ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 45 : PALI ROMAN Nid.A.1 (saddhammapaj.)

page163.

Phasso yato samudeti uppajjati, so "phassasamudayo"ti vuccati, vuttanhetam "salayatanapaccaya phasso"ti. 1- Atitaduko kalavasena vutto. Vedanaduko "upekkha pana santatta, sukhamicceva bhasita"ti 2- vuttatta upekkhavedanam sukhameva katva sukhadukkhavasena, namarupaduko ruparupavasena, ayatanaduko samsarappavattivasena, sakkayaduko pancakkhandhavasena vuttoti veditabbo. Tattha sukhayatiti sukha. Vedayatiti vedana. Dukkhayatiti dukkha. Namanalakkhanam namam. Ruppanalakkhanam rupam. Cakkhvayatanadini cha ajjhattikani. Rupayatanadini cha bahirani. Rupakkhandhadayo pancakkhandha vijjamanatthena sakkayo. Avijjakammatanhaaharaphassanamarupa sakkayasamudayo. Cakkhusamphassoti cakkhatiti cakkhu, rupam assadeti vibhaveti cati attho. Cakkhuto pavatto samphasso cakkhusamphasso. So pana attana sampayuttaya vedanaya sahajataannamannanissayavipakaaharasampayuttaatthiavigatavasena atthadha paccayo hoti. Sunatiti sotam. Tam sasambharasotabilassa anto tanutambalomacite angulivethakasanthane padese sotavinnanadinam yatharaham vatthudvarabhavam sadhayamanam titthati. Sotato pavatto samphasso sotasamphasso. Ghanasamphassadisupi eseva nayo. Ghayatiti ghanam. Tam sasambharaghanabilassa anto ajapadasanthane padese ghanavinnanadinam yatharaham vatthudvarabhavam sadhayamanam titthati. Jivitamavhayatiti 3- jivha, sayanatthena va jivha. Sa sasambharajivhaya atiaggamulapassani vajjetva uparimatalamajjhe bhinnauppaladalaggasanthane padese jivhavinnanadinam yatharaham vatthudvarabhavam sadhayamana titthati. Kucchitanam sasavadhammanam ayoti kayo. Ayoti uppattideso. Yavata imasmim kaye upadinnappavatti nama atthi, tattha yebhuyyena kayappasado kayavinnanadinam yatharaham vatthudvarabhavam sadhayamano titthati. Munatiti mano, vijanatiti attho. Manoti sahavajjanam bhavangam. Manato pavatto samphasso manosamphasso. @Footnote: 1 vi.maha. 4/1/1, abhi.vi. 35/225/161 2 abhi.A. 2/194 3 cha.Ma. jivitamavhayatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Chabbidhampi phassam duvidhameva hotiti dassetum "adhivacanasamphasso patighasamphasso"ti aha. Manodvariko adhivacanasamphasso. Pancadvariko vattharammanadipatighena uppajjanato patighasamphasso. Sukhavedanaya arammano 1- sukhavedaniyo. Dukkhavedanaya arammano dukkhavedaniyo. Adukkhamasukhavedanaya arammano adukkhamasukhavedaniyo. Tattha sukhayatiti sukham, yassuppajjati, tam sukhitam karotiti attho. Sutthu va khanati, khadati ca kayacittabadhanti sukham. Dukkhayatiti dukkham, yassuppajjati, tam dukkhitam karotiti attho. Na dukkham na sukhanti adukkhamasukham, makaro padasandhivasena vutto. Kusalotiadayo jativasena vutta. Tattha kusaloti ekavisatikusalacittasampayutto. Akusaloti dvadasakusalacittasampayutto. Abyakatoti avasesavipakakiriyabyakatacitta- sampayutto. Punabbhavappabhedavasena niddisanto "kamavacaro"tiadimaha. Catupannasa- kamavacaracittasampayutto kamavacaro. Kamam pahaya rupe avacaratiti rupavacaro, kusalabyakatavasena pancadasarupavacaracittasampayutto. Kamanca rupanca pahaya arupe avacaratiti arupavacaro, kusalabyakatavasena dvadasarupavacaracittasampayutto. Idani abhinivesavasena dassento "sunnato"tiadimaha. Tattha sunnatoti ragadosamohehi sunnatta sunnato. Ragadosamohanimittehi animittatta animitto. Ragadosamohapanidhinam abhavato appanihitoti vuccati. Idani vattapariyapannaapariyapannavasena dassento "lokiyo"tiadimaha. Loko vuccati lujjanapalujjanatthena vattam, tasmim pariyapannabhavena loke niyuttoti lokiyo. Uttinnoti uttaro, loke apariyapannabhavena lokato uttaroti lokuttaro. Phusanati phusanakaro. Samphusana samphusitattanti upasaggena padam vaddhitam. @Footnote: 1 cha. arammane. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Evam natam katvati evam pakatam katva jananto tireti dissati, 1- upari vattabbakarena cinteti. Aniccantikataya adiantavantataya ca aniccato tireti. Uppadavayapatipilanataya dukkhavatthutaya ca dukkhato. Paccayayapaniyataya rogamulataya ca rogato. Dukkhatosulayogitaya 2- kilesasucipaggharanataya uppadajarabhangehi uddhumataparipakkapabhinnataya ca gandato. Pilajanakataya antotudanataya dunniharaniyataya ca sallato. Vigarahaniyataya 3- avuddhiavahanataya 4- aghavatthutaya ca aghato. Aseribhavajanakataya abadhapadatthanataya ca abadhato. Avasataya avidheyyataya ca parato. Byadhijaramaranehi lujjanapalujjanataya ca palokato. Anekabyasanavahanataya itito. Aviditananca 5- vipulanam anatthanam avahanato sabbupaddavavatthutaya ca upaddavato. Sabbabhayanam akarataya ca dukkhavupasamasankhatassa ca paramassasassa patipakkhabhutataya bhayato. Anekehi anatthehi anubandhataya dosupasanthitataya, 6- upasaggo viya anadhivasanarahataya ca upasaggato. Byadhijaramaranehi ceva labhadihi ca lokadhammehi cancalitataya 7- calato. Upakkamena ceva sarasena ca pabhangupagamanasilataya pabhanguto. Sabbavatthavinipatitaya, thirabhavassa ca abhavataya adhuvato. Atayanataya ceva alabbhaneyyakhemataya ca atanato. Alliyitum anarahataya, allinanampi ca lenakiccakaritaya alenato. Nissitanam bhayasarakattabhavena asaranato. Yathaparikappitehi dhuvasubhasukhattabhavehi rittataya rittato. Rittatayeva tucchato, appakatta va. Appakampi hi loke "tucchan"ti vuccati. Saminivasikavedakakarakadhitthayakavirahitataya sunnato. Sayanca assamikabhavadikataya 8- anattato. Pavattidukkhataya, dukkhassa ca adinavataya adinavato. Atha va adinam vati gacchati pavattatiti adinavo, @Footnote: 1 cha.Ma. tirayati 2 cha.Ma. dukkhatasulayogitaya 3 Si. visaharaniyataya @4 cha.Ma. avaddhiavahanataya 5 Si. aviparitananca, cha.Ma. aviditanamyeva @6 Si. dosasulasanthitataya, cha.dosupasatthataya 7 cha.Ma. pacalitataya @8 cha.Ma. asamikabhavaditaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Kapanamanussassetam adhivacanam. Khandhapi ca kapanayevati adinavasadisataya adinavato. Jaraya ceva maranena cati dvedha parinamapakatitaya viparinamadhammato. Dubbalataya, pheggu viya sukhabhanjaniyataya ca asarakato. Aghahetutaya aghamulato. Mittamukhasapatto viya vissasaghatitaya vadhakato. Vigatabhavataya vibhavasambhutataya ca vibhavato. Asavapadatthanataya sasavato. Hetupaccayehi abhisankhatataya sankhatato. Maccumarakilesamaranam amisabhutataya maramisato. Jatijarabyadhimaranapakatitaya jatijarabyadhimaranadhammato. Sokaparidevaupayasahetutaya sokaparidevaupayasadhammato. Tanhaditthiduccaritasankilesanam visayadhammataya sankilesadhammato. Avijjakammatanhasalayatanavasena uppattito samudayato. Tesam abhavena atthangamato. Phasse chandaragavasena madhurassadena assadato. Phassassa viparinamena adinavato. Ubhinnam nissaranena nissaranato tiretiti sabbesu ca imesu "tireti"ti pathaseso datthabbo. Pajahatiti sakasantanato niharati. Vinodetiti tudati. Byantikarotiti 1- vigatantam karoti. Anabhavangametiti anu anu abhavam gameti. Ariyamaggasatthena ucchinnam tanhavijjamayam 2- mulametesanti ucchinnamula. Talavatthu viya nesam vatthu katanti talavatthukata. Yatha hi talarukkham samulam uddharitva tassa vatthumatte tasmim padese kate na puna tassa talassa uppatti pannayati, evam ariyamaggasatthena samularupadirase uddharitva tesam pubbe uppannapubbabhavena vatthumatte cittasantane kate sabbepi te "talavatthukata"ti vuccanti. Yassesoti yassa puggalassa eso gedho. Samucchinnoti sammaucchinno. 3- Vupasantoti phalena vupasanto. Patipassaddhoti patipassaddhippahanena patipassambhito. Upasaggena va padam vaddhitam. Abhabbuppattikoti puna uppajjitum abhabbo. Nanaggina daddhoti maggananaggina jhapito. Atha va visanikkhittam bhajanena saha chadditam viya vatthuna saha pahino. Mulacchinnavisavalli viya samulacchinnoti @Footnote: 1 cha.Ma. byantim karotiti 2 cha.Ma. tanhaavijjamayam 3 cha.Ma. ucchinno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Samucchinno. Uddhane udakam sincitva nibbapitaangaram viya vupasanto. Nibbapitaangare patitaudakaphusitam viya patipassaddho. Ankuruppattiya hetucchinnam bijam viya abhabbuppattiko. Asanipatavisarukkho viya hi 1- nanaggina 2- daddhoti evameke vannayanti. Vitagedhoti idam sakabhavapariccajanavasena vuttam. Vigatagedhoti idam arammane salayabhavapariccajanavasena. Cattagedhoti 3- idam puna anadiyanabhavadassanavasena. Muttagedhoti idam santatito vinimocanavasena. Pahinagedhoti idam muttassapi kvaci anavatthanadassanavasena. Patinissatthagedhoti idam adinnapubbassa nissaggadassanavasena vuttam. Vitarago vigatarago cattarago vantaragoti 4- vuttanayena yojetabbam. Tattha gijjhanavasena gedho. Ranjanavasena rago. Nicchatoti nittanho. "nicchado"tipi patho, tanhachadanavirahitoti attho. Nibbutoti nibbutasabhavo. Sitibhutoti sitasabhavo. Sukhapatisamvediti kayikacetasikasukham anubhavanasabhavo. Brahmabhutenati uttamasabhavena. Attanati cittena. Katatta cati papakammanam katabhavena ca. Akatatta cati kusalanam akatabhavena ca. Katam me kayaduccaritam, akatam me kayasucaritantiadayo dvaravasena avirativirativasena kammapathavasena ca vutta. Silesumhi na paripurakaritiadayo catuparisuddhisilavasena. Jagariyamananuyuttoti pancajagaranavasena. Satisampajannenati satthakadisampajannavasena. Cattaro satipatthanatiadayo bodhipakkhiyadhamma lokiyalokuttaravasena. Dukkham me aparinnatantiadayo cattaro ariyasaccavasena vuttati veditabbam. Te atthato tattha tattha vuttanayatta pakatayeva. Dhiro panditoti satta pada vuttatthayeva. Api ca dukkhe akampiyatthena dhiro. Sukhe anuppilavanatthena 5- pandito. Ditthadhammikasamparayikatthe kataparicayatthena @Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati 2 Ma. parinnaggina 3 ka. vantagedhoti @4 cha.Ma. vitarago vigatarago cattaragoti 5 cha.Ma. anuppilavatthena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Pannava. Attatthaparatthe niccalatthena buddhima. Gambhirauttanatthe apaccosakkanatthena nani. Gulhapaticchannatthe obhasanatthena vibhavi. Nikkilesabyavadhanatthena 1- tulasadisoti medhavi. Na limpatiti sajatiya na limpati akase lekha viya. Na samlimpatiti 2- visesena na limpati. Na upalimpatiti sannogo hutvapi na limpati hatthatale lekha viya. Alittoti sannogo hutvapi na kilissati kasikavatthe thapitamaniratanam viya. Asamlittoti 3- visesena na 4- kilissati maniratane palivethitakasikavattham viya. Anupalittoti upagantvapi na alliyati pokkharapatte udakabindu viya. Nikkhantoti bahi nikkhanto bandhanagarato palato viya. Nissatthoti vippahino 5- amittassa paticchaditakilitthavattham viya. 6- Vippamuttoti sutthu mutto gayhupage vatthumhi ratim nasetva puna nagamanam viya. Visannuttoti 7- kilesehi ekato na yutto byadhina muttagilano viya. Vimariyadikatena cetasati vigatamariyadakatena cittena, sabbabhavena sabbarammanena sabbakilesehi 8- muttacittenati attho. [14] Sannam parinnati gathaya pana ayam sankhepattho:- na kevalanca phassameva, api ca kho pana kamasannadibhedam sannam, sannanusarena va pubbe vuttanayeneva namarupampi tihi parinnahi parijanitva imaya patipadaya catubbidhampi vitareyya ogham, tato so tinnogho tanhaditthipariggahesu tanhaditthikilesappahanena 9- anupalitto khinasavamuni ragadisallanam abbulhatta abbulhasallo sativepullappattiya appamatto caram pubbabhage va appamatto caranto tena appamadacarena abbulhasallo hutva sakaparattabhavadibhedam nasimsati lokamimam paranca, annadatthu carimacittanirodha nirupadanova jatavedo parinibbatiti arahattanikutena desanam nitthapesi dhammanettithapanameva karonto, na tu imaya desanaya maggam va phalam va uppadesi khinasavassa desitattati. @Footnote: 1 Si. nikkilesapadanatthena, cha.Ma. nikkilesabyavadanatthena 2 cha.Ma.,ka. na palimpatiti @3 cha.Ma. apalittoti 4 cha.Ma. ayam saddo na dissati 5 cha.Ma. nissatoti papapahino @6 cha.Ma. paticchapitakilitthavatthu viya 7 ka. visamyuttoti 8 Si. sabbakilesena ekato @na yuttena 9 Ma. tanhaditthilepappahanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Niladibhedam arammanam sanjanatiti sanna. Sa sanjananalakkhana, paccabhinnanarasa. Catubhumakasanna hi no sanjananalakkhana nama natthi, sabba sanjananalakkhanava. Ya panettha abhinnanena sanjanati, sa paccabhinnanarasa nama hoti. Tassa vaddhakissa darumhi abhinnanam katva puna tena abhinnanena tassa 1- paccabhijananakale, purisassa kalatilakadiabhinnanam sallakkhetva puna tena abhinnanena "asuko nama eso"ti tassa paccabhijananakale, ranno pilandhanagopakabhandagarikassa tasmim tasmim pilandhane namapannakam bandhitva "asukam pilandhanam nama ahara"ti vutte dipam jaletva saragabbham pavisitva pannam vacetva tassa tasseva pilandhanassa aharanakale ca pavatti veditabba. Aparo nayo:- sabbasangahikavasena hi sanjananalakkhana sanna, puna sanjananapaccayanimittakaranarasa daruadisu tacchakadayo viya, yathagahitanimittavasena abhinivesakaranapaccupatthana hatthidassakaandha viya, arammane anogalhavuttitaya aciratthanapaccupatthana va vijju viya, yathaupatthitavisayapadatthana tinapurisakesu migapotakanam purisoti 2- uppannasanna viya. Ya panettha nanasampayutta hoti, sa nanameva anuvattati sasambharapathaviadisu sesadhamma pathaviadini viyati veditabba. Kamapatisamyutta sanna kamasanna. Byapadapatisamyutta sanna byapadasanna. Vihimsapatisamyutta sanna vihimsasanna. Tesu dve sattesupi sankharesupi uppajjanti. Kamasanna hi piye manape satte va sankhare va vitakkentassa uppajjati. Byapadasanna appiye amanape satte va sankhare va kujjhitva olokanakalato patthaya yava vinasana uppajjati. Vihimsasanna sankharesu na @Footnote: 1 cha.Ma. tam 2 cha.Ma. purisati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Uppajjati. Sankharo hi dukkhapetabbo nama natthi. "ime satta hannantu va, ucchijjantu va, vinassantu va, ma va ahesun"ti cintanakale pana sattesu uppajjati. Nekkhammapatisamyutta sanna nekkhammasanna, sa asubhapubbabhage kamavacara hoti, asubhajhane rupavacara, tam jhanam padakam katva uppannamaggaphalakale lokuttaRa. Abyapadapatisamyutta sanna abyapadasanna, sa mettapubbabhage kamavacara hoti, mettajhane rupavacara, tam jhanam padakam katva uppannamaggaphalakale lokuttaRa. Avihimsapatisamyutta sanna avihimsasanna, sa karunapubbabhage kamavacara, karunajhane rupavacara, tam jhanam padakam katva uppannamaggaphalakale lokuttaRa. Yada alobho sisam hoti, tada itare dve tadanvayika bhavanti. Yada metta sisam hoti, tada itare dve tadanvayika bhavanti. Yada karuna sisam hoti, tada itare dve tadanvayika bhavantiti. Ruparammanam arabbha uppanna sanna rupasanna. Saddasannadisupi eseva nayo. Idam tassayeva arammanato namam. Arammananam vuttatta cakkhusamphassajadivatthunipi vuttaneva honti. Ya evarupa sannati annapi "patighasamphassaja sanna adhivacanasamphassaja sanna"ti evamadika veditabba. Tattha adhivacanasamphassaja sannatipi pariyayena chadvarikayeva. Tayo hi arupino khandha sayam pitthivattaka hutva attano 1- sahajatasannaya "adhivacanasamphassaja sanna"ti namam karonti, nippariyayena pana patighasamphassaja sanna nama pancadvarika sanna, adhivacanasamphassaja sanna nama manodvarika sanna. Eta atireka sanna pariggahitati veditabba. Sannati sabhavanamam. Sanjananati sanjananakaro. Sanjanitattanti sanjanitabhavo. @Footnote: 1 cha.Ma. attana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Avijjoghanti puretum ayuttatthena kayaduccaritadi avindiyam nama, aladdhabbanti attho. Tam avindiyam vindatiti avijja. Tabbiparitato kayasucaritadi vindiyam nama, tam vindiyam na vindatiti avijja. Khandhanam rasattham, ayatananam ayatanattham, dhatunam sunnattham, indriyanam adhipatiyattham, saccanam tathattham aviditam karotiti avijja. Dukkhadinam pilanadivasena vuttam catubbidham 1- attham aviditam karotitipi avijja. Antavirahite samsare yonigatibhavavinnanatthitisattavasesu satte javapetiti avijja. Paramatthato avijjamanesu itthipurisadisu javati, vijjamanesu khandhadisu na javatiti avijja. Api ca cakkhuvinnanadinam vattharammanam paticca samuppannananca 2- dhammanam chadanatopi avijja, tam avijjogham. Kamoghavasena uttareyya. Bhavoghavasena patareyya. Ditthoghavasena samatikkameyya. Avijjoghavasena vitivatteyya. Atha va sotapattimaggena pahanavasena uttareyya. Sakadagamimaggena pahanavasena patareyya. Anagamimaggena pahanavasena samatikkameyya. Arahattamaggena pahanavasena vitivatteyya. Atha va "tareyyadipancapadam tadangadipancappahanena yojetabban"ti keci vadanti. "monam vuccati nanan"ti vatva tam pabhedato dassetum "ya panna pajanana"tiadimaha. Tam vuttanayameva thapetva "amoho dhammavicayo"ti padam. Amoho kusalesu dhammesu abhavanaya patipakkho bhavanahetu. Amohena aviparitam ganhati mulhassa viparitaggahanato. Amohena yathavam yathavato dharento yathasabhave pavattati. Mulho hi "taccham ataccham, atacchanca tacchan"ti ganhati, tatha icchitalabhadukkham hoti. 3- Amulhassa "tam kutettha labbha"ti evamadipaccavekkhanasambhavato maranadukkham na hoti. Sammohamaranam hi dukkham, na ca tam amulhassa hoti, pabbajitanam sukhasamvaso hoti, tiracchanayoniyam nibbatti na hoti. Mohena hi niccasammulha tiracchanayonim upapajjanti. Mohapatipakkho ca amoho mohavasena amajjhattabhavassa @Footnote: 1 catubbidham catubbidham (patisam.A. 1/98-99) 2 cha.Ma. vattharammananam @paticcasamuppadapaticcasamuppannananca 3 cha.Ma. na hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Abhavakaro. Amohena avihimsasanna dhatusanna majjhimaya patipattiya patipajjanam, pacchimaganthadvayassa 1- pabhedananca hoti. Pacchimani dve satipatthanani tasseva anubhavena ijjhanti. Amoho dighayukataya paccayo hoti. Asammulho hi hitahitam natva ahitam parivajjento hitanca patisevamano dighayuko hoti, attasampattiya aparihino hoti. Amulho hi attano hitameva karonto attanam sampadeti, ariyaviharassa paccayo hoti, udasinapakkhesu nibbuto hoti amulhassa sabbabhisankitaya 2- abhavato. Amohena anattadassanam hoti. Amulho hi yathavagahanakusalo aparinayakam khandhapancakam aparinayakato bujjhati. Yatha ca etena anattadassanam, evam anattadassanena amoho. 3- Ko hi nama attasunnatam bujjhitva puna sammoham apajjeyyati. Tena nanena samannagatoti etena vuttappakarena nanena samangibhuto sekkhadayo muni. Monappattoti patiladdhananena 4- munibhavam patto. Tiniti gananaparicchedo. Moneyyaniti munibhavakara moneyyakara patipada dhamma. Kayamoneyyantiadisu vinnattikayarupakayavasena pannapetabbam kayamoneyyam. Vinnattivacasaddavacavasena pannapetabbam vacimoneyyam. Manodvarikacittadivasena pannapetabbam manomoneyyam. Tividhakayaduccaritanam pahananti panatipataditividhanam kayato pavattanam dutthu caritanam pajahanam. Kayasucaritanti kayato pavattam sutthu caritam. Kayarammane nananti kayam arammanam katva aniccadivasena pavattam kayarammane nanam. Kayaparinnati kayam natatiranappahanaparinnahi jananavasena pavattam nanam. Parinnasahagato maggoti ajjhattikam kayam sammasitva uppaditamaggo parinnasahagato. Kaye chandaragassa pahananti kaye tanhachandaragassa pajahanam. 5- Kayasankharanirodhoti assasapassasanam nirodho avarano, catutthajjhanasamapattisamapajjanam. Vacisankharanirodhoti vitakkavicaranam nirodho avarano, @Footnote: 1 ka. pacchimaganthadvayassa 2 cha.Ma. sabbabhisangataya 3 cha.Ma. evam attadassanam mohena @4 cha.Ma. patiladdhanano 5 Si.,Ma. kayachandaragassa pahananti kayatanhachandaragassa pajahanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Dutiyajjhanasamapattisamapajjanam. Cittasankharanirodhoti sannavedananam nirodho avarano, sannavedayitanirodhasamapattisamapajjanam. Pathamagathaya kayamunintiadisu kayaduccaritappahanavasena kayamuni. Vaciduccaritap- pahanavasena vacamuni. Manoduccaritappahanavasena manomuni. Sabbakusalappahanavasena anasavamuni. Moneyyasampannanti janitabbam janitva phale thitatta moneyyasampannam. Ahu sabbappahayinanti sabbakilese pajahitva thitatta sabbappahayinam kathayanti. Dutiyagathaya ninhatapapakanti yo ajjhattabahiddhasankhate sabbasmimpi ayatane ajjhattabahiddharammanavasena uppattirahani sabbapapakani maggananena ninhaya dhovitva thitatta ninhatapapakam ahuti evamattho datthabbo. Agaramajjhe vasanta agaramunayo 1- pabbajjupagata anagaramunayo. Satta 2- sekkha sekkhamunayo. Arahanto asekkhamunayo. Paccekabuddha paccekamunayo. Sammasambuddha munimunayo. Puna kathetukamyatapucchavasena "katame agaramunayo"ti aha. Agarikati kasigorakkhadi- agarikakamme niyutta. Ditthapadati ditthanibbana. Vinnatasasanati vinnatam sikkhattayasasanam etesanti vinnatasasana. Anagarati kasigorakkhadiagariyakammam etesam natthiti pabbajita "anagara"ti vuccanti. Satta sekkhati sotapannadayo satta. Tisu sikkhasu sikkhantiti sekkha. Arahanto na sikkhantiti asekkha. Tam tam karanam paticca ekakava anacariyakava catusaccam bujjhitavantoti paccekabuddha paccekamunayo. Munimunayo vuccanti tathagatati ettha atthahi karanehi bhagava tathagato:- tatha agatoti tathagato, tatha gatoti tathagato, tathalakkhanam agatoti tathagato, tathadhamme yathavato abhisambuddhoti tathagato, tathadassitaya tathagato, tathavaditaya 3- tathagato, tathakaritaya tathagato, abhibhavanatthena tathagatoti. @Footnote: 1 cha.Ma. agaramunino. evamuparipi 2 cha.Ma. tattha 3 cha.Ma. tathavaditaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Katham bhagava tatha agatoti tathagato? yatha sabbalokahitaya ussukkamapanna purimaka sammasambuddha agata. Kim vuttam hoti? yenabhiniharena purimaka bhagavanto agata, teneva amhakampi bhagava agato. Atha va yatha purimaka bhagavanto danasilanekkhammapannaviriyakhantisaccadhitthanamettupekkhasankhata dasa paramiyo dasa upaparamiyo dasa paramatthaparamiyoti samatimsaparamiyo puretva angapariccaganayanadhana- rajjaputtadarapariccaganti ime panca mahapariccage pariccajitva pubbayogapubba- cariyadhammakkhananatatthacariyadayo puretva buddhicariyaya kotim patva agata, tatha amhakampi bhagava agato. Yatha ca purimaka bhagavanto cattaro satipatthane, cattaro sammappadhane, cattaro iddhipade, pancindriyani, panca balani, satta bojjhange, ariyamatthangikam maggam bhavetva puretva agata, tatha amhakampi bhagava agato. Evam tatha agatoti tathagato. Yatha ca dipankarabuddhaadayo sabbannubhavam munayo idhagata tatha ayam sakyamunipi agato tathagato vuccati tena cakkhumati. (1) Katham tatha gatoti tathagato? yatha sampatijata purimaka bhagavanto gata. Kathanca te gata? te hi sampatijata samehi padehi pathaviyam patitthaya uttarabhimukha sattapadavitiharena gata. Yathaha:- sampatijato ananda bodhisatto samehi padehi pathaviyam patitthahitva uttarabhimukho sattapadavitiharena gacchati, setamhi chatte anudhariyamane sabba ca disa anuviloketi, asabhinca vacam bhasati "aggohamasmi lokassa jetthohamasmi lokassa, setthohamasmi lokassa, ayamantima jati, natthidani punabbhavo"ti. 1- @Footnote: 1 di.maha. 10/31/13, Ma.u. 14/207/173

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Tancassa gamanam tatham ahosi avitatham anekesam visesadhigamanam pubbanimittabhavena. Yam hi so sampatijato samehi padehi patitthati, idamassa caturiddhipadapatilabhassa pubbanimittam. Uttaramukhabhavo panassa sabbalokuttarabhavassa pubbanimittam. Satta- padavitiharo sattabojjhangaratanapatilabhassa. "suvannadanda vitipatanti camara"ti 1- ettha vuttacamarukkhepo pana sabbatitthiyanimmadanassa. 2- Setacchattadharanam arahattavimutti- varavimalasetacchattapatilabhassa. Sabbadisanuvilokanam sabbannutanavaranananapatilabhassa. Asabhivacabhasanam pana appativattiyavaradhammacakkappavattanassa pubbanimittam. Tatha ayam bhagavapi gato. Tancassa gamanam tatham ahosi avitatham tesamyeva visesadhigamanam pubbanimittabhavena. Tenahu porana:- "muhuttajatova gavampati yatha samehi padehi phusi vasundharam so vikkami satta padani gotamo setanca chattam anudharayum maru. Gantvana so satta padani gotamo disa vilokesi sama samantato atthangupetam giramabbhudirayi siho yatha pabbatamuddhanitthito"ti. 3- Evam tatha gatoti tathagato. Atha va yatha purimaka bhagavanto, ayampi bhagava tatheva nekkhammena 4- kamacchandam .pe. Pathamajjhanena nivarane .pe. Aniccanupassanaya niccasannam .pe. Arahattamaggena sabbakilese pahaya gato, evampi tatha gatoti tathagato. (2) @Footnote: 1 khu.su. 25/694/470 2 Si.,Ma. sabbatitthiyanimmathanassa @3 patisam.A. 1/223 4 ka. nikkhamena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Katham tathalakkhanam agatoti tathagato? pathavidhatuya kakkhalattalakkhanam tatham avitatham, apodhatuya paggharanalakkhanam, tejodhatuya unhattalakkhanam, vayodhatuya vitthambhanalakkhanam, akasadhatuya asamphutthalakkhanam, vinnanadhatuya vijananalakkhanam. Rupassa ruppanalakkhanam, vedanaya vedayitalakkhanam, sannaya sanjananalakkhanam, sankharanam abhisankharanalakkhanam, vinnanassa vijananalakkhanam. Vitakkassa abhiniropanalakkhanam, vicarassa anumajjanalakkhanam, pitiya pharanalakkhanam, sukhassa satalakkhanam, cittekaggataya avikkhepalakkhanam, phassassa phusanalakkhanam. Saddhindriyassa adhimokkhalakkhanam, viriyindriyassa paggahanalakkhanam, 1- satindriyassa upatthanalakkhanam, samadhindriyassa avikkhepalakkhanam, pannindriyassa pajananalakkhanam. Saddhabalassa assaddhiye akampiyalakkhanam, viriyabalassa kosajje, satibalassa mutthassacce, samadhibalassa uddhacce, pannabalassa avijjaya akampiyalakkhanam. Satisambojjhangassa upatthanalakkhanam, dhammavicayasambojjhangassa pavicayalakkhanam, viriyasambojjhangassa paggahalakkhanam, pitisambojjhangassa pharanalakkhanam, passaddhisambojjhangassa upasamalakkhanam, samadhisambojjhangassa avikkhepalakkhanam, upekkhasambojjhangassa patisankhanalakkhanam. Sammaditthiya dassanalakkhanam, sammasankappassa abhiniropanalakkhanam, sammavacaya pariggahanalakkhanam, 2- sammakammantassa samutthanalakkhanam, sammaajivassa vodanalakkhanam, sammavayamassa paggahanalakkhanam, sammasatiya upatthanalakkhanam, sammasamadhissa avikkhepalakkhanam. Avijjaya annanalakkhanam, sankharanam cetanalakkhanam, vinnanassa vijananalakkhanam, namassa namanalakkhanam, rupassa ruppanalakkhanam, salayatanassa ayatanalakkhanam, @Footnote: 1 cha.Ma. paggahalakkhanam. evamuparipi 2 cha.Ma. pariggahalakkhanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Phassassa phusanalakkhanam, vedanaya vedayitalakkhanam, tanhaya hetulakkhanam, upadanassa gahanalakkhanam, bhavassa ayuhanalakkhanam, jatiya nibbattilakkhanam, jaraya jiranalakkhanam, maranassa cutilakkhanam. Dhatunam sunnatalakkhanam, ayatananam ayatanalakkhanam, satipatthananam upatthanalakkhanam, sammappadhananam padahanalakkhanam, iddhipadanam ijjhanalakkhanam, indriyanam adhipatilakkhanam, balanam akampiyalakkhanam, bojjhanganam niyyanalakkhanam, maggassa hetulakkhanam. Saccanam tathalakkhanam, samathassa avikkhepalakkhanam, vipassanaya anupassanalakkhanam, samathavipassananam ekarasalakkhanam, yuganaddhanam anativattanalakkhanam. Silavisuddhiya samvaranalakkhanam, cittavisuddhiya avikkhepalakkhanam, ditthivisuddhiya dassanalakkhanam, khaye nanassa samucchedalakkhanam, anuppade nanassa passaddhilakkhanam, chandassa mulalakkhanam. Manasikarassa samutthanalakkhanam, phassassa samodhanalakkhanam, vedanaya samosaranalakkhanam, samadhissa pamukhalakkhanam, satiya adhipateyyalakkhanam, pannaya tatuttariyalakkhanam, vimuttiya saralakkhanam, amatogadhassa nibbanassa pariyosanalakkhanam tatham avitatham, etam tathalakkhanam nanagatiya agato avirajjhitva patto anuppattoti tathagato. Evam tathalakkhanam agatoti tathagato. (3) Katham tathadhamme yathavato abhisambuddhoti tathagato? tathadhamma nama cattari ariyasaccani. Yathaha:- "cattarimani bhikkhave tathani avitathani anannathani. Katamani cattari? `idam dukkhan'ti bhikkhave tathametam avitathametam anannathametan"ti. 1- Vittharo. @Footnote: 1 sam.maha. 19/1090/375

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Tani ca bhagava abhisambuddhoti tathanam abhisambuddhatta tathagatoti vuccati. Abhisambodhattho 1- hi ettha gatasaddo. Api ca jaramaranassa jatipaccayasambhutasamudagatattho tatho avitatho anannatho .pe. Sankharanam avijjapaccayasambhutasamudagatattho tatho avitatho anannatho. Tatha avijjaya sankharanam paccayattho .pe. Jatiya jaraya maranassa 2- paccayattho tatho avitatho anannatho. Tam sabbam bhagava abhisambuddho, tasmapi tathanam abhisambuddhatta tathagato. Evam tathadhamme yathavato abhisambuddhoti tathagato. (4) Katham tathadassitaya tathagato? bhagava yam sadevake loke .pe. Sadevamanussaya pajaya aparimanasu lokadhatusu aparimananam sattanam cakkhudvare apatham agacchantam ruparammanam nama atthi, tam sabbakarena janati passati. Evam janato passato 3- ca tena tam itthanitthadivasena va ditthasutamutavinnatesu labbhamanakapadavasena va "katamantam rupam rupayatanam? yam rupam catunnam mahabhutanam upadaya vannanibha sanidassanam sappatigham nilam pitakan"tiadina 4- nayena anekehi namehi terasahi varehi dvipannasaya nayehi vibhajjamanam tathameva hoti, vitatham natthi. Esa nayo sotadvaradisupi apathamagacchantesu saddadisu. Vuttampi cetam bhagavata:- "yam bhikkhave sadevakassa lokassa .pe. Sadevamanussaya pajaya dittham sutam mutam vinnatam pattam pariyesitam anuvicaritam manasa, tamaham janami .pe. Tamaham abbhannasim. Tam tathagatassa viditam, tam tathagate 5- na upatthasi"ti. 6- Evam tathadassitaya tathagato. Tattha tathadassiatthe tathagatoti padasambhavo veditabbo. (5) @Footnote: 1 cha.Ma. abhisambuddhattho 2 cha.Ma. jaramaranassa 3 cha.Ma. evam janata passata @4 abhi.san. 34/616/188 5 cha.Ma. tathagato 6 an.catukka. 21/24/29

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Katham tathavaditaya tathagato? yam rattim bhagava bodhimande aparajitapallanke nisinno catunnam 1- maranam matthakam madditva anuttaram sammasambodhim abhisambuddho, yanca rattim yamakasalanamantare anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayi, etthantare pancacattalisavassaparimane kale pathamabodhiyapi majjhimabodhiyapi pacchibodhiyapi yam bhagavata bhasitam suttam geyyam .pe. Vedallam. Sabbantam atthato ca byanjanato ca anupavajjam anunamanadhikam sabbakaraparipunnam ragamadanimmadanam dosamohamadanimmadanam, natthi tattha valaggamattampi pakkhalitam, sabbantam ekamuddikaya lancitam viya, 2- ekanaliya minitam viya, 3- ekatulaya tulitam viya ca tathameva hoti avitatham anannatham. Tenaha 4-:- "yanca cunda rattim tathagato anuttaram sammasambodhim abhisambujjhati, yanca rattim anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayati, yam etasmim antare bhasati lapati niddisati. Sabbantam tatheva hoti no annatha, tasma `tathagato'ti vuccati"ti. 5- Gadattho hi ettha gatasaddo. Evam tathavaditaya tathagato. Api ca agadanam agado, vacananti attho. Tatho aviparito agado assati dakarassa takaram katva tathagatoti evametasmim atthe padasiddhi veditabba. (6) Katham tathakaritaya tathagato? bhagavato hi vacaya kayo anulometi, kayassapi vaca. Tasma yathavadi tathakari, yathakari tathavadi ca hoti. Evambhutassa cassa yatha vaca, kayopi tatha gato pavattoti attho. Yatha ca kayo, vacapi tatha gata pavattati tathagato. 6- Tenevaha "yathavadi bhikkhave tathagato tathakari, @Footnote: 1 su.vi. 1/64, pa.su. 1/55, mano.pu. 1/99 2 cha.Ma. lanchitam viya 3 cha.Ma. mitam viya @4 cha.Ma. yathaha 5 di.pa. 11/188/117 6 ka. tatha gatati tathagato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Yathakari tathavadi. Iti yathavadi tathakari, yathakari tathavadi. `tasma Tathagato'ti vuccati"ti. 1- Evam tathakaritaya tathagato. (7) Katham abhibhavanatthena tathagato? upari bhavaggam hettha avicim pariyantam katva tiriyam aparimanasu lokadhatusu sabbasatte abhibhavati silena samadhina pannaya vimuttiya vimuttinanadassanena, na tassa tula va pamanam va atthi, atha kho atulo appameyyo anuttaro rajadhiraja devanam atidevo sakkanam atisakko brahmanam atibrahma. Tenaha:- "sadevake bhikkhave loke .pe. Sadevamanussaya pajaya tathagato abhibhu anabhibhuto annadatthudaso vasavatti, tasma tathagato'ti vuccati"ti. 1- Tatthevam 2- padasiddhi veditabba:- agado viya agado. Ko panesa? desanavilaso ceva punnussayo ca. Tena hesa mahanubhavo bhisakko dibbagadena sappe viya sabbaparappavadino sadevakanca lokam abhibhavati. Iti sabbalokabhibhave 3- tatho aviparito desanavilasamayo ceva punnamayo ca agado assati dakarassa takaram katva tathagatoti veditabbo. Evam abhibhavanatthena tathagato. (8) Api ca tathaya gatotipi tathagato, tatham gatotipi tathagato. Gatoti avagato, atito patto patipannoti attho. Tattha sakalam lokam tiranaparinnaya tathaya gato avagatoti tathagato, lokasamudayam pahanaparinnaya tathaya gato atitoti tathagato, lokanirodham sacchikiriyaya tathaya gato pattoti tathagato, lokanirodhagaminipatipadam tatham gato patipannoti tathagato. Tena yam vuttam bhagavata:- "loko bhikkhave tathagatena abhisambuddho, lokasma tathagato visamyutto. @Footnote: 1 an.catukka. 21/23/28 2 Si.,Ma. tatrevam 3 cha.Ma....lokabhibhavane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Lokasamudayo bhikkhave tathagatena abhisambuddho, lokasamudayo tathagatassa pahino. Lokanirodho bhikkhave tathagatena abhisambuddho, lokanirodho tathagatassa sacchikato. Lokanirodhagamini patipada bhikkhave tathagatena abhisambuddha, lokanirodhagamini patipada tathagatassa bhavita. Yam bhikkhave sadevakassa lokassa .pe. Anuvicaritam manasa, sabbantam tathagatena abhisambuddham. Tasma `tathagato'ti vuccati"ti. 1- Tassa evampi attho veditabbo. Idampi ca tathagatassa tathagatabhavadipane mukhamattakameva. Sabbakarena pana tathagatova tathagatassa tathagatabhavam vanneyya. Yasma pana sabbabuddha tathagatagunenapi samasama, tasma sabbesam vasena "tathagato"ti aha. Arahantoti kilesehi arakatta, arinam arananca hatatta, paccayadinam arahatta, papakarane rahabhava tathagato araham. Araka hi so sabbakilesehi suviduravidure thito maggena savasananam kilesanam viddhamsitattati arakatta araham. So tato araka nama yassa yenasamangita asamangi ca dosehi natho tenaraham mato. Te ca tena 2- kilesarayo maggena hatati arinam hatattapi araham. Yasma ragadisankhata sabbepi arayo hata pannasatthena nathena tasmapi araham mato. Yancetam avijjabhavatanhamayanabhim 3- punnadiabhisankhararam jaramarananemim 4- asavasamudayamayena akkhena vijjhitva tibhavarathe samayojitam anadikalappavattam samsaracakkam, tassanena bodhimande viriyapadehi silapathaviyam patitthaya saddhahatthena kammakkhayakaram nanapharasum gahetava sabbe ara hatati araham. @Footnote: 1 an. catukka. 21/23/27-8 2 cha.Ma. te canena 3 ka....tanhamayanabhi @4 ka.jaramarananemi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Ara samsaracakkassa hata nanasina yato lokanathena tenesa "arahan"ti pavuccati. Aggadakkhineyyatta ca civaradipaccaye arahati pujavisesanca, teneva ca uppanne tathagate ye keci mahesakkha devamanussa, na te annattha pujam karonti. Tatha hi brahma sahampati sinerumattena ratanadamena tathagatam pujesi, yathabalanca anne deva ca manussa ca bimbisarakosalarajadayo. Parinibbutampi ca bhagavantam uddissa channavutikotidhanam vissajjetva asokamaharaja sakalajambudipe caturasitiviharasahassani patitthapesi. Ko pana vado annesam pujavisesananti paccayadinam arahattapi araham. Pujavisesam saha paccayehi yasma ayam arahati lokanatho atthanurupam arahanti loke tasma jino arahati namametam. Yatha ca loke ye keci panditamanino bala asilokabhayena raho papam karonti, evamesa na kadaci papam karotiti papakarane rahabhavatopi araham. Yasma natthi raho nama papakammesu tadino rahabhavena tenesa araham iti vissuto. Evam sabbathapi:- arakatta hatatta ca kilesarina so muni hatasamsaracakkaro paccayadinamaraho 1- na raho karoti papani araham tena pavuccatiti. 2- @Footnote: 1 cha.Ma. paccayadina caraho 2 cha.Ma. vuccatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Yasma pana sabbe buddha arahattagunenapi samasama, tasma sabbesampi vasena "arahanto"ti aha. Sammasambuddhati samma samanca sabbadhammanam buddhatta sammasambuddho. Tatha hesa sabbadhamme sammasambuddho, abhinneyye dhamme abhinneyyato, parinneyye dhamme parinneyyato, pahatabbe dhamme pahatabbato, sacchikatabbe dhamme sacchikatabbato, bhavetabbe dhamme bhavetabbato. Tenevaha:- "abhinneyyam abhinnatam bhavetabbanca bhavitam pahatabbam pahinamme tasma buddhosmi brahmana"ti. 1- Atha va cakkhu dukkhasaccam, tassa mulakaranabhavena samutthapika purimatanha samudayasaccam, ubhinnam appavatti nirodhasaccam, nirodhapajanana patipada maggasaccanti evam ekekapaduddharenapi sabbadhamme samma samanca buddho. Esa nayo sotaghanajivhakayamanesu. Eteneva ca nayena rupadini cha ayatanani, cakkhuvinnanadayo cha vinnanakaya, cakkhusamphassadayo cha phassa, cakkhusamphassaja vedanadayo cha vedana, rupasannadayo cha sanna, rupasancetanadayo cha cetana, rupatanhadayo cha tanhakaya, rupavitakkadayo cha vitakka, rupavicaradayo cha vicara, rupakkhandhadayo pancakkhandha, dasa kasinani, dasa anussatiyo, uddhumatakasannadivasena dasa sanna, kesadayo dvattimsakara, dvadasayatanani, attharasa dhatuyo, kamabhavadayo nava bhava, pathamadini cattari jhanani, mettabhavanadayo catasso appamannayo, catasso arupasamapattiyo, patilomato jaramaranadini, anulomato avijjadini paticcasamuppadangani ca yojetabbani. Tatrayam ekapadayojana:- jaramaranam dukkhasaccam, jati samudayasaccam, ubhinnam nissaranam nirodhasaccam, nirodhapajanana patipada maggasaccanti evam ekekapaduddharena @Footnote: 1 khu.sutta. 25/574/448, Ma.Ma. 13/399/385

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Sabbadhamme samma samanca buddho anubuddho patividdho. Yam va pana kinci atthi neyyam nama, sabbassa sammasambuddhatta vimokkhantikananavasena sammasambuddho. Tesampana vibhago upari avibhavissatiti. 1- Yasma pana sabbabuddha sammasambuddhagunenapi samasama, tasma sabbesampi vasena "sammasambuddha"ti aha. Monenati kamam hi moneyyapatipadasankhatena maggananamonena muni nama hoti, idha pana tunhibhavam sandhaya "na monena"ti 2- vuttam. Mulharupoti tuccharuPo. Aviddasuti avinnu. Evarupo hi tunhibhutopi muni nama na hoti. Atha va moneyyamuni nama na hoti, tucchabhavo ca pana ananiva 3- hotiti attho. Yo ca tulamva paggayhati yatha hi tulam gahetva thito atirekam ce hoti, harati, unam ce hoti, pakkhipati, evameva so atirekam haranto viya papam harati parivajjeti, unake pakkhipanto viya kusalam paripureti. Evanca pana karonto silasamadhipannavimuttivimuttinanadassanasankhatam varam uttamameva adaya papani akusalakammani parivajjeti sa muni namati attho. Tena so muniti kasma pana so muniti ce? yam hettha vuttakaranam, tena so Muniti attho. Yo munati ubho loketi yo puggalo imasmim khandhadiloke tulam aropetva minanto viya "ime ajjhattika khandha, ime bahira"tiadina nayena ime ubho atthe munati. Muni tena pavuccatiti tena pana karanena "muni"ti vuccatiyevati attho. Asatancati gathaya ayam sankhepattho:- yvayam akusalakusalappabhedo, asatanca satanca dhammo, tam "ajjhattabahiddha"ti imasmim sabbaloke pavicayananena asatanca satanca natva dhammam. Tassa natatta eva, ragadibhedato sattavidham sangam tanhaditthibhedato duvidham jalanca aticca atikkamitva thito, so tena monasankhatena pavicayananena samannagatatta muni. Devamanussehi pujitoti idam panassa thutivacanam. So hi khinasavamunitta devamanussanam pujaraho hoti, tasma evam vuttoti. @Footnote: 1 cha.Ma. avi bhavissati 2 ka. monenati 3 cha.Ma. annani ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Sallanti mulapadam. Satta sallaniti gananaparicchedo. Ragasallanti ranjanatthena rago ca pilajanakataya antotudanataya dunniharanataya sallancati ragasallam. Dosasalladisupi eseva nayo. Abbulhasalloti mulapadam. Abbuhitasalloti 1- nihatasallo. Uddhatasalloti 2- uddham hatasallo uddharitasallo. Samuddhatasalloti 3- upasaggavasena vutto. Uppatitasalloti luncitasallo. Samuppatitasalloti upasaggavasena. 4- Sakkaccakariti danadikusaladhammanam bhavanaya puggalassa va deyyadhammassa va sakkaccakaranavasena sakkaccakari. Satatabhavakaranena sataccakari. Atthitakaranena atthitakari. Yatha nama kakantako 5- thokam gantva thokam titthati, na nirantaram gacchati, evameva yo puggalo ekadivasam danam datva pujam va katva dhammam va sutva samanadhammam va katva puna cirassam karoti, tam na nirantaram pavatteti. So "asataccakari, anatthitakari"ti vuccati. Ayam evam na karotiti atthitakari. Anolinavuttikoti nirantarakaranasankhatassa vippharassa bhavena na linavuttikoti anolinavuttiko. Anikkhittacchandoti kusalakarane viriyacchandassa anikkhittabhavena anikkhittacchando. Anikkhittadhuroti viriyadhurassa anoropanena anikkhittadhuro, anosakkitamanasoti attho. Yo tattha chando ca vayamo cati yo tesu kusaladhammesu kattukamyatadhammacchando ca payuttasankhato 6- vayamo ca. Ussahanavasena ussaho ca. Adhimattussahanavasena ussolhi ca. Vayamo ceso param gamanatthena. Ussaho ceso pubbangamanatthena. Ussolhi ceso adhimattatthena. Appativani cati anivattana ca. Sati ca sampajannancati saratiti sati. Sampajanatiti sampajannam, samantato pakarehi janatiti attho. Satthakasampajannam sappayasampajannam gocarasampajannam asammohasampajannanti imassa sampajanassa vasena bhedo veditabbo. Atappanti kilesatapanaviriyam. Padhananti uttamaviriyam. Adhitthananti kusalakarane patitthabhavo. Anuyogoti anuyunjanam. Appamadoti nappamajjanam, satiya avippavaso. @Footnote: 1 cha.Ma. abbahitasalloti 2 cha.Ma. uddhatasalloti 3 ka. samuddharitassalloti, @cha.Ma. samuddhatasalloti 4 cha.Ma. upasaggavaseneva 5 Si. kukantako @6 cha.Ma. payattasankhato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Imam lokam nasimsatiti mulapadam. Sakattabhavanti attano attabhavam. Parattabhavanti paraloke attabhavam. Sakarupavedanadayo attano pancakkhandhe, pararupavedanadayo ca paraloke pancakkhandhe. Kamadhatunti kamabhavam. Rupadhatunti rupabhavam. Arupadhatunti arupabhavam. Puna ruparupavasena dukam 1- dassetum kamadhatum rupadhatum ekam katva, arupadhatum ekam katva vuttam. Gatim vati patitthanavasena pancagati vutta. Upapattim vati nibbattivasena catuyoni vutta. Patisandhim vati tinnam bhavanam ghatanavasena patisandhi vutta. Bhavam vati kammabhavavasena. Samsaram vati khandhadinam abbocchinnavasena. Vattam vati tebhumakavattam nasimsatiti. Saddhammapajjotikaya mahaniddesatthakathaya guhatthakasuttaniddesavannana nitthita. ----------------- @Footnote: 1 ka. dukkham


             The Pali Atthakatha in Roman Book 45 page 163-186. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=45&A=3793&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=45&A=3793&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=30              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=29&A=487              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=498              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=498              Contents of The Tipitaka Volume 29 http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]