ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

page7.

[9] Tenupasankamiti kasma upasankami. So kira cintesi "avasesam tava samanassa gotamassa vacanam sameti, matassa pana utthaya annena saddhim kathanam nama natthi, handaham gantva pucchami. Sace katheti, sundaram. No ce katheti, samanam gotamam musavadena nigganhissami"ti imina karanena upasankami. Akottesiti pahari. Janami avusoti matasariram utthahitva kathetum samattham nama natthi, idam katham kathesiti? buddhanubhavena. Bhagava kira korakkhattiyam asurayonito anetva sarire adhimocetva kathapesi. Tameva va matasariram 1- kathapesi, acinteyyo hi buddhavisayo. [10] Tatheva tam vipakanti tassa vacanassa tam vipakam tatheva, udahu noti lingavipallaso kato, tatheva so vipakoti attho. Keci pana "vipakkan"tipi pathanti, nibbattanti attho. Ettha thatva patihariyani samanetabbani. Sabbaneva hetani panca patihariyani honti. "sattame divase marissati"ti vuttam, so tatheva mato, idam pathamam patihariyam. "alasakena"ti vuttam, alasakeneva mato, idam dutiyam. "kalakanjikesu nibbattissati"ti vuttam, tattheva nibbatto, idam tatiyam. "viranatthambhake susane chaddessanti"ti vuttam, tattheva chaddito, idam catuttham. "nibbattatthanato agantva sunakkhattena saddhim kathessati"ti vuttam, 2- so kathesiyeva, idam pancamam patihariyam. Acelakalaramajjhakavatthuvannana [11] Kalaramajjhakoti 3- nikkhantadantamajjako. 4- Namameva va tassetam. Labhaggappattoti labhaggam patto, aggalabham pattoti vuttam hoti. Yasaggappattoti yasaggam aggaparivaram patto. Vattapadaniti vattaniyeva, vattakotthasa va. Samattaniti gahitani. Samadinnaniti tasseva vevacanam. @Footnote: 1 cha.Ma. i. sariram. 2 cha.Ma. vutto 3 cha.Ma....mattuko, Si....matthuko @4 cha.Ma. nikkhantadantamattako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Puratthimena vesalinti vesalito avidure puratthimadisaya. Cetiyanti yakkhacetiyatthanam. Esa nayo sabbattha. [12] Yena aceloti 1- bhagavato vattam katva yena acelo kalaramajjhako tenupasankami. Panham apucchiti gambhiram tilakkhanahatam panham pucchi. Na sampayasiti na samma nanagatiya sampayasi, 2- andho viya visamatthane tattha tattheva pakkhali. Panhanam 3- neva adim, na pariyosanamaddasa. Athava "na sampayasi"ti na sampadesi, sampadetva kathetum nasakkhi. Asampayantoti kupurakkhini 4- parivattetva olokento "asikkhitakassa santike vutthosi, anokasepi pabbajito panham pucchanto vicarasi, apehi ma etasmim thane atthasi"ti vadanto. Kopanca dosanca appaccayanca patvakasiti kuppanakaram kopam, dussanakaram dosam, atutthakarabhutam domanassasankhatam apaccayanca pakatamakasi. Asadiyimhaseti asadayimha 5- ghattayimha. Ma vata no bho ahositi aho vata me na bhaveyya. Mam vata no ahositipi patho. Tattha manti samivacanatthe upayogavacanam, ahosi vata nu mamati attho. Evanca pana cintetva ukkutikam nisiditva "khamatha me bhante"ti tam khamapesi. Sopi ito patthaya annam kinci panham nama na pucchissasiti. Ama na pucchissamiti. Yadi evam gaccha, khamapemi teti tam uyyojesi. [13] Parihitoti paridahito nivatthavattho. Sanucarikoti anucarika vuccati bhariya, sahanucarikaya sanucariko, tam tam brahmacarivattam 6- pahaya sabhariyoti attho. Odanakummasanti suramamsato atirekam odanampi kummasampi bhunjamano. Yasa nihinoti yam labhaggayasaggam patto, tato parihino hutva. [14] "katam hoti uttarimanussadhamma iddhipatihariyan"ti idha sattavattapadatikkamavasena satta patihariyani veditabbani. @Footnote: 1 cha.Ma. acelako 2 cha.Ma. i. payasi 3 cha.Ma. i. na dissati @4 cha.Ma. i. kabarakkhini, ti. kampanakkhini 5 cha.Ma. i. asadiyimha @6 cha.Ma. brahmacariyam, Si. brahmacarivatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Acelapatikaputtavatthuvannana [15] Patikaputtoti patikassa putto. Nanavadenati nanavadena saddhim. Upaddhapathanti yojanam ce, no antare bhaveyya, gotamo addhayojanam, aham addhayojanam. Esa nayo addhayojanadisu. Ekapadavarampi atikkamma gacchato jayo bhavissati, anagacchato parajayoti. Te tatthati te mayam tattha samagatatthane. Taddigunam taddigunahanti tato tato digunam digunam aham karissamiti, bhagavata saddhim patihariyam katum asamatthabhavam janantopi "uttamapurisena saddhim patthapetva asakkontassapi 1- pasamsa 2- hoti"ti natva evamaha. Nagaravasinopi tam sutva "asamattho nama evam na gajjati, addha ayampi araha bhavissati"ti tassa mahantam sakkaramakamsu. [16] Yenaham tenupasankamiti "sunakkhatto kira patikaputto evam vadati"ti assosi. Athassa hinajjhasayatta hinadassanaya cittam udapadi. So bhagavato vattam katva bhagavati gandhakutim pavitthe patikaputtassa santikam gantva pucchi "tumhe kira evarupim katham kathetha"ti. Ama kathemati. Yadi evam "ma cintayittha ma bhayittha vissattha punappunam evam vadetha, aham samanassa gotamassa upatthako, tassa visayam janami, tumhehi saddhim patihariyam katum nasakkhissati, aham samanassa gotamassa kathetva bhayam uppadetva tam annato gahetva gamissami, tumhe ma bhayittha"ti tam assasetva bhagavato santikam gato. Tena vuttam "yenaham tenupasankami"ti. Tam vacanti adisu "aham abuddhova samano buddhomhiti vicarim, abhutameva kathitam naham buddho"ti vadanto tam vacam pajahati nama. Raho nisiditva cintayamano "aham `ettakam kalam abuddhova samano buddhomhi'ti vicarim, itodani patthaya naham buddho"ti cintayanto tam cittam pajahati nama. "aham `ettakam kalam abuddhova samano buddhomhi'ti papikam 3- ditthim gahetva @Footnote: 1 cha.Ma. i. asakkunantassapi. 2 cha.Ma. pasamso 3 cha.Ma. papakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Vicarim, itodani patthaya imam ditthim pajahami"ti pajahanto tam ditthim patinissajjati nama. Evam akaronto pana tam vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim apatinissajjitvati vuccati. Vipateyyati bandhana muttatalapakkam viya givato pateyya, sattadha va pana phaleyya. [17] Rakkhatetanti rakkhatu etam. Ekamsenati nippariyayena. Odharitati bhasita. Acelo ca bhante patikaputtoti evam ekamsena bhagavato vacaya odharitaya sace acelo patikaputto. Viruparupenati vigatarupena. Vigacchitasabhavena rupena attano rupam pahaya adissamanena kayena. Sihabyagghadivasena va vividharupena sammukhibhavam agaccheyya. Tadassa bhagavato musati evam sante bhagavato tam vacanam musa bhaveyyati musavadena nigganhati. Thapetva kira etam na annena bhagava musavadena nigganhitabboti 1-. [18] Dvayagaminiti sarupena atthibhavam, atthena natthibhavanti evam dvayagamini. Alikatucchanipphalavacaya etam adhivacanam. [19] Ajitopi nama licchavinam senapatiti so kira bhagavato upatthako ahosi, so kalamakasi. Athassa sarirakiccam karitva manussa patikaputtam pucchimsu "kuhim nibbatto senapati"ti. So aha "mahaniraye nibbatto"ti. Idanca pana vatva puna aha "tumhakam senapati mama santikam agamma aham tumhakam vacanam akatva samanassa gotamassa vadam patitthapetva niraye nibbattomhi"ti paroditthati. Tenupasankamim 2- diva viharayati ettha "patihariyakaranatthaya"ti kasma na vadati? abhava. Sammukhibhavopi hissa tena saddhim natthi, kuto patihariyakaranam, tasma tatha avatva "divaviharaya"ti aha. @Footnote: 1 cha.Ma., i. niggahitapubbo 2 cha.Ma. i. tenupasankami.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Iddhipatihariyakathavannana [20] Gahapatinecayikati gahapatimahasala. Tesanhi mahadhanadhannanicayo, tasma "necayika"ti vuccanti. Anekasahassati sahassehipi aparimanaganana. Evam mahatim kira parisam thapetva sunakkhattam anno sannipatetum samattho natthi. Teneva bhagava ettakam kalam sunakkhattam gahetva vicari. [21] Bhayanti cittutrasabhayam. Chambhitattanti sakalasariracalanam. Lomahamsoti lomanam uddhaggabhavo. So kira cintesi "aham atimahantam katham kathetva sadevake loke aggapuggalena saddhim pativiruddho, mayham kho pana abbhantare arahattam va patihariyakaranahetu va natthi, samano pana gotamo patihariyam karissati, athassa patihariyam disva mahajano `tvamdani patihariyam katum asakkonto kasma attano pamanam ajanitva loke aggapuggalena saddhim patimallo hutva gajjasi'ti katthaleddudandadihi vihethessati"ti. Tenassa mahajanasannipatanceva tena bhagavato ca agamanam sutva bhayam va chambhitattam va lomahamso va udapadi. So tato dukkha muncitukamo tindukakhanuparibbajakaramam agamasi. Tamattham dassetum atha kho bhaggavati adimaha. Tattha upasankamiti na kevalam upasankami, upasankamitva pana duram addhayojanantaram paribbajakaramam pavittho, tatthapi cittassadam alabhamano antantena avijjhitva 1- aramapaccante ekam gahanatthanam upadharetva pasanaphalake nisidi. Atha bhagava cintesi "sace ayam balo kassacideva katham gahetva idhagaccheyya, ma nassatu balo"ti "nisinnapasanaphalakam tassa sarire allinam hotu"ti adhitthasi. Saha adhitthanacittena tam tassa sarire alliyi. So mahaaddubandhanabandho viya chinnapado viya ca ahosi. Assositi ito cito ca patikaputtam pariyesamana parisa tassa anupadam gantva nisinnatthanam natva agatena annatarena purisena "tumhe kam pariyesatha"ti vutte patikaputtanti. So "tindukakhanuparibbajakarame nisinno"ti vuttavacanena assosi. @Footnote: 1 Ma. avinchitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

[22] Samsappatiti osidati. Tattheva sancarati. Pavala 1- vuccati anisadatthika. [23] Parabhutarupoti parajitarupo, vinattharupo va. [25] Goyugehiti goyuttehi satamattehi va sahassamattehi va yugehi. Avinjeyyamati akaddheyyama. Chijjeranti chijjeyyum. Patikaputto va bandhatthane chijjeyya. [26] Darupattikantevasiti darupattikassa antevaSi. Tassa kira etadahosi "titthatu tava patihariyam, samano gotamo `acelo patikaputto asanapi na vutthahissati'ti aha. Handaham gantva yena kenaci upayena tam asana vutthapemi. Ettavata ca samanassa gotamassa parajayo bhavissati"ti. Tasma evamaha. [27] Sihassati cattaro siha tinasiho ca kalasiho ca pandusiho ca kesarasiho ca. Tesam catunnam sihanam kesarasiho aggatam gato, so idha adhippeto. Migarannoti sabbacatuppadanam ranno. Asayanti nivasam. Sihanadanti abhitanadam. Gocaraya pakkameyyanti aharatthaya pakkameyyam. Varam varanti uttamuttamam, thulam thulanti attho. Mudumamsaniti muduni mamsani. "madhumamsani"ti patho, madhuramamsaniti attho. Ajjhupeyyanti upagaccheyyam. Sihanadam naditvati ye dubbala pana, te palayantuti attano surabhavasannissitena karunnena naditva. [28] Vighasasamvaddhoti vighasena samvaddho, vighasam bhakkhitatirittam mamsam khaditva vaddhito. Dittoti dappito 2- thulasariro, balavati balasampanno. Etadahositi kasma ahosi? asmimanadosena. Tatrayam anupubbikatha:- ekadivasam kira so siho gocarato nivattamano tam singalam bhayena palayamanam disva karunnajato hutva "vayasa ma bhayi, tittha ko nama tvan"ti aha. Jambuko namaham samiti. Vayasa jambuka ito @Footnote: 1 Si. pavula 2 Ma. dabbito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Patthaya mam upatthatum sakkhissasiti. Upatthahissamiti. So tato patthaya upatthati. Siho gocarato agacchanto mahantam mahantam mamsakhandam aharati. So tam khaditva avidure pasanapitthe vasati. So katipahaccayeneva thulasariro mahakhandho jato. Atha nam siho avoca "vayasa jambuka mama vijambhanakale avidure thatva `virodha sami'ti vattam sakkhissasi"ti. Sakkomi samiti. So tassa vijambhanakale tatha karoti. Tena sihassa atireko asmimano hoti. Athekadivasam jarasingalo udakasondiyam paniyam pivanto attano chayam olokento addasa attano thulasarirattanceva mahakhandhattanca. Disvana `jarasingalo jarasingalosmi'ti manam akatva "ahampi siho jato"ti mannamano 1- tato attanava attanam etadavoca "vayasa jambuka yuttam nama tava imina attabhavena parassa ucchitthamamsam khaditum, kim tvam puriso na hosi, sihassapi cattaro pada dve dadha dve kanna ekam nanguttham, tavapi sabbam tatheva, kevalam tava kesarabharamattameva natthi"ti. Tassevam cintayato asmimano vaddhi. Athassa tena asmimanadosena etam "ko cahan"ti adi mannittamahosi. 2- Tattha ko cahanti aham ko, siho migaraja ko, na mama nati, na samiko, kimahantassa nipaccakaram karomiti adhippayo. Singalakamyevati singalaravameva. Bherandakamyevati appiyaamanapasaddameva. Ke ca chave singaleti ko ca lamako singalo. Ke pana sihanadeti ko pana sihanado, singalassa ca sihanadassa ca ko sambandhoti adhippayo. Sugatapadanesuti sugatalakkhanesu. Sugatassa sasanasambhutasu tisu sikkhasu. Katham panesa tattha jivati. Etassa hi cattaro paccaye dadamana siladigunasampannanam sambuddhanam demati denti, esa 3- abuddho samano buddhanam niyamitapaccaye paribhunjanto sugatapadanesu jivati nama. Sugatatirittaniti tesam kira bhojanani dadamana buddhananca buddhasavakananca datva paccha avasesam sayanhasamaye denti. Evamesa sugatatirittani bhunjati @Footnote: 1 cha.Ma. i. manni 2 cha.Ma. i. mannitamahosi 3 Si. tesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Nama. Tathagateti tathagatam arahantam sammasambuddham asadetabbam ghattayitabbam. Athava "tathagate"ti adini upayogabahuvacananeva. Asadetabbanti idampi bahuvacanameva ekavacanam viya vuttam. Asadanati aham buddhena saddhim patihariyam karissamiti ghattana. [29] Samekkhiyanati samekkhitva, mannitvati attho. Amanniti puna amannittha. Kotthuti singalo. [30] Attanam vighase samekkhiyati sondiyam ucchitthodake thulam attabhavam disva. Yava attanam na passatiti yava aham sihavighasasamvaddhitako jarasingaloti evam yathabhutam attanam na passati. Byagghoti mannatiti sihohamasmiti mannati, sihena va samanabalo byagghoyeva ahanti mannati. [31] Bhutvana bheketi avatamanduke khaditva. Khalamusikayoti khalesu musikayo ca khaditva. Katasisu khittani ca kunapaniti susanesu chadditakunapani ca khaditva. Mahavaneti mahante mahavanasmim. Sunnavaneti tucchavane. Vivaddhoti vaddhito. Tatheva so singalakam anaditi evam samvaddhopi migarajahamasmiti mannitvapi yatha pubbe dubbalasingalakale, tatheva so singalaravamyeva araviti. Imayapi gathaya bhekadini bhutva vaddhitasingalo viya labhasakkaragiddho tvanti patikaputtameva ghattesi. Nagehiti hatthihi. [34] Mahabandhanati mahata kilesabandhana mocetva. Mahaviduggati mahaviduggam nama cattaro ogha. Tato uddharitva nibbanathale patitthapetva. Aggannapannattikathavannana [36] Iti bhagava ettakena kathamaggena patihariyam na karotiti padassa anusandhim dassetva idani "na aggannam pannapeti"ti imassa anusandhim dassento aggannancahanti desanam arabhi. Tattha aggannancahanti aham bhaggava aggannanca pajanami lokuppatticariyavattanca. Tanca pajanamiti na kevalam aggannameva, tanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Aggannam pajanami. Tato ca uttaritaram silasamadhito patthaya yava sabbannutanana pajanami. Tanca pajananam na paramasamiti tanca pajanantopi aham idam nama pajanamiti tanhaditthimanavasena na paramasami. Natthi tathagatassa paramasoti dipeti. Paccattamyeva nibbuti viditati attanayeva attani kilesanibbanam viditam. Yadabhijanam tathagatoti yam kilesanibbanam janam jananto. Tathagato. No anayam apajjatiti aviditanibbana titthiya viya anayam dukkham byasanam napajjati. [37] Idani yantam titthiya aggannam pannapenti, tam dassento santi bhaggavati adimaha. Tattha issarakuttam brahmakuttanti issarakatam brahmakatam, issaranimmitam 1- brahmanimmitanti attho. Brahmaeva hi ettha adhipaccabhavena issaroti veditabbo. Acariyakanti acariyabhavam acariyavadam. Tattha acariyavado aggannam. Aggannam pana ettha desitanti katva so aggannantveva vutto. Kathamvihitakanti kena vihitam kinti vihitam. Sesam brahmajale vittharitanayeneva veditabbam. [41] Khiddapadosikanti khiddapadosikamulam. [47] Asatati avijjanena, avijjamanatthenati attho. Tucchati tucchena antosaravirahitena. Musati musavadena. Abhutenati bhutatthavirahitena. Abbhacikkhantiti abhiacikkhanti. Viparitoti viparitasanno viparitacitto. Bhikkhavo cati na kevalam samano gotamoyeva, ye ca assa anusitthim karonti, te bhikkhu ca viparita. Atha yam sandhaya viparitoti vadanti, tam dassetum samano gotamoti adi vuttam. Subham vimokkhanti vannakasinam. Asubhantvevati subhanca asubhanca sabbam asubhanti evam pajanati. Subhantveva tasmim samayeti subhantieva ca tasmim samaye pajanati, na asubham. Bhikkhavo cati ye te evam vadanti, tesam bhikkhavo ca antevasikasamana viparita. Pahotiti samattho patibalo. @Footnote: 1 Si. issaranimittam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

[48] Dukkaram khoti ayam paribbajako yadidam "evam pasanno aham bhante"ti adimaha, tam satheyyena kohannena aha. Evam kirassa ahosi "samano gotamo mayham ettakam dhammakatham kathesi, tamaham sutvapi pabbajitum na sakkomi, maya etassa sasanam patipannasadisena bhavitum vattati"ti. Tato so satheyyena kohannena evamaha. Tenassa bhagava mammam 1- ghattento viya "dukkaram kho etam bhaggava taya annaditthikena"ti adimaha. Tam potthapadasutte vuttatthameva. Sadhukamanurakkhati sutthu anurakkha. Iti bhagava pasadamattanurakkhane paribbajakam niyojesi. Sopi evam mahantam suttantam sutvapi nasakkhi kilesakkhayam katum. Desana panassa ayatim vasanaya paccayo ahosi. Sesam sabbattha uttanatthamevati. Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya patikasuttavannana nitthita. -----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 7-16. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=6&A=159&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=159&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]