ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 4 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.1)

                          13. Tevijjasutta
      [518] Evamme sutam .pe. Kosalesuti tevijjasuttam.
Tatrayamanuttanapadavannana:- manasakatanti  tassa gamassa namam. Uttarena
manasakatassati manasakatato avidure uttarapasse. Ambavaneti tarunambarukkhasande.
Ramaniyo kira so bhumibhago, hettha rajatapatasadisa valika vippakinna,  upari
manivitanam viya ghanasakhapattam ambavanam, tasmim buddhanamanucchavike pavivekasukhe
ambavane viharatiti attho.
      [519] Abhinnata abhinnatati kulacarittadisampattiya tattha
tattha pannata. Vankiti adini tesam namani. Tattha vanki opasadavasiko. 1-
Tarukkho icchanangalavasiko. Pokkharasati ukkatthavasiko. Janusoni
savatthivasiko. Todeyyo tudigamavasiko. Anne cati anneva ca bahujana. Attano
attano nivasatthanehi agantva mantasajjhayakaranattham tattha pativasanti.
Manasakatassa kira ramaniyataya te brahmana tattha naditire  gehani karetva
parikkhipapetva annesam bahunam pavesanam vivaretva antarantara tattha gantva
vasanti.
      [520] Vasetthabharadvajananti vasetthassa ca pokkharasatino
antevasikassa bharadvajassa ca tarukkhantevasikassa. Ete kira dve jatisampanna
tinnam vedanam paragu ahesum. Janghaviharanti aticiranisajjapaccaya kilamathavinodanatthaya
janghacaram. Te kira divasam sajjhayam katva sayanhe vutthaya nhaniyasambharagandha-
malateladhotavatthani gahapetva attano parijanaparivuta nhayitukama naditiram
gantva rajatapatavanne valikasande aparaparam cankamimsu. Etam 2- cankamantam itaro
anucankami, puna itaram itaroti. Tena vuttam "anucankamantanam anuvicarantanan"ti.
Maggamaggeti magge ca amagge ca, katamam nu kho patipadam puretva katamena
maggena sakka sukham brahmalokam gantunti evam maggamaggam arabbha katham
@Footnote: 1 Si., ka. opasadavasiko       2 cha.Ma. ekam, Ma. evam
Samutthapesunti attho. Anjasayanoti ujumaggassetam vevacanam, anjasa va
ujukameva, etena ayanti agacchantiti anjasayano. Niyyaniko niyyatiti
niyyayanto niyyati, gacchanto gacchatiti attho, kva gacchatiti. Takkarassa
brahmasahabyatayati yo tam maggam karoti patipajjati. Tassa brahmuna saddhim
sahabhavaya, ekatthane patubhavaya gacchatiti attho. Yvayanti yo ayam. Akkhatoti
kathito dipito. Brahmanena pokkharasatinati attano acariyam apadisati. Iti
vasettho sakameva acariyavadam thometva pagganhitva vicarati. Bharadvajopi
sakamevati. Tena vuttam "neva kho asakkhi vasettho"ti adi.
      [521-522] Tato vasettho "ubhinnampi amhakam katha aniyyanika-
yeva, imasminca loke maggakusalo nama bhota gotamena sadiso nama natthi,
bhavanca gotamo avidure vasati, so no tulam gahetva nisinnavanijo viya kankham
bhindissati"ti  1- cintetva tamattham bharadvajassa arocesi, ubhopi gantva
attano katham bhagavato arocesum. 2- Tena vuttam "atha kho vasettho .pe. Yvayam
akkhato brahmanena tarukkhena"ti. Ettha bho gotamati etasmim maggamagge.
Viggaho vivadoti adisu pubbuppattiko viggaho, aparabhage vivado. Duvidhopi
so 3- nanaacariyanam vadato nanavado.
      [523] Atha  kismim pana voti tvampi ayameva maggoti attano
acariyavadameva paggayha titthasi, bharadvajopi attano ariyavadameva, ekassapi
ekasmim samsayo natthi. Evam sati kismim vo viggahoti pucchati.
      [524] Maggamagge bho gotamati magge bho gotama amagge ca,
ujumagge ca anujumagge cati attho. Esa kira ekabrahmanassapi maggam
"amaggo"ti 4- na vadati. Yatha pana attano acariyassa maggo ujumaggo, na
evam annesam anujanati, tasma tamevattham dipento "kincapi bho gotama"ti
adimaha. Sabbani taniti lingavipallasena vadati, sabbe teti vuttam hoti.
@Footnote: 1 cha.Ma. chindissati"ti           2 cha.Ma. arocesi
@3 cha.Ma. eso               4 cha.Ma. "na maggo"ti
      Bahuniti attha va dasa va. Nanamagganiti mahantamahantajangha-
maggasakatamaggadivasena nanavidhani samanta gamanaditalakakhettadihi agantva
gamam pavisanamaggani.
                      Vasetthamanavanuyogavannana
      [525] "niyyantiti vasettha vadesi"ti bhagava tikkhattum vacibhedam
karetva 1- patinnam karapesi. Kasma? titthiya hi patijanitva paccha
niggayhamana avajananti. So tatha katum na sakkhissatiti.
      [527-529] Teva tevijjati te tevijja. Vakaro agamasandhimattam.
Andhaveniti andhapaveni, ekena cakkhumata gahitayatthiya kotim eko  andho
ganhati, tam andham anno, tam annoti evam pannasasatthi andha patipatiya
ghatita andhaveniti vuccanti. Paramparasamsattati annamannam samsatta, 2- yatthigahakenapi
cakkhumata virahitati attho. Eko kira dhutto andhaganam disva "amukasmim nama
game khajjabhojjam sulabhan"ti ussahetva "tenahi tattha no sami nehi, idam
nama te dema"ti vutte, lancam gahetva antaramagge magga okkamma mahantam
gaccham anuparigantva purimassa hatthena pacchimassa kaccham ganhapetva "kinci
kammam atthi, gacchatha tava tumhe"ti vatva palayi, te divasampi gantava maggam
avindamana "kuhim no cakkhuma, kuhim maggo"ti paridevitva maggam avindamana
tattheva marimsu. Te sandhaya vuttam `paramparasamsatta"ti. Purimopiti purimesu dasasu
brahmanesu ekopi. Majjhimopiti majjhimesu acariyapacariyesu ekopi. Pacchimopiti
idani tevijjesu brahmanesu ekopi. Hassakamyevati hasitabbamyeva. Namakamyevati
lamakamyeva. Tadetam atthabhavena rittakam, rittakattayeva tucchakam.
      [530] Idani brahma 3- tava titthatu, yo tevijjehi brahmanehi 4-
na ditthapubbo. Yepi candimasuriye tevijja passanti, tesampi sahabyataya maggam
desetum nappahontiti dassanattham "tam kim mannasi"ti adimaha.
@Footnote: 1 cha.Ma. katva            2 cha.Ma. lagga
@3 cha.Ma. brahmaloko        4 cha.Ma. ayam patho na dissati
      Tattha yato candimasuriya uggacchantiti yasmim kale uggacchanti. Yattha ca
ogacchantiti yasmim kale atthangamenti, 1- uggamanakale ca atthangamanakale ca
passantiti attho, ayacantiti "udehi bhavam canda, udehi bhavam suriya"ti
evam ayacanti. Thomayantiti "sommo cando, parimandalo cando, sappabho
cando"ti adini vadanta pasamsantiti attho. Panjalikati paggahitaanjalika.
Namassamanati "namo namo"ti vadamana.
      [531-532] Yam passantiti ettha yanti nipatamattam. Kim pana na
kirati ettha idha pana kim vattabbam. Yattha kira tevijjehi brahmanehi na
brahma sakkhiditthoti evamattho datthabbo.
                         Aciravatinadiupamakatha
      [542] Samatittikati samabharita. Kakapeyyati yattha katthaci tire
thitena kakena sakka patunti kakapeyya. Param taritukamoti nadim 2- atikkamitva
paratiram pattukamo. 3-  Avheyyati pakkoseyya. Ehi paraparanti ambho para
aparam ehi, atha mam sahasava gahetva gamissasi, atthi me accayikakammanti attho.
      [544-545] Ye dhamma brahmanakarakati ettha pancasiladasasila-
dasakusalakammapathabheda dhamma brahmanakarakati veditabba, tabbiparita abrahmanakaraka.
Indamavhayamati indam avhayama pakkosama. Evam brahmananam avhayanassa
niratthakattam dassetva punapi bhagava annavakucchiyam suriyo viya jalamano
pancasatabhikkhuparivuto 4- aciravatiya tire nisinno aparampi nadiupamamyeva aharanto
"seyyathapi"ti adimaha.
      [546] Kamagunati kamayitabbatthena kama, bandhanatthena guna.
"anujanami bhikkhave ahatanam vatthanam dvigunam samghatin"ti 5- ettha hi patalattho
gunasaddo 6-.
@Footnote: 1 cha.Ma. atthamenti      2 Ma. naditiram               3 cha.Ma. gantukamo
@4 Ma. pancasatabhikkhuparivaro 5 vi. mahavagga. 5/348/151  6 cha.Ma. gunattho. evamuparipi
                  "accenti 1- kala tarayanti rattiyo,
                     vayoguna anupubbam jahanti"ti 2-
ettha rasattho gunasaddo. "sataguna dakkhina patikankhitabba"ti 3- ettha
anisamsattho gunasaddo. "antam antagunam, 4- kayira malagune bahu"ti 5- ca ettha
bandhanattho gunasaddo. Idhapi eseva adhippeto. Tena vuttam "bandhanatthena
guna"ti. Cakkhuvinneyyati cakkhuvinnanena passitabba. Etenupayena
sotavinneyyadisupi attho veditabbo. Itthati pariyittha va hontu ma va,
ittharammanabhutati attho. Kantati kamaniya. Manapati manavaddhanaka. Piyarupati
piyajatika. Kamupasanhitati arammanam katva uppajjamanena kamena upasamhita.
Rajaniyati ranjaniya, raguppattikaranabhutati attho.
      Gadhitati gedhena abhibhuta hutva. Mucchitati mucchakarappattaya
adhimattakaya tanhaya abhibhuta. Ajjhosannati adhiosanna ogalha, "idam
saran"ti 6- parinitthanampatta hutva. Anadinavadassavinoti adinavam apassanta.
Anissaranapannati "idamettha nissaranan"ti evam parijananapannavirahita,
paccavekkhanaparibhogavirahitati attho.
      [548-549] Avaranati adisu avarantiti avarana. Nivarayantiti
nivarana. Onaddhantiti onahana. 7- Pariyonaddhantiti pariyonahana. Kamacachandadinam
vittharakatha visuddhimaggato gahetabba. Avuta nivuta ophuta 8- pariyonaddhati
padani avaranadinam vasena vuttani.
                          Samsandanakathavannana
      [550] Sapariggahoti itthipariggahena sapariggahoti vuccati. Apariggaho
bho gotamati adisupi kamacchandassa abhavato itthipariggahena apariggaho.
Byapadassa abhavato kenaci saddhim veracittena avero. Thinamiddhassa abhavato
@Footnote: 1 ka. accayanti             2 sam. saga. 15/4/3      3 Ma. upari. 14/379/324
@4 di., maha. 10/377/251   5 khu. dhammapada. 25/53/26  6 cha.Ma. sanan"ti
@7 Si. onaha              8 cha.Ma. onaddha
Cittagelannasankhatena byapajjena abyapajjo. Uddhaccakukkuccabhavato
uddhaccakukkuccadihi sankilesehi asankilitthacitto suparisuddhamanaso.
Vicikicchaya abhavato cittam vase vatteti. Yatha ca brahmana cittagatika honti,
cittassa vase vattanti, na tadisoti vasavatti.
      [552] Idha kho panati idha brahmalokamagge. Asiditvati
amaggameva "maggo"ti upagantva. Samsidantiti "samatalan"ti sannaya pankam
otinna viya anupavisanti. Samsiditva visattam 1- papunantiti evam panke viya
samsiditva visadam angamangasambhanjanam papunanti. Sukhataram manne tarantiti maricikaya
vancitva "kakapeyya nadi"ti sannaya "tarissama"ti hatthehi ca padehi ca
vayamana sukhataranam manne taranti. Tasma yatha te hatthapadadinam sambhanjanam
paribhanjanam, evam apayesu sambhanjanam paribhanjanam papunanti. Idheva ca sukham va
satam va na labhanti. Tasma idantevijjanam brahmanananti tasma idam
brahmasahabyataya maggadipakam tevijjakam pavacanam tevijjanam brahmananam.
Tevijjairinanti 2- tevijjaarannam, irinanti hi agamakam mahaarannam  vuccati.
Tevijjavivananti pupphaphalehi anupabhogarukkhehi sanchannam nirudakam arannam. Yattha
maggato okkamitva parivattitumpi na sakka hoti, tam sandhayaha "tevijjavivanantipi
vuccati"ti. Tevijjabyasananti tevijjanam pancavidhabyasanasadisametam. Yatha hi
natirogabhogaditthisilabyasanam pattassa sukham nama natthi, evam tevijjanam tevijjakam
pavacanam agamma sukham nama natthiti dasseti.
      [554] Jatasamvaddhoti jato ca vaddhito ca. Yo hi kevalam
tattha jatova hoti, annattha vaddhito, tassa samanta gamamagga na sabbaso
paccakkha honti, tasma jatasamvaddhoti aha. Jatasamvaddhopi yo ciram nikkhanto,
tassapi 3- na sabbaso paccakkha honti, tasma "tavadeva avasatan"ti aha,
tamkhanameva nikkhantanti attho. Dandhayitattanti "ayam nukho maggo, ayam nu kho
no"ti kankhavasena cirayitattam. Vitthayitattanti yatha sukhumam atthajatam sahasa
@Footnote: 1 Ma. visaram. cha.Ma. visadam evamuparipi.    2 ka. tevijjairinam.    3 cha.Ma. tassa
Pucchitassa kassaci sarirathaddhabhavam ganhati, evam thaddhabhavaggahanam. Na tvevati
imina sabbannutananassa appatihatabhavam dasseti. Tassa hi purisassa
maravattanadivasena siya nanassa patighato. Tena so dandhayeyya va vitthayeyya va.
Sabbannutananam pana appatihatam, na sakka tassa kenaci antarayo katunti dipeti.
      [555]  Ullumpatu bhavam gotamoti uddharatu bhavam gotamo. Brahmanim
pajanti brahmanadarakam, bhavam gotamo mama brahmanaputtam apayamaggato
uddharitva brahmalokamagge patitthapetuti attho.
                      Brahmalokamaggadesanavannana
      [556] Athassa bhagava buddhuppadam dassetva saddhim pubbabhagapatipadaya
metta viharadibrahmalokagamimaggam dassetukamo "tenahi vasettha"ti
adimaha. Tattha "idha tathagato"ti adi samannaphale vittharitam. Mettasahagatenati
adisu yam vattabbam, tam sabbam visuddhimagge brahmaviharakammatthanakathayam vuttam.
Seyyathapi vasettha balava sankhadhamoti adi pana idha apubbam. Tattha balavati
balasampanno. Sankhadhamoti sankhadhamako. Appakasirenati akicchena adukkhena.
Dubbalo hi sankhadhamo sankham dhamantopi na sakkoti catasso disa sarena
vinnapetum, nassa sankhasaddo sabbato pharati. Balavato pana vipphariko hoti,
tasma "balava"ti adimaha. Mettaya cetovimuttiyati ettha "metta"ti vutte
upacaropi appanapi vattati, "cetovimutti"ti vutte pana appanava vattati.
      Yam pamanakatam kammanti pamanakatam kammam nama kamavacaram vuccati. Appamanakatam kammam
nama ruparupavacaram. Tam hi pamanam atikkamitva odisakaanodisakadisapharanavasena
vaddhetva katatta appamanakatanti vuccati. Na tam tatravasissati na tam
tatravatitthatiti tam kamavacaram kammam tasmim rupavacararupavacarakamme na ohiyyati na
titthati. Kim vuttam hoti? tam kamavacarakammam tassa rupavacararupavacarakammassa
antara   laggitum va thatum va rupavarupavacarakammam pharitva pariyadiyitva
attano okasam gahetva patitthatum na sakkoti. Athakho
Rupavacararupavacarakammameva kamavacaram mahogho viya parittam udakam pharitva
pariyadiyitva attano okasam gahetva titthati. Tassa vipakam patibahitva
sayameva brahmasahabyatam upanetiti. Evam vihariti evam mettadivihari.
      [559] Ete mayam bhavantam gotamanti idam tesam dutiyam saranagamanam.
Pathamameva hete majjhimapannasake vasetthasuttam 1- sutva saranam gata, imam
pana tevijjasuttam sutva dutiyampi saranam gata. Katipahaccayena pabbajitva
aggannasutte 2- upasampadanceva arahattanca aladdhum. Sesam sabbattha
uttanatthamevati.
                  Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya
                      tevijjasuttavannana nitthita.
                             Terasamam.
         Nitthita ca terasasuttapatimanditassa silakkhandhavaggassa atthavannanati.
                Dighanikayatthakatha silakkhandhavaggavannana nitthita.
                        -----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 4 page 332-339. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=4&A=8660&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=8660&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=365              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=9&A=8549              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=5868              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=5868              Contents of The Tipitaka Volume 9 http://84000.org/tipitaka/read/?index_9

first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]