ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 18 : PALI ROMAN Dha.A.1 yamakavagga.

page71.

Nagaravithiyam caranto "ammatata maya bhikkhusahassam nimantitam, tumhe kittakanam bhikkhunam bhikkham datum sakkhissatha, tumhe kittakananti samadapeti. Manussa attano attano pahonakaniyamena "mayam dasannam dassama, mayam visatiya, mayam satassati ahamsu. Upasako "tenahi ekasmim thane samagamam katva ekatova pacissama, sabbe telatilatandulasappiphanitadini samaharathati ekasmim thane samaharapesi. Athassa eko kutumbiko satasahassagghanakam gandharakasavavattham datva "sace te danavattam nappahoti, idam vissajjetva, yadunam, tam pureyyasi; sace pahoti, yassa icchasi; tassa bhikkhuno dadeyyasiti aha. Tada tassa sabbam danavattam pahosi, kinci unannama nahosi. So manusse pucchi "idam anagghakasavam ekena kutumbikena evam nama vatva dinnam, danavattam atirekam jatam, kassidam demati. Ekacce "sariputtattherassati ahamsu. Ekacce "thero sassaparipakasamaye agantva gamanasilo; devadatto amhakam mangalamangalesu sahayo udakamaniko viya niccam patitthito, tassa tam demati ahamsu. Sambahulikaya kathayapi "devadattassa databbanti vattaro bahutara ahesum. Atha nam devadattassa adamsu. So tam chinditva sibbitva rajitva nivasetva parupitva vicarati. Manussa tam disva "nayidam devadattassa anucchavikam; sariputtattherassa anucchavikam; devadatto attano ananucchavikam nivasetva parupitva vicaratiti vadimsu. Atheko disavasiko bhikkhu rajagaha savatthim gantva sattharam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Vanditva katapatisantharo satthara dvinnam aggasavakanam phasuviharam pucchito adito patthaya sabbam tam pavattim arocesi. Sattha "na kho bhikkhu idaneva so attano ananucchavikam vattham dhareti, pubbepi dharesiyevati vatva atitam ahari; atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente, baranasivasi eko hatthimarako hatthim maretva dante ca tace ca antani ca ghanamamsanca aharitva vikkinanto jivitam kappesi. Athekasmim aranne anekasahassa hatthi gocaram gahetva gacchanta paccekabuddhe disva tato patthaya gacchamana gamanagamanakale jannukehi nipatitva vanditva pakkamanti. Ekadivasam hatthimarako tam kiriyam disva "aham ime kicchena maremi, ime ca gamanagamanakale paccekabuddhe vandanti, kinnu kho disva vandantiti cintento "kasavanti sallakkhetva "mayapi idani kasavam laddhum vattatiti cintetva ekassa paccekabuddhassa jatassaram oruyha nahayantassa tire thapitesu kasavesu civaram thenetva tesam hatthinam gamanagamanamagge sattim gahetva sasisam parupitva nisidati. Hatthi tam disva "paccekabuddhoti sannaya vanditva pakkamanti. So tesam sabbapacchato gacchantam sattiya paharitva maretva dantadini gahetva sesam bhumiyam nikhanitva gacchati. Aparabhage bodhisatto hatthiyoniyam patisandhim gahetva hatthijetthako yuthapati ahosi. Tadapi so tatheva karoti. Mahapuriso attano parisaya parihanim natva "kuhim ime hatthi gata manda jatati pucchitva,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

"na janama samiti vutte, "kuhim 1- gacchanta mam anapuccha na gamissanti, paripanthena bhavitabbanti cintetva "ekasmim thane kasavam parupitva nisinnassa santika paripanthena bhavitabbanti parisankitva tam parigganhitum sabbe hatthi purato pesetva sayam pacchato vilambamano agacchati. So sesahatthisu vanditva gatesu, mahapurisam agacchantam disva civaram samharitva sattim vissajji. Mahapuriso satim upatthapetva agacchanto pacchato patikkamitva sattim vancesi. Atha nam "imina me hatthi nasitati ganhitum pakkhandi. Itaro ekam rukkham purato katva niliyi. Atha nam rukkhena saddhim sondaya parikkhipitva "gahetva bhumiyam pothessamiti tena niharitva dassitam kasavam disva "sacaham imasmim dussissami, anekasahassesu me buddhappaccekabuddhakhinasavesu lajja nama bhinna bhavissatiti adhivasetva "taya me ettaka nataka nasitati pucchi. "ama samiti. "kasma evam bhariyam kammam akasi? attano ananucchavikam vitaraganam anucchavikam vattham paridahitva evarupam papakammam karontena bhariyam taya katanti. Evanca pana vatva uttarimpi nigganhanto "anikkasavo kasavam yo vattham paridahessati apeto damasaccena, na so kasavamarahati, yo ca vantakasavassa silesu susamahito upeto damasaccena, sa ve kasavamarahatiti @Footnote: 1. kuhinti pucchanasaddo. ettha pana puccha natthi tasma yatthati va yattha katthaciti @va yuttataram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Gatham 1- vatva "ayuttante katanti vatva tam vissajjesi. Sattha imam dhammadesanam aharitva "tada hatthimarako devadatto ahosi, tassa niggahako hatthinago ahamevati jatakam samodhanetva "na kho bhikkhu idaneva, pubbepi devadatto attano ananucchavikam vattham dharesiyevati vatva ima gatha abhasi "anikkasavo kasavam yo vattham paridahessati apeto damasaccena, na so kasavamarahati, yo ca vantakasavassa silesu susamahito upeto damasaccena, sa ve kasavamarahatiti. 2- Chaddantajatakenapi ayamattho dipetabboti. Tattha "anikkasavoti: kamaragadihi kasavehi sakasavo. Paridahessatiti: nivasanaparupanattharanavasena paribhunjissati. "pari- dahissatitipi patho. Apeto damasaccenati: indriyadamanena ceva paramatthasaccapakkhikena ca vacisaccena apeto. "viyuttoti attho. Na soti: so evarupo puggalo kasavam paridahitum narahati. Vantakasavassati: catuhi maggehi vantakasavo chadditakasavo pahinakasavo assa. Silesuti: catusu parisuddhisilesu. Susamahitoti: sutthu samahito sutthu thito. Upetoti: indriyadamanena ceva vuttappakarena ca vacisaccena upeto. Sa veti: so evarupo puggalo tam kasavavattham arahatiti. @Footnote: 1. gathati yuttataram. 2. khu. ja. du. 27/83. tadatthakatha. 3/261.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Gathapariyosane so disavasiko bhikkhu sotapanno jato. Annepi bahu sotapattiphaladini papunimsu. Desana mahajanassa satthika ahositi. Devadattavatthu. ---------- 8. Sanjayavatthu. (8) "asare saramatinoti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto dvihi 1- aggasavakehi niveditam sanjayassa anagamanam arabbha kathesi. Tatrayam anupubbikatha: amhakam hi sattha ito kappasatasahassadhikanam catunnam asankheyyanam matthake amaravatinagare sumedho nama brahmanakumaro hutva sabbasippanam 2- nipphattim patto 3- matapitunam accayena anekakotisankhyam dhanam pariccajitva isipabbajjam pabbajitva himavante vasanto jhanabhinnayo nibbattetva akasena gacchanto dipankaradasabalassa sudassanaviharato amaravatinagaram 4- pavisanatthaya maggam sodhiyamanam disva sayampi ekam padesam gahetva, tasmim anitthiteyeva 5- agatassa satthuno attanam setum katva ajinicammam kalale 6- attharitva @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "dvihiti natthi. 2. Si. Ma. Yu. sabbasippesu. 3. Si. Ma. Yu. @patva. 4. Si. Yu. rammavatinagaram. Ma. rammavatinagare. 5. Si. Ma. Yu. @asodhiteyeva. 6. Ma. kalale ajinicammam. Si. Yu. "ajinicammanti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

"sattha sasavakasangho kalalam anakkamitva mam akkamanto gacchatuti nipanno, satthara [1]- disvava "buddhankuro esa anagate kappasatasahassadhikanam catunnam asankheyyanam pariyosane gotamo nama buddho bhavissatiti byakato, tassa satthuno aparabhage "kondanno sumangalo sumano revato sobhito anomadassi padumo narado padumuttaro sumedho sujato piyadassi atthadassi dhammadassi siddhattho tisso pusso vipassi sikhi vessabhu kakusandho konagamano kassapo cati lokam obhasetva uppannanam imesampi tevisatiya buddhanam santike laddhabyakarano "dasa paramiyo dasa upaparamiyo dasa paramatthaparamiyoti samatimsaparamiyo puretva vessantarattabhave thito sattakkhattum pathavikampanani mahadanani datva puttadaram pariccajitva ayupariyosane tusitapure nibbattitva tattha yavatayukam thatva, dasasahassacakkavaladevatahi sannipatitva "kaloyante mahavira, uppajja matukucchiyam, sadevakam tarayanto bujjhassu amatam padanti vutte, panca mahavilokanani viloketva tato cuto sakyarajakule patisandhim gahetva tattha mahasampattiya paricariyamano anukkamena bhadrayobbanam patva tinnam utunam anucchavikesu tisu pasadesu devalokasirim viya rajjasirim anubhavanto uyyanakilaya gamanasamaye anukkamena jinnabyadhimatasankhate tayo devadute disva @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare "tanti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Sanjatasamvego nivattitva catutthavare pabbajitam disva "sadhu pabbajjati pabbajjaya rucim uppadetva uyyanam gantva tattha divasam khepetva mangalapokkharanitire nisinno kappakavesam gahetva agatena vissukammuna devaputtena alankatapatiyatto rahulakumarassa jatasasanam sutva puttasinehassa balavabhavam natva "yava idam bandhanam na bandhati, tavadeva chindissamiti cintetva sayam nagaram pavisanto "nibbuta nuna sa mata, nibbuto nuna so pita, nibbuta nuna sa nari, yassayam idiso patiti kisagotamiya nama pitucchadhitaya bhasitam imam gatham sutva "aham imaya nibbutapadam savitoti givato muttaharam omuncitva tassa pesetva attano bhavanam pavisitva sirisayane nisinno, niddupagatanam natakitthinam vippakaram disva nibbinnahadayo channam utthapetva kanthakam aharapetva kanthakam aruyha channasahayo dasasahassacakkavaladevatahi parivuto mahabhinikkhamanam nikkhamitva anomanaditire pabbajitva anukkamena rajagaham gantva tattha pindaya caritva pandavapabbatapabbhare nisinno magadharanna rajjena nimantiyamano tam patikkhipitva sabbannutam patva attano vijitam agamanatthaya tena gahitapatinno alaranca uddakanca upasankamitva tesam santike adhigatavisesam analankaritva chabbassani mahapadhanam padahitva visakhapunnamidivase patova sujataya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Dinnam payasam paribhunjitva neranjaraya nadiya suvannapatim pavahetva neranjaraya nadiya tire mahavanasande nanasamapattihi divasabhagam vitinametva sayanhasamaye sotthiyena dinnam tinam gahetva kalena nagarajena abhitthutaguno bodhimandam aruyha tinani santharitva "na tavimam pallankam bhindissami, yava me anupadaya asavehi cittam na vimuccissatiti patinnam katva puratthabhimukho nisiditva, suriye anatthangamiteyeva, marabalam vidhamitva pathamayame pubbenivasananam majjhimayame cutupapatananam patva pacchimayamavasane paccayakare nanam otaretva arunuggamane dasabalacatuvesarajjadisabbagunapatimanditam sabbannutananam pativijjhitva sattasattaham bodhimande vitinametva atthame sattahe ajapalanigrodhamule nisinno dhammagambhiratapaccavekkhanena appossukkatam apajjamano dasasahassamahabrahmaparivarena sahampatibrahmuna ayacitadhammadesano buddhacakkhuna lokam oloketva brahmuno ajjhesanam adhivasetva "kassa nu kho aham pathamam dhammam deseyyanti olokento alaruddakanam kalakatabhavam natva pancavaggiyanam bhikkhunam bahupakaratam anussaritva utthayasana kasipuram gacchanto antaramagge upakena ajivakena saddhim mantetva asalhapunnamidivase isipatane migadaye pancavaggiyanam bhikkhunam vasanatthanam patva te ananucchavikena samudacarena samudacarante sannapetva annakondannappamukhe attharasabrahmakotiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Amatapanam payento dhammacakkam pavattetva pavattitapavaradhammacakko pancamiyam pakkhassa sabbepi te bhikkhu arahatte patitthapetva tamdivasameva yasassa kulaputtassa upanissayasampattim disva tam rattibhage nibbinditva geham pahaya nikkhamantam "ehi yasati pakkositva tasmimyeva rattibhage sotapattiphalam papetva punadivase arahattam papetva aparepi tassa sahayake catupannasajane ehibhikkhupabbajjaya pabbajetva arahattam papesi. Evam loke ekasatthiya arahantesu jatesu, vutthavasso pavaretva "caratha bhikkhave carikanti satthibhikkhu disasu pesetva sayam uruvelam gacchanto antaramagge kappasikavanasande timsajane bhaddavaggiyakumare vinesi. Tesu sabbapacchimako sotapanno, sabbuttamo anagami ahosi. Tepi sabbe ehibhikkhubhaveneva pabbajetva disasu pesetva sayam uruvelam gantva addhuddhani patihariyasahassani dassetva uruvelakassapadayo sahassajatilaparivare tebhatikajatile vinetva ehibhikkhubhaveneva pabbajetva gayasise nisidapetva adittapariyayadesanaya arahatte patitthapetva tena arahantasahassena parivuto "bimbisararanno dinnam patinnam mocessamiti rajagahanagarupacare latthivanuyyanam gantva "sattha kira agatoti sutva dvadasanahutehi brahmanagahapatikehi saddhim agatassa ranno madhuradhammakatham kathento rajanam ekadasahi nahutehi saddhim sotapattiphale patitthapetva ekam nahutam saranesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Patitthapetva punadivase sakkena devaranna manavakavannam gahetva abhitthutaguno rajagahanagaram pavisitva rajanivesane katabhattakicco veluvanaramam patiggahetva tattheva vasam kappesi. Tattha nam sariputtamoggallana upasankamimsu. Tatrayam anupubbikatha: anuppanneyeva hi buddhe, rajagahato avidure "upatissagamo ca kolitagamo cati dve brahmanagama ahesum. Tesu upatissagame sariya nama brahmaniya gabbhassa patitthitadivaseyeva kolitagame moggalliya nama brahmaniyapi gabbho patitthahi. Tani kira dvepi kulani yava sattama kulaparivatta abaddha- patibaddhasahayakaneva. Tasam dvinnampi ekadivasameva gabbhapariharam adamsu. Ta ubhopi dasamasaccayena putte vijayimsu. Namaggahanadivase sariya brahmaniya puttassa upatissagamake jetthakulassa puttatta "upatissoti namam akamsu. Itarassa kolitagame jetthakulassa puttatta "kolitoti namam akamsu. Te ubhopi vuddhimanvaya sabbasippanam param agamamsu. Upatissamanavassa kilanatthaya nadim va uyyanam va gamanakale panca suvannasivikasatani parivarani honti, kolitamanavassa panca ajannarathasatani. Dvepi jana pancapancamanavasataparivara honti. Rajagahe ca anusamvacchare giraggasamajjo nama hoti. Tesam dvinnampi ekatthaneyeva mancatimancam bandhanti. Dvepi ekatova nisiditva samajjam passanta hasitabbatthane hasanti, samvegatthane samvegam apajjanti,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Dayam datum yuttatthane dayam denti. Tesam imina niyamena ekadivasam samajjam passantanam paripakagatatta nanassa purimadivasesu viya hasitabbatthane haso va samvegatthane samvego va dayam datum yuttatthane dayam va nahosi. Dve pana jana evam cintayimsu "kim ettha oloketabbam atthi, sabbepime appatte vassasate apannattikabhavam gamissanti, amhehi pana ekam mokkhadhammam pariyesitum vattatiti arammanam gahetva nisidimsu. Tato kolito upatissam aha "samma upatissa tvam na annesu divasesu viya hatthapahattho, idani anattamanadhatukosi, kinte sallakkhitanti. So aha "samma kolita `etesam olokane saro natthi, niratthakametam, attano mokkhadhammam gavesitum vattatiti idam cintayanto nisinnomhi, tvam pana kasma anattamanositi. Sopi tathevaha. Athassa attana saddhim ekajjhasayatam natva upatisso aha "samma amhakam ubhinnampi sucintitam, mokkhadhammam pana gavesitum vattati, gavesantehi nama ekam pabbajjam laddhum vattati, kassa santike pabbajamati. Tena kho pana samayena sanjayo paribbajako rajagahe pativasati mahatiya paribbajakaparisaya saddhim. Te "tassa santike pabbajissamati pancamanavakasatani "sivikayo ca rathe ca gahetva gacchathati uyyojetva pancahi manavakasatehi saddhim sanjayassa santike pabbajimsu. Tesam pabbajitakalato patthaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Sanjayo atirekalabhaggayasaggappatto ahosi. Te katipaheneva sabbam sanjayassa samayam parigganhitva "acariya tumhakam jananasamayo ettakova udahu uttarimpi atthiti pucchimsu. "ettakova, sabbam tumhehi natanti vutte, te cintayimsu "evam sati, imassa santike brahmacariyavaso niratthako, mayam mokkhadhammam gavesitum nikkhanta, so imassa santike uppadetum na sakka, maha kho pana jambudipo, gamanigamajanapadarajadhaniyo caranta addha mokkhadhammadesakam kanci acariyam labhissamati. Tato patthaya "yattha yattha pandita samanabrahmana santiti vadanti; tattha tattha gantva sakaccham karonti. Tehi putthapanham anne kathetum na sakkonti, te pana tesam panham vissajjenti. Evam sakalajambudipam parigganhitva nivattitva sakatthanameva agantva "samma kolita amhesu yo pathamam amatam adhigacchati, so arocetuti katikam akamsu. Evam tesu katikam katva viharantesu, sattha vuttanukkamena rajagaham patva veluvanam patiggahetva veluvane viharati. Tada "caratha bhikkhave carikam bahujanahitayati ratanattayagunappakasanattham uyyojitanam ekasatthiya arahantanam antare pancavaggiyanam abbhantare assajitthero patinivattitva rajagaham agato punadivase patova pattacivaramadaya rajagaham pindaya pavisi. Tasmim samaye upatissaparibbajako patova bhattakiccam katva paribbajakaramam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Gacchanto theram disva cintesi "maya evarupo nama pabbajito na ditthapubboyeva, ye loke arahanto va arahattamaggam va samapanna, ayam tesam bhikkhu annataro; yannunaham imam bhikkhum upasankamitva puccheyyam `kamsi tvam avuso uddissa pabbajito, ko va te sattha, kassa va tvam dhammam rocesiti. Athassa etadahosi "akalo kho imam bhikkhum panham pucchitum, antaragharam pavittho pindaya carati; yannunaham imam bhikkhum pitthito pitthito anubandheyyam, atthikehi upanatam magganti. So theram laddhapindapatam annataram okasam gacchantam disva nisiditukamatancassa natva attano paribbajakapithakam pannapetva adasi. Bhattakiccapariyosanepissa attano kundikaya udakam adasi. Evam acariyavattam katva katabhattakiccena therena saddhim madhurapatisantharam katva evamaha "vippasannani kho te avuso indriyani, parisuddho chavivanno pariyodato; kamsi tvam avuso uddissa pabbajito, ko va te sattha, kassa va tvam dhammam rocesiti pucchi. Thero cintesi "ime paribbajaka nama sasanassa patipakkhabhuta, imassa sasane gambhiratam dassessamiti attano navakabhavam dassento aha "aham kho avuso navo acirapabbajito adhunagato imam dhammavinayam, na tava sakkhissami vittharena dhammam desetunti. Paribbajako "aham upatisso nama, tvam yathasattiya appam va bahum va vada, etam nayasatena nayasahassena pativijjhitum mayham bharoti vatva aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

"appam va bahum va bhasassu, atthanneva me bruhi, attheneva me attho kim kahasi byanjanam bahunti. Evam vutte, thero "ye dhamma hetuppabhava, tesam hetum tathagato, tesanca yo nirodho ca; evamvadi mahasamanoti 1- gathamaha. Paribbajako pathamapadadvayameva sutva sahassanayasampanne sotapattiphale patitthahi. Itaram padadvayam sotapannakale nitthapesi. So sotapanno hutva uparivisese appavattante "bhavissati ettha karananti sallakkhetva theram aha "bhante ma upari dhammadesanam vaddhayittha, ettakameva hotu, kuhim amhakam sattha vasatiti. "veluvane avusoti. "tenahi bhante tumhe purato yatha; mayham eko sahayako atthi, amhehi ca annamannam katika kata `yo pathamam amatam adhigacchati, so arocetuti ahantam patinnam mocetva sahayakam gahetva tumhakam gatamaggeneva satthu santikam agamissamiti pancappatitthitena therassa padesu nipatitva tikkhattum padakkhinam katva theram uyyojetva paribbajakaramabhimukho agamasi. Kolitaparibbajako tam durato va agacchantam disva "ajja mayham sahayakassa mukhavanno na annadivasesu viya, addhanena amatam adhigatam bhavissatiti amatadhigamam pucchi. Sopissa "amavuso amatam adhigatanti patijanitva tameva gatham abhasi. @Footnote: 1. vi. mahavagga. 4/76.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Gathapariyosane kolito sotapattiphale patitthahitva aha "kuhim kira samma amhakam sattha vasatiti. "veluvane kira samma, evam no acariyena assajittherena kathitanti. "tenahi samma ayama, sattharam passissamati. Sariputtatthero ca namesa sadapi acariyapujako va; tasma sahayakam evamaha "samma amhehi adhigatam amatam amhakam acariyassa sanjayaparibbajakassapi kathessama, bujjhamano pativijjhissati, appativijjhanto amhakam saddahitva satthu santikam gamissati, buddhanam desanam sutva maggaphalapativedham karissatiti. Tato dvepi jana sanjayassa santikam agamamsu. Sanjayo te disva "kim tata koci vo amatamaggadesako laddhoti pucchi. "ama acariya laddho; buddho loke uppanno, dhammo uppanno, sangho uppanno; tumhe tucche asare vicaratha, etha, satthu santikam gamissamati. "gacchatha tumhe, aham na sakkhissamiti. "kimkaranati. "aham mahajanassa acariyo hutva vicarim, tassa me antevasikavaso catiya udakacalanabhavuppattisadiso, na sakkhissamaham antevasikavasam vasitunti. "ma evam karittha acariyati. "hotu tata, gacchatha tumhe, naham sakkhissamiti. "acariya loke buddhassa uppannakalato patthaya mahajano gandhamaladihattho gantva tameva pujessati, mayampi tattheva gamissama, tumhe kim karissathati. "tata kinnu kho imasmim loke dandha bahu, udahu panditati. "dandha acariya bahu,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Pandita nama katipayaeva hontiti. "tenahi tata pandita pandita samanassa gotamassa santikam gamissanti, dandha dandha mama santikam agamissanti; gacchatha tumhe, naham gamissamiti. Te "pannayissatha tumhe acariyati pakkamimsu. Tesu gacchantesu, sanjayassa parisa bhijji. Tasmim khane aramo tuccho ahosi. So tuccham aramam disva unaham lohitam chaddesi. Tehipi saddhim gacchantesu pancasu paribbajakasatesu, sanjayassa parisaya addhateyyasatani nivattimsu. Attano antevasikehi addhateyyehi paribbajakasatehi saddhim veluvanam agamamsu. Sattha catuparisamajjhe nisinno dhammam desento te durato va disva bhikkhu amantesi "ete bhikkhave dve sahayaka agacchanti kolito ca upatisso ca, etam me savakayugam bhavissati aggam bhaddayuganti. Te sattharam vanditva ekamantam nisidimsu. Te bhagavantam etadavocum "labheyyama mayam bhante bhagavato santike pabbajjam; labheyyama upasampadanti. "etha bhikkhavoti bhagava avoca, "svakkhato dhammo, caratha brahmacariyam samma dukkhassa antakiriyayati. Sabbepi iddhimayapattacivaradhara vassasatikatthera viya ahesum. Atha nesam parisaya cariyavasena sattha dhammadesanam vaddhesi. Thapetva dve aggasavake avasesa arahattam papunimsu. Aggasavakanam pana uparimaggakiccam na nitthasi. Kimkarana? Savakaparaminanassa mahantataya. Athayasma mahamoggallano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Pabbajitadivasato sattame divase magadharatthe kallavalagamakam upanissaya viharanto, thinamiddhe okkamante, satthara samvejito thinamiddham vinodetva tathagatena dinnam dhatukammatthanam sunantova uparimaggattayakiccam nitthapetva savakaparaminanassa matthakam patto, sariputtattheropi pabbajitadivasato addhamasam atikkamitva satthara saddhim tameva rajagaham upanissaya sukarakhatalene viharanto, attano bhagineyyassa dighanakhaparibbajakassa vedanapariggahasuttante desiyamane, suttanusarena nanam pesetva parassa vaddhitam bhattam bhunjanto viya savakaparaminanassa matthakam patto. "nanu cayasma mahapanno, atha kasma mahamoggallanato ciratarena savakaparaminanam papuniti. Parikammamahantataya. Yatha hi duggatamanussa katthaci gantukama khippameva nikkhamanti, rajunam pana hatthivahanakappanadim mahantam parikammam laddhum vattati; evam sampadamidam veditabbam. Tamdivasameva pana sattha vaddhamanakacchayaya veluvane savakasannipatam katva dvinnam theranam aggasavakatthanam datva patimokkham uddisi. Bhikkhu ujjhayimsu "sattha mukholokanena bhikkhunam deti, aggasavakatthanam dentena nama pathamam pabbajitanam pancavaggiyanam datum vattati, ete anolokentena yasattherappamukhanam pancapannasaya bhikkhunam datum vattati, ete anolokentena bhaddavaggiyanam, ete anolokentena uruvelakassapadinam tebhatikanam; ete pana ettake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Pahaya sabbapaccha pabbajitanam aggasavakatthanam dentena mukham oloketva dinnanti vadimsu. Sattha "kim kathetha bhikkhaveti pucchitva, "idam namati vutte, "naham bhikkhave mukham oloketva bhikkhunam demi, etesam pana attana attana patthitapatthitameva demi; annakondanno hi ekasmim sasse nava aggasassadanani dento na aggasavakatthanam patthetva adasi, aggadhammam pana arahattam sabbapathamam pativijjhitum patthetva adasiti. "kada bhagavati. "sunissatha bhikkhaveti. "ama bhanteti. "bhikkhave ito ekanavutikappe vipassi 1- bhagava loke udapadi. Tada "mahakalo cullakaloti dve bhatika kutumbika mahantam salikkhettam vapapesum. Athekadivasam cullakalo salikkhettam gantva ekam saligabbham phaletva khadi. Atimadhuram ahosi. So buddhappamukhassa sanghassa saligabbhadanam datukamo hutva jetthabhatikam upasankamitva "bhatika saligabbham phaletva buddhanam anucchavikam katva pacapetva danam demati aha. "kim vadesi, saligabbham phaletva danam nama neva atite bhutapubbam, nanagate bhavissati, ma sassam nasayiti. So punappunam yaciyeva. Atha nam bhata "tenahi khettam dve kotthase katva mama kotthasam anamasitva attano khettakotthase, yam icchasi, tam karohiti aha. So "sadhuti khettam vibhajitva bahu manusse hatthakammam yacitva saligabbham @Footnote: 1. khu. bu. 33/515.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Phaletva nirudake khire pacapetva sappimadhusakkharahi yojetva buddhappamukhassa bhikkhusanghassa danam datva bhattakiccapariyosane "idam bhante mama aggadanam aggadhammassa sabbapathamam pativedhaya samvattatuti aha. Sattha "evam hotuti anumodanam akasi. So khettam gantva olokento sakalakhette kannikabaddhehi viya salisisehi sanchannam disva pancavidham pitim patilabhitva "labha vata meti cintetva puthukakale puthukaggam nama adasi, gamavasihi saddhim aggasassadanam nama adasi; layane layanaggam, venikarane veniggam, kalapadisu kalapaggam khalaggam bhandaggam kotthagganti evam ekasasse nava vare aggadanam adasi. Tassa sabbesu varesu gahitagahitatthanam paripuri. Sassam atirekam utthanasampannam ahosi. Dhammo namesa attanam rakkhantam rakkhati. Dhammo have rakkhati dhammacarim dhammo sucinno sukhamavahati esanisamso dhamme sucinne na duggatim gacchati dhammacariti. 1- Evameva vipassisammasambuddhakale aggadhammam pathamam pativijjhitum patthento nava aggadanani adasi. Ito satasahassakappamatthake pana hamsavatinagare padumuttarabuddhakalepi 2- sattaham mahadanam datva tassa bhagavato padamule nipajjitva aggadhammassa pathamam pativijjhanatthameva @Footnote: 1. khu. ja. dasa. 27/290. tadatthakatha. 5/493. khu. thera. 26/314. @2. khu. bu. 33/476.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Patthanam thapesi. Iti imina patthitameva maya dinnam, naham mukham oloketva demiti. "yasakulaputtappamukha pancapannasa jana kim kammam karimsu bhanteti. "etepi ekassa buddhassa santike arahattam patthenta bahum punnakammam katva, aparabhage anuppanne buddhe, sahayaka hutva vaggabandhena punnani karonta anathasarirani patijagganta vicarimsu. Te ekadivasam sagabbham itthim kalakatam disva "jhapessamati susanam harimsu. Tesu panca jane "tumhe jhapethati susane thapetva sesa gamam pavittha. Yasadarako tam sariram sulehi vijjhitva parivattetva parivattetva jhapento asubhasannam patilabhi. Itaresampi catunnam jananam "passatha bho imam sariram tattha tattha viddhastacammam kabaragorupam viya asucim duggandham patikulanti dassesi. Tepi tattha asubhasannam patilabhimsu. Te panca jana gamam gantva sesasahayakanam kathayimsu. Yaso pana darako geham gantva matapitunanca bhariyaya ca kathesi. Te sabbepi asubham bhavayimsu. Idametesam pubbakammam. Teneva yasassa itthagare susanasanna uppajji. Taya ca upanissayasampattiya sabbesam visesadhigamo nibbatti. Evam ime attana patthitameva labhimsu. Naham mukham oloketva dammiti. "bhaddavaggiya sahayaka pana kim karimsu bhanteti. "etepi bhikkhave pubbabuddhanam santike arahattam patthetva punnani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Katva, aparabhage anuppanne buddhe, timsadhutta hutva tundilovadam sutva satthivassasahassani panca silani rakkhimsu. Evam imepi attana patthitapatthitameva labhimsu, naham mukham oloketva bhikkhunam dammiti. "uruvelakassapadayo pana bhante kim karimsuti. "arahattameva patthetva punnani karimsu. Ito hi dvenavutikappe `tisso 1- phussoti 2- dve buddha uppajjimsu. Phussabuddhassa mahindo nama raja pita ahosi. Tasmim pana sambodhim patte, ranno kanitthaputto aggasavako, purohitaputto dutiyasavako ahosi. Raja satthu santikam gantva "jetthaputto me buddho, kanitthaputto aggasavako, purohitaputto dutiyasavakoti te oloketva "mameva buddho, mameva dhammo, mameva sangho; namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassati tikkhattum udanam udanetva satthu padamule nipajjitva "bhante idani me navutivassasahassaparimanassa ayuno kotiyam nisiditva niddayanakalo viya, annesam gehadvaram agantva, yavaham jivami, tava me cattaro paccaye adhivasethati patinnam gahetva nibaddham buddhupatthanam karoti. Ranno pana aparepi tayo putta ahesum. Tesu jetthassa panca yodhasatani parivaro, majjhimassa tini, kanitthassa dve. Te "mayampi bhatikam bhojessamati pitaram @Footnote: 1. khu. bu. 33/507. 2. khu. bu. 33/511. tattha pana pussoti pita cassa jayasenoti @dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Okasam yacitva punappunam yacantapi alabhitva, paccante kupite, tassa vupasamanatthaya pesita paccantam vupasametva pitu santikam agamimsu. Atha ne pita alingitva sise cumbitva "varam vo tata dammiti aha. Te "sadhu devati varam gahitakam katva puna katipahaccayena pitara "ganhatha tata varanti vutta "deva amhakam annena kenaci attho natthi, ito patthaya mayam bhatikam bhojessama, imam no varam dehiti ahamsu. "na demi tatati. "niccakalam adenta satta samvaccharani dethati. "na demi tatati. "tenahi cha panca cattari tini dve ekam samvaccharam satta mase cha mase panca mase cattaro mase tayo mase dethati. "na demi tatati. "hotu deva, ekekassa no ekekam masam katva tayo mase dethati. "sadhu tata, tenahi tayo mase bhojethati. Tesam pana tinnampi eko va kotthagariko, eko va ayuttako. Te dvadasanahutapurisaparivaRa. Te pakkosapetva "mayam imam temasam dasa silani gahetva dve kasayani nivasetva satthara sahavasam vasissama, tumhe ettakam nama danavattam gahetva devasikam navutisahassanam bhikkhunam yodhasahassassa ca no sabbam khadaniyabhojaniyam samvatteyyatha, mayam hi ito patthaya na kinci vakkhamati vadimsu. Te tayopi parivarakapurisasahassam gahetva dasa silani samadaya kasayavatthani nivasetva vihareyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Vasimsu. Kotthagariko ca ayuttako ca ekato hutva tinnam bhatikanam kotthagarehi varena varena vattam gahetva danam denti. Kammakaranam pana putta yagubhattadinam atthaya rodanti. Te tesam, bhikkhusanghe anagateyeva, yagubhattadini denti. Bhikkhusanghassa bhattakiccavasane kinci atirekam na bhutapubbam. Te aparabhage "darakanam demati attanapi gahetva khadimsu, manunnampi aharam disva adhivasetum nasakkhimsu. Te pana caturasitisahassa ahesum. Te sanghassa dinnam vattam khaditva kayassa bheda pettivisaye nibbattimsu. Te bhatika pana purisasahassena saddhim kalam katva devaloke nibbattitva devaloka devalokam samsaranta dvenavutikappe khepesum. Evam te tayo bhataro arahattam patthenta tada kalyanakammam karimsu. Te attana patthitameva labhimsu. Naham mukham oloketva dammiti." tada pana tesam ayuttako bimbisaro ahosi, kotthagariko visakho upasako. Tesam kammakara tada petesu nibbattitva sugatiduggativasena samsaranta imasmim kappe cattari buddhantarani petalokeyeva nibbattimsu. Te imasmim kappe sabbapathamam uppannam cattalisavassasahassayukam kakusandham 1- bhagavantam upasankamitva "amhakam aharam labhanakalam acikkhathati pucchimsu. "mama tava @Footnote: 1. khu. bu. 33/529.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Kale na labhissatha, mama pacchato mahapathaviya yojanamattam abhirulhaya konagamanabuddho 1- uppajjissati, tam puccheyyathati aha. Te tattakam kalam khepetva, tasmim uppanne, tam pucchimsu. Sopi "mama kale na labhissatha, mama pacchato mahapathaviya yojanamattam abhirulhaya kassapabuddho 2- uppajjissati, tam puccheyyathati aha. Te tattakam kalam khepetva, tasmim uppanne, tam pucchimsu. Sopi "mama kale na labhissatha, mama pacchato mahapathaviya yojanamattam abhirulhaya gotamabuddho 3- nama uppajjissati, tada tumhakam natako bimbisaro nama raja bhavissati, so satthu danam datva tumhakam papessati, tada labhissathati aha. Tesam ekam buddhantaram svedivasam viya ahosi. Te, tathagate uppanne, bimbisararanna pathamadivasam dane dinne, rattibhage bheravasaddam katva ranno attanam dassayimsu. So punadivase veluvanam agantva tathagatassa tam pavattim arocesi. Sattha "maharaja ito dvenavutikappamatthake phussabuddhakale ete tava nataka bhikkhusanghassa dinnam vattam 4- khaditva petaloke nibbattitva samsaranta kakusandhadayo buddhe uppanne pucchitva tehi idancidanca vutta ettakam kalam tava danam paccasimsamana, hiyyo taya dane dinne, pattim alabhamana evamakamsuti. "kim pana bhante idanipi dinne labhissantiti. "ama maharajati. Raja @Footnote: 1-2. khu. bu. 33/533.537. 3. khu. bu. 33/543. 4. Yu. danavattam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Buddhappamukham bhikkhusangham nimantetva punadivase mahadanam datva "bhante ito tesam petanam dibbannapanam sampajjatuti pattim adasi. Tesam tatheva nibbatti. Punadivase nagga hutva attanam dassesum. Raja "ajja bhante nagga hutva attanam dassesunti arocesi. "vatthani te na dinnani maharajati. Punadivase buddhappamukhassa bhikkhusanghassa civarani datva "ito tesam dibbavatthani hontuti papesi. Tamkhananneva tesam dibbavatthani uppajjimsu. Te petattabhavam vijahitva dibbattabhavena santhahimsu. Sattha anumodanam karonto "tirokuddesu titthantiti tirokuddanumodanam 1- akasi. Anumodanavasane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Iti sattha tebhatikajatilanam vatthum kathetva imampi dhammadesanam ahari. "aggasavaka pana bhante kim karimsuti. "aggasavakabhavaya patthanam karimsu. Ito kappasatasahassadhikassa hi kappanam asankheyyassa matthake sariputto brahmanamahasalakule nibbatti, namena saradamanavo nama ahosi. Moggallano gahapatimahasalakule nibbatti, namena sirivaddhakutumbiko nama ahosi. Te ubhopi sahapamsukilaka sahayaka ahesum. Saradamanavo pituaccayena kulasantakam mahadhanam patipajjitva ekadivasam rahogato cintesi "aham idhalokattabhavameva janami, no paralokattabhavam; jatasattananca maranam nama dhuvam, maya ekam pabbajjam pabbajitva mokkhadhammagavesanam @Footnote: 1. khu. khu. 25/9.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Katum vattatiti. So sahayakam upasankamitva aha "samma sirivaddha aham pabbajitva mokkhadhammam gavesissami, tvam maya saddhim pabbajitum sakkhissasi, na sakkhissasiti. "na sakkhissami samma, tvamyeva pabbajahiti. So cintesi "paralokam gacchanto sahayam va natimitte va gahetva gato nama natthi, attana katam attanova hotiti. Tato ratanakotthagaram vivarapetva kapanaddhikavanibbakayacakanam mahadanam datva pabbatapadam pavisitva isipabbajjam pabbaji. Tassa eko dve tayoti evam anupabbajjam pabbajitva catusattatisahassamatta jatila ahesum. So panca abhinna attha ca samapattiyo nibbattetva tesam jatilanam kasinaparikammam acikkhi. Tepi sabbe panca abhinna attha ca samapattiyo nibbattesum. Tena samayena anomadassi 1- nama buddho loke udapadi. Nagaram candavati nama ahosi. Pita yasavanto nama khattiyo, mata yasodhara nama devi, bodhi ajjunarukkho, nisabho ca anomo ca dve aggasavaka, varuno nama upatthako, sundara ca sumana ca dve aggasavika; ayu vassasatasahassam ahosi, sariram atthapannasahatthubbedham, sarirappabha dvadasayojanam phari, bhikkhusatasahassam parivaro ahosi. So ekadivasam paccusakale mahakarunasamapattito vutthaya lokam volokento saradatapasam disva "ajja mayham saradatapasassa @Footnote: 1. khu. bu. 33/462.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Santikam gatapaccayena dhammadesana ca mahati bhavissati, so ca aggasavakatthanam patthessati, tassa sahayako sirivaddhakutumbiko dutiyasavakatthanam patthessati, desanapariyosane cassa parivara catusattatisahassajatila arahattam papunissanti; maya tattha gantum vattatiti attano pattacivaramadaya annam kanci anamantetva siho viya ekacaro hutva, saradatapasassa antevasikesu phalaphalatthaya gatesu, "buddhabhavam me janatuti, passantasseva saradatapasassa, akasato otaritva pathaviyam patitthasi. Saradatapaso buddhanubhavanceva sariranipphattinca disva lakkhanamante sammasitva "imehi lakkhanehi samannagato nama agaramajjhe vasanto raja hoti cakkavatti, pabbajanto loke vivatacchado sabbannubuddho hoti; ayam puriso nissamsayam buddhoti janitva paccuggamanam katva pancapatitthitena vanditva asanam pannapetva adasi. Nisidi bhagava pannattasane. Saradatapasopi attano anucchavikam asanam gahetva ekamantam nisidi. Tasmim samaye catusattatisahassa jatila panitapanitani ojavantani phalaphalani gahetva acariyassa santikam sampatta, buddhananceva acariyassa ca nisinnasanam oloketva ahamsu "acariya mayam `imasmim loke tumhehi mahantataro natthiti vicarama, ayam pana puriso tumhehi mahantataro manneti. "tata kim vadetha, sasapena saddhim atthasatthiyojanasatasahassubbedham sinerum samam katum icchatha, sabbannubuddhena saddhim mama upamam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Ma karittha puttakati. Atha te tapasa "sacayam puriso ittarasatto abhavissa, na amhakam acariyo evarupam upamam aharissati, yava maha vatayam purisoti sabbeva padesu patitva sirasa vandimsu. Atha ne acariyo aha "tata amhakam buddhanam anucchaviko deyyadhammo natthi, sattha ca bhikkhacaravelayam idhagato, mayam yathasatti yathabalam deyyadhammam dassama; tumhe yam yam panitam phalaphalam, tam tam aharathati aharapetva hatthe dhovitva sayam tathagatassa patte patitthapesi. Satthara phalaphale patiggahitamatte, devata dibbojam pakkhipimsu. So tapaso udakampi sayameva parissavetva adasi. Tato bhattakiccam katva nisinne satthari, sabbe antevasike pakkositva satthu santike saraniyakatham kathento nisidi. Sattha "dve aggasavaka bhikkhusanghena saddhim agacchantuti cintesi. Te satthu cittam natva satasahassakhinasavaparivara agantva sattharam vanditva ekamantam atthamsu. Tato saradatapaso antevasike amantesi "tata buddhanam nisinnasanampi nicam, samanasatasahassassapi asanam natthi, tumhehi ajja ularam buddhasakkaram katum vattati, pabbatapadato vannagandhasampannani pupphani aharathati. Kathanakalo papanco viya hoti, iddhimato pana iddhivisayo acinteyyoti. Muhuttamatteneva te tapasa vannagandhasampannani pupphani aharitva buddhanam yojanappamanam pupphasanam pannapesum. Ubhinnam aggasavakanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Tigavutam, sesanam bhikkhunam addhayojanikadibhedam, sanghanavakassa usabhamattam ahosi. "katham ekasmim assamapade tavamahantani asanani pannattaniti na cintetabbam. Iddhivisayo hesa. Evam pannattesu asanesu, saradatapaso tathagatassa purato anjalim paggayha thito "bhante mayham digharattam hitaya sukhaya imam pupphasanam abhiruhathati aha. Tena vuttam "nanapupphanca gandhanca sannipatetvana ekato pupphasanam pannapetva idam vacanamabravi `idam me asanam vira pannattam tavanucchavim, mama cittam pasadento nisida pupphamasane. Sattarattindivam buddho nisidi pupphamasane mama cittam pasadetva hasayitva sadevaketi. Evam nisinne satthari, dve aggasavaka sesabhikkhu ca attano attano pattasane nisidimsu. Saradatapaso mahantam pupphacchattam gahetva tathagatassa matthake dharento atthasi. Sattha "jatilanam ayam sakkaro mahapphalo hotuti nirodhasamapattim samapajji. Satthu samapattim samapannabhavam natva dve aggasavakapi sesabhikkhupi samapattim samapajjimsu. Tathagate sattaham nirodhasamapattim samapajjitva nisinne, antevasika, bhikkhacarakale sampatte, vanamulaphalaphalam paribhunjitva sesakalam buddhanam anjalim paggayha titthanti. Saradatapaso pana bhikkhacarampi agantva pupphacchattam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Dharayamanova sattaham pitisukhena vitinamesi. Sattha nirodhato vutthaya dakkhinapasse nisinnam aggasavakam nisabhattheram amantesi "nisabha sakkarakarakanam tapasanam pupphasananumodanam karohiti. Thero cakkavattiranno santika patiladdhamahalabho mahayodho viya tutthamanaso savakaparaminane thatva pupphasananumodanam arabhi. Tassa desanavasane dutiyasavakam amantesi "tvampi bhikkhu dhammam desehiti. Anomatthero tepitakam buddhavacanam sammasitva dhammam kathesi. Dvinnam aggasavakanam desanaya ekassapi abhisamayo nahosi. Atha sattha aparimane buddhavisaye thatva dhammadesanam arabhi. Desanapariyosane thapetva saradatapasam sabbepi catusattatisahassajatila arahattam papunimsu. Sattha "etha bhikkhavoti hattham pasaresi. Tesam tavadeva kesamassuni antaradhayimsu. Attha parikkhara kaye patimukkava ahesum. "saradatapaso kasma arahattam na pattoti. Vikkhittacittatta. Tassa kira buddhanam dutiyasane nisiditva savakaparaminane thatva dhammam desayato aggasavakassa dhammadesanam sotum araddhakalato patthaya "aho vatahampi anagate uppajjanakassa buddhassa sasane imina savakena patiladdham dhuram labheyyanti cittam uppadesi. So tena parivitakkena maggaphalappativedham katum nasakkhi. Tathagatam pana vanditva sammukhe thatva aha "bhante tumhakam anantarasane nisinno bhikkhu tumhakam sasane ko nama hotiti. "maya pavattitam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Dhammacakkam anupavattento savakaparaminanassa kotippatto solasa panna pativijjhitva thito, mayham sasane aggasavako nama esoti. "bhante yvayam maya sattaham pupphacchattam dharentena sakkaro kato, aham imassa phalena annam sakkattam va brahmattam va na patthemi, anagate pana ayam nisabhatthero viya ekassa buddhassa aggasavako bhaveyyanti patthanam akasi. Sattha "samijjhissati nu kho imassa purisassa patthanati anagatamsananam pesetva olokento kappasatasahassadhikam ekam asankheyyam atikkamitva samijjhanabhavam addasa, disva saradatapasam aha "na te ayam patthana mogha bhavissati, anagate pana kappasatasahassadhikam ekam asankheyyam atikkamitva gotamo 1- nama buddho loke uppajjissati, tassa mata mahamayadevi nama bhavissati, pita suddhodano nama maharaja, putto rahulo nama, upatthako anando nama, dutiyasavako moggallano nama, tvam panassa aggasavako dhammasenapati sariputto 2- nama bhavissasiti. Evam tapasam byakaritva dhammakatham kathetva bhikkhusanghaparivuto akasam pakkhandi. Saradatapasopi antevasikattheranam santikam gantva sahayakassa sirivaddhakutumbikassa sasanam pesesi "bhante mama sahayakassa vadetha `sahayakena te saradatapasena anomadassissa buddhassa padamule anagate @Footnote: 1. khu. bu. 33/543. 2. khu. A. 32/22.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Uppajjanakassa gotamabuddhassa sasane aggasavakatthanam patthitam, tvam dutiyasavakatthanam patthehiti. Evanca pana vatva therehi puretarameva ekapassena gantva sirivaddhassa nivesanadvare atthasi. Sirivaddho "cirassam vata me ayyo agatoti asane nisidapetva attana nicatare asane nisinno "antevasikaparisa pana vo bhante na pannayantiti pucchi, "ama samma, amhakam assamam anomadassi buddho agato, mayam tassa attano balena sakkaram karimha, sattha sabbesam dhammam desesi, desanapariyosane thapetva mam sesa arahattam patta pabbajimsu, aham satthu aggasavakam nisabhattheram disva anagate uppajjanakassa gotamabuddhassa nama sasane aggasavakatthanam patthesim, tvampi tassa sasane dutiyasavakatthanam patthehiti. "mayham buddhehi saddhim paricayo natthi bhanteti. "buddhehi saddhim kathanam mayham bharo hotu, tvam mahantam abhisakkaram sajjehiti. Sirivaddho tassa vacanam sutva attano nivesanadvare rajamanena atthakarisamattam thanam samatalam karetva valikam okiritva lajapancamani pupphani vikkiritva niluppalacchadanam mandapam karapetva buddhasanam pannapetva sesabhikkhunampi asanani patiyadetva mahantam sakkarasammanam sajjetva buddhanam nimantanatthaya saradatapasassa sannam adasi. Tapaso buddhappamukham bhikkhusangham gahetva tassa nivesanam agamasi. Sirivaddhopi paccuggamanam katva tathagatassa hatthato pattam gahetva mandapam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Pavesetva pannattasane nisinnassa buddhappamukhassa bhikkhusanghassa dakkhinodakam datva panitabhojanena parivisitva bhattakiccapariyosane buddhappamukham bhikkhusangham maharahehi vatthehi acchadetva "bhante nayam arambho appamattakatthanatthaya, iminava niyamena sattaham anukampam karothati aha. Sattha adhivasesi. So teneva niyamena sattaham mahadanam pavattetva bhagavantam vanditva anjalim paggayha thito aha "bhante mama sahayo saradatapaso `yassa satthu aggasavako bhaveyyanti patthesi, aham tasseva dutiyasavako bhaveyyanti. Sattha anagatam oloketva tassa patthanaya samijjhanabhavam disva byakasi "tvampi ito kappasatasahassadhikam asankheyyam atikkamitva gotamabuddhassa dutiyasavako 1- bhavissasiti. Buddhanam byakaranam sutva sirivaddho hatthapahattho ahosi. Satthapi bhattanumodanam katva saparivaro viharameva gato. Ayam bhikkhave mama puttehi tada patthitapatthana, te yathapatthitameva labhimsu, naham mukham oloketva demiti. Evam vutte, dve aggasavaka bhagavantam vanditva "bhante mayam agariyabhuta samana giraggasamajjam dassanaya gatati yava assajittherassa santika sotapattiphalapativedha sabbam paccuppannavatthum kathetva "te mayam bhante sanjayassa acariyassa santikam gantva tam tumhakam padamulam anetukama, tassa laddhiya @Footnote: 1. khu. u. 32/45.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Nissarabhavam kathetva idhagamane anisamsam kathayimha, so `idani mayham antevasivaso nama catiya udakacalanabhavappattisadiso, na sakkhissami antevasivasam vasitunti vatva; `acariya idani mahajano gandhamaladihattho gantva sattharamyeva pujessati, tumhe katham bhavissathati vutte, `kim pana imasmim loke pandita bahu udahu dandhati, `dandhati kathite, `tenahi pandita pandita samanassa gotamassa santikam gamissanti, dandha dandha mama santikam agamissanti, gacchatha tumheti vatva agantum na icchi bhanteti. Tam sutva sattha "bhikkhave sanjayo attano micchaditthitaya asaram `saroti saranca `asaroti ganhi, tumhe pana attano panditataya saram sarato asaranca asarato natva asaram pahaya sarameva ganhitthati vatva ima gatha abhasi "asare saramatino sare casaradassino te saram nadhigacchanti micchasankappagocara saranca sarato natva asaranca asarato te saram adhigacchanti sammasankappagocarati. Tattha "asare saramatinoti: cattaro paccaya, dasavatthuka micchaditthi, tassa upanissayabhuta dhammadesanati ayam asaro nama, tasmim saraditthinoti attho. Sare casaradassinoti: dasavatthuka sammaditthi, tassa upanissayabhuta dhammadesanati ayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Saro nama, tasmim "nayam saroti asaradassino. Te saranti: te tam micchaditthigahanam gahetva thita kamavitakkadinam vasena micchasankappagocara hutva silasaram samadhisaram pannasaram vimuttisaram vimuttinanadassanasaram paramatthasaram nibbananca nadhigacchanti. Sarancati: tameva silasaradisaram "saro nama ayanti vuttappakaranca asaram "asaro ayanti natva. Te saranti: te pandita evam sammadassanam gahetva thita nekkhammasankappadinam vasena sammasankappagocara hutva tam vuttappakaram saram adhigacchantiti. Gathapariyosane bahu sotapattiphaladini papunimsu. Sannipatitanam satthika desana ahositi. Sanjayavatthu. ------------- 9. Nandattheravatthu. (9) "yatha agaram ducchannanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto ayasmantam nandam arabbha kathesi. Sattha hi pavattitapavaradhammacakko rajagaham gantva veluvane viharanto, "puttam me anetva dassethati suddhodanamaharajena pesitanam sahassasahassaparivaranam dasannam dutanam sabbapacchato gantva arahattam pattena kaludayittherena agamanakalam natva satthimattaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Gathaya maggavannam vannetva visatisahassakhinasavaparivuto kapilavatthupuram nito, natisamagame pokkharavassam atthuppattim katva mahavessantarajatakam 1- kathetva, punadivase pindaya pavittho "uttitthe nappamajjeyyati 2- gathaya pitaram sotapattiphale patitthapetva "dhammancare sucaritanti 3- gathaya mahapajapatim gotamim sotapattiphale rajananca sakadagamiphale patitthapesi. Bhattakiccapariyosane pana rahulamatugunakatham nissaya candakinnarijatakam 4- kathetva, tato tatiyadivase nandakumarassa abhisekagehappavesana- vivahamangalesu vattamanesu, pindaya pavisitva nandakumarassa hatthe pattam datva mangalam vatva utthayasana pakkamanto nandakumarassa hatthato pattam na ganhi. Sopi tathagatagaravena "pattam vo bhante ganhathati vattum nasakkhi. Evam pana cintesi "sopanasise pattam ganhissatiti. Sattha tasmimpi thane na ganhi. Itaro "sopanapadamule ganhissatiti cintesi. Sattha tatthapi na ganhi. Itaro "rajangane ganhissatiti cintesi. Sattha tatthapi na ganhi. Kumaro nivattitukamo aruciya gacchanto tathagatagaravena "pattam ganhathati vattum na sakkoti, "idha ganhissati, ettha ganhissatiti cintento gacchati. Tasmim khane anna itthiyo tam disva janapadakalyaniya acikkhimsu "ayye @Footnote: 1. khu. ja. maha. 28/365. tadatthakatha. 10/315. 2. khu. dha. @25/38. 4. khu. ja. pakin. 27/368. tadatthakatha. 6/257.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Bhagava nandakumaram gahetva gato, tumhehi tam vina karissatiti. 1- Sapi tam sutva udakabinduhi paggharanteheva addhullikhitehi kesehi vegena gantva "tuvatam kho ayyaputta agaccheyyasiti aha. Tam tassa vacanam tassa hadaye tiriyam patitva viya thitam. Satthapissa hatthato pattam agganhitvava tam viharam netva "pabbajissasi nandati aha. So buddhagaravena "na pabbajissamiti avatva "ama bhante pabbajissamiti aha. Sattha "tenahi bhikkhave nandam pabbajethati aha. Sattha kapilavatthupuram gantva tatiyadivase nandam pabbajesi. Sattame divase rahulamata kumaram alankaritva bhagavato santikam pesesi "passa tata etam visatisahassasamanaparivutam suvannavannam brahmarupavannam samanam, ayante pita, etassa tava pituno jatakale mahanta nidhikumbhiyo ahesum, tassa nikkhamanakalato patthaya na passami, gaccha nam dayajjam yacahi `aham tata kumaro, abhisekam patva cakkavatti bhavissami, dhanena me attho, dhanam me dehi, samiko hi putto pitu santakassati. Kumaro bhagavato santikam gantva vanditva pitusineham patilabhitva hatthatuttho "sukha te samana chayati vatva annampi bahum attano anurupam vadanto atthasi. Bhagava katabhattakicco anumodanam katva utthayasana pakkami. Kumaropi "dayajjam me samana dehi, dayajjam me samana dehiti bhagavantam anubandhi. @Footnote: 1. Ma. kim tumhe hi tam vina karissathati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Bhagavapi kumaram na nivattapesi. Parijanopi bhagavata saddhim gacchantam nivattetum nasakkhi. Iti so bhagavata saddhim aramameva agamasi. Tato bhagava cintesi "yam ayam pitu santakam dhanam icchati, tam vattanugatam savighatam; handassa bodhimule maya patiladdham sattavidham ariyadhanam demi, lokuttaradayajjassa nam samikam karomiti. Athakho bhagava ayasmantam sariputtam amantesi "tenahi tvam sariputta rahulakumaram pabbajehiti. Thero tam pabbajesi. Pabbajite pana kumare, ranno tam sutva adhimattam dukkham uppajji. Tam adhivasetum asakkonto bhagavato santikam gantva patinivedetva "sadhu bhante ayya matapituhi ananunnatam puttam na pabbajeyyunti varam yaci. Bhagava tassa tam varam datva, punekadivasam rajanivesane katapataraso, ekamantam nisinnena ranna "bhante tumhakam dukkarakarikakale eka devata mam upasankamitva `putto te kalakatoti aha, aham tassa vacanam asaddahanto `na mayham putto bodhim appatva kalam karotiti tam patikkhipinti vutte, "idani maharaja kim saddahissatha; pubbepi, atthikani tuyham dassetva `putto te matoti vutte, na saddahitthati, imissa atthuppattiya mahadhammapalajatakam 1- kathesi. Kathapariyosane raja anagamiphale patitthahi. Iti @Footnote: 1. khu. ja. dasaka. 27/288. tadatthakatha. 5/486.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Bhagava pitaram tisu phalesu patitthapetva bhikkhusanghaparivuto punadeva rajagaham gantva tato anathapindikena savatthim agamanatthaya gahitapatinno, nitthite jetavanamahavihare, tattha gantva vasam kappesi. Evam satthari jetavane viharanteyeva, ayasma nando 1- ukkanthitva bhikkhunam etamattham arocesi "anabhirato aham avuso brahmacariyam carami, na sakkomi brahmacariyam sandharetum, 2- sikkham paccakkhaya hinayavattissamiti. Bhagava tam pavattim sutva ayasmantam nandam pakkosapetva etadavoca "saccam kira tvam nanda sambahulanam bhikkhunam evamarocesi `anabhirato aham avuso brahmacariyam carami, na sakkomi brahmacariyam sandharetum, sikkham paccakkhaya hinayavattissamiti. "evam bhanteti. "kissa pana tvam nanda anabhirato brahmacariyam carasi, na sakkosi brahmacariyam sandharetum, sikkham paccakkhaya hinayavattissasiti. "sakiyani me bhante janapadakalyani ghara nikkhamantassa addhullikhitehi 3- kesehi apaloketva mam etadavoca "tuvatam kho ayyaputta agaccheyyasiti; so kho aham bhante tam anussaramano anabhirato brahmacariyam carami, na sakkomi brahmacariyam sandharetum, sikkham paccakkhaya hinayavattissamiti. Athakho bhagava ayasmantam nandam @Footnote: 1. khu. u. 25/103. 2. Si. santanetum. paliyampana "sandharetunti dissati. @3. "upaddhullikhitehitipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Bahaya gahetva iddhibalena tavatimsadevalokam nento, antaramagge ekasmim jhamakkhette jhamakhanumatthake nisinnam chinnakannanasananguttham ekam palutthamakkatim dassetva, tavatimsabhavane sakkassa devaranno upatthanam agatani kakutapadani 1- panca accharasatani dassesi. Dassetva ca pana evamaha "tam kim mannasi nanda, katama nukho abhirupatara ca 2- dassaniyatara ca 2- pasadikatara ca, 2- sakiyani va janapadakalyani imani va panca accharasatani kakutapadaniti. Tam sutva aha "seyyathapi sa bhante chinnakannanasa- nanguttha palutthamakkati; evameva kho bhante sakiyani janapadakalyani, imesam pancannam accharasatanam upanidhaya sankhyampi na upeti, kalampi na upeti bhagampi na upeti; athakho imaneva panca accharasatani abhirupatarani ceva dassaniyatarani ca pasadikatarani cati. "abhirama nanda, abhirama nanda, ahante patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadananti. "sace me bhante bhagava patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadanam. Abhiramissamaham bhante bhagava brahmacariyeti. Athakho bhagava ayasmantam nandam gahetva tattha antarahito jetavaneyeva paturahosi. Assosum kho bhikkhu "ayasma kira nando bhagavato bhata @Footnote: 1. kakutapadaniti: rattavannataya paravatapadasadisapadani. paliyampana @"kukkutapadaniti dissati. 2. Ma. Yu. va. paliyampi "vati dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Matucchaputto accharanam hetu brahmacariyam carati, bhagava kirassa patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadananti. Athakho ayasmato nandassa sahayaka bhikkhu ayasmantam nandam bhatakavadena ca upakkitakavadena ca samudacaranti "bhatako kirayasma nando, upakkitako kirayasma nando, pancannam accharasatanam hetu brahmacariyam carati, bhagava kirassa patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadananti. Athakho ayasma nando sahayakanam bhikkhunam bhatakavadena ca upakkitakavadena ca attiyamano harayamano jigucchamano eko vupakattho appamatto atapi pahitatto viharanto, nacirasseva yassatthaya kulaputta sammadeva agarasma anagariyam pabbajanti, tadanuttaram brahmacariyapariyosanam dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja vihasi, "khina jati, vusitam brahmacariyam, katam karaniyam naparam itthattayati abbhannasi, annataro ca panayasma nando arahatam ahosi. Atheka devata rattibhage sakalam jetavanam obhasetva sattharam upasankamitva vanditva arocesi "ayasma bhante nando bhagavato bhata matucchaputto asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti. Bhagavatopi kho nanam udapadi "nando asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti. Sopayasma tassa rattiya accayena bhagavantam upasankamitva vanditva etadavoca "yam me bhante bhagava patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadanam, muncamaham bhante bhagavantam etasma patissavati. "mayapi kho te nanda cetasa ceto paricca vidito `nando asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti, devatapi me etamattham arocesi `ayasma bhante nando asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimutim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti, yadeva kho te nanda anupadaya asavehi cittam muttam, athaham mutto etasma patissavati. Athakho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi "yassa tinno kamapanko maddito kamakantako mohakkhayamanuppatto sukhadukkhe na vedhatiti. 1- Athekadivasam bhikkhu ayasmantam nandam pucchimsu "avuso nanda pubbe tvam `ukkanthitomhiti vadesi, idani te kathanti. "natthi me avuso gihibhavaya alayoti. Tam sutva bhikkhu "abhutam ayasma nando katheti, annam byakaroti, atitadivasesu `ukkanthitomhiti vatva, idani `natthi me gihibhavaya alayoti kathetiti vatva gantva @Footnote: 1. khu. u. 25/107.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Bhagavato etamattham arocesum. Bhagava "bhikkhave atitadivasesu nandassa attabhavo ducchannagehasadiso ahosi, idani succhannagehasadiso jato, ayam hi dibbaccharanam ditthakalato patthaya pabbajitakiccassa matthakam papetum vayamanto tam kiccam pattoti vatva ima gatha abhasi "yatha agaram ducchannam vutthi samativijjhati; evam abhavitam cittam rago samativijjhati. Yatha agaram succhannam vutthi na samativijjhati; evam subhavitam cittam rago na samativijjhatiti. Tattha "agaranti: yankinci geham. Ducchannanti: viralacchannam chiddavachiddam. Samativijjhatiti: vassavutthi vinivijjhati. Abhavitanti: tam agaram vutthi viya bhavanarahitatta abhavitam cittam rago samativijjhati, na kevalam ragova, dosamohamanadayo sabbakkilesa tatharupam cittam ativijjhantiyeva. Subhavitanti: samathavipassanabhavanahi subhavitam, evarupam cittam succhannam geham vutthi viya ragadayo kilesa ativijjhitum na sakkontiti. Gathapariyosane bahu sotapattiphaladini papunimsu, mahajanassa satthika desana ahosi. Atha bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum "avuso buddha ca nama acchariya, janapadakalyanim nissaya ukkanthito namayasma nando satthara devacchara amisam katva vinitoti. Sattha agantva,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

"kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "na bhikkhave idaneva, pubbepesa maya matugamena palobhetva vinitoyevati vatva, tehi yacito atitam ahari: atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente, baranasivasi kappako nama vanijo ahosi. Tasseko gadrabho kumbhabharam vahati. Divase divase satta yojanani gacchati. So ekasmim samaye gadrabhabharakehi takkasilam gantva yava bhandassa vissajjana gadrabham vicaritum vissajjesi. Athassa so gadrabho parikhapitthe caramano ekam gadrabhim disva upasankami. Sa tena saddhim patisantharam karonti aha "kuto agatositi. "baranasitoti. "kena kammenati. "vanijakammenati. "kittakam bharam vahasiti. "kumbhabharanti. "ettakam bharam vahanto katiyojanani gacchasiti. "sattayojananiti. "gatatthane te kaci padaparikammam va pitthiparikammam va karonti atthiti. "natthi bhaddeti. "evam sante mahadukkham anubhositi. Kincapi hi tiracchanagatanam padaparikammadikarako nama natthi, kamasannojanaghattanattham evarupam kathesi. So tassa kathaya ukkanthito. Kappakopi bhandam vissajjetva tassa santikam gantva "ehi tata, gamissamati aha. "gacchatha tumhe, naham gamissamiti. Atha nam punappunam yacitva "anicchantam nam bhayetva nessamiti cintetva imam gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

"patodante karissami solasangulikantakam, sanchindissami te kayam; evam janahi gadrabhati. Tam sutva gadrabho "evam sante, ahampi te kattabbam janissamiti vatva imam gathamaha "patodamme karissasi solasangulikantakam, purato patitthahitvana uddharitvana pacchato bhandam 1- te patayissami; 2- evam janahi kappakati. 3- Tam sutva vanijo "kena nu kho karanenesa mam evam vadatiti cintetva ito cito ca olokento tam gadrabhim disva "imaya esa evam sikkhapito bhavissati, `evarupim nama te gadrabhim anessamiti matugamena tam palobhetva nessamiti cintetva imam gathamaha "catuppadim sankhamukhim narim sabbangasobhinim bhariyam te anayissami, evam janahi gadrabhati. Tam sutva tutthacitto gadrabho imam gathamaha "catuppadim sankhamukhim narim sabbangasobhinim bhariyam me anayissasi, evam janahi kappaka kappaka bhiyyo gamissami yojanani catuddasati. Atha nam kappako "tenahi ehiti gahetva sakatthanam agamasi. So katipahaccayena tam aha "nanu mam tumhe `bhariyante @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. dantam. 2. Si. savayissami. 3. Si. Ma. Yu. kappata.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Anayissamiti avocutthati. "ama vuttam, naham attano katham bhindissami, bhariyante anayissami; vattam pana tuyham ekakasseva dassami, tuyham attano 1- dutiyassa tam pahotu va ma va, tvameva janeyyasi; ubhinnam vo samvasamanvaya puttapi jayissanti, tehipi bahuhi saddhim tuyham tam pahotu va ma va, tvameva janeyyasiti. Gadrabho, tasmim kathenteyeva, anapekkho ahosi. Sattha imam dhammadesanam aharitva "tada bhikkhave gadrabhi janapadakalyani ahosi, gadrabho nando, vanijo ahameva, evam pubbepesa maya matugamena palobhetva vinitoti jatakam nitthapesiti. Nandattheravatthu. ----------- 10. Cundasukarikavatthu. (10) "idha socati pecca socatiti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto cundasukarikam nama arabbha kathesi. So kira pancapannasa vassani sukare vadhitva khadanto ca vikkinanto ca jivitam kappesi. Chatakakale sakatena vihi adaya janapadam gantva ekanalidvinalimattena gamasukarapotake @Footnote: 1. Ma. tuyham vettanam dutiyassa pahotu va ma va, Si. tuyham pana attadutiyassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Kinitva sakatam puretva agantva pacchanivesane vajam viya ekatthanam parikkhipitva tattheva tesam nivapam ropetva, tesu nanagacche ca sariravalanjanca khaditva vaddhitesu, yam yam maretukamo hoti, tam tam alahane niccalam bandhitva sariramamsassa uddhumayitva bahalabhavattham caturassamuggarena pothetva "bahalamamso jatoti natva mukham vivaritva dantantare dandakam datva lohanaliya pakkutthitam unhodakam mukhe asincati. Tam kucchiyam pavisitva pakkutthitam karisam adaya adhobhagena nikkhamitva, yava thokam karisam atthi, tava avilam hutva nikkhamati, suddhe udare, accham anavilam nikkhamati. Athassa avasesam udakam pitthiyam asincati. Tam kalacammam uppatetva gacchati. Tato tinukkaya lomani jhapetva tinhena asina sisam chindati. Paggharantam lohitam bhajanena patiggahetva mamsam lohitena madditva pacitva puttadaramajjhe nisinno khaditva sesam vikkinati. Tassa imina niyameneva jivitam kappentassa pancapannasa vassani atikkantani. Tathagate dhuravihare vasante, ekadivasampi pupphamutthimattena puja va katacchumattabhikkhadanam va annam va kinci punnam nama nahosi. Athassa sarire rogo uppajji. Jivantasseva avicimahanirayasantapo upatthahi. Avicisantapo nama yojanasate thatva olokentassa akkhini bhindanasamattho parilaho hoti. Vuttampi cetam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

"samanta yojanasatam pharitva titthati sabbadati. 1- Nagasenattherena panassa pakatikaaggisantapato adhimattataya ayamupama vutta "yatha maharaja kutagaramatto pasanopi nirayaaggimhi pakkhitto khanena vilayam gacchati, nibbattasatta panettha kammabalena matukucchigata viya na viliyantiti. 2- Tassa tasmim santape upatthite, kammasarikkhako akaro uppajji. Gehamajjheyeva sukararavam ravitva jannukehi vicaranto puratthimavatthumpi pacchimavatthumpi gacchati. Athassa gehamanusaka tam dalham gahetva mukham pidahanti. Kammavipako nama na sakka kenaci patibahitum. So viravanto ito cito ca vicarati. Samanta sattasu gharesu manussa niddam na labhanti. Maranabhayena tajjitassa panassa bahi nikkhamanam nivaretum asakkonto sabbo gehajano, yatha anto thito bahi vicaritum na sakkoti; tatha gehadvarani pidahitva bahigeham parivaretva rakkhanto acchati. Itaropi antogeheyeva nirayasantapena viravanto ito cito ca vicarati. Evam satta divasani vicaritva atthame divase kalam katva avicimahaniraye nibbatti. Avicimahanirayo devadutasuttantena vannetabbo. Bhikkhu tassa gharadvarena gacchanta tam saddam sutva "sukarasaddoti sannino hutva viharam gantva satthu santike nisinna evamahamsu @Footnote: 1. Ma. upa. 14/341. "tassa ayomaya bhumi jalita tejasa yutta, samanta...sabbadati @devadutasutte agata. 2. milinda. 92.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

"bhante cundasukarikassa gehadvaram pidahitva sukaranam mariyamananam, ajja sattamo divaso; gehe kaci mangalakiriya bhavissati manne, ettake nama bhante sukare marentassa ekampi mettacittam va karunnam va natthi, na ca vata no evarupo kakkhalo pharuso satto ditthapubboti. Sattha "na bhikkhave so ime satta divase sukare mareti, kammasarikkhakam panassa udapadi, jivantasseva avicimahanirayasantapo upatthasi, so tena santapena satta divasani sukararavam ravanto antonivesane vicaritva ajja kalam katva avicimhi nibbattoti vatva, "bhante idha loke evam socitva puna gantva socanatthaneyeva nibbattoti vutte, "ama bhikkhave, pamatto nama gahattho va hotu pabbajito va, ubhayattha socatiyevati vatva imam gathamaha "idha socati pecca socati papakari ubhayattha socati, so socati so vihannati disva kammakilitthamattanoti. Tattha "papakariti; nanappakarassa papakammassa karako puggalo "akatam vata me kalyanam, katam me papanti ekamseneva maranasamaye idha socati, idamassa kammasocanam; vipakam anubhavanto pana pecca socati, idamassa paraloke vipakasocanam; evam so ubhayattha socatiyeva. Teneva karanena jivamanoyeva so cundasukarikopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Socati. Disva kammakilitthamattanoti: attano kilitthakammam passitva socati, nanappakaram vilapanto vihannati kilamatiti. Gathapariyosane bahu sotapannadayo ahesum, mahajanassa satthika desana jatati. Cundasukarikavatthu. ----------- 11. Dhammikaupasakavatthu. (11) "idha modati pecca modatiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto dhammikaupasakam arabbha kathesi. Savatthiyam kira pancasata dhammikaupasaka nama ahesum. Tesu ekekassa panca panca upasakasatani parivaro. Yo tesam jetthako, tassa satta putta satta dhitaro. Tesu ekekassa ekeka salakayagu salakabhattam pakkhikabhattam sanghabhattam uposathikabhattam agantukabhattam vassavasikam ahosi. Tepi sabbeva anujataputta nama ahesum. Iti cuddasannam puttanam bhariyaya upasakassati solasa salakayaguadini pavattanti. Iti so saputtadaro silava kalyanadhammo danasamvibhagarato ahosi. Athassa aparabhage rogo uppajji. Ayusankharo parihayi. So dhammam sotukamo "attha va me solasa va bhikkhu pesethati satthu santikam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Pahini. Sattha bhikkhu pesesi. Te gantva tassa mancam parivaretva pannattesu asanesu nisinna, "bhante ayyanam me dassanam dullabham bhavissati, dubbalomhi, ekam me suttam sajjhayathati vutta, "kataram suttam sotukamo upasakati, "sabbabuddhanam avijahitam satipatthanasuttanti 1- vutte, "ekayano ayam bhikkhave maggo sattanam visuddhiyati suttantam patthapesum. Tasmim khane chahi devalokehi sabbalankarapatimandita sahassasindhavayutta diyaddhayojanasatika cha ratha agamimsu. Tesu thita devata "amhakam devalokam nessama, amhakam devalokam nessama, ambho mattikabhajanam bhinditva suvannabhajanam ganhanto viya amhakam devaloke abhiramitum idha nibbattatuti 2- vadimsu. Upasako dhammassavanantarayam anicchanto "agametha agamethati aha. Bhikkhu "amhe vadatiti sannaya tunhi ahesum. Athassa puttadhitaro "amhakam pita pubbe dhammassavanena atitto ahosi, idani pana bhikkhu pakkosapetva sajjhayam karetva sayameva vareti, maranassa abhayanakasatto nama natthiti viravimsu. Bhikkhu "idani anokasoti utthayasana pakkamimsu. Upasako thokam vitinametva satim patilabhitva putte pucchi "kasma kandathati. "tata tumhe bhikkhu pakkosapetva dhammam sunanta sayameva varayittha, atha mayam `maranassa abhayanakasatto nama natthiti kandimhati. @Footnote: 1. di. maha. 10/325. 2. Ma. nibbattahiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

"ayya pana kuhinti. "anokasoti utthayasana pakkanta tatati. "naham ayyehi saddhim kathemiti. "atha kena saddhim kathethati. "../../bdpicture/chahi devalokehi devata cha rathe alankaritva adaya akase thatva `amhakam devaloke abhiramahi, amhakam devaloke abhiramahiti saddam karonti, tahi saddhim kathemiti. "kuhim tata ratha, na mayam passamati. "atthi pana mayham ganthitani pupphaniti. "atthi tatati. "kataro devaloko ramaniyoti. "sabbabodhisattanam buddhamatapitunanca vasanatthanam tusitabhavanam ramaniyam tatati. "tenahi `tusitabhavanato agatarathe pupphadamam laggatuti pupphadamam khipathati. Te khipimsu. Tam rathadhure laggitva akase olambi. Mahajano tadeva passati, ratham na passati. Upasako "passathetam pupphadamanti vatva, "ama passamati vutte, "etam tusitabhavanato agatarathe olambati, aham tusitabhavanam gacchami, tumhe ma cintayittha, mama santike nibbattitukama hutva maya kataniyameneva punnani karothati vatva kalam katva tusitabhavanato agatarathe patitthasi. Tavadevassa tigavutappamano satthisakatabharalankarapatimandito attabhavo nibbatti, accharasahassam parivaresi, pancavisatiyojanikam ratanavimanam paturahosi. Tepi bhikkhu viharam anuppatte sattha pucchi "suta bhikkhave upasakena dhammadesanati. "ama bhante, antarayeva pana `agamethati varesi, athassa puttadhitaro kandimsu, mayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

`idani Anokasoti utthayasana nikkhantati. "na so bhikkhave tumhehi saddhim kathesi; chahi pana devalokehi devata cha rathe alankaritva aharitva tam upasakam pakkosimsu, so dhammadesanaya antarayam anicchanto tahi saddhim kathesiti. "evam bhanteti. "evam bhikkhaveti. "idani kuhim nibbattoti. "tusitabhavane bhikkhaveti. "bhante idha natimajjhe modamano caritva puna modanatthaneyeva nibbattoti. "ama bhikkhave, appamatta hi gahattha va pabbajita va sabbattha modantiyevati vatva imam gathamaha "idha modati pecca modati katapunno ubhayattha modati, so modati so pamodati disva kammavisuddhimattanoti. Tattha katapunnoti: nanappakarassa kusalassa karako puggalo "akatam vata me papam, katam vata me kalyananti idha kammamodanena modati, pecca vipakamodanena modati, evam ubhayattha modati nama. Kammavisuddhinti: dhammikaupasakopi attano kammavisuddhim punnakammasampattim disva kalakiriyato pubbe idha lokepi modati, kalam katva idani paralokepi pamodati atimodatiyevati. Gathapariyosane bahu sotapannadayo ahesum, mahajanassa satthika dhammadesana jatati. Dhammikaupasakavatthu. --------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

12. Devadattavatthu. (12) "idha tappati pecca tappatiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto devadattam arabbha kathesi. Devadattassa vatthum pabbajitakalato patthaya yava pathavippavesana devadattam arabbha bhasitani sabbani jatakani vittharetva kathitam. Ayam panettha sankhepo: satthari, anupiyam nama mallanam nigamo, tam nissaya anupiyambavane viharanteyeva, tathagatassa lakkhanapatiggahanadivaseyeva asitisahassehi natikulehi "raja va hotu buddho va, khattiyaparivaro vicarissatiti asitisahassaputta patinnata, tesu yebhuyyena pabbajitesu, "bhaddiyarajanam anuruddham anandam bhagum kimbilam devadattanti ime cha sakke apabbajante disva "mayam attano putte pabbajema, ime cha sakka na nataka manne; tasma na pabbajantiti katham samutthapesum. Atha mahanamo sakko anuruddham upasankamitva "tata amhakam kula pabbajito natthi, tvam va pabbaja, aham va pabbajissamiti aha. So pana sukhumalo hoti sampannabhogo, "natthiti vacanampi tena na sutapubbam. Ekadivasam hi tesu chasu khattiyesu gulakilaya kilantesu, anuruddho puvena parajito puvatthaya pahini. Athassa mata puve sajjetva pahini. Te khaditva pana kilimsu. Punappunam tasseva parajayo hoti. Mata panassa pahite pahite tikkhattum puve pahinitva catutthavare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

"puva natthiti pahini. So "natthiti vacanassa assutapubbatta "esapeka puvavikati bhavissatiti mannamano "natthipuvameva aharathati pesesi. Mata panassa, "natthipuvam kira ayye dethati vutte, "mama puttena `natthiti padam na sutapubbam, imina pana upayena etamattham janapessamiti tuccham suvannapatim annaya suvannapatiya patikujjitva pesesi. Nagarapariggahika devata cintesum "anuruddhasakkena annabharakale attano bhagabhattam uparitthapaccekabuddhassa datva `natthiti me vacanassa savanam ma hotu, bhojanuppattitthanajananam ma hotuti patthana kata, sacayam tucchapatim passissati; devasamagamam pavisitum na labhissama, sisampi no sattadha phaleyyati. Atha nam patim dibbapuvehi punnam akamsu. Tassa gulamandale thapetva ugghatitamattaya puvagandho sakalanagaram chadetva thito. Puvakhandam mukhe thapitamattameva sattarasaharanisahassani anuphari. So cintesi "naham matu piyo, ettakam me kalam imam natthipuvannama na paci, ito patthaya annam puvam na khadissamiti geham gantva mataram pucchi "amma tumhakam aham piyo, appiyoti. "tata ekakkhino akkhi viya hadayam viya ca atipiyo meti. "atha kasma ettakam kalam mayham natthipuvam na pacittha ammati. Sa cullupatthakam pucchi "atthi kinci patiyam tatati. "paripunna ayye pati puvehi, evarupa puva nama me na ditthapubbati. Sa cintesi "mayham putto punnava katabhiniharo bhavissati,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Devatahi patim puretva pahita bhavissantiti. Atha nam putto "amma ito patthayaham annam puvannama na khadissami, natthipuvameva paceyyasiti. Sapissa tato patthaya, "puvam khaditukamomhiti vutte, tucchapatimeva annaya patiya patikujjitva pesesi. Yava agaramajjhe vasi, tavassa devata dibbapuve pahinimsu. So ettakampi ajananto pabbajjannama kim janissati, tasma "ka esa pabbajja namati bhataram pucchitva, "oharitakesamassuna kasayanivatthena katthatthare va vidalamancake va nipajjitva pindaya carantena viharitabbam, esa pabbajja namati vutte, "bhatika aham sukhumalo, naham sakkhissami pabbajitunti aha. "tenahi tata kammantam uggahetva gharavasam vasa, na hi sakka amhesu ekena apabbajitunti aha. Atha nam "ko eso kammanto namati pucchi. Bhattutthanatthanampi ajananto kulaputto kammantam nama kim janissati. Ekadivasam hi tinnam khattiyanam katha udapadi "bhattam nama kuhim utthahatiti. Kimbilo aha "kotthe utthahatiti. Atha nam bhaddiyo "tvam bhattassa utthanatthanam na janasi, bhattannama ukkhaliyam utthahatiti aha. Anuruddho "tumhe dvepi na janatha, bhattannama ratanamakulaya suvannapatiyam utthahatiti aha. Tesu kira ekadivasam kimbilo kotthato vihi otariyamane disva "ete kotthakeyeva jatati sanni ahosi. Bhaddiyopi ekadivasam ukkhalito bhattam vaddhiyamanam disva "ukkhaliyanneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Uppannanti sanni ahosi. Anuruddhena pana neva vihi kottenta na bhattam pacenta va vaddhenta va ditthapubba, vaddhetva pana purato thapitameva passati. So "bhunjitukamakale bhattam patiyam utthahatiti sannamakasi. Evam tayopi te bhattutthanatthanampi na jananti. Tenayam "ko esa kammanto namati pucchitva "pathamam khettam kasapetabbantiadikam samvacchare samvacchare kattabbam kiccam sutva "kada kammantanam anto pannayissati, kada mayam appossukka bhoge bhunjissamati vatva, kammantanam apariyantataya akkhataya, "tenahi tvanneva gharavasam vasa, na mayham etena atthoti vatva mataram upasankamitva "anujanahi mam amma, aham pabbajissamiti vatva, taya tikkhattum patikkhipitva "sace te sahayako bhaddiyaraja pabbajissati, tena saddhim pabbajahiti vutte, tam upasankamitva "mama kho samma pabbajja tava patibaddhati vatva tam nanappakarehi sannapetva sattame divase attana saddhim pabbajatthaya patinnam ganhi. Tato "bhaddiyo sakyaraja anuruddho anando bhagu kimbilo devadatto cati ime cha khattiya upalikappakasattama, deva viya dibbasampattim sattaham mahasampattim anubhavitva uyyanam gacchanta viya caturanginiya senaya nikkhamitva paravisayam patva rajanaya sabbasenam nivattapetva paravisayam okkamimsu. Tattha cha khattiya attano abharanani omuncitva bhandikam katva "handa bhane upali

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Nivattassu, alam te ettakam jivikayati tassa adamsu. So tesam padamule pavattitva paridevitva tesam anam atikkamitum asakkonto utthaya tam gahetva nivatti. Tesam dvidha jatakale vanam rodanappattam viya pathavi kampanakarappatta viya ahosi. Upalikappakopi thokam gantva nivattitva evam cintesi "canda kho sakiya `imina kumara nipatitati ghateyyumpi mam, ime hi nama sakyakumara evarupam sampattim pahaya imani anagghani abharanani khelapindam viya chaddetva pabbajissanti, kimangam panahanti cintetva bhandikam omuncitva tani abharanani rukkhe laggitva "atthika ganhantuti vatva tesam santikam gantva tehi "kasma nivattositi puttho tamattham arocesi. Atha nam te adaya satthu santikam gantva bhagavantam vanditva "mayam bhante sakiya nama mananissita, ayam amhakam digharattam paricarako, imam pathamataram pabbajetha, mayamassa abhivadanadini karissama, evam no mano nimmadayissatiti vatva tam pathamataram pabbajetva paccha sayam pabbajimsu. Tesu ayasma bhaddiyo teneva antaravassena tevijjo ahosi. Ayasma anuruddho dibbacakkhuko hutva paccha mahapurisavitakkasuttam 1- sutva arahattam papuni. Ayasma anando sotapattiphale patitthahi. Bhagutthero ca kimbilatthero ca aparabhage vipassanam vaddhetva arahattam papunimsu. Devadatto pothujjanikam iddhim patto. @Footnote: 1. an. atthaka. 23/233.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Aparabhage satthari kosambiyam viharante, sasavakasanghassa tathagatassa mahanto labhasakkaro nibbatti. Tattha vatthabhesajjadihattha manussa viharam pavisitva "kuhim sattha, kuhim sariputtatthero, kuhim mahamoggallanatthero, kuhim mahakassapatthero, kuhim bhaddiyatthero, kuhim anuruddhatthero, kuhim anandatthero, kuhim bhagutthero, kuhim kimbilattheroti asitimahasavakanam nisinnatthanam olokenta vicaranti. "devadattatthero kuhim nisinno va thito vati pucchanto nama natthi. So cintesi "aham etehi saddhimyeva pabbajito, etepi khattiyapabbajita, ahampi khattiyapabbajito; labhasakkarahattha manussa ete pariyesanti, mama namam gahetapi natthi, kena nu kho saddhim ekato hutva kam pasadetva mama labhasakkaram nibbatteyyanti. Athassa etadahosi "ayam raja bimbisaro pathamadassaneneva ekadasanahutehi saddhim sotapattiphale patitthito, na sakka etena saddhim ekato bhavitum, kosalarannapi saddhim na sakka ekato bhavitum, ayam kho pana ranno putto ajatasattukumaro kassaci gunadosam na janati, etena saddhim ekato bhavissamiti. So kosambito rajagaham gantva kumarakavannam abhinimminitva cattaro asivise catusu hatthapadesu ekam givaya bandhitva ekam sise cumbatakam katva ekam ekamsam karitva imaya ahimekhalaya akasato oruyha ajatasattussa ucchange nisiditva, tena bhitena "kosi tvanti vutte, "aham devadattoti vatva tassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Bhayavinodanattham tam attabhavam patisamharitva sanghatipattacivaradharo purato thatva tam pasadetva labhasakkaram nibbattesi. So labhasakkarabhibhuto "aham bhikkhusangham pariharissamiti papakam cittam uppadetva saha cittuppadena iddhito parihayitva sattharam veluvanavihare sarajikaya parisaya dhammam desentam vanditva utthayasana anjalimpaggayha "bhagava bhante etarahi jinno vuddho mahallako, appossukko ditthadhammasukhaviharam anuyunjatu; aham bhikkhusangham pariharissami, niyyadetha me bhikkhusanghanti vatva satthara khelasikavadena apasadetva patikkhitto, anattamano imam pathamam tathagate aghatam bandhitva apakkami. Athassa bhagava rajagahe pakasaniyakammam karesi. So "pariccattodani aham samanena gotamena, idanissa anattham karissamiti ajatasattum upasankamitva "pubbe kho kumara manussa didayuka, etarahi appayuka, thanam kho panetam vijjati, yam tvam kumarova samano kalam kareyyasi, tenahi tvam kumara pitaram hantva raja hohi, aham bhagavantam hantva buddho bhavissamiti vatva, tasmim rajje patitthite, tathagatassa vadhaya purise payojetva, tesu sotapattiphalam patva nivattesu, sayam gijjhakutam abhiruhitva "ahameva samanam gotamam jivita voropessamiti silam pavijjhitva ruhiruppadakammam katva iminapi upayena maretum asakkonto puna nalagirim vissajjapesi. Tasmim agacchante, anandatthero attano jivitam satthu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Pariccajitva purato atthasi. Sattha nagam dametva nagara nikkhamitva viharam agantva anekasahassehi upasakehi abhihatam mahadanam paribhunjitva, tasmim divase sannipatitanam attharasakotisankhatanam rajagahavasinam anupubbikatham kathesi. Caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo jato. "aho mahaguno ayasma anando; tatharupe nama hatthinage agacchante, attano jivitam pariccajitva satthu purato atthasiti therassa gunakatham sutva "na bhikkhave idaneva, pubbepesa mamatthaya jivitam pariccajiyevati vatva bhikkhuhi yacito cullahamsamahahamsakakkatakajatakani 1- 2- 3- kathesi. Devadattassapi kammam neva tatha ranno marapitatta, na vadhakanam payojitatta, na silaya paviddhatta, pakatam ahosi; yatha nalagirihatthino vissajjitatta. Tada hi mahajano "rajapi devadatteneva marapito, vadhakapi payojita, silapi paviddha; idani pana tena nalagiri vissajjapito, evarupam nama papam gahetva raja vicaratiti kolahalamakasi. Raja mahajanassa katham sutva panca thalipakasatani harapetva na puna tassupatthanam agamasi. Nagarapissa kulam upagatassa bhikkhamattampi nadamsu. So parihinalabhasakkaro kohannena jivitukamo sattharam upasankamitva @Footnote: 1. khu. ja. asiti. 28/68. tadatthakatha. 8/211. 2. khu. ja. asiti. 28/77. @tadatthakatha. 8/242. 3. khu. ja. catu. 27/145. tadatthakatha. 4/335. tattha pana @"kakkarujatakanti khayati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Panca vatthuni yacitva bhagavata "alam devadatta, yo icchati, arannako hotuti patikkhitto, "kassavuso vacanam sobhanam: kim tathagatassa udahu mama? aham hi ukkatthavasena evam vadami `sadhu bhante bhikkhu yavajivam arannika assu, pindapatika, pamsukulika, rukkhamulika, macchamamsam na khadeyyunti, yo dukkha muccitukamo, so maya saddhim agacchatuti vatva pakkami. Tassa vacanam sutva ekacce navapabbajita mandabuddhino "kalyanam devadatto aha, etena saddhim vicarissamati tena saddhim ekatova ahesum. Iti so pancasatehi bhikkhuhi saddhim tehi pancahi vatthuhi lukhappasannam janam sannapento kulesu vinnapetva bhunjanto sanghabhedaya parakkami. So bhagavata "saccam kira tvam devadatta sanghabhedaya parakkamasi cakkabhedayati puttho "saccam bhagavati vatva "garuko kho devadatta sanghabhedotiadihi ovaditopi satthu vacanam anadayitva pakkanto, ayasmantam anandam rajagahe pindaya carantam disva "ajjataggedanaham avuso ananda annatreva bhagavata annatra bhikkhusangha uposatham karissami, sanghakammam karissamiti aha. Thero tamattham bhagavato arocesi. Tam viditva sattha uppannadhammasamvego hutva "devadatto sadevakassa lokassa anatthanissitam attano avicimhi pacanakammam karotiti parivitakketva "sukarani asadhuni attano ahitani ca; yam ve hitanca sadhunca tam ve paramadukkaranti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Imam gatham vatva puna imam udanam udanesi "sukaram sadhuna sadhu, sadhu papena dukkaram; papam papena sukaram, papamariyehi dukkaranti. 1- Athakho devadatto uposathadivase attano parisaya saddhim ekamantam nisiditva "yassimani panca vatthuni khamanti, so salakam ganhatuti vatva, pancasatehi vajjiputtakehi navakehi appakatannuhi salakaya gahitaya, sangham bhinditva te bhikkhu adaya gayasisam agamasi. Tassa tattha gatabhavam sutva sattha tesam bhikkhunam anayatthaya dve aggasavake pesesi. Te tattha gantva adesanapatihariyanusasaniya ca iddhipatihariyanusasaniya ca anusasanta te amatam payetva adaya akasenagamimsu. Kokalikopi kho "utthehi avuso devadatta, nita te bhikkhu sariputtamoggallanehi, nanu tvam maya vutto `ma avuso sariputtamoggallanehi vissasi; papiccha sariputtamoggallana, papikanam icchanam vasangatati vatva jannukena hadayamajjhe pahari. Tassa tattheva unham lohitam mukhato ugganchi. Ayasmantam pana sariputtam bhikkhusanghaparivutam akasenagacchantam disva bhikkhu ahamsu "bhante ayasma sariputto gamanakale attadutiyova gato, idani mahaparivaro agacchanto sobhatiti. Sattha "na bhikkhave idaneva, tiracchanayoniyam nibbattakalepi @Footnote: 1. cullavagga. 7/194. khu. u. 25/167.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Mama putto mama santikam agacchanto sobhatiyevati vatva "hoti silavatam attho patisantharavuttinam. Lakkhanam passa ayantam natisanghapurakkhitam, atha passasimam kalam suvihinamva natibhiti 1- idam jatakam 2- kathesi. Puna bhikkhuhi "bhante devadatto kira dve aggasavake ubhosu passesu nisidapetva `buddhalilhaya dhammam desessamiti tumhakam anukiriyam kariti vutte, "na bhikkhave idaneva; pubbepesa mama anukiriyam katum vayami, na pana sakkhiti vatva "api viraka passesi sakunam manjubhanakam mayuragivasankasam patim mayham savitthakam? udakathalacarassa pakkhino niccam amakamacchabhojino tassanukaram savitthako sevalehi paligunthito matoti 3- nadicarakakajatakam 4- kathetva, aparesupi divasesu tatharupimeva katham arabbha "acari vatayam vitudam vanani katthangarukkhesu asarakesu, @Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/4. tadatthakatha. 1/220. 2. lakkhanajatakam. 3. khu. ja. @duka. 27/75. tadatthakatha. 3/199. 4. jatake "virakajatakanti khayati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Athasada khadiram jatasaram, yatthabhida garulo uttamanganti 1- ca lasi ca te nipphalita, matthako ca vidalito, sabba te phasuka bhagga, dani samma virocasiti 2- ca evamadini jatakani 3- kathesi. Puna "akatannu devadattoti katham arabbha "akaramha va te kiccam, yam balam ahuvamha se; migaraja namo tyatthu; api kinci labhamha se. Mama lohitabhakkhassa niccam luddani kubbato dantantaragato santo tam bhum, yampi jivasiti 4- adini jatakani 5- kathesi. Puna vadhaya parisakkanamassa arabbha "natametam kurungassa yam tvam sepanni seyyasi; annam sepannim gacchami, na me te ruccate phalanti 6- adini jatakani 7- kathesi. Puna "ubhato parihino devadatto labhasakkarato ca samannato cati kathasu pavattamanasu, "na bhikkhave idaneva, pubbepi parihinoyevati vatva @Footnote: 1. khu. ja. duka. 27/77. tadatthakatha. 3/216. 2. khu. ja. eka. 27/46. tadatthakatha. @2/387. 3. kandagalajatakanceva virocanajatakanca. 4. khu. ja. catu. 27/133. @tadatthakatha. 4/258. 5. javasakunajatakam. 6. khu. ja. eka. 27/7. tadatthakatha. 1/262. @7. kurungamigajatakam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

"akkhi bhinna, pato nattho, sakhigehe ca bhandanam, ubhato padutthakammanta udakamhi thalamhi cati 1- adini jatakani 2- kathesi. Evam rajagahe viharanto devadattam arabbha bahuni jatakani kathetva, rajagahato savatthim gantva jetavanamahavihare vasam kappesi. Devadattopi kho nava mase gilano, pacchime kale sattharam datthukamo hutva attano savake "aham sattharam datthukamo, tam me dassethati vatva, tehi "tvam samatthakale satthara saddhim veri hutva acari, na mayam tam tattha nessamati vutte, "ma mam nasetha, maya satthari aghato kato, satthu pana mayi kesaggamattopi aghato natthiti. So hi bhagava vadhake devadattamhi core angulimalake dhanapale rahule ca sabbattha samamanasoti "dassetha me bhagavantanti punappunam yaci. Atha nam te mancakenadaya nikkhamimsu. Tassagamanam sutva bhikkhu satthu arocesum "bhante devadatto kira tumhakam dassanatthaya agacchatiti. "na bhikkhave so tenattabhavena mam passitum labhissatiti. Bhikkhu kira pancannam vatthunam ayacitakalato patthaya puna buddhe datthum na labhanti, ayam dhammata. "asukatthananca asukatthananca agato bhanteti ahamsu. "yam icchati, tam karotu; na so mam passitum labhissatiti. "bhante @Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/45. tadatthakatha. 2/372. 2. ubhatobhatthajatakam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Ito yojanamattam agato, addhayojanam, gavutam, pokkharanisamipam agato bhanteti. "sacepi antojetavanam pavisati, neva mam passitum labhissatiti. Devadattam gahetva agata jetavanapokkharanitire mancam otaretva pokkharaniyam nahayitum otarimsu. Devadattopi kho mancato utthaya ubho pade bhumiyam thapetva nisidi. Te pathavim pavisimsu. So anukkamena yava gopphaka yava jannuka yava katito yava thanato yava givato pavisitva hanukatthikassa bhumiyam patitthitakale gathamaha "imehi atthihi tamaggapuggalam devatidevam naradammasarathim samantacakkhum satapunnalakkhanam panehi buddham saranam gatosmiti. Idam kira thanam disva tathagato devadattam pabbajesi. Sace hi so na pabbajissa; gihi hutva kammam bhariyam akarissa, ayatim bhavassa paccayam katum nasakkhissa; pabbajitva ca pana, kincapi kammam bhariyam karissati, ayatim bhavassa paccayam katum sakkhissatiti nam sattha pabbajesi. So hi ito satasahassakappamatthake atthissaro nama paccekabuddho bhavissati. So pathavim pavisitva avicimhi nibbatti. Niccale buddhe aparaddhabhavena pana niccalova hutva paccati. Tiyojanasatike antoavicimhi yojanasatubbedhamevassa sariram nibbatti, sisam yava kannasakkhalito upari ayakapallam pavisi, pada

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Yava gopphaka hettha ayapathavim pavittha, mahatalakkhandhaparimanam ayasulam pacchimabhittito nikkhamitva pitthimajjham bhinditva urena nikkhamitva puratthimabhittim pavisi, aparam dakkhinabhittito nikkhamitva dakkhinapassam bhinditva vamapassena nikkhamitva uttarabhittim pavisi, aparam upari kapallato nikkhamitva matthakam bhinditva adhobhagena nikkhamitva ayapathavim pavisi. Evam so tattha niccalo hutva paccati. Bhikkhu "ettakam thanam gantva devadatto sattharam datthum alabhitvava pathavim pavitthoti katham samutthapesum. Sattha "na bhikkhave devadatto idaneva mayi aparajjhitva pathavim pavisi, pubbepi pavitthoyevati vatva, hatthirajakale maggamulham purisam samassasetva attano pitthim aropetva khemantam papitassa tena puna tikkhattum agantva `aggatthane majjhimatthane muleti evam dante chinditva tatiyavare mahapurisassa cakkhupatham atikkamantassa tassa pathavim pavitthabhavam dipetum "akatannussa posassa niccam vivaradassino sabbance pathavim dajja neva nam abhiradhayeti 1- imam jatakam 2- kathetva, punapi tatheva kathaya samutthitaya, khantivadibhute attani aparajjhitva kalaburajabhutassa tassa pathavim pavitthabhavam dipetum khantivadijatakam, 3- culladhammapalabhute attani aparajjhitva @Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/23. tadatthakatha. 2/128. 2. silavanagajatakam. 3. khu. ja. catu. @27/137. tadatthakatha. 4/275.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Mahapataparajabhutassa tassa pathavim pavitthabhavam dipetum culladhamma- palajatakanca 1- kathesi. Pathavim pavitthe pana devadatte, mahajano hatthatuttho dhajapatakakadaliyo ussapetva punnaghate thapetva "labha vata noti mahantam chanam anubhoti. Tamattham bhagavato arocesum. Bhagava "na bhikkhave idaneva devadatte mate mahajano tussati, pubbepi tussiyevati vatva, sabbajanassa appiye cande pharuse baranasiyam pingalaraje nama mate mahajanassa tutthabhavam dipetum "sabbo jano himsito pingalena, tasmim mate, paccayam vedayanti, piyo nu te asi akanhanetto. Kasma tuvam rodasi dvarapala? Na me piyo asi akanhanetto, bhayami paccagamanaya tassa, ito gato himseyya maccurajam, so himsito aneyya nam puna idhati imam pingalajatakam 2- kathesi. Bhikkhu sattharam pucchimsu "idani bhante devadatto kuhim nibbattoti. "avicimahaniraye bhikkhaveti. "bhante idha tappanto @Footnote: 1. khu. ja. panca. 27/171. tadatthakatha. 4/450. 2. khu. ja. duka. 27/92. tadatthakatha. @3/321.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Vicaritva puna gantva tappanatthaneyeva nibbattoti. "ama bhikkhave, pabbajita va hontu gahattha va pamadaviharino ubhayattha tappantiyevati vatva imam gathamaha "idha tappati, pecca tappati, papakari ubhayattha tappati; `papam me katanti tappati, bhiyyo tappati duggatim gatoti. Tattha "idha tappatiti: idha kammatappanena domanassamattena tappati. Peccati: paraloke pana vipakatappanena atidarunena apayadukkhena tappati. Papakariti: nanappakarassa papassa katta. Ubhayatthati: imina vuttappakarena tappanena ubhayattha tappati nama. Papam meti: so hi kammatappanena tappanto "papam me katanti tappati, tam appamattakam tappanam; vipakatappanena pana tappanto bhiyyo tappati duggatim gato, atipharusena tappanena ativiya tappatiti. Gathapariyosane bahu sotapannadayo ahesum. Desana mahajanassa satthika jatati. Devadattavatthu. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

13. Sumanadevivatthu. (13) "idha nandati, pecca nandatiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sumanadevim arabbha kathesi. Savatthiyam hi devasikam anathapindikassa gehe dve bhikkhusahassani bhunjanti, tatha visakhaya mahaupasikaya. Savatthiyanca yo yo danam datukamo hoti; so so tesam ubhinnam okasam labhitvava karoti. "kimkaranati. "tumhakam danaggam anathapindiko va visakha va agatati pucchitva, "nagatati vutte, satasahassam vissajjetva katadanampi "kim danam nametanti garahanti. Ubhopi hi te bhikkhusanghassa rucinca anucchavikakiccani ca jananti. Tesu viharantesu, bhikkhu cittanurupameva bhunjanti. Tasma sabbe danam datukama te gahetva gacchanti. Iti te attano ghare bhikkhu parivisitum na labhanti. Tato visakha "ko nu kho mama thane thatva bhikkhusangham parivisissatiti upadharenti puttassa dhitaram disva tam attano thane thapesi. Sa tassa nivesane bhikkhusangham parivisati. Anathapindikopi mahasubhaddam nama jetthadhitaram thapesi. Sa hi bhikkhunam veyyavaccam karonti dhammam sunanti sotapanna hutva patikulam agamasi. Tato cullasubhaddam thapesi. Sapi tatheva karonti sotapanna hutva patikulam gata. Atha sumanadevim nama kanitthadhitaram thapesi. Sa pana dhammam sutva sakadagamiphalam patva, kumarikava hutva tatharupena aphasukena atura aharupacchedam katva pitaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Datthukama hutva pakkosapesi. So ekasmim danagge tassa sasanam sutvava agantva "kim amma sumaneti aha. Sa pitaram aha "kim kanitthabhatikati. "vippalapasi ammati. "na vippalapami kanitthabhatikati. "bhayasi ammati. "na bhayami kanitthabhatikati. Ettakam vatvayeva pana sa kalamakasi. So sotapannopi samano setthi dhitari uppannasokam adhivasetum asakkonto dhitu sarirakiccam karetva rodanto satthu santikam gantva, "kim gahapati dukkhi dummano assumukho rudamano agatositi vutte, "dhita me bhante sumanadevi kalakatati aha. "atha kasma socasi, nanu sabbesam ekamsikam marananti. "janametam bhante, evarupa pana me hirottappasampanna dhita, sa maranakale satim paccupatthapetum asakkonti vippalapamana mata: tena me anappakam domanassam uppajjatiti. "kim pana taya kathitam mahasetthiti. "aham tam bhante `kim amma sumaneti amantesim, atha mam aha `kim kanitthabhatikati; tato `vippalapasi ammati vutte, `na vippalapami kanitthabhatikati; `bhayasi ammati, `na bhayami kanitthabhatikati; ettakam vatva kalamakasiti. Atha nam bhagava aha "na hi te mahasetthi dhita vippalapatiti. "atha kasma evamahati. "kanitthattayeva; dhita hi te gahapati maggaphalehi taya mahallika; tvam hi sotapanno, dhita pana te sakadagamini; sa maggaphalehi mahallikatta tam evamahati. "evam bhanteti. "evam gahapatiti. "idani kuhim nibbatta bhanteti. "tusitabhavane gahapatiti vutte,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

"bhante mama dhita idha natakanam antare nandamana vicaritva ito gantvapi nandanatthaneyeva nibbattati. Atha nam sattha "ama gahapati appamatta nama gahattha va pabbajita va idhaloke ca paraloke ca nandantiyevati vatva imam gathamaha "idha nandati, pecca nandati, katapunno ubhayattha nandati, `punnam me katanti nandati, bhiyyo nandati suggatim gatoti. Tattha "idhati: idhaloke kammanandanena nandati. Peccati: paraloke vipakanandanena nandati. Katapunnoti: nanappakarassa punnassa katta. Ubhayatthati: idha "katam me kusalam, akatam me papanti nandati, parattha vipakam anubhavanto nandati. Punnam meti: idha nandanto pana "punnam me katanti somanassamattakeneva kammanandanam upadaya nandati. Bhiyyoti: vipakanandanena pana sugatim gato, sattapannasavassakotiyo satthinca vassasatasahassani dibbasampattim anubhavanto tusitapure ativiya nandatiti. Gathapariyosane bahu sotapannadayo ahesum. Mahajanassa dhammadesana satthika jatati. Sumanadevivatthu. -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

14. Dvesahayakabhikkhuvatthu. (14) "bahumpi ce sahitam bhasamanoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto dve sahayake bhikkhu arabbha kathesi. Savatthivasino hi dve kulaputta sahayaka viharam gantva satthu dhammadesanam sutva kame pahaya satthu sasane uram datva pabbajitva panca vassani acariyupajjhayanam santike vasitva sattharam upasankamitva sasane dhuram pucchitva vipassanadhuranca ganthadhuranca vittharato sutva, eko tava "aham bhante mahallakakale pabbajito na sakkhissami ganthadhuram puretum, vipassanadhuram pana puressamiti yava arahatta vipassanam kathapetva ghatento vayamanto saha patisambhidahi arahattam papuni. Itaro pana "aham ganthadhuram puressamiti anukkamena tepitakam buddhavacanam ugganhitva gatagatatthane dhammam katheti, sarabhannam bhanati pancannam bhikkhusatanam dhammam vacento vicarati, attharasannam mahagananam acariyo ahosi. Bhikkhu satthu santike kammatthanam gahetva itarassa therassa vasanatthanam gantva tassovade thatva arahattam patva theram vanditva "sattharam datthukamamhati vadanti. Thero "gacchatha avuso, mama vacanena sattharam vanditva asitimahathere vandatha, sahayakattherampi me `amhakam acariyo tumhe vandatiti vadethati pesesi. Te viharam gantva sattharanceva asitimahathere ca vanditva ganthikattherassa santikam gantva "bhante amhakam acariyo tumhe vandatiti vadanti. Itarena ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

`ko Namesoti vutte, "tumhakam sahayakabhikkhu bhanteti vadanti. Evam there punappunam sasanam pahinante, so bhikkhu thokam kalam sahitva aparabhage sahitum asakkonto, "amhakam acariyo tumhe vandatiti vutte, "ko esoti vatva, "tumhakam sahayakabhikkhu bhanteti vutte, "kim pana tumhehi tassa santike uggahitam: kim dighanikayadisu annataro nikayo, kim tisu pitakesu ekam pitakanti vatva, "catuppadikampi gatham na janati, pamsukulam gahetva pabbajitakaleyeva arannam pavittho, bahu vata antevasike labhi, tassa agatakale maya panham pucchitum vattatiti cintesi. Aparabhage thero sattharam datthum agato, sahayakattherassa santike pattacivaram thapetva gantva sattharanceva asitimahathere ca vanditva sahayakattherassa vasanatthanam paccagami. Athassa so vattam karetva samappamanam asanam gahetva "panham pucchissamiti nisidi. Tasmim khane sattha "esa evarupam mama puttam vihethetva niraye nibbatteyyati tasmim anukampaya viharacarikam caranto viya tesam nisinnatthanam gantva pannatte buddhasane nisidi. Tattha tattha nisidanta hi bhikkhu buddhasanam pannapetva va nisidanti. Tena sattha pakatipannatteyeva asane nisidi. Nisajja kho pana ganthikabhikkhum pathamajjhane panham pucchitva, tasmim akathite, dutiyajjhanam adim katva atthasupi samapattisu ruparupesu panham pucchi. Ganthikatthero ekampi kathetum nasakkhi. Itaro tam sabbam kathesi. Atha nam sotapattimagge panham pucchi. Ganthikatthero

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Kathetum nasakkhi. Tato khinasavattheram pucchi. Thero kathesi. Sattha "sadhu sadhuti abhinanditva sesamaggesupi patipatiya panham pucchi. Ganthikatthero ekampi kathetum nasakkhi. Khinasavo pana pucchitapucchitam kathesi. Sattha catusupi thanesu tassa sadhukaram adasi. Tam sutva bhummadeve adim katva yava brahmaloka sabba devata ceva nagasupanna ca sadhukaram adamsu. Tam sadhukaram sutva tassa antevasika ceva saddhiviharino ca sattharam ujjhayimsu "kim nametam satthara katam: kinci ajanantassa mahallakattherassa catusu thanesu sadhukaram adasi, amhakam panacariyassa sabbapariyattidharassa pancannam bhikkhusatanam pamokkhassa pasamsamattampi na kariti. Atha ne sattha "kinnametam bhikkhave kathethati pucchitva, tasmim atthe arocite, "bhikkhave tumhakam acariyo mama sasane bhatiya gavo rakkhanasadiso, mayham pana putto yatharuciya pancagorase paribhunjanakasamisadisoti vatva ima gatha abhasi "bahumpi ce sahitam 1- bhasamano na takkaro hoti naro pamatto, gopova gavo ganayam paresam na bhagava samannassa hoti. Appampi ce sahitam bhasamano dhammassa hoti anudhammacari @Footnote: 1. Ma. samhita. ayanhi gatha upendavajiro nama hoti, so ca ja ta ja ganehi ceva @garudvayena ca niyamito, tasma "samhita iti yujjati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Raganca dosanca pahaya moham sammappajano suvimuttacitto anupadiyano idha va huram va, sa bhagava samannassa hotiti. Tattha "sahitanti tepitakassa buddhavacanassetam namam, tam acariye upasankamitva ugganhitva bahumpi paresam bhasamano vacento kathento, tam dhammam sutva yam karakena puggalena kattabbam, takkaro na hoti, kukkutassa pakkhapaharanamattampi aniccadivasena manasikaram nappavattesi; eso, yatha nama divase bhatiya gavo rakkhanto gopo patova sampaticchitva sayam ganetva samikanam niyyadetva divasabhatimattam ganhati, yatharuciya pana pancagorase paribhunjitum na labhati; evameva kevalam antevasikanam santika vattapativattakaranamattassa bhagi hoti, samannassa pana bhagi na hoti. Yatha pana gopalakena niyyaditanam gunnam pancagorasam gosamikava paribhunjanti; tatha tena kathitam dhammam sutva karakapuggala yathanusittham patipajjitva, keci pathamajjhanadini papunanti, keci vipassanam vaddhetva maggaphalani papunanti, gosamika gorasasseva, samannassa bhagino honti. Iti sattha silasampannassa bahussutassa pamadaviharino aniccadivasena yonisomanasikare appavattassa bhikkhuno vasena pathamam gatham kathesi, na dussilassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Dutiyagatha pana appassutassapi yonisomanasikare kammam karontassa karakapuggalassa vasena kathita. Tattha "appampi ceti: thokam ekavaggadvivaggamattampi. Dhammassa hoti anudhammacariti: atthamannaya dhammamannaya navalokuttaradhammassa anurupam dhammam pubbabhagapatipadasankhatam catuparisuddhisiladhutangaasubhakammatthanadibhedam caranto anudhammacari hoti "ajja ajjevati pativedham akankhanto vicarati; so imaya sammapatipattiya raganca dosanca pahaya moham, samma hetuna nayena parijanitabbadhamme parijananto, tadangavikkhambhanasamucchedapatipassaddhinissaranavimuttinam vasena suvimuttacitto, anupadiyano idha va huram va, idhalokaparaloke pariyapanna va ajjhattikabahira va khandhayatanadhatuyo catuhi upadanehi anupadiyanto mahakhinasavo, maggasankhatassa samannassa vasena agatassa phalasamannassa ceva pancaasekhadhammakkhandhasamannassa ca bhagava hotiti. Ratanakutena viya agarassa, arahattena desanaya kutam ganhiti. Gathapariyosane bahu sotapannadayo ahesum. Desana mahajanassa satthika jatati. Dvesahayakabhikkhuvatthu. Yamakavaggavannana nitthita. Pathamo vaggo.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 18 page 71-148. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=18&A=1440&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=18&A=1440&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=11              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=268              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=269              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=269              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]