ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 25 : PALI ROMAN Dha.A.8 tanha-brahmana

page32.

"vitakkamathitassa jantuno tibbaragassa subhanupassino bhiyyo tanha pavaddhati, esa kho dalham karoti bandhanam. Vitakkupasame ca yo rato asubham bhavayati sada sato eso kho byantikahati esacchindati marabandhananti. Tattha "vitakkamathitassati: kamavitakkadihi tihi vitakkehi nimmathitassa. Tibbaragassati: bahalaragassa. Subhanupassinoti: ittharammanesu subhanimittaggahadivasena vissatthamanasataya subhanti anupassantassa. Tanhati: evarupassa jhanadisu ekampi na vaddhati, athakho chadvarikatanha bhiyyo vaddhati. Esa khoti: eso kho puggalo tanhabandhanam thiram nama karoti. Vitakkupasameti: micchavitakkanam vupasamasankhate dasasu asubhesu pathamajjhane. Sada satoti: yo ettha abhirato hutva niccam upatthitassatitaya sato tam asubhajjhanam bhaveti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Byantikahatiti: esa bhikkhu tisu bhavesu uppajjanakam tanham vigatam karissati. Marabandhananti: esa tebhumikavattasankhatam marabandhanampi chindissatiti attho. Desanavasane so bhikkhu sotapattiphale patitthahi, sampattanampi satthika desana ahositi. Culadhanuggahapanditavatthu. ---------- 8. Maravatthu. (247) "nittham gatoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto maram arabbha kathesi. Ekadivasam hi vikale sambahula thera jetavanamahaviharam pavisitva rahulattherassa vasanatthanam gantva tam vutthapesum. 1- So annattha vasanatthanam apassanto gantva tathagatassa gandhakutiya pamukhe nipajji. Tada so ayasma arahattam patto avassikova ahosi. Maro vasavatti bhavane thitoyeva tam ayasmantam gandhakutippamukhe nipannam disva cintesi "samanassa gotamassa rujanaka anguli bahi nipanna, sayam antogandhakutiyam nipanno; anguliya @Footnote: 1. acarasampanna na tatha karimsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Piliyamanaya, sayam pilito bhavissatiti. So mahantam hatthirajavannam abhinimminitva agamma sondaya therassa matthakam parikkhipitva mahantena saddena koncaravam ravi. Sattha gandhakutiyam nipanno tassa marabhavam natva "mara tadisanam satasahassenapi mama puttassa bhayam uppadetum na sakka, putto hi me asantasi vitatanho mahaviriyo mahapannoti vatva ima gatha abhasi "nittham gato asantasi vitatanho anangano acchindi bhavasallani, antimoyam samussayo vitatanho anadano niruttipadakovido akkharanam sannipatam janna pubbaparani ca sa ve antimasariro mahapanno [mahapuriso] ti vuccatiti. Tattha "nittham gatoti: imasmim sasane pabbajitanam arahattam nittham nama, tam gato pattoti attho. Asantasiti: abbhantare ragasantasadinam abhavena asantasako. Acchindi bhavasallaniti: sabbanipi bhavagamisallani acchejji. Samussayoti: ayam tassa antimo deho. Anadanoti: khandhadisu niggahano. Niruttipadakovidoti: niruttiyanca sesapadesu cati catusupi patisambhidasu chekoti attho. Akkharanam sannipatam janna pubbaparani cati: akkharanam sannipatasankhatam akkharapindanca janati pubbakkharena aparakkharam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Aparakkharena pubbakkharanca janati. Pubbakkharena aparakkharam janati nama: adimhi pannayamane, majjhapariyosanesu appannayamanesupi, "imesam akkharanam idam majjham, idam pariyosananti janati. Aparakkharena pubbakkharam janati nama: ante pannayamane, adimajjhesu appannayamanesupi, "imesam akkharanam idam majjham, ayam aditi janati, majjhe pannayamane, adipariyosanesu appannayamanesupi, "imesam akkharanam ayam adi, ayam antoti janatieva. Mahapannoti: esa kotiyam thitasariro mahantanam atthadhamma- niruttipatibhananam silakkhandhadinanca pariggahikaya pannaya samannagatatta mahapanno "vimuttacittam khvaham sariputta mahapurisoti vadamiti vacanato vimuttacittataya ca mahapurisoti vuccatiti attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu. 1- Maropi papima "janati mam samano gotamoti tattheva antaradhayiti. Maravatthu. ------- @Footnote: 1. katham? na hi anne tattha honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

9. Upakajivakavatthu. (248) "sabbabhibhuti imam dhammadesanam sattha antaramagge upakam ajivakam arabbha kathesi. Ekasmim hi samaye sattha pattasabbannutannano bodhimande sattasattaham vitinametva attano pattacivaramadaya dhammacakkappavattanattham baranasim 1- sandhaya attharasayojanamaggam patipanno antaramagge upakam ajivakam addasa. Sopi sattharam disva "vippasannani kho te avuso indriyani, parisuddho chavivanno pariyodato: kamsi tvam avuso uddissa pabbajito, ko va te sattha, kassa va tvam dhammam rocesiti pucchi. Athassa sattha "mayham upajjhayo va acariyo va natthiti vatva imam gathamaha "sabbabhibhu sabbaviduhamasmi sabbesu dhammesu anupalitto sabbanjaho tanhakkhaye vimutto sayam abhinnaya kamuddiseyyanti. Tattha "sabbabhibhuti: sabbesam tebhumikadhammanam abhibhavita. Sabbaviduti: viditasabbacatubhumikadhammo. Sabbesu dhammesuti: sabbesupi tebhumikadhammesu tanhaditthihi anupalitto. @Footnote: 1. Si. Yu. baranasiyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Sabbanjahoti: sabbe tebhumikadhamme jahitva thito. Tanhakkhaye vimuttoti: tanhakkhayante uppadite tanhakkhaya- sankhate arahatte asekhaya vimuttiya vimutto. Sayam abhinnayati: abhinneyyadibhede dhamme sayameva janitva. Kamuddiseyyanti: "ayam me upajjhayo va acariyo vati kam nama uddiseyyanti. Desanavasane upako ajivako tathagatassa vacanam nevabhinandi nappatikkosi, sisam pana caletva jivham nillaletva ekapadikam maggam gahetva annataram luddakanivasanatthanam agamasiti. Upakajivakavatthu. -------- 10. Sakkadevarajavatthu. (249) "sabbadananti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sakkam devarajam arabbha kathesi. Ekasmim hi samaye tavatimsadevaloke devata sannipatitva cattaro panhe samutthapesum "kataram danam nu kho danesu, kataro raso rasesu, katara rati ratisu jetthaka, tanhakkhayova kasma jetthakoti vuccatiti. Te panhe eka devatapi vinicchitum nasakkhi. Eko pana devo ekam devam pucchati, sopi aparanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Evam annamannam pucchanta dasasu cakkavalasahassesu dvadasa samvaccharani vicarimsu. Ettakenapi kalena panhanam attham adisva dasasahassacakkavaladevata sannipatitva catunnam maharajanam santikam gantva, "kim tata mahadevasannipatoti vutte, "cattaro panhe samutthapetva vinicchitum asakkonta tumhakam santikam agatamhati. "kim panha nama tatati. "danarasaratisu kataradanarasarati nu kho settha, tanhakkhayova kasma setthoti ime panhe vinicchitum asakkonta agatamhati [tamattham arocesum]. "tata mayampi imesam attham na janama; amhakam pana raja janasahassena cintite atthe cintetva khaneneva janati, so amhehi pannaya ca punnena ca visittho, etassa santikam gacchamati tameva devaganam adaya sakkassa devaranno santikam gantva, tenapi "kim tata mahanto devasannipatoti vutte, tamattham arocesum. Sakko "tata imesam panhanam anno attham janitum na sakkoti, buddhavisaya eteti vatva "sattha panetarahi kaham vasatiti pucchitva "jetavaneti sutva "etha tassa santikam gamissamati devaganena saddhim rattibhage sakalam jetavanam obhasetva sattharam upasankamitva vanditva ekamantam thito, "kim maharaja mahata devaganena saddhim agatositi vutte, "bhante devaganena ime nama panha samutthapita, anno imesam attham janitum samattho nama natthi, imesam no attham pakasethati aha. Sattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

"sadhu maharaja maya timsa paramiyo puretva mahapariccage pariccajitva tumhadisanam kankhachedanatthameva sabbannutannanam patividdham, taya pucchitapanhe sunahi: sabbadananam dhammadanam settham, sabbarasanam dhammaraso settho, sabbaratinam dhammarati settha, tanhakkhayo pana arahattam sampapakatta setthoyevati vatva imam gathamaha "sabbadanam dhammadanam jinati, sabbarasam dhammaraso jinati, sabbaratim dhammarati jinati, tanhakkhayo sabbadukkham jinatiti. Tattha "sabbadananti: sace hi cakkavalagabbhe yava brahmaloka nirantaram katva nisinnanam buddhapaccekabuddhakhinasavanam kadaligabbhasadisani ticivarani dadeyya. Tasmim samagame catuppadikaya gathaya kata anumodanava settha; tam hi danam tassa gathaya solasim kalam na agghati; evam dhammassa desanapi vacanapi savanampi mahantam, yena ca puggalena dhammassavanam karitam, tasseva mahanisamso. Tatharupayaeva parisaya panitapindapatassa patte puretva dinnadanatopi sappiteladinam patte puretva dinnabhesajjadanatopi mahaviharasadisanam viharanam lohapasadasadisananca pasadanam anekani satasahassani karetva dinnasenasanadanatopi anathapindikadihi vihare arabbha katapariccagatopi antamaso catuppadikaya gathaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Anumodanavasenapi pavattitam dhammadanameva settham. Kimkarana? evarupani hi punnani karonta dhammam sutvava karonti, no assutva; sace hi ime satta dhammam na suneyyum, ulunkamattam yagumpi katacchumattam bhattampi na dadeyyum; imina karanena sabbadanehi dhammadanameva settham, apica thapetva buddhe ca paccekabuddhe ca sakalakappam deve vassante udakabinduni ganetum samatthaya pannaya samannagata sariputtadayopi attano dhammataya sotapattiphaladini adhigantum nasakkhimsu; assajittheradihi kathitam dhammam sutvava sotapattiphalam sacchikarimsu, satthu dhammadesanaya savakaparaminananca sacchikarimsu; iminapi karanena maharaja 1- dhammadanameva settham. Tena vuttam "sabbadanam dhammadanam jinatiti. Sabbe pana khandharasadayo rasa ukkamsato devatanam sudhabhojanarasopi samsaravatte patetva dukkhanubhavanasseva paccayo; yo panesa sattattimsabodhipakkhiyadhammasankhato ca navalokuttara- dhammasankhato ca dhammaraso, ayameva sabbarasanam settho. Tena vuttam "sabbarasam dhammaraso jinatiti. Ya panesa puttarati dhiturati dhanarati itthirati naccagitavaditadi- ratippabheda ca anekappabheda rati, sapi samsaravatte patetva dukkhanubhavanasseva paccayo; ya panesa dhammam kathentassa va sunantassa va vacentassa va anto uppajjamana piti @Footnote: 1. atirekapadena bhavitabbam na hi sakka idisam attham satthu vacanam katum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Udaggabhavam janeti assuni pavatteti lomahamsam janeti, sa samsaravattassa antam katva arahattapariyosana hoti; sabbaratinam evarupa dhammaratiyeva settha. Tena vuttam "sabbaratim dhammarati jinatiti. Tanhakkhayo pana tanhaya khayante uppannam arahattam, tam sakalassapi vattadukkhassa abhibhavanato sabbasetthameva. Tena vuttam "tanhakkhayo sabbadukkham jinatiti. Evam satthari imissa gathaya attham kathenteyeva, caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Sakkopi satthu dhammakatham sutva sattharam vanditva aha "bhante evam jetthake nama dhammadane kimattham amhakam pattim na dapetha? ito patthaya no bhikkhusanghassa kathetva pattim dapetha bhanteti. Sattha tassa vacanam sutva bhikkhusangham sannipatapetva "bhikkhave ajja adim katva mahadhammassavanam va pakatidhammassavanam va upanisinnakatham va antamaso anumodanampi kathetva sabbasattanam pattim dadeyyathati ahati. Sakkadevarajavatthu. ---------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

11. Aputtakasetthivatthu. (250) "hananti bhoga dummedhanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto aputtakasetthim nama arabbha kathesi. Tassa kira kalakiriyam sutva raja pasenadikosalo "aputtakam sapateyyam kassa papunatiti pucchitva "rannoti sutva sattahi divasehi tassa gehato dhanam rajakulam abhiharapetva satthu santikam upasankamitva, "handa kuto nu tvam maharaja agacchasi divadivassati vutte, "idha bhante savatthiyam setthi gahapati kalakato, tamaham aputtakam sapateyyam rajantepuram abhiharitva agacchamiti aha. Sabbam sutte agatanayeneva veditabbam. "so kira, suvannapatiya nanaggarasabhojane upanite, `evarupam nama manussa bhunjanti, kim tumhe maya saddhim imasmim gehe kelim karothati bhojane upatthite, 1- leddudandadihi paharitva palapetva `idam manussanam bhojananti kanajakam bilangadutiyam bhunjati, vatthayanacchattesupi manapesu upatthapitesu, manusse leddudandadihi paharanto palapetva sanani dhareti, jajjararathakena yati pannacchattena dhariyamanenati evam ranna arocite, sattha tassa pubbakammam kathesi: bhutapubbam so maharaja 2- setthi gahapati tagarasikhim nama @Footnote: 1. ito param "manusseti padam nattham bhaveyYu. @2. suttato anentena niharitum pammussitva pamadena likhitam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Paccekabuddham 1- pindapatena patipadesi, "detha samanassa pindanti vatva utthayasana pakkami. Tasmim kira assaddhe bale evam vatva pakkante, tassa bhariya saddha pasanna "cirassam vata me imassa mukhato `dehiti vacanam sutam, ajja mama manoratho pureti, pindapatam dassamiti paccekabuddhassa pattam gahetva panita- bhojanassa puretva adasi. Sopi nivattamano tam disva "kim samana kinci te laddhanti pattam gahetva panitapindapatam disva vippatisari hutva evam cinteti "varametam pindapatam dasa va kammakara va bhunjeyyum, te hi imam bhunjitva mayham kammam karissanti; ayam pana gantva bhunjitva niddayissati; nattho me pindapatoti. [so] bhatu pana ekaputtakam sapateyyassa karana jivita voropesi. So kirassa angulim gahetva vicaranto "idam mayham pitu santakam yanakam, ayam tassa gonoti aha. Atha nam setthi "idani tavesa evam vadeti, imassa pana vuddhippattakale imasmim gehe bhoge ko rakkhissatiti tam arannam netva ekasmim gacchamule givayam gahetva mulakandam viya givam piletva maretva tattheva chaddesi. Idamassa pubbakammam. Tena vuttam "yam kho so maharaja setthi gahapati tagarasikhim paccekabuddham 2- pindapatena patipadesi, tassa kammassa vipakena @Footnote: 1. paliyanhi "paccekasambuddhanti dissati. sam. sagatha. 15/133. na. va. @2. paliyanhi "paccekasambuddhanti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Sattakkhattum sugatim saggam lokam upapajji; tasseva kammassa vipakavasesena imissayeva savatthiya sattakkhattum setthittam karesi. Yam kho so maharaja setthi gahapati danam 1- datva paccha vippatisari ahosi `varametam pindapatam dasa va kammakara va bhunjeyyunti, tassa kammassa vipakena nassularaya bhattabhogaya cittam namati nassularaya vatthabhogaya 2- nassularaya yanabhogaya 3- nassularanam pancannam kamagunanam bhogaya cittam namati. Yam kho so maharaja setthi gahapati bhatu 4- ekaputtakam sapateyyassa karana jivita voropesi, tassa kammassa vipakena bahuni vassani bahuni vassasatani bahuni vassasahassani bahuni vassasatasahassani niraye paccittha; tasseva kammassa vipakavasesena idam sattamam aputtakam sapateyyam rajakosam pavesenti. Tassa kho pana maharaja setthissa gahapatissa purananca punnam parikkhinam navanca punnam anupacitam, ajja ca 5- pana maharaja setthi gahapati maharoruve niraye paccatiti. Raja satthu vacanam sutva "aho bhante bhariyam kammam, ettake nama bhoge vijjamane, neva attana paribhunji, na tumhadise buddhe dhuravihare viharante, punnakammam akasiti aha. Sattha "evamevam maharaja dummedhapuggala nama bhoge labhitva @Footnote: 1. "dananti na dissati. 2-3. etthantare ca "cittam namatiti dissati. 4. "ca panati @ dissati. 5. casaddo natthi. sam. sagatha. 15/134. na. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Nibbanam na gavesanti, bhoge nissaya uppannatanha panete digharattam hanatiti vatva imam gathamaha "hananti bhoga dummedham, no ca paragavesino; bhogatanhaya dummedho hanti anneva attananti. Tattha "no ca paragavesinoti: ye pana nibbanaparagavesino puggala, na te bhoga hananti. Hanti anneva attananti: bhoge nissaya uppannaya tanhaya duppanno puggalo pare viya attanameva hanatiti attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Aputtakasetthivatthu. -------- 12. Ankuradevaputtavatthu. (251) "tinadosani khettaniti imam dhammadesanam sattha pandukambalasilayam viharanto ankuram arabbha kathesi. Vatthu "ye jhanappasuta dhirati gathaya vittharitameva. Vuttanhetam tattha indakam arabbha "so kira anuruddhattherassa antogamam pindaya pavitthassa attano abhatam katacchubhikkham dapesi, tadassa punnam ankurena dasavassasahassani dvadasayojanikam uddhanapantim katva dinnadanato mahapphalataram jatam; tasma evamaha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Evam vutte, sattha "ankura danannama viceyya datum vattati, evantam sukkhette suvuttabijam viya mahapphalam hoti, tvam pana na tatha akasi, tena te danam na mahapphalam jatanti imamattham vibhavento "viceyya danam databbam, yattha dinnam mahapphalam. Viceyya danam sugatappasattham; ye dakkhineyya idha jivaloke, etesu dinnani mahapphalani, vijani vuttani yatha sukhetteti vatva uttarim dhammam desento ima gatha abhasi "tinadosani khettani, ragadosa ayam paja; tasma hi vitaragesu dinnam hoti mahapphalam. Tinadosani khettani, dosadosa ayam paja; tasma hi vitadosesu dinnam hoti mahapphalam. Tinadosani khettani, mohadosa ayam paja; tasma hi vitamohesu dinnam hoti mahapphalam. Tinadosani khettani, icchadosa ayam paja; tasma hi vigaticchesu dinnam hoti mahapphalanti. Tattha "tindosaniti: samakadini hi tinani utthahantani pubbannaparannakkhettani dusenti, tena tani na bahutthani honti; sattanampi anto rago uppajjanto satte duseti, tena tesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Dinnam mahapphalam na hoti, khinasavesu dinnam pana mahapphalam hoti: tena vuttam "tinadosani khettani, ragadosa ayam paja; tasma hi vitaragesu dinnam hoti mahapphalanti. Sesagathasupi eseva nayo. Desanavasane ankuro ca indako ca sotapattiphale patitthahimsu, sampattanampi satthika desana ahositi. Ankuradevaputtavatthu. Tanhavaggavannana nitthita. Catuvisatimo vaggo. ----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 25 page 32-47. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=25&A=640&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=25&A=640&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=34              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=1162              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=1160              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=1160              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]