บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๔

สุตฺตนฺตปิฏเก ขุทฺทกนิกายสฺส อปทานํ ----- นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ ปฐโม พุทฺธวคฺโค ปฐมํ พุทฺธาปทานํ [๑] |๑.๑| ตถาคตํ เชตวเน วสนฺตํ อปุจฺฉิ เวเทหมุนี นตงฺโค สพฺพญฺญุพุทฺธา กิร นาม โหนฺติ ภวนฺติ เต เหตุหิ เกหิ ธีรา ^๑- ฯ |๑.๒| ตทาห สพฺพญฺญุวโร มเหสี อานนฺทภทฺทํ มธุรสฺสเรน เย สพฺพพุทฺเธสุ กตาธิการา อลทฺธโมกฺขา ชินสาสเนสุ ฯ |๑.๓| เตเนว สมฺโพธิมุเขน ธีรา อชฺฌาสเยนาปิ มหาพเลน ปญฺญาย เตเชน สุติกฺขปญฺญา สพฺพญฺญุภาวํ อนุปาปุณนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ธีร ฯ |๑.๔| อหมฺปิ ปุพฺพพุทฺเธสุ พุทฺธตฺตํ อภิปตฺถยึ ตึส ปารมิ สมฺปุณฺณา ^[๑]- ธมฺมราชา อสงฺขิยา ฯ |๑.๕| สมฺโพธึ พุทฺธเสฏฺฐานํ สสงฺเฆ โลกนายเก ทสงฺคุลี นมสฺสิตฺวา สิรสา อภิวาทเย ^๒- ฯ |๑.๖| ยาวตา พุทฺธเขตฺเตสุ รตนา วิชฺชนฺติสงฺขิยา อากาสฏฺฐา จ ภุมฺมฏฺฐา มนสา สพฺพมาหเร ^๓- ฯ |๑.๗| ตตฺถ รูปิยภูมิยํ ปาสาทํ มาปเย อหํ เนกภุมฺมํ รตนมยํ ^๔- อุพฺพิทฺธํ นภมุคฺคตํ ฯ |๑.๘| วิจิตฺตถมภํ สุกตํ สุวิภตฺตํ มหารหํ กนกามยสงฺฆาฏํ ^๕- โกนฺตจฺฉตฺเตหิ มณฺฑิตํ ฯ |๑.๙| ปฐมา เวฬุริยา ภูมิ วิมลพฺภสมา สุภา นฬินาชลชากิณฺณา ^๖- วรกญฺจนภูมิยา ฯ |๑.๑๐| ปหฏฺฐสาขาปวาฬ- วณฺณา โลหิตกา สุภา ^๗- อินฺทโคปกวณฺณาภา ภูมิ โอภาสตี ทิสา ฯ |๑.๑๑| สุวิภตฺตา ฆรมุขา นิยฺยุหา ^๘- สีหปญฺชรา จตุโร เวทิกา ชาลา คนฺธาเวฬา มโนรมา ฯ |๑.๑๒| นีลา ปีตา โลหิตกา โอทาตา สุทฺธกาฬกา กูฏาคารวรูเปตา สตฺตรตนภูสิตา ฯ |๑.๑๓| โอโลกมยา ปทุมา วาฬวิหงฺคโสภิตา นกฺขตฺตตารกากิณฺณา จนฺทสุริเยหิ ^๙- มณฺฑิตา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. มนสาเยว หุตฺวาน ธมฺมราชา อสงฺขิยา ฯ @ อถ พุทฺธาปทานานิ สุณาถ สุทฺธมานสา ฯ @^๒ ม. อภิวาทยึ ฯ ๓. ม. สพฺพมาหรึ ฯ ^๔ ม. รตนามยํ ฯ ^๕ ม. กนกมย- ฯ @^๖ ม. นฬินชลชากิณฺณา ฯ ^๗ ม. ปวาฬสา ปวาฬวณฺณา กาจิ โลหิตกา สุภา ฯ @^๘ ม. นิยฺยูหา ฯ ^๙ ม. จนฺทสูเรหิ ฯ |๑.๑๔| เหมชาเลน สญฺฉนฺนา โสณฺณกึกิณิกายุตา วาตเวเคน กุชฺชนฺติ โสณฺณชาลา ^๑- มโนรมา ฯ |๑.๑๕| มญฺเชฏฺฐกํ โลหิตกํ ปีตกํ หริปญฺชรํ นานารงฺเคหิ สํจิตฺตํ ^๒- อุสฺสิตทฺธชมาลินี ฯ |๑.๑๖| นานา ^๓- พหูเนกสตา ผลกา ^๔- รชตามยา มณิมยา โลหิตงฺกา มสารคลฺลมยา ตถา ฯ นานาสยนจิตฺติตา ^๕- สณฺหกาสิกสนฺถตา |๑.๑๗| กมฺพลา ทุกุลา จีนา ปตฺตุณฺณา ปณฺฑุปาวุรา ฯ วิวิธตฺถรณํ สพฺพํ มนสา ปญฺญเปมหํ |๑.๑๘| ตาสุ ตาเสฺวว ภูมีสุ รตนกูฏลงฺกตา ฯ มณิเวโรจนา อุกฺกา ธารยนฺตา สุติฏฺฐเร |๑.๑๙| โสภนฺติ เอสิกา ถมฺภา สุภา กญฺจนโตรณา ฯ ชมฺโพนทา สารมยา อโถ รชตมยาปิจ |๑.๒๐| เนกาสนฺธี สุวิภตฺตา กวาฏคฺคลจิตฺติตา ฯ อุภโต ปุณฺณฆฏาเนกา ปทุมุปฺปลสํยุตา |๑.๒๑| อตีเต สพฺพพุทฺเธ จ สสงฺเฆ โลกนายเก ฯ ปกติวณฺณรูเปน นิมฺมินิตฺวา สสาวเก |๑.๒๒| เตน ทฺวาเรน ปวีสิตฺวา สพฺพพุทฺธา สสาวกา ฯ สพฺพโสวณฺณมเย ปีเฐ นิสินฺนา อริยมณฺฑลา |๑.๒๓| เย จ เอตรหิ อตฺถิ พุทฺธา โลเก อนุตฺตรา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โสณฺณมาลา ฯ ^๒ ม. สมฺปิตํ ฯ ^๓ ม. น นํ ฯ ^๔ ม. ผลิกา ฯ @^๕ ม. นานาสยนวิจิตฺตา ฯ อตีตา ^๑- วตฺตมานา จ ภวนํ สพฺเพ สมารุหุํ |๑.๒๔| ปจฺเจกพุทฺเธเนกสเต สยมฺภู อปราชิเต ฯ อตีเต วตฺตมาเน จ ภวนํ สพฺเพ สมารุหุํ |๑.๒๕| กปฺปรุกฺขา พหู อตฺถิ เย ทิพฺพา เย จ มานุสา ฯ สพฺพํ ทุสฺสํ สมาหนฺตฺวา อจฺฉาเทมิ ติจีวรํ |๑.๒๖| ขชฺชโภชฺชํ สายนิยํ สมฺปนฺนํ ปานโภชนํ ฯ มณิมเย สุเภ ปตฺเต สมฺปูเรตฺวา อทาสหํ |๑.๒๗| ทิพฺพวตฺถา สมาหุตฺวา มฏฺฐา จีวรสํยุตา ฯ มธุรา สกฺขรา เจว เตลา จ มธุผาณิตา |๑.๒๘| ตปฺปิตา ปรมนฺเนน สพฺเพ อริยมณฺฑลา ฯ รตนคพฺภํ ปวีสิตฺวา เกสรีว คุหาสเย |๑.๒๙| มหารหมฺหิ สยเน สีหเสยฺยมกปฺปยุํ ฯ สมฺปชานา สมุฏฺฐาย เสยฺเย ปลฺลงฺกมาภชุํ |๑.๓๐| โคจรํ สพฺพพุทฺธานํ ฌานรติสมปฺปิตา ฯ อญฺเญ ธมฺมานิ เทเสนฺติ อญฺเญ กีฬนฺติ อิทฺธิยา |๑.๓๑| อปฺปนายปิ กีฬนฺติ อภิญฺญาวสิภาวิตา ฯ วิกุพฺพนา วิกุพฺพนฺติ อเนกสตสหสฺสิโย |๑.๓๒| พุทฺธาปิ พุทฺเธ ปุจฺฉนฺติ วิสยํ สพฺพญฺญุมาลยํ ฯ คมฺภีรํ นิปุณํ ฐานํ ปญฺญาย วินิพุชฺฌเร |๑.๓๓| สาวกา พุทฺเธ ปุจฺฉนฺติ พุทฺธา ปุจฺฉนฺติ สาวเก ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อตีเต ฯ ^๒ สมาหรึ ฯ อญฺญมญฺญญฺจ ปุจฺฉนฺติ ^๑- อญฺญมญฺญํ พฺยากโรนฺติ เต |๑.๓๔| พุทฺธา ปจฺเจกพุทฺธา จ สาวกา ปริจารกา ฯ เอวํ รตีสุ รมมานา ปาสาเทภิรมนฺติ เต |๑.๓๕| ฉตฺตาติฉตฺตา ติฏฺฐนฺติ รตนาเวฬุสนฺนิภา ^๒- ฯ สุวณฺณชาลสํยุตฺตํ รชตชาลขจิตํ ^๓- มุตฺตาชาลปริกฺขิตฺตํ ^๔- สพฺเพ ธาเรนฺตุ มตฺถเก ฯ |๑.๓๖| ภวนฺติ ^๕- เจลวิตานา โสณฺณตารกจิตฺติตา วิจิตฺตา มลยวิตตา สพฺเพ ธาเรนฺตุ มตฺถเก ฯ |๑.๓๗| วิตตา มลยทาเมหิ คนฺธทาเมหิ โสภิตา ทุสฺสทาเมหิ ปริกิณฺณา รตนทามภูสิตา ฯ |๑.๓๘| ปุปฺผาภิกิณฺณา สุวิจิตฺตา สุรภิคนฺธธูปิตา คนฺธปญฺจางฺคุลงฺกตา เหมจฺฉทนฉาทิตา ฯ |๑.๓๙| จตุทฺทิสา โปกฺขรญฺโญ ปทุมุปฺปลสนฺถตา โสวณฺณรูเป ขายนฺตุ ปทุมเรณุรชุคฺคตา ฯ |๑.๔๐| ปุปฺผนฺตุ ปาทปา สพฺเพ ปาสาทสฺส สมนฺตโต สยญฺจ ปุปฺผา มุญฺจิตฺวา คนฺตฺวา ภวนโมกิรุํ ฯ |๑.๔๑| สิขิโน ตตฺถ นจฺจนฺตุ ทิพฺพา หํสา ปกุชฺชเร กรวิกา จ คายนฺตุ ทิชสงฺฆา สมนฺตโต ฯ |๑.๔๒| เภริโย สพฺพา วชฺชนฺตุ วีณา สพฺพา รวนฺตุ ตา ^๖- สพฺพา สงฺคีติ วตฺตนฺตุ ปาสาทสฺส สมนฺตโต ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปุจฺฉิตฺวา ฯ ^๒ ม. ฉตฺตา ติฏฺฐนฺตุ รตนา กาญฺจนาเวฐปนฺติกา ฯ ^๓ ม. @อยํ อุปฑฺฒคาถา นตฺถิ ฯ ^๔ ม. มุตฺตาชาลปริกฺขิตฺตา ฯ ^๕ ม. ภวนฺตุ ฯ @^๖ ม. รสนฺตุ ตา ฯ |๑.๔๓| ยาวตา พุทฺธเขตฺตมฺหิ จกฺกวาฬา ^๑- จมูปริ มหนฺตา โชติสมฺปนฺนา อจฺฉิทฺทา รตนามยา ฯ |๑.๔๔| ติฏฺฐนฺตุ โสณฺณปลฺลงฺกา ทีปรุกฺขา ชลนฺตุ เต ภวนฺตุ เอกปชฺโชตา ทสสหสฺสปรมฺปรา ฯ |๑.๔๕| คณิกา ลาสิกา เจว นจฺจนฺตุ อจฺฉราคณา นานารงฺคา ปทิสฺสนฺตุ ปาสาทสฺส สมนฺตโต ฯ |๑.๔๖| ทุมคฺเค ปพฺพตคฺเค วา สิเนรุคิริมุทฺธเน อุสฺสาเปมิ ธชํ สพฺพํ วิจิตฺตํ ปญฺจวณฺณิกํ ฯ |๑.๔๗| นรา นาคา จ คนฺธพฺพา สพฺเพ เทวา อุเปนฺตุ เต นมสฺสนฺตา ปญฺชลิกา ปาสาทํ ปริวารยุํ ฯ |๑.๔๘| ยงฺกิญฺจิ กุสลํ กมฺมํ กตฺตพฺพํ กิริยํ มม กาเยน วาจามนสา ติทเส สุคตํ กตํ ฯ |๑.๔๙| เย สตฺตา สญฺญิโน อตฺถิ เย จ สตฺตา อสญฺญิโน กตํ ปุญฺญผลํ มยฺหํ สพฺเพ ภาคี ภวนฺตุ เต ฯ |๑.๕๐| เย ^๒- ตํ กตํ สุวิทิตํ ทินฺนํ ปุญฺญผลํ มยา เย จ ตตฺถ น ชานนฺติ เทวา คนฺตฺวา นิเวทยุํ ฯ |๑.๕๑| สพฺเพ โลกมฺหิ เย สตฺตา ชีวนฺตาหารเหตุกา มนุญฺญํ โภชนํ สพฺเพ ^๓- ลภนฺตุ มม เจตสา ฯ |๑.๕๒| มนสา ทานํ มยา ทินฺนํ มนสา ปสาทมาทยึ ^๔- ปูชิตฺวา ^๕- สพฺพสมฺพุทฺธํ ปจฺเจกานญฺจ ปูชยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จกฺกวาเฬ ตโต ปเร ฯ ^๒ ม. เยสํ ฯ ^๓ ม. สพฺพํ ฯ ^๔ ม. ปสาทมาวหึ ฯ @^๕ ม. ปูชิตา สพฺพสมฺพุทฺธา ปจฺเจกา ชินสาวกา ฯ |๑.๕๓| เตน กมฺเมน สุกเตน เจตนาปณิธีหิ จ ชเหตฺวา มานุสํ เทหํ ตาวตึสํ อคญฺฉหํ ฯ |๑.๕๔| ทุเว ภเว ปชานามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ อญฺญํ คตึ น ชานามิ มนสา ปตฺถนาผลํ ฯ |๑.๕๕| เทวานํ อธิโก โหมิ ภวามิ มนุชาธิโป รูปลกฺขณสมฺปนฺโน ปญฺญาย อสโม ภเว ฯ |๑.๕๖| โภชนํ วิวิธํ เสฏฺฐํ รตนญฺจ อนปฺปกํ นานาวิธานิ วตฺถานิ นภสา ขิปฺปํ อุเปนฺติ มํ ฯ |๑.๕๗| ปฐพฺยา ปพฺพเต เจว อากาเส อุทเก วเน ยตฺถ ^๑- หตฺถํ ปสาเรมิ ทิพฺพา ภกฺขา อุเปนฺติ มํ ฯ |๑.๕๘| ปฐพฺยา ปพฺพเต เจว อากาเส อุทเก วเน ยตฺถ หตฺถํ ปสาเรมิ รตนา สพฺเพ อุเปนฺติ เม ฯ |๑.๕๙| ปฐพฺยา ปพฺพเต เจว อากาเส อุทเก วเน ยตฺถ หตฺถํ ปสาเรมิ สพฺเพ คนฺธา อุเปนฺติ เม ฯ |๑.๖๐| ปฐพฺยา ปพฺพเต เจว อากาเส อุทเก วเน ยตฺถ หตฺถํ ปสาเรมิ สพฺเพ ยานา อุเปนฺติ เม ฯ |๑.๖๑| ปฐพฺยา ปพฺพเต เจว อากาเส อุทเก วเน ยตฺถ หตฺถํ ปสาเรมิ สพฺเพ มาลา อุเปนฺติ เม ฯ |๑.๖๒| ปฐพฺยา ปพฺพเต เจว อากาเส อุทเก วเน ยตฺถ หตฺถํ ปสาเรมิ อลงฺการา อุเปนฺติ เม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยํ ยํ ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ |๑.๖๓| ปฐพฺยา ปพฺพเต เจว อากาเส อุทเก วเน ยตฺถ หตฺถํ ปสาเรมิ สพฺพา กญฺญา อุเปนฺติ เม ฯ |๑.๖๔| ปฐพฺยา ปพฺพเต เจว อากาเส อุทเก วเน ยตฺถ หตฺถํ ปสาเรมิ มธุสกฺขรา อุเปนฺติ เม ฯ |๑.๖๕| ปฐพฺยา ปพฺพเต เจว อากาเส อุทเก วเน ยตฺถ หตฺถํ ปสาเรมิ สพฺเพ ขชฺชา อุเปนฺติ เม ฯ |๑.๖๖| อธเน อทฺธิเก ชเน ยาจเก จ ปถาวิโน ททามิ ตํ ทานวรํ สมฺโพธิวรปตฺติยา ฯ |๑.๖๗| นาเทนฺโต ปพฺพตํ เสลํ คชฺเชนฺโต พหลํ คิรึ สเทวกํ หาสยนฺโต พุทฺโธ โลเก ภวามหํ ฯ |๑.๖๘| ทิสา ทสวิธา โลเก ยายโต นตฺถิ อนฺตกํ ตสฺมิญฺจ ทิสาภาคมฺหิ พุทฺธเขตฺตา อสงฺขิยา ฯ |๑.๖๙| ปภา ปกิตฺติตา มยฺหํ ยมกา รํสิวาหนา เอตฺถนฺตเร รํสิชาลํ อาโลโก วิปุโล ภเว ฯ |๑.๗๐| เอตฺตเก โลกธาตุมฺหิ สพฺเพ ปสฺสนฺตุ มํ ชนา สพฺเพว ^๑- สุมนา โหนฺตุ สพฺเพ มํ อนุวตฺตเร ฯ |๑.๗๑| วิสิฏฺฐมธุรนาเทน อมตํ เภริมาหเร ^๒- เอตฺถนฺตเร ชนา สพฺเพ สุณนฺตุ มธุรํ คิรํ ฯ |๑.๗๒| ธมฺมเมเฆน วสฺสนฺเต สพฺเพ โหนฺตุ อนาสวา เย ตตฺถ ปจฺฉิมกา สตฺตา โสตาปนฺนา ภวนฺตุ เต ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สพฺเพ มํ อนุวตฺตนฺตุ ยาว พฺรหฺมนิเวสนํ ฯ ^๒ ม. เภริมาหนึ ฯ |๑.๗๓| ทตฺวา ทาตพฺพกํ ทานํ สีลํ ปูเร ^๑- อเสสโต เนกฺขมฺมปารมึ คนฺตฺวา ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ |๑.๗๔| ปณฺฑิเต ปริปุจฺฉิตฺวา กตฺวา วิริยมุตฺตมํ ขนฺติยา ปารมึ คนฺตฺวา ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ |๑.๗๕| กตฺวา ทฬฺหมธิฏฺฐานํ สจฺจปารมิ ปูรเย เมตฺตาย ปารมึ คนฺตฺวา ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ |๑.๗๖| ลาภาลาเภ สุขทุกฺเข สมฺมานเน วิมานเน สพฺพตฺถ สมโก หุตฺวา ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ ฯ |๑.๗๗| โกสชฺชํ ภยโต ทิสฺวา วิริยญฺจาปิ เขมโต อารทฺธวิริยา โหถ เอสา พุทฺธานุสาสนี ฯ |๑.๗๘| วิวาทํ ภยโต ทิสฺวา อวิวาทญฺจ เขมโต สมคฺคา สขิลา โหถ เอสา พุทฺธานุสาสนี ฯ |๑.๗๙| ปมาทํ ภยโต ทิสฺวา อปฺปมาทญฺจ เขมโต ภาเวถฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ เอสา พุทฺธานุสาสนี ฯ |๑.๘๐| สมาคตา พหู พุทฺธา อรหนฺโต จ สพฺพโส สมฺพุทฺเธ อรหนฺเต จ วนฺทมานา นมสฺสถ ฯ |๑.๘๑| เอวํ อจินฺติยา พุทฺธา พุทฺธธมฺมา อจินฺติยา อจินฺติเยสุ ปสนฺนานํ วิปาโก โหตฺยจินฺติโยติ ฯ อิตฺถํ สุทํ ภควา อตฺตโน พุทฺธจริตํ สมฺโพธยมาโน ^๒- พุทฺธาปทานิยํ นาม ธมฺมปริยายํ อภาสิตฺถาติ ฯ พุทฺธาปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปูเรตฺวา ฯ ^๒ ม. สมฺภาวยมาโน ฯ ทุติยํ ปจฺเจกพุทฺธาปทานํ [๒] |๒.๘๒| อถ ปจฺเจกพุทฺธาปทานํ สุณาถ ฯ ตถาคตํ เชตวเน วสนฺตํ อปุจฺฉิ เวเทหมุนี นตงฺโค ปจฺเจกพุทฺธา กิร นาม โหนฺติ ภวนฺติ เต เหตุหิ เกหิ ธีรา ^๑- ฯ |๒.๘๓| ตทาห สพฺพญฺญุวโร มเหสี อานนฺทภทฺทํ มธุรสฺสเรน เย สพฺพพุทฺเธสุ ^๒- กตาธิการา อลทฺธโมกฺขา ชินสาสเนสุ ฯ |๒.๘๔| เตเนว สํเวคมุเขน ธีรา วินาปิ พุทฺเธหิ สุติกฺขปญฺญา อารมฺมเณนาปิ ปริตฺตเกน ปจฺเจกโพธึ อนุปาปุณนฺติ ฯ |๒.๘๕| สพฺพมฺหิ โลกมฺหิ มมํ ฐเปตฺวา ปจฺเจกพุทฺธาน ^๓- สโมว นตฺถิ เตสํ อิมํ วณฺณปเทสมตฺตํ วกฺขามหํ สาธุ มหามุนีนํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วีร ฯ ^๒ ม. ปุพฺพพุทฺเธสุ ฯ ^๓ ม. ปจฺเจกพุทฺเธหิ ฯ |๒.๘๖| สยเมว พุทฺธาน มหาอิสีนํ สาธูนิ วากฺยานิ มธุํว ขุทฺทํ อนุตฺตรํ เภสชฺชํ ปตฺถยนฺตา สุณาถ สพฺเพ สุปสนฺนจิตฺตา ฯ |๒.๘๗| ปจฺเจกพุทฺธาน สมาคตานํ ปรมฺปรํ พฺยากรณานิ ยานิ อาทีนโว ยญฺจ วิราควตฺถุํ ยถา จ โพธึ อนุปาปุณึสุ ฯ |๒.๘๘| สราควตฺถูสุ วิราคสญฺญี รตฺตมฺหิ โลกมฺหิ วิรตฺตจิตฺตา หิตฺวา ปปญฺจํ ^๑- ชิตผนฺทิตานิ ตตฺเถว โพธึ อนุปาปุณึสุ ฯ |๒.๘๙| สพฺเพสุ ภูเตสุ นิธาย ทณฺฑํ อวิเหฐยํ อญฺญตรมฺปิ เตสํ เมตฺเตน จิตฺเตน หิตานุกมฺปี เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๙๐| สพฺเพสุ ภูเตสุ นิธาย ทณฺฑํ อวิเหฐยํ อญฺญตรมฺปิ เตสํ น ปุตฺตมิจฺเฉยฺย กุโต สหายํ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปปญฺเจ ฯ |๒.๙๑| สํสคฺคชาตสฺส ภวนฺติ เสฺนหา เสฺนหนฺวยํ ทุกฺขมิทํ ปโหติ อาทีนวํ เสฺนหชํ เปกฺขมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๙๒| มิตฺเต สุหชฺเช อนุกมฺปมาโน หาเปติ อตฺถํ ปฏิพนฺธจิตฺโต เอตํ ภยํ สนฺถเว เปกฺขมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๙๓| วํโส วิสาโลว ยถา วิสตฺโต ปุตฺเตสุ ทาเรสุ จ ยา อเปกฺขา วํสกฺกฬีโรว อสชฺชมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๙๔| มิโค อรญฺญมฺหิ ยถา อพนฺโธ เยนิจฺฉกํ คจฺฉติ โคจราย วิญฺญู นโร เสริตํ เปกฺขมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๙๕| อามนฺตนา โหติ สหายมชฺเฌ วาเส ฐาเน คมเน จาริกาย อนภิชฺฌิตํ เสริตํ เปกฺขมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๙๖| ขิฑฺฑา รตี โหติ สหายมชฺเฌ ปุตฺเตสุ เปมํ วิปุลญฺจ โหติ ปิยวิปฺปโยคํ วิชิคุจฺฉมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๙๗| จาตุทฺทิโส อปฺปฏิโฆ จ โหติ สนฺตุสฺสมาโน อิตรีตเรน ปริสฺสยานํ สหิตา อฉมฺภี เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๙๘| ทุสฺสงฺคหา ปพฺพชิตาปิ เอเก อโถ คหฏฺฐา ฆรมาวสนฺตา อปฺโปสฺสุกฺโก ปรปุตฺเตสุ หุตฺวา เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๙๙| โอโรปยิตฺวา คิหิพฺยญฺชนานิ สญฺฉินฺนปตฺโต ยถา โกวิฬาโร เฉตฺวาน วีโร คิหิพนฺธนานิ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๐๐| สเจ ลเภถ นิปกํ สหายํ สทฺธิญฺจรํ สาธุวิหาริธีรํ อภิภุยฺย สพฺพานิ ปริสฺสยานิ จเรยฺย เตนตฺตมโน สติมา ฯ |๒.๑๐๑| โน เจ ลเภถ นิปกํ สหายํ สทฺธิญฺจรํ สาธุวิหาริธีรํ ราชาว รฏฺฐํ วิชิตํ ปหาย เอโก จเร มาตงฺครญฺเญว นาโค ฯ |๒.๑๐๒| อทฺธา ปสํสาม สหายสมฺปทํ เสฏฺฐา สมา เสวิตพฺพา สหายา เอเต อลทฺธา อนวชฺชโภชี เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๐๓| ทิสฺวา สุวณฺณสฺส ปภสฺสรานิ กมฺมารปุตฺเตน สุนิฏฺฐิตานิ สงฺฆฏฺฏมานานิ ทุเว ภุชสฺมึ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๐๔| เอวํ ทุติเยน สหา มมสฺส วาจาภิลาโป อภิสชฺชนา วา เอตํ ภยํ อายติ เปกฺขมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๐๕| กามา หิ จิตฺรา มธุรา มโนรมา วิรูปรูเปน มเถนฺติ จิตฺตํ อาทีนวํ กามคุเณสุ ทิสฺวา เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๐๖| อีตี จ คณฺโฑ จ อุปทฺทโว จ โรโค จ สลฺลญฺจ ภยญฺจ เมตํ เอตํ ภยํ กามคุเณสุ ทิสฺวา เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๐๗| สีตญฺจ อุณฺหญฺจ ขุทํ ปิปาสํ วาตาตเป ฑํสสิรึสเป จ สพฺพานิเปตานิ อภิภวิตฺวา เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๐๘| นาโคว ยูถานิ วิวชฺชยิตฺวา สญฺชาตขนฺโธ ปทุมี อุฬาโร ยถาภิรนฺตํ วิหรํ อรญฺเญ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๐๙| อฏฺฐานตํ สงฺคณิการตสฺส ยํ ผุสฺสเย ^๑- สามยิกํ วิมุตฺตึ อาทิจฺจพนฺธุสฺส วโจ นิสมฺม เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๑๐| ทิฏฺฐีวิสูกานิ อุปาติวตฺโต ปตฺโต นิยามํ ปฏิลทฺธมคฺโค อุปฺปนฺนญาโณมฺหิ อนญฺญเนยฺโย เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ผสฺสเย ฯ |๒.๑๑๑| นิลฺโลลุโป นิกฺกุโห นิปฺปิปาโส นิมฺมกฺโข นิทฺธนฺตกสาวโมโห นิราสโย สพฺพโลเก ภวิตฺวา เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๑๒| ปาปํ สหายํ ปริวชฺชเยถ อนตฺถทสฺสึ วิสเม นิวิฏฺฐํ สยํ น เสเว ปสุตํ ปมตฺตํ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๑๓| พหุสฺสุตํ ธมฺมธรํ ภเชถ มิตฺตํ อุฬารํ ปฏิภาณวนฺตํ อญฺญาย อตฺถานิ วิเนยฺย กงฺขํ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๑๔| ขิฑฺฑํ รตึ กามสุขญฺจ โลเก อนลงฺกริตฺวา อนเปกฺขมาโน วิภูสนฏฺฐานา วิรโต สจฺจวาที เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๑๕| ปุตฺตญฺจ ทารํ ปิตรญฺจ มาตรํ ธนานิ ธญฺญานิ จ พนฺธวานิ หิตฺวาน กามานิ ยโถธิกานิ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๑๖| สงฺโค เอโส ปริตฺตเมตฺถ โสขฺยํ อปฺปสฺสาโท ทุกฺขเมเวตฺถ ภิยฺโย กณฺโฑ เอโส อิติ ญตฺวา มติมา เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๑๗| สนฺทาลยิตฺวาน สํโยชนานิ ชาลํว ภิตฺวา สลิลมฺพุจารี อคฺคีว ทฑฺฒํ อนิวตฺตมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๑๘| โอกฺขิตฺตจกฺขู น จ ปาทโลโล คุตฺตินฺทฺริโย รกฺขิตมานสาโน อนวสฺสุโต อปฺปริฑยฺหมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๑๙| โอหารยิตฺวา คิหิพฺยญฺชนานิ สญฺฉินฺนปตฺโต ยถา ปาริฉตฺโต กาสายวตฺโถ อภินิกฺขมิตฺวา เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๐| รเสสุ เคธํ อกรํ อโลโล อนญฺญโปสี สปทานจารี กุเล กุเล อปฺปฏิพทฺธจิตฺโต เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๑| ปหาย ปญฺจาวรณานิ เจตโส อุปกฺกิเลเส พฺยปนุชฺช สพฺเพ อนิสฺสิโต เฉชฺช สิเนหโทสํ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๒| วิปิฏฺฐิกตฺวาน สุขญฺจ ทุกฺขํ ปุพฺเพว โสมนสฺสํ โทมนสฺสํ ลทฺธานุเปกฺขํ สมถํ วิสุทฺธํ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๓| อารทฺธวิริโย ปรมตฺถปตฺติยา อลีนจิตฺโต อกุสีตวุตฺติ ทฬฺหนิกฺกโม ถามพลูปปนฺโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๔| ปฏิสลฺลานํ ฌานมริญฺจมาโน ธมฺเมสุ นิจฺจํ อนุธมฺมจารี อาทีนวํ สมฺมสิตา ภเวสุ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๕| ตณฺหกฺขยํ ปตฺถยมปฺปมตฺโต อเนลมูโค สุตวา สติมา สงฺขาตธมฺโม นิยโต ปธานวา เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๖| สีโหว สทฺเทสุ อสนฺตสนฺโต วาโตว ชาลมฺหิ อสชฺชมาโน ปทุมํว โตเยน อลิมฺปมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๗| สีโห ยถา ทาฐพลี ปสยฺห ราชา มิคานํ อภิภุยฺยจารี เสเวถ ปนฺตานิ เสนาสนานิ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๘| เมตฺตํ อุเปกฺขํ กรุณํ วิมุตฺตึ อาเสวมาโน มุทิตญฺจ กาเล สพฺเพน โลเกน อวิรุชฺฌมาโน เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๒๙| ราคญฺจ โทสญฺจ ปหาย โมหํ สนฺทาลยิตฺวาน สํโยชนานิ อสนฺตสํ ชีวิตสงฺขยมฺหิ เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๓๐| ภชนฺติ เสวนฺติ จ การณตฺถา นิกฺการณา ทุลฺลภา อชฺช มิตฺตา อตฺตตฺถปญฺญา อสุจี มนุสฺสา เอโก จเร ขคฺควิสาณกปฺโป ฯ |๒.๑๓๑| วิสุทฺธสีลา สุวิสุทฺธปญฺญา สมาหิตา ชาคริยานุยุตฺตา วิปสฺสกา ธมฺมวิเสสทสฺสี มคฺคงฺคโพชฺฌงฺคคเต วิชญฺญา ฯ |๒.๑๓๒| สุญฺญปฺปณิธิญฺจ ตถานิมิตฺตํ อาเสวยิตฺวา ชินสาสนมฺหิ เย สาวกตฺตํ น วชนฺติ ธีรา ภวนฺติ ปจฺเจกชินา สยมฺภู ฯ |๒.๑๓๓| มหนฺตธมฺมา พหุธมฺมกายา จิตฺติสฺสรา สพฺพทุกฺโขฆติณฺณา อุทคฺคจิตฺตา ปรมตฺถทสฺสี สีโหปมา ขคฺควิสาณกปฺปา ฯ |๒.๑๓๔| สนฺตินฺทฺริยา สนฺตมนา สมาธี ปจฺจนฺตสตฺเตสุ มติปฺปจารา ทีปา ปรตฺถ อิธ วิชฺชลนฺตา ปจฺเจกพุทฺธา สตฺตหิตาเม ^๑- ฯ |๒.๑๓๕| ปหีนสพฺพาวรณา ชนินฺทา โลกปฺปทีปา ฆนกญฺจนาภา นิสฺสํสยํ โลกสุทกฺขิเณยฺยา ปจฺเจกพุทฺธา สตตปฺปิตาเม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สตตํ หิตา เม ฯ |๒.๑๓๖| ปจฺเจกพุทฺธาน สุภาสิตานิ จรนฺติ โลกมฺหิ สเทวกมฺหิ สุตฺวา ตถา เย น กโรนฺติ พาลา วชฺชนฺติ ^๑- ทุกฺเขสุ ปุนปฺปุนนฺเต ฯ |๒.๑๓๗| ปจฺเจกพุทฺธาน สุภาสิตานิ มธุํ ยถา ขุทฺทมิวสฺสวนฺตํ สุตฺวา ตถา เย ปฏิปตฺติยุตฺตา ภวนฺติ เต สจฺจทสา สปญฺญา ฯ |๒.๑๓๘| ปจฺเจกพุทฺเธหิ ชิเนหิ ภาสิตา คาถา ^๒- อุฬารา อภินิกฺขมิตฺวา ตา สกฺยสีเหน นรุตฺตเมน ปกาสิตา ธมฺมวิชานนตฺถํ ฯ |๒.๑๓๙| โลกานุกมฺปาย อิมานิ เตสํ ปจฺเจกพุทฺธาน วิกุพฺพิตานิ สํเวคสงฺคมติวฑฺฒนตฺถํ สยมฺภุสีเหน ปกาสิตานีติ ฯ ปจฺเจกพุทฺธาปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จรนฺติ ฯ ^๒ ม. กถา ฯ ตติยํ สารีปุตฺตตฺเถราปทานํ (๑) อถ เถราปทานํ สุณาถ [๓] |๓.๑๔๐| หิมวนฺตสฺส อวิทูเร ลมฺพโก นาม ปพฺพโต อสฺสโม สุกโต มยฺหํ ปณฺณสาลา สุมาปิตา ฯ |๓.๑๔๑| อุตฺตานกูลา นทิกา สุปติตฺถา มโนรมา สุสุทฺธปุฬินากิณฺณา อวิทูเร มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๔๒| อสกฺขรา อปพฺภารา สาทุ อปฺปฏิคนฺธิกา สนฺทนฺติ นทิกา ตตฺถ โสภยนฺตา มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๔๓| กุมฺภีลา มกรา เจตฺถ สุํสุมารา จ กจฺฉปา สนฺทนฺติ ^๑- นทิยา ตตฺถ โสภยนฺตา มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๔๔| ปาฐีนา ปาวุสา มจฺฉา วลชา มุญฺชโรหิตา วคฺคุฬา ปปตายนฺติ โสภยนฺตา มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๔๕| อุโภกูเลสุ นทิยา ปุปฺผิโน ผลิโน ทุมา อุภโต อติลมฺพนฺติ โสภยนฺตา มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๔๖| อมฺพา สาลา จ ติลกา ปาฏลี สินฺทุวาริตา ทิพฺพา คนฺธา สมฺปวนฺติ ปุปฺผิตา มม อสฺสเม ฯ |๓.๑๔๗| จมฺปกา สลฬา นีปา นาคปุนฺนาคเกตกา ทิพฺพา คนฺธา สมฺปวนฺติ ปุปฺผิตา มม อสฺสเม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จรนฺติ ฯ |๓.๑๔๘| อติมุตฺตา อโสกา จ ภคินีมาลา จ ปุปฺผิตา องฺโกลา พิมฺพิชาลา จ ปุปฺผิตา มม อสฺสเม ฯ |๓.๑๔๙| เกตกา กทลี เจว เกพุกา ติณสูลิกา ทิพฺพา ^๑- คนฺธา สมฺปวนฺติ โสภยนฺตา มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๕๐| กณิกา กณฺณิการา จ อสนา อญฺชนา พหู ทิพฺพา ^๑- คนฺธา สมฺปวนฺติ โสภยนฺตา มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๕๑| ปุณฺณาวา ^๒- คิริปุณฺณาวา ^๓- โกวิฬารา จ ปุปฺผิตา ทิพฺพา ^๑- คนฺธา สมฺปวนฺติ โสภยนฺตา มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๕๒| อุทฺทาลกา จ กุฏชา กทมฺพา พกุลา พหู ทิพฺพา ^๑- คนฺธา สมฺปวนฺติ โสภยนฺตา มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๕๓| อาฬกา อิสิมุคฺคา จ กทลี มาตุลุงฺคิโย คนฺโธทเกน สํวฑฺฒา ผลานิ ธารยนฺติ เต ฯ |๓.๑๕๔| อญฺเญ ปุปฺผนฺติ ปทุมา อญฺเญ ชายนฺติ เกสรี อญฺเญ โอปุปฺผา ปทุมา ปุปฺผิตา ตฬเก ตทา ฯ |๓.๑๕๕| คพฺภํ คณฺหนฺติ ปทุมา นิทฺธาวนฺติ มุฬาลิโย สิงฺฆาฏปตฺตมากิณฺณา โสภยนฺติ ตฬเก ตทา ฯ |๓.๑๕๖| นยิตา อมฺพคณฺฑี จ อุตฺตรา ^๔- หิ พนฺธุชีวกา ทิพฺพา คนฺธา สมฺปวนฺติ ปุปฺผิตา ตฬเก ตทา ฯ |๓.๑๕๗| ปาฐีนา ปาวุสา มจฺฉา วลชา มุญฺชโรหิตา สงฺกุลา มคฺคุรา เจว วสนฺติ ตฬเก ตทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ทิพฺพคนฺธํ สมฺภวนฺตา โสภยนฺติ มมสฺสมํ ฯ ^๒-๓ ม. ปุณฺณาคา ฯ คิรปุณฺณาคา ฯ @^๔ ม. อุตฺตรี ฯ |๓.๑๕๘| กุมฺภีลา สุํสุมารา จ ตนฺติคฺคาหา จ รกฺขสา โอคาหา ^๑- อชครา จ วสนฺติ ตฬเก ตทา ฯ |๓.๑๕๙| ปาเรวตา รวิหํสา จกฺกวากา นทีจรา โกกิลา สุวสาลิกา อุปชีวนฺติ ตํ สรํ ฯ |๓.๑๖๐| กุกฺกุตฺถกา กุฬีรกา วเน โปกฺขรสาตกา ทินฺทิภา สุวโปตา จ อุปชีวนฺติ ตํ สรํ ฯ |๓.๑๖๑| หํสา โกญฺจา มยุรา จ โกกิลา ลมฺพจูฬกา ^๒- จมฺปกา ชีวชีวา จ อุปชีวนฺติ ตํ สรํ ฯ |๓.๑๖๒| โกสิกา โปฏฺฐสีสา จ กุรรา เสนกา พหู มหากาฬา จ สกุณา อุปชีวนฺติ ตํ สรํ ฯ |๓.๑๖๓| ปสทา ^๓- มิคา วราหา จ วกา เภรณฺฑกา พหู โรหิจฺจา สุตฺตโปตา ^๔- จ อุปชีวนฺติ ตํ สรํ ฯ |๓.๑๖๔| สีหา พฺยคฺฆา จ ทีปิ จ อจฺฉโกกตรจฺฉภิ ^๕- ติธปฺปภินฺนา มาตงฺคา อุปชีวนฺติ ตํ สรํ ฯ |๓.๑๖๕| กินฺนรา วานรา เจว อโถปิ วนกมฺมิกา เจตา จ ลุทฺทกา เจว อุปชีวนฺติ ตํ สรํ ฯ |๓.๑๖๖| ตินฺทุกานิ ปิยาลานิ มธุกา กาสมาริโย ธุวํ ผลานิ ธาเรนฺติ อวิทูเร มมสฺสมํ ฯ |๓.๑๖๗| โกสุมฺภา ^๖- สลฬา นีปา ^๗- สารผลสมายุตา ธุวํ ผลานิ ธาเรนฺติ อวิทูเร มมสฺสมํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โอคุหา ฯ ^๒ ม. ตมฺมจูฬกา ฯ ^๓ ม. ปสทา จ วราหา จ จมรา กณฺฑกา @พหู ฯ ^๔ ม. สุกโปตา ฯ ^๕ ม. อจฺฉโกกตรจฺฉิกา ฯ ^๖ ม. โกสมฺภา ฯ @^๗ ม. นิพฺพา ฯ |๓.๑๖๘| หรีตกา อามลกา อมฺพา ชมฺพู วิเภทกา โกลา ภลฺลาตกา พิลฺลา ผลานิ ธารยนฺติ เต ฯ |๓.๑๖๙| อาลุวา จ กลมฺพา จ พิฬาลิตกฺกฬานิ จ ชีวกา สมฺพกา เจว พหุกา มม อสฺสเม ฯ |๓.๑๗๐| อสฺสมสฺสาวิทูรมฺหิ ตฬากาสิ ^๑- สุนิมฺมิตา อจฺโฉทกา สีตชลา สุปติตฺถา มโนรมา ฯ |๓.๑๗๑| ปทุมุปฺปลสญฺฉนฺนา ปุณฺฑรีกสมายุตา มนฺทาลเกหิ สญฺฉนฺนา ทิพฺโพ คนฺโธ ปวายติ ฯ |๓.๑๗๒| เอวํ สพฺพงฺคสมฺปนฺเน ปุปฺผิเต ผลิเต วเน สุกเต อสฺสเม รมฺเม วิหรามิ อหํ ตทา ฯ |๓.๑๗๓| สีลวา วตฺตสมฺปนฺโน ฌายี ฌานรโต สทา ปญฺจาภิญฺญาพลปฺปตฺโต สุรุจิ นาม ตาปโส ฯ |๓.๑๗๔| จตุพฺพีสสหสฺสานิ สิสฺสา มยฺหํ อุปฏฺฐหุํ สพฺเพว พฺราหฺมณา เอเต ชาติมนฺโต ยสสฺสิโน ฯ |๓.๑๗๕| ลกฺขเณ อิติหาเส จ สนิฆณฺฑุสเกฏุเภ ปทกา เวยฺยากรณา สทฺธมฺเม ปารมึ คตา ฯ |๓.๑๗๖| อุปฺปาเตสุ นิมิตฺเตสุ ลกฺขเณสุ จ โกวิทา ปฐพฺยา ภุมฺมนฺตลิกฺเข มม สิสฺสา สุสิกฺขิตา ฯ |๓.๑๗๗| อปฺปิจฺฉา นิปกา เอเต อปฺปาหารา อโลลุปา ลาภาลาเภน สนฺตุฏฺฐา ปริวาเรนฺติ มํ สทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตฬากาสุํ ฯ |๓.๑๗๘| ฌายี ฌานรตา ธีรา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา อากิญฺจญฺญํ ปตฺถยนฺตา ปริวาเรนฺติ มํ สทา ฯ |๓.๑๗๙| อภิญฺญาปารมิปฺปตฺตา เปตฺติเก โคจเร รตา อนฺตลิกฺขจรา ธีรา ปริวาเรนฺติ มํ สทา ฯ |๓.๑๘๐| สํวุตา ฉสุ ทฺวาเรสุ อเนญฺชา รกฺขิตินฺทฺริยา อสํสฏฺฐา จ เต ธีรา มม สิสฺสา ทุราสทา ฯ |๓.๑๘๑| ปลฺลงฺเกน นิสชฺชาย ฐานา จงฺกมเนน จ วีตินาเมนฺติ เต รตฺตึ มม สิสฺสา ทุราสทา ฯ |๓.๑๘๒| รชฺชนีเย น รชฺชนฺติ โทสนีเย น ทุสฺสเร โมหนีเย น มุยฺหนฺติ มม สิสฺสา ทุราสทา ฯ |๓.๑๘๓| อิทฺธึ วิมํสมานา เต วตฺตนฺติ นิจฺจกาลิกํ ปฐวึ เต ปกมฺเปนฺติ สารมฺเภน ทุราสทา ฯ |๓.๑๘๔| กีฬมานาว เต สิสฺสา กีฬนฺติ ฌานกีฬิตํ ชมฺพุโต ผลมาเนนฺติ มม สิสฺสา ทุราสทา ฯ |๓.๑๘๕| อญฺเญ คจฺฉนฺติ โคยานํ อญฺเญ ปุพฺพวิเทหนํ อญฺเญ จ อุตฺตรกุรุํ มม สิสฺสา ทุราสทา ฯ |๓.๑๘๖| ปุรโต เปเสนฺติ เต ขารึ ปจฺฉโต จ วชนฺติ เต จตุพฺพีสสหสฺเสหิ ฉาทิตํ โหติ อมฺพรํ ฯ |๓.๑๘๗| อคฺคิปากํ ^๑- อนคฺคึ จ ทนฺโตทุกฺขลิกาปิจ อมฺพนา โกฏิกา เกจิ ปวตฺตผลโภชนา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อคฺคปากี อนคฺคี จ ฯ |๓.๑๘๘| อุทโกโรหกา เกจิ สายํ ปาโต สุจิรตา โตยาภิเสกจรณา ^๑- มม สิสฺสา ทุราสทา ฯ |๓.๑๘๙| ปรูฬฺหกจฺฉนขโลมา ปงฺกทนฺตา รชสฺสิรา คนฺธิตา สีลคนฺเธน มม สิสฺสา ทุราสทา ฯ |๓.๑๙๐| ปาโตว สนฺนิปาเตตฺวา ชฏิลา อุคฺคตาปนา ลาภาลาภํ ปกิตฺเตตฺวา คจฺฉนฺติ อมฺพเร ตทา ฯ |๓.๑๙๑| เอเตสํ ปกฺกมนฺตานํ มหาสทฺโท ปวตฺตติ อชินจมฺมสทฺเทน โมทิตา โหนฺติ เทวตา ฯ |๓.๑๙๒| ทิโสทิสา ปกฺกมนฺติ อนฺตลิกฺขจรา อิสี สกพเลนุปตฺถทฺธา เต คจฺฉนฺติ ยถิจฺฉกํ ฯ |๓.๑๙๓| ปฐวีกมฺปกา เอเต สพฺเพว นภจาริโน อุคฺคเตชา ทุปฺปสหา สาคโรว อโขภิยา ฯ |๓.๑๙๔| ฐานจงฺกมิยา เกจิ เกจิ เนสชฺชิกา อิสี ปวตฺตโภชนา เกจิ มม สิสฺสา ทุราสทา ฯ |๓.๑๙๕| เมตฺตาวิหาริโน เอเต หิเตสี สพฺพปาณินํ อนตฺตุกฺกํสกา สพฺเพ น เต วมฺเภนฺติ กสฺสจิ ฯ |๓.๑๙๖| สีหราชาว สมฺภีตา คชราชาว ถามวา ทุราสทา พฺยคฺฆาริว อาคจฺฉนฺติ มมนฺติเก ฯ |๓.๑๙๗| วิชฺชาธรา เทวตา จ นาคคนฺธพฺพรกฺขสา กุมฺภณฺฑา ทานวา ครุฬา อุปชีวนฺติ ตํ สรํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โตยาภิเสจนกรา ฯ |๓.๑๙๘| เต ชฏาขาริภริตา อชินุตฺตรวาสิโน อนฺตลิกฺขจรา สพฺเพ อุปชีวนฺติ ตํ สรํ ฯ |๓.๑๙๙| ตทานุจฺฉวิกา เอเต อญฺญมญฺญํ สคารวา จตุพฺพีสสหสฺสานํ ขิตฺตสทฺโท น วิชฺชติ ฯ |๓.๒๐๐| ปาเท ปาทํ นิกฺขิปนฺตา อปฺปสทฺทา สุสํวุตา อุปสงฺกมฺม สพฺเพ เต สิรสา วนฺทเร มมํ ฯ |๓.๒๐๑| เตหิ สิสฺเสหิ ปริวุโต สนฺเตหิ จ ตปสฺสิภิ วสามิ อสฺสเม ตตฺถ ฌายี ฌานรโต อหํ ฯ |๓.๒๐๒| อิสีนํ สีลคนฺเธน ปุปฺผคนฺเธน จูภยํ ผลีนํ ผลคนฺเธน คนฺธิโต โหติ อสฺสโม ฯ |๓.๒๐๓| รตฺตินฺทิวํ น ชานามิ อรติ เม น วิชฺชติ สเก สิสฺเส โอวทนฺโต ภิยฺโย หาสํ ลภามหํ ฯ |๓.๒๐๔| ปุปฺผานํ ปุปฺผมานานํ ผลานญฺจ วิปจฺจตํ ทิพฺพา คนฺธา ปวายนฺติ โสภยนฺตา มมสฺสมํ ฯ |๓.๒๐๕| สมาธิมฺหา วุฏฺฐหิตฺวา อาตาปี นิปโก อหํ ขาริภารํ คเหตฺวาน วนํ อชฺโฌคหึ อหํ ฯ |๓.๒๐๖| อุปฺปาเต สุปิเน จาปิ ลกฺขเณสุ สุสิกฺขิโต ปวตฺตมานํ มนฺตปทํ ธารยามิ อหํ ตทา ฯ |๓.๒๐๗| อโนมทสฺสี ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ วิเวกกาโม สมฺพุทฺโธ หิมวนฺตํ อุปาคมิ ฯ |๓.๒๐๘| อชฺโฌคเหตฺวา หิมวนฺตํ อคฺโค การุณิโก มุนิ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวาน นิสีทิ ปุริสุตฺตโม ฯ |๓.๒๐๙| ตมทฺทสาหํ สมฺพุทฺธํ สปฺปภาสํ มโนรมํ อินฺทีวรํว ชลิตํ อาทิตฺตํว หุตาสนํ ฯ |๓.๒๑๐| ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว วิชฺชุํว ^๑- คคเณ ยถา สุผุลฺลํ สาลราชํว อทฺทสํ โลกนายกํ ฯ |๓.๒๑๑| อยํ นาโค มหาวีโร ทุกฺขสฺสนฺตกโร มุนิ อิมํ ทสฺสนมาคมฺม สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจเร ฯ |๓.๒๑๒| ทิสฺวานาหํ เทวเทวํ ลกฺขณํ อุปธารยึ พุทฺโธ นุ โข น วา พุทฺโธ หนฺท ปสฺสามิ จกฺขุมํ ฯ |๓.๒๑๓| สหสฺสารานิ จกฺกานิ ทิสฺสนฺติ จรณุตฺตเม ลกฺขณานิสฺส ทิสฺวาน นิฏฺฐํ คญฺฉึ ตถาคเต ฯ |๓.๒๑๔| สมฺมชฺชนึ คเหตฺวา สมฺมชฺชิตฺวานหํ ตทา อฏฺฐ ปุปฺเผ สมาเนตฺวา พุทฺธเสฏฺฐํ อปูชยึ ฯ |๓.๒๑๕| ปูชยิตฺวาน ตํ พุทฺธํ โอฆติณฺณมนาสวํ เอกํสํ อชินํ กตฺวา นมสฺสึ โลกนายกํ ฯ |๓.๒๑๖| เยน ญาเณน สมฺพุทฺโธ วิหรติ อนาสโว ตํ ญาณํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๓.๒๑๗| สมุทฺธรยิมํ โลกํ สยมฺภุ อมิโตทย ตว ทสฺสนมาคมฺม กงฺขาโสตํ ตรนฺติ เต ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิชฺชุตํ ฯ |๓.๒๑๘| ตุวํ สตฺถา จ เกตุ จ ธโช ยูโป จ ปาณินํ ปรายโน ปติฏฺฐา จ ทีโป จ ทิปทุตฺตโม ฯ |๓.๒๑๙| สกฺกา สมุทฺเท อุทกํ ปเมตุํ อาฬฺหเกน วา น เตฺวว ตว สพฺพญฺญุ ญาณํ สกฺกา ปเมตเว ฯ |๓.๒๒๐| ธาเรตุํ ปฐวึ สกฺกา ฐเปตฺวา ตุลมณฺฑเล น เตฺวว ตว สพฺพญฺญุ ญาณํ สกฺกา ปเมตเว ฯ |๓.๒๒๑| อากาสํ มินิตุํ สกฺกา รชฺชุนา ^๑- องฺคุเลน วา น เตฺวว ตว สพฺพญฺญุ ญาณํ สกฺกา ปเมตเว ฯ |๓.๒๒๒| มหาสมุทฺเท อุทกํ ปฐวิญฺจาขิลญฺชเห พุทฺธญาณํ อุปาทาย อุปมาโต น ยุชฺชเร ฯ |๓.๒๒๓| สเทวกสฺส โลกสฺส จิตฺตํ เยสํ ปวตฺตติ อนฺโตชาลิคตา เอเต ตว ญาณมฺหิ จกฺขุม ฯ |๓.๒๒๔| เยน ญาเณน ปตฺโตสิ เกวลํ โพธิมุตฺตมํ เตน ญาเณน สพฺพญฺญุ มทฺทสิ ปรติตฺถิเย ฯ |๓.๒๒๕| อิมา คาถา ปเฐตฺวาน สุรุจิ นาม ตาปโส อชินํ ปตฺถริตฺวาน ปฐวิยํ นิสีทิ โส ฯ |๓.๒๒๖| จุลฺลาสีติสหสฺสานิ อชฺโฌคาโฬฺห มหณฺณเว อจฺจุคฺคโต ตาวเทว คิริราชา ปวุจฺจติ ฯ |๓.๒๒๗| ตาว อจฺจุคฺคโต เนรุ อายโต วิตฺถโต จ โส จุณฺณิโต สงฺขเภเทน ^๒- โกฏิสตสหสฺสิโย ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. รชฺชุยา ฯ ^๒ ม. อณุเภเทน ฯ |๓.๒๒๘| ลกฺเข ฐปิยมานมฺหิ ปริกฺขยมคจฺฉถ น เตฺวว ตว สพฺพญฺญุ ญาณํ สกฺกา ปเมตเว ฯ |๓.๒๒๙| สุขุมจฺฉิเกน ชาเลน อุทกํ โย ปริกฺขิเป เย เกจิ อุทเก ปาณา อนฺโตชาลิคตา สิยุํ ฯ |๓.๒๓๐| ตเถว หิ มหาวีร เย เกจิ ปุถุติตฺถิยา ทิฏฺฐิคฺคหณปกฺขนฺตา ปรามาเสน โมหิตา ฯ |๓.๒๓๑| ตว สุทฺเธน ญาเณน อนาวรณทสฺสินา อนฺโตชาลิคตา เอเต ญาณนฺเต นาติวตฺตเร ฯ |๓.๒๓๒| ภควา จ ตมฺหิ สมเย อโนมทสฺสี มหายโส วุฏฺฐหิตฺวา สมาธิมฺหา ทิสํ โอโลกยี ชิโน ฯ |๓.๒๓๓| อโนมทสฺสิมุนิโน นิสโภ นาม สาวโก ปริวุโต สตสหสฺเสหิ สนฺตจิตฺเตหิ ตาทิภิ ฯ |๓.๒๓๔| ขีณาสเวหิ สุทฺเธหิ ฉฬภิญฺเญหิ ตาทิหิ ^๑- จิตฺตมญฺญาย พุทฺธสฺส อุเปสิ โลกนายกํ ฯ |๓.๒๓๕| อนฺตลิกฺเข ฐิตา ตตฺถ ปทกฺขิณมกํสุ เต นมสฺสนฺตา ปญฺชลิกา โอรุหุํ ^๒- พุทฺธสนฺติเก ฯ |๓.๒๓๖| อโมทสฺสี ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา สิตํ ปาตุํ กรี ชิโน ฯ |๓.๒๓๗| วรุโณ นามุปฏฺฐาโก อโนมทสฺสิสฺส สตฺถุโน เอกํสํ จีวรํ กตฺวา อาปุจฺฉิ โลกนายกํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ฌายิภิ ฯ ^๒ ม. โอตรุํ ฯ |๓.๒๓๘| โก นุ โข ภควา เหตุ สิตกมฺมสฺส สตฺถุโน น หิ พุทฺธา อเหตูหิ สิตํ ปาตุํ กโรนฺติ เต ฯ |๓.๒๓๙| อโนมทสฺสี ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ภิกฺขุมชฺเฌ นิสีทิตฺวา อิมํ คาถํ อภาสถ ฯ |๓.๒๔๐| โย มํ ปุปฺเผน ปูเชสิ ญาณญฺจาปิ อนุตฺถวิ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๓.๒๔๑| พุทฺธสฺส คิรมญฺญาย สพฺเพ เทวา สมานุสา ^๑- สทฺธมฺมํ โสตุกามา เต สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมุํ ฯ |๓.๒๔๒| ทสสุ โลกธาตูสุ เทวกายา มหิทฺธิกา สทฺธมฺมํ โสตุกามา เต สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมุํ ฯ |๓.๒๔๓| หตฺถี อสฺสา รถา ปตฺตี เสนา จ จตุรงฺคินี ปริวาเรสฺสนฺติมํ นิจฺจํ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๓.๒๔๔| สฏฺฐี ตุริยสหสฺสานิ เภริโย สมลงฺกตา อุปฏฺฐิสฺสนฺติมํ นิจฺจํ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๓.๒๔๕| โสฬสิตฺถีสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา วิจิตฺตวตฺถาภรณา อามุตฺตมณิกุณฺฑลา ฯ |๓.๒๔๖| อาฬารมุขา ^๒- หสุลา สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา ปริวาเรสฺสนฺติมํ นิจฺจํ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๓.๒๔๗| กปฺปสตสหสฺสานิ เทวโลเก รมิสฺสติ สหสฺสกฺขตฺตุํ จกฺกวตฺติ ราชา รฏฺเฐ ภวิสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สมาคตา ฯ ^๒ โป. อฬารปมฺหา ฯ |๓.๒๔๘| สหสฺสกฺขตฺตุํ เทวินฺโท เทวรชฺชํ กริสฺสติ ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ ฯ |๓.๒๔๙| ปจฺฉิเม ภวสมฺปตฺเต มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ พฺราหฺมณิสาริยา นาม ธารยิสฺสติ กุจฺฉินา ฯ |๓.๒๕๐| มาตุยา นามโคตฺเตน ปญฺญายิสฺสติยํ นโร สารีปุตฺโตติ นาเมน ติกฺขปญฺโญ ภวิสฺสติ ฯ |๓.๒๕๑| อสีติโกฏี ฉฑฺเฑตฺวา ปพฺพชิสฺสติกิญฺจโน คเวสนฺโต สนฺติปทํ จริสฺสติ มหึ อิมํ ฯ |๓.๒๕๒| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๓.๒๕๓| ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต สารีปุตฺโตติ นาเมน เหสฺสติ อคฺคสาวโก ฯ |๓.๒๕๔| อยํ ภาคีรสี คงฺคา หิมวนฺตา ปภาวิตา มหาสมุทฺทมปฺเปติ ตปฺปยนฺตี มโหทธึ ฯ |๓.๒๕๕| ตเถวายํ สารีปุตฺโต สกฺโก ตีสุ วิสารโท ปญฺญาย ปารมึ คนฺตฺวา ตปฺปยิสฺสติ ปาณิโน ฯ |๓.๒๕๖| หิมวนฺตํ อุปาทาย สาครญฺจ มโหทธึ เอตฺถนฺตเร ยํ ปุฬินํ คณนาโต อสงฺขยํ ฯ |๓.๒๕๗| ตมฺปิ สกฺกา อเสเสน สงฺขฺยาตุํ คณนา ยถา น เตฺวว สารีปุตฺตสฺส ปญฺญายนฺโต ภวิสฺสติ ฯ |๓.๒๕๘| ลกฺเข ฐปิยมานมฺหิ ขีเย คงฺคาย วาลุกา น เตฺวว สารีปุตฺตสฺส ปญฺญายนฺโต ภวิสฺสติ ฯ |๓.๒๕๙| มหาสมุทฺเท อูมิโย คณนาโต อสงฺขยา ตเถว สารีปุตฺตสฺส ปญฺญายนฺโต น เหสฺสติ ฯ |๓.๒๖๐| อาราธยิตฺวา สมฺพุทฺธํ โคตมํ สกฺยปุงฺควํ ปญฺญาย ปารมึ คนฺตฺวา เหสฺสติ อคฺคสาวโก ฯ |๓.๒๖๑| ปวตฺติตํ ธมฺมจกฺกํ สกฺยปุตฺเตน ตาทินา อนฺวตฺติสฺสติ สมฺมา วสฺสนฺโต ธมฺมวุฏฺฐิโย ฯ |๓.๒๖๒| สพฺพเมตํ อภิญฺญาย โคตโม สกฺยปุงฺคโว ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสฺสติ ฯ |๓.๒๖๓| อโห เม สุกตํ กมฺมํ อโนมทสฺสิสฺส สตฺถุโน ยสฺสาธิการํ ^๑- กตฺวาน สพฺพตฺถ ปารมึ คโต ฯ |๓.๒๖๔| อปริเมยฺเย กตํ กมฺมํ ผลํ ทสฺเสสิ เม อิธ สุมุตฺโต สรเวโคว กิเลเส ฌาปยึ อหํ ฯ |๓.๒๖๕| อสงฺขตํ คเวสนฺโต นิพฺพานํ อจลํ ปทํ วิจินํ ติตฺถิเย สพฺเพ เอสาหํ สํสรึ ภเว ฯ |๓.๒๖๖| ยถาปิ พฺยาธิโก โปโส ปริเยเสยฺย โอสถํ วิจิเนยฺย ธนํ สพฺพํ พฺยาธิโต ปริมุตฺติยา ฯ |๓.๒๖๗| อสงฺขตํ คเวสนฺโต นิพฺพานํ อมตํ ปทํ อพฺโพกิณฺณํ ปญฺจสตํ ปพฺพชึ อิสิปพฺพชํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยสฺสาหํ การํ ฯ |๓.๒๖๘| ชฏาย ภารภริโต อชินุตฺตรนิวาสหํ ^๑- อภิญฺญาปารมึ คนฺตฺวา พฺรหฺมโลกํ อคญฺฉหํ ฯ |๓.๒๖๙| นตฺถิ พาหิรเก สุทฺธิ ฐเปตฺวา ชินสาสนํ เย เกจิ พุทฺธิมา สตฺตา สุชฺฌนฺติ ชินสาสเน ฯ |๓.๒๗๐| อตฺถกามํ ^๒- มมเมตํ น หิ นิสึ อหํ อิติ อสงฺขตํ คเวสนฺโต กุติตฺถํ สญฺจรึ อหํ ฯ |๓.๒๗๑| ยถา สารตฺถิโก โปโส กทลึ เฉตฺวาน ผาลเย น ตตฺถ สารํ วินฺเทยฺย สาเรน ริตฺตโก หิ โส ฯ |๓.๒๗๒| ตเถว ติตฺถิยา โลเก นานาทิฏฺฐี พหู ชนา อสงฺขเตน ริตฺตา เต สาเรน กทลี ยถา ฯ |๓.๒๗๓| ปจฺฉิเม ภวสมฺปตฺเต พฺรหฺมพนฺธุ อโหสหํ มหาโภคํ ฉฑฺฑยิตฺวาน ปพฺพชึ อนคาริยํ ฯ ปฐมภาณวารํ ฯ |๓.๒๗๔| อชฺฌายโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู พฺราหฺมโณ สญฺชโย นาม ตสฺส มูเล วสามหํ ฯ |๓.๒๗๕| สาวโก เต มหาวีร อสฺสชิ นาม พฺราหฺมโณ ทุราสโท อุคฺคเตโช ปิณฺฑาย จรตี ตทา ฯ |๓.๒๗๖| ตมทฺทสาสึ สปฺปญฺญํ มุนึ โมเน สมาหิตํ สนฺตจิตฺตํ มหานาคํ สุผุลฺลํ ปทุมํ ยถา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อชินุตฺตรนิวาสโน ฯ ^๒ ม. อตฺถกามมยํ เอตํ น ยิทํ อิติหีติหํ ฯ |๓.๒๗๗| ทิสฺวา เม จิตฺตมุปฺปชฺชิ สุทนฺตํ สุทฺธมานสํ อุสภํ ปวรํ วีรํ อรหายํ ภวิสฺสติ ฯ |๓.๒๗๘| ปาสาทิโก อิริยติ อภิรูโป สุสํวุโต อุตฺตเม ทมเถ ทนฺโต อมตทสฺสี ภวิสฺสติ ฯ |๓.๒๗๙| ยนฺนูนาหํ อุตฺตมตฺถํ ปุจฺเฉยฺยํ ตุฏฺฐมานสํ โส เจ ^๑- ปุฏฺโฐ กถิสฺสติ ปฏิปุจฺฉามหนฺตทา ฯ |๓.๒๘๐| ปิณฺฑจารํ ^๒- จรนฺตสฺส ปจฺฉโต อคมาสหํ โอกาสํ ปฏิมาเนนฺโต ปุจฺฉิตุํ อมตํ ปทํ ฯ |๓.๒๘๑| วีถนฺตเร อนุปฺปตฺตํ อุปคนฺตฺวาน ปุจฺฉหํ กถํ โคตฺโตสิ ตฺวํ วีร ^๓- กสฺส สิสฺโสสิ มาริส ฯ |๓.๒๘๒| โส เม ปุฏฺโฐ วิยากาสิ อสมฺภีโตว เกสรี พุทฺโธ โลเก สมุปฺปนฺโน ตสฺส สิสฺโสมฺหิ อาวุโส ^๔- ฯ |๓.๒๘๓| กิทิสนฺเต มหาวีร อนุชาต มหายส ^๕- พุทฺธสฺส สาสนํ ธมฺมํ สาธุ เม กถยสฺสุ โภ ฯ |๓.๒๘๔| โส เม ปุฏฺโฐ กถี สพฺพํ คมฺภีรํ นิปุณํ ปทํ ตณฺหาสลฺลสฺส หนฺตารํ สพฺพทุกฺขาปนูทนํ ฯ |๓.๒๘๕| เย ธมฺมา เหตุปภวา เตสํ เหตุํ ตถาคโต อาห เตสญฺจ โย นิโรโธ เอวํวาที มหาสมโณ ฯ |๓.๒๘๖| โสหํ วิสฺสชฺชิเต ปเญฺห ปฐมํ ผลมชฺฌคํ วิรโช วิมโล อาสึ สุตฺวาน ชินสาสนํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. เม ฯ ^๒ ม. ปิณฺฑปาตํ ฯ ^๓ ยุ. ธีร ฯ ^๔ ยุ. สาวโก ฯ ^๕ ยุ. มหายโส ฯ |๓.๒๘๗| สุตฺวาน มุนิโน วากฺยํ ปสฺสิตฺวา ธมฺมมุตฺตมํ ปริโยคาฬฺหสทฺธมฺโม อิมํ คาถํ อภาสหํ ฯ |๓.๒๘๘| เอเสว ธมฺโม ยทิ ตาวเทว ปจฺจพฺยถา ปทมโสกํ อทิฏฺฐํ อพฺภตีตํ พหุเกหิ กปฺปนหุเตหิ ฯ |๓.๒๘๙| โยหํ ธมฺมํ คเวสนฺโต กุติตฺเถ สญฺจรึ อหํ โส เม อตฺโถ อนุปฺปตฺโต กาโล เม นปฺปมชฺชิตุํ ฯ |๓.๒๙๐| โตสิโตหํ อสฺสชินา ปตฺวาน อจลํ ปทํ ฯ สหายกํ คเวสนฺโต อสฺสมํ อคมาสหํ |๓.๒๙๑| ทูรโตว มมํ ทิสฺวา สหาโย เม สุสิกฺขิโต อิริยาปถสมฺปนฺโน อิทํ วจนมพฺรวิ ฯ |๓.๒๙๒| ปสนฺนมุขเนตฺโตสิ มุนิภาโวว ทิสฺสติ อมตาธิคโต กจฺจิ นิพฺพานํ อจฺจุตํ ปทํ ฯ |๓.๒๙๓| สุภานุรูโป อายาสิ อาเนญฺชการิโต วิย ทนฺโตว ^๑- ทนฺตทมเถ ^๒- อุปสนฺโตสิ พฺราหฺมณ ฯ |๓.๒๙๔| อมตํ มยา อธิคตํ โสกสลฺลวิโนทนํ ตุวํปิ ตํ อธิคจฺเฉหิ ^๓- คจฺฉาม พุทฺธสนฺติกํ ฯ |๓.๒๙๕| สาธูติ โส ปฏิสฺสุตฺวา สหาโย เม สุสิกฺขิโต หตฺเถน หตฺถํ คณฺหิตฺวา อุปาคมฺม ตวนฺติกํ ^๔- ฯ |๓.๒๙๖| อุโภปิ ปพฺพชิสฺสาม สกฺยปุตฺต ตวนฺติเก ฯ ตว สาสนมาคมฺม วิหราม อนาสวา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. จ ฯ ^๒ ม. ทนฺตทมโถ ฯ ยุ. อุตฺตทมเถ ฯ ^๓ ม. อธิคจฺเฉสิ ฯ @^๔ ยุ. อุปาคมี สตฺถุ สนฺติกํ ฯ |๓.๒๙๗| โกลิโต อิทฺธิยา เสฏฺโฐ อหํ ปญฺญาย ปารโค อุโภว เอกโต หุตฺวา สาสนํ โสภยาม เส ฯ |๓.๒๙๘| อปริโยสิตสงฺกปฺโป กุติตฺเถ สญฺจรึ อหํ ตว ทสฺสนมาคมฺม สงฺกปฺโป ปูริโต มม ฯ |๓.๒๙๙| ปฐวิยํ ปติฏฺฐาย ปุปฺผนฺติ สมเย ทุมา ทิพฺพา คนฺธา สมฺปวนฺติ โตเสนฺติ สพฺพปาณินํ ฯ |๓.๓๐๐| ตเถวาหํ มหาวีร สกฺยปุตฺต มหายส สาสเน โว ^๑- ปติฏฺฐาย สมเยสามิ ปุปฺผิตุํ ฯ |๓.๓๐๑| วิมุตฺติปุปฺผเมสนฺโต ภวสํสารโมจนํ วิมุตฺติปุปฺผลาเภน โตเสมิ สพฺพปาณินํ ฯ |๓.๓๐๒| ยาวตา พุทฺธเขตฺตมฺหิ ฐเปตฺวาน มหามุนึ ปญฺญาย สทิโส นตฺถิ ตว ปุตฺตสฺส จกฺขุม ฯ |๓.๓๐๓| สุวินีตา จ เต สิสฺสา ปริสา จ สุสิกฺขิตา อุตฺตเม ทมเถ ทนฺตา ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ |๓.๓๐๔| ฌายี ฌานรตา ธีรา สนฺตจิตฺตา สมาหิตา มุนี โมเนยฺยสมฺปนฺนา ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ |๓.๓๐๕| อปฺปิจฺฉา นิปกา ธีรา อปฺปาหารา อโลลุปา ลาภาลาเภน สนฺตุฏฺฐา ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ |๓.๓๐๖| อารญฺญิกา ธุตรตา ฌายิโน ลูขจีวรา วิเวกาภิรตา ธีรา ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. เต ฯ |๓.๓๐๗| ปฏิปนฺนา ผลฏฺฐา จ เสขา ผลสมงฺคิโน อาสึสกา ^๑- อุตฺตมตฺถํ ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ |๓.๓๐๘| โสตาปนฺนา จ วิมลา สกทาคามิโน จ เย อนาคามี จ อรหา ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ |๓.๓๐๙| สติปฏฺฐานกุสลา โพชฺฌงฺคภาวนารตา สาวกา โว ^๒- พหู สพฺเพ ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ |๓.๓๑๐| อิทฺธิปาเทสุ กุสลา สมาธิภาวนารตา สมฺมปฺปธานมนุยุตฺตา ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ |๓.๓๑๑| เตวิชฺชา ฉฬภิญฺญา จ อิทฺธิยา ปารมึ คตา ปญฺญาย ปารมิมฺปตฺตา ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ |๓.๓๑๒| อีทิสา ^๓- โว ^๒- มหาวีร ตว สิสฺสา สุสิกฺขิตา ทุราสทา อุคฺคเตชา ปริวาเรนฺติ ตํ สทา ฯ |๓.๓๑๓| เตหิ สิสฺเสหิ ปริวุโต สญฺญเตหิ ตปสฺสิภิ มิคราชาวสมฺภีโต อุฬุราชาว โสภสิ ฯ |๓.๓๑๔| ปฐวิยํ ปติฏฺฐาย รุหนฺติ ขรณีรุหา เวปุลฺลตฺตํ ปาปุณนฺติ ผลญฺจ ทสฺสยนฺติ เต ฯ |๓.๓๑๕| ปฐวีสทิโส ตฺวํสิ สกฺยปุตฺต มหายส ฯ สาสเน เต ปติฏฺฐาย ลภนฺติ อมตํ ผลํ ฯ |๓.๓๑๖| สินฺธุ สรสฺสตี เจว นทิโย จนฺทภาคิกา ^๔- คงฺคา จ ยมุนา เจว สรภู จ อโถ มหี ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อาสีสกา ฯ ^๒ ม. ยุ. เต ฯ ^๓ ม. ยุ. เอทิสา ฯ ^๔ ยุ. นทิยา จนฺทภาคิโย ฯ |๓.๓๑๗| เอตาสํ สนฺทมานานํ สาคโร สมฺปฏิจฺฉติ ชหนฺติ ปุริมํ นามํ สาคโรเตฺวว ญายติ ฯ |๓.๓๑๘| ตเถวิเม จตุวณฺณา ปพฺพชิตฺวา ตวนฺติเก ชหนฺติ ปุริมํ นามํ พุทฺธปุตฺตาติ ญายเร ฯ |๓.๓๑๙| ยถาปิ จนฺโท วิมโล คจฺฉํ อากาสธาตุยา สพฺเพ ตารคเณ โลเก อาภาย อติโรจติ ฯ |๓.๓๒๐| ตเถว ตฺวํ มหาวีร ปริวุโต เทวมานุเส พุทฺธกฺเขตฺตํ อติกฺกมฺม ชลสิ สพฺพทา ตุวํ ฯ |๓.๓๒๑| คมฺภีเร อุฏฺฐิตา อูมิ น เวลํ อติวตฺตติ สพฺพเวลํ ปผุสฺสนฺติ สญฺจุณฺณา วิกิรนฺติ ตา ฯ |๓.๓๒๒| ตเถว ติตฺถิยา โลเก นานาทิฏฺฐี พหู ชนา ธมฺมํ ตริตุกามา เต นาติวตฺตนฺติ ตํ มุนึ ฯ |๓.๓๒๓| สเจ จ ^๑- ตํ ปาปุณนฺติ ปฏิวาเรหิ ^๒- จกฺขุม ตวนฺติกํ อุปาคนฺตฺวา สญฺจุณฺณาว ภวนฺติ เต ฯ |๓.๓๒๔| ยถาปิ อุทเก ชาตา กุมุทา มนฺทาลกา ^๓- พหู อุปลิมฺปนฺติ โตเยน กทฺทมกลเลน จ ฯ |๓.๓๒๕| ตเถว พหุกา สตฺตา โลเก ชาตา วิรูหเร อฑฺฑิตา ราคโทเสน กทฺทเม กุมุทํ ยถา ฯ |๓.๓๒๖| ยถา ปทุมํ ชลชํ ชลมชฺเฌ วิโรจติ ^๔- น โส ลิมฺปติ โตเยน ปริสุทฺโธ หิ เกสรี ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ว ฯ ^๒ ม. ยุ. ปฏิวาเทหิ ฯ ^๓ ยุ. มทฺทาลกา ฯ ^๔ ม. ยุ. วิรูหติ ฯ |๓.๓๒๗| ตเถว ตฺวํ มหาวีร โลเก ชาโต มหามุนิ โนปลิมฺปสิ โลเกน โตเยน ปทุมํ ยถา ฯ |๓.๓๒๘| ยถา หิ รมฺมเก มาเส พหู ปุปฺผนฺติ วาริชา นาติกฺกมนฺติ ตํ มาสํ สมโย ปุปฺผนาย โส ฯ |๓.๓๒๙| ตเถว ตฺวํ สกฺยปุตฺต ^๑- ปุปฺผิโต เต วิมุตฺติยา สาสนํ นาติวตฺตนฺติ ปทุมํ วารินา ยถา ฯ |๓.๓๓๐| สุปุปฺผิโต สาลราชาว ทิพฺพคนฺธํ ปวายติ อญฺญสาเลหิ ปริวุโต สาลราชาติโสภติ ^๒- ฯ |๓.๓๓๑| ตเถว ตฺวํ มหาวีร พุทฺธญาเณน ปุปฺผิโต ภิกฺขุสงฺเฆน ปริวุโต สาลราชาว โสภสิ ฯ |๓.๓๓๒| ยถาปิ เสโล หิมวา โอสโถ สพฺพปาณินํ นาคานํ อสุรานญฺจ เทวานํ อาลโยปิจ ฯ |๓.๓๓๓| ตเถว ตฺวํ มหาวีร โอสโถ วิย ปาณินํ เตวิชฺชา ฉฬภิญฺญา จ อิทฺธิยา ปารมึ คตา ฯ |๓.๓๓๔| อนุสิฏฺฐา มหาวีร ตยา การุณิเกน เต รมนฺติ ธมฺมรติยา วสนฺติ ตว สาสเน ฯ |๓.๓๓๕| มิคราชา ยถา สีโห อภินิกฺขมฺม อาสยา จตุทฺทิสา ^๓- วิโลเกตฺวา ติกฺขตฺตุํ อภินาทติ ^๔- ฯ |๓.๓๓๖| สพฺเพ มิคา อุตฺตสนฺติ มิคราชสฺส คชฺชโต ตถา หิ ชาติมา เอโส ปสุํ ^๕- ตาเสติ สพฺพทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. มหาวีร ฯ ^๒ ม. ยุ. สาลราชาว โสภติ ฯ ^๓ ม. จตุทฺทิสานุวิโลเกตฺวา ฯ @^๔ ยุ. อภินาทยิ ฯ ^๕ ม. ยุ. ปสู ฯ |๓.๓๓๗| คชฺชโต เต มหาวีร พสุธายํ ปกมฺปติ โพธเนยฺยา ปพุชฺฌนฺติ ตสนฺติ มารกายิกา ฯ |๓.๓๓๘| ตสนฺติ ติตฺถิยา สพฺเพ นทโต เต มหามุนิ กากเสนาว วิพฺภนฺตา มิครญฺญา ยถา มิคา ฯ |๓.๓๓๙| เย เกจิ คณิโน โลเก สตฺถาโรติ ปวุจฺจเร ปรมฺปราภตํ ธมฺมํ เทเสนฺติ ปริสาย เต ฯ |๓.๓๔๐| น เหว ตฺวํ มหาวีร ธมฺมํ เทเสสิ ปาณินํ สามํ สจฺจานิ พุชฺฌิตฺวา เกวลํ โพธิปกฺขิกํ ฯ |๓.๓๔๑| อาสยานุสยํ ญตฺวา อินฺทฺริยานํ พลาพลํ ภพฺพาภพฺเพ วิทิตฺวาน มหาเมโฆว คชฺชสิ ฯ |๓.๓๔๒| จกฺกวาฬปริยนฺตา นิสินฺนา ปริสา ภเว นานาทิฏฺฐี วิจินฺเตนฺติ วิมติจฺเฉทนาย ตํ ฯ |๓.๓๔๓| สพฺเพสํ จิตฺตมญฺญาย โอปมฺมกุสโล มุนิ เอกํ ปญฺหํ กเถนฺโตว วิมตึ ฉินฺทิ ปาณินํ ฯ |๓.๓๔๔| อุปทิสาสทิเสเหว ^๑- วสุธา ปูริตา ภเว สพฺเพว เต ปญฺชลิกา กิตฺตยุํ โลกนายกํ ฯ |๓.๓๔๕| กปฺปํ วา เต กิตฺตยนฺตา นานาวณฺเณหิ กิตฺตยุํ ปริเมตุํ น กปฺเปยฺยุํ ^๒- อปฺปเมยฺโย ตถาคโต ฯ |๓.๓๔๖| ตถา ^๓- สเกน ถาเมน กิตฺติโต หิ มหาชิโน ^๔- กปฺปโกฏี ปกิตฺเตนฺตา เอวเมวํ ปกิตฺตยุํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อุปติสฺสสทิเสเหว ฯ ^๒ ม. สกฺเกยฺยํ ฯ ยุ. ปปฺปยุยํ ฯ ^๓ ยุ. ยถา ฯ @^๔ ม. มยา ชิโน ฯ |๓.๓๔๗| สเจ หิ โกจิ เทโว วา มนุสฺโส วา สุสิกฺขิโต ปเมตุํ ปริกปฺเปยฺย ^๑- วิฆาตํว ลเภยฺย โส ฯ |๓.๓๔๘| สาสเน เต ปติฏฺฐาย สกฺยปุตฺต มหายส ปญฺญาย ปารมึ คนฺตฺวา วิหรามิ อนาสโว ฯ |๓.๓๔๙| ติตฺถิเย สมฺปมทฺทามิ วตฺเตมิ ชินสาสนํ ธมฺมเสนาปติ อชฺช สกฺยปุตฺตสฺส สาสเน ฯ |๓.๓๕๐| อปริเมยฺเย กตํ กมฺมํ ผลํ ทสฺเสสิ เม อิธ สุมุตฺโต ^๒- สรเวโคว กิเลเส ฌาปยึ มมํ ฯ |๓.๓๕๑| โย โกจิ มนุโช ภารํ ธาเรยฺย มตฺถเก สทา ภาเรน ทุกฺขิโต อสฺส ภาโร หิ ภริโต ตถา ฯ |๓.๓๕๒| ฑยฺหมาโน ติหคฺคีหิ ภเวสุ สํสรึ อหํ ภริโต ภวภาเรน เนรุ อุทฺธริโต ยถา ^๓- ฯ |๓.๓๕๓| โอโรปิโต จ เม ภาโร ภวา อุคฺฆาฏิตา มยา กรณียํ กตํ สพฺพํ สกฺยปุตฺตสฺส สาสเน ฯ |๓.๓๕๔| ยาวตา พุทฺธเขตฺตมฺหิ ฐเปตฺวา สกฺยปุงฺควํ อหํ อคฺโคมฺหิ ปญฺญาย สทิโส เม น วิชฺชติ ฯ |๓.๓๕๕| สมาธิมฺหิ สุกุสโล อิทฺธิยา ปารมึ คโต อิจฺฉมาโน อหํ ^๔- อชฺช สหสฺสํ อภินิมฺมิเน ฯ |๓.๓๕๖| อนุปุพฺพวิหารสฺส วสีภูโต มหามุนิ กเถสิ สาสนํ มยฺหํ นิโรโธ สยนํ มม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ปูริตํ ปริกทฺเธยฺย ฯ ^๒ ม. สุขิตฺโต ฯ ยุ สุขิโต ฯ ^๓ ม. ยุ. คิรึ @อุจฺจาริโต ยถา ฯ ^๔ ม. จหํ ฯ ยุ. วหํ ฯ |๓.๓๕๗| ทิพฺพจกฺขุํ วิสุทฺธํ เม สมาธิกุสโล อหํ สมฺมปฺปธานมนุยุตฺโต โพชฺฌงฺคภาวนารโต ฯ |๓.๓๕๘| สาวเกน หิ ปตฺตพฺพํ สพฺพเมว กตํ มม ^๑- โลกนาถํ ฐเปตฺวาน สทิโส เม น วิชฺชติ ฯ |๓.๓๕๙| สมาปตฺติมฺหิ ^๒- กุสโล ฌานวิโมกฺขานํ ขิปฺปํ ปฏิลาภี โพชฺฌงฺคภาวนารโต สาวกคุณปารมึ คโตสฺมิ ฯ |๓.๓๖๐| สาวกคุณผุสฺเสน ^๓- พุทฺธิยา ปุริสุตฺตมคารวา ^๔- สทฺธาสงฺคหิตํ จิตฺตํ ^[๕]- สทา สพฺรหฺมจาริสุ ฯ |๓.๓๖๑| อุทฺธฏทาโฒว ^๖- สปฺโป ฉินฺนวิสาโณว อุสโภ นิกฺขิตฺตมานทปฺโปว อุเปมิ ครุคารเวน คณํ ฯ |๓.๓๖๒| ยทิ รูปินี ภเวยฺย ปญฺญา เม วสุ ปตีนํ ^๗- สเมยฺย อโนมทสฺสิสฺส ภควโต ผลเมตํ ญาณถวนาย ฯ |๓.๓๖๓| ปวตฺติตํ ธมฺมจกฺกํ สกฺยปุตฺเตน ตาทินา อนุวตฺเตมหํ สมฺมา ญาณถวนายิทํ ผลํ ฯ |๓.๓๖๔| มา เม กทาจิ ปาปิจฺโฉ สเมโต หีนวีริโย อปฺปสฺสุโต อนาจาโร ^๘- สเมโต กตฺถจิ อหุ ฯ |๓.๓๖๕| พหุสฺสุโต จ เมธาวี สีเลสุ สุสมาหิโต เจโตสมถานุยุตฺโต อปิ มุทฺธนิ ติฏฺฐตุ ฯ |๓.๓๖๖| ตํ โว วทามิ ภทฺทํ โว ^๙- ยาวนฺเตตฺถ สมาคตา อปฺปิจฺฉา โหถ สนฺตุฏฺฐา ทานํ ทตฺวา สทา อหุ ^๑๐- ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. มยา ฯ ยุ. มมํ ฯ ^๒ ม. สมาปตฺตินํ ฯ ยุ. สมาปตฺติวินยกุสโล ฯ ^๓ ม. ยุ. @สาวกคุเณนาปิ ผุสฺเสน ฯ ^๔ ม. ปุริสุตฺตมภารวา ฯ ^๕ (ยํ) ฯ ^๖ ม. ยุ. อุทฺธวิโสว ฯ @^๗ ม. วสุมตีปิ น สเมยฺย ฯ ^๘ ม. อนาทโร ฯ ^๙ ม. ยุ. ภทนฺเต ฯ @^๑๐ ม. ยุ. ฌายี ณานรตา สทา ฯ |๓.๓๖๗| ยมหํ ปฐมํ ทิสฺวา วิรโช วิมโล อหุ ^๑- โส เม อาจริโย ธีโร ^๒- อสฺสชิ นาม สาวโก ฯ |๓.๓๖๘| ตสฺสาหํ สาวโก อชฺช ^๓- ธมฺมเสนาปตี อหุ ^๑- สพฺพตฺถ ปารมึ ปตฺวา วิหรามิ อนาสโว ฯ |๓.๓๖๙| โย เม อาจริโย อาสิ อสฺสชิ นาม สาวโก ยสฺสํ ทิสายํ วสติ อุสฺสีสมฺหิ กโรมหํ ฯ |๓.๓๗๐| มม กมฺมํ สริตฺวาน โคตโม สกฺยปุงฺคโว ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ มํ ฯ ^[๔]- |๓.๓๗๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ^๕- ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สารีปุตฺโต เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สารีปุตฺตตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ มหาโมคฺคลฺลานตฺเถราปทานํ (๒) [๔] |๔.๓๗๒| อโนมทสฺสี ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ วิหาสิ หิมวนฺตมฺหิ เทวสงฺฆปุรกฺขโต ฯ |๔.๓๗๓| วรุโณ นาม นาเมน นาคราชา อหํ ตทา กามรูปี วิกุพฺพามิ มโหทธินิวาสหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อหํ ฯ ^๒ ยุ. วีโร ฯ ^๓ ม. ยุ. ตสฺสาหํ อาหสา อชฺช ฯ @^๔ ม. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา @ มาโคว พนฺธนํ หิตฺวา วิหรามิ อนาสโว @ สฺวาคตํ วต เม อาสิ พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก @ ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ ฯ @^๕ ม. สพฺพตฺถ อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ |๔.๓๗๔| องฺคนิยคณํ หิตฺวา ตุริยํ ปฏฺฐเปสหํ สมฺพุทฺธํ ปริวาเรตฺวา วาเทสุํ อจฺฉรา ตทา ฯ |๔.๓๗๕| วิชฺชมาเนสุ ^๑- ตุริเยสุ เทวตุริยานิ วชฺชยุํ อุภินฺนํ สทฺทํ สุตฺวาน พุทฺโธปิ สมฺปพุชฺฌถ ฯ |๔.๓๗๖| นิมนฺตยิตฺวา สมฺพุทฺธํ สกํ ภวนมุปาคมึ อาสนํ ปญฺญเปตฺวาน กาลมาโรจยึ อหํ ฯ |๔.๓๗๗| ขีณาสวสหสฺเสหิ ปุริโต ^๒- โลกนายโก โอภาเสนฺโต ทิสา สพฺพา ภวนมฺเม อุปาคมิ ฯ |๔.๓๗๘| อุปวิฏฺฐํ มหาวีรํ เทวเทวํ นราสภํ ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺตปฺเปสึ ^๓- อนฺนปาเนนหํ ตทา ฯ |๔.๓๗๙| อนุโมทิ มหาวีโร สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๔.๓๘๐| โย โส สงฺฆํ อปูเชสิ พุทฺธญฺจ โลกนายกํ เตน จิตฺตปฺปสาเทน เทวโลกํ คมิสฺสติ ฯ |๔.๓๘๑| สตฺตสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ เทวรชฺชํ กริสฺสติ ปฐพฺยา รชฺชํ อฏฺฐสตํ วสุธํ อาวสิสฺสติ ฯ |๔.๓๘๒| ปญฺจปญฺญาสกฺขตฺตุํ จ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ โภคา อสงฺขยา ตสฺส อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ ตาวเท ฯ |๔.๓๘๓| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วชฺชมาเนสุ ตูเรสุ เทวา ตูรานิ วชฺชยุ ฯ ยุ. อชฺชมาเนสุ ฯ ^๒ ม. ปริวุโต ฯ @ยุ. ปุรโต ฯ ^๓ ม. ส ภิกฺขุสงฺฆํ ตปฺเปสึ ฯ |๔.๓๘๔| นิรยา โส จวิตฺวาน มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ โกลิโต นาม นาเมน พฺรหฺมพนฺธุ ภวิสฺสติ ฯ |๔.๓๘๕| โส ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวาน กุสลมูเลน โจทิโต โคตมสฺส ภาวโต ทุติโย เหสฺสติ สาวโก ฯ |๔.๓๘๖| อารทฺธวิริโย ปหิตตฺโต อิทฺธิยา ปารมึ คโต สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๔.๓๘๗| ปาปมิตฺโตปนิสฺสาย กามราควสํ คโต มาตรํ ปิตรญฺจาปิ ฆาตยึ ทุฏฺฐมานโส ฯ |๔.๓๘๘| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ นิรยํ อถ มานุสํ ปาปกมฺมสมงฺคิตํ ^๑- ภินฺนสีโส มรามหํ ^๒- ฯ |๔.๓๘๙| อิทํ ปจฺฉิมกํ มยฺหํ จริโม วตฺตเต ภโว อิธาปิ อีทิสํ มยฺหํ มรณกาเล ภวิสฺสติ ฯ |๔.๓๙๐| ปวิเวกมนุยุตฺโต สมาธิภาวนารโต สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ |๔.๓๙๑| ธรณึปิ สุคมฺภีรํ พหลํ ทุปฺปธํสิยํ วามงฺคุฏฺเฐน จาเลยฺยํ ^๓- อิทฺธิยา ปารมึ คโต ฯ |๔.๓๙๒| อสฺมิมานํ น ปสฺสามิ มาโน มยฺหํ น วิชฺชติ สามเณเร อุปาทาย ครุจิตฺตํ กโรมหํ ฯ |๔.๓๙๓| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป ยํ กมฺมํ อภินีหรํ ตมหํ ภูมึ อนุปฺปตฺโต ปตฺโตมฺหิ อาสวกฺขยํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปาปกมฺมสมงฺคิตา ฯ ยุ. ปาปกมฺมสมงฺคีนํ ฯ ^๒ ยุ. ภวามหํ ฯ @^๓ ม. ยุ. โขเภยฺยํ ฯ |๔.๓๙๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ มหากสฺสปตฺเถราปทานํ (๓) [๕] |๕.๓๙๕| ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน นิพฺพุเต โลกนาถสฺมึ ปูชํ กุพฺพนฺติ สตฺถุโน ฯ |๕.๓๙๖| อุทคฺคจิตฺตา ชนตา อาโมทิตปฺปโมทิตา เตสุ สํเวคชาเตสุ ปีติ เม อุปปชฺชถ ^๑- ฯ |๕.๓๙๗| ญาติมิตฺเต สมาเนตฺวา อิทํ วจนมพฺรวึ ปรินิพฺพุโต มหาวีโร หนฺท ปูชํ กโรม เส ฯ |๕.๓๙๘| สาธูติ เต ปฏิสฺสุตฺวา ภิยฺโย หาสํ ชนึสุ เม พุทฺธสฺมึ โลกนาถสฺมึ กาหาม ปุญฺญสญฺจยํ ฯ |๕.๓๙๙| อคฺฆิยํ สุกตํ กตฺวา สตหตฺถํ สมุคฺคตํ ทิยฑฺฒํ หตฺถสตํปิ วิมานํ นภมุคฺคตํ ฯ |๕.๔๐๐| กตฺวาน อคฺฆิยํ ตตฺถ กุสลปนฺตีหิ จิตฺติตํ สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา เจติยํ ปูชยุตฺตมํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อุทปชฺชถ ฯ |๕.๔๐๑| อคฺคิกฺขนฺโธว ชลติ สาลราชาว ผุลฺลิโต ^๑- อินฺทลฏฺฐีว อากาเส โอภาสติ ^๒- จตุทฺทิสา ฯ |๕.๔๐๒| ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา กตฺวาน กุสลํ พหุํ ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวาน ติทสํ อุปปชฺชหํ ฯ |๕.๔๐๓| สหสฺสยุตฺตํ หยวาหึ ทิพฺพยานํ อธิฏฺฐิโต อุพฺพิทฺธํ ภวนํ มยฺหํ สตฺตภุมฺมํ สมุคฺคตํ ฯ |๕.๔๐๔| กูฏาคารสหสฺสานิ สพฺพโสณฺณมยา อหุ ^๓- ชลนฺติ สกเตเชน ทิสา สพฺพา ปภาสยุํ ^๔- ฯ |๕.๔๐๕| สนฺติ อญฺเญปิ นิยฺยุหา โลหิตงฺกมยา ^๕- ตทา เตปิ โชตนฺติ อาภาย สมนฺตา จตุโร ทิสา ฯ |๕.๔๐๖| ปุญฺญกมฺมาภินิพฺพตฺตา กูฏาคารา สุนิมฺมิตา มณิมยาปิ โชตนฺติ ทิโสทิสํ ^๖- สมนฺตโต ฯ |๕.๔๐๗| เตสํ อุชฺโชตมานานํ โอภาโส วิปุโล อหุ สพฺเพ เทเว อภิโภมิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๕.๔๐๘| สฏฺฐิกปฺปสหสฺสมฺหิ อุพฺพิทฺโธ นาม ขตฺติโย จาตุรนฺโต วิชิตาวี ปฐวึ อาวสึ อหํ |๕.๔๐๙| ตเถว ภทฺทเก กปฺเป ตึสกฺขตฺตุํ อโหสหํ ฯ สกกมฺมาภิรทฺโธมฺหิ จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๕.๔๑๐| สตฺตรตนสมฺปนฺโน จตุทีปมฺหิ อิสฺสโร ตตฺถาปิ ภวนํ มยฺหํ อินฺทลฏฺฐีว อุคฺคตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อคฺคิกฺขนฺโธว ชลิโต กึสุโกอิว ผุลฺลิโต ฯ ยุ... ชลิโต... ฯ ^๒ ม. โอภาเสติ ฯ @^๓ ม. อหํ ฯ ยุ. สพฺเพ โสวณฺณมยา อหํ ฯ ^๔ ม. ยุ. ปภาสยํ ฯ @^๕ ม. นิยฺยูหา โลหิตงฺคมยา ฯ ^๖ ม. ยุ. ทิสา ทส ฯ |๕.๔๑๑| อายามโต จตุพฺพีสา วิตฺถาเรน จ ทฺวาทสา รมฺมกํ ^๑- นาม นครํ ทฬฺหปาการโตรณํ ฯ |๕.๔๑๒| อายามโต ปญฺจสตํ วิตฺถาเรน ตทฑฺฒกํ อากิณฺณํ ชนกาเยหิ ติทสานํ ปุรํ วิย ฯ |๕.๔๑๓| ยถา สูจิฆเร สูจิ ปกฺขิตฺตา ปณฺณวีสติ อญฺญมญฺญํ ปฆฏฺเฏนฺติ อากิณฺณา โหติ สตตา ^๒- ฯ |๕.๔๑๔| เอวมฺปิ นครํ มยฺหํ หตฺถสฺสรถสงฺกุลํ ^๓- มนุสฺเสหิ ตทากิณฺณํ รมฺมกํ ^๑- นครุตฺตมํ ฯ |๕.๔๑๕| ตตฺถ ภุตฺวา ปิวิตฺวา จ ปุน เทวตฺตตํ คโต ภเว ปจฺฉิมเก มยฺหํ อโหสิ กุลสมฺปทา ฯ |๕.๔๑๖| พฺรหฺมญฺญกุลสมฺภูโต มหารตนสญฺจโย อสีติโกฏิโย หิตฺวา หิรญฺญสฺส ปริพฺพชึ ^๔- ฯ |๕.๔๑๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มหากสฺสโป เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มหากสฺสปตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. รมฺมณํ ฯ ^๒ ม. อากิณฺณํ โหติ ลงฺกตํ ฯ ยุ. .. โหติ ตํ ตทา ฯ @^๓ ม. หตฺถิสฺสรถสงฺกุลํ ฯ ^๔ ม. หิรญฺญสฺสาปิ ปพฺพชึ ฯ ฉฏฺฐํ อนุรุทฺธตฺเถราปทานํ (๔) [๖] |๖.๔๑๘| สุเมธํ ภควนฺตาหํ โลกเชฏฺฐํ นราสภํ วูปกฏฺฐํ วิหรนฺตํ อทฺทสํ โลกนายกํ ฯ |๖.๔๑๙| อุปคนฺตฺวาน สมฺพุทฺธํ สุเมธํ โลกนายกํ อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน พุทฺธเสฏฺฐํ อยาจหํ ฯ |๖.๔๒๐| อนุกมฺป มหาวีร โลกเชฏฺฐ นราสภ ปทีปนฺเต ปทสฺสามิ รุกฺขมูลมฺหิ ฌายโต ฯ |๖.๔๒๑| อธิวาเสสิ โส ธีโร สยมฺภู วทตํ วโร ทุเมสุ วินิวิชฺฌิตฺวา ยนฺตํ โยเชตฺวหนฺตทา ^๑- ฯ |๖.๔๒๒| สหสฺสวฏฺฏิปาทาสึ พุทฺธสฺส โลกพนฺธุโน สตฺตาหํ ปชฺชลิตฺวาน ปทีปา วูปสมฺมิสุํ ^๒- ฯ |๖.๔๒๓| เตน จิตฺตปฺปสาเทน เจตนาปณิธีหิ จ ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ วิมานํ อุปปชฺชหํ ฯ |๖.๔๒๔| อุปปนฺนสฺส เทวตฺตํ พฺยมฺโห ^๓- อาสิ สุนิมฺมิโต สมนฺตโต ปชฺชลติ ทีปทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๖.๔๒๕| อฏฺฐวีสติกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ อโหสหํ ทิวารตฺติญฺจ ปสฺสามิ สมนฺตา โยชนนฺตทา ฯ |๖.๔๒๖| สมนฺตา โยชนํ สพฺพํ วิโรเจมิ อหํ ตทา สพฺเพ เทเว อภิโภมิ ทีปทานสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โยชิยหํ ตทา ฯ ^๒ ม. ทีปา วูปสมึสุ เม ฯ ^๓ ม. พฺยมฺหํ อาสิ สุนิมฺมิตํ ฯ @ยุ. ถมฺโภ ฯ |๖.๔๒๗| ตึสกปฺปานิ เทวินฺโท เทเว รชฺชมการยึ น มํ เกจาติมญฺญนฺติ ทีปทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๖.๔๒๘| สหสฺสโลกํ ญาเณน ปสฺสามิ สตฺถุสาสเน ทิพฺพจกฺขุํ อนุปฺปตฺโต ทีปทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๖.๔๒๙| สุเมโธ นาม สมฺพุทฺโธ ตึสกปฺปสหสฺสิโก ^๑- ตสฺส ทีโป มยา ทินฺโน วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๖.๔๓๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อนุรุทฺโธ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อนุรุทฺธตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ปุณฺณมนฺตานีปุตฺตตฺเถราปทานํ (๕) [๗] |๗.๔๓๑| อชฺฌานโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู ปุรกฺขโตมฺหิ สิสฺเสหิ อุปคญฺฉึ นรุตฺตมํ ฯ |๗.๔๓๒| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห มม กมฺมํ ปกิตฺเตสิ สงฺขิตฺเตน มหามุนิ ฯ |๗.๔๓๓| ตาหํ ธมฺมํ สุณิตฺวาน อภิวาเทตฺวาน สตฺถุโน อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน ปกฺกามึ ^๒- ทกฺขิณามุโข ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ตึสกปฺปสหสฺสิโต ฯ ^๒ ม. ปกฺกมึ ฯ |๗.๔๓๔| สงฺขิตฺเตน สุณิตฺวาน วิตฺถาเรน อเทสยึ ^๑- สพฺเพ สิสฺสา อตฺตมนา สุตฺวาน มม ภาสโต ฯ สกํ ทิฏฺฐึ วิโนเทตฺวา พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาทยุํ |๗.๔๓๕| สงฺขิตฺเตนปิ เทเสมิ วิตฺถาเรน ตเถวหํ ฯ อภิธมฺมนยญฺโญหํ กถาวตฺถุวิสุทฺธิยา สพฺเพสํ วิญฺญาเปตฺวาน วิหรามิ อนาสโว ฯ |๗.๔๓๖| อิโต ปญฺจสเต กปฺเป จตุโร สุปฺปกาสกา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จตุทีปมฺหิ อิสฺสรา ฯ |๗.๔๓๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุณฺโณ มนฺตานีปุตฺโต เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปุณฺณสฺส มนฺตานีปุตฺตตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ อุปาลิตฺเถราปทานํ (๖) [๘] |๘.๔๓๘| นคเร หํสวติยา สุชาโต นาม พฺราหฺมโณ อสีติโกฏิสนฺนิจโย ^๒- ปหูตธนธญฺญวา ฯ |๘.๔๓๙| อชฺฌายโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู ลกฺขเณ อิติหาเส จ สทฺธมฺเม ปารมึ คโต ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อภาสยึ. ฯ ^๒ ม. ยุ. อสีติโกฏินิจโย ฯ |๘.๔๔๐| ปริพฺพชา เอกสิขา โคตมา พุทฺธสาวกา จรกา ตาปสา เจว จรนฺติ มหิยา ตทา ฯ |๘.๔๔๑| เตปิ มํ ปริวาเรนฺติ พฺราหฺมโณ วิสฺสุโต อิติ พหู ชนา มํ ปูเชนฺติ ^๑- นาหํ ปูเชมิ กิญฺจินํ ฯ |๘.๔๔๒| ปูชารหํ น ปสฺสามิ มานถทฺโธ อหํ ตทา พุทฺโธติ วจนํ นตฺถิ ตาว นุปฺปชฺชเต ชิโน ฯ |๘.๔๔๓| อจฺจเยน อโหรตฺตํ ปทุมุตฺตรนายโก ^๒- สพฺพํ ตมํ วิโนเทตฺวา โลเก อุปฺปชฺชิ จกฺขุมา ฯ |๘.๔๔๔| วิตฺถาริเก พหู ชญฺเญ ปุถุภูเต จ สาสเน อุปาคมิ ตทา พุทฺโธ นครํ หํสสวฺหยํ ฯ |๘.๔๔๕| ปิตุ อตฺถาย โส พุทฺโธ ธมฺมํ เทเสสิ จกฺขุมา เตน กาเลน ปริสา สมนฺตา โยชนํ ตทา ฯ |๘.๔๔๖| สมฺมโต มนุชานํ โย ^๓- สุนนฺโท นาม ตาปโส ยาวตา พุทฺธปริสา ปุปฺเผหิจฺฉาทยิ ตทา ฯ |๘.๔๔๗| จตุสจฺจํ ปกาเสนฺโต เสฏฺเฐ จ ปุปฺผมณฺฑเป โกฏิสตสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อหุ ฯ |๘.๔๔๘| สตฺตรตฺตินฺทิวํ พุทฺโธ วสฺสิตฺวา ธมฺมวุฏฺฐิยา อฏฺฐเม ทิวเส ปตฺเต สุนนฺทํ กิตฺตยี ชิโน ฯ |๘.๔๔๙| เทวโลเก มนุสฺเส วา สํสรนฺโต อยํ ภเว สพฺเพสํ ปวโร หุตฺวา ภเวสุ สํสริสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. พหุชฺชโน มํ ปูเชติ ฯ ^๒ ม. ปทุมุตฺตรนามโก ฯ ^๓ ม. ยุ. โส ฯ |๘.๔๕๐| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม นาเมน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๘.๔๕๑| ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต มนฺตานีปุตฺโต ปุณฺโณติ เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก ฯ |๘.๔๕๒| เอวํ กิตฺตยิ สมฺพุทฺโธ สุนนฺทํ ตาปสํ ตทา หาสยนฺโต ชนํ สพฺพํ ทสฺสยนฺโต สกํ พลํ ฯ |๘.๔๕๓| กตญฺชลี นมสฺสนฺติ สุนนฺทํ ตาปสํ ตทา ^๑- พุทฺเธ การํ กริตฺวาน โสเธสิ คติมตฺตโน ฯ |๘.๔๕๔| ตตฺถ เม อหุ สงฺกปฺโป สุตฺวาน มุนิโน วจํ อหํ ^๒- การํ กริสฺสามิ ยถา ปสฺสามิ โคตมํ ฯ |๘.๔๕๕| เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน กิริยํ จินฺตยึ มมํ กฺยาหํ กมฺมํ อาจรามิ ปุญฺญกฺเขตฺเต อนุตฺตเร ฯ |๘.๔๕๖| อยญฺจ ปาฐิโก ภิกฺขุ สพฺพปาฐีน ^๓- สาสเน วินเย อคฺคนิกฺขิตฺโต ตํ ฐานํ ปตฺถยึ ^๔- อหํ ฯ |๘.๔๕๗| อิทํ เม อมิตํ โภคํ อกฺโขภํ สาครูปมํ เตน โภเคน พุทฺธสฺส อารามํ มาปเย อหํ ฯ |๘.๔๕๘| โสภนํ นาม อารามํ นครสฺส ปุรตฺถโต กตฺวา ^๕- สตสหสฺเสน สงฺฆารามํ อมาปยึ ฯ |๘.๔๕๙| กูฏาคาเร จ ปาสาเท มณฺฑเป หมฺมิเย คุหา จงฺกเม สุกเต กตฺวา สงฺฆาราเม ^๖- อมาปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ชนา ฯ ^๒ ม. อหมฺปิ การํ กสฺสามิ ฯ ^๓ ม. สพฺพปาฐิสฺส ฯ ยุ. สพฺพปาฐิกสาสเน ฯ @^๔ ม. ยุ. ปตฺถเย ฯ ^๕ ม. กิณิตฺวา ฯ ^๖ ม. สงฺฆารามํ ฯ |๘.๔๖๐| ชนฺตาฆรํ อคฺคิสาลํ อโถ อุทกมาฬกํ นฺหานฆรํ มาปยิตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺสทาสหํ ฯ |๘.๔๖๑| อาสนฺทิโย จ ปีฐเก ปริโภเค จ ภาชเน อารามิกญฺจ เภสชฺชํ สพฺพเมตํ อทาสหํ ฯ |๘.๔๖๒| อารกฺขํ ปฏฺฐเปตฺวาน ปาการํ การยึ ทฬฺหํ มา นํ โกจิ วิเหเฐสิ สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ ฯ |๘.๔๖๓| อาวาเส ^๑- สตสหสฺเส สงฺฆาราเม ^๒- อมาปยึ เวปุลฺลตํ มาปยิตฺวา สมฺพุทฺธํ อุปนามยึ ฯ |๘.๔๖๔| นิฏฺฐาปิโต มยาราโม สมฺปฏิจฺฉ ตุวํ มุนิ นิยฺยาเทสฺสามิ ตํ ^๓- ธีร อธิวาเสหิ จกฺขุม ฯ |๘.๔๖๕| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห มม สงฺกปฺปมญฺญาย อธิวาเสหิ นายโก ฯ |๘.๔๖๖| อธิวาสนมญฺญาย สพฺพญฺญุสฺส มเหสิโน โภชนํ ปฏิยาเทตฺวา กาลมาโรจยึ อหํ ฯ |๘.๔๖๗| อาโรจิตมฺหิ กาลมฺหิ ปทุมุตฺตรนายโก ขีณาสวสหสฺเสหิ อารามํ เม อุปาคมิ ฯ |๘.๔๖๘| นิสินฺนกาลมญฺญาย อนฺนปาเนน ตปฺปยึ ภุตฺตาวีกาลมญฺญาย อิทํ วจนมพฺรวึ ฯ |๘.๔๖๙| กีโต สตสหสฺเสน ตตฺตเกเนว การิโต โสภโน นาม อาราโม สมฺปฏิจฺฉ ตุวํ มุนิ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สตสหสฺเสนาวาสํ ฯ ^๒ ยุ. สงฺฆารามํ ฯ ^๓ ยุ. เต วีร ฯ ม. ตํ วีร ฯ |๘.๔๗๐| อิมินา ภูมิทาเนน เจตนาปณิธีหิ จ ภเว นิพฺพตฺตมาโนหํ ลภามิ มม ปตฺถิตํ ฯ |๘.๔๗๑| ปฏิคฺคเหตฺวา สมฺพุทฺโธ สงฺฆารามํ สุมาปิตํ ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิทํ วจนมพฺรวิ ฯ |๘.๔๗๒| โย โส พุทฺธสฺส ปาทาสิ สงฺฆารามํ สุมาปิตํ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๘.๔๗๓| หตฺถี อสฺสา รถา ปตฺตี เสนา จ จตุรงฺคินี ปริวาเรนฺติมํ นิจฺจํ สงฺฆารามสฺสิทํ ผลํ ฯ |๘.๔๗๔| สฏฺฐี ตุริยสหสฺสานิ เภริโย สมลงฺกตา ปริวาเรนฺติมํ นิจฺจํ สงฺฆารามสฺสิทํ ผลํ ฯ |๘.๔๗๕| ฉฬาสีติสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา วิจิตฺตวตฺถาภรณา อามุตฺตมณิกุณฺฑลา ฯ |๘.๔๗๖| อาฬารมุขา ^๑- หสุลา สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา ปริวาเรสฺสนฺติมํ นิจฺจํ สงฺฆารามสฺสิทํ ผลํ ฯ |๘.๔๗๗| ตึสกปฺปสหสฺสานิ เทวโลเก รมิสฺสติ สหสฺสกฺขตฺตุํ เทวินฺโท เทวรชฺชํ กริสฺสติ ฯ |๘.๔๗๘| เทวราเชน ปตฺตพฺพํ สพฺพํ ปฏิลภิสฺสติ อนูนโภโค หุตฺวาน เทวรชฺชํ กริสฺสติ ฯ |๘.๔๗๙| สหสฺสกฺขตฺตุํ จกฺกวตฺติ ราชา รฏฺเฐ ภวิสฺสติ ฯ ปฐพฺยา รชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ ^๒- ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อาฬารปมฺหา ฯ ^๒ โป. ม. ยุ. อสงฺขิยํ ฯ |๘.๔๘๐| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๘.๔๘๑| ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต อุปาลิ นาม นาเมน เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก ฯ |๘.๔๘๒| วินเย ปารมึ ปตฺวา ฐานาฐาเน จ โกวิโท ชินสาสนํ ธารยนฺโต วิหริสฺสตินาสโว ฯ |๘.๔๘๓| สพฺพเมตํ อภิญฺญาย โคตโม สกฺยปุงฺคโว ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา เอตทคฺเค ฐเปสฺสติ ฯ |๘.๔๘๔| อปริเมยฺยํ อุปาทาย ปตฺเถมิ ตว สาสนํ โส เม อตฺโถ อนุปฺปตฺโต สพฺพสํโยชนกฺขโย ฯ |๘.๔๘๕| ยถา สูลาวุโต โปโส ราชทณฺเฑน ตชฺชิโต สูเล สาตํ อวินฺทนฺโต ปริมุตฺตึว อิจฺฉติ ฯ |๘.๔๘๖| ตเถวาหํ มหาวีร ภวทณฺเฑน ตชฺชิโต กมฺมสูลาวุโต สนฺโต ปิปาสาเวทนาฏฺฐิโต ฯ |๘.๔๘๗| ภเว สาตํ น วินฺทามิ ฑยฺหนฺโต ตีหิ อคฺคิหิ ปริมุตฺตึ คเวสามิ ยถา จ ราชทณฺฑโต ฯ |๘.๔๘๘| ยถา วิสารโท ปุริโส วิเสน ปริปีฬิโต อคทํ โส คเวเสยฺย วิสฆาตายุปายนํ ^๑- ฯ |๘.๔๘๙| คเวสมาโน ปสฺเสยฺย อคทํ วิสฆาตกํ ตํ ปิวิตฺวา สุขี อสฺส วิสมฺหา ปริมุตฺติยา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิสฆาตายุปาลนํ ฯ ยุ. .. ปายโส ฯ |๘.๔๙๐| ตเถวาหํ มหาวีร ยถา วิสคโต ^๑- นโร สมฺปีฬิโต อวิชฺชาย สทฺธมฺมาคทเมสหํ ฯ |๘.๔๙๑| ธมฺมาคทํ คเวสนฺโต อทฺทกฺขึ สกฺยสาสนํ อคฺคสจฺโจสถานนฺตํ ^๒- สพฺพสลฺลวิโนทนํ ฯ |๘.๔๙๒| ธมฺโมสถํ ปิวิตฺวาน วิสํ สพฺพํ สมูหนึ อชรามรํ สีติภาวํ นิพฺพานํ ปสฺสยึ ^๓- อหํ ฯ |๘.๔๙๓| ยถา ภูตตชฺชิโต โปโส ภูตคฺคาเหน ปีฬิโต ภูตเวชฺชํ คเวเสยฺย ภูตสฺมา ปริมุตฺติยา ฯ |๘.๔๙๔| คเวสมาโน ปสฺเสยฺย ภูตวิชฺชาสุ โกวิทํ ตสฺส โส วิหญฺเญ ภูตํ สมูลญฺจ วินาสเย ฯ |๘.๔๙๕| ตเถวาหํ มหาวีร ตมคฺคาเหน ปีฬิโต ญาณาโลกํ คเวสามิ ตมโต ปริมุตฺติยา ฯ |๘.๔๙๖| อถทฺทสํ สกฺยมุนึ กิเลสตมโสธนํ โส เม ตมํ วิโนเทสิ ภูตเวชฺโชว ภูติกํ ^๔- ฯ |๘.๔๙๗| สํสารโสตํ สญฺฉินฺทึ ตณฺหาโสตํ นิวารยึ ภวํ อุคฺฆาตยึ สพฺพํ ภูตเวชฺโชว มูลโต ฯ |๘.๔๙๘| ครุโฬ ยถา โอปตติ ปนฺนคํ ภกฺขมตฺตโน สมนฺตา โยชนสตํ วิกฺโขเภติ มหาสรํ ฯ |๘.๔๙๙| ปนฺนคํ โส คเหตฺวาน อโธสีสํ วิเหฐยํ อาทาย โส ปกฺกมติ เยน กามํ วิหงฺคโม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. วิสหโต ฯ ^๒ ม. อคฺคํ สพฺโพสธานํ ตํ ฯ ยุ. อคฺคสพฺโพ ... ฯ @^๓ โป. ผุสฺสยึ ฯ ม. ผสฺสยึ ฯ ^๔ ม. ภูตกํ ฯ |๘.๕๐๐| ตเถวาหํ มหาวีร ยถาปิ ครุโฬ พลี อสงฺขตํ คเวสนฺโต โทเส วิกฺขาลยึ อหํ ฯ |๘.๕๐๑| ทิฏฺโฐ อหํ ธมฺมวรํ สนฺติปทํ อนุตฺตรํ อาทาย วิหราเมตํ ครุโฬ ปนฺนคํ ยถา ฯ |๘.๕๐๒| อาสาวตี นาม ลตา ชาตา จิตฺตลตาวเน ตสฺสา วสฺสสหสฺเสน เอกํ นิพฺพตฺตเต ผลํ ฯ |๘.๕๐๓| ตํ เทวา ปยิรุปาสนฺติ ตาว ทูรผลํ ^๑- สกึ เทวานํ สา ปิยา เอวํ อาสาวตี ผลุตฺตมา ^๒- ฯ |๘.๕๐๔| สตสหสฺสํ อุปาทาย ตาหํ ปริจเร มุนึ ^๓- สายํ ปาตํ นมสฺสามิ เทวา อาสาวตึ ยถา ฯ |๘.๕๐๕| อวญฺฌา ปาริจริยา อโมฆา จ นมสฺสนา ทูราคตํปิ มํ สนฺตํ ขโณ มํ ^๔- น วิราธยิ ฯ |๘.๕๐๖| ปฏิสนฺธึ น ปสฺสามิ วิจินนฺโต ภเว อหํ นิรูปธิ วิปฺปมุตฺโต อุปสนฺโต จรามหํ ฯ |๘.๕๐๗| ยถาปิ ปทุมํ นาม สุริยรํเสน ปุปฺผติ ตเถวาหํ มหาวีร พุทฺธรํเสน ปุปฺผิโต ฯ |๘.๕๐๘| ยถา พลากโยนิมฺหิ น วิชฺชติ ปุมา ^๔- สทา เมเฆสุ คชฺชมาเนสุ คพฺภํ คณฺหนฺติ ตา สทา ฯ |๘.๕๐๙| จิรํปิ คพฺภํ ธาเรนฺติ ยาว เมโฆ น คชฺชติ ภารโต ปริมุจฺจนฺติ ยทา เมโฆ ปวสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตาว ทูรผเล สติ ฯ ^๒ ม. ยุ. ลตุตฺตมา ฯ ^๓ ม. มุนิ ฯ ^๔ ม. ยํ ฯ @^๕ โป. ม. ปุโม ฯ |๘.๕๑๐| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส ธมฺมเมเฆน คชฺชโต ^๑- สทฺเทน ธมฺมเมฆสฺส ธมฺมคพฺภํ อคณฺหหํ ฯ |๘.๕๑๑| สตสหสฺสํ อุปาทาย ปุญฺญคพฺภํ ธเรมหํ นปฺปมุญฺจามิ ภารโต ธมฺมเมโฆ น คชฺชติ ฯ |๘.๕๑๒| ยทา ตุวํ สกฺยมุนิ รมฺเม กาปิลวตฺถเว คชฺชสิ ธมฺมเมเฆน ภารโต ปริมุจฺจหํ ฯ |๘.๕๑๓| สุญฺญตํ อนิมิตฺตญฺจ อถาปณิหิตํปิ ^๒- จ จตุโร จ ผเล สพฺเพ ธมฺมํ ^๓- วิชฏิ ตํปิหํ ฯ ทุติยภาณวารํ ฯ |๘.๕๑๔| อปริเมยฺยํ อุปาทาย ปตฺเถมิ ตว สาสนํ โส เม อตฺโถ อนุปฺปตฺโต สนฺติปทํ อนุตฺตรํ ฯ |๘.๕๑๕| วินเย ปารมึ ปตฺโต ยถาปิ ปาฐิโก อิสี น เม สมสโม อตฺถิ ธาเรมิ สาสนํ อหํ ฯ |๘.๕๑๖| วินเย ขนฺธเก จาปิ ติกจฺเฉเทว ปญฺจเก เอตฺถ เม วิมติ นตฺถิ อกฺขเร พฺยญฺชเนปิ วา ฯ |๘.๕๑๗| นิคฺคเห ปฏิกมฺเม จ ฐานาฐาเน จ โกวิโท โอสารเณ วุฏฺฐาปเน สพฺพตฺถ ปารมึ คโต ฯ |๘.๕๑๘| วินเย ขนฺธเก จาปิ ^๔- นิกฺขิปิตฺวา ปทํ อหํ อุภโต ^๕- วิภงฺเค เจว รสโต โอสเรยฺยหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. คชฺชิโต ฯ ^๒ ม. ยุ. ตถาปฺปณิหิตมฺปิ จ ฯ ^๓ ม. ธมฺเมวํ วิชนยึ อหํ ฯ @ยุ. ... วิชฏายหํ ฯ ^๔ ม. วาปิ ฯ ^๕ ม. ยุ. อุภโต วินิเวเฐตฺวา ฯ |๘.๕๑๙| นิรุตฺติยา จ กุสโล ^๑- อตฺถานตฺเถ จ โกวิโท อนญฺญาตํ มยา นตฺถิ เอกคฺโค สตฺถุ สาสเน ฯ |๘.๕๒๐| รูปทกฺโข อหํ อชฺช สกฺยปุตฺตสฺส สาสเน กงฺขํ สพฺพํ วิโนเทมิ ฉินฺทามิ สพฺพสํสยํ ฯ |๘.๕๒๑| ปทํ อนุปทญฺจาปิ อกฺขรญฺจาปิ พฺยญฺชนํ นิทาเน ปริโยสาเน สพฺพตฺถ โกวิโท อหํ ฯ |๘.๕๒๒| ยถาปิ ราชา พลวา นิหนิตฺวา ^๒- ปรนฺตเป วิชินิตฺวาน สงฺคามํ นครํ ตตฺถ มาปเย ฯ |๘.๕๒๓| ปาการํ ปริกฺขญฺจาปิ เอสิกํ ทฺวารโกฏฺฐกํ อฏฺฏาลเก จ วิวิเธ การเย นคเร พหู ฯ |๘.๕๒๔| สึฆาฏกํ ปจฺจุรญฺจ ^๓- สุวิภตฺตนฺตราปณํ การาเปยฺย ^๔- สภํ ตตฺถ อตฺถานตฺถวินิจฺฉยํ ฯ |๘.๕๒๕| นิคฺฆาฏตฺถํ อมิตฺตานํ ฉิทฺทาฉิทฺทญฺจ ชานิตุํ พลกายสฺส รกฺขาย เสนามจฺจํ ^๕- ฐเปติ โส ฯ |๘.๕๒๖| อารกฺขตฺถาย ภณฺฑสฺส นิธานกุสลํ นรํ มา เม ภณฺฑํ วินสฺสีติ ภณฺฑรกฺขํ ฐเปติ โส ฯ |๘.๕๒๗| สมคฺโค ^๖- โหติ โส ^๗- รญฺโญ วุฑฺฒึ ยสฺส จ อิจฺฉติ ตสฺสาธิกรณํ เทติ มิตฺตสฺส ปฏิปชฺชิตุํ ฯ |๘.๕๒๘| อุปฺปาเทสุ ^๘- นิมิตฺเตสุ ลกฺขเณสุ จ โกวิทํ อชฺฌายกํ มนฺตธรํ โปโรหิจฺเจ ฐเปติ โส ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุกุสโล ฯ ^๒ ม. ยุ. นิคฺคณฺหิตฺวา ฯ ^๓ ม. ยุ. สึฆาฏกํ จจฺจรญฺจ ฯ @^๔ ม. ยุ. การเยยฺย ฯ ^๕ ม. ยุ. เสนาปจฺจํ ฯ ^๖ โป. สมตฺโต ฯ ม. มมตฺโต ฯ @ยุ. สามโก ฯ ^๗ โป. ม. ยุ. โย ฯ ^๘ โป. ม. อุปฺปาเตสุ ฯ |๘.๕๒๙| เอเตหงฺเคหิ สมฺปนฺโน ขตฺติโยติ ปวุจฺจติ สทา รกฺขนฺติ ราชานํ จกฺกวาโกว ทุกฺขินํ ^๑- ฯ |๘.๕๓๐| ตเถว ตฺวํ มหาวีร หตามิตฺโตว ขตฺติโย สเทวกสฺส โลกสฺส ธมฺมราชาติ วุจฺจติ ฯ |๘.๕๓๑| ติตฺถิเย นีหริตฺวาน ^๒- มารญฺจาปิ สเสนกํ ตมนฺธการํ วิธํเสตฺวา ^๓- ธมฺมนครํ อมาปยิ ฯ |๘.๕๓๒| สีลํ ปาการิกํ ตตฺถ ญาณนฺเต ทฺวารโกฏฺฐกํ สทฺธา เต เอสิกา ธีร ทฺวารปาโล จ สํวโร ฯ |๘.๕๓๓| สติปฏฺฐานมฏฺฏาลํ ปญฺญา เต จจฺจรํ มุเน อิทฺธิปาทญฺจ สิงฺฆาฏํ ธมฺมวีถิ ^๔- สุมาปิตํ ^๕- ฯ |๘.๕๓๔| สุตฺตนฺตํ อภิธมฺมญฺจ วินยํ จาปิ เกวลํ นวงฺคํ พุทฺธวจนํ เอสา ธมฺมสภา ตว ฯ |๘.๕๓๕| สุญฺญตํ อนิมิตฺตญฺจ วิหารญฺจาปณีหิตํ อเนโช จ นิโรโธ จ เอสา ธมฺมกุฏี ตว ฯ |๘.๕๓๖| ปญฺญาย อคฺโค นิกฺขิตฺโต ปฏิภาเณ จ โกวิโท สารีปุตฺโตติ นาเมน ธมฺมเสนาปตี ตว ฯ |๘.๕๓๗| จุตูปปาตกุสโล อิทฺธิยา ปารมึ คโต โกลิโต นาม นาเมน โปโรหิจฺโจ ตว ^๖- มุเน ฯ |๘.๕๓๘| โปราณกวํสธโร อุคฺคเตโช ทุราสโท ธุตวาทิคุเณ อคฺโค อกฺขทสฺโส ตว มุเน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ทุกฺขิตํ ฯ ^๒ ม. นีหนิตฺวาน ฯ ^๓ ม. ยุ. วิธมิตฺวา ฯ ^๔ ยุ. ธมฺมวีถึ ฯ @^๕ ม. สุมาปิตา ฯ ^๖ โป. ตุวํ. ฯ ม. ตฺวํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ |๘.๕๓๙| พหุสฺสุโต ธมฺมธโร สพฺพปาฐี จ สาสเน อานนฺโท นาม นาเมน ธมฺมรกฺโข ตว มุเน ฯ |๘.๕๔๐| เอเต สพฺเพ อติกฺกมฺม มเหสี ภควา มม วินิจฺฉยํ เม ปาทาสิ วินเย วิญฺญุเทสิตํ ฯ |๘.๕๔๑| โย โกจิ วินเย ปญฺหํ ปุจฺฉติ พุทฺธสาวโก ตตฺถ เม จินฺตนา นตฺถิ ตญฺเญวตฺถํ กเถมหํ ฯ |๘.๕๔๒| ยาวตา พุทฺธเขตฺตมฺหิ ฐเปตฺวา จ ^๑- มหามุนึ วินเย มาทิโส นตฺถิ กุโต ภิยฺโย ภวิสฺสติ ฯ |๘.๕๔๓| ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา เอวํ คชฺชติ โคตโม อุปาลิสฺส สโม นตฺถิ วินเย ขนฺธเกสุ จ ฯ |๘.๕๔๔| ยาวตา พุทฺธภณิตํ นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ วินเย ^๒- กถิตํ สพฺพํ วินยมูลปสฺสิโน ฯ |๘.๕๔๕| มม กมฺมํ สริตฺวาน โคตโม สกฺยปุงฺคโว ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ ฯ |๘.๕๔๖| สตสหสฺสํ อุปาทาย อิมํ ฐานํ อปตฺถยึ โส เม อตฺโถ อนุปฺปตฺโต วินเย ปารมึ คโต ฯ |๘.๕๔๗| สกฺยานํ นนฺทิชนโก ^๓- กปฺปโก อาสิหํ ปุเร วิชหิตฺวาน ตํ ชาตึ ปุตฺโต ชาโต มเหสิโน ฯ |๘.๕๔๘| อิโต ทุติยเก กปฺเป อญฺชโส นาม ขตฺติโย อนนฺตเตโช อมิตยโส ภูมิปาโล มหทฺธโน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ตํ มหามุนิ ฯ ^๒ ม. ยุ. วินโยคธํ ตํ สพฺพํ ฯ ^๓ ม. ยุ. นนฺทิชนโน ฯ |๘.๕๔๙| ตสฺส รญฺโญ อหํ ปุตฺโต จนฺทโน นาม ขตฺติโย ชาติมเทน ปตฺถทฺโธ ยโสโภคมเทน จ ฯ |๘.๕๕๐| นาคสตสหสฺสานิ สพฺพาลงฺการภูสิตา ติธา ปภินฺนา มาตงฺคา ปริวาเรนฺติ มํ สทา ฯ |๘.๕๕๑| สพเลหิ ปเรโตหํ อุยฺยานํ คนฺตุกามโก อารุยฺห สิริกํ นาคํ นครา นิกฺขมึ ตทา ฯ |๘.๕๕๒| จรเณน จ สมฺปนฺโน คุตฺตทฺวาโร สุสํวุโต เทวโล นาม สมฺพุทฺโธ อาคจฺฉิ ปุรโต มมํ ฯ |๘.๕๕๓| เปเสตฺวา สิริกํ นาคํ พุทฺธํ อาสาทยึ ตทา ตโต สญฺชาตโกโปว ^๑- นาโค นุทฺธรโก ^๒- ปทํ ฯ |๘.๕๕๔| นาคํ รุณฺณมนํ ^๓- ทิสฺวา พุทฺเธ โกปํ อกาสหํ วิเหฐยิตฺวา สมฺพุทฺธํ อุยฺยานํ อคมาสหํ ฯ |๘.๕๕๕| สาตํ ตตฺถ น วินฺทามิ สิโร ปชฺชลิโต ยถา ปริฬาเหน ฑยฺหามิ มจฺโฉว พลิสาทโก ฯ |๘.๕๕๖| สสาครนฺตา ปฐวี อาทิตฺตา วิย โหติ เม ปิตุ สนฺติกุปาคมฺม อิทํ วจนมพฺรวึ ฯ |๘.๕๕๗| อาสีวิสํว กุปิตํ อคฺคิกฺขนฺธํว อาคตํ มตฺตํว กุญฺชรํ ทนฺตึ ยํ สยมฺภุํ อสาทยึ ฯ |๘.๕๕๘| อาสาทิโต มยา พุทฺโธ โฆโร อุคฺคตโป ชิโน ปุรา สพฺเพ วินสฺสาม ขมาเปสฺสาม ตํ มุนึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สญฺชาตโกโป โส ฯ ^๒ ม. ยุ. นุทฺธรเต ฯ ^๓ ยุ. ทุฏฺฐมนํ ฯ |๘.๕๕๙| โน เจ ตํ นิชฺฌาเปสฺสาม อตฺตทนฺตํ สมาหิตํ โอเรน ^๑- สตฺตเม ทิวเส รฏฺฐมฺเม วิธมิสฺสติ ฯ |๘.๕๖๐| สุเมขโล โกสิโย จ สิคฺคโว จาปิ สตฺตโก อาสาทยิตฺวา อิสโย ทุคฺคตา เต สเสนกา ฯ |๘.๕๖๑| ยทา กุปฺปนฺติ อิสโย สญฺญตา พฺรหฺมจาริโน สเทวกํ วินาเสนฺติ สสาครํ สปพฺพตํ ฯ |๘.๕๖๒| ติโยชนสหสฺสมฺหิ ปุริเส สนฺนิปาตยึ อจฺจยํ เทสนตฺถาย สยมฺภุํ อุปสงฺกมึ ฯ |๘.๕๖๓| อลฺลวตฺถา อลฺลสิรา สพฺเพว ปญฺชลีกตา พุทฺธสฺส ปาเท นิปติตฺวา อิทํ วจนมพฺรวุํ ฯ |๘.๕๖๔| ขมสฺสุ ตฺวํ มหาวีร อภิยาจติ ตํ ชโน ปริฬาหํ วิโนเทหิ มา จ ^๒- รฏฺฐํ วินาสเย ฯ |๘.๕๖๕| สเทวมานุสา สพฺเพ สทานวา สรกฺขสา อโยมเยน กูเฏน สิรํ ภินฺเทยฺยุ เม สทา ฯ |๘.๕๖๖| อุทเก อคฺคิ น สณฺฐาติ วีชํ เสเล น รูหติ อคเท กิมิ น สณฺฐาติ โกโป พุทฺเธ น ชายติ ฯ |๘.๕๖๗| ยถา จ ภูมิ อจลา อปฺปเมยฺโย จ สาคโร อนนฺตโก จ อากาโส เอวํ พุทฺธา ^๓- อโขภิยา ฯ |๘.๕๖๘| อตฺตทนฺตา ^๔- มหาวีรา ขมิตา จ ตปสฺสิโน ขนฺตานํ ขมิตานํ จ คมนํ โว ^๕- น วิชฺชติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โอเรน สตฺตทิวสา ฯ ^๒ ม. โน ฯ ^๓ ยุ. พุทฺโธ อโขภิโย ฯ @^๔ ม. ยุ. สทา ขนฺตา ฯ ^๕ โป. เต ฯ ม. ตํ ฯ |๘.๕๖๙| อิทํ วตฺวาน สมฺพุทฺโธ ปริฬาหํ วิโนทยิ ^๑- มหาชนสฺส ปุรโต นภํ อพฺภุคฺคมี ตทา ฯ |๘.๕๗๐| เตน กมฺเมนหํ วีร ^๒- หีนตฺตํ อชฺฌุปาคโต สมติกฺกมฺม ตํ ชาตึ ปาวิสึ อภยํ ปุรํ ฯ |๘.๕๗๑| ตทาปิ มํ มหาวีร ฑยฺหมานํ สุสณฺฐิตํ ^๓- ปริฬาหํ วิโนเทสิ สยมฺภุํ จ ขมาปยึ ฯ |๘.๕๗๒| อชฺชาปิ มํ มหาวีร ฑยฺหมานํ ติหคฺคิภิ นิพฺพาเปสิ ตโย อคฺคี สีติภาวญฺจ ปาปยึ ฯ |๘.๕๗๓| เยสํ ^๔- โสตาวธานตฺถิ สุณาถ มม ภาสโต อตฺถํ ตุยฺหํ ปวกฺขามิ ยถาทิฏฺฐํ ปทํ มมํ ฯ |๘.๕๗๔| สยมฺภุํ ตํ วิมาเนตฺวา สนฺตจิตฺตํ สมาหิตํ เตน กนฺเมนหํ อชฺช ชาโตมฺหิ นีจโยนิยํ ฯ |๘.๕๗๕| มา โว ขณํ วิราเธถ ขณาตีตา หิ โสจเร สทตฺเถ วายเมยฺยาถ ขโณ โว ปฏิปาทิโต ฯ |๘.๕๗๖| เอกจฺจานญฺจ วมนํ เอกจฺจานํ วิเรจนํ วิสํ หลาหลํ เอเก ^๕- เอกจฺจานญฺจ โอสถํ ฯ |๘.๕๗๗| วมนํ ปฏิปนฺนานํ ผลฏฺฐานํ วิเรจนํ โอสถํ ผลลาภีนํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ คเวสินํ ฯ |๘.๕๗๘| สาสเนน วิรุทฺธานํ วิสํ หลาหลํ ยถา อาสีวิโส ทุฏฺฐวิโส ^๖- เอกํ ^๗- ฌาเปติ ตํ นรํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิโนทยํ ฯ ^๒ ยุ. ธีร ฯ ^๓ โป. สุเข ฐิตํ ฯ ^๔ โป. สํสาเร สสฺสตา นตฺถิ ฯ @^๕ ยุ. เอเต ฯ ^๖ ม. ทิฏฺฐวิโส ฯ ยุ. ทฏฺฐวิโส ฯ ^๗ โป. ม. ยุ. เอวํ ฯ |๘.๕๗๙| สกึ ปีตํ หลาหลํ อุปรุทฺเธติ ชีวิตํ สาสเนน วิรุชฺฌิตฺวา กปฺปโกฏิมฺหิ ฑยฺหติ ฯ |๘.๕๘๐| ขนฺติยา อวิหึสาย เมตฺตจิตฺตวตาย จ สเทวกํ โส ตรติ ตสฺมา เต ^๑- อวิโรธิยา ^๒- ฯ |๘.๕๘๑| ลาภาลาเภ น สชฺชนฺติ สมฺมานเน วิมานเน ปฐวีสทิสา พุทฺธา ตสฺมา เต น วิโรธิยา ^๓- ฯ |๘.๕๘๒| เทวทตฺเต จ วธเก โจเร จงฺคุลิมาลเก ราหุเล ธนปาเล จ สพฺเพสํ สมโก มุนิ ฯ |๘.๕๘๓| เอเตสํ ปฏิฆํ นตฺถิ ราโคเมสํ น วิชฺชติ สพฺเพสํ สมโก พุทฺโธ วธกสฺโสรสสฺส จ ฯ |๘.๕๘๔| ปนฺเถ ทิสฺวาน กาสาวํ ฉฑฺฑิตํ มิฬฺหมกฺขิตํ สิรสา ^๔- อญฺชลึ กตฺวา วนฺทิตพฺพํ อิสิทฺธชํ ฯ |๘.๕๘๕| อพฺภตีตา จ เย พุทฺธา วตฺตมานา อนาคตา ธเชนาเนน สุชฺฌนฺติ ตสฺมา เอเต นมสฺสิยา ฯ |๘.๕๘๖| สตฺถุกปฺปํ สุวินยํ ธาเรมิ หทเยนหํ นมสฺสมาโน วินยํ วิหริสฺสามิ สพฺพทา ฯ |๘.๕๘๗| วินโย อาสโย มยฺหํ วินโย ฐานจงฺกมํ กปฺเปมิ วินเย วาสํ วินโย มยฺห โคจโร ฯ |๘.๕๘๘| วินเย ปารมิปฺปตฺโต สมเถ จาปิ โกวิโท อุปาลิ ตํ มหาวีร ปาเท วนฺทติ สตฺถุโน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. โว ฯ ^๒-๓ ม. อวิราธิยา ฯ ^๔ ม. สิรสฺมึ ฯ |๘.๕๘๙| โส อหํ วิจริสฺสามิ คามา คามํ ปุรา ปุรํ นมสฺสมาโน สมฺพุทฺธํ ธมฺมสฺส จ สุธมฺมตํ ฯ |๘.๕๙๐| กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา สพฺพาสวา ปริกฺขีณา นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว ฯ |๘.๕๙๑| สฺวาคตํ วต เม อาสิ พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ ฯ |๘.๕๙๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปาลิ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุปาลิตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ อญฺญาโกณฺฑญฺญตฺเถราปทานํ (๗) [๙] |๙.๕๙๓| ปทุมุตฺตรสมฺพุทฺธํ โลกเชฏฺฐํ วินายกํ พุทฺธภูมึ อนุปฺปตฺตํ ปฐมํ อทฺทสํ อหํ ฯ |๙.๕๙๔| ยาวตา โพธิยา มูเล ยกฺขา สพฺเพ สมาคตา สมฺพุทฺธํ ปริวาเรตฺวา วนฺทนฺติ ปญฺชลีกตา ฯ |๙.๕๙๕| สพฺเพ เทวา ตุฏฺฐมนา อากาเส สญฺจรนฺติ เต พุทฺโธ อยํ อนุปฺปตฺโต อนฺธการตโมนุโท ฯ |๙.๕๙๖| เตสํ หาสปเรตานํ มหานาโท อวตฺตถ กิเลเส ฌาปยิสฺสาม สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๙.๕๙๗| เทวานํ คิรมญฺญาย วาจาย ^๑- สมุทีริตํ หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน อาทิภิกฺขมทาสหํ ฯ |๙.๕๙๘| มม สงฺกปฺปมญฺญาย สตฺถา โลเก อนุตฺตโร เทวสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๙.๕๙๙| สตฺตาหํ อภินิกฺขมฺม โพธึ อชฺฌคมํ อหํ อิทํ เม ปฐมํ ภตฺตํ พฺรหฺมจาริสฺส ยาปนํ ฯ |๙.๖๐๐| ตุสิตาหิ อิธาคนฺตฺวา โย เม ภิกฺขํ อุปานยิ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๙.๖๐๑| ตึสมตฺเต ^๒- กปฺปสหสฺเส เทวรชฺชํ กริสฺสติ สพฺเพ เทเว อภิโภตฺวา ติทิวํ อาวสิสฺสติ ฯ |๙.๖๐๒| เทวโลกา จวิตฺวาน มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ สหสฺสธา ^๓- จกฺกวตฺติ ตตฺถ รชฺชํ กริสฺสติ ฯ |๙.๖๐๓| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๙.๖๐๔| ติทสา โส จวิตฺวาน มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ อคารา ปพฺพชิตฺวาน ฉพฺพสฺสานิ วสิสฺสติ ฯ |๙.๖๐๕| ตโต สตฺตมเก วสฺเส พุทฺโธ สจฺจํ กเถสฺสติ โกณฺฑญฺโญ นาม นาเมน ปฐมํ สจฺฉิกาหิติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. วาจาสภิมุทีริตํ ฯ ^๒ ม. ตึสกปฺปสหสฺสานิ ฯ ^๓ ยุ. สหสฺสํว ฯ |๙.๖๐๖| นิกฺขนฺเตนานุปพฺพชฺชึ ปธานํ สุกตํ มยา กิเลเส ฌาปนตฺถาย ปพฺพชึ อนคาริยํ ฯ |๙.๖๐๗| อธิคนฺตฺวาน สพฺพญฺญู พุทฺโธ โลเก สเทวเก อิมินา ^๑- เม มหารญฺญํ ^๒- อมตเภริมาหนิ ฯ |๙.๖๐๘| โสทานิ ปตฺโต อมตํ สนฺตํ ^๓- ปทมนุตฺตรํ สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ |๙.๖๐๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อญฺญาโกณฺฑญฺโญ ^๔- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อญฺญาโกณฺฑญฺญตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ปิณฺโฑลภารทฺวาชตฺเถราปทานํ (๘) [๑๐] |๑๐.๖๑๐| ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล ปุรโต หิมวนฺตสฺส จิตฺตกูเฏ วสี ตทา ฯ |๑๐.๖๑๑| อภีตรูโป ตตฺถาสึ มิคราชา จตุกฺกโม ยสฺส ^๕- สทฺทํ สุณิตฺวาน วิกฺขมฺภนฺติ พหู ชนา ฯ |๑๐.๖๑๒| สุผุลฺลํ ปทุมํ คยฺห อุปคญฺฉึ นราสภํ วุฏฺฐิตสฺส สมาธิมฺหา พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อิสินาเม มิคารญฺเญ ฯ ^๒ ยุ. มิครญฺเญ ฯ ^๓ ม. สนฺติปทมนุตฺตรํ ฯ @^๔ โป. อญฺญาตโกณฺฑญฺโญ ฯ ม. อญฺญาสิโกณฺฑญฺโญ ฯ ^๕ ม. ตสฺส ฯ |๑๐.๖๑๓| จาตุทฺทิสํ นมสฺสิตฺวา พุทฺธเสฏฺฐํ นรุตฺตมํ สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา สีหนาทํ นทึ ตทา ^๑- ฯ |๑๐.๖๑๔| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห สกาสเน นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๑๐.๖๑๕| พุทฺธสฺส คิรมญฺญาย สพฺเพ เทวา สมาคตา อาคโต วทตํ เสฏฺโฐ ธมฺมํ โสสฺสาม ตํ มยํ ฯ |๑๐.๖๑๖| เตสํ หาสปเรตานํ ปุรโต โลกนายโก มม สทฺทํ ปกิตฺเตสิ ทีฆทสฺสี มหามุนิ ฯ |๑๐.๖๑๗| เยนิทํ ปทุมํ ทินฺนํ สีหนาโท จ นาทิโต ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๑๐.๖๑๘| อิโต อฏฺฐมเก กปฺเป จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จตุทีปมฺหิ อิสฺสโร ฯ |๑๐.๖๑๙| การยิสฺสติ อิสฺสรํ ^๒- มหิยา จตุสฏฺฐิยา ปทุโม นาม นาเมน จกฺกวตฺติ มหาพโล ฯ |๑๐.๖๒๐| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๑๐.๖๒๑| ปกาสิเต ปาวจเน พฺรหฺมพนฺธุ ภวิสฺสติ พฺรหฺมญฺญา อภินิกฺขมฺม ปพฺพชิสฺสติ ตาวเท ฯ |๑๐.๖๒๒| ปธานํ ปหิตตฺโต โส อุปสนฺโต นิรูปธิ สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตินาสโว ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อหํ ฯ ยุ. อทาสหํ ฯ ^๒ โป. ม. อิสฺสริยํ ฯ |๑๐.๖๒๓| วิชฺชเน ^๑- ปนฺตเสยฺยมฺหิ วาฬมิคสมากุเล สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตินาสโว ฯ |๑๐.๖๒๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปิณฺโฑลภารทฺวาโช เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปิณฺโฑลภารทฺวาชตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ เอกาทสมํ ขทิรวนิยเรวตตฺเถราปทานํ (๙) [๑๑] |๑๑.๖๒๕| คงฺคา ภาคีรสี ^๒- นาม หิมวนฺตา ปภาวิตา กุติตฺเถ นาวิโก อาสึ โอริมํ ^๓- จ ตเร อหํ ฯ |๑๑.๖๒๖| ปทุมุตฺตรนายโก สมฺพุทฺโธ ทิปทุตฺตโม วีสสตสหสฺเสหิ คงฺคาโสตํ ^๔- ตริสฺสติ ฯ |๑๑.๖๒๗| พหู นาวา สมาเนตฺวา วฑฺฒกีหิ สุสงฺขตํ นาวาย ฉทนํ กตฺวา ปฏิมานึ นราสภํ ฯ |๑๑.๖๒๘| อาคนฺตฺวาน จ สมฺพุทฺโธ อารุยฺหิ ^๕- นาวลญฺชกํ วาริมชฺเฌ ฐิโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๑๑.๖๒๙| โย โส ตาเรสิ สมฺพุทฺธํ สงฺฆํ จาปิ อนาสวํ เตน จิตฺตปฺปสาเทน เทวโลเก รมิสฺสติ ฯ |๑๑.๖๓๐| นิพฺพตฺติสฺสติ เต พฺยมฺหํ สุกตํ นาวสณฺฐิตํ อากาเส ปุปฺผฉทนํ ธารยิสฺสติ สพฺพทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิชเน ฯ ยุ. วิปิเน ฯ ^๒ ม. ภาคีรถี ฯ ^๓ ม. ยุ. โอริเม จ ตรึ อหํ ฯ @^๔ ม. คงฺคาตีรมุปาคโต ฯ ^๕ ม. อารูหิ ตญฺจนาวกํ ฯ |๑๑.๖๓๑| อฏฺฐปญฺญาสกปฺปมฺหิ ตารโณ ^๑- นาม ขตฺติโย จาตุรนฺโต วิชิตาวี จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ |๑๑.๖๓๒| สตฺตปญฺญาสกปฺปมฺหิ จมฺพโก นาม ขตฺติโย อุคฺคจฺฉนฺโตว สุริโย โชติสฺสติ มหาพโล ฯ |๑๑.๖๓๓| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๑๑.๖๓๔| ติทสาว ^๒- จวิตฺวาน มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ เรวโต นาม นาเมน พฺรหฺมพนฺธุ ภวิสฺสติ ฯ |๑๑.๖๓๕| อคารา นิกฺขมิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต โคตมสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิสฺสติ ฯ |๑๑.๖๓๖| โส ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวาน ยุตฺตโยโค วิปสฺสโก สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๑๑.๖๓๗| วิริยํ เม ธุรโธรยฺหํ โยคกฺเขมาธิวาหนํ ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๑๑.๖๓๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส ^[๓]- วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ขทิรวนิโย เรวตตฺเถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ขทิรวนิยเรวตตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตารโก นาม ฯ ^๒ ม. ยุ. ติทสา โส ฯ @^๓ ม. สตสหสฺเส กตํ กมฺมํ ผลํ ทสฺเสสิ เม อิธ @ สุมุตฺโต สรเวโคว กิเลเส ฌาปยี มม @ ตโตมํ วนนิรตํ ทิสฺวา โลกนฺตคู มุนิ @ วนวาสิ ภิกฺขูนคฺคํ ปญฺญเปสิ มหามติ ฯ ทฺวาทสมํ อานนฺทตฺเถราปทานํ (๑๐) [๑๒] |๑๒.๖๓๙| อารามทฺวารา นิกฺขมฺม ปทุมุตฺตโร มหามุนิ วสฺสนฺโต อมตวุฏฺฐึ นิพฺพาเปสิ มหาชนํ ฯ |๑๒.๖๔๐| สตสหสฺสา ^๑- เต ธีรา ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา ปริวาเรนฺติ สมฺพุทฺธํ ฉายาว อนุปายินี ฯ |๑๒.๖๔๑| หตฺถิกฺขนฺธคโต อาสึ เสตจฺฉตฺตํ วรุตฺตมํ สุตานุรูปํ ^๒- ทิสฺวาน ปีติ เม อุปปชฺชถ ฯ |๑๒.๖๔๒| โอรุยฺห หตฺถิกฺขนฺธมฺหา อุปคญฺฉึ นราสภํ รตนมยํ ฉตฺตํ เม พุทฺธเสฏฺฐสฺส ธารยึ ฯ |๑๒.๖๔๓| มม สงฺกปฺปมญฺญาย ปทุมุตฺตโร มหาอิสิ ตํ กถํ ฐปยิตฺวาน อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๑๒.๖๔๔| โย โส ฉตฺตํ อธารยิ โสณฺณลงฺการภูสิตํ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๑๒.๖๔๕| อิโต คนฺตฺวา อยํ โปโส ตุสิตํ อาวสิสฺสติ อนุโภสฺสติ สมฺปตฺตึ อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต ฯ |๑๒.๖๔๖| จตุตฺตึสติกฺขตฺตุํ จ เทวรชฺชํ กริสฺสติ นราธิโป ^๓- อฏฺฐสตํ วสุธํ อาวสิสฺสติ ฯ |๑๒.๖๔๗| อฏฺฐปญฺญาสกฺขตฺตุํ จ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ปเทสรชฺชํ วิปุลํ มหิยา การยิสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สตสหสฺสํ ฯ ^๒ ม. ยุ. สุจารุรูปํ ฯ ^๓ ม. ยุ. พลาธิโป ฯ |๑๒.๖๔๘| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๑๒.๖๔๙| สกฺยานํ กุลเกตุสฺส ญาติพนฺธุ ภวิสฺสติ อานนฺโท นาม นาเมน อุปฏฺฐาโก มเหสิโน ฯ |๑๒.๖๕๐| อาตาปี นิปโก จาปิ พาหุสจฺเจสุ โกวิโท นิวาตวุตฺติ อตฺถทฺโธ สพฺพปาฐี ภวิสฺสติ ฯ |๑๒.๖๕๑| ปธานํ ปหิตตฺโต โส อุปสนฺโต นิรูปธิ สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๑๒.๖๕๒| สนฺติ อารญฺญกา นาคา กุญฺชรา สฏฺฐิหายนา ติธปฺปภินฺนา มาตงฺคา อีสาทนฺตา อุรุฬฺหวา ฯ |๑๒.๖๕๓| อเนกสตสหสฺสา ปณฺฑิตาปิ มหิทฺธิกา สพฺเพ เต พุทฺธนาคสฺส น โหนฺติ ^๑- ปริวิมฺภิตา ฯ |๑๒.๖๕๔| อาทิยาเม นมสฺสามิ มชฺฌิเม อถ ปจฺฉิเม ปสนฺนจิตฺโต สุมโน พุทฺธเสฏฺฐํ อุปฏฺฐหึ ฯ |๑๒.๖๕๕| อาตาปี นิปโก จาปิ สมฺปชาโน ปฏิสฺสโต โสตาปตฺติผลํ ปตฺโต เสขภูมีสุ โกวิโท ฯ |๑๒.๖๕๖| กปฺเปโต สตสหสฺเส ยํ กมฺมมภินีหรึ ตาหํ ภูมึ อนุปฺปตฺโต ฐิตา ^๒- สทฺธา มหปฺผลา ฯ |๑๒.๖๕๗| สฺวาคตํ วต เม อาสิ พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. น โหนฺตุ ฯ ^๒ ม. ฐิตา สทฺธมฺมมาจลา ฯ ยุ. ฐิโต สงฺคามมาจโล ฯ |๑๒.๖๕๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อานนฺโท เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อานนฺทตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ พุทฺโธ ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ สารีปุตฺโต จ โกลิโต กสฺสโป อนุรุทฺโธ จ ปุณฺณตฺเถโร อุปาลิ จ ฯ โกณฺฑญฺโญ จาปิ ปิณฺโฑโล เรวโตนนฺทปณฺฑิโต ฉ สตานิ จ ปญฺญาสา คาถาโย สพฺพปิณฺฑิตา ฯ อปทาเน พุทฺธวคฺโค ปฐโม ฯ ------------- ทุติโย สีหาสนิยวคฺโค ปฐมํ สีหาสนทายกตฺเถราปทานํ (๑๑) [๑๓] |๑๓.๑| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ สิทฺธตฺเถ ทีปทุตฺตเม วิตฺถาริเต ปาวจเน พาหุชญฺญมฺหิ สาสเน ฯ |๑๓.๒| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน สีหาสนมกาสหํ สีหาสนํ กริตฺวาน ปาทปีฐมกาสหํ ฯ |๑๓.๓| สีหาสเน จ วสฺสนฺเต ฆรํ ตตฺถ อกาสหํ เตน จิตฺตปฺปสาเทน ตุสิตํ อุปปชฺชหํ ฯ |๑๓.๔| อายาเมน จตุพฺพีสา ^๑- โยชนาสึสุ ^๒- ตาวเท วิมานํ สุกตํ มยฺหํ วิตฺถาเรน จตุทฺทสํ ฯ |๑๓.๕| สตฺต กญฺญาสหสฺสานิ ปริวาเรนฺติ มํ สทา โสณฺณมยญฺจ ปลฺลงฺกํ พฺยเมฺห อาสิ สุนิมฺมิตํ ฯ |๑๓.๖| หตฺถิยานํ อสฺสยานํ ทิพฺพยานํ อุปฏฺฐิตํ ปาสาทา สิวิกา เจว นิพฺพตฺตนฺติ ยทิจฺฉกํ ฯ |๑๓.๗| มณิมยา จ ปลฺลงฺกา อญฺเญ สารมยา พหู นิพฺพตฺตนฺติ มมํ สพฺเพ สีหาสนสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๓.๘| โสณฺณมยา รูปิมยา ผลิกา เวฬุริยามยา ปาทุกา อภิรุยฺหามิ ปาทปิฐสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๓.๙| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๓.๑๐| เตสตฺตติ อิโต กปฺเป อินฺทนามา ตโย ชนา เทฺวสตฺตติ อิโต กปฺเป ตโย สุมนนามกา ฯ |๑๓.๑๑| สมสตฺตติโต กปฺเป ตโย วรุณนามกา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จตุทีปมฺหิ อิสฺสรา ฯ |๑๓.๑๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สีหาสนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สีหาสนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จตุพฺพีส ฯ ^๒ ม. โยชนํ อาสิ ตาวเท ฯ ทุติยํ เอกตฺถมฺภิกตฺเถราปทานํ (๑๒) [๑๔] |๑๔.๑๓| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต มหาปุคคโณ ^๑- อหุ สรณํ คตา จ เต พุทฺธํ สทฺทหนฺติ ตถาคตํ ฯ |๑๔.๑๔| สพฺเพ สงฺคมฺม มนฺเตตฺวา มาฬํ กุพฺพนฺติ สตฺถุโน เอกตฺถมฺภํ อลภนฺตา วิจินนฺติ พฺรหาวเน ฯ |๑๔.๑๕| เตหํ อรญฺเญ ทิสฺวาน อุปคมฺม คณํ ตทา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน ปริปุจฺฉึ คณํ อหํ ฯ |๑๔.๑๖| เต เม ปุฏฺฐา วิยากํสุ สีลวนฺโต อุปาสกา มาฬํ มยํ กตฺตุกามา เอกตฺถมฺโภ น ลพฺภติ ฯ |๑๔.๑๗| เอกตฺถมฺภํ มมํ เทถ อหํ ทสฺสามิ สตฺถุโน อาหริสฺสามหํ ถมฺภํ อปฺโปสฺสุกฺกา ภวนฺตุ เต ฯ |๑๔.๑๘| เต เม ถมฺภํ ปเวจฺฉึสุ ปสนฺนา ตุฏฺฐมานสา ตโต ปฏินิวตฺติตฺวา อาคมํสุ สกํ ฆรํ ฯ |๑๔.๑๙| อจิรํ คเต ปุคคเณ ^๒- ถมฺภํ อทาสหํ ^๓- ตทา หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน ปฐมํ อุสฺสเปสหํ ฯ |๑๔.๒๐| เตน จิตฺตปฺปสาเทน วิมานํ อุปปชฺชหํ อุพฺพิทฺธํ ภวนํ มยฺหํ สตฺตภูมํ สมุคฺคตํ ฯ |๑๔.๒๑| วชฺชมานาสุ เภรีสุ ปริจาเรมหํ สทา ปญฺจปญฺญาสกปฺปมฺหิ ราชา อาสึ ยโสธโร ฯ @เชิงอรรถ: ^๑-๒ ม. ยุ. มหาปูคคโณ - คเณ ฯ ^๓ โป. ม. อหาสหํ ฯ |๑๔.๒๒| ตตฺถาปิ ภวนํ มยฺหํ สตฺตภูมํ สมุคฺคตํ กูฏาคารวรูเปตํ เอกตฺถมฺภํ มโนรมํ ฯ |๑๔.๒๓| เอกวีสติกปฺปมฺหิ อุเทโน นาม ขตฺติโย ตตฺราปิ ภวนํ มยฺหํ สตฺตภูมํ สุลงฺกตํ ฯ |๑๔.๒๔| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ อนุโภมิ สพฺพเมตํ ^๑- เอกตฺถมฺภสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๔.๒๕| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ถมฺภมททึ ^๒- ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เอกตฺถมฺภสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๔.๒๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกตฺถมฺภิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกตฺถมฺภิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ นนฺทตฺเถราปทานํ (๑๓) [๑๕] |๑๕.๒๗| ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน วตฺถํ โขมํ มยา ทินฺนํ สยมฺภุสฺส มเหสิโน ฯ |๑๕.๒๘| ตมฺเม พุทฺโธ วิยากาสิ ชลชุตฺตมนายโก อิมินา วตฺถทาเนน เหมวณฺโณ ภวิสฺสสิ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุขํ สพฺพํ ฯ ^๒ ม. ถมฺภมททํ ฯ |๑๕.๒๙| เทฺวสมฺปตฺตึ อนุโภตฺวา สุกฺกมูเลน โจทิโต โคตมสฺส ภควโต กนิฏฺโฐ ตฺวํ ภวิสฺสสิ ฯ |๑๕.๓๐| ราครตฺโต สุขสีโล กาเมสุ เคธมายุโต พุทฺเธน โจทิโต สนฺโต ตโต ^๑- ตฺวํ ปพฺพชิสฺสสิ ฯ |๑๕.๓๑| ปพฺพชิตฺวาน ตฺวํ ตตฺถ กุสลมูเลน โจทิโต สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๑๕.๓๒| สตกปฺปสหสฺสมฺหิ จตุโร เจลนามกา สฏฺฐิกปฺปสหสฺสมฺหิ อุปเจลา จตุชฺชนา ฯ |๑๕.๓๓| ปญฺจกปฺปสหสฺสมฺหิ เจลาว จตุโร ชนา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จตุทีปมฺหิ อิสฺสรา ฯ |๑๕.๓๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นนฺโท เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ นนฺทตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ จุลฺลปนฺถกตฺเถราปทานํ (๑๔) [๑๖] |๑๖.๓๕| ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห คณมฺหา วูปกฏฺโฐ โส หิมวนฺเต วสี ตทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตทา ฯ |๑๖.๓๖| อหํปิ หิมวนฺตมฺหิ วสามิ อสฺสเม ตทา อจิราคตํ มหาวีรํ อุเปสึ โลกนายกํ ฯ |๑๖.๓๗| ปุปฺผจฺฉตฺตํ คเหตฺวาน อุปคญฺฉึ นราสภํ สมาธึ สมาปชฺชนฺตํ อนฺตรายมกาสหํ ฯ |๑๖.๓๘| อุโภหตฺเถหิ ปคฺคยฺห ปุปฺผจฺฉตฺตํ อทาสหํ ปฏิคฺคเหสิ ภควา ปทุมุตฺตโร มหามุนิ ฯ |๑๖.๓๙| สพฺเพ เทวา อตฺตมนา หิมวนฺตํ อุเปนฺติ เต สาธุการํ ปวตฺตึสุ อนุโมทิสฺสติ จกฺขุมา ฯ |๑๖.๔๐| อิทํ วตฺวาน เต เทวา อุปคญฺฉุํ นรุตฺตมํ อากาเส ธารยนฺตสฺส ปทุมํ ฉตฺตมุตฺตมํ ฯ |๑๖.๔๑| สตฺตปตฺตฉตฺตํ ^๑- ปคฺคยฺห อทาสิ ตาปโส มม ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๑๖.๔๒| ปญฺจวีสติกปฺปานิ เทวรชฺชํ กริสฺสติ จตุตฺตึสติกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ |๑๖.๔๓| ยํ ยํ โยนึ สํสรติ เทวตฺตํ อถ มานุสํ อพฺโภกาเส ปติฏฺฐนฺตํ ปทุมํ ธารยิสฺสติ ฯ |๑๖.๔๔| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๑๖.๔๕| ปกาสิเต ปาวจเน มนุสฺสตฺตํ ลภิสฺสติ มโนมยมฺหิ กายมฺหิ อุตฺตโม โส ภวิสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ปทุมฉตฺตํ ฯ |๑๖.๔๖| เทฺว ภาตโร ภวิสฺสนฺติ อุโภปิ ปนฺถกวฺหยา ^๑- อนุโภตฺวา อุตฺตมตฺถํ โชตยิสฺสนฺติ สาสนํ ฯ |๑๖.๔๗| โส อฏฺฐารสวสฺโสหํ ปพฺพชึ อนคาริยํ วิเสสาหํ น วินฺทามิ สกฺยปุตฺตสฺส สาสเน ฯ |๑๖.๔๘| ทนฺธา มยฺหํ คติ อาสิ ปริภูโต ปุเร อหํ ^๒- ภาตา จ มํ ปณาเมสิ คจฺฉ ทานิ สกํ ฆรํ ฯ |๑๖.๔๙| โสหํ ปณามิโต สนฺโต สงฺฆารามสฺส โกฏฺฐเก ทุมฺมโน ตตฺถ อฏฺฐาสึ สามญฺญสฺมึ อเปกฺขวา ฯ |๑๖.๕๐| อเถตฺถ ^๓- สตฺถา อาคจฺฉิ สีสํ มยฺหํ ปรามสิ พาหาย มํ คเหตฺวาน สงฺฆารามํ ปเวสยิ ฯ |๑๖.๕๑| อนุกมฺปาย เม สตฺถา อทาสิ ปาทปุญฺฉนึ เอวํ สุทฺธํ อธิฏฺเฐหิ เอกมนฺตํ อธิฏฺฐิตํ ฯ |๑๖.๕๒| หตฺเถหิ ตมหํ คยฺห สรึ โกกนทํ อหํ ตตฺถ จิตฺตํ วิมุจฺจี เม อรหตฺตํ อปาปุณึ ฯ |๑๖.๕๓| มโนมเยสุ กาเยสุ สพฺพตฺถ ปารมึ คโต สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ |๑๖.๕๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จุลฺลปนฺถโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จุลฺลปนฺถกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ยุ. ปนฺถสฺวหยา ฯ ^๒ ม. อหุํ ฯ ^๓ ม. ภควา ตตฺถ อาคจฺฉิ ฯ ปญฺจมํ ปิลินฺทวจฺฉตฺเถราปทานํ (๑๕) [๑๗] |๑๗.๕๕| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ สุเมเธ อคฺคปุคฺคเล ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ถูปปูชํ อกาสหํ ฯ |๑๗.๕๖| เย จ ขีณาสวา ตตฺถ ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา เตหํ ตตฺถ สมาเนตฺวา สงฺฆภตฺตมกาสหํ ฯ |๑๗.๕๗| สุเมธสฺส ภควโต อุปฏฺฐาโก ตทา อหุ สุเมโธ นาม นาเมน อนุโมทิตฺถ โส ตทา ฯ |๑๗.๕๘| เตน จิตฺตปฺปสาเทน วิมานํ อุปปชฺชหํ ฉฬาสีติสหสฺสานิ อจฺฉราโย อเหสุ ^๑- เม ฯ |๑๗.๕๙| มเมว อนุวตฺตนฺติ สพฺพกาเมหิ ^๒- ตา สทา อญฺเญ เทเว อภิโภมิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๗.๖๐| ปญฺจวีสติกปฺปมฺหิ วรุโณ นาม ขตฺติโย วิสุทฺธโภชโน อาสึ จกฺกวตฺติ อหํ ตทา ฯ |๑๗.๖๑| น เต พีชํ ปวปฺปนฺติ นปิ นียนฺติ นงฺคลา อกฏฺฐปากิมํ สาลึ ปริภุญฺชนฺติ มานุสา ฯ |๑๗.๖๒| ตตฺถ รชฺชํ กริตฺวาน เทวตฺตํ ปุน คญฺฉหํ ^๓- ตทาปิ เอทิสา มยฺหํ นิพฺพตฺตา โภคสมฺปทา ฯ |๑๗.๖๓| น มํ มิตฺตา อมิตฺตา วา หึสนฺติ สพฺพปาณิโน สพฺเพสํ จ ปิโย โหมิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. รมึสุ ฯ ^๒ โป. สพฺพกามสโมหิโต ฯ ^๓ ยุ. คจฺฉหํ ฯ |๑๗.๖๔| ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ คนฺธเลปสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๗.๖๕| อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป เอโก อาสึ ชนาธิโป มหานุภาโว ราชิสิ ^๑- จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๗.๖๖| โสหํ ปญฺจสุ สีเลสุ ฐเปตฺวา ชนตํ พหุํ ปาเปตฺวา สุคตึเยว เทวตานํ ปิโย อหํ ฯ |๑๗.๖๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปิลินฺทวจฺโฉ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปิลินฺทวจฺฉตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ ราหุลตฺเถราปทานํ (๑๖) [๑๘] |๑๘.๖๘| ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน สตฺตภูมิมฺหิ ปาสาเท อาทาสํ สนฺถรึ อหํ ฯ |๑๘.๖๙| ขีณาสวสหสฺเสหิ ปริกิณฺโณ มหามุนิ อุปาคมิ คนฺธกุฏึ ทิปทินฺโท นราสโภ ฯ |๑๘.๗๐| วิโรจยํ คนฺธกุฏึ เทวเทโว นราสโภ ภิกฺขุสงฺเฆ ฐิโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสถ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ราชาหํ ฯ |๑๘.๗๑| เยนายํ โชติตา เสยฺยา อาทาโสว สุสนฺถโต ฯ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๑๘.๗๒| โสณฺณมยา รูปิมยา อโถ เวฬุริยามยา นิพฺพตฺติสฺสนฺติ ปาสาทา เยเกจิ มนโส ปิยา ฯ |๑๘.๗๓| จตุสฏฺฐิกฺขตฺตุํ เทวินฺโท เทวรชฺชํ กริสฺสติ สหสฺสกฺขตฺตุํ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ อนนฺตรา ฯ |๑๘.๗๔| เอกวีสติกปฺปมฺหิ วิมโล นาม ขตฺติโย จาตุรนฺโต วิชิตาวี จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ |๑๘.๗๕| นครํ เรณุวติ นาม อิฏฺฐกาหิ สุมาปิตํ อายามโต ตีณิสตํ จตุรสฺสสมายุตํ ฯ |๑๘.๗๖| สุทสฺสโน นาม ปาสาโท วิสุกมฺเมน มาปิโต กูฏาคารวรูเปโต สตฺตรตนภูสิโต ฯ |๑๘.๗๗| ทสสทฺทาวิวิตฺตนฺตํ วิชฺชาธรสมากุลํ สุทสฺสนํว นครํ เทวตานํ ภวิสฺสติ ฯ |๑๘.๗๘| ปภา นิคฺคจฺฉเต ตสฺส อุคฺคจฺฉนฺเตว สูริเย วิโรจิสฺสติ ตํ นิจฺจํ สมนฺตา อฏฺฐโยชนํ ฯ |๑๘.๗๙| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม นาเมน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๑๘.๘๐| ตุสิตาว จวิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต โคตมสฺส ภควโต อตฺรโช โส ภวิสฺสติ ฯ |๑๘.๘๑| สเจ วเสยฺย อคารํ จกฺกวตฺติ ภเวยฺย โส อฏฺฐานเมตํ ยํ ตาทิ อคาเร รติมชฺฌคา ฯ |๑๘.๘๒| นิกฺขมิตฺวา อคารมฺหา ปพฺพชิสฺสติ สุพฺพโต ราหุโล นาม นาเมน อรหา โส ภวิสฺสติ ฯ |๑๘.๘๓| กิกีว อณฺฑํ รกฺเขยฺย จามรีริว วาลธึ นิปโก สีลสมฺปนฺโน มมํ ทกฺขิ ^๑- มหามุนิ ฯ |๑๘.๘๔| ตสฺสาหํ ธมฺมมญฺญาย วิหาสึ สาสเน รโต สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ |๑๘.๘๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ราหุโล เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ราหุลตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ อุปเสนวงฺคนฺตปุตฺตตฺเถราปทานํ (๑๗) [๑๙] |๑๙.๘๖| ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตํ โลกเชฏฺฐํ นราสภํ ปพฺภารมฺหิ นิสินฺนํ ^๒- ตํ อุปคญฺฉึ นรุตฺตมํ ฯ |๑๙.๘๗| กณิการํ ^๓- ปุปฺผิตํ ทิสฺวา วณฺเฏ เฉตฺวาน ตํ ตทา อลงฺกริตฺวา ฉตฺตมฺหิ พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. อชฺช รกฺเข มหามุนิ ฯ ม. ยุ. .. รกฺขิ .. ฯ ^๒ ม. นิสีทนฺตํ ฯ @^๓ ม. กณิการปุปฺผํ ฯ |๑๙.๘๘| ปิณฺฑปาตญฺจ ปาทาสึ ปรมนฺนํ สุโภชนํ พุทฺเธน นวเม ตตฺถ สมเณ อฏฺฐ โภชยี ฯ |๑๙.๘๙| อนุโมทิ มหาวีโร สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล อิมินา ฉตฺตทาเนน ปรมนฺนปเวจฺฉนา ฯ |๑๙.๙๐| เตน จิตฺตปฺปสาเทน สมฺปตฺตึ อนุโภสฺสสิ ตึสกฺขตฺตุํ ^๑- จ เทวินฺโท เทวรชฺชํ กริสฺสติ ฯ |๑๙.๙๑| เอกวีสติกฺขตฺตุํ จ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ ฯ |๑๙.๙๒| ยํ วทนฺติ สุเมโธติ ภูริปญฺญํ สุเมธสํ กปฺเปโต สตสหสฺเส โอกฺกากกุลสมฺภโว ฯ |๑๙.๙๓| โคตโม นาม โคตฺเตน เอโส ^๒- พุทฺโธ ภวิสฺสติ สาสเน ทิปฺปมานมฺหิ มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ ฯ |๑๙.๙๔| อุปเสโนติ นาเมน ^[๓]- เหสฺสติ สตฺถุสาวโก จริมํ วตฺตเต มยฺหํ ^[๔]- ภวา สพฺเพ สมูหตา ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ เชตฺวา มารํ สวาหนํ ฯ |๑๙.๙๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปเสโน วงฺคนฺตปุตฺโต เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุปเสนวงฺคนฺตปุตฺตตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยภาณวารํ นิฏฺฐิตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ฉตฺตึสกฺขตฺตุํ ฯ ^๒ ม. สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ ^๓ ม. ตสฺส ธมฺเมสุ @ทายาโท โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต ฯ ^๔ ม. สมนฺตปาสาทิกตฺตา อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสฺสติ ฯ อฏฺฐมํ รฏฺฐปาลตฺเถราปทานํ (๑๘) [๒๐] |๒๐.๙๖| ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน วรนาโค มยา ทินฺโน อีสาทนฺโต อุรุฬฺหโว ^๑- ฯ |๒๐.๙๗| เสตจฺฉตฺโตปเสธิโต ^๒- สาถพฺพโณ ^๓- สหตฺถิโป อคฺฆาเปตฺวาน ตํ สพฺพํ สงฺฆารามํ อการยึ ฯ |๒๐.๙๘| จตุปญฺญาสสหสฺสานิ ปาสาเท การยึ อหํ มโหฆทานํ กริตฺวาน นิยฺยาเทสึ มเหสิโน ฯ |๒๐.๙๙| อนุโมทิ มหาวีโร สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล สพฺเพ ชเน หาสยนฺโต เทเสสิ อมตํ ปทํ ฯ |๒๐.๑๐๐| ตํ เม พุทฺโธ วิยากาสิ ชลทุตฺตมนายโก ^๔- ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๒๐.๑๐๑| จตุปญฺญาสสหสฺสานิ ปาสาเท การยิ อยํ กถยิสฺสามิ วิปากํ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๒๐.๑๐๒| อฏฺฐารสสหสฺสานิ กูฏาคารา ภวิสฺสเร พฺยมฺหุตฺตมมฺหิ นิพฺพตฺตา สพฺพโสณฺณมยา จ เต ฯ |๒๐.๑๐๓| ปญฺญาสกฺขตฺตุํ เทวินฺโท เทวรชฺชํ กริสฺสติ อฏฺฐปญฺญาสกฺขตฺตุํ จ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ |๒๐.๑๐๔| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม นาเมน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อุรุฬฺหวา ฯ ^๒ ม. เสตจฺฉตฺโตปโสธิโต ฯ ยุ. .. ปเสวโต ฯ ^๓ ม. สกปฺปโณ ฯ @^๔ โป. ชลชุตฺตมนามโก ฯ ม. ชลทุตฺตรนามโก ฯ |๒๐.๑๐๕| เทวโลกา จวิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต ผีเต ^๑- กุเล มหาโภเค นิพฺพตฺติสฺสติ ตาวเท ฯ |๒๐.๑๐๖| โส ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต รฏฺฐปาโลติ นาเมน เหสฺสติ สตฺถุสาวโก ฯ |๒๐.๑๐๗| ปธานํ ปหิตตฺโต โส อุปสนฺโต นิรูปธิ สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๒๐.๑๐๘| อุฏฺฐาย อภินิกฺขมฺม ชหิตฺวา โภคสมฺปทา เขฬปิณฺเฑว โภคมฺหิ เปมํ มยฺหํ น วชฺชติ ฯ |๒๐.๑๐๙| วิริยํ เม ธุรโธรยฺหํ โยคกฺเขมาธิวาหนํ ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๒๐.๑๑๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา รฏฺฐปาโล เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ รฏฺฐปาลตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ โสปากตฺเถราปทานํ (๑๙) [๒๑] |๒๑.๑๑๑| ปพฺภารํ โสธยนฺตสฺส ปวเร ^๒- ปพฺพตุตฺตเม สิทฺธตฺโถ นาม ภควา อาคจฺฉิ มม สนฺติกํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อทฺเธ ฯ ^๒ ม. วิปิเน ฯ |๒๑.๑๑๒| พุทฺธํ อุปคตํ ทิสฺวา โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน สนฺถรํ ปญฺญาเปตฺวาน ^๑- ปุปฺผาสนมทาสหํ ฯ |๒๑.๑๑๓| ปุปฺผาสเน นิสีทิตฺวา สิทฺธตฺโถ โลกนายโก มมญฺจ คติมญฺญาย อนิจฺจตํ อุทาหริ ฯ |๒๑.๑๑๔| อนิจฺจา วต สงฺขารา อุปฺปาทวยธมฺมิโน อุปฺปชฺชิตฺวา นิรุชฺฌนฺติ เตสํ วูปสโม สุโข ฯ |๒๑.๑๑๕| อิทํ วตฺวาน สพฺพญฺญู โลกเชฏฺโฐ นราสโภ นเภ ^๒- อพฺภุคฺคมิ ธีโร หํสราชาว อมฺพเร ฯ |๒๑.๑๑๖| สกํ ทิฏฺฐึ ชหิตฺวาน ภาวยานิจฺจสญฺญหํ เอกาหํ ภาวยิตฺวาน ตตฺถ กาลกโต อหํ ฯ |๒๑.๑๑๗| เทฺว สมฺปตฺตี อนุโภตฺวา สุกฺกมูเลน โจทิโต ปจฺฉิมพฺภวสมฺปตฺโต ^๓- สาปากโยนุปาคมึ ฯ |๒๑.๑๑๘| อคารา อภินิกฺขมฺม ปพฺพชึ อนคาริยํ ชาติยา สตฺตวสฺโสหํ อรหตฺตํ อปาปุณึ ฯ |๒๑.๑๑๙| อารทฺธวิริโย ปหิตตฺโต สีเลสุ สุสมาหิโต โตเสตฺวาน มหานาคํ อลตฺถํ อุปสมฺปทํ ฯ |๒๑.๑๒๐| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๑.๑๒๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สญฺญํ ภาวยึ ตทา ตํ สญฺญํ ภาวยนฺตสฺส ปตฺโต เม อาสวกฺขโย ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สนฺถริตฺวาน ฯ ^๒ ม. ยุ. นภํ อพฺภุคฺคมิ วีโร ฯ ^๓ ม. ยุ. ปจฺฉิเม @ภเว สมุปตฺเต ฯ |๒๑.๑๒๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โสปาโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โสปากตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ สุมงฺคลตฺเถราปทานํ (๒๐) [๒๒] |๒๒.๑๒๓| อาหุตึ ยิฏฺฐุกาโมหํ ปฏิยาเทตฺวาน โภชนํ พฺราหฺมเณ ปฏิมาเนนฺโต วิสาเล มาฬเก ฐิโต ฯ |๒๒.๑๒๔| อถทฺทสาสึ สมฺพุทฺธํ ปิยทสฺสึ มหายสํ สพฺพโลกํ วิเนตารํ สยมฺภุํ อคฺคปุคฺคลํ ฯ |๒๒.๑๒๕| ภควนฺตํ ชุติมนฺตํ สาวเกหิ ปุรกฺขตํ อาทิจฺจมิว โรจนฺตํ รถิยํ ปฏิปนฺนกํ ฯ |๒๒.๑๒๖| อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน สกํ จิตฺตํ ปสาทยึ มนสาว นิมนฺเตสึ อาคจฺฉตุ มหามุนิ ฯ |๒๒.๑๒๗| มม สงฺกปฺปมญฺญาย สตฺถา โลเก อนุตฺตโร ขีณาสวสหสฺเสหิ มม ทฺวารํ อุปาคมิ ฯ |๒๒.๑๒๘| นโม เต ปุริสาชญฺญ นโม เต ปุริสุตฺตม ปาสาทํ อภิรูหิตฺวา สีหาสเน นิสีทตุ ^๑- ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. นิสิทตํ ฯ ยุ. นิสิท ตฺวํ ฯ |๒๒.๑๒๙| ทนฺโต ทนฺตปริวาโร ติณฺโณ ตารยตํ วโร ปาสาทํ อภิรูหิตฺวา นิสีทิ ปวราสเน ฯ |๒๒.๑๓๐| ยํ เม อตฺถิ สเก เคเห อามิสํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ ตาหํ พุทฺธสฺส ปาทาสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ ฯ |๒๒.๑๓๑| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน เวทชาโต กตญฺชลี พุทฺธเสฏฺฐํ นมสฺสามิ อโห พุทฺธสฺสุฬารตา ฯ |๒๒.๑๓๒| อฏฺฐนฺนํ ปยิรุปาสตํ ภุญฺชํ ขีณาสวา พหู ตุยฺเหเวโส อานุภาโว สรณนฺตํ อุเปมหํ ฯ |๒๒.๑๓๓| ปิยทสฺสี จ ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๒๒.๑๓๔| โย โส สงฺฆํ อโภเชสิ อุชุภูตํ สมาหิตํ ตถาคตญฺจ สมฺพุทฺธํ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๒๒.๑๓๕| สตฺตวีสติกฺขตฺตุํ โส เทวรชฺชํ กริสฺสติ สกกมฺมาภิรทฺโธ โส เทวโลเก รมิสฺสติ ฯ |๒๒.๑๓๖| ทส จ อฏฺฐกฺขตฺตุํ โส จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ปฐพฺยา รชฺชํ ปญฺจสตํ วสุธํ อาวสิสฺสติ ฯ |๒๒.๑๓๗| อรญฺญํ วนโมคฺคยฺห กานนํ พฺยคฺฆเสวิตํ ปธานํ ปทหิตฺวาน กิเลสา ฌาปิตา มยา ฯ |๒๒.๑๓๘| อฏฺฐารเส กปฺปสเต ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภชานามิ ภตฺตทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๒.๑๓๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุมงฺคโล เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุมงฺคลตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ สีหาสนี เอกตฺถมฺภี นนฺโท จ จุลฺลปนฺถโก ปิลินฺทราหุโล เจว วงฺคนฺโต รฏฺฐปาลโก ฯ โสปาโก มงฺคโล เจว ทเสว ทุติเย วคฺเค สตญฺจ สตฺตตึสา จ คาถา เจตฺถ ปกาสิตา ฯ สีหาสนิยวคฺโค ทุติโย ฯ ----------- ตติโย สุภูติวคฺโค ปฐมํ สุภูติตฺเถราปทานํ (๒๑) [๒๓] |๒๓.๑| หิมวนฺตสฺส อวิทูเร นิสโภ นาม ปพฺพโต อสฺสโม สุกโต มยฺหํ ปณฺณสาลา สุมาปิตา ฯ |๒๓.๒| โกสิโย นาม นาเมน ชฏิโล อุคฺคตาปโน เอกายิโก ^๑- อทุติโย วสามิ นิสเภ ตทา ฯ |๒๓.๓| ผลมูลญฺจ ปณฺณญฺจ น ภุญฺชามิ อหํ ตทา ปวตฺตญฺจ สุปาตาหํ อุปชีวามิ ตาวเท ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เอกากิโย ฯ ยุ. เอกากิโก ฯ |๒๓.๔| นาหํ โกเปมิ อาชีวํ จชมาโนปิ ชีวิตํ อาราเธมิ สกํ จิตฺตํ วิวชฺเชมิ อเนสนํ ฯ |๒๓.๕| ราคูปสํหิตํ จิตฺตํ ยทา อุปฺปชฺชเต มม สยํว ปจฺจเวกฺขามิ เอกโก ^๑- ตํ ทเมมหํ ฯ |๒๓.๖| รชฺชสิ ^๒- รชนีเย จ โทสนีเย จ ทุสฺสเส มุยฺหเส โมหนีเย จ นิกฺขมสฺสุ วนา ตุวํ ฯ |๒๓.๗| วิสุทฺธานํ อยํ วาโส นิมฺมลานํ ตปสฺสินํ มา โข วิสุทฺธํ ทูเสสิ นิกฺขมสฺสุ วนา ตุวํ ฯ |๒๓.๘| อาคาริโก ภวิตฺวาน ทยา ยุตฺตํ ^๓- ลภิสฺสสิ อุโภปิ มา วิราเธสิ นิกฺขมสฺสุ วนา ตุวํ ฯ |๒๓.๙| ฉวาลาตํ ยถา กฏฺฐํ น กฺวจิ กิจฺจการกํ เนว คาเม อรญฺเญ วา น หิ ตํ กฏฺฐสมฺมตํ ฯ |๒๓.๑๐| ฉวาลาตูปโม ตฺวํสิ น คิหิ นปิ สญฺญโต อุภโต มุตฺตโก อชฺช นิกฺขมสฺสุ วนา ตุวํ ฯ |๒๓.๑๑| สิยา นุโข ตว เอตํ โก ปชานิ ^๔- หิ เต อิทํ สีฆํ ^๕- ธุรํ วหิสิ ^๖- เม โกสชฺชพหุลาย จ ฯ |๒๓.๑๒| ชิคุจฺฉิสฺสนฺติ ตํ วิญฺญู อสุจึ นาคริโก ยถา อากฑฺฒิตฺวาน อิสโย โจทยิสฺสนฺติ ตํ สทา ฯ |๒๓.๑๓| ตํ วิญฺญู ปวทิสฺสนฺติ สมติกฺกนฺตสาสนํ สํวาสํ อลภนฺโต หิ กถํ ชีวิหิสี ตุวํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. เอกคฺโค ฯ ^๒ ม. รชฺชเส ฯ ^๓ ม. ปุตฺตํ ฯ ^๔ ม. ปชานาติ ฯ @^๕ ม. สทฺธาธรุํ ฯ ^๖ ยุ. ปาหิสิ ฯ |๒๓.๑๔| ติธปฺปภินฺนํ มาตงฺคํ กุญฺชรํ สฏฺฐิหายนํ พลินาโค อุปคนฺตฺวา ยูถา นีหรเต คชํ ฯ |๒๓.๑๕| ยูถา วินิสฺสโฏ สนฺโต สุขํ สาตํ น วินฺทติ ทุกฺขิโต วิมโน โหติ ปชฺฌายนฺโต ^๑- ปเวธติ ฯ |๒๓.๑๖| ตเถว ชฏิลา ตํปิ นีหริสฺสนฺติ ทุมฺมตึ เตหิ ตฺวํ นิสฺสโฏ สนฺโต สุขํ สาตํ น ลจฺฉสิ ฯ |๒๓.๑๗| ทิวา วา ยทิ วา รตฺตึ โสกสลฺลสมปฺปิโต ทยฺหสิ ปริฬาเหน คโช ยูถาว นิสฺสโฏ ฯ |๒๓.๑๘| ชาตรูปํ ยถา กุฏํ เนว ยายติ ^๒- กตฺถจิ ตถา สีลวิหีโน ตฺวํ น ยายิสฺสสิ ^๓- กตฺถจิ ฯ |๒๓.๑๙| อคาราวสมาโนปิ ^๔- กถํ ชีวิหิสี ตุวํ มตฺติกํ เปตฺติญฺจาปิ นตฺถิ เต นิหิตํ ธนํ ฯ |๒๓.๒๐| สกํ กมฺมํ กริตฺวาน คตฺเต เสทํ ปโมจยํ เอวํ ชีวิหิสี เคเห สาธุ เต ตํ น รุจฺจติ ฯ |๒๓.๒๑| เอวาหํ ตตฺถ วาเรมิ สงฺกิเลสคตํ มนํ นานาธมฺมกถํ กตฺวา ปาปา จิตฺตํ นิวารยึ ฯ |๒๓.๒๒| เอวํ เม วิหรนฺตสฺส อปฺปมาทวิหาริโน ตึสวสฺสสหสฺสานิ ปวเน เม อติกฺกมุํ ฯ |๒๓.๒๓| อปฺปมาเทน ^๕- มํ ทิสฺวา อุตฺตมตฺถํ คเวสกํ ปทุมุตฺตรสมฺพุทฺโธ อาคญฺฉิ มม สนฺติกํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. โอชฺฌายนฺโต ปธาวติ ฯ ^๒ ม. ฌายติ ฯ ^๓ ม. ฌายิสฺสติ ฯ @^๔ โป. อนาคารวสมาโนปิ ฯ ^๕ ม. ยุ. อปฺปมาทรตํ ฯ |๒๓.๒๔| ติมฺพรูสกวณฺณาโภ อปฺปเมยฺโย อนูปโม รูเปนาสทิโส พุทฺโธ อากาเส จงฺกมี ตทา ฯ |๒๓.๒๕| สุผุลฺโล สาลราชาว วิชฺชุวพฺภฆนนฺตเร ญาเณนาสทิโส พุทฺโธ อากาเส จงฺกมี ตทา ฯ |๒๓.๒๖| สีหราชาวสมฺภีโต คชราชาว ทปฺปิโต ^๑- อภีโต ^๒- พฺยคฺฆราชาว อากาเส จงฺกมี ตทา ฯ |๒๓.๒๗| สิงฺคินิกฺขสุวณฺณาโภ ขทิรงฺคารสนฺนิโภ มณิ ยถา โชติรโส อากาเส จงฺกมี ตทา ฯ |๒๓.๒๘| วิสุทฺธเกลาสสนฺนิโภ ปุณฺณมาเยว จนฺทิมา มชฺฌนฺติเกว ^๓- สุริโย อากาเส จงฺกมี ตทา ฯ |๒๓.๒๙| ทิสฺวา นเภ จงฺกมนฺตํ เอวํ จินฺเตสหํ ตทา เทโว นุโข อยํ สตฺโต อุทาหุ มนุโช อยํ ฯ |๒๓.๓๐| น เม สุโต ว ทิฏฺโฐ วา มหิยา เอทิโส นโร อปิ มนฺตปทํ อตฺถิ อยํ สตฺถา ภวิสฺสติ ฯ |๒๓.๓๑| เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน สกํ จิตฺตํ ปสาทยึ นานาปุปฺผญฺจ คนฺธญฺจ สนฺนิปาเตสหํ ตทา ฯ |๒๓.๓๒| ปุปฺผาสนํ ปญฺญาเปตฺวา สาธุจิตฺตํ มโนรมํ นรสารถินํ อคฺคํ อิทํ วจนมพฺรวึ ฯ |๒๓.๓๓| อิทํ เม อาสนํ วีร ปญฺญตฺตํ ตวนุจฺฉกํ ^๔- หาสยนฺโต มม จิตฺตํ นิสีท กุสุมาสเน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ทมฺปิโต ฯ ^๒ ม. ยุ. ลาสิโต ฯ ^๓ ยุ. มชฺฌนฺติโก ฯ ^๔ ม. ยุ. ตวนุจฺฉวํ ฯ |๒๓.๓๔| นิสีทิ ตตฺถ ภควา อสมฺภีโตว เกสรี สตฺตรตฺตินฺทิวํ พุทฺโธ ปวเร กุสุมาสเน ฯ |๒๓.๓๕| นมสฺสมาโน อฏฺฐาสึ สตฺตรตฺตินฺทิวํ อหํ วุฏฺฐหิตฺวา สมาธิมฺหา สตฺถา โลเก อนุตฺตโร ฯ |๒๓.๓๖| มม กมฺมํ ปกิตฺเตนฺโต อิทํ วจนมพฺรวิ ภาเวหิ พุทฺธานุสฺสตึ ภาวนานํ อนุตฺตรํ ฯ |๒๓.๓๗| อิมํ สตึ ภาวยิตฺวา ปูรยิสฺสสิ มานสํ ตึสกปฺปสหสฺสานิ เทวโลเก รมิสฺสสิ ฯ |๒๓.๓๘| อสีติกฺขตฺตุํ เทวินฺโท เทวรชฺชํ กริสฺสสิ สหสฺสกฺขตฺตุํ จกฺกวตฺติ ราชา รฏฺเฐ ภวิสฺสสิ ฯ |๒๓.๓๙| ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ อนุโภสฺสสิ ตํ สพฺพํ พุทฺธานุสฺสติยา ผลํ ฯ |๒๓.๔๐| ภวาภเว สํสรนฺโต มหาโภคํ ลภิสฺสสิ โภเคหิ ^๑- โอนตา นตฺถิ พุทฺธานุสฺสติยา ผลํ ฯ |๒๓.๔๑| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๒๓.๔๒| อสีติโกฏึ ฉฑฺเฑตฺวา ทาสกมฺมกเร พหู โคตมสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิสฺสสิ ฯ |๒๓.๔๓| อาราธยิตฺวาน สมฺพุทฺธํ โคตมํ สากฺยปุงฺควํ สุภูติ นาม นาเมน เหสฺสสิ ^๒- สตฺถุสาวโก ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. โภเค เต อูนตา นตฺถิ ฯ ^๒ โป. ม. เหสฺสติ ฯ |๒๓.๔๔| ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา ทกฺขิเณยฺยคณมฺหิ ^๑- ตํ ตถารณวิหาเร จ ทฺวีสุ อคฺคํ ^๒- ฐเปสฺสติ ฯ |๒๓.๔๕| อิทํ วตฺวาน สมฺพุทฺโธ ชลชุตฺตมนายโก นภํ อพฺภุคฺคมิ ธีโร หํสราชาว อมฺพเร ฯ |๒๓.๔๖| สาสิโต โลกนาเถน นมสฺสิตฺวา ตถาคตํ สทา ภาเวสึ ^๓- มุทิโต พุทฺธานุสฺสติมุตฺตมํ ฯ |๒๓.๔๗| เตน กมฺเมน สุกเตน เจตนาปณิธีหิ จ ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ ตาวตึสํ อคญฺฉหํ ฯ |๒๓.๔๘| อสีติกฺขตฺตุํ เทวินฺโท เทวรชฺชํ อการยึ สหสฺสกฺขตฺตุํ ราชา จ จกฺกวตฺติ อโหสหํ ฯ |๒๓.๔๙| ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ อนุโภมิ สุสมฺปตฺตึ พุทฺธานุสฺสติยา ผลํ ฯ |๒๓.๕๐| ภวาภเว สํสรนฺโต มหาโภคํ ลภามหํ โภเค เม โอนตา นตฺถิ พุทฺธานุสฺสติยา ผลํ ฯ |๒๓.๕๑| สตสหสฺสิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธานุสฺสติยา ผลํ ฯ |๒๓.๕๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุภูติ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุภูติตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. ทกฺขิเณยฺยคุณมฺหิ ตํ ฯ ^๒ ม. อคฺเค ฯ ^๓ ม. ภาเวมิ ฯ ทุติยํ อุปวาณตฺเถราปทานํ (๒๒) [๒๔] |๒๔.๕๓| ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน สพฺพธมฺมาน ปารคู ชลิตฺวา อคฺคิกฺขนฺโธว สมฺพุทฺโธ ปรินิพฺพุโต ฯ |๒๔.๕๔| มหาชนา สมาคมฺม ปูชยิตฺวา ตถาคตํ จิตํ กตฺวาน สุกตํ สรีรํ อภิโรปยุํ ฯ |๒๔.๕๕| สรีรกิจฺจํ กตฺวาน ธาตุํ ตตฺถ สมานยุํ สเทวมนุสฺสา สพฺเพ พุทฺธถูปํ อกํสุ เต ฯ |๒๔.๕๖| ปฐมา กญฺจนมยา ทุติยาปิ ^๑- มณีมยา ตติยา รูปิยมยา จตุตฺถา ผลิกามยา ฯ |๒๔.๕๗| ตตฺถ ^๒- ปญฺจมิ ยา ภูมิ โลหิตงฺคมยา อหุ ฉฏฺฐา มสารคลฺลสฺส สพฺพรตนมยูปริ ฯ |๒๔.๕๘| ชงฺฆา มณิมยา อาสิ เวทิกา รตนามยา สพฺพโสณฺณมโย ถูโป อุทฺธํ โยชนมุคฺคโต ฯ |๒๔.๕๙| เทวา ตตฺถ สมาคนฺตฺวา เอกโต มนฺตยุํ ตทา มยํปิ ถูปํ กริสฺสาม ^๓- โลกนาถสฺส ตาทิโน ฯ |๒๔.๖๐| ธาตุ อาเวณิกา นตฺถิ สรีรํ เอกปิณฺฑิตํ อิมมฺหิ พุทฺธถูปสฺมึ กริสฺสาม กญฺจุกํ มยํ ฯ |๒๔.๖๑| เทวา สตฺตรตเนหิ อญฺญํ วฑฺเฒสุ โยชนํ ถูโป ทฺวิโยชนุพฺเพโธ ติมิรํ พฺยปหนฺติ โย ^๔- ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ทุติยาสิ มณีมยา ฯ ^๒ ม. ตถา ปญฺจมิยา ภูมิ ฯ ^๓ ม. กสฺสามิ ฯ @^๔ ม. ยุ. โส ฯ |๒๔.๖๒| นาคา ตตฺถ สมาคนฺตฺวา เอกโต มนฺตยุํ ตทา มนุสฺสา เจว เทวา จ พุทฺธถูปํ อกํสุ เต ฯ |๒๔.๖๓| มา โน ปมตฺตา อสฺสุมฺหา อปฺปมตฺตา สเทวกา ^๑- มยมฺปิ ถูปํ กริสฺสาม โลกนาถสฺส ตาทิโน ฯ |๒๔.๖๔| อินฺทนีลํ มหานีลํ อโถ โชติรสํ มณึ เอกโต สนฺนิปาเตตฺวา พุทฺธถูปํ อฉาทยุํ ^๒- ฯ |๒๔.๖๕| สพฺพํ มณิมยํ อาสิ ตาวตา พุทฺธเจติยํ ติโยชนสมุพฺพิทฺธํ อาโลกกรณํ ตทา ฯ |๒๔.๖๖| ครุฬา ^๓- จ สมาคนฺตฺวา เอกโต มนฺตยุํ ตทา มนุสฺสา เทวนาคา จ พุทฺธถูปํ อกํสุ เต ฯ |๒๔.๖๗| มา โน ปมตฺตา อสฺสุมฺหา อปฺปมตฺตา สเทวกา มยมฺปิ ถูปํ กริสฺสาม โลกนาถสฺส ตาทิโน ฯ |๒๔.๖๘| สพฺพํ มณิมยํ ถูปํ อกรุํ ตาว ^๔- กญฺจุกํ โยชนํ เตปิ วฑฺเฒสุํ อายตํ พุทฺธเจติยํ ฯ |๒๔.๖๙| จตุโยชนมุพฺเพโธ พุทฺธถูโป วิโรจติ โอภาเสติ ทิสา สพฺพา สตรํสีว อุคฺคโต ฯ |๒๔.๗๐| กุมฺภณฺฑา ^๕- จ สมาคนฺตฺวา เอกโต มนฺตยุํ ตทา มนุสฺสา เจว เทวา จ นาคา จ ครุฬา ตทา ฯ |๒๔.๗๑| ปจฺเจกํ พุทฺธเสฏฺฐสฺส อกํสุ ถูปมุตฺตมํ มา โน ปมตฺตา อสฺสุมฺหา อปฺปมตฺตา สเทวกา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. สเทวตา ฯ ^๒ ยุ. อจฺฉาทยุํ ฯ ^๓ โป. ยุ. กุมฺภณฺฑา ฯ ^๔ ม. เต จ ฯ @^๕ โป. ยุ. ยกฺขา ตตฺถ ... ฯ |๒๔.๗๒| มยมฺปิ ถูปํ กริสฺสาม โลกนาถสฺส ตาทิโน รตเนหิ ^๑- ฉาทยิสฺสาม อายตํ พุทฺธเจติยํ ฯ |๒๔.๗๓| โยชนนฺเตปิ วฑฺเฒสุํ อายตํ พุทฺธเจติยํ ปญฺจโยชนมุพฺเพโธ ถูโป โอภาสตี ตทา ฯ |๒๔.๗๔| ยกฺขา ^๒- ตตฺถ สมาคนฺตฺวา เอกโต มนฺตยุํ ตทา มนุชา เทวตา นาคา กุมฺภณฺฑา ครุฬา ตทา ฯ |๒๔.๗๕| ปจฺเจกํ พุทฺธเสฏฺฐสฺส อกํสุ ถูปมุตฺตมํ มา โน ปมตฺตา อสฺสุมฺหา อปฺปมตฺตา สเทวกา ฯ |๒๔.๗๖| มยํปิ ถูปํ กริสฺสาม โลกนาถสฺส ตาทิโน ผลิกา ^๓- ฉาทยิสฺสาม อายตํ พุทฺธเจติยํ ฯ |๒๔.๗๗| โยชนนฺเตปิ วฑฺเฒสุํ อายตํ พุทฺธเจติยํ ฉโยชนานิ อุพฺพิทฺโธ ถูโป โอภาสตี ตทา ฯ |๒๔.๗๘| คนฺธพฺพา จ สมาคนฺตฺวา เอกโต มนฺตยุํ ตทา มนุชา เทวตา นาคา ครุฬา กุมฺภยกฺขกา ฯ ^๔- |๒๔.๗๙| กตา พุทฺธถูปํ มยเมตฺถ อการกา มยมฺปิ ถูปํ กริสฺสาม โลกนาถสฺส ตาทิโน ฯ |๒๔.๘๐| เวทิโย สตฺต กตฺวาน ยาว ชงฺฆา อกํสุ เต สพฺพโสวณฺณมยํ ถูปํ คนฺธพฺพา การยุํ ตทา ฯ |๒๔.๘๑| สตฺตโยชนมุพฺเพโธ ถูโป โอภาสเต ตทา รตฺตินฺทิวา น ญายนฺติ อาโลกา ^๕- โหนฺติ สพฺพทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ยุ. ผลิกา ฉาทยิสฺสาม ฯ ^๒ โป. ยุ. คนฺธพฺพา จ ... ฯ ^๓ ม. ผลิกาหิ ฯ @^๔ ม. สพฺเพกํสุ พุทฺธถูปํ ฯ ^๕ ม. ยุ. อาโลโก โหติ สพฺพทา ฯ |๒๔.๘๒| อภิโภนฺติ น ตสฺสาภา จนฺทสูรา สตารกา สมนฺตา โยชนสเต ปทีโป ^๑- ปน ปชฺชลิ ฯ |๒๔.๘๓| เตน กาเลน เยเกจิ ถูปํ ปูเชนฺติ มานุสา น เต ถูปํ อารุหนฺติ อมฺพเร อุกฺขิปนฺติ เต ฯ |๒๔.๘๔| เทเวหิ ฐปิโต ยกฺโข อภิสมฺมตนามโก ธชํ วา ปุปฺผทามํ วา อภิโรเปติ อุตฺตริ ฯ |๒๔.๘๕| น เต ปสฺสนฺติ ตํ ยกฺขํ ทามํ ปสฺสนฺติ คจฺฉโต เอตํ ^๒- ปสฺสิตฺวา คจฺฉนฺติ สพฺเพ คจฺฉนฺติ สุคฺคตึ ฯ |๒๔.๘๖| วิรุทฺธา เย ปาวจเน ปสนฺนา เย จ สาสเน ปาฏิหิรํ ทฏฺฐุกามา ถูปํ ปูเชนฺติ มานุสา ฯ |๒๔.๘๗| นคเร หํสวติยา อโหสึ วรโก ^๓- ตทา อาโมทิตํ ชนํ ทิสฺวา เอวํ จินฺเตสหํ ตทา ฯ |๒๔.๘๘| โอฬาโร ภควา เอโส ยสฺส ธาตุฆเรทิสํ อิมา จ ชนตา ตุฏฺฐา การํ กุพฺพํ น ตปฺปเร ฯ |๒๔.๘๙| อหํปิ การํ กริสฺสามิ โลกนาถสฺส ตาทิโน ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท ภวิสฺสามิ อนาคเต ฯ |๒๔.๙๐| สุโธตํ รชเกนาหํ อุตฺตเรยฺย ปฏํ มม เวฬุคฺเค ^๔- อาลคฺเคตฺวาน ธชํ อุกฺขิปิ อมฺพเร ฯ |๒๔.๙๑| อภิสมฺมตโก คยฺห อมฺพเร หาสิ เม ธชํ วาเตริตํ ธชํ ทิสฺวา ภิยฺโย หาสํ ชเนสหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปทีโปปิ น ปชฺชลิ ฯ ^๒ ม. ยุ. เอวํ ปสฺสิตฺวา คจฺฉนฺตา ฯ ^๓ ม. ภตโก ฯ @^๔ ม. ยุ. เวฬคฺเค ฯ |๒๔.๙๒| ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา สมณํ อุปสงฺกมึ ตํ ภิกฺขุํ อภิวาเทตฺวา วิปากํ ปุจฺฉหํ ธเช ฯ |๒๔.๙๓| โส เม กเถสิ อานนฺท ปีติสญฺชนนํ มม ตสฺส ธชสฺส วิปากํ อนุโภสฺสสิ สพฺพทา ฯ |๒๔.๙๔| หตฺถี อสฺสา รถา ปตฺตี เสนา จ จตุรงฺคินี ปริวาเรสฺสนฺติ ตํ นิจฺจ ธชทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๔.๙๕| สฏฺฐี ตุริยสหสฺสานิ เภริโย สมลงฺกตา ปริวาเรสฺสนฺติ ตํ นิจฺจ ธชทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๔.๙๖| ฉฬาสีติสหสฺสานิ นาริโย สมลงฺกตา วิจิตฺตวตฺถาภรณา อามุตฺตมณิกุณฺฑลา ฯ |๒๔.๙๗| อาฬารมุขา หสุลา สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา ปริวาเรสฺสนฺติ ตํ นิจฺจ ธชทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๔.๙๘| ตึสกปฺปสหสฺสานิ เทวโลเก รมิสฺสสิ อสีติกฺขตฺตุํ เทวินฺโท เทวราชฺชํ กริสฺสสิ ฯ |๒๔.๙๙| สหสฺสกฺขตฺตุํ ราชาปิ ^๑- จกฺกวตฺติ ภวิสฺสสิ ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ ฯ |๒๔.๑๐๐| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม นาเมน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๒๔.๑๐๑| เทวโลกา จวิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต ปุญฺญกมฺเมน สํยุตฺโต พฺรหฺมพนฺธุ ภวิสฺสสิ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ราชา จ ฯ |๒๔.๑๐๒| อสีติโกฏึ ฉฑฺเฑตฺวา ทาสกมฺมกเร พหู โคตมสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิสฺสสิ ฯ |๒๔.๑๐๓| อาราธยิตฺวา สมฺพุทฺธํ โคตมํ สกฺยปุงฺควํ อุปวาโณติ นาเมน เหสฺสสิ สตฺถุสาวโก ฯ |๒๔.๑๐๔| สตสหสฺเส กตํ กมฺมํ ผลํ ทสฺเสสิ เม อิธ สุมุตฺโต สรเวโคว กิเลเส ฌาปยึ มมํ ฯ |๒๔.๑๐๕| จกฺกวตฺติสฺส สนฺตสฺส จาตุทีปิสฺสรสฺส เม ตีณิโยชนสมนฺตา อุสฺสิสฺสนฺติ ^๑- ธชา สทา ฯ |๒๔.๑๐๖| สตสหสฺเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ธชทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๔.๑๐๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปวาโณ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุปวาณตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ ตีณิสรณาคมนิยตฺเถราปทานํ (๒๓) [๒๕] |๒๕.๑๐๘| นคเร จนฺทวติยา ^๒- มาตุปฏฺฐานโก ^๓- อหํ อนฺธา มาตาปิตา มยฺหํ เต โปเสมิ อหํ ตทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อุสฺสีสนฺติ ฯ ยุ. ทสฺสิสฺสนฺติ ฯ ^๒ โป. พนฺธมติยา ฯ ^๓ ม. มาตุปฏฺฐาโก @อหุํ ฯ ยุ. มาตุปฏฺฐายโก อหุํ ฯ |๒๕.๑๐๙| รโหคโต นิสีทิตฺวา เอวํ จินฺเตสหํ ตทา โปเสนฺโต มาตาปิตโร ปพฺพชฺชํ น ลภามหํ ฯ |๒๕.๑๑๐| ตมนฺธการปิหิตา ^๑- ติวิธคฺคีหิ ทยฺหเร เอตาทิเส ภเว ชาเต นตฺถิ โกจิ วินายโก ฯ |๒๕.๑๑๑| พุทฺโธ โลเก สมุปฺปนฺโน ทิปฺเปติ ทานิ ^๒- สาสนํ สกฺกา อุทฺธริตุํ อตฺตา ปุญฺญกาเมน ชนฺตุนา ฯ |๒๕.๑๑๒| อุคฺคยฺห ตีณิ สรเณ ปริปุณฺณานิ โคปยึ เตน กมฺเมน สุกเตน ปฏิมุกฺขามิ ทุคฺคตึ ฯ |๒๕.๑๑๓| นิสโภ นาม สมโณ พุทฺธสฺส อคฺคสาวโก ตํ อหํ อุปคนฺตฺวาน สรณาคมนํ คหึ ฯ |๒๕.๑๑๔| วสฺสสตสหสฺสานิ อายุํ วิชฺชติ ตาวเท ตาวตา สรณาคมนํ ปริปุณฺณํ อโคปยึ ฯ |๒๕.๑๑๕| จริเม วตฺตมานมฺหิ สรณนฺตมนุสฺสรึ เตน กมฺเมน สุกเตน ตาวตึสํ อคญฺฉหํ ฯ |๒๕.๑๑๖| เทวโลกคโต สนฺโต ปุญฺญกมฺมสมาหิโต ยํ ยํ เทสํ อุปปชฺชาม อฏฺฐเหตู ลภามหํ ฯ |๒๕.๑๑๗| ทิสาสุ ปูชิโต โหมิ ติกฺขปญฺโญ ภวามหํ สพฺเพ เทวานุวตฺตนฺติ อมิตโภคํ ลภามหํ ฯ |๒๕.๑๑๘| สุวณฺณวณฺโณ สพฺพตฺถ ปฏิภาโณ ^๓- ภวามหํ มิตฺตานํ อจโล โหมิ ยโส อจฺจุคฺคโต มม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. มหนฺธการปิหิตา ฯ ^๒ ยุ. ชินสาสนํ ฯ ^๓ ม. ยุ. ปฏิกฺกนฺโต ฯ |๒๕.๑๑๙| อสีติกฺขตฺตุํ เทวินฺโท เทวรชฺชมการยึ ทิพฺพสุขํ อนุภวึ อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต ฯ |๒๕.๑๒๐| ปญฺจสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ อโหสหํ ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ ฯ |๒๕.๑๒๑| ปจฺฉิเม ภวสมฺปตฺเต ปุญฺญกมฺมสมาหิโต ปุเร สาวตฺถิยํ ชาโต มหาสาเล สุอทฺธเก ฯ |๒๕.๑๒๒| นครา นิกฺขมิตฺวาน ทารเกหิ ปุรกฺขโต สายํ ^๑- ขิฑฺฑาสมงฺคีหํ สงฺฆารามํ อุปาคมึ ฯ |๒๕.๑๒๓| ตตฺถทฺทสาสึ สมณํ วิปฺปมุตฺตํ นิรูปธึ โส เม ธมฺมมเทเสสิ สรณญฺจ อทาสิ เม ฯ |๒๕.๑๒๔| โสหํ สุตฺวาน สรณํ สรณํ เม อนุสฺสรึ เอกาสเน นิสีทิตฺวา อรหตฺตํ อปาปุณึ ฯ |๒๕.๑๒๕| ชาติยา สตฺตวสฺเสน ^๒- อรหตฺตํ อปาปุณึ อุปสมฺปาทยิ พุทฺโธ คุณมญฺญาย จกฺขุมา |๒๕.๑๒๖| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป สรณานิ อคญฺฉหํ ตาว ^๓- เม สุกตํ กมฺมํ ผลํ ทสฺเสสิ เม อิธ ฯ |๒๕.๑๒๗| สุโคปิตํ เม สรณํ มานสํ สุปฺปณิหิตํ อนุโภตฺวา ยสํ สพฺพํ ปตฺโตมฺหิ อจลํ ปทํ ฯ |๒๕.๑๒๘| เยสํ โสตาวธานตฺถิ สุณาถ มม ภาสโต อตฺถํ ^๔- โว กถยิสฺสามิ สามํ ทิฏฺฐํ ปทํ มม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. หสขิฑฺฑสมงฺคีหํ ฯ ยุ. สหสฺสขิฑฺฑาสมงฺคีหํ ฯ ^๒ ม. สตฺตเม วสฺเส ฯ @^๓ ม. ยุ. ตโต ฯ ^๔ ม. อหํ ฯ |๒๕.๑๒๙| พุทฺโธ โลเก สมุปฺปนฺโน วตฺตเต ชินสาสนํ อมตา วาทิตา เภริ โสกสลฺลวิโนทนา ฯ |๒๕.๑๓๐| ยถาสเกน ถาเมน ปุญฺญกฺเขตฺเต อนุตฺตเร อธิการํ กเรยฺยาถ ปสฺสยิสฺสถ นิพฺพุตึ ฯ |๒๕.๑๓๑| ปคฺคยฺห ตีณิ สรเณ ปญฺจสีลานิ โคปิย พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสถ ฯ |๒๕.๑๓๒| มโมปมํ ^๑- กริตฺวาน สิลานิ ปริโคปิย อจิรํ อรหตฺตํ โว สพฺเพปิ ปาปุณิสฺสถ ฯ |๒๕.๑๓๓| เตวิชฺโช อิทฺธิปตฺโตมฺห เจโตปริยโกวิโท สาวโก เต มหาวีร จรเณ ^๒- วนฺทามิ สตฺถุโน ฯ |๒๕.๑๓๔| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป สรณํ พุทฺธมคญฺฉหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สรณาคมเน ผลํ ฯ |๒๕.๑๓๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตีณิสรณาคมนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตีณิสรณาคมนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ ปญฺจสีลสมาทานิยตฺเถราปทานํ (๒๔) [๒๖] |๒๖.๑๓๖| นคเร จนฺทวติยา ภติโก ^๓- อาสิหํ ตทา ปรกมฺมายเน ยุตฺโต ปพฺพชฺชํ น ลภามหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สมฺมาธมฺมํ ภาเวตฺวา ฯ ^๒ ม. สรโณ วนฺทติ สตฺถุโน ฯ ยุ. สรเณ ... ฯ @^๓ ม. ยุ. ภตโก อาสหํ ตทา ฯ |๒๖.๑๓๗| มหนฺธการปิหิตา ติวิธคฺคีหิ ทยฺหเร เกน นุ โข อุปาเยน วิสํยุตฺโต ภเว อหํ ฯ |๒๖.๑๓๘| เทยฺยธมฺโม จ เม นตฺถิ วราโก ภติโก อหํ ยนฺนูนาหํ ปญฺจสีลํ รกฺเขยฺยํ ปริปูรยํ ฯ |๒๖.๑๓๙| อโนมทสฺสิสฺส มุนิโน นิสโภ นาม สาวโก ตมหํ อุปสงฺกมฺม ปญฺจสิกฺขาปทคฺคหึ ฯ |๒๖.๑๔๐| วสฺสสตสหสฺสานิ อายุ วิชฺชติ ตาวเท ตาวตา ปญฺจสีลานิ ปริปุณฺณานิ โคปยึ ฯ |๒๖.๑๔๑| มจฺจุกาเล จ สมฺปตฺเต เทวา อสฺสาสยนฺติ มํ รโถ สหสฺสยุตฺโต เต มาริสายํ อุปฏฺฐิโต ฯ |๒๖.๑๔๒| วตฺตเต จริเม จิตฺเต มมํ สีลํ อนุสฺสรึ เตน กมฺเมน สุกเตน ตาวตึสํ อคญฺฉหํ ฯ |๒๖.๑๔๓| ตึสกฺขตฺตุญฺจ เทวินฺโท เทวรชฺชมการยึ ทิพฺพสุขํ อนุภวึ อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต ฯ |๒๖.๑๔๔| ปญฺจสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ อโหสหํ ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ ฯ |๒๖.๑๔๕| เทวโลกา จวิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต ปุเร เวสาลิยํ ชาโต มหาสาเล สุอทฺธเก ฯ |๒๖.๑๔๖| วสฺสูปนายิเก กาเล ทิปฺปนฺเต ชินสาสเน มาตา จ เม ปิตา เจว ปญฺจสิกฺขาปทคฺคหุํ ฯ |๒๖.๑๔๗| สห สุตฺวานหํ สีลํ มม สีลํ อนุสฺสรึ เอกาสเน นิสีทิตฺวา อรหตฺตํ อปาปุณึ ฯ |๒๖.๑๔๘| ชาติยา ปญฺจวสฺเสน อรหตฺตํ อปาปุณึ อุปสมฺปาทยิ พุทฺโธ คุณมญฺญาย จกฺขุมา ฯ |๒๖.๑๔๙| ปริปุณฺณานิ โคเปตฺวา ปญฺจสิกฺขาปทานหํ อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป วินิปาตํ น คจฺฉหํ ฯ |๒๖.๑๕๐| โสหํ ยสํ อนุภวึ เตสํ สีลาน วาหสา กปฺปโกฏึ ปกิตฺเตนฺโต กิตฺตเย เอกเทสกํ ฯ |๒๖.๑๕๑| ปญฺจสีลานิ โคเปตฺวา ตโย เหตู ลภามหํ ทีฆายุโก มหาโภโค ติกฺขปญฺโญ ภวามิหํ ฯ |๒๖.๑๕๒| ปกิตฺเตนฺเต ^๑- จ สพฺเพสํ อธิมตฺตญฺจ โปริสํ ภวาภเว สํสริตฺวา เอเต ฐาเน ลภามหํ ฯ |๒๖.๑๕๓| อปริเมยฺเยสุ สีเลสุ วตฺตนฺตา ชินสาวกา ภเวสุ ยทิ รชฺเชยฺยุํ วิปาโก กีทิโส ภเว ฯ |๒๖.๑๕๔| สุจิณฺณํ เม ปญฺจสีลํ ภตเกน ตปสฺสินา ^๒- เตน สีเลนหํ อชฺช โมจยึ ^๓- สพฺพพนฺธนา ฯ |๒๖.๑๕๕| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป ปญฺจสีลานิ โคปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปญฺจสีลานิทํ ผลํ ฯ |๒๖.๑๕๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สงฺกิตฺเตนฺโต ฯ ยุ. ปกิตฺเตนฺโต ฯ ^๒ ยุ. วิปสฺสินา ฯ ^๓ ยุ. โปฐยึ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปญฺจสีลสมาทานิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปญฺจสีลสมาทานิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ อนฺนสํสาวกตฺเถราปทานํ (๒๕) [๒๗] |๒๗.๑๕๗| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ คจฺฉนฺตํ อนฺตราปเณ กญฺจนคฺฆิยสงฺกาสํ ทฺวตฺตึสวรลกฺขณํ ฯ |๒๗.๑๕๘| สิทฺธตฺถํ โลกปชฺโชตํ อปฺปเมยฺยํ อโนปมํ อลตฺถํ ปรมํ ปีตึ ทิสฺวา ทนฺตํ ชุตินฺธรํ ฯ |๒๗.๑๕๙| สมฺพุทฺธํ อภินาเมตฺวา โภชยินฺตํ มหามุนึ มุนิ การุณิโก โลเก ^๑- อนุโมทิ มมํ ตทา ฯ |๒๗.๑๖๐| ตสฺมึ มหาการุณิเก ปรมสฺสาสการเก พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ ฯ |๒๗.๑๖๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ภิกฺขทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๗.๑๖๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อนฺนสํสาวโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อนฺนสํสาวกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. มุนิ การุณิโก นาโถ อนุโมทิ จ มํ ตทา ฯ ฉฏฺฐํ ธูปทายกตฺเถราปทานํ (๒๖) [๒๘] |๒๘.๑๖๓| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน กุฏิธูปํ มยา ทินฺนํ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๒๘.๑๖๔| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ สพฺเพสํปิ ปิโย โหมิ ธูปทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๘.๑๖๕| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ธูปมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ธูปทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๘.๑๖๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ธูปทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ธูปทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ปุฬินปูชกตฺเถราปทานํ (๒๗) [๒๙] |๒๙.๑๖๗| วิปสฺสิสฺส ภควโต โพธิยา ปาทมุตฺตเม ปุราณํ ปุฬินํ ฉฑฺเฑตฺวา ^๑- สุทฺธํ ปุฬินมากิรึ ฯ |๒๙.๑๖๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุฬินมทาสหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุฬินทานสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปุราณปุฬินํ หิตฺวา ฯ |๒๙.๑๖๙| ติปญฺญาเส ^๑- อิโต กปฺเป ราชา อาสึ ชนาภิภู ^๒- มหาปุฬิโน นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๙.๑๗๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุฬินปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปุฬินปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ อุตฺติยตฺเถราปทานํ (๒๘) [๓๐] |๓๐.๑๗๑| จนฺทภาคานทีตีเร สุํสุมาโร อหํ ตทา สโภชนปสุตาหํ ^๓- นทีติตฺถํ อคญฺฉหํ ฯ |๓๐.๑๗๒| สิทฺธตฺโถ ตมฺหิ สมเย สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล นทึ ตริตุกาโม โส นทีติตฺถํ อุปาคมิ ฯ |๓๐.๑๗๓| โอปาคเต จ สมฺพุทฺเธ อหํปิ ตตฺถุปาคมึ อุปคนฺตฺวาน สมฺพุทฺธํ อิมํ วาจํ อุทีรยึ ฯ |๓๐.๑๗๔| อภิรุยฺห มหาวีร ตาริสฺสามิ อหํ ตุวํ เปตฺติกํ วิสยํ มยฺหํ อนุกมฺป มหามุนิ ฯ |๓๐.๑๗๕| มม อุคฺคชฺชนํ สุตฺวา อภิรูหิ มหามุนิ หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน ตาเรสึ โลกนายกํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ตึสติเม ฯ ^๒ ม. ยุ. ชนาธิภู ฯ ^๓ ม. สโคจรมฺปสุโตหํ ฯ |๓๐.๑๗๖| นทิยา ปาริเม ตีเร สิทฺธตฺโถ โลกนายโก อสฺสาเสสิ มมํ ตตฺถ อมตํ ปาปุณิสฺสสิ ฯ |๓๐.๑๗๗| ตมฺหา กายา จวิตฺวาน เทวโลกํ อคญฺฉหํ ทิพฺพํ สุขํ อนุภวึ อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต ฯ |๓๐.๑๗๘| สตฺตกฺขตฺตุญฺจ เทวินฺโท เทวรชฺชํ อกาสหํ ตีณิขตฺตุํ จกฺกวตฺติ มหิยา อิสฺสโร อหํ ฯ |๓๐.๑๗๙| วิเวกมนุยุตฺโตหํ นิปโก จ สุสํวุโต ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมา สมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๓๐.๑๘๐| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ตาเรสึ ยํ นราสภํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ตรณาย อิทํ ผลํ ฯ |๓๐.๑๘๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุตฺติโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุตฺติยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ เอกญฺชลิกตฺเถราปทานํ (๒๙) [๓๑] |๓๑.๑๘๒| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ คจฺฉนฺตํ อนฺตราปเณ วิปสฺสึ สตฺถวาหคฺคํ นรวีรํ วินายกํ ฯ |๓๑.๑๘๓| อทนฺตทมนํ ตาทึ มหาวาทึ มหามตึ ทิสฺวา ปสนฺโน สุมโน เอกญฺชลึ อกาสหํ ฯ |๓๑.๑๘๔| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ อญฺชลิมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อญฺชลิสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๓๑.๑๘๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกญฺชลิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกญฺชลิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ โขมทายกตฺเถราปทานํ (๓๐) [๓๒] |๓๒.๑๘๖| นคเร พนฺธุมติยา อโหสึ วาณิโช ตทา เตเนว ทารํ โปเสมิ โรเปมิ พีชสมฺปทํ ฯ |๓๒.๑๘๗| วีถิยํ ^๑- ปฏิปนฺนสฺส วิปสฺสิสฺส มเหสิโน เอกํ โขมํ มยา ทินฺนํ กุสลตฺถาย สตฺถุโน ฯ |๓๒.๑๘๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ โขมํ อททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โขมทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๓๒.๑๘๙| สตฺตวีเส ^๒- อิโต กปฺเป เอโก สินฺธวสนฺทโน สตฺตรตนสมฺปนฺโน จาตุทฺทีปมฺหิ อิสฺสโร ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. รถิยํ ฯ ^๒ ม. สตฺตรเส ฯ |๓๒.๑๙๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โขมทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โขมทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ สุภูติ อุปวาโณ จ สรโณ สีลคาหโก อนฺนสํสาวโก ธูโป ปุฬิโน อุตฺติเยน จ ฯ อญฺชลี โขมทายี จ ทเสว ตติเย คเณ ปญฺจาสีติสตํ วุตฺตา คาถาโย สพฺพปิณฺฑิตา ฯ สุภูติวคฺโค ตติโย ฯ จตุตฺถํ ภาณวารํ ฯ --------- จตุตฺโถ กุณฺฑธานวคฺโค ปฐมํ กุณฺฑธานตฺเถราปทานํ (๓๑) [๓๓] |๓๓.๑| สตฺตาหํ ปฏิสลฺลีนํ สยมฺภุํ อคฺคปุคฺคลํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน พุทฺธเสฏฺฐํ อุปฏฺฐหึ ฯ |๓๓.๒| วุฏฺฐิตํ กาลมญฺญาย ปทุมุตฺตรํ มหามุนึ มหนฺตํ กทลิกณฺณึ คเหตฺวา อุปคญฺฉหํ ฯ |๓๓.๓| ปฏิคฺคเหสิ ^๑- ภควา สพฺพญฺญู ^๒- โลกนายโก มม จิตฺตํ ปสาเทนฺโต ปริภุญฺชิ มหามุนิ ฯ |๓๓.๔| ปริภุญฺชิตฺวาน สมฺพุทฺโธ สตฺถวาโห อนุตฺตโร สกาสเน นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๓๓.๕| เย จ สนฺติ สมีตาโร ^๓- ยกฺขา อิมมฺหิ ปพฺพเต อรญฺเญ ภูตคณา สพฺเพ ^๔- สุณนฺตุ วจนํ มม ฯ |๓๓.๖| โย โส พุทฺธํ อุปฏฺฐาสิ มิคราชํว เกสรึ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๓๓.๗| เอกาทสญฺจ ขตฺตุํ โส เทวราชา ภวิสฺสติ จตุตฺตึสติขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ |๓๓.๘| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๓๓.๙| อกฺโกสิตฺวาน สมเณ สีลวนฺเต อนาสเว ปาปกมฺมวิปาเกน นามเธยฺยํ ลภิสฺสติ ฯ |๓๓.๑๐| ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต กุณฺฑธาโนติ นาเมน สาวโก โส ภวิสฺสติ ฯ |๓๓.๑๑| ปวิเวกํ อนุยุตฺโต ฌายี ฌานรโต อหํ โตสยิตฺวาน สตฺถารํ วิหรามิ อนาสโว ฯ |๓๓.๑๒| สาวเกหิ ^๕- ปริวุโต ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา สลากํ คาหยี ชิโน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ปฏิคฺคเหตฺวา ฯ ^๒ ยุ. ตํ ผลํ ฯ ^๓ ยุ. เย วสนฺติ สเมตาโร ฯ @^๔ ม. ยุ. อรญฺเญ ภูตภพฺยานิ ฯ ^๕ ยุ. สาวกคฺเคหิ ฯ |๓๓.๑๓| เอกํสํ จีวรํ กตฺวา วนฺทิตฺวา โลกนายกํ วทตํ วรสฺส ปุรโต ปฐมํ อคฺคเหสหํ ฯ |๓๓.๑๔| เตน กมฺเมน ภควา ทสสหสฺสีปกมฺปโก ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ มํ ฯ |๓๓.๑๕| วิริยํ เม ธุรโธรยฺหํ โยคกฺเขมาธิวาหนํ ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมา สมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๓๓.๑๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุณฺฑธาโน เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กุณฺฑธานตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ สาคตตฺเถราปทานํ (๓๒) [๓๔] |๓๔.๑๗| โสภิโต นาม นาเมน อโหสึ พฺราหฺมโณ ตทา ปุรกฺขโต สสิสฺเสหิ อารามํ อคมาสหํ ฯ |๓๔.๑๘| ภควา ตมฺหิ สมเย ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต อารามทฺวารา นิกฺขมฺม อฏฺฐาสิ ปุริสุตฺตโม ฯ |๓๔.๑๙| ตมทฺทสาสึ สมฺพุทฺธํ ทนฺตํ ทนฺตปุรกฺขตํ สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา สนฺถวึ โลกนายกํ ฯ |๓๔.๒๐| เยเกจิ ปาทปา สพฺเพ มหิยา เต วิรูหเร พุทฺธิมนฺโต ตถา สตฺตา รุหนฺติ ชินสาสเน ฯ |๓๔.๒๑| สตฺถวาโหปิ สพฺพญฺญู มเหสี พหุเก ชเน วิปถา อุทฺธริตฺวาน ปถํ อาจิกฺขเส ตุวํ ฯ |๓๔.๒๒| ทนฺโต ทนฺตปุรกฺขโต ^๑- ฌายี ฌานรเตหิ จ อาตาปิปหิตตฺเตหิ อุปสนฺเตหิ ตาทิภิ ฯ |๓๔.๒๓| อลงฺกโต ปริสโต ^๒- ปุญฺญญาเณหิ ^๓- โสภสิ ปภา นิทฺธาวเต ตุยฺหํ สุริโยทยโน ยถา ฯ |๓๔.๒๔| ปสนฺนจิตฺตํ ทิสฺวาน มเหสี ปทุมุตฺตโร ภิกฺขุสงฺเฆ ฐิโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๓๔.๒๕| โย โส หาสํ ชเนตฺวาน มมํ กิตฺเตสิ พฺราหฺมโณ กปฺปานํ สตสหสฺสํ เทวโลเก รมิสฺสติ ฯ |๓๔.๒๖| ตุสิตาหิ จวิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต โคตมสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิสฺสติ ฯ |๓๔.๒๗| ตุฏฺฐหฏฺฐํ ลภิสฺสติ ^๔- ปพฺพชิตฺวาน สาสเน สาคโต นาม นาเมน เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก ฯ |๓๔.๒๘| ปพฺพชิตฺวาน กาเยน ปาปกมฺมํ วิวชฺชยึ วจีทุจฺจริตํ หิตฺวา อาชีวํ ปริโสธยึ ฯ |๓๔.๒๙| เอวํ วิหารมาโนหํ เตโชธาตูสุ โกวิโท สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ทนฺตปริกิณฺโณ ฯ ^๒ ม. อลงฺกโต ปริสาหิ ฯ ^๓ ยุ. สหคเณหิ ฯ ^๔ ม. เตน @กมฺเมน สุกเตน อรหตฺตํ ลภิสฺสติ ฯ ยุ. วิมฺภกปสุโต หุตฺวา อรหตฺตํ ลภิสฺสติ ฯ |๓๔.๓๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สาคโต เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สาคตตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ มหากจฺจายนตฺเถราปทานํ (๓๓) [๓๕] |๓๕.๓๑| ปทุมุตฺตรนาถสฺส ปทุมํ นาม เจติยํ สิลาปฏํ ^๑- การยิตฺวาน สุวณฺเณนาภิเลปยึ ฯ |๓๕.๓๒| รตนามยฉตฺตญฺจ ปคฺคยฺห วาลวีชนึ พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ โลกพนฺธุสฺส ตาทิโน ฯ |๓๕.๓๓| ยาวตา เทวตา ภุมฺมา สพฺเพ สนฺนิปตุํ ตทา รตนาสนฉตฺตานํ วิปากํ กถยิสฺสติ ฯ |๓๕.๓๔| ตญฺจ สพฺพํ สุณิสฺสาม กถยนฺตสฺส สตฺถุโน ภิยฺโย หาสํ ชเนยฺยาม สมฺมา สมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๓๕.๓๕| เหมาสเน นิสีทิตฺวา สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล ภิกฺขุสงฺฆปริพฺยุโฬฺห อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๓๕.๓๖| เยนิทํ อาสนํ ทินฺนํ โสวณฺณํ รตนามยํ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สิลาสนํ ฯ |๓๕.๓๗| ตึสกปฺปานิ เทวินฺโท เทวรชฺชํ กริสฺสติ สมนฺตา โยชนสตํ อาภายาภิภวิสฺสติ ฯ |๓๕.๓๘| มนุสฺสโลกมาคนฺตฺวา จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ปภสฺสโรติ นาเมน อุคฺคเตโช ภวิสฺสติ ฯ |๓๕.๓๙| ทิวา วา ยทิวา รตฺตึ สตรํสีว อุคฺคโต สมนฺตา อฏฺฐรตนํ อุชฺโชติสฺสติ ขตฺติโย ฯ |๓๕.๔๐| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม นาเมน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๓๕.๔๑| ตุสิตาหิ จวิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต กจฺจาโน นาม นาเมน พฺรหฺมพนฺธุ ภวิสฺสติ ฯ |๓๕.๔๒| โส ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวาน พุทฺโธ ^๑- เหสฺสตฺยนาสโว โคตโม โลกปชฺโชโต อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสฺสติ ฯ |๓๕.๔๓| สงฺขิตฺตํ ปุจฺฉิตํ ปญฺหํ วิตฺถาเรน กเถสฺสติ กถยนฺโต จ ตํ ปญฺหํ อชฺฌาสยํ ปุเรสฺสติ ฯ |๓๕.๔๔| อทฺธกุเล อภิชาโต พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู โอหาย ธนธญฺญานิ ปพฺพชิ ^๒- อนคาริยํ ฯ |๓๕.๔๕| สงฺขิตฺเตนาปิ ปุจฺฉนฺเต วิตฺถาเรน กเถมหํ อชฺฌาสยนฺเตสํ ปูเรมิ โตเสมิ ทิปทุตฺตมํ ฯ |๓๕.๔๖| โตสิโต เม มหาวีโร สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อรหา ฯ ^๒ ม. ยุ. ปพฺพชึ ฯ |๓๕.๔๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มหากจฺจายโน เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มหากจฺจายนตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ กาฬุทายิตฺเถราปทานํ (๓๔) [๓๖] |๓๖.๔๘| ปทุมุตฺตรสฺส พุทฺธสฺส โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน อทฺธานํ ปฏิปนฺนสฺส จรโต จาริกํ ตทา ฯ |๓๖.๔๙| สุผุลฺลํ ปทุมํ คยฺห อุปฺปลํ มลฺลิกญฺจหํ ปรมนฺนํ คเหตฺวาน อทาสึ สตฺถุโน อหํ ฯ |๓๖.๕๐| ปริภุญฺชิ มหาวีโร ปรมนฺนํ สุโภชนํ ตญฺจ ปุปฺผํ คเหตฺวาน ชินสฺส ^๑- สมฺปทสฺสยิ ฯ |๓๖.๕๑| อิฏฺฐํ กนฺตยิทํ ^๒- โลเก ชลชํ ปุปฺผมุตฺตมํ สุทุกฺกรํ กตํ เตน ยํ ^๓- เม ปุปฺผํ อทาสิ ^๔- โส ฯ |๓๖.๕๒| โย ปุปฺผํ อภิโรเปสิ ปรมนฺนญฺจทาสิ เม ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๓๖.๕๓| ทสมฏฺฐกฺขตฺตุญฺจ ^๕- โส เทวรชฺชํ กริสฺสติ อุปฺปลํ ปทุมญฺจาปิ มลฺลิกญฺจ ตทุตฺตริ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ชนสฺส ฯ ^๒ ม. กนฺตํ ปิยํ ฯ ยุ. กนฺตํ จิรํ ฯ ^๓ ม. ยุ. โย เม ฯ @^๔ ม. ยุ. อทาสิทํ ฯ ^๕ ม. ทสอฏฺฐจกฺขตฺตุํ โส ฯ ยุ. ทส จฏฺฐจกฺขตฺตุํ โส ฯ |๓๖.๕๔| อสฺส ปุญฺญวิปาเกน ทิพฺพคนฺธสมายุตํ อากาเส ฉทนํ กตฺวา ธารยิสฺสติ ตาวเท ฯ |๓๖.๕๕| ปญฺจวีสติขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ปฐพฺยา รชฺชํ ปญฺจสตํ วสุธํ อาวสิสฺสติ ฯ |๓๖.๕๖| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม นาเมน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๓๖.๕๗| สกกมฺมาภิรทฺโธ โส สุกฺกมูเลน โจทิโต สกฺยานํ นนฺทิชนโก ^๑- ญาติพนฺธุ ภวิสฺสติ ฯ |๓๖.๕๘| โส จ ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวา สุกฺกมูเลน โจทิโต สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๓๖.๕๙| ปฏิสมฺภิทมนุปฺปตฺตํ กตกิจฺจํ อนาสวํ โคตโม โลกพนฺธุ ตํ เอตทคฺเค ฐเปสฺสติ ฯ |๓๖.๖๐| ปธานํ ปหิตตฺโต โส อุปสนฺโต นิรูปธิ อุทายิ นาม นาเมน เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก ฯ |๓๖.๖๑| ราโค โทโส จ โมโห ^๒- จ มาโน มกฺโข จ ธํสิโต สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ |๓๖.๖๒| โตสยิญฺจาปิ สมฺพุทฺธํ อาตาปี นิปโก อหํ ปสาทิโต ^๓- จ สมฺพุทฺโธ เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ ฯ |๓๖.๖๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. นนฺทิชนโน ฯ ^๒ ยุ. จิตฺตญฺจ สุวิมุตฺตํ เม ฯ ^๓ ยุ. ปโมทิโต ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กาฬุทายิ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กาฬุทายิตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ โมฆราชตฺเถราปทานํ (๓๕) [๓๗] |๓๗.๖๔| อตฺถทสฺสี ตุ ภควา สยมฺภู อปราชิโต ภิกฺขุสงฺฆปริพฺยุโฬฺห รถิยํ ปฏิปชฺชถ ฯ |๓๗.๖๕| สิสฺเสหิ สมฺปริวุโต ฆรมฺหา อภินิกฺขมึ นิกฺขมิตฺวานหํ ตตฺถ อทฺทสํ โลกนายกํ ฯ |๓๗.๖๖| อภิวาเทตฺวาน ^๑- สมฺพุทฺธํ สิเร กตฺวาน อญฺชลึ สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา สนฺถวึ โลกนายกํ ฯ |๓๗.๖๗| ยาวตา รูปิโน สตฺตา อรูปี วา อสญฺญิโน สพฺเพ เต ตว ญาณมฺหิ อนฺโต โหนฺติ สโมคธา ^๒- ฯ |๓๗.๖๘| สุขุมจฺฉิเกน ^๓- ชาเลน อุทกํ โย ปริกฺขิเป เย เกจิ อุทเก ปาณา อนฺโตชาเล ภวนฺติ เต ฯ |๓๗.๖๙| เยสญฺจ เจตนา อตฺถิ รูปิโน จ อรูปิโน ฯ สพฺเพ เต ตว ญาณมฺหิ อนฺโต โหนฺติ สโมคธา |๓๗.๗๐| สมุทฺธรสิมํ โลกํ อนฺธการสมากุลํ ฯ ตว ธมฺมํ สุณิตฺวาน กงฺขาโสตํ ตรนฺติ เต |๓๗.๗๑| อวิชฺชานิวุโต โลโก อนฺธกาเรน โอตฺถโฏ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อภิวาทิย ฯ ^๒ ยุ. สมาหฏา ฯ ^๓ ยุ. สุมจฺฉิเกน ฯ ตว ญาณมฺหิ โชตนฺเต อนฺธการา ปธํสิตา |๓๗.๗๒| ตุวํ จกฺขุสิ สพฺเพสํ มหาตมวินูทโน ฯ ตว ธมฺมํ สุณิตฺวาน นิพฺพายิสฺสติ พหุชฺชโน |๓๗.๗๓| ปุตรํ ^๑- ปูรยิตฺวาน มธุํ ขุทฺทํ อเนลกํ ฯ อุโภหตฺเถหิ ปคฺคยฺห อปเนสึ มเหสิโน |๓๗.๗๔| ปฏิคฺคณฺหิ มหาวีโร สุภเกน มหาอิสิ ฯ ภุญฺชิตฺวา ตญฺจ สพฺพญฺญู เวหาสํ นภมุคฺคมิ |๓๗.๗๕| อนฺตลิกฺเข ฐิโต สตฺถา อตฺถทสฺสี นราสโภ ฯ มม จิตฺตํ ปสาเทนฺโต อิมา คาถา อภาสถ |๓๗.๗๖| เยนิทํ ถวิตํ ญาณํ พุทฺธเสฏฺโฐ จ โถมิโต ฯ เตน จิตฺตปฺปสาเทน ทุคฺคตึ โส น คจฺฉติ |๓๗.๗๗| จตุสฏฺฐิญฺจ ^๒- ขตฺตุํ โส เทวรชฺชํ กริสฺสติ ฯ ปเทสรชฺชฏฺฐสตํ ^๓- วสุธํ อาวสิสฺสติ |๓๗.๗๘| ปญฺเจว สตกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ ปเทสรชฺชํ อสงฺเขยฺยํ มหิยา การยิสฺสติ |๓๗.๗๙| อชฺฌายิโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู ฯ โคตมสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิสฺสติ |๓๗.๘๐| คมฺภีรํ นิปุณํ อตฺถํ ญาเณน วิจินิสฺสติ ฯ โมฆราชาติ นาเมน เหสฺสติ สตฺถุสาวโก |๓๗.๘๑| ตีหิ วิชฺชาหิ สมฺปนฺโน ^๔- กตกิจฺโจ อนาสโว ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปุฏกํ ฯ ยุ. ปีฐรํ ฯ ^๒ ม. ยุ. จตุทฺทสญฺจ ฯ ^๓ ม. ปฐพฺยา รชฺชํ อฏฺฐสตํ ฯ @^๔ ม. ตีหิ วิชฺชาหิ สมฺปนฺนํ กตกิจฺจํ อนาสวํ ฯ โคตโม สตฺถวาหคฺโค เอตทคฺเค ฐเปสฺสติ |๓๗.๘๒| หิตฺวา มานุสกํ โยคํ เฉตฺวาน ภวพนฺธนํ สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ |๓๗.๘๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โมฆราชา เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โมฆราชตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ อธิมุตฺตกตฺเถราปทานํ (๓๖) [๓๘] |๓๘.๘๔| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ อตฺถทสฺสินรุตฺตเม นิมนฺเตตฺวา ^๑- ภิกฺขุสงฺฆํ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๓๘.๘๕| นิมนฺเตตฺวา สงฺฆรตนํ ^๒- อุชุภูตํ สมาหิตํ อุจฺฉุนา มณฺฑปํ กตฺวา โภเชสึ สงฺฆมุตฺตมํ ฯ |๓๘.๘๖| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ สพฺเพ สตฺเต อภิโภมิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๓๘.๘๗| อฏฺฐารเส กปฺปสเต ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อุจฺฉุทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๓๘.๘๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อุปฏฺฐหึ ฯ ^๒ ม. ภิกฺขุสงฺฆํ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อธิมุตฺตโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อธิมุตฺตกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ลสุณทายกตฺเถราปทานํ (๓๗) [๓๙] |๓๙.๘๙| หิมวนฺตสฺส อวิทูเร ตาปโส อาสหํ ตทา ลสุณํ อุปชีวามิ ลสุณํ มยฺห โภชนํ ฯ |๓๙.๙๐| ขาริโย ปูรยิตฺวาน สงฺฆารามํ อคญฺฉหํ หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน สงฺฆสฺส ลสุณํ อทํ ฯ |๓๙.๙๑| วิปสฺสิสฺส นรคฺคสฺส สาสเน นิรตสฺสหํ สงฺฆสฺส ลสุณํ ทตฺวา กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ ฯ |๓๙.๙๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ลสุณํ ยํ อทํ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ลสุณานํ อิทํ ผลํ ฯ |๓๙.๙๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ลสุณทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ลสุณทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ อายาตทายกตฺเถราปทานํ (๓๘) [๔๐] |๔๐.๙๔| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ สิขิมฺหิ วทตํ วเร หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน อวนฺทึ ถูปมุตฺตมํ ฯ |๔๐.๙๕| วฑฺฒกีหิ กถาเปตฺวา มูลํ ทตฺวานหํ ตทา หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน อายาตํ การเยสหํ ^๑- ฯ |๔๐.๙๖| อฏฺฐกปฺปานิ เทเวสุ อโวกิณฺณํ ^๒- วสึ อหํ อวเสเสสุ กปฺเปสุ โวกิณฺณํ สํสรึ อหํ ฯ |๔๐.๙๗| กาเย วิสํ น กมติ สตฺถานิ น จ หนฺติ เม อุทเกหํ น มเรยฺยามิ ^๓- อายาตสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๔๐.๙๘| ยทิจฺฉามิ อหํ วสฺสํ มหาเมโฆ ปวสฺสติ เทวาปิ เม วสํ เอนฺติ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๔๐.๙๙| สตฺตรตนสมฺปนฺโน ตึสกฺขตฺตุํ อโหสหํ น มํ เกจาวชานนฺติ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๔๐.๑๐๐| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป อายาตํ ยํ อการยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อายาตสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๔๐.๑๐๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อายาตทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อายาตทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อายาคํ การเปสหํ ฯ ^๒ ม. อพฺโพกิณฺณํ ฯ ยุ. อพฺโพจฺฉินฺนํ ฯ @^๓ ม. ยุ. มิยฺยามิ อายาคสฺส ... ฯ นวมํ ธมฺมจกฺกิกตฺเถราปทานํ (๓๙) [๔๑] |๔๑.๑๐๒| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต สีหาสนสฺส สมฺมุขา ธมฺมจกฺกํ มยา ฐปิตํ สุกตํ วิญฺญุวณฺณิตํ ฯ |๔๑.๑๐๓| จตุวณฺณาย ^๑- โสภามิ สโยคฺคพลวาหโน ปริวาเรนฺติ มํ นิจฺจํ อนุยนฺตา พหู ชนา ฯ |๔๑.๑๐๔| สฏฺฐีตุริยสหสฺเสหิ ปริวาเรมหํ สทา ปริวาเรน โสภามิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๔๑.๑๐๕| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ จกฺกํ ฐปยึ อหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ธมฺมจกฺกสฺสิทํ ผลํ ฯ |๔๑.๑๐๖| อิโต เอกาทเส กปฺเป อฏฺฐาสึสุ ชนาธิปา สหสฺสราชา นาเมน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๔๑.๑๐๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ธมฺมจกฺกิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ธมฺมจกฺกิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ กปฺปรุกฺขิยตฺเถราปทานํ (๔๐) [๔๒] |๔๒.๑๐๘| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต ถูปเสฏฺฐสฺส สมฺมุขา วิจิตฺตทุสฺเส ลคฺเคตฺวา ^๒- กปฺปรุกฺขํ ฐเปสหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. จารุวณฺโณว ฯ ^๒ ม. ลเคตฺวา ฯ ยุ. ลงฺเฆตฺวา ฯ |๔๒.๑๐๙| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ โสภยนฺโต มม ทฺวาเร กปฺปรุกฺโข ปติฏฺฐติ ฯ |๔๒.๑๑๐| อหญฺจ ปริสา เจว เย เกจิ สมวสฺสิกา ^๑- ตมฺหา ทุสฺสํ คเหตฺวาน นิวาเสม มยํ ตทา ^๒- ฯ |๔๒.๑๑๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ รุกฺขํ ฐปยึ อหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ กปฺปรุกฺขสฺสิทํ ผลํ ฯ |๔๒.๑๑๒| อิโต จ สตฺตเม กปฺเป สุเจลา อฏฺฐ ขตฺติยา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๔๒.๑๑๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กปฺปรุกฺขิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กปฺปรุกฺขิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ กุณฺฑสาคตกจฺจานา อุทายี ราชสวฺหโย ^๓- อธิมุตฺโต ลสุณโท อายาตี ^๔- ธมฺมจกฺกิโก กปฺปรุกฺขี จ ทสโม คาถาทฺวยํ ทสสตํปิจ ฯ กุณฺฑธานวคฺโค จตุตฺโถ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. มม นิสฺสิตา ฯ ^๒ ม. ยุ. สทา ฯ ^๓ ม. โมฆราชโก ฯ ^๔ ม. ยุ. อายาคี ฯ ปญฺจโม อุปาลิวคฺโค ปฐมํ อุปาลิตฺเถราปทานํ (๔๑) [๔๓] |๔๓.๑| ขีณาสวสหสฺเสหิ ปริวุโต โลกนายโก วิเวกมนุยุตฺโต โส คจฺฉเต ปฏิสลฺลิตุํ ฯ |๔๓.๒| อชิเนน นิวตฺโถหํ ติทณฺฑปริจารโณ ภิกฺขุสงฺฆปริพฺยุฬฺหํ อทฺทสํ โลกนายกํ ฯ |๔๓.๓| เอกํสํ อชินํ กตฺวา สีเส กตฺวาน อญฺชลึ สมฺพุทฺธํ อภิวาเทตฺวา สนฺถวึ โลกนายกํ ฯ |๔๓.๔| ยถาณฺฑชา จ สํเสทา โอปปาตี ชลมฺพุชา กากาทิปกฺขิโน สพฺเพ อนฺตลิกฺเข สทา จรา ^๑- ฯ |๔๓.๕| เย เกจิ ปาณภูตตฺถิ สญฺญิโน วา อสญฺญิโน สพฺเพ เต ตว ญาณมฺหิ อนฺโต โหนฺติ สโมคธา ฯ |๔๓.๖| คนฺธา จ ปพฺพเตยฺยา เย หิมวนฺเต นคุตฺตเม สพฺเพ เต ตว สีลมฺหิ กลาโยปิ น ยุชฺชเร ฯ |๔๓.๗| โมหนฺธการปกฺขนฺโน ^๒- อยํ โลโก สเทวโก ตว ญาณมฺหิ โชตนฺเต อนฺธการา วิธํสิตา ฯ |๔๓.๘| ยถา อตฺถงฺคเต สุริเย โหนฺติ สตฺตา ตโมคตา เอวํ พุทฺเธ อนุปฺปนฺเน โหติ โลโก ตโมคโต ฯ |๔๓.๙| ยโถทยนฺโต อาทิจฺโจ วิโนเทติ ตมํ สทา ตเถว ตฺวํ พุทฺธเสฏฺฐ วิทฺธํเสสิ ตมํ สทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. อนฺตลิกฺเข ปเทสคา ฯ ^๒ ม. โมหนฺธการปกฺขนฺโท ฯ ยุ. ... ปกฺขนฺโต ฯ |๔๓.๑๐| ปธานํ ปหิตตฺโตสิ พุทฺโธ โลเก สเทวเก ตว กมฺมาภิรทฺเธน โตเสสิ ชนตํ พหุํ ฯ |๔๓.๑๑| ตํ สุตฺวา ^๑- อนุโมทิตฺวา ปทุมุตฺตโร มหามุนิ นเภ อพฺภุคฺคมิ ธีโร หํสราชาว อมฺพเร ฯ |๔๓.๑๒| อพฺภุคฺคนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ มเหสิ ปทุมุตฺตโร อนฺตลิกฺเข ฐิโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๔๓.๑๓| เยนิทํ ถวิตํ ญาณํ อุปเมหิ สมายุตํ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๔๓.๑๔| อฏฺฐารสญฺจ ขตฺตุํ โส เทวราชา ภวิสฺสติ ปฐพฺยา รชฺชํ ติสตํ วสุธํ อาวสิสฺสติ ฯ |๔๓.๑๕| ปญฺจวีสติกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ ฯ |๔๓.๑๖| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม นาเมน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๔๓.๑๗| ตุสิตาหิ จวิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต หีโนว ชาติยา สนฺโต อุปาลิ นาม เหสฺสติ ฯ |๔๓.๑๘| โส จ ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวา วิราชิตฺวาน ปาปกํ สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๔๓.๑๙| ตุฏฺโฐ จ โคตโม พุทฺโธ สกฺยปุตฺโต มหายโส วินยาธิคตํ ตสฺส เอตทคฺเค ฐเปสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สพฺพํ ฯ |๔๓.๒๐| สทฺธายหํ ปพฺพชิโต กตกิจฺโจ อนาสโว สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ |๔๓.๒๑| ภควา จานุกมฺปี มํ วินเยหํ วิสารโท สกกมฺมาภิรทฺโธ จ วิหรามิ อนาสโว ฯ |๔๓.๒๒| สํวุโต ปาฏิโมกฺขมฺหิ อินฺทฺริเยสุ จ ปญฺจสุ ธาเรมิ วินยํ สพฺพํ เกวลํ รตนากรํ ฯ |๔๓.๒๓| มมญฺจ คุณมญฺญาย สตฺถา โลเก อนุตฺตโร ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ ฯ |๔๓.๒๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปาลิ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุปาลิตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ โสณโกฏิยเวสฺสตฺเถราปทานํ (๔๒) [๔๔] |๔๔.๒๕| อโนมทสฺสิสฺส มุนิโน โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน สุธาย เลปนํ กตฺวา จงฺกมํ การยึ อหํ ฯ |๔๔.๒๖| นานาวณฺเณหิ ปุปฺเผหิ จงฺกมํ สนฺถรึ อหํ อากาเส วิตานํ กตฺวา โภชยึ พุทฺธมุตฺตมํ ฯ |๔๔.๒๗| อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน อภิวาเทตฺวาน สุพฺพตํ ทีฆสาลํ ภควโต นิยฺยาเทสิมหนฺตทา ฯ |๔๔.๒๘| มม สงฺกปฺปมญฺญาย สตฺถา โลเก อนุตฺตโร ปฏิคฺคเหสิ ภควา อนุกมฺปาย จกฺขุมา ฯ |๔๔.๒๙| ปฏิคฺคเหตฺวาน สมฺพุทฺโธ ทกฺขิเณยฺโย สเทวเก ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๔๔.๓๐| โย โส หฏฺเฐน จิตฺเตน ทีฆสาลํ อทาสิ เม ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๔๔.๓๑| อิมสฺส มจฺจุกาลมฺหิ ปุญฺญกมฺมสมงฺคิโน สหสฺสยุตฺตสฺสรโถ อุปฏฺฐิสฺสติ ตาวเท ฯ |๔๔.๓๒| เตน ยาเนนยํ โปโส เทวโลกํ คมิสฺสติ อนุโมทิสฺสเร เทวา สมฺปตฺเต กุสเล ภเว ฯ |๔๔.๓๓| มหารหํ พฺยมฺหํ เสฏฺฐํ รตนมตฺติกเลปนํ กูฏาคารวรูเปตํ พฺยมฺหํ อชฺฌาวสิสฺสติ ฯ |๔๔.๓๔| ตึสกปฺปสหสฺสานิ เทวโลเก รมิสฺสติ ปญฺจวีสติกปฺปานิ เทวราชา ภวิสฺสติ ฯ |๔๔.๓๕| สตฺตสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ยโสธรสนามา เต สพฺเพปิ เอกนามกา ฯ |๔๔.๓๖| เทฺว สมฺปตฺตี อนุโภตฺวา จินิตฺวา ^๑- ปุญฺญสญฺจยํ อฏฺฐวีสติกปฺปมฺหิ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วฑฺเฒตฺวา ฯ ยุ. วิทิตฺวา ฯ |๔๔.๓๗| ตตฺถาปิ พฺยมฺหํ ปวรํ วิสุกมฺเมน มาปิตํ ทสสทฺทาวิวิตฺตนฺตํ ปุรํ อชฺฌาวสิสฺสติ ฯ |๔๔.๓๘| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป ภูมิปาโล มหิทฺธิโก โอกฺกาโก นาม นาเมน ราชา รฏฺเฐ ภวิสฺสติ ฯ |๔๔.๓๙| โสฬสิตฺถิสหสฺสานํ สพฺพาสํ ปวราวยา ^๑- อภิชาตา ขตฺติยานี นว ปุตฺเต ชนิสฺสติ ฯ |๔๔.๔๐| นว ปุตฺเต ชนิตฺวาน ขตฺติยานี มริสฺสติ ตรุณี จ ปิยา กญฺญา มเหสิตฺตํ กริสฺสติ ฯ |๔๔.๔๑| โอกฺกากํ โตสยิตฺวาน วรํ กญฺญา ลภิสฺสติ วรํ ลทฺธา จ สา กญฺญา ปุตฺเต ปพฺพาชยิสฺสติ ฯ |๔๔.๔๒| ปพฺพาชิตา ^๒- จ เต สพฺเพ คมิสฺสนฺติ นคุตฺตมํ ชาติเภทภยา สพฺเพ ภคินีหิ วสิสฺสเร ^๓- ฯ |๔๔.๔๓| เอกา จ กญฺญา พฺยาธีหิ ภวิสฺสติ ปุรกฺขตา ^๔- มา โน ชาติ ปภิชฺชติ นิขณิสฺสนฺติ ขตฺติยา ฯ |๔๔.๔๔| ขตฺติโย นีหริตฺวาน ตาย สทฺธึ วสิสฺสติ ภวิสฺสติ ตทา เภโท โอกฺกากกุลสมฺภโว ฯ |๔๔.๔๕| เตสํ ปชา ภวิสฺสนฺติ โกลิยา นาม ชาติยา ตตฺถ มานุสกํ โภคํ อนุโภสฺสนฺตินปฺปกํ ฯ |๔๔.๔๖| ตมฺหา กายา จวิตฺวาน เทวโลกํ คมิสฺสติ ตตฺราปิ ปวรํ พฺยมฺหํ ลภิสฺสติ มโนรมํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปวรา จ สา ฯ ยุ. ปวรา มยา ฯ ^๒ ยุ. ปพฺพชิตฺวา ฯ ^๓ ยุ. สํวสิสฺสเร ฯ @^๔ ม. ปริกฺขตา ฯ |๔๔.๔๗| เทวโลกา จวิตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต อาคนฺตฺวาน มนุสฺสตฺตํ โสโณ นาม ภวิสฺสติ ฯ |๔๔.๔๘| อารทฺธวิริโย ปหิตตฺโต ปทหํ สตฺถุ สาสเน สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๔๔.๔๙| อนนฺตทสฺสี ภควา โคตโม สกฺยปุงฺคโว วิเสสญฺญู มหาวีโร อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสฺสติ ฯ |๔๔.๕๐| วุฏฺฐมฺหิ เทเว จตุรงฺคุลมฺหิ ติเณ อนิเลริตองฺคุลมฺหิ ^๑- ฐเปตฺวาน โยคสฺส ปยุตฺตตาทิโน ตโตตฺตริ ปารมตา น วิชฺชติ ฯ |๔๔.๕๑| อุตฺตเม ทมเถ ทนฺโต จิตฺตํ เม สุปฺปณีหิตํ ภาโร เม โอหิโต สพฺโพ นิพฺพุโตมฺหิ อนาสโว ฯ |๔๔.๕๒| องฺคีรโส มหานาโค อภิชาโตว เกสรี ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ ฯ |๔๔.๕๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โสโณ โกฏิยเวสฺโส ^๒- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โสณโกฏิยเวสฺสตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ... องฺคณมฺหิ ฯ ^๒ ม. โกฬิวิโส ฯ ยุ. โกฬิยเวสฺโส ฯ ตติยํ ภทฺทิยกาฬิโคธายปุตฺตตฺเถราปทานํ (๔๓) [๔๕] |๔๕.๕๔| ปทุมุตฺตรสมฺพุทฺธํ เมตฺตจิตฺตํ มหามุนึ อุเปติ ชนตา สพฺพา สพฺพโลกคฺคนายกํ ฯ |๔๕.๕๕| สตฺตุกญฺจ ปวากญฺจ ^๑- อามิสมฺปานโภชนํ ททนฺติ สตฺถุโน สพฺเพ ปุญฺญกฺเขตฺเต อนุตฺตเร ฯ |๔๕.๕๖| อหมฺปิ ทานํ ทสฺสามิ เทวเทวสฺส ตาทิโน พุทฺธเสฏฺฐํ นิมนฺเตตฺวา สงฺฆมฺปิ จ อนุตฺตรํ ฯ |๔๕.๕๗| อุยฺโยชิตา มยา เจเต นิมนฺเตสุํ ตถาคตํ เกวลํ ภิกฺขุสงฺฆญฺจ ปุญฺญกฺเขตฺตํ อนุตฺตรํ ฯ |๔๕.๕๘| สตสหสฺสปลฺลงฺกํ โสวณฺณํ โคนกตฺถตํ ตุลิกาปฏลิกาย โขมกปฺปาสิเกหิ จ ฯ มหารหํ ปญฺญาปยึ อาสนํ พุทฺธยุตฺตกํ |๔๕.๕๙| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู เทวเทโว นราสโภ ฯ ภิกฺขุสงฺฆปริพฺยุโฬฺห มม ทฺวารํ อุปาคมิ |๔๕.๖๐| ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน สมฺพุทฺธํ โลกนาถํ ยสสฺสินํ ฯ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน อตินามยิ สฆรํ ^๒- |๔๕.๖๑| ภิกฺขูนํ สตสหสฺสํ พุทฺธญฺจ โลกนายกํ ฯ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ปรมนฺเนน ตปฺปยึ |๔๕.๖๒| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. พทฺธกญฺจ ฯ ^๒ ม. อภินามยึ สงฺฆรํ ฯ ยุ. ... สฆารํ ฯ ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ |๔๕.๖๓| เยนิทํ อาสนํ ทินฺนํ โสวณฺณํ โคนกตฺถตํ ฯ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต |๔๕.๖๔| จตุสตฺตติกฺขตฺตุํ โส เทวรชฺชํ กริสฺสติ ฯ อนุโภสฺสติ สมฺปตฺตึ อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต |๔๕.๖๕| ปเทสรชฺชํ สหสฺสํ วสุธํ อาวสิสฺสติ ฯ เอกปญฺญาสกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ |๔๕.๖๖| สพฺพาสุ ภวโยนีสุ อุจฺจากุลี ภวิสฺสติ ฯ โส จ ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวา สุกฺกมูเลน โจทิโต ภทฺทิโย นาม นาเมน เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก ฯ |๔๕.๖๗| วิเวกมนุยุตฺโตมฺหิ ปนฺตเสนนิวาสหํ ผลํ วาธิคตํ ^๑- สพฺพํ จิตฺตเกฺลโสมฺหิ อชฺชหํ ฯ |๔๕.๖๘| มม สพฺพํ อภิญฺญาย สพฺพญฺญู โลกนายโก ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ ฯ |๔๕.๖๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ภทฺทิโย กาฬิโคธายปุตฺโต เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ภทฺทิยสฺส กาฬิโคธายปุตฺตตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จาธิคตํ ฯ ยุ. ผลญฺจ วิคตํ สพฺพํ วตฺตเกฺลโสมฺหิ อชฺชหํ ฯ จตุตฺถํ สนฺนิฏฺฐาปกตฺเถราปทานํ (๔๔) [๔๖] |๔๖.๗๐| อญฺเญ กุฏิกํ กตฺวา วสามิ ปพฺพตนฺตเร ลาภาลาเภน สนฺตุฏฺโฐ ยเสน อยเสน จ ฯ |๔๖.๗๑| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห ภิกฺขุสตสหสฺเสหิ ^๑- อาคญฺฉิ มม สนฺติเก ฯ |๔๖.๗๒| อุปาคตํ มหานาคํ ^๒- ชลชุตฺตมนามกํ ติณสนฺถรํ ปญฺญาเปตฺวา อทาสึ สตฺถุโน อหํ ฯ |๔๖.๗๓| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน อามณฺฑํ ปานิยญฺจหํ อทาสึ อุชุภูตสฺส วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๔๖.๗๔| กปฺเป อิโต สตสหสฺเส ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อามณฺฑสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๔๖.๗๕| เอกตาฬีสกปฺปมฺหิ เอโก อาสิ อรินฺทโม สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๔๖.๗๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สนฺนิฏฺฐาปโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สนฺนิฏฺฐาปกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. วีสสตสหสฺเสหิ ฯ ^๒ ยุ. มหาวีรํ ฯ ปญฺจมํ ปญฺจหตฺถิยตฺเถราปทานํ (๔๕) [๔๗] |๔๗.๗๗| สุเมโธ นาม สมฺพุทฺโธ คจฺฉเต อนฺตราปเณ โอกฺขิตฺตจกฺขุ มิตภาณี สติมา สํวุตินฺทฺริโย ฯ |๔๗.๗๘| ปญฺจ อุปฺปลหตฺถานิ อาเวลตฺถมกาสุ ^๑- เม เตน พุทฺธํ อปูเชสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ ฯ |๔๗.๗๙| อาโรปิตา จ เต ปุปฺผา ฉทนมสฺส สตฺถุโน สมาธีสุ ^๒- มหานาคํ สิสฺโส ^๓- อาจริยํ ยถา ฯ |๔๗.๘๐| ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๔๗.๘๑| อิโต วีสกปฺปสเต อเหสุํ ปญฺจ ขตฺติยา หตฺถิยา นาม นาเมน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๔๗.๘๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปญฺจหตฺถิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปญฺจหตฺถิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ ปทุมจฺฉทนิยตฺเถราปทานํ (๔๖) [๔๘] |๔๘.๘๓| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ วิปสฺสิมฺหคฺคปุคฺคเล สุผุลฺลํ ปทุมํ คยฺห จิตมาโรปยึ อหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อาเวลตฺถํ อหํสุ เม ฯ ยุ. อาเวลตฺถํ อกาสิ เม ฯ ^๒ ม. สมาธึ สุ ฯ @ยุ. สํสาวึ สุ ฯ ^๓ ม. ยุ. สิสฺสา ฯ |๔๘.๘๔| อาโรปิเตว ^๑- จิตเก เวหาสํ นภมุคฺคมิ อากาสจฺฉทนํ กตฺวา จิตกมฺหิ อธารยึ ฯ |๔๘.๘๕| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๔๘.๘๖| สตฺตตาฬีสิโต กปฺเป ปทุมิสฺสรนามโก จาตุรนฺโต วิชิตาวี จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๔๘.๘๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปทุมจฺฉทนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปทุมจฺฉทนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ สยนทายกตฺเถราปทานํ (๔๗) [๔๙] |๔๙.๘๘| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต เมตฺตจิตฺตสฺส ตาทิโน สยนคฺคํ มยา ทินฺนํ ทุสฺสภณฺเฑน ^๒- อตฺถตํ ฯ |๔๙.๘๙| ปฏิคฺคเหสิ ภควา กปฺปิยสยนาสนํ อุฏฺฐาย สยนา ตมฺหา เวหาสํ อุคฺคมี ชิโน ฯ |๔๙.๙๐| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สยนมทาสหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สยนสฺส อิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อาโรปิเต จ ฯ ^๒ ม. ยุ. ทุสฺสภณฺเฑหิ ฯ |๔๙.๙๑| เอกปญฺญาสิโต กปฺเป วรุโณ ^๑- เทวสวฺหโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๔๙.๙๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สยนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สยนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ จงฺกมทายกตฺเถราปทานํ (๔๘) [๕๐] |๕๐.๙๓| อตฺถทสฺสิสฺส มุนิโน โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน อิฏฺฐกาหิ จินิตฺวาน จงฺกมํ การยึ อหํ ฯ |๕๐.๙๔| อุจฺจโต ปญฺจรตนํ จงฺกมํ สาธุ มาปิตํ อายามโต หตฺถสตํ ภาวเนยฺยํ มโนรมํ ฯ |๕๐.๙๕| ปฏิคฺคเหสิ ภควา อตฺถทสฺสี นรุตฺตโม หตฺเถน ปุฬินํ คยฺห อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๕๐.๙๖| อิมินา ปุฬินทาเนน จงฺกมํ สุกเตน จ สตฺตรตนสมฺปนฺนํ ปุฬินํ อนุโภสฺสติ ฯ |๕๐.๙๗| ตีณิ กปฺปานิ เทเวสุ เทวรชฺชํ กริสฺสติ อนุโภสฺสติ สมฺปตฺตึ อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วรโก ฯ |๕๐.๙๘| มนุสฺสโลกํ อาคนฺตฺวา ราชา รฏฺเฐ ภวิสฺสติ ติกฺขตฺตุํ จกฺกวตฺตี จ มหิยา โส ภวิสฺสติ ฯ |๕๐.๙๙| อฏฺฐารเส กปฺปสเต ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ จงฺกมสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๕๐.๑๐๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จงฺกมทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จงฺกมทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ สุภทฺทตฺเถราปทานํ (๔๙) [๕๑] |๕๑.๑๐๑| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห ชนตํ อุทฺธริตฺวาน นิพฺพายติ มหายโส ฯ |๕๑.๑๐๒| นิพฺพายนฺเต จ สมฺพุทฺเธ ทสสหสฺสิ กมฺปถ ชนกาโย มหา อาสิ เทวา สนฺนิปตุํ ตทา ฯ |๕๑.๑๐๓| จนฺทนํ ปูรยิตฺวาน ตครามลฺลิกาหิ จ หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน อาโรเปสึ นรุตฺตมํ ฯ |๕๑.๑๐๔| มม สงฺกปฺปมญฺญาย สตฺถา โลเก อนุตฺตโร นิปนฺนโกว สมฺพุทฺโธ อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๕๑.๑๐๕| โย เม ปจฺฉิมเก กาเล คนฺธมลฺเลน ฉาทยิ ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๕๑.๑๐๖| อิโต จุโต อยํ โปโส ตุสิตกายํ คมิสฺสติ ตตฺถ รชฺชํ กริตฺวาน นิมฺมานํ โส คมิสฺสติ ฯ |๕๑.๑๐๗| เอเตเนว อุปาเยน ทตฺวา มลฺลํ ^๑- วรุตฺตมํ สกกมฺมาภิรทฺโธ โส สมฺปตฺตึ อนุโภสฺสติ ฯ |๕๑.๑๐๘| ปุนาปิ ^๒- ตุสิเต กาเย นิพฺพตฺติสฺสติยํ นโร ตมฺหา กายา จวิตฺวาน มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ ฯ |๕๑.๑๐๙| สกฺยปุตฺโต มหานาโค อคฺโค โลเก สเทวเก โพธยิตฺวา พหู สตฺเต นิพฺพายิสฺสติ จกฺขุมา ฯ |๕๑.๑๑๐| ตทา โสปคโต สนฺโต ^๓- สุกฺกมูเลน โจทิโต อุปสงฺกมฺม สมฺพุทฺธํ ปญฺหํ ปุจฺฉิสฺสติ ตทา ฯ |๕๑.๑๑๑| หาสยิตฺวาน สมฺพุทฺโธ สพฺพญฺญู โลกนายโก ปุพฺพกมฺมมภิญฺญาย สจฺจานิ วิวริสฺสติ ฯ |๕๑.๑๑๒| อารทฺโธ จ อยํ ปโญฺห ตุฏฺโฐ เอกคฺคมานโส สตฺถารํ อภิวาเทตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจยิสฺสติ ฯ |๕๑.๑๑๓| ปสนฺนมานสํ ทิสฺวา สกกมฺเมน โตสิตํ ปพฺพชิสฺสติ โส พุทฺโธ อคฺคธมฺมสฺส โกวิโท ฯ |๕๑.๑๑๔| วายมิตฺวานยํ โปโส สมฺมา สมฺพุทฺธสาสเน สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ ปญฺจมํ ภาณวารํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. มาลํ ฯ ยุ. มาลยํ ฯ ^๒ ยุ. จุโตปิ ฯ ^๓ ยุ. ปพฺพชฺชูปคโต สนฺโต ฯ |๕๑.๑๑๕| ปุพฺพกมฺเมน สํยุตฺโต เอกคฺโค สุสมาหิโต พุทฺธสฺส โอรโส ปุตฺโต ธมฺมโตมฺหิ สุนิมฺมิโต ฯ |๕๑.๑๑๖| ธมฺมราชํ อุปาคมฺม อาปุจฺฉึ ปญฺหมุตฺตมํ กถยนฺโต จ เม ปญฺหํ ธมฺมโสตํ อุปานยิ ฯ |๕๑.๑๑๗| ตสฺสาหํ ธมฺมมญฺญาย วิหาสึ สาสเน รโต สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ |๕๑.๑๑๘| สตสหสฺเส อิโต กปฺเป ชลชุตฺตมนายโก นิพฺพายิ อนุปาทาโน ทีโปว เตลสงฺขยา ฯ |๕๑.๑๑๙| สตฺตโยชนิกํ อาสิ ถูปญฺจ รตนามยํ ธชํ ตตฺถ อปูเชสึ สพฺพภทฺทํ มโนรมํ ฯ |๕๑.๑๒๐| กสฺสปสฺส จ พุทฺธสฺส ติสฺโส นามคฺคสาวโก ปุตฺโต เม โอรโส อาสิ ทายาโท ชินสาสเน ฯ |๕๑.๑๒๑| ตสฺส หีเนน มนสา วาจํ ภาสึ อภทฺทกํ เตน กมฺมวิปาเกน ปจฺฉา เม อาสิ ภทฺทกํ ^๑- ฯ |๕๑.๑๒๒| อุปวตฺตเน สาลวเน ปจฺฉิเม สยเน มุนิ ปพฺพาเชสิ มหาวีโร หิโต การุณิโก ชิโน ฯ |๕๑.๑๒๓| อชฺเชว ทานิ ปพฺพชฺชา อชฺเชว อุปสมฺปทา อชฺเชว ปรินิพฺพานํ สมฺมุขา ทิปทุตฺตเม ฯ |๕๑.๑๒๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปจฺฉิเม อทฺทสํ ชินํ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุภทฺโท เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุภทฺทตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ จุนฺทตฺเถราปทานํ (๕๐) [๕๒] |๕๒.๑๒๕| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน อคฺฆิยํ การยิตฺวาน ชาติปุปฺเผหิ ฉาทยึ ฯ |๕๒.๑๒๖| นิฏฺฐาเปตฺวาน ตํ ปุปฺผํ พุทฺธสฺส อภินามยึ ปุปฺผาวเสสํ ปคฺคยฺห พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๕๒.๑๒๗| กญฺจนคฺฆิยสงฺกาสํ พุทฺธํ โลกคฺคนายกํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ปุปฺผคฺฆิยมุปานยึ ฯ |๕๒.๑๒๘| วิติณฺณกงฺโข สมฺพุทฺโธ ติณฺโณเฆหิ ปุรกฺขโต ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๕๒.๑๒๙| ทิพฺพคนฺธํ ปวายนฺตํ โย เม ปุปฺผคฺฆิยํ อทา ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๕๒.๑๓๐| อิโต จุโต อยํ โปโส เทวสงฺฆปุรกฺขโต ชาติปุปฺเผหิ ปริกิณฺโณ เทวโลกํ คมิสฺสติ ฯ |๕๒.๑๓๑| อุพฺพิทฺธํ ภวนํ ตสฺส โสวณฺณญฺจ มณีมยํ พฺยมฺหา ปาตุภวิสฺสนฺติ ปุญฺญกมฺมปภาวิตา ฯ |๕๒.๑๓๒| จตุสตฺตติกฺขตฺตุํ โส เทวรชฺชํ กริสฺสติ อนุโภสฺสติ สมฺปตฺตึ อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต ฯ |๕๒.๑๓๓| ปฐพฺยา รชฺชํ ติสตํ วสุธํ อาวสิสฺสติ ปญฺจสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ |๕๒.๑๓๔| ทุชฺชโย นาม นาเมน เหสฺสติ มนุชาธิโป อนุโภตฺวาน ตํ ปุญฺญํ สกกมฺมูปสํหิโต ฯ |๕๒.๑๓๕| วินิปาตํ อคนฺตฺวาน มนุสฺสตฺตํ คมิสฺสติ หิรญฺญํ ตสฺส นิจิตํ โกฏิสตํปิ อนปฺปกํ ฯ |๕๒.๑๓๖| นิพฺพตฺติสฺสติ โยนิมฺหิ พฺราหฺมโณ โส ภวิสฺสติ วงฺคนฺตสฺส สุโต ธีมา สาริยา โอรโส ปิโย ฯ |๕๒.๑๓๗| โส จ ปจฺฉา ปพฺพชิตฺวา องฺคีรสสฺส สาสเน จูฬจุนฺโทติ นาเมน เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก ฯ |๕๒.๑๓๘| สามเณโรว โส สนฺโต ขีณาสโว ภวิสฺสติ สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๕๒.๑๓๙| อุปฏฺฐหึ มหาวีรํ อญฺเญ จ เปสเล พหู ภาตรเมวุปฏฺฐาสึ อุตฺตมตฺถสฺส ปตฺติยา ฯ |๕๒.๑๔๐| ภาตรํ เม อุปฏฺฐหิตฺวา ธาตุํ ปตฺตมฺหิ โอจิย ^๑- สมฺพุทฺธํ อุปนาเมสึ โลกเชฏฺฐํ นราสภํ ฯ |๕๒.๑๔๑| อุโภหตฺเถหิ ปคฺคยฺห พุทฺโธ โลเก สเทวเก สนฺทสฺสยนฺโต ตํ ธาตุํ กิตฺตยิ อคฺคสาวกํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โอหิย ฯ ยุ. โอปิย ฯ |๕๒.๑๔๒| จิตฺตญฺจ สุวิมุตฺตํ เม สทฺธา มยฺหํ ปติฏฺฐิตา สพฺพาสเว ปริญฺญาย วิหรามิ อนาสโว ฯ |๕๒.๑๔๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จุนฺทตฺเถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จุนฺทตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ อุปาลิ โสโณ ภทฺที จ สนฺนิฏฺฐาปก หตฺถิโย ฉทนํ เสยฺยจงฺกมํ สุภทฺโท จุนฺทสวฺหโย คาถาสตํ จ ตาฬีสํ ^๑- จตสฺโส จ ตตฺถุตฺตริ ฯ อุปาลิวคฺโค ปญฺจโม ฯ ----------- ฉฏฺโฐ วีชนีวคฺโค ปฐมํ วิธูปนทายกตฺเถราปทานํ (๕๑) [๕๓] |๕๓.๑| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน วีชเนกา ^๒- มยา ทินฺนา ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๕๓.๒| สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา ปคฺคเหตฺวาน อญฺชลึ สมฺพุทฺธํ อภิวาทิตฺวา ปกฺกามิ ^๓- อุตฺตรามุโข ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. คาถาสตํ สตาฬีสํ ฯ ^๒ ม. พีชนิกา ฯ ยุ. วิชนิกา ฯ ^๓ ม. ยุ. ปกฺกามึ ฯ |๕๓.๓| วีชนึ ปคฺคเหตฺวาน สตฺถา โลกคฺคนายโก ภิกฺขุสงฺเฆ ฐิโต สนฺโต อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๕๓.๔| อิมินา วีชนิทาเนน จิตฺตสฺส ปณิธีหิ จ กปฺปานํ สตสหสฺสํ วินิปาตํ น คจฺฉติ ฯ |๕๓.๕| อารทฺธวิริโย ปหิตตฺโต เจโตคุณสมาหิโต ชาติยา สตฺตวสฺโสหํ อรหตฺตํ อปาปุณึ ฯ |๕๓.๖| สฏฺฐิกปฺปสหสฺสมฺหิ พิชฺชมานสนามกา โสฬสาสึสุ ราชาโน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๕๓.๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วิธูปนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ วิธูปนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ --------- ทุติยํ สตรํสิยตฺเถราปทานํ (๕๒) [๕๔] |๕๔.๘| อุพฺพิทฺธํ เสลมารุยฺห นิสีทิ ปุริสุตฺตโม ปพฺพตสฺสาวิทูรมฺหิ พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู ฯ |๕๔.๙| อุปวิฏฺฐํ มหาวีรํ เทวเทวํ นราสภํ อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน สนฺถวึ โลกนายกํ ฯ |๕๔.๑๐| เอส พุทฺโธ มหาวีโร วรธมฺมปฺปกาสโก ชลติ อคฺคิกฺขนฺโธว ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต ฯ |๕๔.๑๑| มหาสมุทฺโทวกฺโขพฺโภ อณฺณโวว ทุรุตฺตโร มิคราชาวสมฺภีโต ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ |๕๔.๑๒| มม สงฺกปฺปมญฺญาย ปทุมุตฺตรนามโก ^๑- ภิกฺขุสงฺเฆ ฐิโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๕๔.๑๓| เยนายํ อญฺชลิ ทินฺโน พุทฺธเสฏฺโฐ จ โถมิโต ตึสกปฺปสหสฺสานิ เทวรชฺชํ กริสฺสติ ฯ |๕๔.๑๔| กปฺปสตสหสฺสมฺหิ องฺคีรสสนามโก วิวฏฺฏจฺฉโท สมฺพุทฺโธ อุปฺปชฺชิสฺสติ ตาวเท ฯ |๕๔.๑๕| ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต สตรํสีติ นาเมน อรหา โส ภวิสฺสติ ฯ |๕๔.๑๖| ชาติยา สตฺตวสฺโสหํ ปพฺพชึ อนคาริยํ สตรํสิมฺหิ นาเมน ปภา นิทฺธาวเต มม ฯ |๕๔.๑๗| มณฺฑเป รุกฺขมูเล วา ฌายี ฌานรโต อหํ ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๕๔.๑๘| สฏฺฐิกปฺปสหสฺสมฺหิ จตุโร โรมนามกา ^๒- สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๕๔.๑๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ปทุมุตฺตรนายโก ฯ ^๒ ม. รามนามกา ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สตรํสิโย ^๑- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สตรํสิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ สยนทายกตฺเถราปทานํ (๕๓) [๕๕] |๕๕.๒๐| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส สพฺพโลกานุกมฺปิโน สยนํ ตสฺส ปาทาสึ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๕๕.๒๑| เตน สยนทาเนน สุเขตฺเต วีชสมฺปทา โภโค นิพฺพตฺตเต ตสฺส ^๒- สยนสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๕๕.๒๒| อากาเส เสยฺยํ กปฺเปมิ ธาเรมิ ปฐวึ อิมํ ปาเณสุ เม อิสฺสริยํ สยนสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๕๕.๒๓| ปญฺจกปฺปสหสฺสมฺหิ อฏฺฐ อาสุํ มหาวิรา ^๓- จตุตฺตึเส กปฺปสเต จตุโรว มหพฺพลา ฯ |๕๕.๒๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สยนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สยนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สตรํสิ ฯ ^๒ ม. โภคา นิพฺพตฺตเร ตสฺส ฯ ^๓ ม. มหาเตชา ฯ จตุตฺถํ คนฺโธทกทายกตฺเถราปทานํ (๕๔) [๕๖] |๕๖.๒๕| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส มหาโพธิมโห อหุ วิจิตฺตํ ฆฏมาทาย คนฺโธทกมทาสหํ ฯ |๕๖.๒๖| นฺหานกาเล จ โพธิยา มหาเมโฆ ปวสฺสถ นินฺนาโท จ มหา อาสิ อสนิยา ผลนฺติยา ฯ |๕๖.๒๗| เตนวาสนิเวเคน ตตฺถ กาลกโต อหํ เทวโลเก ฐิโต สนฺโต อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๕๖.๒๘| อโห พุทฺโธ อโห ธมฺโม อโห โน สตฺถุสมฺปทา กเฬวรํ เม ปติตํ เทวโลเก รมามหํ ฯ |๕๖.๒๙| อุพฺพิทฺธํ ภวนํ มยฺหํ สตฺตภุมฺมํ สมุคฺคตํ กญฺญาสตสหสฺสานิ ปริวาเรนฺติ มํ สทา ฯ |๕๖.๓๐| อาพาธา เม น วิชฺชนฺติ โสโก มยฺหํ น วิชฺชติ ปริฬาหํ น ปสฺสามิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๕๖.๓๑| อฏฺฐวีเส กปฺปสเต ราชา สํวสิโต อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๕๖.๓๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา คนฺโธทกทายโก ^๑- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ คนฺโธทกทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. ยุ. คนฺโธทกิโย ฯ ปญฺจมํ โอปวุยฺหตฺถราปทานํ (๕๕) [๕๗] |๕๗.๓๓| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส อาชานียํ อทาสหํ นิยฺยาเทตฺวาน สมฺพุทฺเธ อคมาสึ สกํ ฆรํ ฯ |๕๗.๓๔| เทวิโล นาม นาเมน สตฺถุโน อคฺคสาวโก วรธมฺมสฺส ทายาโท อาคญฺฉิ มม สนฺติกํ ฯ |๕๗.๓๕| สพฺพตฺถหาโร ^๑- ภควา อาชาเนยฺโย น กมฺปติ ตว สงฺกปฺปมญฺญาย อธิวาเสสิ จกฺขุมา ฯ |๕๗.๓๖| อคฺฆาเปตฺวา วาตชวํ สินฺธวํ สีฆวาหนํ ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส ขมนียํ ^๒- อทาสหํ ฯ |๕๗.๓๗| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ ^๓- อาชานียา วาตชวา วิตฺติ นิพฺพตฺตเร มม ^๔- ฯ |๕๗.๓๘| ลาภา เตสํ สุลทฺธํ วา เย ลภนฺตุปสมฺปทํ ปุนปฺปยิรุปาเสยฺยํ พุทฺโธ โลเก สเจ ภเว ฯ |๕๗.๓๙| อฏฺฐวีสติกฺขตฺตาหํ ราชา อาสึ มหพฺพโล จาตุรนฺโต วิชิตาวี ชมฺพูทีปสฺส ^๕- อิสฺสโร ฯ |๕๗.๔๐| อิมํ ปจฺฉิมกํ มยฺหํ จริโม วตฺตเต ภโว ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ หิตฺวา ชยปราชยํ ฯ |๕๗.๔๑| จตุตฺตึเส สหสฺสมฺหิ มหาเตโชสิ ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สปตฺตภาโร ฯ ^๒ ยุ. อชานียํ ฯ ^๓ โป. เทเว จ มานุเส ภเว ฯ ยุ. ภวเน สพฺพทา @มม ฯ ^๔ ม. ขมนียํ วาตชวํ จิตฺตํ นิพฺพตฺตเต มม ฯ ยุ. ขมนียา วาตชวา จิตฺเต @นิพพตุตเร มมํ ฯ ^๕ ม ยุ. ชมฺพุสณฺฑสฺส ฯ |๕๗.๔๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โอปวุโยฺห เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โอปวุยฺหตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ สปริวาราสนตฺเถราปทานํ (๕๖) [๕๘] |๕๘.๔๓| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส ปิณฺฑปาตํ อทาสหํ คนฺตฺวา กิลิฏฺฐกฏฺฐานํ ^๑- มลฺลิกาหิ ปริกฺขิตํ ฯ |๕๘.๔๔| ตมฺหาสนมฺหิ อาสีโน พุทฺโธ โลกคฺคนายโก อกิตฺตยิ ปิณฺฑปาตํ อุชุภูโต สมาหิโต ฯ |๕๘.๔๕| ยถาปิ ภทฺทเก เขตฺเต พีชํ อปฺปมฺปิ โรปิตํ สมฺมา ธารํ ปเวจฺฉนฺโต ผลํ โตเสติ กสฺสกํ ฯ |๕๘.๔๖| ตเถวายํ ปิณฺฑปาโต สุเขตฺเต โรปิโต ตยา ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ ผลนฺเต ^๒- โตสยิสฺสติ ฯ |๕๘.๔๗| อิทํ วตฺวาน สมฺพุทฺโธ ชลชุตฺตมนามโก ปิณฺฑปาตํ คเหตฺวาน ปกฺกามิ อุตฺตรามุโข ฯ |๕๘.๔๘| สํวุโต ปาฏิโมกฺขสฺมึ อินฺทฺริเยสุ จ ปญฺจสุ ปวิเวกมนุยุตฺโต วิหรามิ อนาสโว ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. คนฺตฺวา ตํ โภชนฏฺฐานํ ฯ ^๒ ยุ. ผลโต ฯ |๕๘.๔๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สปริวาราสโน เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สปริวาราสนตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ปญฺจทีปกตฺเถราปทานํ (๕๗) [๕๙] |๕๙.๕๐| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส สพฺพภูตานุกมฺปิโน สุสทฺทหิตฺวา ^๑- สทฺธมฺเม อุชุทิฏฺฐิ อโหสหํ ฯ |๕๙.๕๑| ปทีปทานปาทาสึ ปริวาริตฺวาน โพธิยํ สทฺทหนฺโต ปทีปานิ อกรึ ตาวเทวหํ ฯ |๕๙.๕๒| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ อากาเส อุกฺกํ ธาเรนฺติ ทีปทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๕๙.๕๓| ติโรกุฏํ ^๒- ติโรเสลํ สมติคฺคยฺห ปพฺพตํ สมนฺตา โยชนสตํ ทสฺสนํ อนุโภมหํ ฯ |๕๙.๕๔| เตน กมฺมาวเสเสน ปตฺโตมฺหิ อาสวกฺขยํ ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ ทิปทินฺทสฺส สาสเน ฯ |๕๙.๕๕| จตุตฺตึเส กปฺปสเต สตจกฺขุสนามกา ราชาเหสุํ มหาเตชา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สทฺทหิตฺวาน ยุ. สุสณฺฐหิตฺวา ฯ ^๒ ม. ยุ. ติโรกุฏฏํ ฯ |๕๙.๕๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปญฺจทีปโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปญฺจทีปกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ ธชทายกตฺเถราปทานํ (๕๘) [๖๐] |๖๐.๕๗| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส โพธิยา ปาทปุตฺตเม หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน ธชมาโรปยึ อหํ ฯ |๖๐.๕๘| ปตปตฺตานิ คณฺหิตฺวา พหิทฺธา ฉฑฺฑยึ อหํ อนฺโตสุทฺธํ พหิสุทฺธํ สุวิมุตฺตํ อนาสวํ ^๑- ฯ |๖๐.๕๙| สมฺมุขา วิย สมฺพุทฺธํ อวนฺทึ โพธิมุตฺตมํ ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห ฯ |๖๐.๖๐| ภิกฺขุสงฺเฆ ฐิโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสถ อิมินา ธชทาเนน อุปฏฺฐาเนน จูภยํ ฯ |๖๐.๖๑| กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ โส น คจฺฉติ เทเวสุ เทวโสภคฺยํ อนุโภสฺสตฺยนปฺปกํ ฯ |๖๐.๖๒| อเนกสตกฺขตฺตุญฺจ ราชา รฏฺเฐ ภวิสฺสติ อุคฺคโต นาม นาเมน จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อธิมุตฺตมนาสวํ ฯ |๖๐.๖๓| สมฺปตฺตึ อนุโภตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต โคตมสฺส ภควโต สาสเนภิรมิสฺสติ ฯ |๖๐.๖๔| ปธานํ ปหิตตฺโตมฺหิ อุปสนฺโต นิรูปธิ ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๖๐.๖๕| เอกปญฺญาสสหสฺเส กปฺเป อุคฺคตสวฺหยา ^๑- ปญฺญาสสหสฺเส จมุโน ขตฺติยา เขมสวฺหยา ^๒- ฯ |๖๐.๖๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ธชทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ธชทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ ปทุมตฺเถราปทานํ (๕๙) [๖๑] |๖๑.๖๗| จตุสจฺจํ ปกาเสนฺโต วรธมฺมํ ปวตฺตโก ^๓- วสฺสเต อมตํ วุฏฺฐึ นิพฺพาเปนฺโต มหาชนํ ฯ |๖๑.๖๘| สธชํ ปทุมํ คยฺห อฑฺฒโกเส ฐิโต อหํ ปทุมุตฺตรมุนิสฺส หฏฺโฐ ^๕- อุกฺขิปิมมฺพเร ฯ |๖๑.๖๙| อาคจฺฉนฺเต จ ปทุเม อพฺภูโต อาสิ ตาวเท มม สงฺกปฺปมญฺญาย ปคฺคณฺหิ วทตํ วโร ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อุคฺคตสวฺหโย ฯ ^๒ ม. ยุ. ปญฺญาสสตสหสฺเส ขตฺติโย เมฆสวฺหโย ฯ @^๓ ยุ. วรธมฺมจกฺกปวตฺติโก ฯ ^๔ ม. ปหฏฺโฐ ฯ |๖๑.๗๐| กรเสฏฺเฐน ปคฺคยฺห ชลชํ ปุปฺผมุตฺตมํ ภิกฺขุสงฺเฆ ฐิโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๖๑.๗๑| เยนิทํ ปทุมํ ขิตฺตํ สพฺพญฺญุตฺตมนายเก ^๑- ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๖๑.๗๒| ตึสกปฺปานิ เทวินฺโท เทวรชฺชํ กริสฺสติ ปฐพฺยา รชฺชํ สตฺตสตํ วสุธํ อาวสิสฺสติ ฯ |๖๑.๗๓| ตตฺถ สตฺตํ ^๒- คเหตฺวาน จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ อากาสโต ปุปฺผวุฏฺฐิ อภิวสฺสิสฺสตี ตทา ฯ |๖๑.๗๔| กปฺเป สตสหสฺสมฺหิ โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม นาเมน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๖๑.๗๕| ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ |๖๑.๗๖| นิกฺขมิตฺวาน กุจฺฉิมฺหา สมฺปชาโน ปฏิสฺสโต ชาติยา ปญฺจวสฺโสหํ อรหตฺตํ อปาปุณึ ฯ |๖๑.๗๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปทุโม เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปทุมตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สพฺพญฺญุมฺหิ วินายเก ฯ ยุ. สพฺพญฺญุตมนาสเว ฯ ^๒ ม. ยุ. ปตฺตํ ฯ ทสมํ อสนโพธิยตฺเถราปทานํ (๖๐) [๖๒] |๖๒.๗๘| ชาติยา สตฺตวสฺโสหํ อทฺทสํ โลกนายกํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน อุปคญฺฉึ นรุตฺตมํ ฯ |๖๒.๗๙| ติสฺสสฺสาหํ ภควโต โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน โรปยึ โพธิมุตฺตมํ ฯ |๖๒.๘๐| อสโน นามเธยฺเยน ธรณีรูหปาทโป ปญฺจ วสฺเส ปริจรึ อสนํ โพธิมุตฺตมํ ฯ |๖๒.๘๑| ปุปฺผิตํ ปาทปํ ทิสฺวา อพฺภูตํ โลมหํสนํ สกํ กมฺมํ ปกิตฺเตนฺโต พุทฺธเสฏฺฐํ อุปาคมึ ฯ |๖๒.๘๒| ติสฺโส ตทา โส ^๑- สมฺพุทฺโธ สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๖๒.๘๓| เยนายํ โรปิตา โพธิ พุทฺธปูชา จ สกฺกตา ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๖๒.๘๔| ตึสกปฺปานิ เทเวสุ เทวรชฺชํ กริสฺสติ จตุสฺสฏฺฐิญฺจ ขตฺตุํ โส จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ |๖๒.๘๕| ตุสิตาหิ จริตฺวาน สุกฺกมูเลน โจทิโต เทฺว สมฺปตฺตี อนุโภตฺวา มนุสฺสตฺเต รมิสฺสติ ฯ |๖๒.๘๖| ปธานํ ปหิตตฺโต โส อุปสนฺโต นิรูปธิ สพฺพาสเว ปริญฺญาย นิพฺพายิสฺสตฺยนาสโว ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. โย ฯ |๖๒.๘๗| วิเวกมนุยุตฺโตหํ อุปสนฺโต นิรูปธิ นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา วิหรามิ อนาสโว ฯ |๖๒.๘๘| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป โพธึ โรเปสหํ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โพธิโรปสฺสิทํ ผลํ ฯ |๖๒.๘๙| จตุสฺสตฺตติโต กปฺเป ทณฺฑเสโนติ วิสฺสุโต สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ ตทา อหุ ฯ |๖๒.๙๐| เตสตฺตติ อิโต กปฺเป สตฺตาเหสุํ มหีปตี สมนฺตเนมิ นาเมน ราชาโน จกฺกวตฺติโน ฯ |๖๒.๙๑| ปุณฺณวีสติโต กปฺเป ปุณฺณโก นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๖๒.๙๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อสนโพธิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อสนโพธิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ วีชนี สตรํสี จ สยโนทกิ วาหิโส ^๑- ปริวาโร ปทีปญฺจ ธโช ปทุมปูชโก โพธิ จ ทสโม วุตฺโต คาถา เทฺวนวุตี ตถา ฯ วีชนีวคฺโค ฉฏฺโฐ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. วาหิโย ฯ สตฺตโม สกจิตฺตนิยวคฺโค ปฐมํ สกจิตฺตนิยตฺเถราปทานํ (๖๑) [๖๓] |๖๓.๑| ปวนํ กานนํ ทิสฺวา อปฺปสทฺทํ อนาวิลํ อิสีนํ อนุจิณฺณํว อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ ฯ |๖๓.๒| ถูปํ กตฺวาน เวฬินํ ^๑- นานาปุปฺผํ สโมกิรึ สมฺมุขา วิย สมฺพุทฺธํ นิมฺมิตํ อภิวนฺทหํ ฯ |๖๓.๓| สตฺตรตนสมฺปนฺโน ราชา รฏฺฐสฺมิ อิสฺสโร สกกมฺมาภิรทฺโธหํ ปุปฺผปูชายิทํ ผลํ ฯ |๖๓.๔| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ^๒- ผลํ ฯ |๖๓.๕| อสีติกปฺเปนนฺตยโส จกฺกวตฺติ อโหสหํ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จตุทีปมฺหิ อิสฺสโร ฯ |๖๓.๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สกจิตฺตนิโย ^๓- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สกจิตฺตนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ อาโปปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๖๒) [๖๔] |๖๔.๗| วิหารา อภินิกฺขมฺม อพฺภุฏฺฐาสิ จ จงฺกเม ^๔- จตุสจฺจํ ปกาเสนฺโต เทเสนฺโต อมตํ ^๕- ปทํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปุลินํ ฯ ยุ. เวฬูนํ ฯ ^๒ ม. ปุปฺผาปูชายิทํ ฯ ยุ. ถูปปูชายิทํ ฯ @^๓ ม. สกจินฺตนิโย ฯ ^๔ ม. อพฺภุฏฺฐหิย จงฺกเม ฯ ^๕ ม. เทเสติ ฯ |๖๔.๘| สิขิสฺส คิรมญฺญาย พุทฺธเสฏฺฐสฺส ตาทิโน นานาปุปฺผํ คเหตฺวาน อากาสมฺหิ สโมกิรึ ฯ |๖๔.๙| เตน กมฺเมน ทิปทินฺท โลกเชฏฺฐ นราสภ ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ หิตฺวา ชยปราชยํ ฯ |๖๔.๑๐| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผปูชายิทํ ผลํ ฯ |๖๔.๑๑| อิโต วีสติกปฺปมฺหิ สุเมโธ นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๖๔.๑๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อาโปปุปฺผิโย ^๑- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อาโปปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ ปจฺจาคมนิยตฺเถราปทานํ (๖๓) [๖๕] |๖๕.๑๓| สินฺธุยา นทิยา ตีเร จกฺกวาโก อหํ ตทา สุทฺธเสวาลภกฺโขหํ ปาเณสุ จ สุสญฺญโต ฯ |๖๕.๑๔| อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเส ตุณฺเฑน สาลํ ปคฺคยฺห วิปสฺสิสฺสาภิโรปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อาโวปุปฺผิโย ฯ |๖๕.๑๕| ยสฺส สทฺธา ตถาคเต อจลา สุปติฏฺฐิตา เตน จิตฺตปฺปสาเทน ทุคฺคตึ โส น คจฺฉติ ฯ |๖๕.๑๖| สฺวาคตํ วต เม อาสิ พุทฺธเสฏฺฐสฺส สนฺติเก วิหงฺคเมน สนฺเตน สุพีชํ โรปิตํ มยา ฯ |๖๕.๑๗| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๖๕.๑๘| สุจารุทสฺสนา นาม อฏฺเฐเต เอกนามกา กปฺเป สตฺตรเส อาสุํ จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๖๕.๑๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปจฺจาคมนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปจฺจาคมนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ ปรปฺปสาทกตฺเถราปทานํ (๖๔) [๖๖] |๖๖.๒๐| อสุภํ ปวรํ วีรํ มเหสึ วิชิตาวินํ สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ ฯ |๖๖.๒๑| หิมวา วาปริเมยฺโย สาคโรว ทุรุตฺตโร ตเถว ฌานํ พุทฺธสฺส โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ ฯ |๖๖.๒๒| วสุธา ยถาปฺปเมยฺยา จิตฺตา วนวฏํสกา ตเถว สีลํ พุทฺธสฺส โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ ฯ |๖๖.๒๓| อนิลญฺชสาสํขุพฺโภ ยถากาโส อสงฺขโย ตเถว ญาณํ พุทฺธสฺส โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ ฯ |๖๖.๒๔| อิมาหิ จตูหิ คาถาหิ พฺราหฺมโณ โสนอวฺหโย ^๑- พุทฺธเสฏฺฐํ ถวิตฺวาน สิทฺธตฺถมปราชิตํ ฯ |๖๖.๒๕| จตุนวุติกปฺปานิ ทุคฺคตึ นุปปชฺชถ สุคตีสุ สุสมฺปตฺตึ ^๒- อนุโภสึ อนปฺปกํ ฯ |๖๖.๒๖| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ถวิตฺวา โลกนายกํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โถมนสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๖๖.๒๗| จตุทฺทสมฺหิ กปฺปมฺหิ จตุโร อาสุมุคฺคตา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๖๖.๒๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปรปฺปสาทโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปรปฺปสาทกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ ภิสทายกตฺเถราปทานํ (๖๕) [๖๗] |๖๗.๒๙| เวสฺสภู นาม นาเมน อิสีนํ ตติโย อหุ กานนํ วนโมคฺคยฺห วิหาสิ ปุริสุตฺตโม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. เสนสวฺหโย ฯ ยุ. เยนสวฺหโย ฯ ^๒ ม. สุคตึ สุขสมฺปตฺตึ ฯ |๖๗.๓๐| ภิสมูฬาลํ คณฺหิตฺวา อคมึ พุทฺธสนฺติเก ตญฺจ พุทฺธสฺส อทาสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิหิ ฯ |๖๗.๓๑| กเรน จ ปรามฏฺโฐ เวสฺสภู วรพุทฺธินา สุขาหํ นาภิชานามิ สมนฺเตน กุตุตฺตรึ ฯ |๖๗.๓๒| จริโม วตฺตเต มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา วิหรามิ อนาสโว ^๑- ฯ |๖๗.๓๓| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ภิสทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๖๗.๓๔| สโมธานา จ ราชาโน โสฬส มนุชาธิปา กปฺปมฺหิ เตรเส ^๒- อาสุํ จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๖๗.๓๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ภิสทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ภิสทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ สุจินฺติตตฺเถราปทานํ (๖๖) [๖๘] |๖๘.๓๖| คิริทุคฺคจโร อาสึ อภิชาโตว เกสรี มิคสงฺฆํ วธิตฺวาน ชีวามิ ปพฺพตนฺตเร ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. หตฺถินาเคน สนฺเตน กุสลํ โรปิตํ มยา ฯ ^๒ ม. จุทฺทเส ฯ |๖๘.๓๗| อตฺถทสฺสี ตุ ภควา สพฺพญฺญู วทตํ วโร มมุทฺธริตุกาโม โส อาคญฺฉิ ปพฺพตุตฺตมํ ฯ |๖๘.๓๘| ปสทญฺจ มิคํ หนฺตฺวา ภกฺเขตุํ สมุปาคมึ ภควา ตมฺหิ สมเย ภิกฺขาจาโร ^๑- อุปาคมิ ฯ |๖๘.๓๙| วรมํสานิ ปคฺคยฺห อทาสิ ตสฺส สตฺถุโน อนุโมทิ มหาวีโร นิพฺพาเปนฺโต มมํ ตทา ฯ |๖๘.๔๐| เตน จิตฺตปฺปสาเทน คิริทุคฺคปฺปวิสหํ ^๒- ปีตึ อุปฺปาทยิตฺวาน ตตฺถ กาลกโต อหํ ฯ |๖๘.๔๑| เอเตน มํสทาเนน จิตฺตสฺส ปณิธีหิ จ ปณฺณรเส กปฺปสเต เทวโลเก รมึ อหํ ฯ |๖๘.๔๒| อวเสเสสุ กปฺเปสุ กุสลํ กริตํ ^๓- มยา เตเนว มํสทาเนน พุทฺธานุสฺสรเณน จ ฯ |๖๘.๔๓| อฏฺฐตึสมฺหิ กปฺปมฺหิ อฏฺฐ ทีฆายุนามกา สฏฺฐิมฺหิโต กปฺปสเต ทุเว สรณนามกา ^๔- ฯ |๖๘.๔๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุจินฺติโต เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุจินฺติตตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ภิกฺขมาโน ฯ ยุ. ภิกฺขยาโน ฯ ^๒ ม. คิริทุคฺคํ ปวิสํ อหํ ฯ ยุ. @คิริทุคฺคปฺปเวกฺขหํ ฯ ^๓ ม. จินฺติตํ ฯ ^๔ ม. ยุ. วรุณนามกา ฯ สตฺตมํ วตฺถทายกตฺเถราปทานํ (๖๗) [๖๙] |๖๙.๔๕| ปกฺขิชาโต ตทา อาสึ สุปณฺโณ ครุฬาธิโป อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ คจฺฉนฺตํ คนฺธมาทนํ ฯ |๖๙.๔๖| ชหิตฺวา ครุฬวณฺณํ มาณวตฺตํ อราธยึ ^๑- เอกวตฺถํ มยา ทินฺนํ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๖๙.๔๗| ตญฺจ ทุสฺสํ ปฏิคฺคยฺห พุทฺโธ โลกคฺคนายโก อนฺตลิกฺเข ฐิโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๖๙.๔๘| อิมินา วตฺถทาเนน จิตฺตสฺส ปณิธีหิ จ ปหาย ครุฬโยนึ เทวโลเก รมิสฺสติ ฯ |๖๙.๔๙| อตฺถทสฺสี ตุ ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ วตฺถทานํ ปสํสิตฺวา ปกฺกามิ อุตฺตรามุโข ฯ |๖๙.๕๐| ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ โหนฺติ เม วตฺถสมฺปทา อากาเส ฉทนํ โหติ วตฺถทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๖๙.๕๑| อรุณสา ^๒- สตฺต ชนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฉตฺตึสติมฺหิ อาสึสุ กปฺปมฺหิ มนุชาธิปา ฯ |๖๙.๕๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วตฺถทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ วตฺถทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ยุ. มาณวตฺตํ อธารยึ ฯ ม. มาณวกํ อธารยึ ฯ ^๒ ม. อรุณวา ฯ ยุ. อรุณกา ฯ อฏฺฐมํ อมฺพทายกตฺเถราปทานํ (๖๘) [๗๐] |๗๐.๕๓| อโนมทสฺสี ภควา นิสินฺโน ปพฺพตนฺตเร เมตฺตาย อผริ โลเก อปฺปมาเณ นิรูปธิ ฯ |๗๐.๕๔| กปิ อหํ ตทา อาสึ หิมวนฺเต นคุตฺตเม ทิสฺวา อโนมมธิกํ ^๑- พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาทยึ ฯ |๗๐.๕๕| อวิทูเร หิมวนฺตสฺส อมฺพาสุํ ผลิโน ตทา ตโต ปกฺกํ คเหตฺวาน อมฺพํ สมธุกํ อทํ ฯ |๗๐.๕๖| ตมฺเม พุทฺโธ วิยากาสิ อโนมทสฺสี มหามุนิ อิมินา มธุทาเนน อมฺพปาเนน จูภยํ ฯ |๗๐.๕๗| สตฺตปญฺญาสกปฺปานิ เทวโลเก รมิสฺสติ อวเสเสสุ กปฺเปสุ โวกิณฺณํ สํสริสฺสติ ฯ |๗๐.๕๘| เขเปตฺวา ปาปกํ กมฺมํ ปริปกฺกาย วุทฺธิยา ^๒- วินิปาตาทิหาคนฺตฺวา กิเลเส ฌาปยิสฺสติ ฯ |๗๐.๕๙| ทเมน อุตฺตเมนาหํ ทมิโตมฺหิ มเหสินา ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ หิตฺวา ชยปราชยํ ฯ |๗๐.๖๐| สตฺตสตฺตติกปฺปสเต อมฺพฏฺฐชยนามกา ^๓- จตุทฺทสา เต ราชาโน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๗๐.๖๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อโนมทสฺสึ ตํ ฯ ยุ. อโนมมมิตํ ฯ ^๒ ม. ยุ. พุทฺธิยา ฯ @^๓ ม. ยุ. อมฺพฏฺฐชสนามกา ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อมฺพทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อมฺพทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ สุมนตฺเถราปทานํ (๖๙) [๗๑] |๗๑.๖๒| สุมโน นาม นาเมน มาลากาโร อหํ ตทา อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ โลกาหุติปฏิคฺคหํ ^๑- ฯ |๗๑.๖๓| อุโภหตฺเถหิ ปคฺคยฺห สุมนํ ปุปฺผมุตฺตมํ พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ สิขิโน โลกพนฺธุโน ฯ |๗๑.๖๔| อิมาย ปุปฺผปูชาย เจตนาปณิธีหิ จ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๗๑.๖๕| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๗๑.๖๖| ฉพฺพีสติมฺหิ กปฺปมฺหิ จตฺตารสฺสุ มหายสา สตฺตรตนสมฺปนฺนา ราชาโน จกฺกวตฺติโน ฯ |๗๑.๖๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุมโน เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุมนตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ ฯ ทสมํ ปุปฺผจงฺโกฏิยตฺเถราปทานํ (๗๐) [๗๒] |๗๒.๖๘| อภีตรูปํ สีหํว ครุฬคฺคํว ปกฺขินํ พฺยคฺฆสุภํว ปวรํ อภิชาตํว เกสรึ ฯ |๗๒.๖๙| สิขึ ติโลกสรณํ อเนญฺชํ อปราชิตํ นิสินฺนํ มรณานคฺคํ ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํ ฯ |๗๒.๗๐| จงฺโกฏเก ฐเปตฺวาน อโนชํ ปุปฺผมุตฺตมํ มหาจงฺโกฏเกเนว ^๑- พุทฺธเสฏฺฐํ สโมกิรึ ฯ |๗๒.๗๑| เตน จิตฺตปฺปสาเทน ทิปทินฺท นราสภ ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ หิตฺวา ชยปราชยํ ฯ |๗๒.๗๒| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๗๒.๗๓| สมฺปุณฺเณ ตึสกปฺปมฺหิ เทวภูติสนามกา สตฺตรตนสมฺปนฺนา ปญฺจาสุํ จกฺกวตฺติโน ฯ |๗๒.๗๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุปฺผจงฺโกฏิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปุปฺผจงฺโกฏิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สห จงฺโกฏเกเนว ฯ อุทฺทานํ สกจิตฺตํ อโถ ปุปฺผิ ปจฺจาภิคมเนน ^๑- จ ปรปฺปสาทภิสโท ^๒- สุจินฺติ วตฺถทายโก ฯ อมฺพทายิ จ สุมโน ปุปฺผจงฺโกฏิโยปิจ ^๓- คาเถกสตฺตติ วุตฺตา คณิตา อตฺถทสฺสิติ ^๔- ฯ สกจิตฺตนิยวคฺโค สตฺตโม ฯ ----------- อฏฺฐโม นาคสมาลวคฺโค ปฐมํ นาคสมาลตฺเถราปทานํ (๗๑) [๗๓] |๗๓.๑| อาปาฏลึ อหํ ปุปฺผํ อุชฺฌิตํ สุมหาปเถ ถูปมฺหิ อภิโรเปสึ สิขิโน โลกพนฺธุโน ฯ |๗๓.๒| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ถูปปูชายิทํ ผลํ ฯ |๗๓.๓| อิโต ปณฺณรเส กปฺเป ปุปฺผิโย ^๕- นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๗๓.๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นาคสมาโล เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ นาคสมาลตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สกจินฺตี อโว ปุปฺผี สปจฺจาคมเนน จ ฯ ^๒ ม. ปรปฺปสาทีภิสโท ฯ @^๓ ม. ปุปฺผจงฺโกฏกีปิจ ฯ ^๔ ม. อตฺถทสฺสิภิ ฯ ^๕ ม. ยุ. ภูมิโย ฯ ทุติยํ ปทสญฺญกตฺเถราปทานํ (๗๒) [๗๔] |๗๔.๕| อกฺกนฺตญฺจ ปทํ ทิสฺวา ติสฺสสฺสาทิจฺจพนฺธุโน หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน ปเท จิตฺตํ ปสาทยึ ฯ |๗๔.๖| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปทสญฺญายิทํ ผลํ ฯ |๗๔.๗| อิโต สตฺตมเก กปฺเป สุเมโธ นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๗๔.๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปทสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปทสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ สุสญฺญกตฺเถราปทานํ (๗๓) [๗๕] |๗๕.๙| ทุมคฺเค ปํสุกูลิกํ ลคฺคํ ทิสฺวาน สตฺถุโน ตโตหํ อญฺชลึ กตฺวา ปํสุกูลํ อวนฺทิหํ ฯ |๗๕.๑๐| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปํสุสญฺญายิทํ ^๑- ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. พุทฺธสญฺญายิทํ ฯ |๗๕.๑๑| อิโต จตุตฺถเก กปฺเป ทุมหโร ^๑- สุ ขตฺติโย จาตุรนฺโต วิชิตาวี จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๗๕.๑๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุสญฺญโก ^๒- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุสญฺญกตฺเถรสฺส ^๓- อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ ภิสาลุวทายกตฺเถราปทานํ (๗๔) [๗๖] |๗๖.๑๓| กานนํ วนโมคฺคยฺห วสามิ ปวเน ^๔- อหํ วิปสฺสึ อทฺทสํ พุทฺธํ อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ ฯ |๗๖.๑๔| ภิสาลุวญฺจ ปาทาสึ อุทกํ หตฺถโธวนํ วนฺทิตฺวา สิรสา ปาเท ปกฺกามิ อุตฺตรามุโข ฯ |๗๖.๑๕| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ภิสาลุวํ อทํ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๗๖.๑๖| อิโต จ ตติเย กปฺเป ภิสสมฺมตขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๗๖.๑๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ทุมสาโร สิ ฯ ยุ. ทุมสาโร สุ ฯ ^๒ ม. พุทฺธสญฺญโก ฯ ยุ. สญฺญโก ฯ @^๓ พุทฺธสญฺญกตฺเถรสฺสาปทานํ ฯ ^๔ โป. ปิวเน ฯ ม. วิปิเน ฯ ยุ. วิวเน ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ภิสาลุวทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ภิสาลุวทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐมํ ภาณวารํ ฯ ปญฺจมํ เอกสญฺญกตฺเถราปทานํ (๗๕) [๗๗] |๗๗.๑๘| ขณฺโฑ นามาสิ นาเมน วิปสฺสิสฺสคฺคสาวโก เอกา ภิกฺขา มยา ทินฺนา โลกาหุติปฏิคฺคโห ^๑- ฯ |๗๗.๑๙| เตน จิตฺตปฺปสาเทน ทิปทินฺท นราสภ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เอกภิกฺขายิทํ ผลํ ฯ |๗๗.๒๐| จตฺตาฬีเส อิโต กปฺเป วรุโณ นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๗๗.๒๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ ติณสนฺถารทายกตฺเถราปทานํ (๗๖) [๗๘] |๗๘.๒๒| หิมวนฺตสฺส อวิทูเร มหาชาตสฺสโร อหุ สตฺตปตฺเตหิ สญฺฉนฺโน นานาสกุณมาลโย ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โลกาหุติปฏิคฺคเห ฯ |๗๘.๒๓| ตมฺหิ นฺหาตฺวา จ ปิตฺวา จ อวิทูเร วสามหํ อทฺทสํ สมณานคฺคํ คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเส ฯ |๗๘.๒๔| มม สงฺกปฺปมญฺญาย สตฺถา โลเก อนุตฺตโร อพฺภโต โอโรหิตฺวาน ภูมิยํ ฐาติ ^๑- ตาวเท ฯ |๗๘.๒๕| ลายเนน ^๒- ติณํ คยฺห นิสีทนมทาสหํ นิสีทิ ภควา ตตฺถ ติโลกปติ ^๓- นายโก ฯ |๗๘.๒๖| สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา อวนฺทึ โลกนายกํ อุกฺกุฏิโก ^๔- อวสกฺขิ นิชฺฌายนฺโต มหามุนึ ฯ |๗๘.๒๗| เตน จิตฺตปฺปสาเทน นิมฺมานํ อุปปชฺชหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สนฺถารสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๗๘.๒๘| อิโต ทุติยเก กปฺเป มิตฺตสมฺมตขตฺติโย ^๕- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๗๘.๒๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติณสนฺถารทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติณสนฺถารทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ สุจิทายกตฺเถราปทานํ (๗๗) [๗๙] |๗๙.๓๐| ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ สมฺพุทฺโธ โลกนายโก สุเมโธ นาม นาเมน ทฺวตฺตึสวรลกฺขโณ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ฐิโต ฯ ม. ฐาสิ. ฯ ยุ. ภูมิยฏฐาสิ ฯ ^๒ ม. ยุ. วิสาเณน ฯ ^๓ ม. ติสฺโส @โลกคฺคนายโก ฯ ยุ. ติสฺโส โลกวินายโก ฯ ^๔ ปฏิกุฏิโก อปสกฺกึ ฯ ยุ. อวสกฺกึ ฯ @^๕ ม. ยุ. มิคสมฺมตขตฺติโย ฯ |๗๙.๓๑| ตสฺส กญฺจนวณฺณสฺส ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ปญฺจ สูจี มยา ทินฺนา สิพฺพนตฺถาย จีวรํ ฯ |๗๙.๓๒| เตเนว สูจิทาเนน นิปุณตฺถวิปสฺสกํ ติกฺขลหุญฺจ ผาสุญฺจ ญาณํ เม อุปปชฺชถ ฯ |๗๙.๓๓| กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๗๙.๓๔| ทิปทาธิปติ นาม ราชาโน จตุโร อหุํ สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๗๙.๓๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สูจิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สูจิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ ปาฏลิปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๗๘) [๘๐] |๘๐.๓๖| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ คจฺฉนฺตํ อนฺตราปเณ กญฺจนคฺฆิยสงฺกาสํ ทฺวตฺตึสวรลกฺขณํ ฯ |๘๐.๓๗| เสฏฺฐิปุตฺโต ตทา อาสึ สุขุมาโล สุเข ฐิโต ^๑- อุจฺฉงฺเค ปาฏลีปุปฺผํ กตฺวา ตํ อภิโรปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุเขธิโต ฯ |๘๐.๓๘| หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน ปุปฺเผหิ อภิปูชยึ ติสฺสํ โลกวิทุํ นาถํ นรเทวํ นมสฺสิหํ ฯ |๘๐.๓๙| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผปูชายิทํ ผลํ ฯ |๘๐.๔๐| อิโต เตสฏฺฐิกปฺปมฺหิ อภิสมฺมตนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๘๐.๔๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปาฏลิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปาฏลิปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ ฐิตญฺชลิยตฺเถราปทานํ (๗๙) [๘๑] |๘๑.๔๒| มิคลุทฺโธ ^๑- ปุเร อาสึ อรญฺเญ กานเน อหํ ตตฺถทฺทสาสึ สมฺพุทฺธํ พตฺตึสวรลกฺขณํ ฯ |๘๑.๔๓| ตตฺถาหํ อญฺชลึ กตฺวา ปกฺกามึ ปาจินามุโข อวิทูเร นิสินฺนสฺส นิยเต ปณฺณสนฺถเร ฯ |๘๑.๔๔| ตโต เม อสนีปาโต มตฺถเก นิปตี ตทา โสหํ มรณกาลมฺหิ อกาสึ ปุนรญฺชลึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. มิคลุทุโท ฯ |๘๑.๔๕| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป อญฺชลึ อกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อญฺชลิสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๘๑.๔๖| จตุปณฺณาสกปฺปมฺหิ มิคเกตุสนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๘๑.๔๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ฐิตญฺชลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ฐิตญฺชลิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ตีณิปทุมิยตฺเถราปทานํ (๘๐) [๘๒] |๘๒.๔๘| ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน สพฺพธมฺมาน ปารคู ทนฺโต ทนฺตปริวุโต นครา นิกฺขมี ตทา ฯ |๘๒.๔๙| นคเร หํสวติยา อโหสึ มาลิโก ตทา ยํ ตตฺถ อุตฺตมํ ตีณิ ปทุมปุปฺผานิ อคฺคหึ ฯ |๘๒.๕๐| อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ ปฏิมคฺคนฺตราปเณ สห ^๑- ทิสฺวาน สมฺพุทฺธํ เอวํ จินฺเตสหํ ตทา ฯ |๘๒.๕๑| กึ เม อิเมหิ ปุปฺเผหิ รญฺโญ อุปฏฺฐิเตหิ เม คามํ วา คามเขตฺตํ วา สหสฺสํ วา ลเภยฺยหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. โสหํ ฯ |๘๒.๕๒| อทนฺตทมกํ ^๑- วีรํ ^๒- สพฺพสตฺตสุขาวหํ โลกนาถํว ปูเชตฺวา ลจฺฉามิ อมตนฺธนํ ฯ |๘๒.๕๓| เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน สกํ จิตฺตํ ปสาทยึ ตีณิ โลหิตเก คยฺห อากาเส อุกฺขิปึ ตทา ฯ |๘๒.๕๔| มยา อุกฺขิตฺตมตฺตมฺหิ อากาเส ปตฺถรึสุ เต ธารึสุ มตฺถเก ตตฺถ อุทฺธํวณฺฏา ^๓- อโธมุขา ฯ |๘๒.๕๕| เย เกจิ มนุชา ทิสฺวา อุกฺกุฏฺฐึ สมฺปวตฺตยุํ เทวตา อนฺตลิกฺขมฺหิ สาธุการํ ปวตฺตยุํ ฯ |๘๒.๕๖| อจฺเฉรํ โลเก อุปฺปนฺนํ พุทฺธเสฏฺฐสฺส วาหสา สพฺเพ ธมฺมํ สุณิสฺสาม ปุปฺผานํ วาหสา มยํ ฯ |๘๒.๕๗| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห วีถิยญฺหิ ฐิโต สนฺโต อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๘๒.๕๘| โย โส พุทฺธํ อปูเชสิ รตฺตปทุเมหิ มาณโว ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ สุณาถ มม ภาสโต ฯ |๘๒.๕๙| ตึสกปฺปสหสฺสานิ เทวโลเก รมิสฺสติ ตึสกฺขตฺตุญฺจ ^๔- เทวินฺโท เทวรชฺชํ กริสฺสติ ฯ |๘๒.๖๐| มหาวิตฺถาริกํ นาม พฺยมฺหํ เหสฺสติ ตาวเท ติโยชนสตุพฺพิทฺธํ ทิยฑฺฒสตวิตฺถตํ ฯ |๘๒.๖๑| จตฺตาริ สตสหสฺสานิ นิยฺยุหา จ สุมาปิตา กูฏาคารวรูเปตา มหาสยนมณฺฑิตา ^๕- ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อทนฺตทมนํ ฯ ^๒ ยุ. ธีรํ ฯ ^๓ โป. อุทฺธวณฺฑา ฯ ^๔ ม. ยุ. ตสกปฺปานิ ฯ @^๕ ยุ. มหาสยนโวสิโต ฯ |๘๒.๖๒| โกฏิสตสหสฺสาโย ปริวาเรสฺสนฺติ อจฺฉรา กุสลา นจฺจคีตสฺส วาทิเต ^๑- จ ปทกฺขิณา ฯ |๘๒.๖๓| เอตาทิเส พฺยมฺหวเร นารีคณสมากุเล วสฺสิสฺสติ ปุปฺผวสฺโส ทิพฺโพ โลหิตโก ตทา ฯ |๘๒.๖๔| ภิตฺติขีเล นาคทนฺเต ทฺวารพาเห จ โตรเณ จกฺกมตฺตา โลหิตกา โอลมฺพิสฺสนฺติ ตาวเท ฯ |๘๒.๖๕| ปตฺเตน ปตฺตสญฺฉนฺเน อนฺโต พฺยมฺหวเร อิมํ อตฺถริตฺวา ปารุปิตฺวา ตุวฏฺฏิสฺสนฺติ ตาวเท ฯ |๘๒.๖๖| ภวนํ ปริวาเรตฺวา สมนฺตา สตโยชนํ ^๒- เต ^๓- วิสุทฺธา โลหิตกา ทิพฺพคนฺธํ ปวายเร ฯ |๘๒.๖๗| ปญฺจสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ปเทสรชฺชํ วิปุลํ คณนาโต อสงฺขยํ ฯ |๘๒.๖๘| สมฺปตฺติโย ทุเว ภุตฺวา อนีติ อนุปทฺทโว สมฺปตฺเต ปริโยสาเน นิพฺพานํ ปาปุณิสฺสติ ฯ |๘๒.๖๙| สุทิฏฺโฐ วต เม พุทฺโธ วาณิชฺชมุปโยชิตํ ^๔- ปทุมานิ ตีณิ ปูเชตฺวา อนุโภสินฺติสมฺปทา ฯ |๘๒.๗๐| อชฺช เม ธมฺมปตฺตสฺส วิปฺปมุตฺตสฺส สพฺพโส สุปุปฺผิตํ โลหิตกํ ธารยิสฺสติ มตฺถเก ฯ |๘๒.๗๑| มม กมฺมํ กเถนฺตสฺส ปทุมุตฺตรสตฺถุโน สตปาณสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อหุ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วาทิเตปิ ฯ ยุ. วาทิเตหิ ฯ ^๒ ม. สตโยชเน ฯ ^๓ ม. เตปิ ปทมา โลหิตกา ฯ @^๔ ม. ยุ. วาณิชฺชํ สุปโยชิตํ ฯ |๘๒.๗๒| สตสหสฺเส อิโต กปฺเป ยํ พุทฺธมภิปูชยึ ^๑- ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ติณฺณํ ปทุมานิทํ ผลํ ฯ |๘๒.๗๓| กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา สพฺพาสวา ปริกฺขีณา นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว ฯ |๘๒.๗๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตีณิปทุมิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตีณิปทุมิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ นาคสมาโล ปทสญฺญี สุสญฺญาลุวทายโก เอกสญฺญี ติณทโท สูจี ปาฏลิปุปฺผิโย ฐิตญฺชลี ติปทุมี คาถาโย ปญฺจสตฺตติ ฯ นาคสมาลวคฺโค อฏฺฐโม ฯ --------- @เชิงอรรถ: ^๑ โป. พุทฺธมภิโรปยึ ฯ นวโม ติมิรปุปฺผิยวคฺโค ปฐมํ ติมิรปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๘๑) [๘๓] |๘๓.๑| จนฺทภาคานทีตีเร อนุโสตํ วชามหํ นิสินฺนํ สมณํ ทิสฺวา วิปฺปสนฺนมนาวิลํ ฯ |๘๓.๒| ตสฺส ^๑- จิตฺตํ ปสาเทสี ^๒- เอวํ จินฺเตสหํ ตทา ตารยิสฺสติ ติณฺโณยํ ทนฺโตยํ ทมยิสฺสติ ฯ |๘๓.๓| อสฺสาสิสฺสติ อสฺสตฺโถ สนฺโต จ สมยิสฺสติ โมจยิสฺสติ มุตฺโต จ นิพฺพาเปสฺสติ นิพฺพุโต ฯ |๘๓.๔| เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน คเหตฺวา ติมิรปุปฺผํ มตฺถเก โอกิรึ ตทา ^๓- ฯ |๘๓.๕| อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน กตฺวา จ นํ ปทกฺขิณํ วนฺทิตฺวา สตฺถุโน ปาเท ปกฺกามึ อปรํ ทิสํ ฯ |๘๓.๖| อจิรํ คตมตฺตํ มํ มิคราชา อปีฬยิ ^๔- ปปาตมนุคจฺฉนฺโต ตตฺเถว ปปตึ อหํ ฯ |๘๓.๗| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๘๓.๘| ฉปฺปญฺญาสมฺหิ กปฺปมฺหิ สตฺเตวาสุํ มหารหา ^๕- สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๘๓.๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตตฺถ ฯ ^๒ ม. ยุ. ปสาเทตฺวา ฯ ^๓ ม. ยุ. อหํ ฯ ^๔ ม. อวิเหฐยิ ฯ @^๕ ม. ยุ. มหายสา ฯ ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติมิรปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติมิรปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ คตสญฺญกตฺเถราปทานํ (๘๒) [๘๔] |๘๔.๑๐| ชาติยา สตฺตวสฺโสหํ ปพฺพชึ อนคาริยํ อวนฺทึ สตฺถุโน ปาเท วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๘๔.๑๑| สตฺตนงฺคลกิปุปฺเผ อากาเส อุกฺขิปึ อหํ ติสฺสพุทฺธํ สมุทฺทิสฺส อนนฺตคุณสาครํ ฯ |๘๔.๑๒| สุคตานุคตํ มคฺคํ ปูเชตฺวา หฏฺฐมานโส อญฺชลิญฺจ ตทากาสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิหิ ฯ |๘๔.๑๓| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๘๔.๑๔| อิโต อฏฺฐมเก กปฺเป ตโย อคฺคิสิขา อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๘๔.๑๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา คตสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ คตสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ นิปนฺนญฺชลิกตฺเถราปทานํ (๘๓) [๘๕] |๘๕.๑๖| รุกฺขมูเล นิสินฺโนหํ พฺยาธิโต ปรเมนหํ ^๑- ปรมการุญฺญปตฺโตมฺหิ อรญฺเญ กานเน พฺรหา ^๒- ฯ |๘๕.๑๗| อนุกมฺปํ อุปาทาย ติสฺโส สตฺถา อุเปติ ^๓- มํ โสหํ นิปนฺนโก สนฺโต สิเร กตฺวาน อญฺชลึ ฯ |๘๕.๑๘| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน สพฺพสตฺตานมุตฺตมํ สมฺพุทฺธํ อภิวาเทตฺวา ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๘๕.๑๙| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ วนฺทึ ปุริสุตฺตมํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ วนฺทนาย อิทํ ผลํ ฯ |๘๕.๒๐| อิโต ปญฺจมเก กปฺเป ปญฺเจวาสุํ มหาสิขา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๘๕.๒๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นิปนฺนญฺชลิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ นิปนฺนญฺชลิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ อโธปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๘๔) [๘๖] |๘๖.๒๒| อภิภู นาม โส ภิกฺขุ สิขิโน อคฺคสาวโก มหานุภาโว เตวิชฺโช หิมวนฺตํ อุปาคมิ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปรเมน จ ฯ ^๒ ม. อหํ ฯ ^๓ ม. ยุ. อุเปสิ ฯ |๘๖.๒๓| อหํ ปิ หิมวนฺตมฺหิ รมณียสฺสเม อิสิ วสามิ อปฺปมญฺญาสุ อิทฺธีสุ จ ตทา วสี ฯ |๘๖.๒๔| ปกฺขิชาโต วิยากาเส ปพฺพตํ อภิปตฺถยึ ^๑- อโธปุปฺผํ คเหตฺวาน อาคจฺฉึ ปพฺพตํ อหํ ฯ |๘๖.๒๕| สตฺต ปุปฺผานิ คณฺหิตฺวา มตฺถเก โอกิรึ อหํ อาโลกิโต ^๒- จ วีเรน ปกฺกามึ ปาจินามุโข ฯ |๘๖.๒๖| อาวาสํ อภิสชฺโฌสึ ^๓- ปตฺวาน อสฺสมํ อหํ ขาริหารํ ^๔- คเหตฺวาน ปายาสึ ^๕- ปพฺพตนฺตรํ ฯ |๘๖.๒๗| อชคโรปิ ^๖- ปีเฬสิ โฆรรูโป มหพฺพโล ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวาน ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๘๖.๒๘| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผปูชายิทํ ผลํ ฯ |๘๖.๒๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อโธปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อโธปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ รํสิสญฺญกตฺเถราปทานํ (๘๕) [๘๗] |๘๗.๓๐| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ วาสํ กปฺเปสหํ ปุเร อชินุตฺตรวตฺโถหํ วสามิ ปพฺพตนฺตเร ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อธิวตฺตยึ ฯ ^๒ ม. อาโลกิเต ฯ ^๓ ม. ยุ. อภิสมฺโภสึ ฯ ^๔ ม. ขาริภารํ ฯ @^๕ ยุ. ปาวิสึ ฯ ^๖ ม. ยุ. อชคโร มํ ปีเฬสิ ฯ |๘๗.๓๑| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ สตรํสีว ภาณุมํ วนนฺตรคตํ ทิสฺวา สาลราชํว ปุปฺผิตํ ฯ |๘๗.๓๒| รํเส ^๑- จิตฺตํ ปสาเทตฺวา วิปสฺสิสฺส มเหสิโน ปคฺคยฺห อญฺชลึ วนฺทึ สิรสา อุกฺกุฏิโก ^๒- อหํ ฯ |๘๗.๓๓| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ รํสิสญฺญายิทํ ผลํ ฯ |๘๗.๓๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา รํสิสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ รํสิสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ รํสิสญฺญิกตฺเถราปทานํ (๘๖) [๘๘] |๘๘.๓๕| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ วากจีรธโร อหํ จงฺกมํ จ สมารุโฬฺห นิสีทึ ปาจินามุโข ฯ |๘๘.๓๖| ปพฺพเต สุคตํ ทิสฺวา ผุสฺสํ ฌานรตํ สทา อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน รํเส จิตฺตํ ปสาทยึ ฯ |๘๘.๓๗| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ^๓- ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ รํสิสญฺญายิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. รํสยา ฯ ^๒ ม. อุกฺกุฏี ฯ ^๓ ม. ยุ. ยํ สญฺญมลภึ ตทา ฯ |๘๘.๓๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา รํสิสญฺญิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ รํสิสญฺญิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ผลทายกตฺเถราปทานํ (๘๗) [๘๙] |๘๙.๓๙| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ ขราชินธโร อหํ ผุสฺสํ ชินวรํ ทิสฺวา ผลหตฺโถ ผลํ อทํ ฯ |๘๙.๔๐| ยมหํ ผลมทาสึ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ ผลํ นิพฺพตฺตเต มม ฯ |๘๙.๔๑| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ผลํ อททึ อหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ผลทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๘๙.๔๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ผลทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ สทฺทสญฺญกตฺเถราปทานํ (๘๘) [๙๐] |๙๐.๔๓| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ วสามิ ปณฺณสนฺถเร ผุสฺสสฺส ธมฺมํ ภณโต สทฺเท จิตฺตํ ปสาทยึ ฯ |๙๐.๔๔| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๙๐.๔๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สทฺทสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สทฺทสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ โพธิสิญฺจกตฺเถราปทานํ (๘๙) [๙๑] |๙๑.๔๖| วิปสฺสิสฺส ภควโต มหาโพธิมโห อหุ ปพฺพชฺชูปคโต สนฺโต อุปคญฺฉิมหํ ตทา ฯ |๙๑.๔๗| กุสุมฺโภทกมาทาย ^๑- โพธิยา โอกิรึ อหํ โมจยิสฺสติ โน มุตฺโต นิพฺพาเปสฺสติ นิพฺพุโต ฯ |๙๑.๔๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ โพธึ อภิสิญฺจหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โพธิสิญฺจสฺสิทํ ^๒- ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. กุสุโมทกมาทาย ฯ ^๒ ม. โพธิสิญฺจายิทํ ผลํ ฯ |๙๑.๔๙| เตตฺตึเส วตฺตมานมฺหิ กปฺเป อาสุํ ชนาธิปา อุทกาเสจนา นาม อฏฺเฐเต จกฺกวตฺติโน ฯ |๙๑.๕๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โพธิสิญฺจโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โพธิสิญฺจกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ปทุมปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๙๐) [๙๒] |๙๒.๕๑| โปกฺขรวนํ ปวิฏฺโฐ ภญฺชนฺโต ปทุมานหํ อทฺทสํ ^๑- ผุสฺสสมฺพุทฺธํ ทฺวตฺตึสวรลกฺขณํ ฯ |๙๒.๕๒| ปทุมปุปฺผํ คเหตฺวาน อากาเส อุกฺขิปึ อหํ ปาปกมฺมํ สริตฺวาน ปพฺพชึ อนคาริยํ ฯ |๙๒.๕๓| ปพฺพชิตฺวาน กาเยน มนสา สํวุเตน จ วจีทุจฺจริตํ หิตฺวา อาชีวํ ปริโสธยึ ฯ |๙๒.๕๔| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๙๒.๕๕| ปทุมภาสนามาว ^๒- อฏฺฐารส มหีปตี อฏฺฐารเสสุ กปฺเปสุ อฏฺฐตาฬีสมาสึสุ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตตฺถทฺทสํ ผุสฺสํ พุทฺธํ ฯ ^๒ ม. ยุ. ... จ ฯ |๙๒.๕๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปทุมปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปทุมปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ ติมิรํ นงฺคลิปุปฺผี นิปนฺนญฺชลิโก อโธ เทฺว รํสิสญฺญิ ผลโท สทฺทสญฺญี จ เสจโก ปทุมปุปฺผี จ คาถาโย ฉปญฺญาสา ปกิตฺติตา ฯ ติมิรปุปฺผิยวคฺโค นวโม ฯ ---------- ทสโม สุธาวคฺโค ปฐมํ สุธาปิณฺฑิยตฺเถราปทานํ (๙๑) [๙๓] |๙๓.๑| ปูชารเห ปูชยโต พุทฺเธ ยทิจ ^๑- สาวเก ปปญฺจสมติกฺกนฺเต ติณฺณโสกปริทฺทเว ฯ |๙๓.๒| เต ตาทิเส ปูชยโต นิพฺพุเต อกุโตภเย น สกฺกา ปุญฺญํ สงฺขาตุํ อิเมตฺตมปิ เกนจิ ฯ |๙๓.๓| จตุนฺนมฺปิ จ ทีปานํ อิสฺสรํ โยธ การเย เอติสฺสา ^๒- ปูชนาเยตํ กลํ นาคฺฆติ โสฬสึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ยทิว ฯ ^๒ ม. ยุ. เอกิสฺสา ฯ |๙๓.๔| สิทฺธตฺถสฺส นรคฺคสฺส เจติเย อิฏฺฐกนฺตเร ^๑- สุธาปิณฺโฑ มยา ทินฺโน วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๙๓.๕| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปฏิสงฺขารสฺสิทํ ผลํ ฯ |๙๓.๖| อิโต ตึสติกปฺปมฺหิ ปฏิสงฺขารสวฺหยา สตฺตรตนสมฺปนฺนา เตรส จกฺกวตฺติโน ฯ |๙๓.๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุธาปิณฺฑิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุธาปิณฺฑิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ สุปีฐิยตฺเถราปทานํ ^๒- (๙๒) [๙๔] |๙๔.๘| ติสฺสสฺส โลกนาถสฺส สุทฺธปีฐํ อทาสหํ หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน พุทฺธสฺสาทิจฺจพนฺธุโน ฯ |๙๔.๙| อฏฺฐตึเส ^๓- อิโต กปฺเป ราชา อาสึ มหารุจิ โภโค จ วิปุโล อาสิ สยนญฺจ อนปฺปกํ ฯ |๙๔.๑๐| ปีฐํ พุทฺธสฺส ทตฺวาน วิปฺปสนฺเนน เจตสา อนุโภมิ สกํ กมฺมํ ปุพฺเพ สุกตมตฺตโน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ผลิตนฺตเร ฯ ^๒ ม. ยุ. สุจินฺติกตฺเถราปทานํ ฯ ^๓ ม. อฏฺฐารเส ฯ |๙๔.๑๑| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปีฐํ อททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปีฐทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๙๔.๑๒| อฏฺฐตึเส อิโต กปฺเป ตโย เต จกฺกวตฺติโน รุจิ อุปรุจิ เจว มหารุจิ ตติยโก ฯ |๙๔.๑๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุปีฐิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุปีฐิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ อฑฺฒเจลกตฺเถราปทานํ (๙๓) [๙๕] |๙๕.๑๔| ติสฺสสฺสาหํ ภควโต อุปฑฺฒทุสฺสมทาสหํ ปรมการุญฺญปตฺโตมฺหิ ^๑- ทุคฺคเตน ^๒- สมปฺปิโต ฯ |๙๕.๑๕| อุปฑฺฒทุสฺสํ ทตฺวาน กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ อวเสเสสุ กปฺเปสุ กุสลญฺจกริมหํ ^๓- ฯ |๙๕.๑๖| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทุสฺสมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ทุสฺสทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๙๕.๑๗| เอกปญฺญาสกปฺปมฺหิ ^๔- ราชาโน จกฺกวตฺติโน สมนฺตาโอทนา ^๕- นาม ขตฺติยาสุํ ^๖- ชนาธิปา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ปรมกาปญฺญปตฺโตมฺหิ ฯ ^๒ โป. ยุ. ทุคฺคนฺเธน ฯ ^๓ ม. กุสลํ การิตํ มยา ฯ @ยุ. กุสลํ ตีริตํ มยา ฯ ^๔ ม. เอกูนปญฺญาสกปฺปมฺหิ ฯ ^๕ ม. สมนฺตจฺฉทนา นาม ฯ @^๖ ม. พาตฺตึสาสุํ ฯ |๙๕.๑๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อฑฺฒเจลโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อฑฺฒเจลกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ สูจิทายกตฺเถราปทานํ (๙๔) [๙๖] |๙๖.๑๙| กมฺมาโรหํ ปุเร อาสึ พนฺธุมายํ ปุรุตฺตเม สูจิทานํ มยา ทินฺนํ วิปสฺสิสฺส มเหสิโน ฯ |๙๖.๒๐| วชิรคฺคสมญฺญาณํ โหติ กมฺเมน ตาทิสํ วิราโคมฺหิ วิมุตฺโตมฺหิ ปตฺโตมฺหิ อาสวกฺขยํ ฯ |๙๖.๒๑| อตีตา ^๑- จ ภวา สพฺเพ วตฺตมานา จ อนาคตา ญาเณน วิจินึ สพฺพํ สูจิทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๙๖.๒๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป สตฺตาสุํ วชิราสมา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๙๖.๒๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สูจิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สูจิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อตีเต จ ภเว สพฺเพ วตฺตมาเน จ อนาคเต ฯ ปญฺจมํ คนฺธมาลิยตฺเถราปทานํ (๙๕) [๙๗] |๙๗.๒๔| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต คนฺธถูปํ อกาสหํ สุมเนหิ ปฏิจฺฉนฺนํ พุทฺธานุจฺฉวิกํ อหํ ฯ |๙๗.๒๕| กญฺจนคฺฆิยสงฺกาสํ พุทฺธํ โลกคฺคนายกํ อินฺทีวรํว ชลิตํ อาทิตฺตํว หุตาสนํ |๙๗.๒๖| พฺยคฺฆุสภํว ปวรํ อภิชาตํว เกสรึ นิสินฺนํ สมณานคฺคํ ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํ ฯ |๙๗.๒๗| วนฺทิตฺวา สตฺถุโน ปาเท ปกฺกามึ อุตฺตรามุโข จตุนวุเต อิโต กปฺเป คนฺธมาลํ ยโต อทํ ฯ |๙๗.๒๘| พุทฺเธ กตสฺส การสฺส ผเลนาหํ วิเสสโต ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๙๗.๒๙| จตฺตาฬีสมฺหิ เอกูเน กปฺเป อาสึสุ โสฬส เทวคนฺธสนามา เต ราชาโน จกฺกวตฺติโน ฯ |๙๗.๓๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา คนฺธมาลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ คนฺธมาลิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ ติปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๙๖) [๙๘] |๙๘.๓๑| มิคลุทฺโธ ปุเร อาสึ อรญฺเญ กานเน พฺรหา ^๑- ปาฏลึ หริตํ ทิสฺวา ตีณิ ปุปฺผานิ โอกิรึ ฯ |๙๘.๓๒| สุกฺขปณฺณานิ ^๒- คณฺหิตฺวา พหิ ฉฑฺเฑสหํ ตทา อนฺโตสุทฺธํ พหิสุทฺธํ วิมุตฺตํ ^๓- จ อนาสวํ ฯ |๙๘.๓๓| สมฺมุขา วิย สมฺพุทฺธํ วิปสฺสึ โลกนายกํ ปาฏลึ อภิวาเทตฺวา ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๙๘.๓๔| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ โพธึ อภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โพธิปูชายิทํ ผลํ ฯ |๙๘.๓๕| สมนฺตปาสาทิกา นาม เตรสาสึสุ ราชิโน อิโต ตึสติกปฺปมฺหิ ^๔- จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๙๘.๓๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อหํ ฯ ^๒ ม. ปติตปตฺตานิ ฯ ยุ. สตฺตปตฺตานิ ฯ ^๓ ม. ยุ. สุวิมุตฺตํ ฯ @^๔ ม. ยุ. เตตฺตึสกปฺปมฺหิ ฯ สตฺตมํ มธุปิณฺฑิกตฺเถราปทานํ (๙๗) [๙๙] |๙๙.๓๗| วิวเน ^๑- กานเน ทิสฺวา อปฺปสทฺเท นิรากุเล สิทฺธตฺถํ อิสินํ เสฏฺฐํ อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ ฯ |๙๙.๓๘| นิพฺพุติตํ ^๒- มหานาคํ นิสภาชานิยํ ยถา โอสธีว ^๓- วิโรจนฺตํ เทวสงฺฆนมสฺสิตํ ฯ |๙๙.๓๙| วิตฺติ เม ปาหุนา ตาว ญาณํ อุปฺปชฺชิ ตาวเท วุฏฺฐิตสฺส สมาธิมฺหา มธุํ ทตฺวาน สตฺถุโน ฯ |๙๙.๔๐| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต วิปปสนฺเนน เจตสา วนฺทิตฺวา สิรสา ^๔- ปาเท ปกฺกามึ ปาจินามุโข ฯ |๙๙.๔๑| จตุตฺตึสมฺหิ กปฺปมฺหิ ราชา อาสึ สุทสฺสโน มธุภึเสหิ สวติ โภชนมฺหิ จ ตาวเท มธุวสฺสํ ปวสฺสิตฺถ ปุพฺพกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๙๙.๔๒| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ มธุํ อททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ มธุทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๙๙.๔๓| จตุตฺตึเส อิโต กปฺเป จตฺตาโร เต สุทสฺสนา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๙๙.๔๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิ จ อฏฺฐิเม ฯ ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. วิวิเต ฯ ม. วิปิเน ฯ ^๒ ม. ยุ. นิพฺพุตตฺตํ ฯ ^๓ ม. ยุ. โอสธึว ฯ @^๔ ม. ยุ. สตฺถุโน ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มธุปิณฺฑิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มธุปิณฺฑิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ เสนาสนทายกตฺเถราปทานํ (๙๘) [๑๐๐] |๑๐๐.๔๕| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต อทาสึ ปณฺณสนฺถรํ สมนฺตา อุปการญฺจ กุสุมํ โอกิรึ อหํ ฯ |๑๐๐.๔๖| ปาสาเท ^๑- จ คุหํ รมฺมํ อนุโภมิ มหารหํ มหคฺฆานิ จ ปุปฺผานิ สยเนภิวสฺสนฺติ ^๒- เม ฯ |๑๐๐.๔๗| สยเนหํ ตุวฏฺฏามิ วิจิตฺเต ปุปฺผสนฺถเต ปุปฺผวุฏฺฐิ จ สยเน อภิวสฺสติ ตาวเท ฯ |๑๐๐.๔๘| จตุนวุเต อิโต กปฺเป อทาสึ ปณฺณสนฺถรํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สนฺถรสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๑๐๐.๔๙| ฐิตาสนฺถารกา ^๓- นาม สตฺเตเต จกฺกวตฺติโน อิโต เต ปญฺจเม กปฺเป อุปฺปชฺชึสุ ชนาธิปา ฯ |๑๐๐.๕๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เสนาสนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เสนาสนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปาสาเทวํ คุณํ รมฺมํ ฯ ^๒ ม. ยุ. สยเนภิสวนฺเต เม ฯ ^๓ ม. ติณสนฺถรกา นาม ฯ นวมํ เวยฺยาวจฺจกตฺเถราปทานํ (๙๙) [๑๐๑] |๑๐๑.๕๑| วิปสฺสิสฺส ภควโต มหาปุคฺคคโณ ^๑- อหุ เวยฺยาวจฺจกโร อาสึ สพฺพกิจฺเจสุ พฺยาวโฏ ^๒- ฯ |๑๐๑.๕๒| เทยฺยธมฺโม จ เม นตฺถิ สุคตสฺส มเหสิโน อวนฺทึ สตฺถุโน ปาเท วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๑๐๑.๕๓| เอกนวุเต อิโต กปฺเป เวยฺยาวจฺจํ อกาสหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เวยฺยาวจฺจสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๐๑.๕๔| อิโต จฏฺฐมเก กปฺเป ราชา อาสึ สุจินฺติโย ^๓- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๐๑.๕๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เวยฺยาวจฺจโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เวยฺยาวจฺจกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ พุทฺธุปฏฺฐากตฺเถราปทานํ (๑๐๐) [๑๐๒] |๑๐๒.๕๖| วิปสฺสิโน ภควโต อโหสึ สงฺขธมฺมโก นิจฺจุปฏฺฐานยุตฺโตมฺหิ สุคตสฺส มเหสิโน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. มหาปูคคโณ ฯ ^๒ ม. วาวโฏ ฯ ^๓ ม. ยุ. สุจินฺติโต ฯ |๑๐๒.๕๗| อุปฏฺฐานผลมฺปสฺสํ ^๑- โลกนาถสฺส ตาทิโน สฏฺฐิตุริยสหสฺสานิ ปริวาเรนฺติ มํ สทา |๑๐๒.๕๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป อุปฏฺฐหึ มหาอิสึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อุปฏฺฐานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๐๒.๕๙| จตุนวุเต ^๒- อิโต กปฺเป มหานิคฺโฆสนามกา โสฬสาสึสุ ราชาโน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๐๒.๖๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พุทฺธุปฏฺฐาโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ พุทฺธุปฏฺฐากตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ สุธา ปีฐญฺจ เจลญฺจ กมฺมาโร คนฺธมาลิโย ติปุปฺผิโย มธุ เสนา เวยฺยาวจฺโจ ว ธมฺมโก สมสฏฺฐิญฺจ คาถาโย อสฺมึ วคฺเค ปกิตฺติตา ฯ สุธาวคฺโค ทสโม ฯ อถ วคฺคุทฺทานํ พุทฺธวคฺโค หิ ปฐโม สีหาสนิ สุภูติ จ กุณฺฑธาโน อุปาลิ จ วีชนี สกจิตฺตนี @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อุปฏฺฐานผลมฺปสฺส ฯ ^๒ ม. จตุวีเส ฯ นาคสมาโล ติมิริ สุธาวคฺเคน เต ทส จตุทฺทสสตา คาถา ปญฺจปญฺญาสเมว จ ฯ พุทฺธวคฺคทสกํ ฯ ปฐมสตกํ สมตฺตํ ฯ --------- เอกาทสโม ภิกฺขทายิวคฺโค ปฐมํ ภิกฺขทายกตฺเถราปทานํ (๑๐๑) [๑๐๓] |๑๐๓.๑| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ อาหุตีนมฺปฏิคฺคหํ ปวนา ^๑- อภินิกฺขนฺตํ วานา ^๒- นิพฺพานมาคตํ ฯ |๑๐๓.๒| กฏจฺฉุภิกฺขปาทาสึ สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน ปญฺญสฺส อุปสนฺตสฺส มหาวีรสฺส ตาทิโน ฯ |๑๐๓.๓| ปเทนานุปทายนฺโต ^๓- นิพฺพาเปนฺตํ ^๔- มหาชนํ วิตฺติ ^๕- เม ปาหุนา ตาว พุทฺธสฺสาทิจฺจพนฺธุโน ฯ |๑๐๓.๔| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ภิกฺขทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๐๓.๕| สตฺตาสีติมฺหิโต กปฺเป มหาเรณุสฺสนามกา สตฺตรตนสมฺปนฺนา สตฺเตเต จกฺกวตฺติโน ฯ |๑๐๓.๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ปวรา ฯ ^๒ ม. วนา ฯ ^๓ ม. ปเทนานุปทายนฺตํ ฯ ^๔ ม. นิพฺพาเปนฺเต ฯ @^๕ ม. อุฬารา วิตฺติ เม ชาตา พุทฺเธ อาทิจฺจพนฺธเน ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ภิกฺขทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ภิกฺขทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ ญาณสญฺญิกตฺเถราปทานํ (๑๐๒) [๑๐๔] |๑๐๔.๗| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ นิสภาชานิยํ ยถา ติธาปฺปภินฺนํ มาตงฺคํ กุญฺชรํว มเหสินํ ฯ |๑๐๔.๘| โอภาเสนฺตํ ทิสา สพฺพา สาลราชํว ^๑- ปุปฺผิตํ รถิยา ปฏิปชฺชนฺตํ โลกเชฏฺฐํ นรุตฺตมํ ^๒- ฯ |๑๐๔.๙| ญาเณ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา ปคฺคเหตฺวาน อญฺชลึ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน สิทฺธตฺถํ อภิวาทยึ ฯ |๑๐๔.๑๐| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ญาณสญฺญายิทํ ผลํ ฯ |๑๐๔.๑๑| เตสตฺตติมฺหิโต กปฺเป โสฬสาสุํ นรุตฺตมา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๐๔.๑๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ญาณสญฺญิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ญาณสญฺญิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อุฬุราชํว ปูริตํ ฯ ^๒ ม. อปสฺสหํ ฯ ตติยํ อุปฺปลหตฺถิยตฺเถราปทานํ (๑๐๓) [๑๐๕] |๑๐๕.๑๓| ติวรายํ นิวาสีหํ อโหสึ มาลิโก ตทา อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ สิทฺธตฺถํ โลกปูชิตํ ฯ |๑๐๕.๑๔| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ปุปฺผหตฺถํ อทาสหํ ยตฺถ ยตฺถุปปชฺชามิ ตสฺส กมฺมสฺส วาหสา ฯ |๑๐๕.๑๕| อนุโภมิ ผลํ อิฏฺฐํ ปุพฺเพ สุกตมตฺตโน ปริกฺขิตฺโต สุมลฺเลหิ สสญฺญาย ^๑- อิทํ ผลํ ฯ |๑๐๕.๑๖| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๐๕.๑๗| จตุนวุเต อุปาทาย ฐเปตฺวา วตฺตมานกํ ปญฺจ ราชสตา ตตฺถ นชฺชุปมสนามกา ^๒- ฯ |๑๐๕.๑๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปฺปลหตฺถิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุปฺปลหตฺถิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ ปทปูชกตฺเถราปทานํ (๑๐๔) [๑๐๖] |๑๐๖.๑๙| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต ชาติปุปฺผมทาสิหํ ปาเทสุ สตฺต ปุปฺผานิ หาเสโนกิริตานิ ^๓- เม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํ ฯ ^๒ ม. นชฺชสมสนามกา ฯ ^๓ ยุ. หาเสโนการิตานิ ฯ |๑๐๖.๒๐| เตน กมฺเมนหํ อชฺช อภิโภมิ นรามเร ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๑๐๖.๒๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๐๖.๒๒| สมนฺตคนฺธนามาสุํ เตรส จกฺกวตฺติโน อิโต ปญฺจมเก กปฺเป จาตุรนฺตา คณาธิปา ฯ |๑๐๖.๒๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปทปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปทปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ มุฏฺฐิปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๐๕) [๑๐๗] |๑๐๗.๒๔| สุทสฺสโนติ นาเมน มาลากาโร อหํ ตทา อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ โลกเชฏฺฐํ นราสภํ ฯ |๑๐๗.๒๕| ชาติปุปฺผํ คเหตฺวาน ปูชยึ ปทุมุตฺตรํ วิสุทฺธจกฺขุ สุมโน ทิพฺพจกฺขุํ สมชฺฌคํ ฯ |๑๐๗.๒๖| เอติสฺสา พุทฺธปูชาย จิตฺตสฺส ปณิธีหิ จ กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๐๗.๒๗| โสฬสาสึสุ ราชาโน เทวุตฺตรสนามกา ฉตฺตึสมฺหิ อิโต กปฺเป จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๐๗.๒๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มุฏฺฐิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มุฏฺฐิปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ อุทกปูชกตฺเถราปทานํ (๑๐๖) [๑๐๘] |๑๐๘.๒๙| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเส ฆฏาสนํว ชลิตํ อาทิตฺตํว หุตาสนํ ฯ |๑๐๘.๓๐| ปาณินา อุทกํ คยฺห อากาเส อุกฺขิปึ อหํ สมฺปฏิจฺฉิ มหาวีโร พุทฺโธ การุณิโก มยิ ^๑- ฯ |๑๐๘.๓๑| อนฺตลิกฺเข ฐิโต สตฺถา ปทุมุตฺตรนามโก มม สงฺกปฺปมญฺญาย อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๑๐๘.๓๒| อิมินาทกทาเนน ^๒- ปีติอุปฺปาทเนน จ กปฺปสตสหสฺสมฺหิ ทุคฺคตึ นูปปชฺชติ ฯ |๑๐๘.๓๓| เตน กมฺเมน ทิปทินฺท โลกเชฏฺฐ นราสภ ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ หิตฺวา ชยปราชยํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อิสิ ฯ ^๒ ยุ. อิมิโนทกทาเนน ฯ |๑๐๘.๓๔| สหสฺสราชนาเมน ตโย เต จกฺกวตฺติโน ปญฺจสฏฺฐิกปฺปสเต จาตุรนฺตา ชนาธิปา ฯ |๑๐๘.๓๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุทกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุทกปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ นฬมาลิยตฺเถราปทานํ (๑๐๗) [๑๐๙] |๑๐๙.๓๖| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน ติณตฺถเร นิสินฺนสฺส อุปสนฺตสฺส ตาทิโน ฯ |๑๐๙.๓๗| นฬมาลํ คเหตฺวาน พนฺธิตฺวา วีชนึ อหํ พุทฺธสฺส อุปนาเมสึ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๑๐๙.๓๘| ปฏคฺคเหตฺวาน สพฺพญฺญู วีชนึ โลกนายโก มม สงฺกปฺปมญฺญาย อิมํ คาถํ อภาสถ ฯ |๑๐๙.๓๙| ยถา เม กาโย นิพฺพายิ ปริฬาโห น วิชฺชติ ตเถว ติวิธคฺคีหิ จิตฺตํ ตว วิมุจฺจตุ ฯ |๑๐๙.๔๐| สพฺเพ เทวา สมาคญฺฉุํ เยเกจิ ทุมนิสฺสิตา สุสฺสาม พุทฺธวจนํ หาสยนฺตญฺจ ทายกํ ฯ |๑๐๙.๔๑| นิสินฺโน ภควา ตตฺถ เทวสงฺฆปุรกฺขโต ทายกํ สมฺปหํเสนฺโต อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๑๐๙.๔๒| อิมินา วีชนิทาเนน จิตฺตสฺส ปณิธีหิ จ สุพฺพโต นาม นาเมน จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ |๑๐๙.๔๓| เตน กมฺมาวเสเสน สุกฺกมูเลน โจทิโต มาลุโต นาม นาเมน จกฺกวตฺติ ภวิสฺสติ ฯ |๑๐๙.๔๔| อิมินา วีชนิทาเนน สมฺมานวิปุเลน จ กปฺปสตสหสฺสมฺหิ ทุคฺคตึ นูปปชฺชติ ฯ |๑๐๙.๔๕| ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ สุพฺพตา อฏฺฐตึส เต เอกูนตึสสหสฺเส อฏฺฐ มาลุตนามกา ฯ |๑๐๙.๔๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นฬมาลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ นฬมาลิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ภาณวารํ ฯ อฏฺฐมํ อาสนุปฏฺฐายกตฺเถราปทานํ (๑๐๘) [๑๑๐] |๑๑๐.๔๗| กานนํ วนโมคฺคยฺห อปฺปสทฺทํ นิรากุลํ สีหาสนํ มยา ทินฺนํ อตฺถทสฺสิสฺส ตาทิโน ฯ |๑๑๐.๔๘| มาลหตฺถํ คเหตฺวาน กตฺวา จ นํ ปทกฺขิณํ สตฺถารํ ปยิรุปาสิตฺวา ปกฺกามึ อุตฺตรามุโข ฯ |๑๑๐.๔๙| เตน กมฺเมน ทิปทินฺท โลกเชฏฺฐ นราสภ สนฺนิพฺพาเปมิ อตฺตานํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ฯ |๑๑๐.๕๐| อฏฺฐารเส กปฺปสเต ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สีหาสนสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๑๐.๕๑| อิโต สตฺตกปฺปสเต สนฺนิพฺพาปกขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๑๐.๕๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อาสนุปฏฺฐายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อาสนุปฏฺฐายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ พิฬาลิทายกตฺเถราปทานํ (๑๐๙) [๑๑๑] |๑๑๑.๕๓| หิมวนฺตสฺส อวิทูเร วสามิ ปณฺณสนฺถเร ฆาเสสุ เคธมาปนฺโน เสยฺยสีโลวหํ ^๑- ตทา ฯ |๑๑๑.๕๔| ขณมาลุกลมฺพานิ ^๒- พิฬาลิตกฺกฬานิ จ โกลํ ภลฺลาตกํ เพลฺลํ ^๓- อาหตฺวา ปฏิยาทิตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เสยฺยโลโล จหํ ตทา ฯ ^๒ ม. ยุ. ขนตาลุกลมฺพานิ ฯ ^๓ ม. พิลฺลํ ฯ |๑๑๑.๕๕| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห มม สงฺกปฺปมญฺญาย อาคจฺฉิ มม สนฺติกํ ฯ |๑๑๑.๕๖| อุปาคตํ มหานาคํ เทวเทวํ นราสภํ พิฬาลึ ปคฺคเหตฺวาน ปตฺตมฺหิ โอกิรึ อหํ ฯ |๑๑๑.๕๗| ปริภุญฺชิ มหาวีโร โตสยนฺโต มมํ ตทา ปริภุญฺชิตฺวาน สพฺพญฺญู อิมํ คาถํ อภาสถ ฯ |๑๑๑.๕๘| สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา พิฬาลึ เม อทา ตุวํ กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชสิ ฯ |๑๑๑.๕๙| จริมํ วตฺตเต มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๑๑๑.๖๐| จตุปญฺญาสิโต กปฺเป สุเมขลิมสวฺหโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๑๑.๖๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พิฬาลิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ พิฬาลิทายกตฺเถสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ เรณุปูชกตฺเถราปทานํ (๑๑๐) [๑๑๒] |๑๑๒.๖๒| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ สตรํสีว ภาณุมํ โอภาเสนฺตํ ทิสา สพฺพา อุฬุราชํว ปูริตํ ฯ |๑๑๒.๖๓| ปุรกฺขตํ สาวเกหิ สาคเรเนว ^๑- เมทนึ นาคํ ปคฺคยฺห เรณูหิ วิปสฺสิสฺสาภิโรปยึ ฯ |๑๑๒.๖๔| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ เรณุมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๑๒.๖๕| ปณฺณตาฬีสิโต กปฺเป เรณุ นามาสิ ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๑๒.๖๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เรณุปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เรณุปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ ภิกฺขทายี ญาณสญฺญี หตฺถิโย ปทปูชโก มุฏฺฐิปุปฺผี อุทกโท นฬมาลี นิธาวโก ^๒- พิฬาลิทายิ เรณุ จ คาถาโย ฉ จ สฏฺฐิ จ ฯ ภิกฺขทายิวคฺโค เอกาทสโม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สาคเรเหว ฯ ^๒ ม. อุปฏฺฐโก ฯ ยุ. นิวาสโก ฯ ทฺวาทสโม มหาปริวารวคฺโค ปฐมํ มหาปริวารตฺเถรปทานํ (๑๑๑) [๑๑๓] |๑๑๓.๑| วิปสฺสี นาม ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ อฏฺฐสฏฺฐิสหสฺเสหิ ปาวิสิ พนฺธุมํ ตทา ฯ |๑๑๓.๒| นครา อภินิกฺขมฺม อคมึ ทีปเจติยํ อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ ฯ |๑๑๓.๓| จุลฺลาสีติสหสฺสานิ ยกฺขา มยฺหํ อุปนฺติเก อุปฏฺฐหนฺติ สกฺกจฺจํ อินฺทํว ติทสา คณา ฯ |๑๑๓.๔| ภวนา อภินิกฺขมฺม ทุสฺสํ ปคฺคยฺหหํ ตทา สิรสา อภิวาเทสึ ตญฺจาทาสึ มเหสิโน ฯ |๑๑๓.๕| อโห พุทฺธา อโห ธมฺมา อโห โน สตฺถุสมฺปทา พุทฺธสฺส อานุภาเวน วสุธายํ ปกมฺปถ ฯ |๑๑๓.๖| ตญฺจ อจฺฉริยํ ทิสฺวา อพฺภูตํ โลมหํสนํ พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาเทมิ ทิปทินฺทมฺหิ ตาทิเน ฯ |๑๑๓.๗| โสหํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา ทุสฺสํ ทตฺวาน สตฺถุโน สรณญฺจ อุปาคญฺฉึ สามจฺโจ สปริชฺชโน ฯ |๑๑๓.๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๑๓.๙| อิโต ปณฺณรเส กปฺเป โสฬสาสึสุ วาหนา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๑๓.๑๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มหาปริวาโร เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มหาปริวารตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ สุมงฺคลตฺเถราปทานํ (๑๑๒) [๑๑๔] |๑๑๔.๑๑| อตฺถทสฺสี ชินวโร โลกเชฏฺโฐ นราสโภ วิหารา อภินิกฺขมฺม ตฬากํ อุปสงฺกมิ ฯ |๑๑๔.๑๒| นฺหาตฺวา ปิตฺวา จ สมฺพุทฺโธ อุตฺตริเตฺวกจีวโร อฏฺฐาสิ ภควา ตตฺถ วิโลเกนฺโต ทิโสทิสํ ฯ |๑๑๔.๑๓| ภวเน อุปวิฏฺโฐหํ อทฺทสํ โลกนายกํ หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน อปฺโปเฐสึ อหํ ตทา ฯ |๑๑๔.๑๔| สตรํสึว โชตนฺตํ ปภาสนฺตํว กญฺจนํ นจฺเจ คีเต จ ยุตฺโตหํ ปญฺจงฺคตุริเยปิจ ฯ |๑๑๔.๑๕| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ สพฺเพ สตฺเต อภิโภมิ วิปุโล โหติ เม ยโส ฯ |๑๑๔.๑๖| นโม เต ปุริสาชญฺญ นโม เต ปุริสุตฺตม อตฺตานํ โตสยิตฺวาน ปเร โตเสสิ ตฺวํ มุนิ ฯ |๑๑๔.๑๗| ปริคฺคหิตฺวา ^๑- นิสีทิตฺวา หาสํ กตฺวาน สุพฺพโต อุปฏฺฐหิตฺวาน สมฺพุทฺธํ ตุสิตํ อุปปชฺชหํ ฯ |๑๑๔.๑๘| โสฬสิโต กปฺปสเต ทฺวินวา เอกจินฺติตา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๑๔.๑๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุมงฺคโล เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุมงฺคลตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ สรณคมนิยตฺเถราปทานํ (๑๑๓) [๑๑๕] |๑๑๕.๒๐| อุภินฺนํ เทวราชูนํ สงฺคาโม ปจฺจุปฏฺฐิโต ^๒- อโหสิ สมุปพฺยุโฬฺห มหาโฆโส อวตฺตถ ฯ |๑๑๕.๒๑| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห อนฺตลิกฺเข ฐิโต สตฺถา สํเวเชสิ มหาชนํ ฯ |๑๑๕.๒๒| สพฺเพ เทวา อตฺตมนา นิกฺขิตฺตกวจาวุธา สมฺพุทฺธํ อภิวาทิตฺวา เอกคฺคาสึสุ ตาวเท ฯ |๑๑๕.๒๓| มยฺหํ สงฺกปฺปมญฺญาย วาจาสภิมุทีรยิ อนุกมฺปโก โลกวิทู นิพฺพาเปสิ มหาชนํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปริคฺคเห ฯ ^๒ ม. สมุปฏฺฐิโต ฯ |๑๑๕.๒๔| ปทุฏฺฐจิตฺโต มนุโช เอกํ ปาณํ วิเหฐยํ เตน จิตฺตปฺปโทเสน อปายํ อุปปชฺชติ ฯ |๑๑๕.๒๕| สงฺคามสี ส นาโคว พหุปาเณ วิเหฐยํ นิพฺพาเปถ สกํ จิตฺตํ มา หญฺญิตฺถ ปุนปฺปุนํ ฯ |๑๑๕.๒๖| ทฺวินฺนํปิ ยกฺขราชูนํ เสนาปิ สมิตา อหุ ^๑- สรณญฺจ อุปาคญฺฉุํ โลกเชฏฺฐํ สุตาทินํ ฯ |๑๑๕.๒๗| สญฺญาเปตฺวาน ชนตํ อุทฺธริ ปน จกฺขุมา ^๒- เปกฺขมาโนว เทเวหิ ปกฺกามิ อุตฺตรามุโข ฯ |๑๑๕.๒๘| ปฐมํ สรณํ คญฺฉึ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๑๕.๒๙| มหาจุนฺทภินามา จ โสฬสาสุํ รเถสภา ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ ราชาโน จกฺกวตฺติโน ฯ |๑๑๕.๓๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สรณคมนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สรณคมนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ เอกาสนิยตฺเถราปทานํ (๑๑๔) [๑๑๖] |๑๑๖.๓๑| วรุโณ นาม นาเมน เทวราชา อหํ ตทา อุปฏฺฐเปสึ สมฺพุทฺธํ สโยคฺคพลวาหโน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. เสนาสาวิมฺหิตา อหุ ฯ ^๒ ม. ปทมุทฺธริ จกฺขุมา ฯ |๑๑๖.๓๒| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ อตฺถทสฺสิทิปทุตฺตเม ^๑- ตุริยํ สพฺพมาทาย อคมํ โพธิมุตฺตมํ ฯ |๑๑๖.๓๓| วาทิเตน จ นจฺเจน สพฺพตาฬสมาหิโต ^๒- สมฺมุขา วิย สมฺพุทฺธํ อุปฏฺฐึ โพธิมุตฺตมํ ฯ |๑๑๖.๓๔| อุปฏฺฐหิตฺวา ตํ โพธึ ธรณีรูหปาทปํ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวาน ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๑๑๖.๓๕| สกกมฺมาภิรทฺโธหํ ปสนฺโน โพธิมุตฺตเม เตน จิตฺตปฺปสาเทน นิมฺมานํ อุปปชฺชหํ ฯ |๑๑๖.๓๖| สฏฺฐี ตุริยสหสฺสานิ ปริวาเรนฺติ มํ สทา มนุสฺเสสุ จ เทเวสุ วตฺตมานํ ภวาภเว ฯ |๑๑๖.๓๗| ติธคฺคี ^๓- นิพฺพุตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๑๑๖.๓๘| สุพาหุ นาม นาเมน จตุตฺตึสาสุ ขตฺติยา สตฺตรตนสมฺปนฺนา ปญฺจกปฺปสเต อิโต ฯ |๑๑๖.๓๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกาสนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกาสนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อตฺถทสฺสีนรุตฺตเม ฯ ^๒ ม. ยุ. สมฺมตาฬสมาหิโต ฯ ^๓ ม. ยุ. ติวิธคฺคี ฯ ปญฺจมํ สุวณฺณปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๑๕) [๑๑๗] |๑๑๗.๔๐| วิปสฺสี นาม ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ นิสินฺโน ชนกายสฺส เทเสสิ อมตํ ปทํ ฯ |๑๑๗.๔๑| ตสฺสาหํ ธมฺมํ สุตฺวาน ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน โสวณฺณปุปฺผานิ จตฺตาริ พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๑๑๗.๔๒| สุวณฺณฉทนํ อาสิ ยาวตา ปริสา ตทา พุทฺธาภา จ สุวณฺณาภา อาโลโก วิปุโล อหุ ฯ |๑๑๗.๔๓| อุทคฺคจิตฺโต สุมโน เวทชาโต กตญฺชลี ปีติสญฺชนโน ^๑- เตสํ ทิฏฺฐธมฺมสุขาวโห ฯ |๑๑๗.๔๔| อายาจิตฺวาน สมฺพุทฺธํ วนฺทิตฺวาน จ สุพฺพตํ ปาโมชฺชํ ชนยิตฺวาน สกํ ภวนุปาวิสึ ฯ |๑๑๗.๔๕| ภวนํ ^๒- อุปวิฏฺโฐหํ พุทฺธเสฏฺฐํ อนุสฺสรึ เตน จิตฺตปฺปสาเทน ตุสิตํ อุปปชฺชหํ ฯ |๑๑๗.๔๖| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๑๗.๔๗| โสฬสาสึสุ ราชาโน เนมิสมฺมตนามกา เตตาฬีเส อิโต กปฺเป จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๑๗.๔๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. วิตฺติสญฺชนโน ฯ ^๒ ม. ยุ. ภวเน ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุวณฺณปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุวณฺณปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ จิตกปูชกตฺเถราปทานํ (๑๑๖) [๑๑๘] |๑๑๘.๔๙| วสามิ ราชายตเน สามจฺโจ สปริชฺชโน ปรินิพฺพุเต ภควติ สิขิโน โลกพนฺธุโน ^๑- ฯ |๑๑๘.๕๐| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน จิตกํ อคมาสหํ ตุริยํ ตตฺถ วาเทตฺวา คนฺธมาลํ สโมกิรึ ฯ |๑๑๘.๕๑| จิตกมฺหิ ปูชํ กตฺวาน วนฺทิตฺวา จิตกํ อหํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน สกํ ภวนุปาคมึ ฯ |๑๑๘.๕๒| ภวเน อุปวิฏฺโฐหํ จิตกปูชํ อนุสฺสรึ เตน กมฺเมน ทิปทินฺท โลกเชฏฺฐ นราสภ ฯ |๑๑๘.๕๓| อนุภุตฺวาน สมฺปตฺตึ เทเวสุ มานุเสสุ จ ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ หิตฺวา ชยปราชยํ ฯ |๑๑๘.๕๔| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ จิตกปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๑๘.๕๕| เอกูนตึเส กปฺปมฺหิ อิโต โสฬส ราชิโน อุคฺคตา นาม นาเมน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. สิขิเน โลกพนฺธุเน ฯ |๑๑๘.๕๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จิตกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จิตกปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ พุทฺธสญฺญกตฺเถราปทานํ (๑๑๗) [๑๑๙] |๑๑๙.๕๗| ยทา วิปสฺสิ โลกคฺโค อายุสงฺขารโมสฺสชิ ปฐวี สมฺปกมฺปิตฺถ เมทนีชลเมขลา ฯ |๑๑๙.๕๘| โอคตํ ^๑- วิตตํ มยฺหํ สุจิ จิตฺตํ ปปญฺจกํ ภวนํปิ ปกมฺปิตฺถ พุทฺธสฺส อายุสงฺขเย ฯ |๑๑๙.๕๙| ตาโส มยฺหํ สมุปฺปนฺโน ภวเน สมฺปกมฺปิเต อุปฺปาโท นุ กิมตฺถาย อาโลโก วิปุโล อหุ ฯ |๑๑๙.๖๐| เวสฺสวณฺโณ อิธาคมฺม นิพฺพาเปสิ มหาชนํ ปาณภูตํ ^๒- ภยํ นตฺถิ เอกคฺคา โหถ สคารวา ^๓- ฯ |๑๑๙.๖๑| อโห พุทฺโธ อโห ธมฺโม อโห โน สตฺถุสมฺปทา ยสฺมึ อุปฺปชฺชมานสฺมึ ปฐวี สมฺปกมฺปติ ฯ |๑๑๙.๖๒| พุทฺธานุภาวํ กิตฺเตตฺวา กปฺปํ สคฺคมฺห โมทหํ อวเสเสสุ กปฺเปสุ กุสลํ กริตํ มยา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. โอตตํ วิตตํ มยฺหํ สุวิจิตฺตวฏํสกํ ฯ ม. วิตตํ วิถตํ ฯ ^๒ ม. ปาณภูเต ฯ @^๓ ม. ยุ. สุสํวุตา ฯ |๑๑๙.๖๓| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธสญฺญายิทํ ผลํ ฯ |๑๑๙.๖๔| อิโต จุทฺทสกปฺปมฺหิ ราชา อาสึ ปตาปวา สมิโต นาม นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๑๙.๖๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พุทฺธสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ พุทฺธสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ มคฺคสญฺญกตฺเถราปทานํ (๑๑๘) [๑๒๐] |๑๒๐.๖๖| ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส สาวกา วนจาริโน วิปฺปนฏฺฐา พฺรหารญฺเญ อนฺธาว อนุสุยฺยเร ฯ |๑๒๐.๖๗| อนุสฺสริตฺวา สมฺพุทฺธํ ปทุมุตฺตรนายกํ ตสฺส เต มุนิโน ปุตฺตา วิปฺปนฏฺฐา มหาวเน ฯ |๑๒๐.๖๘| ภวนา โอรุหิตฺวาน อาคมึ ภิกฺขุสนฺติเก เตสํ มคฺคญฺจ อาจิกฺขึ โภชนญฺจ อทาสหํ ฯ |๑๒๐.๖๙| เตน กมฺเมน ทิปทินฺท โลกเชฏฺฐ นราสภ ชาติยา สตฺตวสฺเสน อรหตฺตํ อปาปุณึ ฯ |๑๒๐.๗๐| สจกฺขุ นาม นาเมน ทฺวาทส จกฺกวตฺติโน สตฺตรตนสมฺปนฺนา ปญฺจกปฺปสเต อิโต ฯ |๑๒๐.๗๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มคฺคสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มคฺคสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ ปจฺจุปฏฺฐานสญฺญกตฺเถราปทานํ (๑๑๙) [๑๒๑] |๑๒๑.๗๒| อตฺถทสฺสิมฺหิ สุคเต นิพฺพุเต สมนนฺตรา ยกฺขโยนึ อุปปชฺชึ ยสํ ปตฺโต จหํ ตทา ฯ |๑๒๑.๗๓| ทุลฺลทฺธํ วต เม อาสิ ทุปฺปภาตํ ทุรุฏฺฐิตํ ยํ เม โภเค วิชฺชมาเน ปรินิพฺพายิ จกฺขุมา ฯ |๑๒๑.๗๔| มม สงฺกปฺปมญฺญาย สาคโร นาม สาวโก มมุทฺธริตุกาโม โส อาคญฺฉิ มม สนฺติเก ^๑- ฯ |๑๒๑.๗๕| กึ นุ โสจสิ มา ภายิ จร ธมฺมํ สุเมธส อนุปฺปทินฺนา พุทฺเธน สพฺเพสํ วิชฺชสมฺปทา ฯ |๑๒๑.๗๖| โย จ ปูเชยฺย สมฺพุทฺธํ ติฏฺฐนฺตํ ^๒- โลกนายกํ ธาตุํ สาสปมตฺตมฺปิ นิพฺพุตสฺสาปิ ปูชเย ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สนฺติกํ ฯ ^๒ ยุ. สิทฺธตฺถํ ฯ |๑๒๑.๗๗| สเม จิตฺตปฺปสาทมฺหิ สมํ ปุญฺญํ มหคฺคตํ ตสฺมา ถูปํ กริตฺวาน ปูเชหิ ชินธาตุโย ฯ |๑๒๑.๗๘| สาครสฺส วโจ สุตฺวา พุทฺธถูปํ อกาสหํ ปญฺจ วสฺเส ปริจรึ มุนิโน ถูปมุตฺตมํ ฯ |๑๒๑.๗๙| เตน กมฺเมน ทิปทินฺท โลกเชฏฺฐ นราสภ สมฺปตฺตึ อนุโภตฺวาน อรหตฺตํ อปาปุณึ ฯ |๑๒๑.๘๐| ภูริปญฺญาว จตฺตาโร สตฺตกปฺปสเต อิโต สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๒๑.๘๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปจฺจุปฏฺฐานสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปจฺจุปฏฺฐานสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ชาติปูชกตฺเถราปทานํ (๑๒๐) [๑๒๒] |๑๒๒.๘๒| ชายนฺตสฺส วิปสฺสิสฺส อาโลโก วิปุโล อหุ ปฐวี จ ปกมฺปิตฺถ สสาครา สปพฺพตา ฯ |๑๒๒.๘๓| เนมิตฺตา จ วิยากํสุ พุทฺโธ โลเก ภวิสฺสติ อคฺโค จ สพฺพสตฺตานํ ชนตํ อุทฺธริสฺสติ ฯ |๑๒๒.๘๔| เนมิตฺตานํ สุณิตฺวาน ชาติปูชํ อกาสหํ เอทิสา ปูชนา นตฺถิ ยาทิสา ชาติปูชนา ฯ |๑๒๒.๘๕| สํหริตฺวาน ^๑- กุสลํ สกํ จิตฺตํ ปสาทยึ ชาติปูชํ กริตฺวาน ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๑๒๒.๘๖| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ สพฺเพ สตฺเต อตีโตมฺหิ ^๒- ชาติปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๒๒.๘๗| ธาติโย มํ อุปฏฺฐนฺติ มม จิตฺตวสานุคา น เต ^๓- สกฺโกนฺติ โกเปตุํ ชาติปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๒๒.๘๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปูชมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ชาติปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๒๒.๘๙| สุปาริจริยา นาม จตุตฺตึส ชนาธิปา อิโต ตติยกปฺปมฺหิ จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๒๒.๙๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ชาติปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ชาติปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ ปริวารสุมงฺคลฺยา ^๔- สรณาสนปุปฺผิกา จิตปูชี พุทฺธสญฺญี มคฺคุปฏฺฐานชาตินา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สงฺขริตฺวาน ฯ ยุ. สํสริตฺวาน ฯ ^๒ ม. ยุ. อภิโภมิ ฯ ^๓ ม. ตา ฯ @^๔ ม. ปริวารสุมงฺคลา สรณาสนปุปฺผิยา ฯ คาถาโย นวุติ วุตฺตา คณิตาโย วิภาวิหีติ ฯ มหาปริวารวคฺโค ทฺวาทสโม ฯ ---------- เตรสโม เสเรยฺยวคฺโค ปฐมํ เสเรยฺยกตฺเถราปทานํ (๑๒๑) [๑๒๓] |๑๒๓.๑| อชฺฌายิโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู อพฺโภกาเส ฐิโต สนฺโต อทฺทสํ โลกนายกํ ฯ |๑๒๓.๒| สีหํ ยถา วนจรํ พฺยคฺฆราชํว นิตฺตสํ ติธปฺปภินฺน มาตงฺคํ กุญฺชรํว มเหสินํ ฯ |๑๒๓.๓| เสเรยฺยกํ คเหตฺวาน อากาเส อุกฺขิปึ อหํ พุทฺธสฺส อานุภาเวน ปริวาเรนฺติ สพฺพโส ฯ |๑๒๓.๔| อธิฏฺฐหิ มหาวีโร สพฺพญฺญู โลกนายโก สมนฺตา ปุปฺผฉทนํ โอกิรึสุ นราสภํ ฯ |๑๒๓.๕| ตโต สา ปุปฺผกญฺจุกา อนฺโตวณฺฏา พหิมุขา สตฺตาหํ ฉทนํ กตฺวา ตโต อนฺตรธายถ ฯ |๑๒๓.๖| ตญฺจ อจฺฉริยํ ทิสฺวา อพฺภูตํ โลมหํสนํ พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาเทสึ สุคเต โลกนายเก ฯ |๑๒๓.๗| เตน จิตฺตปฺปสาเทน สุกฺกมูเลน โจทิโต กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๒๓.๘| ปณฺณรสสหสฺสมฺหิ กปฺปานํ ปญฺจวีสเต วิลามาลา สนามา จ ^๑- จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๒๓.๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เสเรยฺยโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เสเรยฺยกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ ปุปฺผถูปิยตฺเถราปทานํ (๑๒๒) [๑๒๔] |๑๒๔.๑๐| หิมวนฺตสฺส อวิทูเร กุกฺกุโร นาม ปพฺพโต เวมชฺเฌ ตสฺส วสติ พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู ฯ |๑๒๔.๑๑| ปญฺจ สิสฺสสหสฺสานิ ปริวาเรนฺติ มํ สทา ปุพฺพุฏฺฐายี จ เต อาสุํ มนฺเตสุ จ วิสารทา ฯ |๑๒๔.๑๒| พุทฺโธ โลเก สมุปฺปนฺโน ตํ วิชานาถ โน ภวํ อสีติ พฺยญฺชนานสฺส พตฺตึส วรลกฺขณา ฯ |๑๒๔.๑๓| พฺยามปฺปโภ ชินวโร อาทิจฺโจว วิโรจติ สิสฺสานํ วจนํ สุตฺวา พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู ฯ |๑๒๔.๑๔| อสฺสมา อภินิกฺขมฺม ทิสํ ปุจฺฉติ พฺราหฺมโณ ^๒- ยมฺหิ เทเส มหาวีโร วสติ โลกนายโก ฯ |๑๒๔.๑๕| ตาหํ ทิสฺวา ^๓- นมสฺสิสฺสํ ชินํ อปฺปฏิปุคฺคลํ อุทคฺคจิตฺโต สุมโน ปูเชสึ ตํ ตถาคตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วีตมลา สนามา จ ฯ ยุ. จีนมาลา สนามา จ ฯ ^๒ ม. สิสฺสโก ฯ @^๓ ม. ทิสํ ฯ ยุ. น หิ ทิสฺวาน ปสฺสิสฺสํ ฯ |๑๒๔.๑๖| เอถ สิสฺสา คมิสฺสาม ทกฺขิสฺสาม ตถาคตํ วนฺทิตฺวา สตฺถุโน ปาเท โสสฺสาม ชินสาสนํ ฯ |๑๒๔.๑๗| เอกาหํ อภินิกฺขมฺม พฺยาธึ ปฏิลภึ อหํ พฺยาธินา ปีฬิโต สนฺโต สาลนฺโต สยิตุํ คมึ ^๑- ฯ |๑๒๔.๑๘| สพฺเพ สิสฺเส สมาเนตฺวา อปุจฺฉึ เต ตถาคตํ กีทิสํ โลกนาถสฺส คุณํ ปรมพุทฺธิโน ฯ |๑๒๔.๑๙| เต เม ปุฏฺฐา พฺยากรึสุ ยถา ทสฺสาวิโน ตถา สกฺกจฺจํ พุทฺธเสฏฺฐํ ตํ ทสฺเสสุํ มม สมฺมุขา ฯ |๑๒๔.๒๐| เตสาหํ วจนํ สุตฺวา สกํ จิตฺตํ ปสาทยึ ปุปฺเผหิ ถูปํ กริตฺวาน ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๑๒๔.๒๑| เต เม สรีรํ ฌาเปตฺวา อคมุํ พุทฺธสนฺติเก ^๒- อญฺชลึ ปคฺคหิตฺวาน สตฺถารํ อภิวาทยุํ ฯ |๑๒๔.๒๒| ปุปฺเผหิ ถูปํ กริตฺวาน สุคตสฺส มเหสิโน กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๒๔.๒๓| จตฺตาฬีสสหสฺสมฺหิ กปฺเป โสฬส ขตฺติยา นาเมนคฺคิสมา นาม จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๒๔.๒๔| วีสกปฺปสหสฺสมฺหิ ราชาโน จกฺกวตฺติโน ฆฏาสนสมา นาม อฏฺฐตฺตึส มหีปตี |๑๒๔.๒๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สาลํ วาสยิตุํ คมึ ฯ ยุ. สาลํ เวสยิตุํ คมึ ฯ ^๒ ม. พุทฺธสนฺติกํ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุปฺผถูปิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปุปฺผถูปิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ ปายาสทายกตฺเถราปทานํ (๑๒๓) [๑๒๕] |๑๒๕.๒๖| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ พตฺตึสวรลกฺขณํ ^๑- ปวนา อภินิกฺขนฺตํ ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํ ฯ |๑๒๕.๒๗| สหตฺถา ^๒- กํสปาฏิยา วฑฺเฒตฺวา ปายาสํ อหํ อาหุตึ ยิฏฺฐุกาโม โส อคมึ สมฺพลึ อหํ ^๓- ฯ |๑๒๕.๒๘| ภควา ตมฺหิ สมเย โลกเชฏฺโฐ นราสโภ จงฺกมํ สุสมารุโฬฺห อมฺพเร อนิลายเน ฯ |๑๒๕.๒๙| ตญฺจ อจฺฉริยํ ทิสฺวา อพฺภูตํ โลมหํสนํ ฐปยิตฺวา กํสปาฏึ วิปสฺสี อภิวาทยึ ฯ |๑๒๕.๓๐| ตุวํ พุทฺโธสิ ^๔- สพฺพญฺญู สเทวเก สมานุเส อนุกมฺปํ อุปาทาย ปฏิคฺคณฺห มหามุนิ ฯ |๑๒๕.๓๑| ปฏิคฺคณฺหาสิ ภควา สพฺพญฺญู โลกนายโก มม สงฺกปฺปมญฺญาย สตฺถา โลเก อนุตฺตโร ^๕- ฯ |๑๒๕.๓๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปายาสสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๑๒๕.๓๓| เอกตาฬีสิโต กปฺเป พุทฺโธ นามาสิ ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุวณฺณวณฺโณ สมฺพุทฺโธ ฯเปฯ ภิกฺขุ สงฺฆปุรกฺขโต ฯ ^๒ ม. มหจฺจา ฯ @^๓ ม. อุปเนสึ พลึ อหํ ฯ ^๔ ม. ยุ. เทโวสิ ฯ ^๕ ม. ยุ. มหามุนิ ฯ |๑๒๕.๓๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปายาสทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปายาสทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ คนฺโธทกิยตฺเถราปทานํ (๑๒๔) [๑๒๖] |๑๒๖.๓๕| นิสชฺช ปาสาทวเร วิปสฺสึ อทฺทสํ ชินํ กกุธํ วิลสนฺตํว สพฺพญฺญุตฺตมนาสกํ ^๑- ฯ |๑๒๖.๓๖| ปาสาทสฺสาวิทูเร จ คจฺฉติ โลกนายโก ปภา นิทฺธาวเต ตสฺส สตรํสิมฺหิ นิพฺพุเต ^๒- ฯ |๑๒๖.๓๗| คนฺโธทกํ จ ปคฺคยฺห พุทฺธเสฏฺฐํ สโมกิรึ เตน จิตฺตปฺปสาเทน ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๑๒๖.๓๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ คนฺโธทกโมกิรึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๒๖.๓๙| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป สุคนฺโธ นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๖.๔๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สพฺพญฺญุํ ตมนาสกํ ฯ ยุ. สพฺพญฺญุตมนาสวํ ฯ ^๒ ม. ยถา จ สตรํสิโน ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา คนฺโธทกิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ คนฺโธทกิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ สมฺมุขาถวิกตฺเถราปทานํ (๑๒๕) [๑๒๗] |๑๒๗.๔๑| ชายมาเน วิปสฺสมฺหิ นิมิตฺตํ พฺยากรึ อหํ นิพฺพาปยํ จ ชนตํ พุทฺโธ โลเก ภวิสฺสติ ฯ |๑๒๗.๔๒| ยสฺมึ จ ชายมานสฺมึ ทสสหสฺสี ปกมฺปติ โสทานิ ภควา สตฺถา ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ |๑๒๗.๔๓| ยสฺมึ จ ชายมานสฺมึ อาโลโก วิปุโล อหุ โสทานิ ภควา สตฺถา ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ |๑๒๗.๔๔| ยสฺมึ จ ชายมานสฺมึ สริตาโย น สนฺทิสุํ ^๑- โสทานิ ภควา สตฺถา ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ |๑๒๗.๔๕| ยสฺมึ จ ชายมานสฺมึ อวีจิคฺคิ น ปชฺชลิ โสทานิ ภควา สตฺถา ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ |๑๒๗.๔๖| ยสฺมึ จ ชายมานสฺมึ ปกฺขิสงฺโฆ น สญฺจริ โสทานิ ภควา สตฺถา ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ |๑๒๗.๔๗| ยสฺมิญฺจ ชายมานสฺมึ วาตกฺขนฺโธ น วายติ โสทานิ ภควา สตฺถา ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม สนฺทยุํ ฯ |๑๒๗.๔๘| ยสฺมิญฺจ ชายมานสฺมึ สพฺพรตนานิ โชติสุํ โสทานิ ภควา สตฺถา ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ |๑๒๗.๔๙| ยสฺมิญฺจ ชายมานสฺมึ สตฺตาสุํ ปทวิกฺกมา โสทานิ ภควา สตฺถา ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ |๑๒๗.๕๐| ชาตมตฺโตว สมฺพุทฺโธ ทิสา สพฺพา วิโลกยิ วาจาสภิมุทีเรสิ เอสา พุทฺธาน ธมฺมตา ฯ |๑๒๗.๕๑| สํเวชยิตฺวา ชนตํ ถวิตฺวา โลกนายกํ สมฺพุทฺธํ อภิวาทิตฺวา ปกฺกามึ ปาจินามุโข ฯ |๑๒๗.๕๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ พุทฺธมภิโถมยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โถมนาย อิทํ ผลํ ฯ |๑๒๗.๕๓| อิโต นวุติกปฺปมฺหิ สมฺมุขาถวิกวฺหโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๕๔| ปฐวีทุนฺทุภิ นาม เอกูนนวุติมฺหิโต สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๕๕| อฏฺฐาสีติมฺหิโต กปฺเป โอภาโส นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๕๖| สตฺตาสีติมฺหิโต กปฺเป สริตจฺเฉทนวฺหโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๕๗| อคฺคินิพฺพาปโน นาม กปฺปานํ ฉฬสีติยา สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๕๘| ราชา วาตสโม นาม กปฺปานํ ปญฺจสีติยา สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๕๙| คติปจฺเฉทโน นาม กปฺปานํ จุลฺลสีติยา ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๖๐| รตนปฺปชฺชโล นาม กปฺปานํ เต อสีติยา สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๖๑| ปทวิกฺกมโน นาม กปฺปานํ เทฺว อสีติยา สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๖๒| ราชา วิโลกโน นาม กปฺปานํ เอกสีติยา สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๖๓| คิริสาโรติ ^๒- นาเมน กปฺเปสีติมฺหิ ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๗.๖๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สมฺมุขาถวิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สมฺมุขาถวิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปญฺจสีติยา ฯ ^๒ ม. คิรสาโรติ ฯ ฉฏฺฐํ กุสุมาสนิยตฺเถราปทานํ (๑๒๖) [๑๒๘] |๑๒๘.๖๕| นคเร ธญฺญวติยา อโหสึ พฺราหฺมโณ ตทา ลกฺขเณ อิติหาเส จ สนิฆณฺฑุสเกฏุเภ ฯ |๑๒๘.๖๖| ปทโก เวยฺยากรโณ นิมิตฺเต โกวิโท อหํ มนฺเต จ สิสฺเส วาเจสึ ติณฺณํ เวทาน ปารคู |๑๒๘.๖๗| ปญฺจ อุปฺปลหตฺถานิ ปิฏฺฐิยํ ฐปิตานิ เม อาหุตึ ยิฏฺฐุกาโมหํ ปิตุมาตุสมาคเม ฯ |๑๒๘.๖๘| ตทา วิปสฺสิ ภควา ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต โอภาเสนฺโต ทิสา สพฺพา อาคจฺฉติ นราสโภ ฯ |๑๒๘.๖๙| อาสนํ ปญฺญเปตฺวาน นิมนฺติตฺวา มหามุนึ สนฺถริตฺวาน ตํ ปุปฺผํ อติเนสึ สกํ ฆรํ ฯ |๑๒๘.๗๐| ยํ เม อตฺถิ สเก เคเห อามิสํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ ตาหํ พุทฺธสฺส ปาทาสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ ฯ |๑๒๘.๗๑| ภุตฺตาวีกาลมญฺญาย เอกํ อตฺถํ อทาสหํ อนุโมทิตฺวาน สพฺพญฺญู ปกฺกามิ อุตฺตรามุโข ฯ |๑๒๘.๗๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๒๘.๗๓| อนนฺตรา อิโต กปฺเป ราชาหุ วรทสฺสโน สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๘.๗๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุสุมาสนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กุสุมาสนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ผลทายกตฺเถราปทานํ (๑๒๗) [๑๒๙] |๑๒๙.๗๕| อชฺฌายิโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทาน ปารคู หิมวนฺตสฺสวิทูเร วสามิ อสฺสเม อหํ ฯ |๑๒๙.๗๖| อคฺคิหุตฺตญฺจ เม อตฺถิ ปุณฺฑรีกผลานิ จ ปุฏเก นิกฺขิปิตฺวาน ทุมคฺเค ลคฺคิตํ มยา ฯ |๑๒๙.๗๗| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห มมุทฺธริตุกาโม โส ภิกฺขนฺโต มมุปาคมิ ฯ |๑๒๙.๗๘| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ผลํ พุทฺธสฺสทาสหํ ปีติสญฺชนโน มยฺหํ ทิฏฺฐธมฺเม สุขาวโห ฯ |๑๒๙.๗๙| สุวณฺณวณฺโณ สมฺพุทฺโธ อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห อนฺตลิกฺเข ฐิโต สตฺถา อิมํ คาถํ อภาสถ ฯ |๑๒๙.๘๐| อิมินา ผลทาเนน เจตนาปณิธีหิ จ กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชติ ฯ |๑๒๙.๘๑| เตเนว สุกฺกมูเลน อนุภุตฺวาน สมฺปทา ปตฺโตมฺหิ อจลํ ฐานํ หิตฺวา ชยปราชยํ ฯ |๑๒๙.๘๒| อิโต สตฺตกปฺปสเต ราชา อาสึ สุมงฺคโล สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๒๙.๘๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ผลทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ ญาณสญฺญกตฺเถราปทานํ (๑๒๘) [๑๓๐] |๑๓๐.๘๔| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ วสามิ ปพฺพตนฺตเร ปุฬินํ โสภนํ ทิสฺวา พุทฺธเสฏฺฐํ อนุสฺสรึ ฯ |๑๓๐.๘๕| ญาเณ อุปนิธํ ^๑- นตฺถิ สงฺคามํ ^๒- นตฺถิ สตฺถุโน สพฺพธมฺมํ อภิญฺญาย ญาเณน อธิมุจฺจติ ฯ |๑๓๐.๘๖| นโม เต ปุริสาชญฺญ นโม เต ปุริสุตฺตม ญาเณน เต สโม นตฺถิ ยาวตา ญาณมุตฺตมํ ฯ |๑๓๐.๘๗| ญาเณ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ อวเสเสสุ กปฺเปสุ กุสลํ กริตํ ^๓- มยา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อุปนิธา ฯ ^๒ ม. สงฺขารํ ฯ ^๓ ม. จริตํ ฯ |๑๓๐.๘๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ญาณสญฺญายิทํ ผลํ ฯ |๑๓๐.๘๙| อิโต เตสตฺตติกปฺเป ^๑- เอโก ปุฬินปุปฺผิโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๓๐.๙๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ญาณสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ญาณสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ คนฺธปุปฺผิยตฺเถราปทานํ ^๒- (๑๒๙) [๑๓๑] |๑๓๑.๙๑| สุวณฺณวณฺโณ ภควา วิปสฺสี ทกฺขิณารโห ปุรกฺขโต สาวเกหิ อารามา อภินิกฺขมิ ฯ |๑๓๑.๙๒| ทิสฺวานหํ พุทฺธเสฏฺฐํ สพฺพญฺญุตํ อนาสวํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน คตมคฺคํ ^๓- อปูชยึ ฯ |๑๓๑.๙๓| เตน จิตฺตปฺปสาเทน ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน ปุน วนฺทึ ตถาคตํ ฯ |๑๓๑.๙๔| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สตฺตติกปฺปมฺหิ ฯ ^๒ ม. ยุ. คนฺถิปุปฺผิยตฺเถราปทานํ ฯ @^๓ ม. ยุ. คนฺถิปุปฺผํ ฯ |๑๓๑.๙๕| เอกตาฬีสิโต กปฺเป วรุโณ ^๑- นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๓๑.๙๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา คนฺธปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ คนฺธปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ปทุมปูชกตฺเถราปทานํ (๑๓๐) [๑๓๒] |๑๓๒.๙๗| หิมวนฺตสฺสวิทูเร โคตโม นาม ปพฺพโต นานารุกฺเขหิ สญฺฉนฺโน มหาภูตคณาลโย ฯ |๑๓๒.๙๘| เวมชฺฌมฺหิ จ ตสฺสาสิ อสฺสโม อภินิมฺมิโต ปุรกฺขโต สสิสฺเสหิ วสามิ อสฺสเม อหํ ฯ |๑๓๒.๙๙| อายนฺตุ เม สิสฺสคณา ปทุมํ อาหรนฺตุ เม พุทฺธปูชํ กริสฺสามิ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๑๓๒.๑๐๐| เอวนฺติ เต ปฏิสฺสุตฺวา ปทุมํ อาหรึสุ เม ตถา นิมิตฺตํ กตฺวาหํ พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๑๓๒.๑๐๑| สิสฺเส ตทา สมาเนตฺวา สาธุกํ อนุสาสหํ มา โข ตุเมฺห ปมชฺชิตฺถ อปฺปมาโท สุขาวโห ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จรโณ. ยุ. วรโณ ฯ |๑๓๒.๑๐๒| เอวํ สมนุสาสิตฺวา ส ^๑- สิสฺเส วจนกฺขเม อปฺปมาทคุเณ ยุตฺโต ตทา กาลํ กโต อหํ ฯ |๑๓๒.๑๐๓| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๓๒.๑๐๔| เอกปญฺญาสกปฺปมฺหิ ราชา อาสึ ชลุตฺตโม สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๓๒.๑๐๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปทุมปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปทุมปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ เสเรยฺยโก ปุปฺผถูปิ ปายาโสทกิ ^๒- โถมโก อาสนิ ผลสญฺญี จ คนฺธปทุมปุปฺผิโย ปญฺจุตฺตรสตา คาถา คณิตา อตฺถทสฺสิภิ ฯ เสเรยฺยวคฺโค เตรสโม ฯ --------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. เต ฯ ^๒ ม. ปายโสคนฺธโถมโก ฯ จุทฺทสโม โสภิตวคฺโค ปฐมํ โสภิตตฺเถราปทานํ (๑๓๑) [๑๓๓] |๑๓๓.๑| ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน โลกเชฏฺโฐ นราสโภ มหโต ชนกายสฺส เทเสติ อมตํ ปทํ ฯ |๑๓๓.๒| ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา วาจาสภิมุทีริตํ อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน เอกคฺโค อาสหํ ตทา ฯ |๑๓๓.๓| ยถา สมุทฺโท อุทธีนมคฺโค เมรุ นคานํ ปวโร สิลุจฺจโย ตเถว เย จิตฺตวเสน วตฺตเร น พุทฺธญาณสฺส กลํ อุเปนฺติ เต ฯ |๑๓๓.๔| ธมฺมวิธึ ฐเปตฺวาน พุทฺโธ การุณิโก อิสิ ภิกฺขุสงฺเฆ นิสีทิตฺวา อิมา คาถา อภาสถ ฯ |๑๓๓.๕| โย โส ญาณํ ปกิตฺเตสิ พุทฺธมฺหิ โลกนายเก กปฺปานํ สตสหสฺสํ ^๑- ทุคฺคตึ โส น คจฺฉติ ฯ |๑๓๓.๖| กิเลเส ฌาปยิตฺวาน เอกคฺโค สุสมาหิโต โสภิโต นาม นาเมน เหสฺสติ สตฺถุสาวโก ฯ |๑๓๓.๗| กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. สตสหสฺเส ฯ |๑๓๓.๘| ปญฺญาเส กปฺปสหสฺสมฺหิ สตฺเตวาสุํ สมุคฺคตา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๓๓.๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โสภิโต เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โสภิตฺตเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ สุทสฺสนตฺเถราปทานํ (๑๓๒) [๑๓๔] |๑๓๔.๑๐| วิตฺถตาย ^๑- นทิยา ตีเร มิลกฺขุผลิโน ^๒- อหุ ตาหํ รุกฺขํ คเวสนฺโต อทฺทสํ โลกนายกํ ฯ |๑๓๔.๑๑| เกตกํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา วณฺเฏ เฉตฺวานหํ ตทา พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ สิขิโน โลกพนฺธุโน ฯ |๑๓๔.๑๒| เยน ญาเณน ปตฺโตสิ อจฺจุตํ อมตํ ปทํ ตํ ญาณํ อภิปูเชสึ ^๓- พุทฺธเสฏฺฐ มหามุนิ ฯ |๑๓๔.๑๓| ญาณมฺหิ ปูชํ ^๔- กตฺวาน มิลกฺขุํ อทฺทสํ อหํ ปฏิลทฺโธมฺหิ ตํ สญฺญํ ^๕- ญาณปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๓๔.๑๔| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ญาณปูชายิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วินตา ฯ ^๒ ม. ปิลกฺขุผลิโต อหุ ฯ ยุ. ปิลกฺขผลิโน ฯ ^๓ ม. ยุ. อภิปูเชมิ ฯ @^๔ โป. ปูชยิตฺวาน ฯ ^๕ ม. ปญฺญํ ฯ |๑๓๔.๑๕| อิโต เตรสกปฺปมฺหิ ทฺวาทสาสุํ พลุคฺคตา ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๓๔.๑๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุทสฺสโน เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุทสฺสนตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ จนฺทนปูชกตฺเถราปทานํ (๑๓๓) [๑๓๕] |๑๓๕.๑๗| จนฺทภาคานทีตีเร อโหสึ กินฺนโร ตทา ปุปฺผภกฺโข จหํ อาสึ ปุปฺผานํ วสโน อหํ ^๒- ฯ |๑๓๕.๑๘| อตฺถทสฺสี ตุ ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ปวนคฺเคน ^๓- นิยฺยาสิ ^๔- หํสราชาว อมฺพเร ฯ |๑๓๕.๑๙| นโม เต ปุริสาชญฺญ จิตฺตํ เต สุวิโสธิตํ ปสนฺนมุขวณฺโณสิ วิปฺปสนฺนมุขินฺทฺริโย ฯ |๑๓๕.๒๐| โอโรหิตฺวาน อากาสา ภูริปญฺโญ สุเมธโส สงฺฆาฏึ ปตฺถริตฺวาน ปลฺลงฺเกน อุปาวิสิ ฯ |๑๓๕.๒๑| วิลินํ จนฺทนาทาย อคมาสึ ชินนฺติเก ปสนฺนจิตฺโต สุมโน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ผลุคฺคตา ฯ ยุ. ขลุคฺคตา ฯ ^๒ ม. ปุปฺผานิ วสโน ตถา ฯ ยุ. ... จหํ ฯ @^๓ ม. วิปินคฺเคน ฯ ^๔ ยุ. นิยฺยาติ ฯ |๑๓๕.๒๒| อภิวาเทตฺวาน สมฺพุทฺธํ โลกเชฏฺฐํ นราสภํ ปาโมชฺชํ ชนยิตฺวาน ปกฺกามึ อุตฺตรามุโข ฯ |๑๓๕.๒๓| อฏฺฐารเส กปฺปสเต จนฺทนํ ยํ อปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๓๕.๒๔| จตุทฺทเส กปฺปสเต อิโต อาสึสุ เต ตโย โรหิณี นาม นาเมน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๓๕.๒๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จนฺทนปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จนฺทนปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ ภาณวารํ ฯ จตุตฺถํ ปุปฺผฉทนิยตฺเถราปทานํ (๑๓๔) [๑๓๖] |๑๓๖.๒๖| สุนนฺโท นาม นาเมน พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู อชฺฌายโก ยาจโยโค วาชเปยฺยํ อยาชยิ ฯ |๑๓๖.๒๗| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อคฺโค การุณิโก อิสิ ชนตํ อนุกมฺปนฺโต อมฺพเร จงฺกมิ ตทา ฯ |๑๓๖.๒๘| จงฺกมิตฺวาน สมฺพุทฺโธ สพฺพญฺญู โลกนายโก เมตฺตาย อผริ สตฺเต อปฺปมาณํ นิรูปธึ ฯ |๑๓๖.๒๙| วณฺเฏ ฉิตฺวาน ปุปฺผานิ พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู สพฺเพ สิสฺเส สมาเนตฺวา อากาเส อุกฺขิปาปยิ ฯ |๑๓๖.๓๐| ยาวตา นครํ อาสิ ปุปฺผานํ ฉทนํ ตทา พุทฺธสฺส อานุภาเวน สตฺตาหํ น วิคจฺฉถ ฯ |๑๓๖.๓๑| เตเนว สุกฺกมูเลน อนุโภตฺวาน สมฺปทา สพฺพาสเว ปริญฺญาย ติณฺโณ โลเก วิสตฺติกํ ฯ |๑๓๖.๓๒| เอการเส กปฺปสเต ปญฺจตฺตึสาสุ ขตฺติยา อมฺพรํสสนามา เต จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๓๖.๓๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุปฺผฉทนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปุปฺผฉทนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ รโหสญฺญิกตฺเถราปทานํ (๑๓๕) [๑๓๗] |๑๓๗.๓๔| หิมวนฺตสฺสวิทูเร วสโภ นาม ปพฺพโต ตสฺมึ ปพฺพตปาทมฺหิ อสฺสโม อาสิ มาปิโต ฯ |๑๓๗.๓๕| ตีณิ สิสฺสสหสฺสานิ วาเจสึ พฺราหฺมโณ ตทา สํสาวิตฺวาน ^๑- เต สิสฺเส เอกมนฺตํ อุปาวิสึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สํหริตฺวาน ฯ ยุ. สํสาเวตฺวาน ฯ |๑๓๗.๓๖| เอกมนฺตํ นิสีทิตฺวา พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู พุทฺธเวสํ คเวสนฺโต ญาเณ จิตฺตํ ปสาทยิ ฯ |๑๓๗.๓๗| ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา นิสีทิ ปณฺณสนฺถเร ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวาน ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๑๓๗.๓๘| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ญาณสญฺญายิทํ ผลํ ฯ |๑๓๗.๓๙| สตฺตวีสมฺหิ กปฺปมฺหิ ราชา สิรีธโร อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๓๗.๔๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา รโหสญฺญิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ รโหสญฺญิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ จมฺปกปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๓๖) [๑๓๘] |๑๓๘.๔๑| กณิการํว โชตนฺตํ นิสินฺนํ ปพฺพตนฺตเร โอภาเสนฺตํ ทิสา สพฺพา โอสธึ วิย ตารกํ ฯ |๑๓๘.๔๒| ตโย มาณวกา อาสุํ สเก สิปฺเป สุสิกฺขิตา ขาริภารํ คเหตฺวาน อเนฺวนฺติ มม ปจฺฉโต ฯ |๑๓๘.๔๓| ปุฏเก สตฺต ปุปฺผานิ นิกฺขิตฺตานิ ตปสฺสินา คเหตฺวา ตานิ ญาณมฺหิ เวสฺสภุสฺสาภิโรปยึ ฯ |๑๓๘.๔๔| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ญาณปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๓๘.๔๕| เอกูนตึสกปฺปมฺหิ วิหตาภาสนามโก ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๓๘.๔๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จมฺปกปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จมฺปกปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ อตฺถสนฺทสฺสกตฺเถราปทานํ (๑๓๗) [๑๓๙] |๑๓๙.๔๗| วิสาลมาเฬ อาสินฺโน อทฺทสํ โลกนายกํ ขีณาสวํ พลปฺปตฺตํ ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํ ฯ |๑๓๙.๔๘| สตสหสฺสา เตวิชฺชา ฉฬภิญฺญา มหิทฺธิกา ปริวาเรนฺติ สมฺพุทฺธํ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ ฯ |๑๓๙.๔๙| ญาเณ อุปนิธา ยสฺส น วิชฺชติ สเทวเก อนนฺตญาณํ สมฺพุทฺธํ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิปุลภสนามโก ฯ |๑๓๙.๕๐| ธมฺมกายญฺจ ทีเปนฺติ ^๑- เกวลํ รตนากรํ วิโกเปตุํ น สกฺโกนฺติ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ ฯ |๑๓๙.๕๑| อิมาหิ ตีหิ คาถาหิ นารโท ปุรคจฺฉิ ^๒- โส ปทุมุตฺตรํ ถวิตฺวาน สมฺพุทฺธํ อปราชิตํ ฯ |๑๓๙.๕๒| เตน จิตฺตปฺปสาเทน พุทฺธสนฺถวเนน จ กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ^๓- ฯ |๑๓๙.๕๓| อิโต ตึเส กปฺปสเต สุมิตฺโต ^๔- นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๓๙.๕๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อตฺถสนฺทสฺสโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อตฺถสนฺทสฺสกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ เอกรํสนิยตฺเถราปทานํ ^๕- (๑๓๘) [๑๔๐] |๑๔๐.๕๕| นารโท อิติ นาเมน ^๖- เกสโว อิติ มํ วิทู กุสลากุสลํ เอสํ อคมํ พุทฺธสนฺติกํ ฯ |๑๔๐.๕๖| เมตฺตจิตฺโต การุณิโก อตฺถทสฺสี มหามุนิ อสฺสาสยนฺโต สตฺเต โส ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ทีเปนฺตํ ฯ ^๒ ยุ. สรคจฺฉิ โย ฯ ม. วฺหยวจฺฉโล ฯ ^๓ ยุ. นูปปชฺชถ ฯ @^๔ ยุ. สุขิตฺโต ฯ ^๕ ยุ. เอกทํสนิย ... ฯ ^๖ ม. ยุ. เม นามํ ฯ |๑๔๐.๕๗| สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา สิเร กตฺวาน อญฺชลึ สตฺถารํ อภิวาเทตฺวา ปกฺกามิ ^๑- ปาจินามุโข ฯ |๑๔๐.๕๘| สตฺตรเส กปฺปสเต ราชา อาสิ มหีปติ อมิตฺตตปโน ^๒- นาม จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๔๐.๕๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกรํสนิโย ^๓- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกรํสนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ สาลทายกตฺเถราปทานํ ^๔- (๑๓๙) [๑๔๑] |๑๔๑.๖๐| มิคราชา ตทา อาสึ อภิชาโตสุ ^๕- เกสรี คิริทุคฺคํ คเวสนฺโต อทฺทสํ โลกนายกํ ฯ |๑๔๑.๖๑| อยํ นุ โข มหาวีโร นิพฺพาเปติ มหาชนํ ยนฺนูนิมํ ^๖- อุปาเสยฺยํ เทวเทวํ นราสภํ ฯ |๑๔๑.๖๒| สาขํ สาลสฺส ภญฺชิตฺวา สโกฏํ ปุปฺผมาหรึ อุปคนฺตฺวาน สมฺพุทฺธํ อทาสึ ปุปฺผมุตฺตมํ ฯ |๑๔๑.๖๓| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ปกฺกามึ ฯ ^๒ ม. อมิตฺตตาปโน นาม ฯ ยุ. อมิตฺตวาสโน นาม ฯ @^๓ ม. เอกปสาทนิโย ฯ ^๔ ม. ยุ. สาลปุปฺผทายกตฺเถราปทานํ ฯ ^๕ ยุ. อภิชาโตว ฯ @^๖ ม. ยุ. ยนฺนูนาหํ ฯ |๑๔๑.๖๔| อิโต จ นวเม กปฺเป วิโรจนสนามกา ตโย อาสึสุ ราชาโน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๔๑.๖๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สาลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สาลทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ผลทายกตฺเถราปทานํ (๑๔๐) [๑๔๒] |๑๔๒.๖๖| ปโรธโก ^๑- ตทา อาสึ ปรมานุปโรธโก ปพฺภาเร เสยฺยํ กปฺเปมิ อวิทูเร สิขิสตฺถุโน ฯ |๑๔๒.๖๗| สายํ ปาตญฺจ ปสฺสามิ พุทฺธํ โลกคฺคนายกํ เทยฺยธมฺโม จ เม นตฺถิ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๑๔๒.๖๘| ปิยาลผลมาทาย อคมํ พุทฺธสนฺติกํ ปฏิคฺคเหสิ ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ฯ |๑๔๒.๖๙| ตโต ปรํ อุปาทาย ปวาริ ^๒- ตํ วินายกํ เตน จิตฺตปฺปสาเทน ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๑๔๒.๗๐| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ผลํ อททึ อหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ผลทานสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปาราวโต ฯ ^๒ ม. ปริจารึ ฯ ยุ. ปริวารึ ฯ |๑๔๒.๗๑| อิโต ปณฺณรเส กปฺเป ตโย ^๑- อาสึสุ มาลภิ สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๔๒.๗๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ผลทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ โสภิ สุทสฺสโน เจว จนฺทโน ปุปฺผฉทโน รโห จมฺปกปุปฺผี จ อตฺถสนฺทสฺสเกน จ ฯ เอกรํสี ^๒- สาลทโท ทสโม ผลทายโก คาถาโย สตฺตติ เทฺว จ คณิตาโย วิภาวิหีติ ฯ โสภิตวคฺโค จุทฺทสโม --------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตโย อาสุํ ปิยาลิโน ฯ ^๒ ม. เอกปสาที ฯ ยุ. เอกทุสฺสิ ฯ ปณฺณรสโม ฉตฺตวคฺโค ปฐมํ อธิฉตฺติยตฺเถราปทานํ (๑๔๑) [๑๔๓] |๑๔๓.๑| ปรินิพฺพุเต ภควติ อตฺถทสฺสีนรุตฺตเม ฉตฺตาติฉตฺตํ ^๑- กาเรตฺวา ถูปมฺหิ อภิโรปยึ ฯ |๑๔๓.๒| กาเลน กาลํ อาคนฺตฺวา นมสฺสึ โลกนายกํ ปุปฺผจฺฉทนํ กตฺวาน ฉตฺตมฺหิ อภิโรปยึ ฯ |๑๔๓.๓| สตฺตรเส กปฺปสเต เทวรชฺชมการยึ มนุสฺสตฺตํ น คจฺฉามิ ถูปปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๔๓.๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อธิฉตฺติโย ^๒- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อธิฉตฺติยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ ถมฺภาโรปกตฺเถราปทานํ (๑๔๒) [๑๔๔] |๑๔๔.๕| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ ธมฺมทสฺสีนราสเภ อาโรเปสึ ธชตฺถมฺภํ พุทฺธเสฏฺฐสฺส เจติเย ฯ |๑๔๔.๖| นิสฺเสณึ มาปยิตฺวาน ถูปเสฏฺฐํ สมารุหํ ชาติปุปฺผํ คเหตฺวาน ถูปมฺหิ อภิโรปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ฉตฺตาธิฉตฺตํ ฯ ^๒ ม. อติฉตฺติโย ฯ |๑๔๔.๗| อโห พุทฺธา อโห ธมฺมา อโห โน สตฺถุสมฺปทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ถูปปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๔๔.๘| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ถูปสิขสนามกา โสฬสาสึสุ ราชาโน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๔๔.๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ถมฺภาโรปโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ถมฺภาโรปกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ เวทิการกตฺเถราปทานํ (๑๔๓) [๑๔๕] |๑๔๕.๑๐| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ ปิยทสฺสีนรุตฺตเม ปสนฺนจิตฺโต สุมโน พุทฺธเวทิมกาสหํ ฯ |๑๔๕.๑๑| มณีหิ ปริวาเรตฺวา อกาสิมหมุตฺตมํ เวทิกาย มหํ กตฺวา ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๑๔๕.๑๒| ยํ ยํ โยนูปปชฺชามิ เทวตฺตํ อถ มานุสํ มณึ ^๑- ธาเรนฺติ อากาเส ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๔๕.๑๓| โสฬสิโต กปฺปสเต มณิปฺปภาสนามกา พตฺตึสาสึสุ ^๒- ราชาโน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. มณี ฯ ^๒ ม. ฉตฺตึสาสึสุ ฯ |๑๔๕.๑๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เวทิการโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เวทิการกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ สปริวาริยตฺเถราปทานํ (๑๔๔) [๑๔๖] |๑๔๖.๑๕| ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ชลิตฺวา อคฺคิกฺขนฺโธว สมฺพุทฺโธ ปรินิพฺพุโต ฯ |๑๔๖.๑๖| นิพฺพุเต จ มหาวีเร ถูโป วิตฺถาริโก อหุ ถูปทตฺตํ ^๑- อุปฏฺเฐนฺติ ธาตุเคเห วรุตฺตเม ฯ |๑๔๖.๑๗| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน อกํ ^๒- จนฺทนเวทิกํ ทียติ ธูปคนฺโธ จ ถูปานุจฺฉวิกํ ^๓- ตทา ฯ |๑๔๖.๑๘| ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ เทวตฺเต อถ มานุเส โอมตฺตํ เม น ปสฺสามิ ปุพฺพกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๔๖.๑๙| ปญฺจทเส กปฺปสเต อิโต อฏฺฐ ชนา อหุํ สพฺเพ สมตฺตนามา เต จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๔๖.๒๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ทูรโตว .. ฯ ยุ. ถูปํ รตฺตํ ฯ ^๒ โป. รตฺตจนฺทนเวทิตํ ฯ ^๓ ม. ถูปานุจฺฉวิโก ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สปริวาริโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สปริวาริยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ อุมฺมาปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๔๕) [๑๔๗] |๑๔๗.๒๑| นิพฺพุเต โลกมหิเต อาหุตีนํ ปฏิคฺคเห สิทฺธตฺถมฺหิ ภควติ มหาถูปมโห อหุ ฯ |๑๔๗.๒๒| มเห ปวตฺตมานมฺหิ สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน อุมฺมาปุปฺผํ คเหตฺวาน ถูปมฺหิ อภิโรปยึ ฯ |๑๔๗.๒๓| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผปูชายิทํ ^๑- ผลํ ฯ |๑๔๗.๒๔| อิโต จ นวเม กปฺเป โสมเทวสนามกา ปญฺจาสีติสุ ราชาโน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๔๗.๒๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุมฺมาปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุมฺมาปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ถูปปูชายิทํ ผลํ ฯ ฉฏฺฐํ อนุโลมทายกตฺเถราปทานํ (๑๔๖) [๑๔๘] |๑๔๘.๒๖| อโนมทสฺสิสฺส มุนิโน โพธิเวทึ อกาสหํ สุธาย ปิณฺฑํ ทตฺวาน ปาณิกมฺมํ อกาสหํ ฯ |๑๔๘.๒๗| ทิสฺวา ตํ สุกตํ กมฺมํ อโนมทสฺสี นรุตฺตโม ภิกฺขุสงฺเฆ ฐิโต สตฺถา อิมํ คาถํ อภาสถ ฯ |๑๔๘.๒๘| อิมินา สุธกมฺเมน เจตนาปณิธีหิ จ สมฺปตฺตึ อนุโภตฺวาน ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสติ ฯ |๑๔๘.๒๙| ปสนฺนมุขวณฺโณมฺหิ เอกคฺโค สุสมาหิโต ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๑๔๘.๓๐| อิโต กปฺปสเต อาสึ ปริปุณฺโณ ^๑- อนูนโก ราชา สมฺปสฺสโน ^๒- นาม จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๔๘.๓๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อนุโลมทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อนุโลมทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ปริปุณฺเณ อนูนเก ฯ ^๒ ม. ยุ. สพฺพคฺฆโน นาม ฯ สตฺตมํ มคฺคทายกตฺเถราปทานํ (๑๔๗) [๑๔๙] |๑๔๙.๓๒| อุตฺตริตฺวาน นทิกํ วนํ คจฺฉติ จกฺขุมา ตมทฺทสาสึ สมฺพุทฺธํ สิทฺธตฺถํ วรลกฺขณํ ฯ |๑๔๙.๓๓| กุทฺทาลปิฏกมาทาย สมํ กตฺวาน ตํ ปถํ สตฺถารํ อภิวาเทตฺวา สกํ จิตฺตํ ปสาทยึ ฯ |๑๔๙.๓๔| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ มคฺคทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๔๙.๓๕| สตฺตปญฺญาสกปฺปมฺหิ เอโก อาสึ ชนาธิโป นาเมน สุปฺปพุทฺโธติ นายโก โส นริสฺสโร ฯ |๑๔๙.๓๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มคฺคทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มคฺคทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ ผลกทายกตฺเถราปทานํ (๑๔๘) [๑๕๐] |๑๕๐.๓๗| ยานกาโร ปุเร อาสึ ทารุกมฺเม สุสิกฺขิโต จนฺทเนน ^๑- ผลกํ กตฺวา อทาสึ โลกพนฺธุโน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. จนฺทเน ฯ ม. จนฺทนํ .. ฯ ยุ. จนฺทนผลกํ ฯ |๑๕๐.๓๘| ปภาสติ อิทํ พฺยมฺหํ สุวณฺณสฺส สุนิมฺมิตํ หตฺถิยานํ อสฺสยานํ ทิพฺพยานํ อุปฏฺฐิตํ ฯ |๑๕๐.๓๙| ปาสาทา สิวิกา เจว นิพฺพตฺตนฺติ ยทิจฺฉกํ อกฺขุมฺภํ ^๑- รตนํ มยฺหํ ผลกสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๑๕๐.๔๐| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ผลกํ ยํ อหํ ททึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ผลกสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๑๕๐.๔๑| สตฺตปญฺญาสกปฺปมฺหิ จตุโร ภวนิมฺมิตา ^๒- สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๕๐.๔๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ผลกทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ผลกทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ วฏํสกิยตฺเถราปทานํ (๑๔๙) [๑๕๑] |๑๕๑.๔๓| สุเมโธ นาม นาเมน สยมฺภู อปราชิโต วิเวกมนุพฺรูหนฺโต อชฺโฌคาหิ มหาวนํ ฯ |๑๕๑.๔๔| สลฬํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา คนฺถิตฺวาน วฏํสกํ พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ สมฺมุขา โลกนายกํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อกฺขุพฺภํ ฯ ยุ. อกฺโขภํ ฯ ^๒ ม. นิมฺมิตาวหฺยา ฯ |๑๕๑.๔๕| ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๕๑.๔๖| อูนวีเส กปฺปสเต โสฬสาสึสุ นิมฺมิตา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๕๑.๔๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วฏํสกิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ วฏํสกิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ปลฺลงฺกทายกตฺเถราปทานํ (๑๕๐) [๑๕๒] |๑๕๒.๔๘| สุเมธสฺส ภควโต โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน ปลฺลงฺโก หิ มยา ทินฺโน สอุตฺตรสปจฺฉโท ฯ |๑๕๒.๔๙| สตฺตรตนสมฺปนฺโน ปลฺลงฺโก อาสิ โส ตทา มม สงฺกปฺปมญฺญาย นิพฺพตฺตติ สทา มม ฯ |๑๕๒.๕๐| ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ ยํ ปลฺลงฺกมททินฺตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปลฺลงฺกสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๑๕๒.๕๑| วีสกปฺปสหสฺสมฺหิ สุวณฺณาภา ตโย ชนา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๕๒.๕๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปลฺลงฺกทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปลฺลงฺกทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ ฉตฺตถมฺโภ จ เวที จ ปริวารุมฺมปุปฺผิโย อนุโลโม จ มคฺโค จ ผลโก จ วฏํสโก ปลฺลงฺกทายิ คาถาโย ฉปฺปญฺญาส ปกิตฺติตา ฯ ฉตฺตวคฺโค ปณฺณรสโม ฯ ----------- โสฬสโม พนฺธุชีวกวคฺโค ปฐมํ พนฺธุชีวกตฺเถราปทานํ (๑๕๑) [๑๕๓] |๑๕๓.๑| จนฺทํว วิมลํ สุทฺธํ วิปฺปสนฺนมนาวิลํ นนฺทิภวปริกฺขีณํ ติณฺณํ โลเก วิสตฺติกํ ฯ |๑๕๓.๒| นิพฺพาปยนฺตํ ชนตํ ติณฺณํ ตารยตํ มุนึ ^๑- วนสฺมึ ^๒- ฌายมานนฺตํ เอกคฺคํ สุสมาหิตํ ฯ |๑๕๓.๓| พนฺธุชีวกปุปฺผานิ ลคฺคิตฺวา ^๓- สุตฺตเก อหํ พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ สิขิโน โลกพนฺธุโน ฯ |๑๕๓.๔| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๕๓.๕| อิโต สตฺตมเก กปฺเป มนุชินฺโท มหายโส สมนฺตจกฺขุ นามาสึ จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๕๓.๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พนฺธุชีวโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ พนฺธุชีวกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วรํ ... ฯ ^๒ ม. มุนึ วนมฺหิ ฌายนฺตํ ฯ ^๓ ม. ลคฺเคตฺวา สุตฺตเกนหํ ฯ ทุติยํ ตมฺพปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๕๒) [๑๕๔] |๑๕๔.๗| ปรกมฺมายเน ยุตฺโต อปราธํ อกาสหํ วนนฺตํ อติธาวิสฺสํ ^๑- ภยเวรสมปฺปิโต ฯ |๑๕๔.๘| ปุปฺผิตํ ปาทปํ ทิสฺวา ปิณฺฑิพนฺธํ ^๒- สุนิมฺมิตํ ตมฺพปุปฺผํ คเหตฺวาน โพธิยํ โอกิรึ อหํ ฯ |๑๕๔.๙| สมฺมชฺชิตฺวาน ตํ โพธึ ปาฏลึ ปาทปุตฺตมํ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวาน โพธิมูลํ ^๓- อุปาวิสึ ฯ |๑๕๔.๑๐| คตมคฺคํ คเวสนฺตา อาคญฺฉุํ มม สนฺติกํ เต จ ทิสฺวานหํ ตตฺถ อาวชฺชึ โพธิมุตฺตมํ ฯ |๑๕๔.๑๑| วนฺทิตฺวา จ อหํ โพธึ วิปฺปสนฺเนน เจตสา อเนกตาเล ปปตึ คิริทุคฺเค ภยานเก ฯ |๑๕๔.๑๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โพธิปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๕๔.๑๓| อิโต จ ตติเย กปฺเป ราชา สมฺมสิโต ^๔- อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๕๔.๑๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตมฺพปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตมฺพปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อภิธาวิสฺสํ ฯ ^๒ ยุ. ปิณฺฑิพทฺธํ ฯ ^๓ ม. ยุ. โพธิมูเล ฯ @^๔ ม. ราชา สสญฺญโต อหํ ฯ ยุ. ราชา สมฺผุสิโต อหุ ฯ ตติยํ วีถิสมฺมชฺชกตฺเถราปทานํ (๑๕๓) [๑๕๕] |๑๕๕.๑๕| อุเทนฺตํ สตรํสีว ปีตรํสีว ภาณุมํ ปณฺณรเส ^๑- ยถา จนฺทํ นิยฺยนฺตํ โลกนายกํ ฯ |๑๕๕.๑๖| อฏฺฐสฏฺฐิสหสฺสานิ สพฺเพ ขีณาสวา อหุํ ปริวารึสุ สมฺพุทฺธํ ทิปทินฺทํ นราสภํ ฯ |๑๕๕.๑๗| สมฺมิชฺชิตฺวาน ตํ วีถึ นิยฺยนฺเต โลกนายเก อุสฺสาเปสึ ธชํ ตตฺถ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๑๕๕.๑๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ธชํ อภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ธชทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๕๕.๑๙| อิโต จตุตฺถเก กปฺเป ราชาโหสึ มหพฺพโล สพฺพากาเรน สมฺปนฺโน สุธโช อิติ วิสฺสุโต ฯ |๑๕๕.๒๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วีถิสมฺมชฺชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ วีถิสมฺมชฺชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ กกฺการุปูชกตฺเถราปทานํ (๑๕๔) [๑๕๖] |๑๕๖.๒๑| เทวปุตฺโต อหํ สนฺโต ปูชยึ สิขินายกํ กกฺการุปุปฺผํ ปคฺคยฺห พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ปนฺนรเส ว ตทาหุ ฯ |๑๕๖.๒๒| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๕๖.๒๓| อิโต จ นวเม กปฺเป ราชา สตฺตุตฺตโม อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๕๖.๒๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กกฺการุปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กกฺการุปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ มนฺทารวปุปฺผปูชกตฺเถราปทานํ (๑๕๕) [๑๕๗] |๑๕๗.๒๕| เทวปุตฺโต อหํ สนฺโต ปูชยึ สิขินายกํ มนฺทารเวน ปุปฺเผน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๑๕๗.๒๖| สตฺตาหํ ฉทนํ อาสิ ทิพฺพมาลฺยํ ^๑- ตถาคเต สพฺเพ ชนา สมาคนฺตฺวา นมสฺสึสุ ตถาคตํ ฯ |๑๕๗.๒๗| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ^๒- ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๕๗.๒๘| อิโต จ ทสเม กปฺเป ราชาโหสึ ชุตินฺธโร สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ทิพฺพํ มาลํ ฯ ^๒ ม. ปุปฺผมภิปูชยึ ฯ |๑๕๗.๒๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มนฺทารวปุปฺผปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มนฺทารวปุปฺผปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ กทมฺพปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๕๖) [๑๕๘] |๑๕๘.๓๐| หิมวนฺตสฺสวิทูเร กุกฺกุโฏ นาม ปพฺพโต ตมฺหิ ปพฺพตปาทมฺหิ สตฺต พุทฺธา วสนฺติ เต ฯ |๑๕๘.๓๑| กทมฺพํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา ทีปราชํว อุคฺคตํ อุโภหตฺเถหิ ปคฺคยฺห สตฺต พุทฺเธ สโมกิรึ ฯ |๑๕๘.๓๒| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๕๘.๓๓| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป สตฺตาสุํ ^๑- ปุปฺผนามกา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๕๘.๓๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กทมฺพปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กทมฺพปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. สตฺตาหุํ ผุลฺลนายกา ฯ สตฺตมํ ติณสูลกตฺเถราปทานํ (๑๕๗) [๑๕๙] |๑๕๙.๓๕| หิมวนฺตสฺสวิทูเร ภูตคโณ นาม ปพฺพโต วสเตโก ชิโน ตตฺถ สยมฺภู โลกนิสฺสโฏ ฯ |๑๕๙.๓๖| ติณสูเล คเหตฺวาน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ เอกูนสตสหสฺสกปฺปํ น วินิปาตโก ฯ |๑๕๙.๓๗| อิโต เอกาทเส กปฺเป เอโกสึ ^๑- ธรณีรุโห สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๕๙.๓๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติณสูลโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติณสูลกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ นาคปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๕๘) [๑๖๐] |๑๖๐.๓๙| สุวจฺโฉ นาม นาเมน พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู ปุรกฺขโต สสิสฺเสหิ วสติ ^๒- ปพฺพตนฺตเร ฯ |๑๖๐.๔๐| ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห มมุทฺธริตุกาโม โส อาคญฺฉิ มม สนฺติกํ ^๓- ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. เอโกสิ ฯ ^๒ ม. วสเต ฯ ^๓ โป. ยุ. สนฺติเก ฯ |๑๖๐.๔๑| เวหายเส จงฺกมติ ทีโป ^๑- ปชฺชลิเต ตถา หาสํ ^๒- มมํ วิทิตฺวาน ปกฺกามิ ปาจินามุโข ฯ |๑๖๐.๔๒| ตญฺจ อจฺฉริยํ ทิสฺวา อพฺภูตํ โลมหํสนํ นาคปุปฺผํ คเหตฺวาน คตมคฺคมฺหิ โอกิรึ ฯ |๑๖๐.๔๓| สตสหสฺเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผํ โอกิรึ ^๓- อหํ เตน จิตฺตปฺปสาเทน ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๖๐.๔๔| เอกตฺตึเส ^๔- อิโต กปฺเป ราชา อาสึ มหารโถ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๖๐.๔๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นาคปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ นาคปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ ปุนฺนาคปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๕๙) [๑๖๑] |๑๖๑.๔๖| กานนํ วนโมคฺคยฺห วสามิ ลุทฺทโก อหํ ปุนฺนาคํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา พุทฺธเสฏฺฐํ อนุสฺสรึ ฯ |๑๖๑.๔๗| ตํ ปุปฺผํ โอจินิตฺวาน สุคนฺธํ คนฺธคนฺธิกํ ^๕- ถูปํ กริตฺวาน ปุฬิเน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ธูปายติ ... ฯ ยุ. ธูโปติ ชลเต ตถา ฯ ^๒ ยุ. เวหาสํ มม ทิตฺวาน ฯ @^๓ ยุ. อภิโรปยึ ฯ ^๔ ม. เอกตึเส กปฺปสเต ราชา อาสิ มหารโห ฯ ยุ ... อาสึ มหรโถ ฯ @^๕ ม. คนฺธิตํ สุภํ ฯ |๑๖๑.๔๘| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผํ อภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๖๑.๔๙| เอกมฺหิ นวุเต กปฺเป เอโก อาสึ ตโมนุโท สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๖๑.๕๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุนฺนาคปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปุนฺนาคปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ กุมุททายกตฺเถราปทานํ (๑๖๐) [๑๖๒] |๑๖๒.๕๑| หิมวนฺตสฺสวิทูเร มหาชาตสฺสโร อหุ ปทุมุปฺปลสญฺฉนฺโน ปุณฺฑรีกสโมหิโต ^๑- ฯ |๑๖๒.๕๒| กุกฺกุโฏ นาม นาเมน ตตฺถาสึ สกุโณ ตทา สีลวา วตฺตสมฺปนฺโน ปุญฺญาปุญฺเญสุ โกวิโท ฯ |๑๖๒.๕๓| ปทุมุตฺตโร โลกวิทู อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห ชาตสฺสรสฺสวิทูเร สญฺจริตฺถ มหามุนิ ฯ |๑๖๒.๕๔| ชลชํ กุมุทํ ภิตฺวา ^๒- อุปเนสึ มเหสิโน มม สงฺกปฺปมญฺญาย ปฏิคฺคหิ มหามุนิ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปุณฺฑรีกสโมตฺถโฏ ฯ ^๒ ม. เฉตฺวา ฯ ยุ. คเหตฺวา ฯ |๑๖๒.๕๕| ตญฺจ ทานํ ททิตฺวาหํ ^๑- สุกฺกมูเลน โจทิโต กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๖๒.๕๖| โสฬเสโต กปฺปสเต อาสุํ วรุณนามกา อฏฺฐ เอเต ชนา ตตฺถ จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๖๒.๕๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุมุททายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กุมุททายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ พนฺธุชีวตมฺพปุปฺผิ วีถิ กกฺการุปุปฺผิโย มนฺทารโว กทมฺพิ จ สูลโก ^๒- นาคปุปฺผิโย ปุนฺนาโค โกมุที คาถา ฉปฺปญฺญาส ปกิตฺติตา ฯ พนฺธุชีวกวคฺโค โสฬสโม ฯ -------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ... ททิตฺวาน ฯ ยุ. ตํ ทานํ อททิตฺวาหํ ฯ ^๒ ยุ. สุลิโก ฯ สตฺตรสโม สุปาริจริยวคฺโค ปฐมํ สุปาริจริยตฺเถราปทานํ (๑๖๑) [๑๖๓] |๑๖๓.๑| ปทุโม นาม นาเมน ทิปทินฺโท นราสโภ ปวนา อภินิกฺขมฺม ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา ฯ |๑๖๓.๒| ยกฺขานํ สมโย อาสิ อวิทูเร มเหสิโน เยน กิจฺเจน สมฺปตฺตา อชฺฌาเปกฺขึสุ ตาวเท ฯ |๑๖๓.๓| พุทฺธสฺส คิรมญฺญาย อมตสฺสว ^๑- เทสนํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน อปฺโปเฐตฺวา ^๒- อุปฏฺฐหึ ฯ |๑๖๓.๔| สุจิณฺณสฺส ผลํ ปสฺสํ ^๓- อุปฏฺฐานสฺส สตฺถุโน ตึสกปฺปสหสฺเสสุ ทุคฺคตึ โนปปชฺชหํ ฯ |๑๖๓.๕| อูนตึเส กปฺปสเต สมลงฺกตนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๖๓.๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุปาริจริโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุปาริจริยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อมตสฺส จ ฯ ^๒ ม อปฺโผเฏตฺวา ฯ ^๓ ม. ยุ. ปสฺส ฯ ทุติยํ กณเวรปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๖๒) [๑๖๔] |๑๖๔.๗| สิทฺธตฺโถ นาม ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ปุรกฺขโต สาวเกหิ นครํ ปฏิปชฺชถ ฯ |๑๖๔.๘| รญฺโญ อนฺเตปุเร อาสึ โคปโก อภิสมฺมโต ปาสาเท อุปวิฏฺโฐหํ อทฺทสํ โลกนายกํ ฯ |๑๖๔.๙| กณเวรํ คเหตฺวาน ภิกฺขุสงฺเฆ สโมกิรึ พุทฺธสฺส วิสุํ กตฺวาน ตโต ภิยฺโย สโมกิรึ ฯ |๑๖๔.๑๐| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ^๑- ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๖๔.๑๑| สตฺตาสีติมฺหิโต กปฺเป จตุราสุํ มหิทฺธิกา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๖๔.๑๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กณเวรปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กณเวรปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ ขชฺชทายกตฺเถราปทานํ (๑๖๓) [๑๖๕] |๑๖๕.๑๓| ติสฺสสฺส ^๒- โข ภควโต ปุพฺเพ ผลมทาสหํ นาฬิเกรญฺจ ปาทาสึ ขชฺชกํ อภิสมฺมตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปุปฺผมภิปูชยึ ฯ ^๒ โป. ยุ. ติสฺสสฺสาหํ ภควโต ฯ |๑๖๕.๑๔| พุทฺธสฺส ตมหํ ทตฺวา ติสฺสสฺส ตุ มเหสิโน โมทามหํ กามกามี อุปปชฺชึ ยมิจฺฉกํ ฯ |๑๖๕.๑๕| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ผลทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๖๕.๑๖| อิโต เตรสกปฺปมฺหิ ราชา อินฺทสโม อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๖๕.๑๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ขชฺชทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ขชฺชทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ เทสปูชกตฺเถราปทานํ (๑๖๔) [๑๖๖] |๑๖๖.๑๘| อตฺถทสฺสี ตุ ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ อพฺภุคฺคนฺตฺวาน เวหาสํ คจฺฉนฺโต ^๑- อนิลญฺชเส ฯ |๑๖๖.๑๙| ยมฺหิ เทเส ฐิโต สตฺถา อพฺภุคฺคจฺฉิ มหามุนิ ตาหํ เทสํ อปูเชสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิหิ ฯ |๑๖๖.๒๐| อฏฺฐารเส กปฺปสเต อทฺทสํ ยํ มหามุนึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เทสปูชายิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. คจฺฉเต ฯ |๑๖๖.๒๑| เอกาทเส กปฺปสเต โคสุชาตสนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๖๖.๒๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เทสปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เทสปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ กณิการฉทนิยตฺเถราปทานํ (๑๖๕) [๑๖๗] |๑๖๗.๒๓| เวสฺสภู นาม สมฺพุทฺโธ โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ทิวาวิหาราย มุนิ โอคาหยิ ^๑- มหาวนํ ฯ |๑๖๗.๒๔| กณิการํ โอจินิตฺวา ฉตฺตํ กตฺวานหนฺตทา ปุปฺผจฺฉทนํ กตฺวาน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๑๖๗.๒๕| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผํ อภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๖๗.๒๖| อิโต วีสติกปฺปมฺหิ โสณฺณาภา อฏฺฐ ขตฺติยา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๖๗.๒๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. โอโรหิตฺวา ฯ ยุ. โอคาหิตฺวา ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กณิการฉทนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กณิการฉทนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ สปฺปิทายกตฺเถราปทานํ (๑๖๖) [๑๖๘] |๑๖๘.๒๘| ผุสฺโส นามาสิ ภควา อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห คจฺฉเต วีถิยา วีโร นิพฺพาเปนฺโต มหาชนํ ฯ |๑๖๘.๒๙| อนุปุพฺเพน ภควา อาคญฺฉิ มม สนฺติกํ ตโตหํ ปตฺต ปคฺคยฺห สปฺปิเตลํ อทาสหํ ฯ |๑๖๘.๓๐| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สปฺปิมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สปฺปิทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๖๘.๓๑| ฉปฺปญฺญาเส อิโต กปฺเป เอโก อาสึ สโมทโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๖๘.๓๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สปฺปิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สปฺปิทายตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ยุธิกปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๖๗) [๑๖๙] |๑๖๙.๓๓| จนฺทภาคานทีตีเร อนุโสตํ วชามหํ สยมฺภุํ อทฺทสํ ตตฺถ สาลราชํว ผุลฺลิตํ ^๑- ฯ |๑๖๙.๓๔| ปุปฺผํ ยุธิกมาทาย อุปคจฺฉึ มหามุนึ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๑๖๙.๓๕| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผํ อภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๖๙.๓๖| สตฺตสฏฺฐิมฺหิโต กปฺเป เอโก สามุทฺธโร อหุ ^๒- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๖๙.๓๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ยุธิกปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ยุธิกปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ ทุสฺสทายกตฺเถราปทานํ (๑๖๘) [๑๗๐] |๑๗๐.๓๘| ติวรายํ ปุเร รมฺเม ราชปุตฺโต อหํ ^๓- ตทา ปณฺณาการํ ลภิตฺวาน อุปสนฺตสฺสทาสหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ปุปฺผิตํ ฯ ^๒ ม. อหุํ ฯ ^๓ ม. สหํ ฯ |๑๗๐.๓๙| อธิวาเสสิ ภควา วตฺถํ หตฺเถน อามสิ สิทฺธตฺโถ อธิวาเสตฺวา เวหาสํ นภมุคฺคมิ ฯ |๑๗๐.๔๐| พุทฺธสฺส คจฺฉมานสฺส ทุสฺสา ธาวนฺติ ปจฺฉโต ตตฺถ จิตฺตํ ปสาเทสึ พุทฺโธ โน อคฺคปุคฺคโล ฯ |๑๗๐.๔๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทุสฺสมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ทุสฺสทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๗๐.๔๒| สตฺตสฏฺฐิมฺหิโต กปฺเป จกฺกวตฺติ ตทา อหุ ปริสุทฺโธติ นาเมน มนุชินฺโท มหพฺพโล ฯ |๑๗๐.๔๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ทุสฺสทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ทุสฺสทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ สมาทปกตฺเถราปทานํ (๑๖๙) [๑๗๑] |๑๗๑.๔๔| พนฺธุมติยา นคเร มหาปูคคโณ อหุ เตสาหํ ปวโร อาสึ มม ปฏฺฐจรา ^๑- ว เต ฯ |๑๗๑.๔๕| เต สพฺเพ สนฺนิปาเตตฺวา ปุญฺญกมฺเม สมาทยึ มาฬํ กริสฺสาม สงฺฆสฺส ปุญฺญกฺเขตฺตมนุตฺตรํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. มม พทฺธจรา จ เต ฯ |๑๗๑.๔๖| สาธูติ เต ปฏิสฺสุตฺวา มม ฉนฺทวสานุคา นิฏฺฐาเปตฺวาว ^๑- ตํ มาฬํ วิปสฺสิสฺส อทมฺหเส ฯ |๑๗๑.๔๗| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ มาฬมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ มาฬทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๗๑.๔๘| เอกูนสฏฺฐิกปฺปมฺหิ เอโก อาสิ ชนาธิโป อาเวโล ^๒- นาม นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๗๑.๔๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สมาทปโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สมาทปกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ปญฺจงฺคุลิยตฺเถราปทานํ (๑๗๐) [๑๗๒] |๑๗๒.๕๐| ติสฺโส นามาสิ ภควา โลกนาโถ ^๓- นราสโภ ปวิสนฺตํ ^๔- คนฺธกุฏึ วิหารกุสลํ ^๕- มุนึ ฯ |๑๗๒.๕๑| สุคนฺธมาลฺยมาทาย อคมาสึ ชินนฺติกํ อปฺปสทฺโธ ^๖- จ สมฺพุทฺเธ ปญฺจงฺคุลิมทาสหํ ฯ |๑๗๒.๕๒| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ คนฺธมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปญฺจงฺคุลิสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ... จ ฯ ^๒ ม. อาเทยฺโย ฯ ยุ. อาเวยฺโย ฯ ^๓ ม. ยุ. โลกเชฏฺโฐ ฯ @^๔ ม. ปวิสติ ฯ ^๕ ม. วิหารกุสโล มุนิ ฯ ^๖ ยุ. อปฺปสาโทว สมฺพุทฺเธ ฯ |๑๗๒.๕๓| เทฺวสตฺตติมฺหิโต กปฺเป ราชา อาสึ สยมฺปโก ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๗๒.๕๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปญฺจงฺคุลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปญฺจงฺคุลิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ สุปาจริกณเวรี ขชฺชโก เทสปูชโก กณิกาโร สปฺปิทโท ยุธิโก ทุสฺสทายโก มาโฬ จ ปญฺจงฺคุลิโก จตุปญฺญาสคาถกาติ ฯ สุปาริจริยวคฺโค สตฺตรสโม ฯ --------- @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. สยมฺปโภ ฯ อฏฺฐารสโม กุมุทวคฺโค ปฐมํ กุมุทมาลิยตฺเถราปทานํ (๑๗๑) [๑๗๓] |๑๗๓.๑| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ มหาชาตสฺสโร อหุ ตตฺถโช รกฺขโส อาสึ โฆรรูโป มหพฺพโล ฯ |๑๗๓.๒| กุมุทํ ปุปฺผิตํ ^๑- ตตฺถ จกฺกมตฺตานิ ชายเร โอจินามิ จหํ ^๒- ปุปฺผํ ผลิโน สมิตํ ^๓- ตทา ฯ |๑๗๓.๓| อตฺถทสฺสี ตุ ภควา ทิปทินฺโท นราสโภ ปุปฺผํ สงฺโกจิตํ ทิสฺวา อาคจฺฉิ มม สนฺติเก ^๔- ฯ |๑๗๓.๔| อุปาคตญฺจ สมฺพุทฺธํ เทวเทวํ นราสภํ สพฺพญฺจ ปุปฺผํ ปคฺคยฺห พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๑๗๓.๕| ยาวตา หิมวนฺตสฺมึ ^๕- ยาว ^๖- มาลา ตทา อหุ ตาวจฺฉทนสมฺปนฺโน ^๗- อคมาสิ ตถาคโต ฯ |๑๗๓.๖| อฏฺฐารเส กปฺปสเต ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๗๓.๗| อิโต ปณฺณรเส กปฺเป สตฺตาเหสุํ ชนาธิปา สหสฺสรถนามา เต จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๗๓.๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. ยุ. ปุปฺผเต ฯ ^๒ ม. จตํ ฯ ^๓ โป. ม. ยุ. สมิตึ ฯ @^๔ ม. ยุ. สพฺพตฺถ สนฺติกํ ฯ ^๕ ม. หิมวนฺตนฺตา ฯ ยุ. หิมวนฺตโต ฯ @^๖ ม. ปริสา สา ตทา อหุ ฯ ยุ. ยาว สมฺมนฺตโต อหุ ฯ ^๗ ยุ. อคฺคจฺฉทนสมฺปนฺโน ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุมุทมาลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กุมุทมาลิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ นิสฺเสณีทายกตฺเถราปทานํ (๑๗๒) [๑๗๔] |๑๗๔.๙| โกณฺฑญฺญสฺส ภควโต โลกนาถสฺส ^๑- ตาทิโน อาโรหตฺถาย ปาสาทํ นิสฺเสณี การิตา มยา ฯ |๑๗๔.๑๐| เตน จิตฺตปฺปสาเทน อนุโภตฺวาน สมฺปทา ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๑๗๔.๑๑| เอกตึสมฺหิ กปฺปานํ สหสฺสมฺหิ ตโย มหา ^๒- สมฺพหุลา นาม ราชาโน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๗๔.๑๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นิสฺเสณีทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ นิสฺเสณีทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ รตฺติยปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๗๓) [๑๗๕] |๑๗๕.๑๓| มิคลุทฺโท ปุเร อาสึ อรญฺเญ กานเน อหํ วิปสฺสึ อทฺทสํ พุทฺธํ เทวเทวํ นราสภํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. โลกเชฏฺฐสฺส ฯ ^๒ ม. อหุํ ฯ ยุ. ตทา ฯ |๑๗๕.๑๔| รตฺติกํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา กุฏชํ ธรณีรุหํ สมูลํ ปคฺคเหตฺวาน อุปเนสึ มเหสิโน ฯ |๑๗๕.๑๕| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๗๕.๑๖| อิโต จ อฏฺฐเม กปฺเป สุปฺปสนฺนสนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ ^๑- มหพฺพโล ฯ |๑๗๕.๑๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา รตฺติยปุปฺผิโย ^๒- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ รตฺติยปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ อุทปานทายกตฺเถราปทานํ (๑๗๔) [๑๗๖] |๑๗๖.๑๘| วิปสฺสิโน ภควโต อุทปาโน กโต มยา ปิณฺฑปาตํ ^๓- คเหตฺวาน นิยฺยาเทสึ อหํ ตทา ฯ |๑๗๖.๑๙| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อุทปานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๗๖.๒๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ราชาโหสึ มหพฺพโล ฯ ยุ. ราชาโหสิ ... ฯ ^๒ ม. ยุ. รตฺติปุปฺผิโย ฯ @^๓ ม. ปิณฺฑปาตญฺจ ทตฺวาน ฯ ยุ. ปิณฺฑปาตญฺจ ททิตฺวาน ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุททานทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุทปานทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ สีหาสนทายกตฺเถราปทานํ (๑๗๕) [๑๗๗] |๑๗๗.๒๑| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ ปทุมุตฺตรนายเก ปสนฺนจิตฺโต สุมโน สีหาสนมทาสหํ ฯ |๑๗๗.๒๒| พหูหิ คนฺธมาเลหิ ^๑- ปรโลกสุขาวโห ^๒- ตตฺถ ปูชํ กริตฺวาน นิพฺพายติ พหุชฺชโน ฯ |๑๗๗.๒๓| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน วนฺทิตฺวา โพธิมุตฺตมํ กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๗๗.๒๔| ปณฺณรสสหสฺสมฺหิ กปฺปานํ อฏฺฐ อาสุ เต สิลุจฺจยสนามา จ ^๓- ราชาโน จกฺกวตฺติโน ฯ |๑๗๗.๒๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สีหาสนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สีหาสนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ปหูตคนฺธมาเลหิ ฯ ^๒ ม. ทิฏฺฐธมฺมสุขาวเห ฯ ^๓ ยุ. ว ฯ ฉฏฺฐํ มคฺคทตฺติกตฺเถราปทานํ (๑๗๖) [๑๗๘] |๑๗๘.๒๖| อโนมทสฺสิ ภควา ทิปทินฺโท นราสโภ ทิฏฺฐธมฺมสุขตฺถาย อพฺโภกาสมฺหิ จงฺกมิ ฯ |๑๗๘.๒๗| อุทฺธเต ปาเท ปุปฺผานิ โสภํ ^๑- มุทฺธนิ ติฏฺฐเร ปสนฺนจิตฺโต สุมโน วนฺทิตฺวา ปุปฺผโมกิรึ ฯ |๑๗๘.๒๘| วีสกปฺปสหสฺสมฺหิ อิโต ปญฺจ ชนา อหุํ ปุปฺผจฺฉทนิยา นาม จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๗๘.๒๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มคฺคทตฺติโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มคฺคทตฺติกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ เอกทีปิยตฺเถราปทานํ (๑๗๗) [๑๗๙] |๑๗๙.๓๐| ปทุมุตฺตรสฺส มุนิโน สลเฬ โพธิมุตฺตเม ปสนฺนจิตฺโต สุมโน เอกทีปํ อทาสหํ ฯ |๑๗๙.๓๑| ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ นิพฺพตฺเต ปุญฺญสญฺจเย ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ทีปทานสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ราสํ ฯ |๑๗๙.๓๒| โสฬเส กปฺปสหสฺเส อิโต ^๑- เต จตุโร ชนา จนฺทาภา นาม นาเมน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๗๙.๓๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกทีปิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกทีปิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ ภาณวารํ ฯ อฏฺฐมํ มณิปูชกตฺเถราปทานํ (๑๗๘) [๑๘๐] |๑๘๐.๓๔| โอเรน หิมวนฺตสฺส นทิกา สมฺปวตฺตถ ตสฺสา จานูปเขตฺตมฺหิ สยมฺภู วสเต ตทา ฯ |๑๘๐.๓๕| มณึ ปคฺคยฺห ปลฺลงฺกํ สาธุจิตฺตํ มโนรมํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๑๘๐.๓๖| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ มณึ อภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๘๐.๓๗| อิโต จ ทฺวาทเส กปฺเป สตรํสีสนามกา อฏฺฐ ^๒- เต ราชาโน อาสุํ จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๘๐.๓๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. กปฺปสหสฺเสโต เม ... ฯ ^๒ ยุ. อฏฺเฐเต ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มณิปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มณิปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ ติกิจฺฉกตฺเถราปทานํ (๑๗๙) [๑๘๑] |๑๘๑.๓๙| นคเร พนฺธุมติยา เวชฺโช อาสึ สุสิกฺขิโต อาตุรานํ สุทุกฺขีนํ ^๑- มหาชนสุขาวโห ฯ |๑๘๑.๔๐| พฺยาธิตํ สมณํ ทิสฺวา สีลวนฺตํ มหาชุตึ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน เภสชฺชมททึ ตทา ฯ |๑๘๑.๔๑| อโรโค อาสิ เตเนว สมโณ สํวุตินฺทฺริโย อโสโก นาม นาเมน อุปฏฺฐาโก วิปสฺสิโน ฯ |๑๘๑.๔๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ โอสถมทาสหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เภสชฺชสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๑๘๑.๔๓| อิโต จ อฏฺฐเม กปฺเป สพฺโพสถสนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๘๑.๔๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติกิจฺฉโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติกิจฺฉกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สทุกฺขานํ ฯ ทสมํ สงฺฆุปฏฺฐากตฺเถราปทานํ (๑๘๐) [๑๘๒] |๑๘๒.๔๕| เวสฺสภุมฺหิ ภควติ อาสึ ^๑- อารามิโก อหํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน อุปฏฺฐึ สงฺฆมุตฺตมํ ฯ |๑๘๒.๔๖| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อุปฏฺฐานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๘๒.๔๗| อิโต เต สตฺตเม กปฺเป สตฺเตวาสุํ สโมตฺถกา ^๒- สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๘๒.๔๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สงฺฆุปฏฺฐาโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สงฺฆุปฏฺฐากตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ กุมุโท อถ นิสฺเสณี รตฺติโก อุทปานโท สีหาสนี มคฺคปฺปโท ^๓- เอกทีปี มณิปฺปโท ติกิจฺฉโก อุปฏฺฐาโก เอกูนปญฺญาสคาถกาติ ฯ กุมุทวคฺโค อฏฺฐารสโม ฯ --------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อโหสารามิโก อหํ ฯ ^๒ ม. สโมทกา ฯ ยุ. สโมตฺถตา ฯ @^๓ โป. มาฬปฺปโท ฯ ม. มคฺคทโท ฯ ยุ. มคฺควโท ฯ ^๔ ม. เอกปญฺญาสคาถกาติ ฯ เอกูนวีสติโม กุฏชปุปฺผิยวคฺโค ปฐมํ กุฏชปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๘๑) [๑๘๓] |๑๘๓.๑| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ สตรํสีว อุตฺตมํ ^๑- ทิสํ อนุวิโลเกนฺตํ คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเส ฯ |๑๘๓.๒| กุฏชํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา สํวิตฺถกสโมตฺถกํ ^๒- รุกฺขโต โอจินิตฺวาน ผุสฺสสฺส อภิโรปยึ ฯ |๑๘๓.๓| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผํ อภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๘๓.๔| อิโต สตฺตรเส กปฺเป ตโย อาสึสุ ^๓- ปุปฺผิตา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๘๓.๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุฏชปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กุฏชปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ พนฺธุชีวกตฺเถราปทานํ (๑๘๒) [๑๘๔] |๑๘๔.๖| โสภิโต ^๔- นาม สมฺพุทฺโธ สยมฺภู สพฺภิวณฺณิโต สมาธึ โส สมาปนฺโน นิสีทิ ปพฺพตนฺตเร ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อุคฺคตํ ฯ ^๒ ม. สํวิตถตสโมตฺถตํ ฯ ยุ. หํ วิตฺถตสโมตฺถฏํ ฯ @^๓ ม. ตโย อาสุํ สุปุปฺผิตา ฯ ^๔ ม. ยุ. สิทฺธตฺโถ ฯ |๑๘๔.๗| ชาตสฺสเร คเวสนฺโต ทกชํ ปุปฺผมุตฺตมํ พนฺธุชีวกปุปฺผานิ อทฺทสํ สมนนฺตรํ ฯ |๑๘๔.๘| อุโภหตฺเถหิ ปคฺคยฺห อุปคจฺฉึ มหามุนึ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน โสภิตสฺสาภิโรปยึ ^๑- ฯ |๑๘๔.๙| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๘๔.๑๐| อิโต จตุทฺทเส กปฺเป เอโก อาสึ ชนาธิโป สมุทฺทกปฺโป นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๘๔.๑๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พนฺธุชีวโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ พนฺธุชีวกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ โกตุมฺพริยตฺเถราปทานํ (๑๘๓) [๑๘๕] |๑๘๕.๑๒| กณิการํว โชตนฺตํ นิสินฺนํ ปพฺพตนฺตเร อปฺปเมยฺยํว อุทธึ อุทฺธตํ ^๒- ธรณึ ยถา ฯ |๑๘๕.๑๓| ปุเรตํ ^๓- เทวสงฺเฆน นิสภาชานิยํ ยถา ฯ หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน อุปคญฺฉึ นรุตฺตมํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สิทฺธตฺถสฺสาภิโรปยึ ฯ ^๒ ม. วิตฺถตํ ฯ ^๓ ม. ปูชิตํ ฯ ยุ. ปเรตํ ฯ |๑๘๕.๑๔| สตฺต ปุปฺผานิ ปคฺคยฺห โกตุมฺพรํ สมากุลํ พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ สิขิโน โลกพนฺธุโน ฯ |๑๘๕.๑๕| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๘๕.๑๖| อิโต วีสติกปฺปมฺหิ มหาเนลสนามโก เอโก อาสึ มหาเตโช จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๘๕.๑๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โกตุมฺพริโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โกตุมฺพริยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ ปญฺจหตฺถิยตฺเถราปทานํ (๑๘๔) [๑๘๖] |๑๘๖.๑๘| ติสฺโส นามาสิ ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ปุรกฺขโต สาวเกหิ รถิยํ ปฏิปชฺชถ ฯ |๑๘๖.๑๙| ปญฺจ อุปฺปลหตฺถา จ จตุโอฏฺฐปิตา ^๑- มยา อาหุตึ ทาตุกาโมหํ ปุตฺโตมฺหิ ^๒- หิตสิทฺธิยา ฯ |๑๘๖.๒๐| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ คจฺฉนฺตํ อนฺตราปเณ พุทฺธรํสีหิ ^๓- ผุฏฺโฐมฺหิ ^๔- ปูเชสึ ทิปทุตฺตมํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จาตุรา ฐปิตา มยา ฯ ยุ. จตุโรฏฺฐปิตา มยา ฯ ^๒ ม. ปคฺคณฺหึ วตสิทฺธิยา ฯ @ยุ. มูโคมฺหิ ... ฯ ^๓ ยุ. พุทฺธรํสาภิ ฆุฏฺโฐมฺหิ ฯ ^๔ ม. ผุฏฺโฐสฺมิ ฯ |๑๘๖.๒๑| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๘๖.๒๒| อิโต เตรสกปฺปมฺหิ ปญฺจ สุลภสมฺมตา ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๘๖.๒๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปญฺจหตฺถิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปญฺจหตฺถิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ อิสิมุคฺคทายกตฺเถราปทานํ (๑๘๕) [๑๘๗] |๑๘๗.๒๔| อุเทนฺตํ สตรํสีว ปีตรํสีว ^๒- ภาณุมํ กกุธํ วิลสนฺตํว ปทุมุตฺตรนายกํ ฯ |๑๘๗.๒๕| อิสิมุคฺคํ ^๓- นิมนฺเตตฺวา มธุขุทฺเท อนีลเก ปาสาเทปิ ^๔- ฐิโต สนฺโต อทาสึ โลกพนฺธุโน ฯ |๑๘๗.๒๖| อฏฺฐสตสหสฺสานิ อเหสุํ พุทฺธสาวกา สพฺเพสํ ปตฺต ปูเรนฺตํ ตโต วาปิ ^๕- พหูตรํ ฯ |๑๘๗.๒๗| เตน จิตฺตปฺปสาเทน สุกฺกมูเลน โจทิโต กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปญฺจ สุสภสมฺมตา ฯ ยุ. ปญฺจาสุ สภาสมฺมตา ฯ ^๒ ยุ. อุคฺคตํ อิว ... ฯ @^๓ ม. อิสิมุคฺคานิ ปิสิตฺวา ฯ ยุ. อิสิมุคฺคา นิสนฺเทตฺวา ฯ ^๔ ม. ยุ. ... ว ฯ @^๕ ม. ยุ. จาปิ ฯ |๑๘๗.๒๘| จตฺตาฬีสมฺหิ สหสฺเส กปฺปานํ อฏฺฐตึสเต มหิสมนฺตนามา ^๑- เต จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๘๗.๒๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อิสิมุคฺคทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อิสิมุคฺคทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ โพธิอุปฏฺฐายกตฺเถราปทานํ (๑๘๖) [๑๘๘] |๑๘๘.๓๐| นคเร รมฺมวติยา อาสึ มุรชวาทโก ^๒- นิจฺจุปฏฺฐานยุตฺโตมฺหิ คโตหํ โพธิมุตฺตมํ ฯ |๑๘๘.๓๑| สายํ ปาตํ อุปฏฺฐิตฺวา สุกฺกมูเลน โจทิโต อฏฺฐารเส กปฺปสเต ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๘๘.๓๒| ปญฺจทเส กปฺปสเต อิโตโหสึ ^๓- ชนาธิโป ทมโถ ^๔- นาม นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๘๘.๓๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โพธิอุปฏฺฐายโก ^๕- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โพธิอุปฏฺฐายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อิสิมุคฺคสนามา เต ฯ ^๒ ยุ. มุรชนามโก ฯ ^๓ ยุ. ราชาโหสึ ฯ @^๔ ม. มุรโช ... ฯ ^๕ ม. โพธิอุปฏฺฐาโก ฯ สตฺตมํ เอกจินฺติกตฺเถราปทานํ (๑๘๗) [๑๘๙] |๑๘๙.๓๔| ยทา เทโว เทวกายา จวเต อายุสงฺขยา ตโย สทฺทา นิจฺฉรนฺติ เทวานํ อนุโมทตํ ฯ |๑๘๙.๓๕| อิโต โภ สุคตึ คจฺฉ มนุสฺสานํ สหพฺยตํ มนุสฺสภูโต สทฺธมฺเม ลภ สทฺธํ อนุตฺตรํ ฯ |๑๘๙.๓๖| สา เต สทฺธา นิวิฏฺฐสฺส ^๑- มูลชาตา ปติฏฺฐิตา ยาวชีวํ อสํหิรา สทฺธมฺเม สุปเวทิเต ฯ |๑๘๙.๓๗| กาเยน กุสลํ กตฺวา วาจาย กุสลํ พหุํ มนสา กุสลํ กตฺวา อพฺยาปชฺฌํ นิรูปธึ ฯ |๑๘๙.๓๘| ตโต อุปจิตํ ปุญฺญํ กตฺวา ทาเนน ตํ พหุํ อญฺเญปิ มจฺเจ สทฺธมฺเม พฺรหฺมจริเย นิเวสย ฯ |๑๘๙.๓๙| อิมาย อนุกมฺปาย เทวเทวํ ^๒- ยถาวิทู ภวนฺตํ อนุโมทนฺติ เอหิ เทว ปุนปฺปุนํ ฯ |๑๘๙.๔๐| สํวิคฺโคหํ ^๓- ตทา อาสึ เทวสงฺเฆ สมาคเต กํสุ นาม อหํ โยนึ คมิสฺสามิ อิโต จุโต ฯ |๑๘๙.๔๑| มม สํเวคมญฺญาย สมโณ ภาวิตินฺทฺริโย มมุทฺธริตุกาโม โส อาคจฺฉิ มม สนฺติเก ฯ |๑๘๙.๔๒| สุมโน นาม นาเมน ปทุมุตฺตรสาวโก อตฺถธมฺมานุสาสิตฺวา สํเวเชสิ มมํ ตทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. นิวิฏฺฐาสฺส ฯ ยุ. นวิฏฺฐาย ฯ ^๒ ม. เทวาเทวํ ฯ ^๓ ม. สํเวโค เม ตทา อาสิ ฯ @ยุ. สํวิคฺโคมฺหิ ตทา อาสึ ฯ |๑๘๙.๔๓| ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา พุทฺเธ จิตฺตํ ปสาทยึ อภิวาเทตฺวาปิ ^๑- สมฺพุทฺธํ ตตฺถ กาลํ กโต อหํ ฯ |๑๘๙.๔๔| อุปปชฺชึ ส ตตฺเถว สุกฺกมูเลน โจทิโต กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๘๙.๔๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกจินฺติโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกจินฺติกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ ติกณฺณิปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๘๘) [๑๙๐] |๑๙๐.๔๖| เทวภูโต อหํ สนฺโต อจฺฉราหิ ปุรกฺขโต ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวาน พุทฺธเสฏฺฐํ อนุสฺสรึ ฯ |๑๙๐.๔๗| ติกณฺณิปุปฺผํ ปคฺคยฺห สกํ จิตฺตํ ปสาทยึ พุทฺธมฺหิ ^๒- อภิโรเปสึ วิปสฺสิมฺหิ นราสเภ ฯ |๑๙๐.๔๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผํ อภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๙๐.๔๙| เตสตฺตติมฺหิโต กปฺเป จตุโรสุํ ^๓- รมุตฺตมา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ตํ ธีรํ อภิวาเทตฺวา ฯ ^๒ ยุ. พุทฺธสฺส ฯ ^๓ ยุ. จตุราสุํ นรุตฺตมา ฯ @ม. จตุราสุํ รมุตฺตมา ฯ |๑๙๐.๕๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติกณฺณิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติกณฺณิปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ เอกจาริยตฺเถราปทานํ (๑๘๙) [๑๙๑] |๑๙๑.๕๑| ตาวตึเสสุ เทเวสุ มหาโฆโส ตทา อหุ พุทฺโธ จ โลเก นิพฺพาติ มยญฺจมฺห สราคิโน ฯ |๑๙๑.๕๒| เตสํ สํเวคชาตานํ โสกสลฺลสมงฺคินํ สพเลน อุปตฺถทฺโธ อคมํ พุทฺธสนฺติเก ฯ |๑๙๑.๕๓| มนฺทารวํ คเหตฺวาน สงฺคีติ ^๑- อภินิมฺมิตํ ปรินิพฺพานกาลมฺหิ ^๒- พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๑๙๑.๕๔| สพฺเพ เทวานุโมทึสุ อจฺฉราโย จ เม ตทา กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๑๙๑.๕๕| สฏฺฐิกปฺปสหสฺสมฺหิ อิโต โสฬส เต ชนา มหามลฺลชนา นาม จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๙๑.๕๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. สํหิตํ ฯ ^๒ ม. ปรินิพฺพุตกาลมฺหิ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกจาริโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกจาริยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ติวณฺฏิปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๙๐) [๑๙๒] |๑๙๒.๕๗| อภิภุํ ^๑- เถรํ ปนิชฺฌาม สพฺเพ สงฺคมฺม เต มยํ ^๒- เตสํ นิชฺฌายมานานํ ปริฬาโห อชายถ ฯ |๑๙๒.๕๘| สุนนฺโท นาม นาเมน พุทฺธสฺส สาวโก ตทา ธมฺมทสฺสิสฺส มุนิโน อาคญฺฉิ มม สนฺติเก ฯ |๑๙๒.๕๙| เย เม ปฏฺฐจรา อาสุํ เต เม ปุปฺผํ อทุํ ตทา ตาหํ ปุปฺผํ คเหตฺวาน สาวเก อภิโรปยึ ฯ |๑๙๒.๖๐| โสหํ กาลํ กโต ตตฺถ ปุนาปิ อุปปชฺชหํ อฏฺฐารเส กปฺปสเต วินิปาตํ น คญฺฉหํ ฯ |๑๙๒.๖๑| เตรเสโต กปฺปสเต อฏฺฐาสุํ ธูมเกตุโน สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๙๒.๖๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติวณฺฏิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติวณฺฏิปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อภิภูตํ ปนิชฺฌนฺติ ฯ ยุ. อภิภุํ โว ปนิชฺฌนฺติ ฯ ^๒ ม. ... มมํ ฯ อุทฺทานํ กุฏชา ^๑- พนฺธุชีวี จ โกตุมฺพริกหตฺถิโย อิสิมุคฺโค จ โพธิ จ เอกจินฺตี ติกณฺณิโก เอกจารี ติวณฺฏี จ คาถา สฏฺฐี ^๒- ปกิตฺติตาติ ฯ กุฏชปุปฺผิยวคฺโค เอกูนวีสติโม ฯ ------------------ วีสติโม ตมาลปุปฺผิยวคฺโค ปฐมํ ตมาลปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๑๙๑) [๑๙๓] |๑๙๓.๑| จุลฺลาสีติสหสฺสานิ ถมฺโภ โสวณฺณโย อหุ เทวลฏฺฐิปฏิภาคํ วิมานํ เม สุนิมฺมิตํ ฯ |๑๙๓.๒| ตมาลปุปฺผํ ปคฺคยฺห วิปฺปสนฺเนน เจตสา พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ สิขิโน โลกพนฺธุโน ฯ |๑๙๓.๓| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๙๓.๔| อิโต วีสติเม กปฺเป จนฺทติตฺโตติ เอกโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๙๓.๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. เอกโช ฯ ^๒ ม. ทฺวาสฏฺฐี กิตฺติตาติ ฯ ยุ. พาสฏฺฐี ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตมาลปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตมาลปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ ติณสนฺถารทายกตฺเถราปทานํ (๑๙๒) [๑๙๔] |๑๙๔.๖| ยทา ^๑- วนวาสิโก อิสิ ติณํ ลายามิ สตฺถุโน สพฺเพ ปทกฺขิณาวตฺตา ปฐพฺยา นิปตึสุ เต ฯ |๑๙๔.๗| ตมหํ ติณมาทาย สนฺถรึ ธรณิมุตฺตเม ตีเณว ^๒- ตาลปตฺตานิ อาหริตฺวานหํ ตทา ฯ |๑๙๔.๘| ติทณฺเฑ ^๓- ฉทนํ กตฺวา สิทฺธตฺถสฺส อทาสหํ สตฺตาหํ ธารยุํ ตตฺถ ^๔- เทวมานุส สตฺถุโน ฯ |๑๙๔.๙| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ติณํ อททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ติณทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๙๔.๑๐| ปญฺจสฏฺฐิมฺหิโต กปฺเป จตฺตาโรสุํ มหทฺธนา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๙๔.๑๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติณสนฺถารทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติณสนฺถารทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยทา วนวาสึ อิสิ ติณํ ลายติ สตฺถุโน ฯ ยุ. ยํ ... ฯ @^๒ ยุ. ตีเณ จ ฯ ^๓ ม. ติเณสุ ... ฯ ยุ. ตํ ติณํ ... ฯ ^๔ ม. ตสฺส ฯ ตติยํ ขณฺฑผุลฺลิยตฺเถราปทานํ ^๑- (๑๙๓) [๑๙๕] |๑๙๕.๑๒| ผุสฺสสฺส โข ภควโต ถูโป อาสิ มหาวเน กุญฺชเรหิ ตทา ภินฺโน สํรูโฬฺห ^๒- ปาทโป ตหึ ฯ |๑๙๕.๑๓| วิสมญฺจ สมํ กตฺวา สุธาปิณฺฑํ อทาสหํ ติโลกครุโน ตสฺส คุเณหิ ปริโตสิโต ฯ |๑๙๕.๑๔| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สุธาปิณฺฑสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๙๕.๑๕| สตฺตสตฺตติกปฺปมฺหิ ชิตเสนาสุํ โสฬส สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๙๕.๑๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ขณฺฑผุลฺลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ขณฺฑผุลฺลิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ อโสกปูชกตฺเถราปทานํ (๑๙๔) [๑๙๖] |๑๙๖.๑๗| ติปุรายํ ^๓- ปุเร รมฺเม ราชุยฺยานํ อหุ ตทา อุยฺยานปาโล ตตฺถาสึ รญฺโญ ปฏฺฐจโร อหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ขณุฑปุลฺลิยตฺเถราปทานํ ฯ ^๒ ม. ปรุฏฺโฐ ฯ ^๓ ม. ยุ. ติวรายํ ฯ |๑๙๖.๑๘| ปทุโม นาม นาเมน สยมฺภู สปฺปโต ^๑- อหุ นิสินฺนํ ปุณฺฑรีกมฺหิ ฉายา น ชหิตํ มุนึ ฯ |๑๙๖.๑๙| อโสกํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา ปิณฺฑิภารํ สุทสฺสนํ พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ ชลชุตฺตมนามิโน ฯ |๑๙๖.๒๐| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผํ อภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๙๖.๒๑| สตฺตติมฺหิ อิโต กปฺเป โสฬส อรณญฺชหา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๑๙๖.๒๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อโสกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อโสกปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ องฺโกลกตฺเถราปทานํ (๑๙๕) [๑๙๗] |๑๙๗.๒๓| องฺโกลํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา มาลาวรสโมคตํ ^๒- โอจินิตฺวาน ตํ ปุปฺผํ อคมํ พุทฺธสนฺติเก ฯ |๑๙๗.๒๔| สิทฺธตฺโถ ตมฺหิ สมเย ปฏิลีโน มหามุนิ มุหุตฺตํ ปฏิมาเนตฺวา คุหายํ ปุปฺผโมกิรึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. ยุ. สปฺปโภ ฯ ^๒ ม. มาลาวรํ สโกสกํ ฯ |๑๙๗.๒๕| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผํ อภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ^๑- ผลํ ฯ |๑๙๗.๒๖| ฉตฺตึสมฺหิ อิโต กปฺเป อาเสโก เทวคชฺชิโต สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๙๗.๒๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา องฺโกลโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ องฺโกลกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ กิสลยปูชกตฺเถราปทานํ (๑๙๖) [๑๙๘] |๑๙๘.๒๘| นคเร ทฺวารวติยา มาลาวจฺโฉ มมํ อหุ อุทปาโน จ ตตฺเถว ปาทปานํ วิโรหโน ฯ |๑๙๘.๒๙| สพเลน อุปตฺถทฺโธ สิทฺธตฺโถ อปราชิโต มมานุกมฺปมาโน โส คจฺฉเต อนิลญฺชเส ฯ |๑๙๘.๓๐| อญฺญํ กิญฺจิ น ปสฺสามิ ปูชาโยคฺคํ มเหสิโน อโสกปลฺลวํ ทิสฺวา อากาเส อุกฺขิปึ อหํ ฯ |๑๙๘.๓๑| พุทฺธสฺส เต กิสลยา คจฺฉโต ยนฺติ ปจฺฉโต ตาหํ ^๒- ทิสฺวาน สํวิชึ อโห พุทฺธสฺสุฬารตา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํ ฯ ^๒ ยุ. โสหํ ... ตํ อิทฺธึ ฯ อโห พุทฺธสฺส ปูชกา ฯ |๑๙๘.๓๒| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ปลฺลวํ อภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๑๙๘.๓๓| สตฺตวีเส ^๑- อิโต กปฺเป เอโก เอกิสฺสโร อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๙๘.๓๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กิสลยปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กิสลยปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ตินฺทุกทายกตฺเถราปทานํ (๑๙๗) [๑๙๙] |๑๙๙.๓๕| คิริทุคฺคจโร อาสึ มกฺกโฏ ถามเวคิโก ผลินํ ตินฺทุกํ ทิสฺวา พุทฺธเสฏฺฐํ อนุสฺสรึ ฯ |๑๙๙.๓๖| นิกฺขมิตฺวา กติปาหํ วิจินึ โลกนายกํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน สิทฺธตฺถํ ติภวนฺตคุํ ฯ |๑๙๙.๓๗| มม สงฺกปฺปมญฺญาย สตฺถา โลเก อนุตฺตโร ขีณาสวสหสฺเสหิ อาคญฺฉิ มม สนฺติเก ฯ |๑๙๙.๓๘| ปามุชฺชํ ชนยิตฺวาน ผลหตฺโถ อุปาคมึ ปฏิคฺคเหสิ ภควา สพฺพญฺญู วทตํ วโร ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สตฺตตึเส ฯ |๑๙๙.๓๙| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ผลํ อททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ผลทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๑๙๙.๔๐| สตฺตปญฺญาสกปฺปมฺหิ อุปนนฺทสนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๑๙๙.๔๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตินฺทุกทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตินฺทุกทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ คิริเนลมุฏฺฐิปูชกตฺเถราปทานํ ^๑- (๑๙๘) [๒๐๐] |๒๐๐.๔๒| สุเมโธ นาม ภควา โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ปจฺฉิเม อนุกมฺปาย ปธานํ ปทหิ ชิโน ฯ |๒๐๐.๔๓| ตสฺส จงฺกมมานสฺส ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน คิริเนลสฺส ปุปฺผานํ มุฏฺฐึ พุทฺธสฺส โรปยึ ฯ |๒๐๐.๔๔| เตน จิตฺตปฺปสาเทน สุกฺกมูเลน โจทิโต ตึสกปฺปสหสฺสานิ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๒๐๐.๔๕| เตวีสติกปฺปสเต สุเนโล นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน เอโก อาสึ มหพฺพโล ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. มุฏฺฐิปูชกตฺเถราปทานํ ฯ |๒๐๐.๔๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา คิริเนลมุฏฺฐิปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ คิริเนลมุฏฺฐิปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ ติกณฺฑิปุปฺผิยตฺเถราปทานํ ^๑- (๑๙๙) [๒๐๑] |๒๐๑.๔๗| สุมงฺคโลติ นาเมน สยมฺภู อปราชิโต ปวนา นิกฺขมิตฺวาน นครํ ปาวิสิ ชิโน ฯ |๒๐๑.๔๘| ปิณฺฑจารํ จริตฺวาน นิกฺขมฺม นครา มุนิ กตกิจฺโจว สมฺพุทฺโธ โส วสิ วนมนฺตเร ฯ |๒๐๑.๔๙| ติกณฺฑิปุปฺผํ ^๒- ปคฺคยฺห พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน สยมฺภุสฺส มเหสิโน ฯ |๒๐๑.๕๐| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๐๑.๕๑| ฉฬาสีติมฺหิโต กปฺเป อปเสลาสนามโก ^๓- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๐๑.๕๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. กึกณิกปุปฺผิยตฺ ... ฯ ^๒ ม. กึกณิปุปฺผํ ฯ ^๓ ม. อปิลาสิสนามโก ฯ @ยุ. อปิลาปิยนามโก ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติกณฺฑิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติกณฺฑิปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ยูถิกปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๐๐) [๒๐๒] |๒๐๒.๕๓| ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห ปวนา นิกฺขมิตฺวาน วิหารํ ยาติ จกฺขุมา ฯ |๒๐๒.๕๔| อุโภหตฺเถหิ ปคฺคยฺห ยูถิกํ ปุปฺผมุตฺตมํ พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ เมตฺตจิตฺตสฺส ตาทิโน ฯ |๒๐๒.๕๕| เตน จิตฺตปฺปสาเทน อนุโภตฺวาน สมฺปทา กปฺปานํ สตสหสฺสํ ทุคฺคตึ นูปปชฺชหํ ฯ |๒๐๒.๕๖| อิโต ปญฺญาสกปฺเปสุ เอโก อาสิ ^๑- ชนาธิโป สมิตนนฺทโน นาม จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๐๒.๕๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ยูถิกปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ยูถิกปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. อาสึ ฯ อุทฺทานํ ตมาลิ ติณสนฺถาโร ขณฺฑผุลฺลิ อโสกิโย องฺโกลโก กิสลโย ตินฺทุโก เนลปุปฺผิโย ติกณฺฑิโก จ ยูถิโก คาถา ปญฺญาส อฏฺฐ จ ฯ ตมาลปุปฺผิยวคฺโค วีสติโม ฯ อถ วคฺคุทฺทานํ ภิกฺขทายิ ปริวาโร เสเรยฺโย โสภิโต ตถา ฉตฺโต จ พนฺธุชีวิ จ สุปาริจริโยปิจ กุมุโท กุฏโช เจว ตมาลิ ทสโม กโต ฉ สตานิ จ คาถานํ ฉสฏฺฐิ จ ตตุตฺตริ ฯ ภิกฺขวคฺคทสกํ ทุติยสตกํ สมตฺตํ ฯ เอกวีสติโม กณิการปุปฺผิยวคฺโค ปฐมํ กณิการปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๐๑) [๒๐๓] |๒๐๓.๑| กณิการํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา โอจินิตฺวานหํ ตทา ติสฺสสฺส อภิโรเปสึ โอฆติณฺณสฺส ตาทิโน ฯ |๒๐๓.๒| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๐๓.๓| ปญฺจตึเส อิโต กปฺเป อรุณปาโลติ ^๑- วิสฺสุโต สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๐๓.๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กณิการปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กณิการปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ มิเนลปุปฺผิยตฺเถราปทานํ ^๒- (๒๐๒) [๒๐๔] |๒๐๔.๕| สุวณฺณวณฺโณ ภควา สตรํสี ปภาวโร ^๓- จงฺกมนํ สมารูโฬฺห เมตฺตจิตฺโต สิขิ ^๔- สโต ฯ |๒๐๔.๖| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน โถเมตฺวา ^๕- ญาณมุตฺตมํ มิเนลปุปฺผํ ปคฺคยฺห พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อรุณปาลีติ ฯ ^๒ ยุ. วิเนล ... ฯ ^๓ ม. ยุ. ปตาปวา ฯ ^๔ ยุ. สิขี สิโต ฯ @^๕ ม. ยุ. วนฺทิตฺวา ฯ |๒๐๔.๗| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๐๔.๘| เอกูนตึเส กปฺปมฺหิ สุเมฆฆนนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๐๔.๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มิเนลปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มิเนลปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ กึกณิกปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๐๓) [๒๐๕] |๒๐๕.๑๐| กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส สพฺพญฺญู โลกนายโก โอทกํ ทหโมคฺคยฺห สินายิ โลกนายโก ฯ |๒๐๕.๑๑| ปคฺคยฺห กึกณิปุปฺผํ วิปสฺสิสฺสาภิโรปยึ อุทคฺคจิตฺโต สุมโน ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๒๐๕.๑๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๐๕.๑๓| สตฺตวีสติกปฺปมฺหิ ราชา ภิมรโถ อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๐๕.๑๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กึกณิกปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กึกณิกปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ ตรณิยตฺเถราปทานํ (๒๐๔) [๒๐๖] |๒๐๖.๑๕| อตฺถทสฺสี ตุ ภควา ทิปทินฺโท นราสโภ ปุรกฺขโต สาวเกหิ คงฺคาตีรํ อุปาคมิ ฯ |๒๐๖.๑๖| สมติตฺติ กากเปยฺยา คงฺคา อาสิ ทุรุตฺตรา อุตฺตารยึ ภิกฺขุสงฺฆํ พุทฺธญฺจ ทิปทุตฺตมํ ฯ |๒๐๖.๑๗| อฏฺฐารเส กปฺปสเต ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ตรณาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๐๖.๑๘| เตรสิโต กปฺปสเต ปญฺจ สพฺโพภวา อหุํ สตฺตรตนสมฺปนฺนา ^[๑]- จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๐๖.๑๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตรณิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตรณิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปจฺฉิเม จ ภเว อสฺมึ ฌาโตหํ พฺราหฺมเณ กุเล @ สทฺธึ ตีหิ สหาเยหิ ปพฺพชึ สตถุสาสเน ฯ ปญฺจมํ นิคฺคุณฺฑิปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๐๕) [๒๐๗] |๒๐๗.๒๐| วิปสฺสิสฺส ภควโต อาสึ อารามิโก อหํ นิคฺคุณฺฑิปุปฺผํ ปคฺคยฺห พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๒๐๗.๒๑| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ฯ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๐๗.๒๒| ปญฺจตฺตึเส ^๑- อิโต กปฺเป เอโก อาสึ ชนาธิโป มหาปตาโป นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๐๗.๒๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นิคฺคุณฺฑิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ นิคฺคุณฺฑิปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ อุทกทายกตฺเถราปทานํ (๒๐๖) [๒๐๘] |๒๐๘.๒๔| ภุญฺชนฺตํ สมณํ ทิสฺวา วิปฺปสนฺนมนาวิลํ ฆเฏโนทกมาทาย สิทฺธตฺถสฺส อทาสหํ ฯ |๒๐๘.๒๕| นิมฺมโล โหมหํ อชฺช วิมโล ขีณสํสโย ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ ผลํ นิพฺพตฺตเต มม ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปญฺจวีเส ฯ |๒๐๘.๒๖| จตุนวุเต อิโต กปฺเป อุทกํ ^๑- อททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อุทกทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๐๘.๒๗| เอกสฏฺฐิมฺหิโต กปฺเป เอโกว วิมโล อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล |๒๐๘.๒๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุทกทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุทกทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ สลฬมาลิยตฺเถราปทานํ (๒๐๗) [๒๐๙] |๒๐๙.๒๙| กณิการํว โชตนฺตํ นิสินฺนํ ปพฺพตนฺตเร โอภาเสนฺตํ ทิสา สพฺพา สิทฺธตฺถํ นรสารถึ ฯ |๒๐๙.๓๐| ธนุํ อเพชฺฌํ ^๒- กตฺวาน อุสุํ สนฺธายหํ ^๓- ตทา ปุปฺผํ สวณฺฏํ เฉตฺวาน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๒๐๙.๓๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๐๙.๓๒| เอกปญฺญาสิโต กปฺเป เอโก อาสิ ชุตินฺธโร สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อุทกํ ยมทาสหํ ฯ ยุ. อุทกํ ยํ ตทา อหํ ฯ ^๒ ม. อทฺเวชฺฌํ ฯ ยุ. อเทชฺฌํ ฯ @^๓ ม. สนฺนยฺหหํ ฯ |๒๐๙.๓๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สลฬมาลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สลฬมาลิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ โกรณฺฑปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๐๘) [๒๑๐] |๒๑๐.๓๔| อกฺกนฺตญฺจ ปทํ ทิสฺวา จกฺกาลงฺการภูสิตํ ปเทนานุปทํ ยนฺโต วิปสฺสิสฺส มเหสิโน ฯ |๒๑๐.๓๕| โกรณฺฑํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา สมูลํ ปูชิตํ มยา หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน อวนฺทึ ปทมุตฺตมํ ฯ |๒๑๐.๓๖| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ^๑- ผลํ ฯ |๒๑๐.๓๗| สตฺตปญฺญาสกปฺปมฺหิ เอโก วีตมโล อหุ สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๑๐.๓๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โกรณฺฑปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โกรณฺฑปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ปทปูชายิทํ ผลํ ฯ นวมํ อาธารทายกตฺเถราปทานํ (๒๐๙) [๒๑๑] |๒๑๑.๓๙| อาธารกํ มยา ทินฺนํ สิขิโน โลกพนฺธุโน ธาเรมิ ปฐวึ สพฺพํ เกวลํ วสุธํ อิมํ ฯ |๒๑๑.๔๐| กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๒๑๑.๔๑| สตฺตวีเส อิโต กปฺเป อเหสุํ จตุโร ชนา สมนฺตวรุณา ^๑- นาม จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๑๑.๔๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อาธารทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อาธารทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ปาปนิวาริยตฺเถราปทานํ ^๒- (๒๑๐) [๒๑๒] |๒๑๒.๔๓| ติสฺสสฺส ^๓- หิ ^๔- ภควโต เทวเทวสฺส ตาทิโน ฯ เอกจฺฉตฺตํ มยา ทินฺนํ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๒๑๒.๔๔| นิวุตํ โหติ เม ปาปํ กุสลสฺสูปสมฺปทา อากาเส ฉตฺตํ ธาเรนฺติ ปุพฺพกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สมนฺตวรณา นาม ฯ ^๒ ยุ. วาตาตปนิวาริย ... ฯ ^๓ ยุ. ติสฺสสฺสาหํ ฯ @^๔ ม. ตุ ฯ |๒๑๒.๔๕| จริมํ วตฺตเต มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๒๑๒.๔๖| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ฉตฺตมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ฉตฺตทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๑๒.๔๗| เทฺวสตฺตติ อิโต กปฺเป อฏฺฐาสึสุ ชนาธิปา มหานิทานนาเมน ราชาโน จกฺกวตฺติโน ฯ |๒๑๒.๔๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปาปนิวาริโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปาปนิวาริยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ กณิกาโร มิเนลญฺจ กึกณิ ตารเณน จ นิคฺคุณฺฑิปุปฺผํ ทกโท สลโฬ จ กุรณฺฑโก อาธารทานํ ปาปญฺจ อฏฺฐตาฬีส คาถกา ฯ กณิการปุปฺผิยวคฺโค เอกวีสติโม ฯ ----------------- พาวีสติโม หตฺถิวคฺโค ปฐมํ หตฺถิทายกตฺเถราปทานํ (๒๑๑) [๒๑๓] |๒๑๓.๑| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน นาคเสฏฺโฐ มยา ทินฺโน อีสาทนฺโต อุรูฬฺหโว ฯ |๒๑๓.๒| อุตฺตมตฺถํ อนุโภมิ สนฺติปทมนุตฺตรํ นาคทานํ มยา ทินฺนํ สพฺพโลกหิเตสิโน ฯ |๒๑๓.๓| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ นาคมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ นาคทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๑๓.๔| อฏฺฐสตฺตติกปฺปมฺหิ โสฬสาสึสุ ขตฺติยา สมนฺตปาสาทิกา นาม จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๑๓.๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา หตฺถิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ หตฺถิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ ปานธิทายกตฺเถราปทานํ (๒๑๒) [๒๑๔] |๒๑๔.๖| อรญฺญิกสฺส ฌายิโน เมตฺตจิตฺตตปสฺสิโน ^๑- ธมฺมสฺส ^๒- ภาวิตตฺตสฺส อทาสึ ปานธึ อหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อรญฺญิกสฺส อิสิโน จิรรตฺตตปสฺสิโน ฯ ^๒ ม. วุทฺธสฺส ฯ ยุ. วทฺธสฺส ฯ |๒๑๔.๗| เตน กมฺเมน ทิปทินฺท โลกเชฏฺฐ นราสภ ทิพฺพยานํ อนุโภมิ ปุพฺพกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๑๔.๘| จตุนวุเต ^๑- อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปานธิสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๒๑๔.๙| สตฺตสตฺตติมฺหิโต กปฺเป อฏฺฐ อาสึสุ ขตฺติยา สุยานา นาม นาเมน จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๑๔.๑๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปานธิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปานธิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ สจฺจสญฺญกตฺเถราปทานํ (๒๑๓) [๒๑๕] |๒๑๕.๑๑| เวสฺสภู นาม ภควา ^๒- ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต เทเสติ อริยสจฺจานิ นิพฺพาเปนฺโต มหาชนํ ฯ |๒๑๕.๑๒| ปรมการุญฺญปตฺโตมฺหิ สมิตึ อคมาสหํ โสหํ นิสินฺนโก สนฺโต ธมฺมํ อสฺโสสิ สตฺถุโน |๒๑๕.๑๓| ตสฺสาหํ ธมฺมํ สุตฺวาน เทวโลกํ อคจฺฉหํ ตึส กปฺปานิ เทเวสุ อวสึ ตตฺถหํ ปุเร ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. เอกูนวุเต ฯ ^๒ ม. ยุ. เวสฺสภู ตมฺหิ สมเย ฯ |๒๑๕.๑๔| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สจฺจสญฺญายิทํ ผลํ ฯ |๒๑๕.๑๕| ฉพฺพีสมฺหิ อิโต กปฺเป เอโก อาสึ ชนาธิโป เอกผุสฺสิตนาโมว จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๑๕.๑๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สจฺจสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สจฺจสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ เอกสญฺญกตฺเถราปทานํ (๒๑๔) [๒๑๖] |๒๑๖.๑๗| ทุมคฺเค ปํสุกูลิกํ ลคฺคํ ทิสฺวาน สตฺถุโน อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน ปํสุกูลํ อวนฺทิหํ ฯ |๒๑๖.๑๘| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๑๖.๑๙| ปญฺจวีเส อิโต กปฺเป เอโก อาสึ ชนาธิโป อมิตาโภติ นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๑๖.๒๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ รํสิสญฺญกตฺเถราปทานํ (๒๑๕) [๒๑๗] |๒๑๗.๒๑| อุเทนฺตํ สตรํสีว ปีตรํสีว ^๑- ภาณุมํ พฺยคฺฆุสภํว ปวรํ สุชาตํ ปพฺพตนฺตเร ฯ |๒๑๗.๒๒| พุทฺธสฺส อานุภาโว โส ชลเต ปพฺพตนฺตเร รํเส จิตฺตํ ปสาเทตฺวา กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ ฯ |๒๑๗.๒๓| อวเสเสสุ กปฺเปสุ กุสลํ กริตํ ^๒- มยา เตน จิตฺตปฺปสาเทน พุทฺธานุสฺสติยาปิจ ฯ |๒๑๗.๒๔| ตึสกปฺปสหสฺเสโต ยํ สญฺญมลภึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธสญฺญายิทํ ผลํ ฯ |๒๑๗.๒๕| สตฺตปญฺญาสกปฺปมฺหิ เอโก อาสึ ชนาธิโป สุชาโต นาม นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๑๗.๒๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา รํสิสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ รํสิสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. วีตรํสีว ฯ ^๒ ม. จริตํ ฯ ยุ. ตีริตํ ฯ ฉฏฺฐํ สนฺธิตตฺเถราปทานํ (๒๑๖) [๒๑๘] |๒๑๘.๒๗| อสฺสตฺเถ หริโตภาเส สํวิรูฬฺหมฺหิ ปาทเป เอกํ พุทฺธคตํ สญฺญํ อลภิตฺถํ ^๑- ปฏิสฺสโต ฯ |๒๑๘.๒๘| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ตทา ^[๒]- ตสฺสา สญฺญาย วาหสา ปตฺโต เม อาสวกฺขโย ฯ |๒๑๘.๒๙| อิโต เตรสกปฺปมฺหิ วนิทฺโธ ^๓- นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๑๘.๓๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สนฺธิโต เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สนฺธิตตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ตาลวณฺฏทายกตฺเถราปทานํ (๒๑๗) [๒๑๙] |๒๑๙.๓๑| ตาลวณฺฏํ มยา ทินฺนํ ติสฺสสฺส ทิพฺพจกฺขุโน ^๔- คิมฺหํ นิพฺพาปนตฺถาย ปริฬาโหปสนฺติยา ฯ |๒๑๙.๓๒| สนฺนิพฺพาเปมิ ราคคฺคึ โทสคฺคิญฺจ ตทุตฺตรึ นิพฺพาเปมิ จ โมหคฺคึ ตาลวณฺฏสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อลภึหํ ฯ ^๒ ยุ. ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธสญฺญายิทํ ผลํ ฯ @^๓ ม. ยุ. ธนิฏฺโฐ ฯ ^๔ โป. ม. ยุ. ติสฺสสฺสาทิจฺจพนฺธุโน ฯ |๒๑๙.๓๓| กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๒๑๙.๓๔| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ตาลวณฺฏสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๑๙.๓๕| เตสฏฺฐิมฺหิ อิโต กปฺเป มหารามสนามโก ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๑๙.๓๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตาลวณฺฏทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตาลวณฺฏทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ อกฺกนฺตสญฺญกตฺเถราปทานํ (๒๑๘) [๒๒๐] |๒๒๐.๓๗| กุสาฏกํ คเหตฺวาน อุปชฺฌายสฺส ปารุเป ^๒- มนฺตญฺจ อนุสิกฺขามิ คณฺฑเภทสฺส ^๓- ปตฺติยา ฯ |๒๒๐.๓๘| อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ อุสภํ ปวรํ อคฺคํ ติสฺสํ พุทฺธํ คชุตฺตมํ ^๔- ฯ |๒๒๐.๓๙| กุสาฏกํ ปตฺถริตํ อกฺกมนฺตํ นรุตฺตมํ สมุคฺคตํ มหาวีรํ โลกเชฏฺฐํ นราสภํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. มหารามาสุนามกา ฯ ^๒ ม. ยุ. อุปชฺฌายสฺสหํ ปุเร ฯ ... มหพฺพลา @^๓ ม. คนฺถาโทสสฺส ฯ ^๔ ม. คณุตฺตมํ ฯ |๒๒๐.๔๐| ทิสฺวา ตํ โลกปชฺโชตํ วิมลํ จนฺทสนฺนิภํ อวนฺทึ สตฺถุโน ปาเท วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๒๒๐.๔๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ อทาสึ กุสาฏกํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ กุสาฏกสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๒๐.๔๒| สตฺตตึเส อิโต กปฺเป เอโก อาสึ ชนาธิโป สุนนฺโท นาม นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๒๐.๔๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อกฺกนฺตสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อกฺกนฺตสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ สปฺปิทายกตฺเถราปทานํ (๒๑๙) [๒๒๑] |๒๒๑.๔๔| นิสินฺโน ปาสาทวเร นารีคณปุรกฺขโต พฺยาธิตํ สมณํ ทิสฺวา อตินาเมสหํ ฆรํ ฯ |๒๒๑.๔๕| อุปวิฏฺฐํ มหาวีรํ เทวเทวํ นราสภํ สปฺปิเตลํ มยา ทินฺนํ สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน ฯ |๒๒๑.๔๖| ปสฺสทฺธทรถํ ทิสฺวา วิปฺปสนฺนมุขินฺทฺริยํ วนฺทิตฺวา สตฺถุโน ปาเท อนุสํสาวยึ ปุเร ฯ |๒๒๑.๔๗| ทิสฺวา มํ สุปสนฺนนฺตํ อิทฺธิยา ปารมึ คโต นภํ อพฺภุคฺคมิ วีโร หํสราชาว อมฺพเร ฯ |๒๒๑.๔๘| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สปฺปิเตลสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๒๑.๔๙| อิโต สตฺตรเส กปฺเป ทุติเทวสนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๒๑.๕๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สปฺปิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สปฺปิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ปาปนิวาริยตฺเถราปทานํ (๒๒๐) [๒๒๒] |๒๒๒.๕๑| ปิยทสฺสิสฺส ภควโต จงฺกมํ โสธิตํ มยา นฬเกหิ ปฏิจฺฉนฺนํ วาตาตปนิวารณํ ฯ |๒๒๒.๕๒| ปาปํ วิวชฺชนตฺถาย กุสลสฺสูปสมฺปทา กิเลสานํ ปหานาย ปทหึ สตฺถุสาสเน ฯ |๒๒๒.๕๓| อิโต เอกาทเส กปฺเป อคฺคิเตโชติ ^๑- วิสฺสุโต สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อคฺคิเทโวติ ฯ |๒๒๒.๕๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปาปนิวาริโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปาปนิวาริยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ หตฺถิ ปานธิ สจฺจญฺจ เอกสญฺญิ จ รํสิโย สนฺธิโต ตาลวณฺฏิ จ ตถา อกฺกนฺตสญฺญโก สปฺปิ ปาปนิวารี จ จตุปญฺญาส คาถกาติ ฯ หตฺถิวคฺโค พาวีสติโม ฯ --------- เตวีสติโม อาลมฺพนทายกวคฺโค ปฐมํ อาลมฺพนทายกตฺเถราปทานํ (๒๒๑) [๒๒๓] |๒๒๓.๑| อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต โลกเชฏฺฐสฺส ตาทิโน อาลมฺพนํ มยา ทินฺนํ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๒๒๓.๒| ธรณึ ปฏิปชฺชามิ วิปุลํ สาครปฺปรํ ^๑- ปาเณสุ จ อิสฺสริยํ วตฺเตมิ วสุธาย จ ฯ |๒๒๓.๓| กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ ฯ |๒๒๓.๔| อิโต เทฺวสฏฺฐิกปฺปมฺหิ ตโย อาสึสุ ขตฺติยา เอกาทสฺสิตนามา ^๒- เต จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๒๓.๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อาลมฺพนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อาลมฺพนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ อชินทายกตฺเถราปทานํ (๒๒๒) [๒๒๔] |๒๒๔.๖| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป คณสนฺถารโก อหํ อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. สาครมฺพุทฺธํ ฯ ยุ. สาครมฺพรํ ฯ ^๒ ม. ยุ. เอกาปสฺสิตนามา ฯ |๒๒๔.๗| จมฺมขณฺฑํ มยา ทินฺนํ สิขิโน โลกพนฺธุโน เตน กมฺเมน ทิปทินฺท โลกเชฏฺฐ นราสภ ฯ |๒๒๔.๘| สมฺปตฺตึ อนุโภตฺวาน กิเลเส ฌาปยึ อหํ ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน ฯ |๒๒๔.๙| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป อชินํ ยํ อทาสหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อชินสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๒๒๔.๑๐| อิโต ปญฺญาสเก ^๑- กปฺเป ราชา อาสึ สุทายโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๒๔.๑๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อชินทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อชินทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ เทฺวรตนิยตฺเถราปทานํ (๒๒๓) [๒๒๕] |๒๒๕.๑๒| มิคลุทฺโธ ^๒- ปุเร อาสึ อรญฺเญ กานเน อหํ อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ ฯ |๒๒๕.๑๓| มํสเปสิ มยา ทินฺนา วิปสฺสิสฺส มเหสิโน สเทวกสฺมิ โลกสฺมึ อิสฺสรํ การยามหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ปญฺจมเก ฯ ^๒ ม. ยุ. มิคลุทฺโท ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ |๒๒๕.๑๔| อิมินา มํสทาเนน รตนํ นิพฺพตฺตเต มม ทุเว เม รตนา โลเก ทิฏฺฐธมฺมสฺส ปตฺติยา ฯ |๒๒๕.๑๕| เตหํ สพฺเพ อติโภมิ มํสทานสฺส ปตฺติยา คตฺตญฺจ มุทุกํ มยฺหํ ปญฺญา นิปุณเวทินี ฯ |๒๒๕.๑๖| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ มํสมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ มํสทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๒๕.๑๗| อิโต จตุตฺถเก กปฺเป เอโก อาสึ ชนาธิโป มหาโรหิตนาโม โส จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๒๕.๑๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เทฺวรตนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เทฺวรตนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ภาณวารํ ฯ จตุตฺถํ อารกฺขทายกตฺเถราปทานํ (๒๒๔) [๒๒๖] |๒๒๖.๑๙| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต เวทิกา การิตา มยา ^๑- อารกฺโข จ มยา ทินฺโน สุคตสฺส มเหสิโน ฯ |๒๒๖.๒๐| เตน กมฺมวิเสเสน น ปสฺเส ภยเภรวํ กุหิญฺจิ อุปปนฺนสฺส ตาโส มยฺหํ น วิชฺชติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. เวทิ การาปิตา มยา ฯ |๒๒๖.๒๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ เวทึ การยึ ปุเร ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เวทิกาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๒๖.๒๒| อิโต ฉฏฺฐมฺหิ กปฺปมฺหิ อปสฺเสนสนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๒๖.๒๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อารกฺขทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อารกฺขทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ อพฺยาธิกตฺเถราปทานํ (๒๒๕) [๒๒๗] |๒๒๗.๒๔| วิปสฺสิสฺส ภควโต อคฺคิสาลํ อทาสหํ พฺยาธิกานญฺจ อาวาสํ อุโณฺหทกปฏิคฺคหํ ฯ |๒๒๗.๒๕| เตน กมฺเมนยํ มยฺหํ อตฺตภาโว สุนิมฺมิโต พฺยาธาหํ นาภิชานามิ ปุญฺญกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๒๗.๒๖| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สาลมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อคฺคิสาลายิทํ ผลํ ฯ |๒๒๗.๒๗| อิโต จ สตฺตเม กปฺเป เอโก อาสึ นราธิโป ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. เอโกสึ อปราชิโต ฯ |๒๒๗.๒๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อพฺยาธิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อพฺยาธิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ วกุลปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๒๖) [๒๒๘] |๒๒๘.๒๙| นารโท อิติ เม นามํ กสฺสโป อิติ มํ วิทู อทฺทสํ สมณานคฺคํ วิปสฺสึ เทวสกฺกตํ ฯ |๒๒๘.๓๐| อนุพฺยญฺชนธรํ พุทฺธํ อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ วกุลปุปฺผํ ^๑- ปคฺคยฺห พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๒๒๘.๓๑| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ^๒- ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๒๘.๓๒| จตุสตฺตติโต กปฺเป โรมโส นาม ขตฺติโย อามุตฺตมาลาภรโณ สโยคฺคพลวาหโน ฯ |๒๒๘.๓๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วกุลปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ วกุลปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. องฺโกลปุปฺผํ ฯ ยุ. จงฺโกลปุปฺผํ ฯ ^๒ ม. ยุ. ปุปฺผมภิปูชยึ ฯ @อิโต ปรํ เอวํ ญาตพฺพํ ฯ สตฺตมํ โสวณฺณวฏํสกิยตฺเถราปทานํ (๒๒๗) [๒๒๙] |๒๒๙.๓๔| อุยฺยานภูมึ นิยฺยนฺโต อทฺทสํ โลกนายกํ วฏํสกํ คเหตฺวาน โสวณฺณํ สาธุนิมฺมิตํ ฯ |๒๒๙.๓๕| สีฆํ คโต ^๑- สมารุยฺห หตฺถิกฺขนฺธคโต อหํ พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ สิขิโน โลกพนฺธุโน ฯ |๒๒๙.๓๖| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๒๙.๓๗| สตฺตวีเส อิโต กปฺเป เอโก อาสึ ชนาธิโป มหาปตาโป นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๒๙.๓๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โสวณฺณวฏํสกิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โสวณฺณวฏํสกิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ มิญฺชวฏํสกิยตฺเถราปทานํ (๒๒๘) [๒๓๐] |๒๓๐.๓๙| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ สิขิมฺหิ วทตํ วเร วฏํสเกหิ อากิณฺณํ โพธิปูชํ อกาสหํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตโต ฯ ยุ ... สมารูโฬฺห ฯ |๒๓๐.๔๐| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปูชมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โพธิปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๓๐.๔๑| อิโต ฉพฺพีสติกปฺเป อหุ เมฆพฺภนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๓๐.๔๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มิญฺชวฏํสกิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มิญฺชวฏํสกิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ สุกตาเวฬิยตฺเถราปทานํ (๒๒๙) [๒๓๑] |๒๓๑.๔๓| อสิโต นาม นาเมน มาลากาโร อหํ ตทา อาเวฬํ ปคฺคเหตฺวาน รญฺโญ ทาตุํ วชามหํ ฯ |๒๓๑.๔๔| อสมฺปตฺโตมฺหิ ราชานํ อทฺทสํ สิขินายกํ หฏฺโฐ หฏฺเฐน จิตฺเตน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๒๓๑.๔๕| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๓๑.๔๖| ปญฺจวีเส อิโต กปฺเป ราชา โหมิ มหพฺพโล เวภาโร นาม นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๓๑.๔๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุกตาเวฬิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุกตาเวฬิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ เอกวนฺทนิยตฺเถราปทานํ (๒๓๐) [๒๓๒] |๒๓๒.๔๘| อุสภํ ปวรํ วีรํ เวสฺสภุํ วิชิตาวินํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน พุทฺธเสฏฺฐํ อวนฺทหํ ฯ |๒๓๒.๔๙| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ วนฺทนาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๓๒.๕๐| จตุวีสมฺหิ กปฺปมฺหิ วิคตานนฺทนามโก ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๓๒.๕๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกวนฺทนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกวนฺทนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิกตานนฺทนามโก ฯ อุทฺทานํ อาลมฺพนญฺจ อชินํ มํสทารกฺขทายโก อพฺยาธิวกุลโสณฺณํ มิญฺชํ อาเวฬ วนฺทนํ ปญฺจปญฺญาส คาถาโย คณิตา อตฺถทสฺสิหีติ ฯ อาลมฺพนทายกวคฺโค เตวีสติโม ฯ ---------- จตุพฺพีโส อุทกาสนทายิวคฺโค ปฐมํ อุทกาสนทายกตฺเถราปทานํ (๒๓๑) [๒๓๓] |๒๓๓.๑| อารามทฺวารา นิกฺขมฺม ผลกํ สนฺถรึ อหํ อุทกญฺจ อุปฏฺฐาสึ อุตฺตมตฺถสฺส ปตฺติยา ฯ |๒๓๓.๒| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อาสเน โจทเก ผลํ ฯ |๒๓๓.๓| อิโต ปณฺณรเส กปฺเป อภิสามสมวฺหโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๓๓.๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุทกาสนทายโภ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุทกาสนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ ภาชนทายกตฺเถราปทานํ (๒๓๒) [๒๓๔] |๒๓๔.๕| นคเร พนฺธุมติยา กุมฺภกาโร อหํ ตทา ภาชนํ อนุปาเลสึ ภิกฺขุสงฺฆสฺส ตาวเท ฯ |๒๓๔.๖| เอกนวุติโต กปฺเป ภาชนํ อนุปาลยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ภาชนสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๒๓๔.๗| เตปญฺญาเส อิโต กปฺเป อนนฺตชลินามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๓๔.๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ภาชนทายโก ^๑- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ภาชนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ สาลปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๓๓) [๒๓๕] |๒๓๕.๙| อรุณวติยา นคเร อโหสึ ปุวิโก ^๒- ตทา มม ทฺวาเรน คจฺฉนฺตํ สิขินํ อทฺทสํ ชินํ ฯ |๒๓๕.๑๐| พุทฺธสฺส ปตฺตํ ปคฺคยฺห สาลปุปฺผํ อทาสหํ สมฺมคฺคตสฺส พุทฺธสฺส วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ภาชนปาลโก ฯ ^๒ ม. ปูปิโก ฯ ยุ. ปูวิโก ฯ |๒๓๕.๑๑| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิทาสหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สาลปุปฺผสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๓๕.๑๒| อิโต จุทฺทสกปฺปมฺหิ อโหสึ อมิตญฺชโล สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๓๕.๑๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สาลปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สาลปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ กิลญฺชทายกตฺเถราปทานํ (๒๓๔) [๒๓๖] |๒๓๖.๑๔| ติวรายํ ปุเร รมฺเม นฬกาโร อหํ ตทา สิทฺธตฺเถ โลกปชฺโชเต ปสนฺนา ชนตา ตหึ ฯ |๒๓๖.๑๕| ปูชตฺถํ โลกนาถสฺส กิลญฺชํ ปริเยสติ พุทฺธปูชํ กโรนฺตานํ กิลญฺชํ อททํ ^๑- อหํ ฯ |๒๓๖.๑๖| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ กิลญฺชสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๒๓๖.๑๗| สตฺตสตฺตติกปฺปมฺหิ ราชา อาสิ ชลนฺธโร ^๒- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อททึ ฯ ^๒ ยุ. ชุตินฺธโร ฯ |๒๓๖.๑๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กิลญฺชทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กิลญฺชทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ เวทิทายกตฺเถราปทานํ (๒๓๕) [๒๓๗] |๒๓๗.๑๙| วิปสฺสิโน ภควโต โพธิยา ปาทปุตฺตเม ปสนฺนจิตฺโต สุมโน กาเรสึ เวทิกํ อหํ ฯ |๒๓๗.๒๐| เอกนวุเต อิโต กปฺเป กาเรสึ เวทิกํ อหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เวทิกาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๓๗.๒๑| อิโต เอกาทเส กปฺเป อโหสึ สูริยสฺสโม สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๓๗.๒๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เวทิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เวทิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ วณฺณการกตฺเถราปทานํ (๒๓๖) [๒๓๘] |๒๓๘.๒๓| นคเร อรุณวติยา วณฺณกาโร อหํ ตทา เจติเย ทุสฺสภณฺฑานิ นานาวณฺณํ รเชมหํ ^๑- ฯ |๒๓๘.๒๔| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ วณฺณํ รชยึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ วณฺณทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๓๘.๒๕| อิโต เตวีสติกปฺเป จนฺทสมสนามโก ^๒- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๓๘.๒๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วณฺณการโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ วณฺณการกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ปิยาลปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๓๗) [๒๓๙] |๒๓๙.๒๗| มิคลุทฺโธ ปุเร อาสึ อรญฺเญ กานเน อหํ ปิยาลํ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา คตมคฺเค ขิปึ อหํ ฯ |๒๓๙.๒๘| พุทฺธสฺส ปตฺตํ ปคฺคยฺห ปิยาลปุปฺผมทาสหํ มคฺเค คตสฺส พุทฺธสฺส วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. รเชสหํ ฯ ^๒ ม. วณฺณสมสนามโก ฯ ยุ. จนฺทูปมสนามโก ฯ |๒๓๙.๒๙| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๓๙.๓๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปิยาลปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปิยาลปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ อมฺพยาคทายกตฺเถราปทานํ (๒๓๘) [๒๔๐] |๒๔๐.๓๑| สเก สิปฺเป อปตฺถทฺโธ ^๑- อคมํ กานนํ อหํ สมฺพุทฺธํ ยนฺตํ ^๒- ทิสฺวาน อมฺพยาคํ ^๓- อทาสหํ ฯ |๒๔๐.๓๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อมฺพยาคสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๔๐.๓๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อมฺพยาคทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อมฺพยาคทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. อวตฺถทฺโธ ฯ ^๒ ยุ. สนฺตํ ฯ ^๓ โป. อมฺพยาคุํ ฯ นวมํ ชคติการกตฺเถราปทานํ (๒๓๙) [๒๔๑] |๒๔๑.๓๔| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ อตฺถทสฺสีนรุตฺตเม ชคตี การิตา มยฺหํ พุทฺธสฺส ถูปมุตฺตเม ฯ |๒๔๑.๓๕| อฏฺฐารเส กปฺปสเต ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ชคติยา อิทํ ผลํ ฯ |๒๔๑.๓๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ชคติการโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ชคติการกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ วาสิทายกตฺเถราปทานํ (๒๔๐) [๒๔๒] |๒๔๒.๓๗| กมฺมาโรหํ ปุเร อาสึ ติวรายํ ปุรุตฺตเม เอกา วาสิ มยา ทินฺนา สยมฺภุํ อปราชิตํ ฯ |๒๔๒.๓๘| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ วาสิมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ วาสิทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๔๒.๓๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วาสิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ วาสิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ อุทกาสนิ ภาชนิโย สาลปุปฺผี กิลญฺชโท เวทิกา วณฺณกาโร จ ปิยาลอมฺพยาคโท ชคตี วาสิทายี จ คาถา ตึส จ อฏฺฐ จาติ ฯ อุทกาสนทายิวคฺโค จตุพฺพีโส ฯ ---------- ปญฺจวีโส ตุวรทายิวคฺโค ปฐมํ ตุวรฏฺฐิทายกตฺเถราปทานํ (๒๔๑) [๒๔๓] |๒๔๓.๑| มิคลุทฺโธ ปุเร อาสึ อรญฺเญ กานเน มหา ^๑- ตํ ทิสฺวา รุธิรมาทาย ^๒- สงฺฆสฺส อททึ อหํ ฯ |๒๔๓.๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ตุวรฏฺฐิสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๔๓.๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตุวรฏฺฐิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตุวรฏฺฐิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ นาคเกสริยตฺเถราปทานํ (๒๔๒) [๒๔๔] |๒๔๔.๔| ธนุํ อเวชฺฌํ ^๓- กตฺวาน วนมชฺโฌคหึ อหํ เกสรํ โอสรํ ^๔- ทิสฺวา ปพฺพมคฺคํ ^๕- สมุฏฺฐิตํ ฯ |๒๔๔.๕| อุโภหตฺเถหิ ปคฺคยฺห สิเร กตฺวาน อญฺชลึ พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ ติสฺสสฺส โลกพนฺธุโน ฯ |๒๔๔.๖| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อหํ ฯ ^๒ ม. ผริตฺวา ตูวรมาทาย ฯ ยุ. หริตฺวา ... ฯ ^๓ ม. อเทฺวชฺฌํ ฯ @ยุ. อเทชฺฌํ ฯ ^๔ ม. โอคตํ ฯ ^๕ ม. ปตปตฺตํ ฯ ยุ. สพฺพมตฺตํ สุปุปฺผิตํ ฯ |๒๔๔.๗| สตฺตสตฺตติเม กปฺเป สโมกฺขรณนามโก ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๔๔.๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นาคเกสริโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ นาคเกสริยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ นฬินเกสริยตฺเถราปทานํ (๒๔๓) [๒๔๕] |๒๔๕.๙| ชาตสฺสรสฺส เวมชฺเฌ วสามิ ชลกุกฺกุโฏ อถทฺทสํ เทวเทวํ คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเส ฯ |๒๔๕.๑๐| ตุณฺเฑน เกสรํ ^๒- คยฺห วิปฺปสนฺเนน เจตสา พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ ติสฺสสฺส โลกพนฺธุโน ฯ |๒๔๕.๑๑| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๔๕.๑๒| เตสตฺตติมฺหิ กปฺปมฺหิ สตฺตปตฺตสนามโก ^๓- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๔๕.๑๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เตสตฺตติมฺหิ กปฺปมฺหิ สตฺตเกสรนามกา ฯ ยุ. ปโมกฺขรณนามโก ฯ @^๒ ม. ยุ. เกสรึ ฯ ^๓ ม. สตฺตเกสรนามกา ... มหพฺพลา ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา นฬินเกสริโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ นฬินเกสริยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ วิรวิปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๔๔) [๒๔๖] |๒๔๖.๑๔| ขีณาสวสหสฺเสหิ นิยฺยาติ โลกนายโก วิรวิปุปฺผํ ปคฺคยฺห ^๑- พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๒๔๖.๑๕| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๔๖.๑๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วิรวิปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ วิรวิปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ กุฏิธูปกตฺเถราปทานํ (๒๔๕) [๒๔๗] |๒๔๗.๑๗| สิทฺธตฺถสฺส ภควโต อโหสึ กุฏิโคปโก กาเลน กาลํ ธูเปสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ ฯ |๒๔๗.๑๘| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ธูปทานสฺสิทํ ^๒- ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิรวปุปฺผมาทาย ฯ โป. ยุ. วิรวปุปฺผํ ปคฺคยฺห ฯ ^๒ ยุ. พุทฺธปูชายิทํ ฯ |๒๔๗.๑๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุฏิธูปโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กุฏิธูปกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ ปตฺตทายกตฺเถราปทานํ (๒๔๖) [๒๔๘] |๒๔๘.๒๐| ปรเมน ทมเถน สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน ปตฺตทานํ มยา ทินฺนํ อุชุภูตสฺส ตาทิโน ฯ |๒๔๘.๒๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปตฺตทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๔๘.๒๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปตฺตทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปตฺตทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ธาตุปูชกตฺเถราปทานํ (๒๔๗) [๒๔๙] |๒๔๙.๒๓| นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ สิทฺธตฺถมฺหิ นรุตฺตเม เอกธาตุ มยา ลทฺธา ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๒๔๙.๒๔| ตาหํ ธาตุํ คเหตฺวาน พุทฺธสฺสาทิจฺจพนฺธุโน ปญฺจวสฺเส ปริจรึ ติฏฺฐนฺตํว นรุตฺตมํ ฯ |๒๔๙.๒๕| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ธาตุมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ธาตุปฏฺฐหเน ผลํ ฯ |๒๔๙.๒๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ธาตุปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ธาตุปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ สตฺตสตฺตลิปุปฺผปูชกตฺเถราปทานํ (๒๔๘) [๒๕๐] |๒๕๐.๒๗| สตฺต สตฺตลิปุปฺผานิ ^๑- สีเส กตฺวานหนฺตทา พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ เวสฺสภุมฺหิ นรุตฺตเม ฯ |๒๕๐.๒๘| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๕๐.๒๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สตฺตสตฺตลิปุปฺผปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สตฺตสตฺตลิปุปฺผปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ปาฏลิปุปฺผานิ ฯ นวมํ พิมฺพิชาลปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๔๙) [๒๕๑] |๒๕๑.๓๐| ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน สยมฺภู อคฺคปุคฺคโล จตุสจฺจํ ปกาเสติ เทเสติ อมตํ ปทํ ฯ |๒๕๑.๓๑| พิมฺพิชาลกปุปฺผานิ ^๑- ปุถุ กตฺวานหํ ตทา พุทฺธสฺส อภิโรเปสึ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๒๕๑.๓๒| อฏฺฐสฏฺฐิมฺหิโต กปฺเป จตุโร กิญฺชเกสรา สตฺตรตนสมฺปนฺนา จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๕๑.๓๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พิมฺพิชาลปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ พิมฺพิชาลปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ อุทฺทาลทายกตฺเถราปทานํ (๒๕๐) [๒๕๒] |๒๕๒.๓๔| กุกฺกุโธ ^๒- นาม นาเมน สยมฺภู อปราชิโต ปวนา นิกฺขมิตฺวาน อนุปฺปตฺโต มหานทึ ฯ |๒๕๒.๓๕| อุทฺทาลกํ คเหตฺวาน สยมฺภุสฺส อทาสหํ สํยตสฺสุชุภูตสฺส ปสนฺนมนโส ตทา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. พิมฺพชาลกปุปฺผานิ ฯ ยุ. พิมฺพิชาลิกปุปฺผานิ ฯ ^๒ ม. กกุโธ ฯ ยุ. กกุทฺโธ ฯ |๒๕๒.๓๖| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๕๒.๓๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุทฺทาลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุทฺทาลทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ ตุวรฏฺฐินาคปุฬินา วิรวิกุฏิธูปโก ปตฺโต ธาตุสตฺตลิโย พิมฺพิ อุทฺทาลเกน จ สตฺตตึสติ คาถาโย คณิตาโย วิภาวิหีติ ฯ ตุวรทายิวคฺโค ปญฺจวีโส ฯ ฉพฺพีสติโม โถมกวคฺโค ปฐมํ โถมกตฺเถราปทานํ (๒๕๑) [๒๕๓] |๒๕๓.๑| เทวโลเก ฐิโต สนฺโต วิปสฺสิสฺส มเหสิโน ธมฺมํ สุตฺวาน มุทิโต อิมํ วาจํ อภาสหํ ฯ |๒๕๓.๒| นโม เต ปุริสาชญฺญ นโม เต ปุริสุตฺตม พหุชฺชนํ ตารยสิ เทเสนฺโต อมตํ ปทํ ฯ |๒๕๓.๓| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ วาจํ อภณึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โถมนาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๕๓.๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โถมโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โถมกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ เอกาสนทายกตฺเถราปทานํ (๒๕๒) [๒๕๔] |๒๕๔.๕| วิชหิตฺวา เทววณฺณํ สภริโย อิธาคมึ อธิการํ กตฺตุกาโม พุทฺธเสฏฺฐสฺส สาสเน ฯ |๒๕๔.๖| เทวโล นาม นาเมน ปทุมุตฺตรสาวโก ตสฺส ภิกฺขา มยา ทินฺนา วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๒๕๔.๗| สตสหสฺเส อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปิณฺฑปาตสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๕๔.๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกาสนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกาสนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ จิตกปูชกตฺเถราปทานํ (๒๕๓) [๒๕๕] |๒๕๕.๙| อานนฺโท นาม สมฺพุทฺโธ สยมฺภู อปราชิโต อรญฺเญ ปรินิพฺพายิ อมนุสฺสมฺหิ กานเน ฯ |๒๕๕.๑๐| เทวโลกา อิธาคนฺตฺวา จิตํ กตฺวานหํ ตทา สรีรํ ตตฺถ ฌาเปสึ สกฺการญฺจ อกาสหํ ฯ |๒๕๕.๑๑| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๕๕.๑๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จิตกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จิตกปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ จมฺปกปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๕๔) [๒๕๖] |๒๕๖.๑๓| หิมวนฺตอวิทูเร วิกโน ^๑- นาม ปพฺพโต ตสฺส เวมชฺเฌ วสติ สมโณ ภาวิตินฺทฺริโย ฯ |๒๕๖.๑๔| ทิสฺวาน ตสฺโสปสมํ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ตีณิ จมฺปกปุปฺผานิ คเหตฺวาน สโมกิรึ ฯ |๒๕๖.๑๕| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๕๖.๑๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จมฺปกปุปฺผิโย ^๒- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จมฺปกปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ สตฺตปาฏลิยตฺเถราปทานํ (๒๕๕) [๒๕๗] |๒๕๗.๑๗| กณิการํว โชตนฺตํ นิสินฺนํ ปพฺพตนฺตเร สตฺต ปาฏลิปุปฺผานิ พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๒๕๗.๑๘| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. วิกโต ฯ ^๒ ม. ยุ. ติจมฺปกปุปฺผิโย ฯ |๒๕๗.๑๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สตฺตปาฏลิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สตฺตปาฏลิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ อุปาหนทายกตฺเถราปทานํ (๒๕๖) [๒๕๘] |๒๕๘.๒๐| อโหสึ จนฺทโน นาม สมฺพุทฺธสฺสตฺรโช ตทา เอโกปาหโน มยา ทินฺโน โพธิ ^๑- สมฺปชฺช เม ตุวํ ฯ |๒๕๘.๒๑| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปาทุํ ^๒- อททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อุปาหนสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๕๘.๒๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปาหนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุปาหนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ มญฺชริปูชกตฺเถราปทานํ (๒๕๗) [๒๕๙] |๒๕๙.๒๓| มญฺชริกํ กริตฺวาน รถิยํ ปฏิปชฺชหํ อทฺทสํ สมณานคฺคํ ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โพธึ ฯ ^๒ ม. ปานธึ ฯ ยุ. ปาหนํ ฯ |๒๕๙.๒๔| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ปรมาย จ ปีติยา อุโภหตฺเถหิ ปคฺคยฺห พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๒๕๙.๒๕| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๕๙.๒๖| อิโต เตสตฺตติกปฺเป เอโก อาสึ มหีปติ โชติโย นาม นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๕๙.๒๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มญฺชริปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มญฺชริปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ ปณฺณทายกตฺเถราปทานํ (๒๕๘) [๒๖๐] |๒๖๐.๒๘| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ วากจีรธโร อหํ อโลณปณฺณภกฺโขมฺหิ นิยเมสุ จ สํวุโต ฯ |๒๖๐.๒๙| ปาตราเส อนุปฺปตฺเต สิทฺธตฺโถ อุปคญฺฉิ มํ ตาหํ พุทฺธสฺส ปาทาสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิหิ ฯ |๒๖๐.๓๐| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปณฺณมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปณฺณทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๖๐.๓๑| สตฺตวีสมฺหิ กปฺปมฺหิ ราชา อาสึ ยทตฺถิโย ^๑- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๖๐.๓๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปณฺณทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปณฺณทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ กุฏิทายกตฺเถราปทานํ (๒๕๙) [๒๖๑] |๒๖๑.๓๓| วิปินํ จาริ สมฺพุทฺโธ รุกฺขมูเล วสิ ตทา ปณฺณสาลํ กริตฺวาน อทาสึ อปราชิเต ฯ |๒๖๑.๓๔| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปณฺณกุฏิกํ ททา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ กุฏิทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๖๑.๓๕| อฏฺฐตึเส ^๒- อิโต กปฺเป โสฬสาสึสุ ราชิโน สพฺพตฺถ อภิวสฺสีติ วุจฺจเร จกฺกวตฺติโน ฯ |๒๖๑.๓๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา กุฏิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ กุฏิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สทตฺถิโย ฯ ^๒ ม. อฏฺฐวีเส ฯ ทสมํ อคฺคปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๖๐) [๒๖๒] |๒๖๒.๓๗| สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธํ นิสินฺนํ ปพฺพตนฺตเร โอภาสยนฺตํ รํสิยา ^๑- สิขินํ สิขินํ ยถา ฯ |๒๖๒.๓๘| อคฺคชํ ปุปฺผมาทาย อุปคญฺฉึ นรุตฺตมํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน พุทฺธสฺส อภิโรปยึ ฯ |๒๖๒.๓๙| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๖๒.๔๐| ปญฺจวีสติกปฺปมฺหิ อโหสึ มิตฺตฆาตโก ^๒- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๖๒.๔๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อคฺคปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อคฺคปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ โถมโก ภิกฺขจิตกํ จมฺปโก สตฺตปาฏลิ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. รํเสน ฯ ^๒ ม. อโหสิ อมิโต คโต ฯ ยุ. อโหสึ อมิตวฺหโย ฯ ปาทุมญฺชริ ปณฺณญฺจ กุฏิโท อคฺคปุปฺผิโย คาถาโย คณิตา เจตฺถ เอกตาฬีสเมว จ ฯ โถมกวคฺโค ฉพฺพีสติโม ฯ --------- สตฺตวีโส ปทุมุกฺเขปวคฺโค ปฐมํ อากาสุกฺขิปิยตฺเถราปทานํ (๒๖๑) [๒๖๓] |๒๖๓.๑| สุวณฺณวณฺณํ สิทฺธตฺถํ คจฺฉนฺตํ อนฺตราปเณ ชลชคฺเค ทุเว คยฺห อุปคญฺฉึ นราสภํ ฯ |๒๖๓.๒| เอกญฺจ ปุปฺผํ ปาเทสุ พุทฺธเสฏฺฐสฺส นิกฺขิปึ เอกญฺจ ปุปฺผํ ปคฺคยฺห อากาเส อุกฺขิปึ อหํ ฯ |๒๖๓.๓| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุปฺผทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๖๓.๔| อิโต พตฺตึสกปฺปมฺหิ ^๑- เอโก อาสึ มหิปฺปติ อนฺตลิกฺขกโร นาม จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๖๓.๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อากาสุกฺขิปิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อากาสุกฺขิปิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ฉตฺตึสกปฺปมฺหิ ฯ ทุติยํ เตลมกฺขิยตฺเถราปทานํ (๒๖๒) [๒๖๔] |๒๖๔.๖| สิทฺธตฺถมฺหิ ภควติ นิพฺพุตมฺหิ นราสเภ โพธิยา เวทิกายาหํ เตลํ มกฺเขสิ ตาวเท ฯ |๒๖๔.๗| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ เตลํ มกฺขยึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ มกฺขนาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๖๔.๘| จตุวีเส ^๑- อิโต กปฺเป สุจฺฉวิ นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๖๔.๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เตลมกฺขิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เตลมกฺขิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ อฑฺฒจนฺทิยตฺเถราปทานํ (๒๖๓) [๒๖๕] |๒๖๕.๑๐| ติสฺสสฺส โข ภควโต โพธิยา ปาทปุตฺตเม ^๒- อฑฺฒจนฺทํ มยา ทินฺนํ ธรณีรุหปาทเป ฯ |๒๖๕.๑๑| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ จนฺทมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โพธิปูชายิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. จตุนวุเต ฯ ^๒ ยุ. สพฺพตฺถ ปาทมุตฺตเม ฯ |๒๖๕.๑๒| ปญฺจวีเส อิโต กปฺเป เทวโล นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๖๕.๑๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อฑฺฒจนฺทิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อฑฺฒจนฺทิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ ทีปทายกตฺเถราปทานํ (๒๖๔) [๒๖๖] |๒๖๖.๑๔| เทวภูโต อหํ สนฺโต โอรุยฺห ปฐวึ ตทา ปทีเป ปญฺจ ปาทาสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิหิ ฯ |๒๖๖.๑๕| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทีปมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ทีปทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๖๖.๑๖| ปญฺจปญฺญาสเก กปฺเป เอโก อาสึ มหีปติ สมนฺตจกฺขุ นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๖๖.๑๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ทีปทายโก ^๑- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ทีปทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปทีปทายโก ฯ ยุ. อรณทีปิโย ฯ ปญฺจมํ วิฬาลิทายกตฺเถราปทานํ (๒๖๕) [๒๖๗] |๒๖๗.๑๘| หิมวนฺตสฺส อวิทูเร โรมโส นาม ปพฺพโต ตมฺหิ ปพฺพตปาทมฺหิ สมโณ ภาวิตินฺทฺริโย ฯ |๒๖๗.๑๙| วิฬาลิโย คเหตฺวาน สมณสฺส อทาสหํ อนุโมทิ มหาวีโร สยมฺภู อปราชิโต ฯ |๒๖๗.๒๐| วิฬาลิ เต มม ^๑- ทินฺนา วิปฺปสนฺเนน เจตสา ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ ผลํ นิพฺพตฺตตํ ตว ฯ |๒๖๗.๒๑| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ วิฬาลิมทาสหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ วิฬาลิยา อิทํ ผลํ ฯ |๒๖๗.๒๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา วิฬาลิทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ วิฬาลิทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ มจฺฉทายกตฺเถราปทานํ (๒๖๖) [๒๖๘] |๒๖๘.๒๓| จนฺทภาคานทีตีเร อโหสึ ^๒- อุกฺกุโส ตทา มหนฺตํ มจฺฉํ ปคฺคยฺห สิทฺธตฺถสฺส มุนิโน อทํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. มยฺหํ ทินฺนํ ฯ ยุ. มมํ ทินฺนา ฯ ^๒ ม. ยุ. อุกฺกุโส อาสหํ ตทา ฯ |๒๖๘.๒๔| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ มจฺฉมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ มจฺฉทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๖๘.๒๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มจฺฉทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มจฺฉทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ ชวหํสกตฺเถราปทานํ (๒๖๗) [๒๖๙] |๒๖๙.๒๖| จนฺทภาคานทีตีเร อาสึ วนจโร ตทา สิทฺธตฺถํ อทฺทสํ พุทฺธํ คจฺฉนฺตํ อนิลญฺชเส ฯ |๒๖๙.๒๗| อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน โอโลเกนฺโต ^๑- มหามุนึ สกํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา อภิวนฺทึ ^๒- โลกนายกํ ฯ |๒๖๙.๒๘| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ อวนฺทึ นราสภํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ วนฺทนาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๖๙.๒๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ชวหํสโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ชวหํสกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อุลฺโลเกนฺโต ฯ ^๒ ม. ยุ. อวนฺทึ นายกํ อหํ ฯ อฏฺฐมํ สลฬปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๖๘) [๒๗๐] |๒๗๐.๓๐| จนฺทภาคานทีตีเร อโหสึ กินฺนโร ตทา วิปสฺสึ อทฺทสํ พุทฺธํ รํสิชาลสมากุลํ ฯ |๒๗๐.๓๑| ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ปรมาย จ ปีติยา ปคฺคยฺห สลฬํ ปุปฺผํ วิปสฺสิสฺส ^๑- โอกิรึ อหํ ฯ |๒๗๐.๓๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๗๐.๓๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สลฬปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สลฬปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ อุปาคตหาสนิยตฺเถราปทานํ (๒๖๙) [๒๗๑] |๒๗๑.๓๔| หิมวนฺตสฺส เวมชฺเฌ สโร อาสิ สุนิมฺมิโต ตตฺถาหํ รกฺขโส อาสึ เหฏฺฐสีโส ^๒- ภยานโก ฯ |๒๗๑.๓๕| อนุกมฺปโก การุณิโก วิปสฺสี โลกนายโก มมุทฺธริตุกาโม โส อาคญฺฉิ มม สนฺติเก ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. วิปสฺสึ ฯ ^๒ ยุ. โปฏฺฐสีโส ฯ |๒๗๑.๓๖| อุปาคตํ มหาวีรํ เทวเทวํ นราสภํ อาสยา อภินิกฺขมฺม อวนฺทึ สตฺถุโน อหํ ฯ |๒๗๑.๓๗| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ วนฺทึ ปุริสุตฺตมํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ วนฺทนาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๗๑.๓๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปาคตหาสนิโย ^๑- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุปาคตหาสนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ตรณิยตฺเถราปทานํ (๒๗๐) [๒๗๒] |๒๗๒.๓๙| สุวณฺณวณฺโณ สมฺพุทฺโธ วิปสฺสี ^๒- นาม นายโก นทีตีเร ฐิโต สตฺถา ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต ฯ |๒๗๒.๔๐| นาวา น วิชฺชเต ตตฺถ สนฺตารณี มหณฺณเว นทิยา อภินิกฺขมฺม ตาเรสึ โลกนายกํ ฯ |๒๗๒.๔๑| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ตาเรสึ นรุตฺตมํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ตารณาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๗๒.๔๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อุปาคตาสโย ฯ ยุ. อุปาคตภาสนิโย ฯ ^๒ ม. ยุ. วิปสฺสี ทกฺขิณารโห ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตรณิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตรณิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ อุกฺเขปี เตลจนฺที จ ทีปโท จ วิฬาลิโท มจฺโฉ ชโว สลฬโท รกฺขโส ตรโณ ทส คาถาโย เจตฺถ สงฺขาตา ตาฬีสเมกเมว จ ฯ ปทุมุกฺเขปวคฺโค สตฺตวีโส ฯ --------- อฏฺฐวีสติโม สุวณฺณพิพฺโพหนวคฺโค ปฐมํ สุวณฺณพิพฺโพหนิยตฺเถราปทานํ (๒๗๑) [๒๗๓] |๒๗๓.๑| เอกาสนํ อหมทํ ปสนฺโน เสหิ ปาณิหิ พิพฺโพหนญฺจ ปาทาสึ อุตฺตมตฺถสฺส ปตฺติยา ฯ |๒๗๓.๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป พิพฺโพหนมทาสหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พิพฺโพหนสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๗๓.๓| อิโต เตสฏฺฐิเม กปฺเป อสโม นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๗๓.๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สุวณฺณพิพฺโพหนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สุวณฺณพิพฺโพหนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทุติยํ ติลมุฏฺฐิยตฺเถราปทานํ (๒๗๒) [๒๗๔] |๒๗๔.๕| มม สงฺกปฺปมญฺญาย สตฺถา โลกคฺคนายโก มโนมเยน กาเยน อิทฺธิยา อุปสงฺกมิ ฯ |๒๗๔.๖| สตฺถารํ อุปสงฺกนฺตํ วนฺทิตฺวา ปุริสุตฺตมํ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ติลมุฏฺฐิมทาสหํ ฯ |๒๗๔.๗| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ติลมุฏฺฐิยิทํ ^๑- ผลํ ฯ |๒๗๔.๘| อิโต โสฬสกปฺปมฺหิ คนฺธิโย ^๒- นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๗๔.๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ติลมุฏฺฐิโย ^๓- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ติลมุฏฺฐิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ จงฺโกฏกิยตฺเถราปทานํ (๒๗๓) [๒๗๕] |๒๗๕.๑๐| มหาสมุทฺทํ นิสฺสาย วสติ ปพฺพตนฺตเร ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน กามหํ ^๔- จงฺโกฏกมทาสหํ ฯ |๒๗๕.๑๑| สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน สยมฺภุสฺสานุกมฺปิโน ^๕- ปุปฺผจงฺโกฏกํ ทตฺวา กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ ฯ |๒๗๕.๑๒| จตุนวุเต อิโต กปฺเป จงฺโกฏกมทํ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ จงฺโกฏกสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๗๕.๑๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. ติลมุฏฺเฐ อิทํ ผลํ ฯ ^๒ ม. ตนฺติโส ฯ ยุ. นนฺทิโย ฯ ^๓ ม. ยุ. @ติลมุฏฺฐิทายโก ฯ ^๔ ม. กตฺวาน ฯ ^๕ ม. สพฺพสตฺตานุกมฺปิโน ฯ ยุ. @สพฺพภูตานุกมฺปิโน ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จงฺโกฏกิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จงฺโกฏกิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ อพฺภญฺชนทายกตฺเถราปทานํ (๒๗๔) [๒๗๖] |๒๗๖.๑๔| โกณฺฑญฺญสฺส ภควโต วีตราคสฺส ตาทิโน อกกฺกสสฺส ^๑- จิตฺตสฺส นิปปญฺจสฺส ฌายิโน ฯ |๒๗๖.๑๕| สพฺพโมหาติวตฺตสฺส สพฺพโลกหิเตสิโน อพฺภญฺชนํ มยา ทินฺนํ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๒๗๖.๑๖| อปริเมยฺเย อิโต กปฺเป อพฺภญฺชนมทาสหํ ^๒- ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อพฺภญฺชนสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๗๖.๑๗| อิโต ปณฺณรเส กปฺเป วิรปฺโป ^๓- นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๗๖.๑๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อพฺภญฺชนทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อพฺภญฺชนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อากาสสมจิตฺตสฺส ฯ ^๒ ม. ยุ. อพฺภุญฺชนมทํ ตทา ฯ ^๓ ม. ยุ. จิรปฺโป ฯ ปญฺจมํ เอกญฺชลิยตฺเถราปทานํ (๒๗๕) [๒๗๗] |๒๗๗.๑๙| อุทุมฺพเร วสนฺตสฺส นิยเต ปณฺณสนฺถเร วุตฺโถกาโส มยา ทินฺโน สมณสฺส มเหสิโน ฯ |๒๗๗.๒๐| ติสฺสสฺส ทิปทินฺทสฺส โลกนาถสฺส ตาทิโน อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน สนฺถรึ ปุปฺผสนฺถรํ ฯ |๒๗๗.๒๑| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กรึ ปุปฺผสนฺถรํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สนฺถรสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๒๗๗.๒๒| อิโต จุทฺทสกปฺปมฺหิ อโหสึ มนุชาธิโป เอกอญฺชลิโก นาม จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๗๗.๒๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกญฺชลิโย ^๑- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกญฺชลิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ โปตฺถทายกตฺเถราปทานํ (๒๗๖) [๒๗๘] |๒๗๘.๒๔| สตฺถารํ ธมฺมมารพฺภ สงฺฆญฺจาปิ มเหสิโน ^๒- โปตฺถทานํ มยา ทินฺนํ ทกฺขิเณยฺเย อนุตฺตเร ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เอกญฺชลิโก ฯ ^๒ ม. มเหสินํ ฯ |๒๗๘.๒๕| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ กมฺมมกรึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ โปตฺถทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๗๘.๒๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โปตฺถทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โปตฺถทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ จิตกปูชกตฺเถราปทานํ (๒๗๗) [๒๗๙] |๒๗๙.๒๗| จนฺทภาคานทีตีเร อนุโสตํ วชามหํ สตฺต มาลุวปุปฺผานิ จิตกาโรปยึ ^๑- อหํ ฯ |๒๗๙.๒๘| จตุนวุเต อิโต กปฺเป จิตกํ ยํ อปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ จิตปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๗๙.๒๙| สตฺตสฏฺฐิมฺหิโต กปฺเป ปฏิชคฺคสนามโก ^๒- สตฺตรตนสมฺปนฺโน ^๓- จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๗๙.๓๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จิตกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จิตกปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จิตมาโรปยึ อหํ ฯ ^๒ ม. ยุ. ปฏิชคฺคสนามกา ฯ ^๓ ม. ยุ. @สตฺตรตสมฺปนฺนา สตฺตาสุํ จกฺกวตฺติโน ฯ อฏฺฐมํ อาลุวทายกตฺเถราปทานํ (๒๗๘) [๒๘๐] |๒๘๐.๓๑| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ มหาสินฺธุ สุทสฺสโน ^๑- ตตฺถทฺทสํ วีตราคํ สมฺปภาสํ สุทสฺสนํ ฯ |๒๘๐.๓๒| ปรโมปสเม ยุตฺตํ ทิสฺวา วิมฺหิตมานโส ^๒- อาลุวํ ตสฺส ปาทาสึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิหิ ฯ |๒๘๐.๓๓| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป ยํ อาลุวมทาสหํ ^๓- ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อาลุวสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๒๘๐.๓๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อาลุวทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อาลุวทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ ปุณฺฑรีกตฺเถราปทานํ (๒๗๙) [๒๘๑] |๒๘๑.๓๕| โรมโส นาม นาเมน สยมฺภู สปฺปโภ ^๔- ตทา ปุณฺฑรีกํ มยา ทินฺนํ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๒๘๑.๓๖| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ปุณฺฑรีกมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปุณฺฑรีกสฺสิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุทสฺสนา ฯ ^๒ ยุ. ... ตํ วิมฺหิตาสโย ฯ ^๓ ม. ยํ ผลมททึ ตทา ฯ @ยุ. ... อาลุวมทํ ตทา ฯ ^๔ ม. สุพฺพโต ฯ |๒๘๑.๓๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุณฺฑรีโก ^๑- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปุณฺฑรีกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ทสมํ ตรณิยตฺเถราปทานํ (๒๘๐) [๒๘๒] |๒๘๒.๓๘| มหาปถมฺหิ วิสเม เสตุ การาปิตํ ^๒- มยา ตรณตฺถาย โลกสฺส ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ ฯ |๒๘๒.๓๙| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ เสตุ ^๓- การิตํ มยา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เสตุทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๘๒.๔๐| ปญฺจปญฺญาสิโต กปฺเป เอโก อาสึ สโมคโต ^๔- สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๘๒.๔๑| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ตรณิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ตรณิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. เอกปุณฺฑรีโก ฯ ^๒ ม. ยุ. การาปิโต ฯ ^๓ ม. โย เสตุ การิโต มยา ฯ @^๔ ม. ยุ. สโมคโธ ฯ อุทฺทานํ โสวณฺณํ ติลมุฏฺฐิ จ จงฺโกฏกพฺภญฺชมญฺชลิ โปตฺถโก จิตมาลุโว เอกปุณฺฑริ เสตุนา เทฺวจตฺตาฬีส คาถาโย คณิตาโย วิภาวิหิ ฯ สุวณฺณพิพฺโพหนวคฺโค อฏฺฐวีสติโม ฯ เอกาทสมํ ภาณวารํ ------- เอกูนตึโส ปณฺณทายกวคฺโค ปฐมํ ปณฺณทายกตฺเถราปทานํ (๒๘๑) [๒๘๓] |๒๘๓.๑| ปณฺณสาเล นิสินฺโนมฺหิ ปณฺณโภชนโภชโน อุปวิฏฺฐญฺจ มํ สนฺตํ อุปคญฺฉิ มหาอิสิ ฯ |๒๘๓.๒| สิทฺธตฺโถ โลกปชฺโชโต สพฺพโลกติกิจฺฉโก ตสฺส ปณฺณํ มยา ทินฺนํ นิสินฺนสฺส ^๑- ปณฺณสนฺถเร ฯ |๒๘๓.๓| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปณฺณมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปณฺณทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๘๓.๔| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปณฺณทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปณฺณทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. นิสินฺนํ ฯ ทุติยํ ผลทายกตฺเถราปทานํ (๒๘๒) [๒๘๔] |๒๘๔.๕| สิเนรุสมสนฺโตโส ธรณีธรสาทิโส ^๑- วุฏฺฐหิตฺวา สมาธิมฺหา ภิกฺขาย มมุปฏฺฐิโต ฯ |๒๘๔.๖| หรีตกึ ^๒- อามลกํ อมฺพํ ^๓- ชมฺพุํ วิเภทกํ โกลํ ภลฺลาตกํ เพลฺลํ ^๔- ผารุสกผลานิ จ ฯ |๒๘๔.๗| สิทฺธตฺถสฺส มเหสิสฺส สพฺพโลกานุกมฺปิโน ตญฺจ สพฺพํ มยา ทินฺนํ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๒๘๔.๘| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ผลํ อททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ผลทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๘๔.๙| สตฺตปญฺญาสิโต กปฺเป เอกชฺโฌ นาม ขตฺติโย สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๘๔.๑๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ผลทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ผลทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ ปจฺจุคฺคมนิยตฺเถราปทานํ (๒๘๓) [๒๘๕] |๒๘๕.๑๑| สีหํ ยถา วนจรํ นิสภาชานิยํ ยถา กกุธํ วิลสนฺตํว อาคจฺฉนฺตํ นราสภํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ธรณีสมสาทิโส ฯ ยุ. ธรณีธาริสาทิโส ฯ ^๒ โป. ม. ยุ. หรีตกํ ฯ @^๓ ม. ยุ. อมฺพชมฺพุวิภีตกํ ฯ ^๔ ม. พิลฺลํ ฯ |๒๘๕.๑๒| สิทฺธตฺถํ โลกปชฺโชตํ สพฺพโลกติกิจฺฉกํ อกาสึ ปจฺจุคฺคมนํ วิปฺปสนฺเนน เจตสา ฯ |๒๘๕.๑๓| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ปจฺจุคฺคญฺฉึ นราสภํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปจฺจุคฺคมนิทํ ^๑- ผลํ ฯ |๒๘๕.๑๔| สตฺตวีเส ^๒- อิโต กปฺเป เอโก อาสึ ชนาธิโป ปริวาโรติ ^๓- นาเมน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๘๕.๑๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปจฺจุคฺคมนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปจฺจุคฺคมนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ เอกปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๘๔) [๒๘๖] |๒๘๖.๑๖| ทกฺขิณมฺหิ ทุวารมฺหิ ปิสาโจ อาสหนฺตทา อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ ปีตรํสีว ภาณุมํ ฯ |๒๘๖.๑๗| วิปสฺสิสฺส นรคฺคสฺส สพฺพโลกหิเตสิโน เอกปุปฺผํ มยา ทินฺนํ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๒๘๖.๑๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปจฺจุคฺคมเน อิทํ ผลํ ฯ ^๒ สตฺตตึเส ฯ ^๓ ม. ยุ. สปริวาโรติ ฯ |๒๘๖.๑๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เอกปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เอกปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ มฆวปุปฺผิยตฺเถราปทานํ (๒๘๕) [๒๘๗] |๒๘๗.๒๐| นมฺมทานทิยา ตีเร สยมฺภู อปราชิโต สมาธึ โส สมาปนฺโน วิปฺปสนฺโน อนาวิโล ฯ |๒๘๗.๒๑| ทิสฺวา ปสนฺโน สุมโน สมฺพุทฺธํ อปราชิตํ ตาหํ มฆวปุปฺเผน สยมฺภุํ ปูชยึ ตทา ฯ |๒๘๗.๒๒| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๘๗.๒๓| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา มฆวปุปฺผิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ มฆวปุปฺผิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ อุปฏฺฐายิกตฺเถราปทานํ (๒๘๖) [๒๘๘] |๒๘๘.๒๔| รถิยํ ปฏิปชฺชนฺตํ อาหุตีนํ ปฏิคฺคหํ ทิปทินฺทํ มหานาคํ โลกเชฏฺฐํ นราสภํ ฯ |๒๘๘.๒๕| ปกฺโกสาปิยตสฺสาหํ สพฺพโลกหิเตสิโน อุปฏฺฐาโก มยา ทินฺโน สิทฺธตฺถสฺส มเหสิโน ฯ |๒๘๘.๒๖| ปฏิคฺคเหตฺวาน สมฺพุทฺโธ นิยฺยาเตสิ ^๑- มหามุนิ อุฏฺฐาย อาสนา ตมฺหา ปกฺกามิ ปาจินามุโข ฯ |๒๘๘.๒๗| จตุนวุเต อิโต กปฺเป อุปฏฺฐากมทํ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อุปฏฺฐานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๘๘.๒๘| สตฺตปญฺญาสิโต กปฺเป พลเสนสนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๘๘.๒๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปฏฺฐายิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อุปฏฺฐายิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ สตฺตมํ อปทานิยตฺเถราปทานํ (๒๘๗) [๒๘๙] |๒๘๙.๓๐| อปทานํ สุคตานํ กิตฺตยึหํ ^๒- มเหสินํ ปาเท จ สิรสา วนฺทึ ปสนฺโน เสหิ ปาณิหิ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. นิยฺยาเทสิ ฯ ^๒ โป. ยุ. กิตฺตยิสฺสํ ฯ |๒๘๙.๓๑| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป อปทานํ ปกิตฺตยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ กิตฺตนาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๘๙.๓๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อปทานิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ อปทานิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ สตฺตาหปพฺพชิตตฺเถราปทานํ (๒๘๘) [๒๙๐] |๒๙๐.๓๓| วิปสฺสิสฺส ภควโต สงฺโฆ สกฺกตมานิโต พฺยสนํ เม อนุปฺปตฺตํ ญาติเภโท ปุเร อหุ ฯ |๒๙๐.๓๔| ปพฺพชฺชํ อุปคนฺตฺวาน พฺยสนุปสมายหํ สตฺตาหาภิรโต ตตฺถ สตฺถุสาสนกมฺยตา ฯ |๒๙๐.๓๕| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยมหํ ปพฺพชึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปพฺพชฺชาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๙๐.๓๖| สตฺตสฏฺฐิมฺหิโต กปฺเป สตฺต อาสุํ มหีปตี สุเนกฺขมฺมาติ ญายนฺติ จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๙๐.๓๗| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สตฺตาหปพฺพชิโต เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สตฺตาหปพฺพชิตตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ นวมํ พุทฺธุปฏฺฐายิกตฺเถราปทานํ (๒๘๙) [๒๙๑] |๒๙๑.๓๘| เวธมฺภินีติ ^๑- เม นามํ ปิตุ สนฺตํ มมํ ตทา มม หตฺถํ คเหตฺวาน อุปานยิ มหามุนึ ฯ |๒๙๑.๓๙| อิเม มํ อุทฺทิสิยนฺติ พุทฺธา โลกคฺคนายกา เตหํ อุปฏฺฐิ ^๒- สกฺกจฺจํ ปสนฺโน เสหิ ปาณิหิ ฯ |๒๙๑.๔๐| เอกตฺตึเส อิโต กปฺเป พุทฺเธ ปริจรึ ^๓- ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อุปฏฺฐานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๙๑.๔๑| เตวีสมฺหิ อิโต กปฺเป จตุโร อาสุ ขตฺติยา สมณุปฏฺฐกา นาม จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๙๑.๔๒| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พุทฺธุปฏฺฐายิโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ พุทฺธุปฏฺฐายิกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เวฏมฺภินีติ --- ฯ ยุ. เวฏมฺพรีติ เม นาม ฯ ^๒ โป. ม. อุปฏฺฐึ ฯ @ยุ. อุปฏฺฐหึ ฯ ^๓ ม. อุปฏฺฐหึ ฯ ทสมํ ปุพฺพงฺคมนิยตฺเถราปทานํ (๒๙๐) [๒๙๒] |๒๙๒.๔๓| จุลฺลาสีติสหสฺสานิ ปพฺพชิมฺห อกิญฺจนา เตสํ ปุพฺพงฺคโม อาสึ อุตฺตมตฺถสฺส ปตฺติยา ฯ |๒๙๒.๔๔| สราคา สโมหา ^๑- เจเต วิปฺปสนฺนมนาวิลํ ^๒- อุปฏฺฐหึสุ สกฺกจฺจํ ปสนฺนา เสหิ ปาณิหิ ฯ |๒๙๒.๔๕| ขีณาสวา วนฺตโทสา กตกิจฺจา อนาสวา ผรึสุ เมตฺตจิตฺเตน สยมฺภู อปราชิตา ฯ |๒๙๒.๔๖| เตสํ อุปฏฺฐหิตฺวาน สมฺพุทฺธานํ ปฏิสฺสโต มรณญฺจ อนุปฺปตฺตา ^๓- เทวตฺตญฺจ อคมฺหเส ฯ |๒๙๒.๔๗| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สีลมนุปาลยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สญฺญมสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๒๙๒.๔๘| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฯ ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุพฺพงฺคมนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปุพฺพงฺคมนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อุทฺทานํ ปณฺณํ ผลํ อุคฺคมิโย เอกปุปฺผี จ มาฆโว @เชิงอรรถ: ^๑ ม. -- สภวา --- ฯ ยุ. --- สภวา โลเก ฯ ^๒ ม. วิปฺปสนฺนมนาวิลา ฯ @^๓ ม. ยุ. อนุปตฺโต ฯ อุปฏฺฐาโกปทานญฺจ ปพฺพชฺชา จ อุปฏฺฐิตํ ฯ ปุพฺพงฺคโม จ คาถาโย อฏฺฐตาฬีส กิตฺติตา ฯ ปณฺณทายกวคฺโค เอกูนตึโส ฯ ------ ตึโส จิตกปูชกวคฺโค ปฐมํ จิตกปูชกตฺเถราปทานํ (๒๙๑) [๒๙๓] |๒๙๓.๑| อชิโต นาม นาเมน อโหสึ พฺราหฺมโณ ตทา อาหุตึ ยิฏฺฐุกาโมหํ นานาปุปฺผํ สมานยึ ฯ |๒๙๓.๒| ชลนฺตํ จิตกํ ทิสฺวา ^๑- สิขิโน โลกพนฺธุโน ตญฺจ ปุปฺผํ สมาเนตฺวา จิตเก โอกิรึ อหํ ฯ |๒๙๓.๓| เอกตฺตึเส ^๒- อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๙๓.๔| สตฺตวีเส อิโต กปฺเป สตฺตาสุํ มนุชาธิปา สุปชฺชลิตนามา เต จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๙๓.๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา จิตกปูชโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ จิตกปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. กตฺวา ฯ ^๒ โป. เอกนวุเต ฯ ทุติยํ ปุปฺผธารกตฺเถราปทานํ (๒๙๒) [๒๙๔] |๒๙๔.๖| วากจีรธโร อาสึ อชินุตฺตรวาสโน อภิญฺญา ปญฺจ นิพฺพตฺโต ^๑- จนฺทสฺส ปริมชฺชโก ฯ |๒๙๔.๗| วิปสฺสึ โลกปชฺโชตํ ทิสฺวา อภิคตํ มมํ ปาริฉตฺตกปุปฺผานิ ธาเรสึ สตฺถุโน อหํ ฯ |๒๙๔.๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปุปฺผมภิธารยึ ^๒- ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ธารณาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๙๔.๙| สตฺตาสีติมฺหิโต กปฺเป เอโก อาสึ มหีปติ สมนฺตธรโณ นาม จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๙๔.๑๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปุปฺผธารโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปุปฺผธารกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ตติยํ ฉตฺตทายกตฺเถราปทานํ (๒๙๓) [๒๙๕] |๒๙๕.๑๑| ปุตฺโต มม ปพฺพชิโต กาสายวสโน ตทา โส จ พุทฺธตฺตสมฺปตฺโต นิพฺพุโต โลกปูชิโต ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. นิพฺพตฺตา ฯ ^๒ --- อภิปูชยึ ฯ |๒๙๕.๑๒| วิจินนฺโต สกํ ปุตฺตํ อารามํ ^๑- ปจฺฉโต มมํ นิพฺพุตสฺส มหนฺตสฺส จิตกํ อคมาสหํ ฯ |๒๙๕.๑๓| ปคฺคยฺห อญฺชลึ ตตฺถ วนฺทิตฺวา จิตกํ อหํ เสตจฺฉตฺตญฺจ ปคฺคยฺห อาโรเปสึ อหํ ตทา ฯ |๒๙๕.๑๔| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ฉตฺตมภิโรปยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ฉตฺตทานสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๙๕.๑๕| ปญฺจวีเส อิโต กปฺเป สตฺต อาสุํ ชนาธิปา มหารหสนามา เต จกฺกวตฺตี มหพฺพลา ฯ |๒๙๕.๑๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ฉตฺตทายโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ฉตฺตทายกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ จตุตฺถํ สทฺทสญฺญกตฺเถราปทานํ (๒๙๔) [๒๙๖] |๒๙๖.๑๗| อนุคฺคตมฺหิ อาทิจฺเจ ปสาโท ^๒- วิปุโล อหุ พุทฺธเสฏฺฐสฺส โลกมฺหิ ปาตุภาโว มเหสิโน ฯ |๒๙๖.๑๘| สทฺทมสฺโสสหํ ^๓- ตตฺถ น จ ปสฺสามิ ตํ ชินํ มรณญฺจ อนุปฺปตฺโต พุทฺธสญฺญมนุสฺสรึ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อาคมํ ฯ ^๒ ม. ปนาโท ฯ ^๓ ม. โฆสมโสสหํ --- ฯ โป. น จ @อสฺโสสหํ สทฺทํ ฯ |๒๙๖.๑๙| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สญฺญมลภึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ พุทฺธปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๙๖.๒๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สทฺทสญฺญโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สทฺทสญฺญกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ปญฺจมํ โคสีสนิกฺเขปกตฺเถราปทานํ (๒๙๕) [๒๙๗] |๒๙๗.๒๑| อารามทฺวารา นิกฺขมฺม โคสีสํ สนฺถตํ มยา อนุโภมิ สกํ กมฺมํ ปุพฺพกมฺมสฺสิทํ ผลํ ฯ |๒๙๗.๒๒| อาชานิยา วาตชวา สินฺธวา สีฆพาหนา อนุโภมิ สพฺพเมตํ โคสีสสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๒๙๗.๒๓| อโห การํ ปรมการํ สุเขตฺเต สุกตํ มยา สงฺเฆ กตสฺส การสฺส น อญฺญํ กลมคฺฆติ ฯ |๒๙๗.๒๔| จตุนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สีสํ สนฺถรึ อหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สนฺถรสฺส อิทํ ผลํ ฯ |๒๙๗.๒๕| ปญฺจสตฺตติกปฺปมฺหิ สุปติฏฺฐิตนามโก เอโก อาสึ มหาเตโช จกฺกวตฺติ มหพฺพโล ฯ |๒๙๗.๒๖| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา โคสีสนิกฺเขปโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ โคสีสนิกฺเขปกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ ฉฏฺฐํ ปทปูชกตฺเถราปทานํ (๒๙๖) [๒๙๘] |๒๙๘.๒๗| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ อโหสึ กินฺนโร ตทา อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ ปิตรํสีว ภาณุมํ ฯ |๒๙๘.๒๘| อุเปโตปิ ^๑- ตทา พุทฺธํ วิปสฺสึ โลกนายกํ จนฺทนํ ตครํ วาปิ ปาเท โอสิญฺจหํ ตทา ฯ |๒๙๘.๒๙| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ ปทํ ^๒- อภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ปทปูชายิทํ ผลํ ฯ |๒๙๘.๓๐| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา ปทปูชโก ^๓- เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ ปทปูชกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อุเปตํ ตมหํ พุทฺธํ ฯ ยุ. อุเปตํ มํ ตทา พุทฺธํ ฯ ^๒ ม. ยุ. --- ปาทํ --- ฯ @^๓ ม. ยุ. ปาทปูชโก ฯ สตฺตมํ เทสกิตฺติกตฺเถราปทานํ (๒๙๗) [๒๙๙] |๒๙๙.๓๑| อุปสาลฺหกนาโมหํ ^๑- อโหสึ พฺราหฺมโณ ตทา กานนํ วนโมคยฺห๒- โลกนาถํ ^๓- นราสภํ ฯ |๒๙๙.๓๒| ทิสฺวาน วนฺทิ ^๔- ปาเทสุ โลกาหุติปฏิคฺคหํ ปสนฺนจิตฺตํ มํ ญตฺวา พุทฺโธ อนฺตรธายถ ฯ |๒๙๙.๓๓| กานนา อภินิกฺขมฺม พุทฺธเสฏฺฐํ อนุสฺสรึ ตนฺเทสํ กิตฺตยิตฺวาน กปฺปํ สคฺคมฺหิ โมทหํ ฯ |๒๙๙.๓๔| เทฺวนวุเต อิโต กปฺเป ยํ เทสมภิกิตฺตยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ กิตฺตนาย อิทํ ผลํ ฯ |๒๙๙.๓๕| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา เทสกิตฺติโก เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ เทสกิตฺติกตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ อฏฺฐมํ สรณคมนิยตฺเถราปทานํ (๒๙๘) [๓๐๐] |๓๐๐.๓๖| ปพฺพเต หิมวนฺตมฺหิ อโหสึ ลุทฺทโก ตทา วิปสฺสึ อทฺทสํ พุทฺธํ โลกเชฏฺฐํ นราสภํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. อุปสาลกนาโมหํ ฯ ^๒ ม. ยุ. วนโมคาฬฺหํ ฯ ^๓ ม. ยุ. โลกเชฏฺฐํ ฯ @^๔ โป. ม. ยุ. วนฺทึ ฯ |๓๐๐.๓๗| อุปาสิตฺวาน สมฺพุทฺธํ เวยฺยาวจฺจมกาสหํ สรณญฺจ อุปาคญฺฉึ ทิปทินฺทสฺส ตาทิโน ฯ |๓๐๐.๓๘| เอกนวุเต อิโต กปฺเป ยํ สรณํ อคญฺฉหํ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ สรณาย ^๑- อิทํ ผลํ ฯ |๓๐๐.๓๙| ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส วิโมกฺขาปิจ อฏฺฐิเม ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สรณคมนิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ ฯ สรณคมนิยตฺเถรสฺส อปทานํ สมตฺตํ ฯ

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้าที่ ๑-๓๗๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=32&item=1&items=412&modeTY=2 อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=32&item=1&items=412&modeTY=2&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=32&item=1&items=412&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=32&item=1&items=412&modeTY=2 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=1 The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=49&A=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=49&A=1 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_32