พระไตรปิฏกเล่มที่ ๓๐ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๒ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย จูฬนิทเทส
หน้าที่ ๑๑๐-๑๑๓.

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย จูฬนิทเทส [ปารายนวรรค]
                                                                 ๕. มาณวปัญหานิทเทส ๔. เมตตคูมาณวปัญหานิทเทส
๔. เมตตคูมาณวปัญหานิทเทส๑-
ว่าด้วยปัญหาของเมตตคูมาณพ
	[๑๘] (ท่านเมตตคูทูลถาม ดังนี้)
		ข้าแต่พระผู้มีพระภาค ข้าพระองค์ขอทูลถามปัญหานั้น
		ขอพระองค์โปรดตรัสบอกปัญหานั้นแก่ข้าพระองค์ด้วยเถิด
		ข้าพระองค์ย่อมสำคัญพระองค์ว่า ทรงเป็นผู้จบเวท
		ทรงอบรมพระองค์แล้ว ทุกข์หลายรูปแบบอะไรก็ตามในโลก
		ทุกข์เหล่านี้เกิดมาจากที่ไหนหนอ (๑)
ว่าด้วยการถาม ๓
	คำว่า ขอทูลถาม ในคำว่า ข้าแต่พระผู้มีพระภาค ข้าพระองค์ขอทูลถาม
ปัญหานั้น ขอพระองค์โปรดตรัสบอกปัญหานั้นแก่ข้าพระองค์ด้วยเถิด ได้แก่
	การถาม ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามเพื่อทำให้ชัดเจนในสิ่งที่ยังไม่เคยเห็น
		๒. การถามเพื่อเทียบเคียงในสิ่งที่เคยเห็นแล้ว
		๓. การถามเพื่อตัดความสงสัย
	การถามเพื่อทำให้ชัดเจนในสิ่งที่ยังไม่เคยเห็น เป็นอย่างไร
	คือ โดยปกติลักษณะใด ตนยังไม่รู้ ยังไม่เห็น ยังมิได้เทียบเคียง ยังมิได้
พิจารณา ยังมิได้ทำให้กระจ่าง ยังมิได้ทำให้แจ่มแจ้ง ก็ถามปัญหาเพื่อรู้ เพื่อเห็น
เพื่อเทียบเคียง เพื่อพิจารณา เพื่อทำให้ลักษณะนั้นแจ่มแจ้ง นี้ชื่อว่าการถามเพื่อ
ทำให้ชัดเจนในสิ่งที่ยังไม่เคยเห็น
	การถามเพื่อเทียบเคียงในสิ่งที่เคยเห็นแล้ว เป็นอย่างไร
@เชิงอรรถ :
@๑ ขุ.สุ. ๒๕/๑๐๕๖-๑๐๖๗/๕๓๔-๕๓๗
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๐ หน้า : ๑๑๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย จูฬนิทเทส [ปารายนวรรค]
                                                                 ๕. มาณวปัญหานิทเทส ๔. เมตตคูมาณวปัญหานิทเทส
	คือ โดยปกติลักษณะใด ตนรู้ เห็น เทียบเคียง พิจารณา ทำให้กระจ่าง
ทำให้แจ่มแจ้งแล้ว ก็ถามปัญหา เพื่อเทียบเคียงลักษณะนั้นกับบัณฑิตอื่น นี้ชื่อว่า
การถามเพื่อเทียบเคียงในสิ่งที่เคยเห็นแล้ว
	การถามเพื่อตัดความสงสัย เป็นอย่างไร
	คือ โดยปกติบุคคลเป็นผู้แล่นไปสู่ความสงสัย แล่นไปสู่ความเคลือบแคลง
เกิดความคิดเป็นสองแง่ว่า “เป็นอย่างนี้หรือไม่หนอ เป็นอะไรหรือ เป็นอย่างไรหนอ”
เขาก็ถามปัญหา เพื่อตัดความสงสัย นี้ชื่อว่าการถามเพื่อตัดความสงสัย เหล่านี้
ชื่อว่าการถาม ๓ อย่าง
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามของมนุษย์  ๒. การถามของอมนุษย์
		๓. การถามของรูปเนรมิต
	การถามของมนุษย์ เป็นอย่างไร
	คือ พวกมนุษย์เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคพุทธเจ้าแล้ว ทูลถามปัญหา คือ
พวกภิกษุก็ทูลถาม ภิกษุณีก็ทูลถาม อุบาสกก็ทูลถาม อุบาสิกาก็ทูลถาม พระ
ราชาก็ทูลถาม กษัตริย์ก็ทูลถาม พราหมณ์ก็ทูลถาม แพศย์ก็ทูลถาม ศูทรก็ทูลถาม
คฤหัสถ์ก็ทูลถาม บรรพชิตก็ทูลถาม นี้ชื่อว่าการถามของมนุษย์
	การถามของอมนุษย์ เป็นอย่างไร
	คือ พวกอมนุษย์เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคพุทธเจ้าแล้ว ทูลถามปัญหา คือ
พวกนาคก็ทูลถาม ครุฑก็ทูลถาม ยักษ์ก็ทูลถาม อสูรก็ทูลถาม คนธรรพ์ก็ทูลถาม
ท้าวมหาราชก็ทูลถาม พระอินทร์ก็ทูลถาม พระพรหมก็ทูลถาม เทวดาก็ทูลถาม
นี้ชื่อว่าการถามของอมนุษย์
	การถามของรูปเนรมิต เป็นอย่างไร
	คือ พระผู้มีพระภาคทรงเนรมิตพระรูปใด ซึ่งสำเร็จด้วยพระทัย มีอวัยวะ
น้อยใหญ่ครบทุกอย่าง มีอินทรีย์ไม่บกพร่อง พระรูปเนรมิตนั้น เข้าเฝ้าพระผู้มี-
พระภาคพุทธเจ้าแล้ว ก็ทูลถามปัญหา พระผู้มีพระภาคทรงวิสัชนา นี้ชื่อว่าการ
ถามของรูปเนรมิต เหล่านี้ชื่อว่าการถามอีก ๓ อย่าง
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๐ หน้า : ๑๑๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย จูฬนิทเทส [ปารายนวรรค]
                                                                 ๕. มาณวปัญหานิทเทส ๔. เมตตคูมาณวปัญหานิทเทส
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามเพื่อประโยชน์ตน  ๒. การถามเพื่อประโยชน์ผู้อื่น
		๓. การถามเพื่อประโยชน์ตนและผู้อื่น
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
	๑. การถามเพื่อประโยชน์ในภพปัจจุบัน  ๒. การถามเพื่อประโยชน์ในภพหน้า
	๓. การถามเพื่อประโยชน์อย่างยิ่ง
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
	๑. การถามเพื่อประโยชน์ที่ไม่มีโทษ  ๒. การถามเพื่อประโยชน์ที่ปราศจากกิเลส
	๓. การถามเพื่อประโยชน์ที่ผุดผ่อง
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามถึงอดีต  ๒. การถามถึงอนาคต
		๓. การถามถึงปัจจุบัน
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามถึงเรื่องภายใน  ๒. การถามถึงเรื่องภายนอก
		๓. การถามถึงเรื่องทั้งภายในและภายนอก
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามถึงกุศลธรรม  ๒. การถามถึงอกุศลธรรม
		๓. การถามถึงอัพยากตธรรม
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามถึงขันธ์  ๒. การถามถึงธาตุ
		๓. การถามถึงอายตนะ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๐ หน้า : ๑๑๒}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย จูฬนิทเทส [ปารายนวรรค]
                                                                 ๕. มาณวปัญหานิทเทส ๔. เมตตคูมาณวปัญหานิทเทส
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามถึงสติปัฏฐาน  ๒. การถามถึงสัมมัปปธาน
		๓. การถามถึงอิทธิบาท
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามถึงอินทรีย์  ๒. การถามถึงพละ
		๓. การถามถึงโพชฌงค์
	การถามอีก ๓ อย่าง คือ
		๑. การถามถึงมรรค  ๒. การถามถึงผล
		๓. การถามถึงนิพพาน
	คำว่า ขอทูลถามปัญหานั้น อธิบายว่า ข้าพระองค์ขอทูลถามพระองค์ คือ
ทูลขอ ทูลอัญเชิญ ทูลให้ทรงประกาศว่า ขอพระองค์โปรดตรัสบอกปัญหานั้น
แก่ข้าพระองค์ด้วยเถิด รวมความว่า ขอทูลถามปัญหานั้น
	คำว่า พระผู้มีพระภาค นี้ เป็นคำกล่าวโดยความเคารพ ฯลฯ คำว่า พระ
ผู้มีพระภาค นี้ เป็นสัจฉิกาบัญญัติ๑-
	คำว่า ขอพระองค์โปรดตรัสบอกปัญหานั้นด้วยเถิด อธิบายว่า ขอโปรดตรัส
คือ โปรดบอก แสดง บัญญัติ กำหนด เปิดเผย จำแนก ทำให้ง่าย ประกาศ
รวมความว่า ข้าแต่พระผู้มีพระภาค ข้าพระองค์ขอทูลถามปัญหานั้น ขอพระองค์
โปรดตรัสบอกปัญหานั้นแก่ข้าพระองค์ด้วยเถิด
	คำว่า ดังนี้ ในคำว่า ท่านเมตตคูทูลถาม ดังนี้ เป็นบทสนธิ ฯลฯ รวม
ความว่า ท่านเมตตคูทูลถาม ดังนี้
	คำว่า ข้าพระองค์ย่อมสำคัญพระองค์ว่าทรงเป็นผู้จบเวท ทรงอบรม
พระองค์แล้ว อธิบายว่า ข้าพระองค์ย่อมสำคัญพระองค์ว่าทรงเป็นผู้จบเวท สำคัญ
พระองค์ว่ามีพระองค์อบรมแล้ว คือ เข้าใจอย่างนี้ รู้อย่างนี้ รู้ละเอียดอย่างนี้ รู้
เฉพาะอย่างนี้ แทงตลอดอย่างนี้
@เชิงอรรถ :
@๑ ดูรายละเอียดข้อ ๒/๔๖-๔๘
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๐ หน้า : ๑๑๓}

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับ มจร. เล่มที่ ๓๐ หน้าที่ ๑๑๐-๑๑๓.
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_page.php?book=30&page=110&pages=4&edition=mcu
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=30&A=3186
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_line.php?B=30&A=3186#p110
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ 30 :-
https://84000.org/tipitaka/read/?index_30
https://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu30
https://84000.org/tipitaka/english/?index_30