บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๗ - พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๔

[๙๒] รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ รูปํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ ฯ อามนฺตา ฯ ปุคฺคโลปิ อนิจฺโจ สงฺขโต ปฏิจฺจสมุปฺปนฺโน ขยธมฺโม วยธมฺโม วิราคธมฺโม นิโรธธมฺโม วิปริณามธมฺโมติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ {๙๒.๑} เวทนํ อุปาทาย ฯเปฯ สญฺ อุปาทาย ฯเปฯ สงฺขาเร อุปาทาย ฯเปฯ วิญฺาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๗.

วิญฺาณํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ ฯ อามนฺตา ฯ ปุคฺคโลปิ อนิจฺโจ สงฺขโต ปฏิจฺจสมุปฺปนฺโน ขยธมฺโม วยธมฺโม วิราคธมฺโม นิโรธธมฺโม วิปริณามธมฺโมติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๙๓] รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ นีลํ รูปํ อุปาทาย นีลกสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ ปีตํ รูปํ อุปาทาย ฯเปฯ โลหิตํ รูปํ อุปาทาย ฯเปฯ โอทาตํ รูปํ อุปาทาย ฯเปฯ สนิทสฺสนํ รูปํ อุปาทาย ฯเปฯ อนิทสฺสนํ รูปํ อุปาทาย ฯเปฯ สปฺปฏิฆํ รูปํ อุปาทาย ฯเปฯ อปฺปฏิฆํ รูปํ อุปาทาย อปฺปฏิฆสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๙๔] เวทนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ กุสลํ เวทนํ อุปาทาย กุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ กุสลํ เวทนํ อุปาทาย กุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ กุสลา เวทนา สผลา สวิปากา อิฏฺผลา กนฺตผลา มนุญฺผลา อเสจนกผลา สุขุทฺรยา สุขวิปากาติ ฯ อามนฺตา ฯ กุสโลปิ ปุคฺคโล สผโล สวิปาโก อิฏฺผโล กนฺตผโล มนุญฺผโล อเสจนกผโล สุขุทฺรโย สุขวิปาโกติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๙๕] เวทนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๘.

อกุสลํ เวทนํ อุปาทาย อกุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ อกุสลํ เวทนํ อุปาทาย อกุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ อกุสลา เวทนา สผลา สวิปากา อนิฏฺผลา อกนฺตผลา อมนุญฺผลา เสจนกผลา ทุกฺขุทฺรยา ทุกฺขวิปากาติ ฯ อามนฺตา ฯ อกุสโลปิ ปุคฺคโล สผโล สวิปาโก อนิฏฺผโล อกนฺตผโล อมนุญฺผโล เสจนกผโล ทุกฺขุทฺรโย ทุกฺขวิปาโกติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๙๖] เวทนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ อพฺยากตํ เวทนํ อุปาทาย อพฺยากตสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ อพฺยากตํ เวทนํ อุปาทาย อพฺยากตสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ อพฺยากตา เวทนา อนิจฺจา สงฺขตา ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา ขยธมฺมา วยธมฺมา วิราคธมฺมา นิโรธธมฺมา วิปริณามธมฺมาติ ฯ อามนฺตา ฯ อพฺยากโตปิ ปุคฺคโล อนิจฺโจ สงฺขโต ปฏิจฺจสมุปฺปนฺโน ขยธมฺโม วยธมฺโม วิราคธมฺโม นิโรธธมฺโม วิปริณามธมฺโมติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ {๙๖.๑} สญฺ อุปาทาย ฯเปฯ สงฺขาเร อุปาทาย ฯเปฯ วิญฺาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ กุสลํ วิญฺาณํ อุปาทาย กุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ กุสลํ วิญฺาณํ อุปาทาย กุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ กุสลํ วิญฺาณํ สผลํ สวิปากํ อิฏฺผลํ กนฺตผลํ มนุญฺผลํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙.

อเสจนกผลํ สุขุทฺรยํ สุขวิปากนฺติ ฯ อามนฺตา ฯ กุสโลปิ ปุคฺคโล สผโล สวิปาโก อิฏฺผโล กนฺตผโล มนุญฺผโล อเสจนกผโล สุขุทฺรโย สุขวิปาโกติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๙๗] วิญฺาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ อกุสลํ วิญฺาณํ อุปาทาย อกุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ อกุสลํ วิญฺาณํ อุปาทาย อกุสลสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ อกุสลํ วิญฺาณํ สผลํ สวิปากํ อนิฏฺผลํ อกนฺตผลํ อมนุญฺผลํ เสจนกผลํ ทุกฺขุทฺรยํ ทุกฺขวิปากนฺติ ฯ อามนฺตา ฯ อกุสโลปิ ปุคฺคโล สผโล สวิปาโก อนิฏฺผโล อกนฺตผโล อมนุญฺผโล เสจนกผโล ทุกฺขุทฺรโย ทุกฺขวิปาโกติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๙๘] วิญฺาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ อพฺยากตํ วิญฺาณํ อุปาทาย อพฺยากตสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ อพฺยากตํ วิญฺาณํ อุปาทาย อพฺยากตสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ อพฺยากตํ วิญฺาณํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมํ วิปริณามธมฺมนฺติ ฯ อามนฺตา ฯ อพฺยากโตปิ ปุคฺคโล อนิจฺโจ สงฺขโต ปฏิจฺจสมุปฺปนฺโน ขยธมฺโม วยธมฺโม วิราคธมฺโม นิโรธธมฺโม วิปริณามธมฺโมติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๙๙] จกฺขุํ อุปาทาย จกฺขุมา ปุคฺคโลติ วตฺตพฺโพติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐.

อามนฺตา ฯ จกฺขุมฺหิ นิรุทฺเธ จกฺขุมา ปุคฺคโล นิรุทฺโธติ วตฺตพฺโพติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ โสตํ อุปาทาย ฯเปฯ ฆานํ อุปาทาย ฯเปฯ ชิวฺหํ อุปาทาย ฯเปฯ กายํ อุปาทาย ฯเปฯ มนํ อุปาทาย มนวา ปุคฺคโลติ วตฺตพฺโพติ ฯ อามนฺตา ฯ มนมฺหิ นิรุทฺเธ มนวา ปุคฺคโล นิรุทฺโธติ วตฺตพฺโพติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๐] มิจฺฉาทิฏฺึ อุปาทาย มิจฺฉาทิฏฺิโย ปุคฺคโลติ วตฺตพฺโพติ ฯ อามนฺตา ฯ มิจฺฉาทิฏฺิยา นิรุทฺธาย มิจฺฉาทิฏฺิโย ปุคฺคโล นิรุทฺโธติ วตฺตพฺโพติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๑] มิจฺฉาสงฺกปฺปํ อุปาทาย ฯเปฯ มิจฺฉาวาจํ อุปาทาย ฯเปฯ มิจฺฉากมฺมนฺตํ อุปาทาย ฯเปฯ มิจฺฉาอาชีวํ อุปาทาย ฯเปฯ มิจฺฉาวายามํ อุปาทาย ฯเปฯ มิจฺฉาสตึ อุปาทาย ฯเปฯ มิจฺฉาสมาธึ อุปาทาย มิจฺฉาสมาธิโย ปุคฺคโลติ วตฺตพฺโพติ ฯ อามนฺตา ฯ มิจฺฉาสมาธิมฺหิ นิรุทฺเธ มิจฺฉาสมาธิโย ปุคฺคโล นิรุทฺโธติ วตฺตพฺโพติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๒] สมฺมาทิฏฺึ อุปาทาย สมฺมาทิฏฺิโย ปุคฺคโลติ วตฺตพฺโพติ ฯ อามนฺตา ฯ สมฺมาทิฏฺิยา นิรุทฺธาย สมฺมาทิฏฺิโย ปุคฺคโล นิรุทฺโธติ วตฺตพฺโพติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ สมฺมาสงฺกปฺปํ อุปาทาย ฯเปฯ สมฺมาวาจํ อุปาทาย ฯเปฯ สมฺมากมฺมนฺตํ อุปาทาย ฯเปฯ สมฺมาอาชีวํ อุปาทาย ฯเปฯ สมฺมาวายามํ อุปาทาย ฯเปฯ สมฺมาสตึ อุปาทาย ฯเปฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑.

สมฺมาสมาธึ อุปาทาย สมฺมาสมาธิโย ปุคฺคโลติ วตฺตพฺโพติ ฯ อามนฺตา ฯ สมฺมาสมาธิมฺหิ นิรุทฺเธ สมฺมาสมาธิโย ปุคฺคโล นิรุทฺโธติ วตฺตพฺโพติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๓] รูปํ อุปาทาย เวทนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ ทฺวินฺนํ ขนฺธานํ อุปาทาย ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ รูปํ อุปาทาย เวทนํ อุปาทาย สญฺ อุปาทาย สงฺขาเร อุปาทาย วิญฺาณํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ ปญฺจนฺนํ ขนฺธานํ อุปาทาย ปญฺจนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๔] จกฺขายตนํ อุปาทาย โสตายตนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ ทฺวินฺนํ อายตนานํ อุปาทาย ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๕] จกฺขายตนํ อุปาทาย โสตายตนํ อุปาทาย ฯเปฯ ธมฺมายตนํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ ทฺวาทสนฺนํ อายตนานํ อุปาทาย ทฺวาทสนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๖] จกฺขุธาตุํ อุปาทาย โสตธาตุํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ ทฺวินฺนํ ธาตูนํ อุปาทาย ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๗] จกฺขุธาตุํ อุปาทาย โสตธาตุํ อุปาทาย ฯเปฯ ธมฺมธาตุํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๒.

อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ อฏฺารสนฺนํ ธาตูนํ อุปาทาย อฏฺารสนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๘] จกฺขุนฺทฺริยํ อุปาทาย โสตินฺทฺริยํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ ทฺวินฺนํ อินฺทฺริยานํ อุปาทาย ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๐๙] จกฺขุนฺทฺริยํ อุปาทาย โสตินฺทฺริยํ อุปาทาย ฯเปฯ อญฺาตาวินฺทฺริยํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ พาวีสตีนํ อินฺทฺริยานํ อุปาทาย พาวีสตีนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๑๐] เอกโวการภวํ อุปาทาย เอกสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ จตุโวการภวํ อุปาทาย จตุนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๑๑] เอกโวการภวํ อุปาทาย เอกสฺส ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ ปญฺจโวการภวํ อุปาทาย ปญฺจนฺนํ ปุคฺคลานํ ปญฺตฺตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๑๒] เอกโวการภเว เอโกว ปุคฺคโลติ ฯ อามนฺตา ฯ จตุโวการภเว จตฺตาโรว ปุคฺคลาติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๑๓] เอกโวการภเว เอโกว ปุคฺคโลติ ฯ อามนฺตา ฯ ปญฺจโวการภเว ปญฺเจว ปุคฺคลาติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๑๔] ยถา รุกฺขํ อุปาทาย ฉายาย ปญฺตฺติ เอวเมว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๓.

รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ ยถา รุกฺขํ อุปาทาย ฉายาย ปญฺตฺติ รุกฺโขปิ อนิจฺโจ ฉายาปิ อนิจฺจา เอวเมว รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺติ รูปมฺปิ อนิจฺจํ ปุคฺคโลปิ อนิจฺโจติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ ยถา รุกฺขํ อุปาทาย ฉายาย ปญฺตฺติ อญฺโ รุกฺโข อญฺา ฉายา เอวเมว รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺติ อญฺ รูปํ อญฺโ ปุคฺคโลติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ {๑๑๔.๑} ยถา คามํ อุปาทาย คามิยสฺส ปญฺตฺติ เอวเมว รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ ยถา คามํ อุปาทาย คามิยสฺส ปญฺตฺติ อญฺโ คาโม อญฺโ คามิโย เอวเมว รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺติ อญฺ รูปํ อญฺโ ปุคฺคโลติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ {๑๑๔.๒} ยถา รฏฺ อุปาทาย รญฺโ ปญฺตฺติ เอวเมว รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ ยถา รฏฺ อุปาทาย รญฺโ ปญฺตฺติ อญฺ รฏฺ อญฺโ ราชา เอวเมว รูปํ อุปาทาย ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺติ อญฺ รูปํ อญฺโ ปุคฺคโลติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ {๑๑๔.๓} ยถา น นิคโฬ เนคฬิโก ยสฺส นิคโฬ โส เนคฬิโก เอวเมว น รูปํ รูปวา ยสฺส รูปํ โส รูปวาติ ฯ ยถา น นิคโฬ เนคฬิโก ยสฺส นิคโฬ โส เนคฬิโก อญฺโ นิคโฬ อญฺโ เนคฬิโก เอวเมว น รูปํ รูปวา ยสฺส รูปํ โส รูปวา อญฺ รูปํ อญฺโ รูปวาติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ [๑๑๕] จิตฺเต จิตฺเต ปุคฺคลสฺส ปญฺตฺตีติ ฯ อามนฺตา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๔.

จิตฺเต จิตฺเต ปุคฺคโล ชายติ ชิยฺยติ มิยฺยติ จวติ อุปปชฺชตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วาติ ฯ อามนฺตา ฯ ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ กุมารโกติ วา กุมาริกาติ วาติ ฯ วตฺตพฺพํ ฯ {๑๑๕.๑} อาชานาหิ นิคฺคหํ หญฺจิ ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วา เตน วต เร วตฺตพฺเพ ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ กุมารโกติ วา กุมาริกาติ วาติ ยํ ตตฺถ วเทสิ วตฺตพฺเพ โข ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วา ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน วตฺตพฺพํ กุมารโกติ วา กุมาริกาติ วาติ มิจฺฉา {๑๑๕.๒} หญฺจิ วา ปน ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน วตฺตพฺพํ กุมารโกติ วา กุมาริกาติ วา เตน วต เร วตฺตพฺเพ ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วาติ ยํ ตตฺถ วเทสิ วตฺตพฺเพ โข ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วา ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน วตฺตพฺพํ กุมารโกติ วา กุมาริกาติ วาติ มิจฺฉา ฯ [๑๑๖] ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วาติ ฯ อามนฺตา ฯ ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ อิตฺถีติ วา ปุริโสติ วา คหฏฺโติ วา ปพฺพชิโตติ วา เทโวติ วา มนุสฺโสติ วาติ ฯ วตฺตพฺพํ ฯ อาชานาหิ นิคฺคหํ หญฺจิ ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วา เตน วต เร วตฺตพฺเพ ทุติเย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๕.

จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ เทโวติ วา มนุสฺโสติ วาติ ยํ ตตฺถ วเทสิ วตฺตพฺเพ โข ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วา ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน วตฺตพฺพํ เทโวติ วา มนุสฺโสติ วาติ มิจฺฉา {๑๑๖.๑} หญฺจิ วา ปน ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน วตฺตพฺพํ เทโวติ วา มนุสฺโสติ วา เตน วต เร วตฺตพฺเพ ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วาติ ยํ ตตฺถ วเทสิ วตฺตพฺเพ โข ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน น วตฺตพฺพํ โสติ วา อญฺโติ วา ทุติเย จิตฺเต อุปฺปนฺเน วตฺตพฺพํ เทโวติ วา มนุสฺโสติ วาติ มิจฺฉา ฯเปฯ [๑๑๗] น วตฺตพฺพํ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ อามนฺตา ฯ นนุ โย ปสฺสติ ยํ ปสฺสติ เยน ปสฺสติ โส ปสฺสติ ตํ ปสฺสติ เตน ปสฺสตีติ ฯ อามนฺตา ฯ หญฺจิ โย ปสฺสติ ยํ ปสฺสติ เยน ปสฺสติ โส ปสฺสติ ตํ ปสฺสติ เตน ปสฺสติ เตน วต เร วตฺตพฺเพ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ [๑๑๘] น วตฺตพฺพํ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ อามนฺตา ฯ นนุ โย สุณาติ ฯเปฯ โย ฆายติ ฯเปฯ โย สายติ ฯเปฯ โย ผุสติ ฯเปฯ โย วิชานาติ ยํ วิชานาติ เยน วิชานาติ โส วิชานาติ ตํ วิชานาติ เตน วิชานาตีติ ฯ อามนฺตา ฯ หญฺจิ โย วิชานาติ ยํ วิชานาติ เยน วิชานาติ โส วิชานาติ ตํ วิชานาติ เตน วิชานาติ เตน วต เร วตฺตพฺเพ ปุคฺคโล

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๖.

อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ [๑๑๙] ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ อามนฺตา ฯ นนุ โย น ปสฺสติ ยํ น ปสฺสติ เยน น ปสฺสติ โส น ปสฺสติ ตํ น ปสฺสติ เตน น ปสฺสตีติ ฯ อามนฺตา ฯ หญฺจิ โย น ปสฺสติ ยํ น ปสฺสติ เยน น ปสฺสติ โส น ปสฺสติ ตํ น ปสฺสติ เตน น ปสฺสติ โน วต เร วตฺตพฺเพ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ [๑๒๐] ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ อามนฺตา ฯ นนุ โย น สุณาติ ฯเปฯ โย น ฆายติ ฯเปฯ โย น สายติ ฯเปฯ โย น ผุสติ ฯเปฯ โย น วิชานาติ ยํ น วิชานาติ เยน น วิชานาติ โส น วิชานาติ ตํ น วิชานาติ เตน น วิชานาตีติ ฯ อามนฺตา ฯ หญฺจิ โย น วิชานาติ ยํ น วิชานาติ เยน น วิชานาติ โส น วิชานาติ ตํ น วิชานาติ เตน น วิชานาติ โน วต เร วตฺตพฺเพ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ [๑๒๑] น วตฺตพฺพํ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ อามนฺตา ฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา ปสฺสามหํ ภิกฺขเว ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สตฺเต จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ สุคเต ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานามีติ อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ ฯ อามนฺตา ฯ เตน หิ ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ {๑๒๑.๑} วุตฺตํ ภควตา ปสฺสามหํ ภิกฺขเว ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน สตฺเต จวมาเน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๗.

อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ สุคเต ทุคฺคเต ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานามีติ กตฺวา เตเนว การเณน ปุคฺคโล อุปลพฺภติ สจฺฉิกฏฺปรมฏฺเนาติ ฯ อามนฺตา ฯ ภควา ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน รูปํ ปสฺสติ ปุคฺคลํ ปสฺสตีติ ฯ รูปํ ปสฺสติ ฯ รูปํ ปุคฺคโล รูปํ จวติ รูปํ อุปปชฺชติ รูปํ ยถากมฺมูปคนฺติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ {๑๒๑.๒} ภควา ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน รูปํ ปสฺสติ ปุคฺคลํ ปสฺสตีติ ฯ ปุคฺคลํ ปสฺสติ ฯ ปุคฺคโล รูปํ รูปายตนํ รูปธาตุ นีลํ ปีตกํ โลหิตํ โอทาตํ จกฺขุวิญฺเยฺยํ จกฺขุสฺมึ ปฏิหญฺติ จกฺขุสฺส อาปาถํ อาคจฺฉตีติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ {๑๒๑.๓} ภควา ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน รูปํ ปสฺสติ ปุคฺคลํ ปสฺสตีติ ฯ อุโภ ปสฺสติ ฯ อุโภ รูปํ รูปายตนํ รูปธาตุ อุโภ นีลา อุโภ ปีตกา อุโภ โลหิตกา อุโภ โอทาตา อุโภ จกฺขุวิญฺเยฺยา อุโภ จกฺขุสฺมึ ปฏิหญฺนฺติ อุโภ จกฺขุสฺส อาปาถํ อาคจฺฉนฺติ อุโภ จวนฺติ อุโภ อุปปชฺชนฺติ อุโภ ยถากมฺมูปคาติ ฯ น เหวํ วตฺตพฺเพ ฯเปฯ อุปาทาปญฺตฺตานุโยโค ฯ

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้าที่ ๔๖-๕๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=37&item=92&items=30&pagebreak=1 อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=37&item=92&items=30&pagebreak=1&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=37&item=92&items=30&pagebreak=1 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=37&item=92&items=30&pagebreak=1 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=92 The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=3343 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=3343 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_37