ
อนภาวํ     กตํ    อายตึอนุปฺปาทธมฺมํ    โย   ปิสฺส   โทสา   โทโส
ชายติ    โส    ปิสฺส    ปหีโน   โหติ   อุจฺฉินฺนมูโล   ตาลาวตฺถุกโต
อนภาวํ    กโต   อายตึอนุปฺปาทธมฺโม   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ
น    อุสฺเสเนติ    น    ปฏิสฺเสเนติ    น    ธูปายติ   น   ปชฺชลติ
น ปชฺฌายติ ฯ
     {๒๐๐.๗}   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อุสฺเสเนติ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
รูปํ   อตฺตโต   สมนุปสฺสติ   รูปวนฺตํ   วา   อตฺตานํ  อตฺตนิ  วา  รูปํ
รูปสฺมึ    วา    อตฺตานํ   เวทนํ   อตฺตโต   สมนุปสฺสติ   เวทนาวนฺตํ
วา   อตฺตานํ   อตฺตนิ   วา   เวทนํ   เวทนาย   วา  อตฺตานํ  สญฺญํ
อตฺตโต     สมนุปสฺสติ     สญฺญาวนฺตํ     วา     อตฺตานํ     อตฺตนิ
วา   สญฺญํ   สญฺญาย   วา   อตฺตานํ   สงฺขาเร   อตฺตโต  สมนุปสฺสติ
สงฺขารวนฺตํ  วา  อตฺตานํ  อตฺตนิ  วา  สงฺขาเร  สงฺขาเรสุ วา อตฺตานํ
วิญฺญาณํ    อตฺตโต   สมนุปสฺสติ   วิญฺญาณวนฺตํ   วา   อตฺตานํ   อตฺตนิ
วา   วิญฺญาณํ   วิญฺญาณสฺมึ   วา   อตฺตานํ   เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
อุสฺเสเนติ ฯ
     {๒๐๐.๘}   กถญฺจ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  น  อุสฺเสเนติ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   น   รูปํ   อตฺตโต   สมนุปสฺสติ   น  รูปวนฺตํ  วา  อตฺตานํ  น
อตฺตนิ   วา   รูปํ   น   รูปสฺมึ   วา   อตฺตานํ   น  เวทนํ  อตฺตโต
สมนุปสฺสติ   น   เวทนาวนฺตํ  วา  อตฺตานํ  น  อตฺตนิ  วา  เวทนํ  น
เวทนาย    วา    อตฺตานํ    น    สญฺญํ   อตฺตโต   สมนุปสฺสติ   น
สญฺญาวนฺตํ   วา   อตฺตานํ   น   อตฺตนิ   วา  สญฺญํ  น  สญฺญาย  วา
อตฺตานํ   น   สงฺขาเร   อตฺตโต   สมนุปสฺสติ   น   สงฺขารวนฺตํ  วา
อตฺตานํ   น   อตฺตนิ   วา  สงฺขาเร  น  สงฺขาเรสุ  วา  อตฺตานํ  น
วิญฺญาณํ    อตฺตโต    สมนุปสฺสติ    น    วิญฺญาณวนฺตํ   วา   อตฺตานํ
น    อตฺตนิ   วา   วิญฺญาณํ   น   วิญฺญาณสฺมึ   วา   อตฺตานํ   เอวํ
โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ น อุสฺเสเนติ ฯ
     {๒๐๐.๙}   กถญฺจ      ภิกฺขเว      ภิกฺขุ     ปฏิสฺเสเนติ
อิธ    ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   อกฺโกสนฺตํ   ปจฺจกฺโกสติ   โรสนฺตํ   ปฏิโรสติ
ภณฺฑนฺตํ    ปฏิภณฺฑติ   เอวํ   โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   ปฏิสฺเสเนติ   ฯ
กถญฺจ    ภิกฺขเว    ภิกฺขุ    น   ปฏิสฺเสเนติ   อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ
อกฺโกสนฺตํ    น    ปจฺจกฺโกสติ    โรสนฺตํ    น   ปฏิโรสติ   ภณฺฑนฺตํ
น ปฏิภณฺฑติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ น ปฏิสฺเสเนติ ฯ
     {๒๐๐.๑๐}   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   ธูปายติ  อสฺมีติ  ภิกฺขเว
สติ   อิตฺถสฺมีติ   โหติ   เอวสฺมีติ   โหติ   อญฺญถาสฺมีติ  โหติ  อสสฺมีติ
โหติ  สตสฺมีติ  โหติ  สนฺติ  โหติ  อิตฺถํ  สนฺติ  โหติ  เอวํ  สนฺติ  โหติ
อญฺญถา   สนฺติ   โหติ   อปิ  สนฺติ  โหติ  อปิ  อิตฺถํ  สนฺติ  โหติ  อปิ
เอวํ   สนฺติ   โหติ   อปิ  อญฺญถา  สนฺติ  โหติ  ภวิสฺสนฺติ  โหติ  อิตฺถํ
ภวิสฺสนฺติ   โหติ   เอวํ   ภวิสฺสนฺติ   โหติ   อญฺญถา   ภวิสฺสนฺติ  โหติ
เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ธูปายติ ฯ
     {๒๐๐.๑๑}   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  น  ธูปายติ  อสฺมีติ  ภิกฺขเว
อสติ   อิตฺถสฺมีติ   น  โหติ  เอวสฺมีติ  น  โหติ  อญฺญถาสฺมีติ  น  โหติ
อสสฺมีติ  น  โหติ  สตสฺมีติ  น  โหติ  สนฺติ  น  โหติ อิตฺถํ สนฺติ น โหติ
เอวํ  สนฺติ  น  โหติ  อญฺญถา  สนฺติ  น  โหติ  อปิ  สนฺติ  น โหติ อปิ
อิตฺถํ  สนฺติ  น  โหติ  อปิ  เอวํ  สนฺติ  น  โหติ  อปิ  อญฺญถา สนฺติ น
โหติ   ภวิสฺสนฺติ   น  โหติ  อิตฺถํ  ภวิสฺสนฺติ  น  โหติ  เอวํ  ภวิสฺสนฺติ
น โหติ อญฺญถา ภวิสฺสนฺติ น โหติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ น ธูปายติ ฯ
     {๒๐๐.๑๒}   กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปชฺชลติ อิมินา อสฺมีติ ภิกฺขเว สติ อิมินา
อิตฺถสฺมีติ   โหติ   อิมินา   เอวสฺมีติ   โหติ  อิมินา  อญฺญถาสฺมีติ  โหติ
อิมินา   อสสฺมีติ   โหติ   อิมินา   สตสฺมีติ   โหติ  อิมินา  สนฺติ  โหติ
อิมินา   อิตฺถํ   สนฺติ  โหติ  อิมินา  เอวํ  สนฺติ  โหติ  อิมินา  อญฺญถา
สนฺติ   โหติ   อิมินา  อปิ  สนฺติ  โหติ  อิมินา  อปิ  อิตฺถํ  สนฺติ  โหติ
อิมินา   อปิ   เอวํ   สนฺติ   โหติ   อิมินา  อปิ  อญฺญถา  สนฺติ  โหติ
อิมินา    ภวิสฺสนฺติ   โหติ   อิมินา   อิตฺถํ   ภวิสฺสนฺติ   โหติ   อิมินา
เอวํ    ภวิสฺสนฺติ   โหติ   อิมินา   อญฺญถา   ภวิสฺสนฺติ   โหติ   เอวํ
โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปชฺชลติ ฯ
     {๒๐๐.๑๓}   กถญฺจ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  น  ปชฺชลติ  อิมินา  อสฺมีติ
ภิกฺขเว   อสติ  อิมินา  อิตฺถสฺมีติ  น  โหติ  อิมินา  เอวสฺมีติ  น  โหติ
อิมินา   อญฺญถาสฺมีติ   น   โหติ   อิมินา   อสสฺมีติ   น  โหติ  อิมินา
สตสฺมีติ  น  โหติ  อิมินา  สนฺติ  น  โหติ  อิมินา  อิตฺถํ  สนฺติ  น โหติ
อิมินา   เอวํ  สนฺติ  น  โหติ  อิมินา  อญฺญถา  สนฺติ  น  โหติ  อิมินา
อปิ  สนฺติ  น  โหติ  อิมินา  อปิ  อิตฺถํ  สนฺติ  น  โหติ อิมินา อปิ เอวํ
สนฺติ   น   โหติ   อิมินา   อปิ   อญฺญถา   สนฺติ   น   โหติ  อิมินา
ภวิสฺสนฺติ   น   โหติ   อิมินา  อิตฺถํ  ภวิสฺสนฺติ  น  โหติ  อิมินา  เอวํ
ภวิสฺสนฺติ   น   โหติ   อิมินา  อญฺญถา  ภวิสฺสนฺติ  น  โหติ  เอวํ  โข
ภิกฺขเว ภิกฺขุ น ปชฺชลติ ฯ
     {๒๐๐.๑๔}   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ปชฺฌายติ  ๑-  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุโน   อสฺมิมาโน   ปหีโน   น   โหติ   อุจฺฉินฺนมูโล  ตาลาวตฺถุกโต
อนภาวํ     กโต     อายตึอนุปฺปาทธมฺโม     เอวํ    โข    ภิกฺขเว
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สมฺปชฺฌายติ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
ภิกฺขุ ปชฺฌายติ ฯ
     {๒๐๐.๑๕}   กถญฺจ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  น  ปชฺฌายติ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุโน   อสฺมิมาโน  ปหีโน  โหติ  อุจฺฉินฺนมูโล  ตาลาวตฺถุกโต  อนภาวํ
กโต อายตึอนุปฺปาทธมฺโม เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ น ปชฺฌายตีติ ฯ
                    มหาวคฺโค ปญฺจโม ฯ
                  จตุตฺโถ ปณฺณาสโก สมตฺโต
                         [๑]-
                     ------------
@เชิงอรรถ:  ม.                  ตสฺสุทฺทานํ
@          โสตานุคตํ ฐานํ           ภทฺทิย สามุคิยวปฺปสาตฺถา จ
@          มลฺลิก อตฺตนฺตาโป      ตณฺหาเปเมน จ ทสา เตติ ฯ



             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๑ หน้าที่ ๒๕๑-๒๙๖. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=21&item=191&items=10&modeTY=2              อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=21&item=191&items=10&modeTY=2&mode=bracket              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=21&item=191&items=10&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=21&item=191&items=10&modeTY=2              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=191              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=9429              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=9429              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_21

อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :