พระไตรปิฏกเล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต
หน้าที่ ๗๕๙-๗๖๒.

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๕. ปารายนวรรค]
                                                                 ๗. นันทมาณวกปัญหา
	            พระองค์ผู้เป็นพระมุนี ขอโปรดตรัสตอบปัญหานั้น
	            แก่ข้าพระองค์ให้แจ่มแจ้งด้วยเถิด
	            เพราะธรรมนั้นพระองค์ทรงรู้ชัดแล้ว
	[๑๐๘๓] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า อุปสีวะ)
	            มุนีผู้ถึงความสลายไปย่อมไม่มี(อะไร)เป็นประมาณ
	            ชนทั้งหลายพึงว่ากล่าวมุนีนั้นด้วยกิเลสใด
	            กิเลสนั้นย่อมไม่มีแก่มุนีนั้น
	            (เพราะ)เมื่อมุนีนั้นถอนธรรม๑- ทั้งปวงได้เด็ดขาดแล้ว
	            แม้ครรลองแห่งวาทะทั้งปวงท่านก็ถอนได้เด็ดขาดแล้ว
อุปสีวมาณวกปัญหาที่ ๖ จบ
๗. นันทมาณวกปัญหา๒-
ว่าด้วยปัญหาของนันทมาณพ
	[๑๐๘๔] (นันทมาณพทูลถามดังนี้)
	            ชนทั้งหลายกล่าวว่า มุนีทั้งหลายมีอยู่ในโลก
	            คำกล่าวนี้นั้นเป็นอย่างไร
	            ชนทั้งหลายย่อมเรียกบุคคลผู้เป็นไปด้วยญาณ๓-
	            หรือว่าย่อมเรียกบุคคลผู้เป็นไปด้วยความเป็นอยู่๔- ว่า เป็นมุนี
@เชิงอรรถ :
@๑ ธรรม ในที่นี้หมายถึงขันธ์ ธาตุ อายตนะ คติ เป็นต้น (ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๔๕/๑๙๓)
@๒ ดูเทียบ ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๑๐๒-๑๐๘/๒๒-๒๔
@๓ ผู้เป็นไปด้วยญาณ หมายถึงผู้เพียบพร้อมด้วยญาณในสมาบัติ ๘ หรือ ญาณในอภิญญา ๕
@(ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๔๖/๑๙๖)
@๔ ผู้เป็นไปด้วยความเป็นอยู่ หมายถึงผู้เพียบพร้อมด้วยความเพียรของบุคคลผู้ดำเนินชีวิตเศร้าหมอง
@ผู้ทำกิจที่ทำได้ยากยิ่งหลายอย่าง (ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๔๖/๑๙๖)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๗๕๙}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๕. ปารายนวรรค]
                                                                 ๗. นันทมาณวกปัญหา
	[๑๐๘๕] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบดังนี้)
	            นันทะ ชนทั้งหลายผู้ฉลาดในโลกนี้
	            ย่อมไม่เรียกบุคคลว่า เป็นมุนี
	            เพราะได้เห็น ได้ฟังและได้รู้
	            เราเรียกเหล่าชนผู้กำจัดเสนามารได้แล้ว
	            ผู้ไม่มีทุกข์ ไม่มีความหวัง เที่ยวจาริกอยู่ว่า เป็นมุนี
	[๑๐๘๖] (นันทมาณพทูลถามดังนี้)
	            สมณพราหมณ์บางพวกย่อมกล่าวความหมดจด
	            เพราะรูปที่เห็นบ้าง เพราะเสียงที่ได้ยินบ้าง
	            เพราะศีลและวัตรบ้าง เพราะพิธีหลากหลายบ้าง
	            ข้าแต่พระผู้มีพระภาคผู้นิรทุกข์
	            สมณพราหมณ์พวกนั้นผู้ประพฤติตนเคร่งครัดในหลักการของตนนั้น
	            ข้ามชาติและชราได้บ้างหรือไม่
	            ข้าแต่พระผู้มีพระภาค ข้าพระองค์ขอทูลถามปัญหานั้น
	            ขอพระองค์โปรดตรัสตอบปัญหานั้นแก่ข้าพระองค์ด้วยเถิด
	[๑๐๘๗] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า นันทะ)
	            สมณพราหมณ์บางพวกกล่าวความหมดจด
	            เพราะรูปที่เห็นบ้าง เพราะเสียงที่ได้ยินบ้าง
	            ย่อมกล่าวความหมดจดเพราะศีลและวัตรบ้าง
	            ย่อมกล่าวความหมดจดเพราะพิธีหลากหลายบ้าง
	            สมณพราหมณ์พวกนั้นประพฤติตนเคร่งครัด
	            ในหลักการของตนนั้นก็จริง
	            แต่เรากล่าวว่า พวกเขายังข้ามชาติและชราไปไม่ได้
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๗๖๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๕. ปารายนวรรค]
                                                                 ๗. นันทมาณวกปัญหา
	[๑๐๘๘] (นันทมาณพทูลถามดังนี้)
	            สมณพราหมณ์บางพวกย่อมกล่าวความหมดจด
	            เพราะรูปที่เห็นบ้าง เพราะเสียงที่ได้ยินบ้าง
	            ย่อมกล่าวความหมดจดเพราะศีลและวัตรบ้าง
	            ย่อมกล่าวความหมดจดเพราะพิธีหลากหลายบ้าง
	            หากพระองค์ผู้เป็นพระมุนีตรัสว่า
	            สมณพราหมณ์พวกนั้นยังข้ามห้วงกิเลสไม่ได้
	            ข้าแต่พระองค์ผู้นิรทุกข์ เมื่อเป็นเช่นนั้น
	            ใครเล่าในเทวโลกและมนุษยโลก
	            ชื่อว่าข้ามชาติและชราไปได้
	            ข้าแต่พระผู้มีพระภาค ข้าพระองค์ขอทูลถามปัญหานั้น
	            ขอพระองค์โปรดตรัสตอบปัญหานั้นแก่ข้าพระองค์ด้วยเถิด
	[๑๐๘๙] (พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า นันทะ)
	            เราย่อมไม่กล่าวว่า สมณพราหมณ์ทั้งหมด
	            ถูกชาติและชราโอบล้อม
	            นรชนเหล่าใดในโลกนี้ละรูปที่เห็น เสียงที่ได้ยิน
	            อารมณ์ที่ได้รับรู้ หรือศีลและวัตรได้ทั้งหมด
	            ทั้งละพิธีหลากหลายทั้งปวง
	            กำหนดรู้ตัณหาได้แล้ว๑- เป็นผู้หมดอาสวะ
	            เรากล่าวว่า นรชนเหล่านั้นแลชื่อว่า ข้ามห้วงกิเลสได้แล้ว
@เชิงอรรถ :
@๑ กำหนดรู้ตัณหาได้แล้ว หมายถึงกำหนดรู้ตัณหาได้ด้วยปริญญา ๓ อย่าง คือ (๑) ญาตปริญญา กำหนด
@รู้ขั้นรู้จัก คือรู้ว่า นี้คือรูปตัณหาเป็นต้น (๒) ตีรณปริญญา กำหนดรู้ขั้นพิจารณา คือ พิจารณาตัณหาโดย
@ความเป็นของไม่เที่ยง (๓) ปหานปริญญา กำหนดรู้ขั้นละ คือ ละตัณหาให้ได้เด็ดขาด (ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๕๑/๒๑๐)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๗๖๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต [๕. ปารายนวรรค]
                                                                 ๘. เหมกมาณวกปัญหา
	[๑๐๙๐] (นันทมาณพกราบทูลดังนี้)
	            ข้าพระองค์ชอบใจพระดำรัสนี้ของพระองค์
	            ผู้ทรงแสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่
	            ข้าแต่พระโคดม นิพพานที่ปราศจากอุปธิ พระองค์ตรัสไว้ดีแล้ว
	            นรชนเหล่าใดในโลกนี้ละรูปที่เห็น เสียงที่ได้ยิน
	            อารมณ์ที่ได้รับรู้ หรือศีลและวัตรได้ทั้งหมด
	            ทั้งละพิธีหลากหลายทั้งปวง
	            กำหนดรู้ตัณหาได้แล้ว เป็นผู้หมดอาสวะ
	            แม้ข้าพระองค์ก็กล่าวว่า นรชนเหล่านั้นชื่อว่า ข้ามห้วงกิเลสได้
นันทมาณวกปัญหาที่ ๗ จบ
๘. เหมกมาณวกปัญหา๑-
ว่าด้วยปัญหาของเหมกมาณพ
	[๑๐๙๑] (เหมกมาณพทูลถามดังนี้)
	            ก่อนแต่ศาสนาของพระโคดม
	            อาจารย์เจ้าลัทธิเหล่าใดเคยตอบแก่ข้าพระองค์ว่า
	            เหตุนี้ได้เป็นมาแล้วอย่างนี้ จักเป็นอย่างนี้
	            คำตอบทั้งหมด เป็นคำที่เชื่อสืบต่อกันมา
	            คำตอบทั้งหมดนั้น มีแต่จะทำให้ตรึกไปต่างๆ
	            ข้าพระองค์จึงไม่ยินดีในคำตอบนั้น
@เชิงอรรถ :
@๑ ดูเทียบ ขุ.จู. (แปล) ๓๐/๑๐๙-๑๑๒/๒๕
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๗๖๒}

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับ มจร. เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๗๕๙-๗๖๒.
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_page.php?book=25&page=759&pages=4&edition=mcu
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=25&A=20540
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_line.php?B=25&A=20540#p759
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ 25 :-
https://84000.org/tipitaka/read/?index_25
https://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu25
https://84000.org/tipitaka/english/?index_25