ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

page98.

Saddhim kathento "evanhetam cunda hoti"tiadimaha. Tassattho:- cunda evanhetam hoti durakkhatadisabhave dhammavinaye savaka dvedhikajata bhandanadini katva mukhasattihi vitudanta viharanti. Idani yasma aniyyanikasasaneneva niyyanikasasanam pakatam hoti, tasma adito aniyyanikasasanameva dassento idha cunda sattha ca hoti asammasambuddhotiadimaha. Tattha vokkamma ca tamha dhamma vattatiti na nirantaram pureti, okkamitva okkamitva antarantaram katva pavattatiti 1- attho. Tassa te avuso labhati tassa tuyham ete dhammanudhammapatipattiadayo labha. Suladdhanti manussattampi te suladdham. Tatha patipajjatuti evam patipajjatu. Yatha te satthara dhammo desitoti yena te akarena satthara dhammo kathito. Yo ca samadapetiti yo ca acariyo samadapeti. Yanca samadapetiti yam ca antevasim samadapeti. Yo ca samadapitoti yo ca evam samadapito antevasiko. Yatha acariyena samadapitam, tathatthaya patipajjati. Sabbe teti tayopi te. Ettha hi acariyo samadapitatta apunnam pasavati, samadinnantevasiko samadinnatta, patipannako patipannatta. Tena vuttam "sabbe te bahum apunnam pasavanti"ti. Etenupayena sabbavaresu attho veditabbo. [167] Apicettha nayapatipannoti karanapatipanno. Nayam aradhessatiti karanam nipphadessati. Viriyam arabhatiti attano dukkhanibbattakam viriyam karoti. Vuttam hetam "durakkhate bhikkhave dhammavinaye yo araddhaviriyo, so dukkham viharati. Yo kusito, so sukham viharati"ti. Sammasambuddhappaveditadhammavinayadivannana [168] Evam aniyyanikasasanam dassetva idani niyyanikasasanam dassento idha pana cunda sattha ca hoti sammasambudadhotiadimaha. Tattha niyyanikoti maggatthaya phalatthaya ca niyyati. @Footnote: 1 cha.Ma., i. vattati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

[169] Viriyam arabhatiti attano sukhanipphadakam viriyam arabhati. Vuttanhetam "svakkhate bhikkhave dhammavinaye yo kusito, so dukkham viharati. Yo araddhaviriyo, so sukham viharatiti. Savakanutappasatthuvannana [170] Iti bhagava niyyanikasasane sammapatipannakassa kulaputtassa anisamsam 1- dassetva puna desanam vaddhento idha cunda sattha ca loke udapaditiadimaha. Tattha ca avinnapitatthati abodhitattha. Sabbasangahapadakatanti sabbasangahapadehi katam, sabbasangahikam katam na hotiti attho. "sabbasangahapadagatan"tipi patho, na sabbasangahapadesu gatam, na ekasangahajatanti attho. Sappatihirakatanti niyyanikam. Yava devamanussehiti devalokato yava manussaloka suppabhasitam. Anutappo hotiti anutapakaro hoti. Savakananutappasatthuvannana [171] Sattha ca loketi 2- idam tesam anutappanakaradassanattham 3- vuttam. Ananutappo hotiti sattharam agamma savakehi yam pattabbam, tassa pattatta anutapakaro na hoti. Brahmacariyaaparipuradikathavannana [172] Theroti thiro, therakarakehi dhammehi samannagato. "rattannu"tiadini vuttatthaneva. Etehi cevati 4- etehi hettha vuttehi. [173] Pattayogakkhemati catuhi yogehi khematta arahattam idha yogakkhemam nama, tam pattati attho. Alam samakkhatum saddhammassati sammukha gahitatta assa saddhammam samma acikkhitum samattha. @Footnote: 1 cha.Ma., i. pasamsam 2 cha.Ma., i. sattha ca no loke @3 cha.Ma. anutapakaradassanattham 4 cha.Ma., i. ce piti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

[174] Brahmacarinoti brahmacariyavasam vasamana ariyasavaka. Kamabhoginoti gihi sotapanna. "iddhanceva"tiadini mahaparinibbane vittharitaneva. Labhaggayasaggappattanti labhagganceva yasagganca pattam. [175] Santi kho pana me cunda etarahi thera bhikkhu savakati sariputtamoggallanadayo theRa. Bhikkhuniyoti khematheriuppalavannatheriadayo. 1- Upasaka savaka gihi odatavasana 2- brahmacarinoti cittagahapatihatthakaalavakadayo. Kamabhoginoti cullaanathapindikamahaanathapindikadayo. Brahmacariniyoti nandamatadayo. Kamabhoginiyoti khujjuttaradayo. [176] Sabbakarasampannanti sabbakaranasampannam. Idameva tanti idameva brahmacariyam, idameva dhammam samma hetuna nayena vadamano vadeyya. Uddakassudanti 3- uddako sudam. Passam na passatiti passanto na passati. So kira imam panaham mahajanam pucchi. Tehi "na janama acariya kathehi no"ti vutto so aha "gambhiro ayam panho aharasappaye sati thokam cintetva sakka kathetun"ti. Tato tehi cattaro mase mahasakkare kate tam panham kathento kinci passam na passatitiadimaha. Tattha sadhunisitassati sutthu nisitassa tikhinassa, sunisitakhurassa kira talam pannayati, dhara na pannayatiti ayamettha attho. Sangayitabbadhammavannana [177] Sangamma samagammati sangantva samagantva. Atthena attham byanjanena byanjananti atthena saha attham byanjanenapi saha byanjanam samanentehiti attho. Sangayitabbanti vacetabbam sajjhayitabbam. Yathayidam brahmacariyanti yatha idam sakalam sasanabrahmacariyam. @Footnote: 1 cha.Ma., i. khematheriuppalavannatheriadayo. 2 cha.Ma., i. odatavatthavasana @3 cha.Ma. uddakassudam, i. uddaka sudam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Sannapetabbavidhivannana [178] Tatra ceti tatra samghamajjhe, tassa va bhasite. Atthanceva miccha ganhati, byanjanani ca miccha ropetiti "cattaro satipatthana"ti ettha arammanam "satipatthanan"ti attham ganhati. "satipatthanani"ti byanjanam ropeti. Imassa nu kho avuso atthassati "satiyeva satipatthanan"ti atthasasa cattaro "satipatthana"ti kinnukho imani byanjanani, udahu "cattari satipatthanani"ti etani va byanjanani upapannatarani allinatarani. Imesanca 1- byanjanananti "cattaro satipatthana"ti byanjananam "satiyeva satipatthanan"ti kimnukho ayam attho, udahu "arammanam satipatthanan"ti eso atthoti. Imassa kho avuso atthassati "arammanam satipatthanan"ti imassa atthassa. Ya 2- ceva etaniti yanieva 3- etani maya vuttani. Ya 4- ceva esoti yo ceva esa maya vutto. So neva ussadetabboti tumhehi tava samma atthe ca samma byanjane ca thatabbam. So pana neva ussadetabbo, na apasadetabbo. Sannapetabboti janapetabbo. Tassa ca atthasati "satiyeva satipatthanan"ti atthassa ca. Tesanca baynjanananti "satipatthana"ti byanjananam. Nisantiyati nisamanattham dharanattham. Imina nayena sabbavaresu attho veditabbo. [181] Tadisanti tumhadisam. Atthupetanti atthena upetam atthassa vinnataram. Byanjanupetanti byanjanehi upetam byanjananam vinnataram. Evam etam bhikkhum pasamsatha. Eso hi bhikkhu na tumhakam savako nama, buddho nama esa cundati. Iti bhagava bahussutam bhikakhum attano thane thapeti. Paccayanunnatakaranadivannana [182] Idani tatopi uttaritaram desanam vaddhento na vo aham cundatiadimaha. Tattha ditthadhammika asava nama idha loke paccayahetu @Footnote: 1 i., ka. imesam va, Si. imesam 2 ka. yani, Si. yam @3 cha.Ma. yaniceva, i. yaneva 4 i., ka. yo, Si. yam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Uppajjanaka asava. Samparayika asava nama paraloke bhandanahetu uppajjanaka asava. Samvarayati yatha te na pavisanti, evam pidahanaya. Patighatayati mulaghatena patihananaya. Alam vo tam yavadeva sitassa patighatayati tam tumhakam sitassa patighataya samattham. Idam vuttam hoti, yam vo maya civaram anunnatam, tam parupitva dappam va manam va kurumana viharissathati na anunnatam, tam pana parupitva sitapatighatadini katva sukham samanadhammayoniso- manasikaram karissathati anunnatam, yatha ca civaram, evam pindapatadayopi. Anupadavannana 1- panettha visuddhimagge vuttanayeneva veditabba. Sukhallikanuyogavannana [183] Sukhallikanuyoganti sukhaalliyananuyogam, 2- sukhasevanadhimuttatanti attho. Sukhetiti sukhitam karoti. Pinetiti pinitam thulam karoti. Khinasavaabhabbatthanavannana [186] Atthitadhammati atthitasabhava. 3- Jivha no atthiti yam yam icchanti, tam tam kathenti, kadaci maggam kathenti, kadaci phalam kadaci nibbananti adhippayo. Janatati sabbannutananena janantena. Passatati pancahi cakkhuhi passantena. Gambhiranemoti gambhiram bhumim anupavittho. Sunikhatoti sutthu nikhato. Evameva kho avusoti evam khinasavo abhabbo navatthanani 4- ajjhacaritum. Tasmim ajjhacare 5- acalo 6- asampavedhi. Tattha sancicca panam jivita voropanadisu sotapannadayopi abhabba. Sannidhikarakam kame paribhunjitunti vatthukame ca kilesakame ca sannidhim katva paribhunjitum. Seyyathapi pubbe agarikabhutoti yatha pubbe gihibhuto paribhunjati, evam paribhunjitum abhabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. anupadasamvannana 2 cha.Ma. sukhalliyananuyogam, i. sukham alliyananuyogam @3 cha.Ma., i. nitthitasabhava 4 cha.Ma., i. nava thanani 5 cha.Ma. anajjhacaro, @i. ajjhacaro 6 i. acelo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Panhabyakaranavannana [187] Agaramajjhe vasanta hi sotapannadayo ca yavajivam gihibyanjanena titthanti. Khinasavo pana arahattam patvava manussabhuto parinibbayati va pabbajati va. Catummaharajikadisu kamavacaradevesu muhuttampi na titthati. Kasma? vivekatthanassa abhava. Bhummadevattabhave pana thito arahattam patvapi titthati. Tassa ca 1- vasena ayam panho agato. Bhinnadosatta panassa bhikkhubhavo veditabbo. Atirakanti atiram aparicchedam mahantam. No ca kho anagatanti anagatam pana addhanam arabbha evam na pannapeti, atitameva manne samano gotamo janati, na anagatam. Tatha hissa atite addhachakkasatajatakanussaranam 2- pannayati. Anagate evam bahuanussaranam na pannayatiti imamattham mannamana evam vadeyyum. Tayidam kim suti anagate apannapanam kimnukho. Kathamsuti kena nu kho karanena ajanantoyeva nu kho anagatam nanussarati, ananussaritukamataya nanussaratiti. Annavihitakena nanadassanenati paccakkham viya katva dassanasamatthataya dassanabhutena nanena annatthavihitakena nanena annam arabbha pavattamanam nanadassanam sangahetabbam pannapetabbam mannanti. Te hi carato ca titthato ca suttassa ca jagarassa ca satatam samitam nanadassanam paccupatthitam mannanti, tadisanca nanam nama natthi. Tasma yathariva bala abyatta, evam mannantiti veditabba. Satanusariti pubbenivasanussatisampayuttam. Yavatakam akankhatiti yattakam natum icchati, tattakam janissamiti nanam peseti. 3- Athassa dubbalapattapute pakkhittanaraco 4- viya appatihatam anivaritam nanam gacchati, tena yavatakam akankhati tavatakam anussarati. Bodhijanti bodhimule jatam. Nanam uppajjatiti catumaggananam uppajjati. Ayamantima jatiti tena nanena jatimulassa pahinatta puna ayamantima jati. Natthidani punabbhavoti aparampi nanam uppajjati. @Footnote: 1 cha.Ma., i. casaddo na dissati 2 cha.Ma. addhachattha... 3 cha.Ma. pesesi @4 cha.Ma. pakkhandanaraco, i. pakkhantanaraco

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Anatthasanhitanti na idhalokattham va paralokattham va nissitam. Na tam tathagato byakarotiti tam bharatayuddhasitaharanasadisam aniyyanikakatham tathagato na katheti. Bhutam taccham anatthasanhitanti rajakathaditiracchanakatham. Kalannu tathagato hotiti kalam janati. Sahetukam sakaranam katva yuttappattakaleyeva katheti. [188] Tasma tathagatoti vuccatiti yatha yatha gaditabbam, tatha tatheva gadanato dakarassa takaram katva tathagatoti vuccatiti attho. Ditthanti rupayatanam. Sutanti saddayatanam. Mutanti mutva patvava gahetabbato gandhayatanam rasayatanam photthabbayatanam. Vinnatanti sukhadukkhadidhammayatanam. Pattanti pariyesitva va apariyesitva va pattam. Pariyesitanti pattam va appattam va pariyesitam. Anuvicaritam manasati cittena anusancaritam. "tathagatena abhisambuddhan"ti imina etam dasseti, yanhi aparimanasu lokadhatusu imassa sadevakassa lokassa nilam pitakantiadi ruparammanam cakkhudvare apatham agacchati, "ayam satto imasmim khane imam nama ruparammanam disva sumano va dummano va majjhatto va jato"ti sabbam tam tathagatassa evam abhisambuddham. Tatha yam aparimanasu lokadhatusu imassa sadevakassa lokassa bherisaddo mudingasaddotiadi saddarammanam sotadvare apatham agacchati. Mulagandho tacagandhotiadi gandharammanam ghanadvare apatham agacchati. Mularaso khandharasotiadi rasarammanam jivhadvare apatham agacchati. Kakkhalam mudukantiadi pathavidhatutejodhatu- vayodhatubhedam photthabbarammanam kayadvare apatham agacchati, "ayam satto imasmim khane imam nama photthabbarammanam phusitva sumano va dummano va majjhatto va jato"ti sabbam tam tathagatassa evam abhisambuddham. Tatha yam aparimanasu lokadhatusu imassa sadevakassa lokassa sukhadukkhadibhedam dhammarammanam manodvarassa apatham agacchati, "ayam satto imasmim khane idam nama dhammarammanam vijanitva sumano va dummano va majjhatto va jato"ti sabbam tam tathagatassa evam abhisambuddham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Yanhi cunda imesam sattanam dittham sutam mutam vinnatam tattha tathagatena adittham va assutam va amutam va avinnatam va natthi. Imassa pana 1- mahajanassa pariyesitva pattampi atthi, pariyesitva appattampi atthi. Apariyesitva pattampi atthi, apariyesitva appattampi atthi. Sabbampi tam tathagatassa appattam nama natthi, nanena asacchikatam nama. "tasma tathagatoti vuccati"ti. Yam thanam 2- yatha loke na gatam tassa tatheva gatatta "tathagato"ti vuccati. Paliyam pana abhisambuddhanti vuttam, tam gatasaddena ekattham. Imina nayena sabbavaresu "tathagato"ti nigamanassa attho veditabbo. Tassa yutti brahmajale tathagatasaddavitthare vuttayeva. Abyakatatthanavannana [189] Evam attano asamatam anuttaratam sabbannutam dhammarajabhavam kathetva idani "puthusamanabrahmananam laddhisu maya annatam adittham nama natthi, sabbam mama nanassa antoyeva pavattati"ti sihanadam nadanto thanam kho panetam cunda vijjatiti adimaha. Tattha tathagatoti satto. Nahetam avuso atthasanhitan idhalokaparalokatthasanhitam na hoti. Na dhammasanhitanti navalokuttaradhammanissitam na hoti. Na adibrahmacariyakanti sikkhattayasangahitassa sakalasasanabrahmacariyassa adibhutam na hotam. Byakatatthanavannana [190] Idi dukkhanti khotiadisu tanham thapetva avasesa tebhumika dhamma idam dukkhanti byakatam. Tasseva dukkhassa pabhavika janika tanha dukkhasamudayoti byakatam ubhinnam appavatti dukkhanirodhoti byakatam. Dukkhaparijanano samudayapajahano nirodhasacchikarano ariyamaggo dukkhanirodhagaminipatipadati byakatam. @Footnote: 1 cha.Ma. panasaddo na dissati 2 cha.Ma., i. thananti na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

"etanhi avuso atthasanhitan"tiadisu etam idhalokaparalokatthanissitam navalokuttaradhammanissitam sakalasasanabrahmacariyassa adi padhanam pubbangamanti ayamattho. Pubbantasahagataditthinissayavannana [191] Idani yantam maya na byakatam, tam ajanantena na byakatanti ma evam sannamakamsu. Janantova aham evam "etasmim byakatepi attho natthi"ti na byakarim. Yam pana yatha byakatabbam, tam maya byakatamevati sihanadam nadanto puna yepi te cundatiadimaha. Tattha ditthiyova ditthinissaya, ditthinissitaka ditthigatikati attho. Idameva saccanti idameva dassanam saccam. Moghamannanti annesam vacanam mogham. Asayamkaroti asayamkato. [192] Tatrati tesu samanabrahmanesu. Atthi nukho idam avuso vuccatiti avuso yam tumhehi sassato atta ca loko cati vuccati, idamatthi nukho udahu natthiti evam ahante pucchamiti attho. Yanca kho te evamahamsuti yam pana te "idameva saccam moghamannan"ti vadanti, tantesam nanujanami. Pannattiyati ditthipannattiya. Samasamanti samena nanena samam. Yadidam adhipannattiti ya ayam adhipannatti nama. Ettha ahameva bhiyyo uttaritaro na maya samo atthi. Tattha yanca vuttam "pannattiyati yanca adhipannatti"ti ubhayametam atthato ekam. Bhedato hi pannatti adhipannattiti dvayam hoti. Tattha pannatti nama ditthipannatti. Adhipannatti nama khandhapannatti dhatupannatti ayatanapannatti indriyapannatti saccapannatti puggalapannattiti evam vutta cha pannattiyo. Idha pana pannattiyati etthapi pannatti ceva adhipannatti ca adhippeta, adhipannattiti etthapi. Bhagava hi pannattiyapi anuttaro, adhipannattiyapi anuttaro. Tenaha "ahameva tattha bhiyyo yadidam adhipannatti"ti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Aparantasahagataditathinissayavannana [196] Pahanayati pajahanatthaya. 1- Samatikkamayati tasseva vevacanam. Desitati kathita. Pannattati thapita. Satipatthanabhavanaya hi ghanavinibbhogam katva sabbadhammesu yathavato 2- ditthesu "suddhasankharapunjo yam nayidha sattupalabbhati"ti sannitthanato sabbaditthinissayanam pahanam hotiti. Tena vuttam "ditthinissayanam pahanaya samatikkamaya evam maya ime cattaro satipatthana desita pannatta"ti. Sesam sabbattha uttanatthamevati. Pasadikasuttavannana nitthita ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 98-107. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=6&A=2459&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=2459&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=94              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=2537              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=2684              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=2684              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]