ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๑)

หน้าที่ ๒๔๙.

อาทีนวํ อปสฺสนฺโต นิทฺโทสสญฺญี อโหสิ ฯ เตน วุตฺตํ อนาทีนวทสฺโสติ ฯ ปุราณทุติยิกายาติ ภุมฺมวจนํ ฯ อภิวิญฺญาเปสีติ ปวตฺเตสิ ฯ ปวตฺตนาปิ หิ กายวิญฺญตฺติโจปนโต วิญฺญาปนาติ วุจฺจติ ฯ ติกฺขตฺตุํ อภิวิญฺญาปนํ เจส คพฺภสณฺฐานสนฺนิฏฺฐานตฺถมกาสีติ เวทิตพฺโพ ฯ สา เตน คพฺภํ คณฺหีติ สาปิ เตเนว อชฺฌาจาเรน คพฺภํ คณฺหิ น อญฺญถา ฯ กึ ปน อญฺญถาปิ คพฺภคฺคหณํ โหตีติ ฯ โหติ ฯ กถํ ฯ กายสํสคฺเคน โจลคฺคหเณน อสุจิปาเนน นาภิปรามสเนน ทสฺสเนน สทฺเทน คนฺเธน ฯ อิตฺถิโย หิ เอกจฺจา อุตุสมเย ฉนฺทราครตฺตา ปุริสานํ หตฺถคฺคาหเวณิคฺคาหองฺคปจฺจงฺคปรามสนํ สาทิยนฺติโยปิ คพฺภํ คณฺหนฺติ ฯ เอวํ กายสํสคฺเคน คพฺภคฺคหณํ โหติ ฯ อุทายิตฺเถรสฺส ปน ปุราณทุติยิกา ภิกฺขุนี ตํ อสุจึ เอกเทสํ มุเขน อคฺคเหสิ เอกเทสํ โจลเกเนว สทฺธึ องฺคชาเต ปกฺขิปิ ฯ สา เตน คพฺภํ คณฺหิ ฯ เอวํ โจลคฺคหเณน คพฺภคฺคหณํ โหติ ฯ มิคสิงฺคตาปสสฺส มาตา มิคี อุตุสมเย ตาปสสฺส ปสฺสาวฏฺฐานํ อาคนฺตฺวา สสมฺภวํ ปสฺสาวํ ปิวิ ฯ สา เตน คพฺภํ คณฺหิตฺวา มิคสิงฺคํ วิชายิ ฯ เอวํ อสุจิปาเนน คพฺภคฺคหณํ โหติ ฯ สามสฺส ปน โพธิสตฺตสฺส มาตาปิตูนํ จกฺขุปริหานึ ญตฺวา สกฺโก ปุตฺตํ ทาตุกาโม ทุกุลกปณฺฑิตํ อาห วฏฺฏติ ตุมฺหากํ เมถุนธมฺโมติ ฯ อนตฺถิกา มยํ เอเตน อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตมฺหาติ ฯ เตนหิ อิมิสฺสา อุตุสมเย องฺคุฏฺเฐน นาภึ ปรามเสยฺยาถาติ ฯ โส ตถา อกาสิ ฯ สา เตน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๐.

คพฺภํ คณฺหิตฺวา สามตาปสทารกํ วิชายิ ฯ เอวํ นาภิปรามสเนน คพฺภคฺคหณํ โหติ ฯ เอเตเนว นเยน มณฺฑพฺยสฺส จ จณฺฑปฺปชฺโชตสฺส จ วตฺถุ เวทิตพฺพํ ฯ กถํ ทสฺสเนน โหตีติ อิเธกจฺจา อิตฺถี อุตุสมเย ปุริสสํสคฺคํ อลภมานา ฉนฺทราควเสน อนฺโตเคหคตา ปุริสํ อุปนิชฺฌายติ ราโชโรธา วิย ฯ สา เตน คพฺภํ คณฺหาติ ฯ เอวํ รูปทสฺสเนน คพฺภคฺคหณํ โหติ ฯ พลากาสุ ปน ปุริโส นาม นตฺถิ ฯ ตา อุตุสมเย เมฆสทฺทํ สุตฺวา คพฺภํ คณฺหนฺติ ฯ กุกฺกุฏิโยปิ กทาจิ เอกสฺส กุกฺกุฏสฺส สทฺทํ สุตฺวา พหุกาปิ คพฺภํ คณฺหนฺติ ฯ ตถา คาวี อุสภสฺส ฯ เอวํ สทฺเทน คพฺภคฺคหณํ โหติ ฯ คาวีเยว จ กทาจิ อุสภคนฺเธน คพฺภํ คณฺหนฺติ ฯ เอวํ คนฺเธน คพฺภคฺคหณํ โหติ ฯ อิธ ปนายํ อชฺฌาจาเรน คพฺภํ คณฺหิ ฯ ยํ สนฺธาย วุตฺตํ มาตาปิตโร จ สนฺนิปติตา โหนฺติ มาตา จ อุตุนี โหติ คนฺธพฺโพ จ ปจฺจุปฏฺฐิโต โหติ เอวํ ติณฺณํ สนฺนิปาตา คพฺภสฺสาวกฺกนฺติ โหตีติ ฯ ภุมฺมา เทวา สทฺทมนุสฺสาเวสุนฺติ ยสฺมา นตฺถิ โลเก รโห นาม ปาปกมฺมํ ปกุพฺพโต สพฺพปฐมํ หิสฺส ตํ ปาปํ อตฺตา ชานาติ ตโต อารกฺขเทวตา อถญฺญาปิ ปรจิตฺตวิทุนิโย เทวตา ตสฺมาสฺส ปรจิตฺตวิทู สกลวนสณฺฑสนฺนิสฺสิตา ภุมฺมา เทวา ตํ อชฺฌาจารํ ทิสฺวา สทฺทมนุสฺสาเวสุํ ยถา อญฺเญปิ เทวา สุณนฺติ ตถา นิจฺฉาเรสุํ ฯ กินฺติ ฯ นิรพฺพุโท วต โภ ฯเปฯ อาทีนโว อุปฺปาทิโตติ ฯ ตสฺสตฺโถ เวรญฺชกณฺเฑ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๑.

ภุมฺมานํ เทวานํ สทฺทํ สุตฺวา จาตุมฺมหาราชิกาติ เอตฺถ ปน ภุมฺมานํ เทวานํ สทฺทํ อากาสฏฺฐเทวตา อสฺโสสุํ อากาสฏฺฐานํ จาตุมฺมหาราชิกาติ อยมนุกฺกโม เวทิตพฺโพ ฯ พฺรหฺมกายิกาติ อสญฺญิสตฺเต จ อรูปาวจเร จ ฐเปตฺวา สพฺเพปิ พฺรหฺมาโน อสฺโสสุํ สุตฺวา จ สทฺทมนุสฺสาเวสุนฺติ เวทิตพฺพา ฯ อิติห เตน ขเณนาติ เอวํ เตน สุทินฺนสฺส อชฺฌาจารกฺขเณน ฯ เตน มุหุตฺเตนาติ อชฺฌาจารมุหุตฺเตเนว ฯ ยาว พฺรหฺมโลกาติ ยาว อกนิฏฺฐพฺรหฺมโลกา ฯ อพฺภุคฺคญฺฉีติ อภิอุคฺคญฺหิ อพฺภุฏฺฐาสิ ฯ เอกโกลาหลมโหสีติ อตฺโถ ฯ ปุตฺตํ วิชายีติ สุวณฺณพิมฺพสทิสํ ปจฺฉิมภวิกสตฺตํ ชเนสิ ฯ พีชโกติ นามํ อกํสูติ น อญฺญํ นาม กาตุมทํสุ พีชกมฺปิ เทหีติ ปิตามหิยา วุตฺตภาวสฺส ปากฏตฺตา พีชโกเตฺวสฺส นามํ โหตูติ พีชโกติ นามมกํสุ ฯ ปุตฺตสฺส นามวเสเนว มาตาปิตูนํปิสฺส นามมกํสุ ฯ เต อปเรน สมเยนาติ พีชกญฺจ พีชกมาตรญฺจ สนฺธาย วุตฺตํ ฯ พีชกสฺส กิร สตฺตฏฺฐวสฺสกาเล ตสฺส มาตา ภิกฺขุนีสุ โส จ ภิกฺขูสุ ปพฺพชิตฺวา กลฺยาณมิตฺเต อุปนิสฺสาย อรหตฺเต ปติฏฺฐหึสุ ฯ เตน วุตฺตํ อุโภ อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ สจฺฉากํสูติ ฯ {๓๗} เอวํ มาตาปุตฺตานํ ปพฺพชฺชา สผลา อโหสิ ฯ ปิตา ปนสฺส วิปฏิสาราภิภูโต วิหาสิ ฯ เตน วุตฺตํ อถโข อายสฺมโต สุทินฺนสฺส อหุเทว กุกฺกจฺจนฺติอาทิ ฯ ตตฺถ อหุเทวาติ อหุเอว ฯ ทกาโร ปทสนฺธิกโร ฯ อโหสิเอวาติ อตฺโถ ฯ กุกฺกุจฺจนฺติ อชฺฌาจารเหตุโก ปจฺฉานุตาโป ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๒.

วิปฏิสาโรติปิ ตสฺเสว นามํ ฯ โส หิ วิญฺญูหิ อกตฺตพฺพตาย กุจฺฉิตกิริยาภาวโต กุกฺกุจฺจํ กตํ อชฺฌาจารํ นิวตฺเตตุํ อสมตฺถตาย ตํ ปฏิจฺจ วิรูปสรณภาวโต วิปฏิสาโรติ วุจฺจติ ฯ อลาภา วต เมติ มยฺหํ วต อลาภา ฯ เย ฌานาทีนํ คุณานํ อลาภา นาม เต มยฺหํ น อญฺญสฺสาติ อธิปฺปาโย ฯ น วต เม ลาภาติ เยปิ เม ปฏิลทฺธา ปพฺพชฺชาสรณคมนสิกฺขาสมาทานคุณา เตปิ เนว มยฺหํ ลาภา อชฺฌาจารมลินตฺตา ฯ ทุลฺลทฺธํ วต เมติ อิทํ สาสนํ ลทฺธมฺปิ เม ทุลฺลทฺธํ ฯ น วต เม สุลทฺธนฺติ ยถา อญฺเญสํ กุลปุตฺตานํ เอวํ น วต เม สุลทฺธํ ฯ กสฺมา ฯ โยหํ เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย ฯเปฯ พฺรหฺมจริยํ จริตุนฺติ ฯ พฺรหฺมจริยนฺติ สิกฺขาตฺตยสงฺคหิตํ มคฺคพฺรหฺมจริยํ ฯ กิโส อโหสีติ ขาทิตุํ วา ภุญฺชิตุํ วา อสกฺโกนฺโต ตนุโก อโหสิ อปฺปมํสโลหิโต ฯ อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโตติ สญฺชาตุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกภาโว ปณฺฑุปลาสปฏิภาโค ฯ ธมนิสณฺฐตคตฺโตติ ๑- ปริยาทินฺนมํสโลหิตตฺตา สิราชาเลเนว สนฺถริตคตฺโต ฯ อนฺโตมโนติ อนุโสจนวเสน อพฺภนฺตเรเยว ฐิตจิตฺโต ฯ หทยวตฺถุํ นิสฺสาย วตฺตนวเสน ปน สพฺเพปิ อนฺโตมนาเยว ฯ ลีนมโนติ อุทฺเทเส ปริปจฺฉาย กมฺมฏฺฐาเน อธิสีเล อธิจิตฺเต อธิปญฺญาย วตฺตปฏิวตฺตปูรเณ จ นิกฺขิตฺตธุโร อวิปฺผาริโก ฯ อญฺญทตฺถุํ โกสชฺชวเสเนว ลีโน สงฺกุฏิโต มโน อสฺสาติ ลีนมโน ฯ ทุกฺขีติ เจโตทุกฺเขน ทุกฺขี ฯ ทุมฺมโนติ โทเสน ทุฏฺฐมโน วิรูปมโน วา โทมนสฺสาภิภูตตาย ฯ ปชฺฌายีติ @เชิงอรรถ: ๑. ปาลิยมฺปน ธมนิสนฺถตคตฺโตติ ทิสฺสติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๓.

วิปฏิสารวเสน วหจฺฉินฺโน วิย คทฺรโภ ตํตํ จินฺตยิ ฯ {๓๘} สหายกา ภิกฺขูติ ตํ เอวํภูตํ คณสงฺคณิกาปปญฺเจน วีตินาเมนฺตํ ทิสฺวา ยสฺส วิสฺสาสิกา กถาผาสุกา ภิกฺขู เต นํ เอตทโวจุํ ฯ ปีนินฺทฺริโยติ ปสาทปฺปติฏฺฐาโนกาสสฺส สมฺปุณฺณตฺตา ปริปุณฺณจกฺขาทิอินฺทฺริโย ฯ โส ทานิ ตฺวนฺติ เอตฺถ ทานีติ นิปาโต ฯ โส ปน ตฺวนฺติ วุตฺตํ โหติ ฯ กจฺจิ โน ตฺวนฺติ กจฺจิ นุ ตฺวํ ฯ อนภิรโตติ อุกฺกณฺฐิโต คิหิภาวํ ปฏฺฐยมาโนติ อตฺโถ ฯ ตสฺมา ๑- ตเมว อนภิรตึ ปฏิกฺขิปนฺโต อาห น โข อหํ อาวุโส อนภิรโตติ ฯ อธิกุสลานํ ปน ธมฺมานํ ภาวนาย อภิรโตวาหนฺติ ๒- ฯ อตฺถิ เม ปาปกมฺมํ กตนฺติ มยา กตํ เอกํ ปาปกมฺมํ อตฺถิ อุปลพฺภติ สํวิชฺชติ นิจฺจกาลํ อภิมุขํ วิย เม ติฏฺฐติ ฯ อถ นํ ปกาเสนฺโต ปุราณทุติยิกายาติอาทิมาห ฯ อลํ หิ เต อาวุโส สุทินฺน กุกฺกุจฺจายาติ อาวุโส สุทินฺน ตุยฺเหตํ ปาปกมฺมํ อลํ สมตฺถํ กุกฺกุจฺจาย ฯ ปฏิพลํ กุกฺกุจฺจมุปฺปาเทตุนฺติ วุตฺตํ โหติ ฯ ยํ ตฺวนฺติอาทิมฺหิ เยน ปาเปน ตฺวํ นาสกฺกิสฺสสิ พฺรหฺมจริยํ จริตุํ ตํ เต ปาปํ อลํ กุกฺกุจฺจายาติ เอวํ สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ ฯ อถ นํ อนุสาสนฺตา นนุ อาวุโส ภควตาติอาทิมาหํสุ ฯ ตตฺถ นนูติ อนุมติครหตฺเถ นิปาโต ฯ อเนกปริยาเยนาติ อเนกการเณน ฯ วิราคายาติ วิราคตฺถาย ฯ โน สราคายาติ @เชิงอรรถ: ๑. อิติ ปทํ ยสฺมา โส กุกฺกุจฺจการณา ตถารูโป โหติ น อนภิรติวเสนาติ เอวมาทิกํ @อตฺถํ โชเตติ ฯ โส นฏฺโฐ โหติ มญฺเญ ฯ ๒. อธิปฺปาโยติ ปเทน ภวิตพฺพํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๔.

โน ราเคน รญฺชนตฺถาย ฯ ภควตา หิ อิมํ เม ธมฺมํ สุตฺวา สตฺตา สพฺพภวโภเคสุ วิรชฺชิสฺสนฺติ โน รญฺชิสฺสนฺตีติ เอตทตฺถาย ธมฺโม เทสิโตติ อธิปฺปาโย ฯ เอส นโย สพฺพปเทสุ ฯ อิทํ ปเนตฺถ ปริยายวจนมตฺตํ ฯ วิสํโยคายาติ กิเลเสหิ วิสํยุชฺชนตฺถาย ฯ โน สํโยคายาติ น สํยุชฺชนตฺถาย ฯ อนุปาทานายาติ อคฺคหณตฺถาย ฯ โน สอุปาทานายาติ น สงฺคหณตฺถาย ฯ ตตฺถ นาม ตฺวนฺติ ตสฺมึ นาม ตฺวํ ฯ สราคาย เจเตสฺสสีติ สห ราเคน วตฺตมานาย เมถุนธมฺมาย เจเตสฺสสิ กปฺเปสฺสสิ ฯ เอตทตฺถํ วายมิสฺสสีติ อตฺโถ ฯ เอส นโย สพฺพตฺถ ฯ ปุน ราควิราคาทีนิ นวปทานิ นิพฺพฏฺฏิตโลกุตฺตรนิพฺพานเมว สนฺธาย วุตฺตานิ ฯ ตสฺมา ราคาวิราคายาติ วา มทนิมฺมทนายาติ วา วุตฺเตปิ นิพฺพานตฺถายาติ เอวเมว อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ ฯ นิพฺพานํ หิ ยสฺมา ตํ อาคมฺม อารพฺภ สนฺธาย ปฏิจฺจ ราโค วิรชฺชติ น โหติ ตสฺมา ราควิราโคติ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา ปน ตํ อาคมฺม มานมทปุริสมทาทโย มทา นิมฺมทา อมทา โหนฺติ วินสฺสนฺติ ตสฺมา มทนิมฺมทนนฺติ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา จ ตํ อาคมฺม สพฺพาปิ กามปิปาสา วินยํ อพฺภตฺถํ ยาติ ตสฺมา ปิปาสวินโยติ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา ปน ตํ อาคมฺม ปญฺจกามคุณาลยา สมุคฺฆาตํ คจฺฉนฺติ ตสฺมา อาลยสมุคฺฆาโตติ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา ปน ตํ อาคมฺม เตภูมิกวฏฺฏํ อุปจฺฉิชฺชติ ตสฺมา วฏฺฏูปจฺเฉโทติ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา ปน ตํ อาคมฺม สพฺพโส ตณฺหา ขยํ คจฺฉติ วิรชฺชติ นิรุชฺฌติ จ ตสฺมา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๕.

ตณฺหกฺขโย วิราโค นิโรโธติ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา ปเนตํ จตสฺโส โยนิโย ปญฺจ คติโย สตฺต วิญฺญาณฏฺฐิติโย นว สตฺตาวาเส อปราปรภาวาย วินนโต อาพนฺธนโต สํสิพฺพนโต วานนฺติ ลทฺธโวหาราย ตณฺหาย นิกฺขนฺตํ นิสฺสฏํ วิสํยุตฺตํ ตสฺมา นิพฺพานนฺติ วุจฺจตีติ ฯ กามานํ ปหานํ อกฺขาตนฺติ วตฺถุกามานํ กิเลสกามานญฺจ ปหานํ วุตฺตํ ฯ กามสญฺญานํ ปริญฺญาติ สพฺพาสมฺปิ กามสญฺญานํ ญาตตีรณปหานวเสน ติวิธา ปริญฺญา อกฺขาตา ฯ กามปิปาสานนฺติ กาเมสุ ปาตพฺยตานํ กาเม วา ปาตุมิจฺฉานํ ฯ กามวิตกฺกานนฺติ กามูปสํหิตานํ วิตกฺกานํ ฯ กามปริฬาหานนฺติ ปญฺจกามคุณิกราควเสน อุปฺปนฺนปริฬาหานํ อนฺโตทาหานํ ฯ อิเมสุ ปญฺจสุ ฐาเนสุ กิเลสกฺขยกโร โลกุตฺตรมคฺโคว กถิโต ฯ สพฺพปฐเมสุ ปน ตีสุ ฐาเนสุ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสโก มคฺโค กถิโตติ เวทิตพฺโพ ฯ เนตํ อาวุโสติ เอตํ อาวุโส ตว ปาปกมฺมํ อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย เอวรูปานํ ปสาทตฺถาย น โหติ ฯ อถเขฺวตนฺติ อถโข เอตํ ฯ อถ เขตนฺติปิ ปาโฐ ฯ อญฺญถตฺตายาติ ปสาทญฺญถาภาวาย วิปฏิสาราย โหติ ฯ เย มคฺเคน อนาคตสทฺธา เตสํ วิปฏิสารํ กโรติ อีทิเสปิ นาม ธมฺมวินเย มยํ ปสนฺนา ยตฺเถว ทุปฺปฏิปนฺนา ภิกฺขูติ ฯ เย ปน มคฺเคนาคตสทฺธา เตสํ สิเนรุ วิย วาเตหิ อจโล ปสาโท อีทิเสหิ วตฺถูหิ อิโต วา ทารุณตเรหิ ฯ เตน วุตฺตํ เอกจฺจานํ อญฺญถตฺตายาติ ฯ {๓๙} ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุนฺติ ภควโต เอตมตฺถํ อาจิกฺขึสุ ปฏิเวทยึสุ อาโรจยมานา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๖.

จ เนว ปิยกมฺยตาย น เภทปุเรกฺขารตาย น ตสฺสายสฺมโต อวณฺณํ ปกาสนตฺถาย น กลิสาสนํ อาโรจนตฺถาย นาปิ อิทํ สุตฺวา ภควา อิมสฺส สาสเน ปติฏฺฐานํ น ทสฺสติ นิกฺกฑฺฒาเปสฺสติ นนฺติ มญฺญมานา อาโรเจสุํ อถโข อิมํ สาสเน อุปฺปนฺนํ อพฺพุทํ ญตฺวา ภควา สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสฺสติ เวลํ มริยาทํ อาณํ ฐเปสฺสตีติ อาโรเจสุํ ฯ เอตสฺมึ นิทาเน เอตสฺมึ ปกรเณติ เอตฺถ สุทินฺนสฺส อชฺฌาจารวีติกฺกโม สิกฺขาปทปฺปญฺญตฺติยา การณตฺตา นิทานญฺเจว ปกรณญฺจาติ วุตฺโตติ เวทิตพฺโพ ฯ การณํ หิ ยสฺมา นิเทติ อตฺตโน ผลํ หนฺท คณฺหาถ นนฺติ ทสฺเสนฺตํ วิย อปฺเปติ ปกโรติ จ นํ กตฺตุํ อารภติ กโรติเยว วา ตสฺมา นิทานญฺเจว ปกรณญฺจาติ วุจฺจติ ฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควาติ พุทฺโธ ภควา วิครหิ นินฺทิ ยถาติ วณฺณาวณฺณรหานํ วณฺณญฺจ อวณฺณญฺจ ภณนฺโต อคฺคปุคฺคโล ฯ น หิ ภควโต สีลวีติกฺกมการกํ ปุคฺคลํ ทิสฺวา อยํ ชาติยา วา โคตฺเตน วา โกลปุตฺติเยน วา คณฺเฐน วา ธุตงฺเคน วา ญาโต ยสสฺสี อีทิสํ ปุคฺคลํ รกฺขิตุํ วฏฺฏตีติ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ นาปิ เปสลํ คุณวนฺติ ทิสฺวา ตสฺส คุณํ ปฏิจฺฉาเทตุํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ อถโข ครหิตพฺพํ ครหติเยว ปสํสิตพฺพญฺจ ปสํสติเยว อยญฺจ ครหิตพฺโพ ตสฺมา ตํ ตาทิลกฺขเณ ฐิโต อวิกฺกมฺปมาเนน จิตฺเตน วิครหิ พุทฺโธ ภควา อนนุจฺฉวิยนฺติอาทีหิ วจเนหิ ฯ ตตฺถายํ อตฺถวณฺณนา ยทิทํ ตยา โมฆปุริส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๗.

ตุจฺฉมนุสฺส กมฺมํ กตํ ตํ สมณกรณานํ ธมฺมานํ มคฺคผลนิพฺพานสาสนานํ วา น อนุจฺฉวิกํ เตสํ ฉวึ ฉายํ สุนฺทรภาวํ น อเนฺวติ นานุคจฺฉติ อถโข อารกาว เตหิ ธมฺเมหิ อนนุจฺฉวิกตฺตาเอว จ อนนุโลมิกํ เตสํ น อนุโลเมติ อถโข วิโลมํ ปจฺจนีกภาเว ฐิตํ อนนุโลมิกตฺตาเอว จ อปฏิรูปํ ปฏิรูปํ สทิสํ ปฏิภาคํ น โหติ อถโข อสทิสมปฏิภาคเมว อปฏิรูปตฺตาเอว จ อสฺสามณกํ สมณานํ กมฺมํ น โหติ อสฺสามณกตฺตา อกปฺปิยํ ยํ หิ สมณกมฺมํ น โหติ ตํ เตสํ น กปฺปติ อกปฺปิยตฺตา อกรณียํ น หิ สมณานํ ยํ น กปฺปติ ตํ กโรนฺติ ตญฺเจตํ ตยา กตํ ตสฺมา อนนุจฺฉวิกํ เต โมฆปุริส กตํ ฯเปฯ อกรณียนฺติ ฯ กถํ หิ นามาติ เกน นาม การเณน ฯ กินฺนาม การณํ ปสฺสนฺโตติ วุตฺตํ โหติ ฯ ตโต การณาภาวํ ทสฺเสนฺโต ปรโต นนุ มยา โมฆปุริสาติอาทิมาห ฯ ตํ สพฺพํ วุตฺตตฺถเมว ฯ อิทานิ ยสฺมา ยํ เตน ปาปกมฺมํ กตํ ตํ วิปจฺจมานํ อติวิย ทุกฺขวิปากํ โหติ ตสฺมาสฺส ตํ วิปากํ ทสฺเสตุํ กตาปราธํ วิย ปุตฺตํ อนุกมฺปกา มาตาปิตโร ทยาลุเกน จิตฺเตน สุทินฺนํ ปริภาสนฺโต วรนฺเต โมฆปุริสาติอาทิมาห ฯ ตตฺถ อาสุํ สีฆํ เอตสฺส วิสํ อาคจฺฉตีติ อาสีวิโส ฯ โฆรํ จณฺฑมสฺส วิสนฺติ โฆรวิโส ฯ ตสฺส อาสีวิสสฺส โฆรวิสสฺส ฯ ปกฺขิตฺตนฺติ เอตสฺส วรนฺติ อิมินา สมฺพนฺโธ ฯ อีทิสสฺส อาสีวิสสฺส มุเข องฺคชาตํ วรํ ปกฺขิตฺตํ ฯ สเจ ปกฺขิตฺตํ ภเวยฺย วรํ สิยา สุนฺทรํ สาธุ สุฏฺฐุ สิยาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๘.

อตฺโถ ฯ น เตฺววาติ น เตฺวว วรํ น สุนฺทรเมว น สาธุเอว น สุฏฺฐุเอว ฯ เอส นโย สพฺพตฺถ ฯ กณฺหสปฺปสฺสาติ กาฬสปฺปสฺส ฯ องฺคารกาสุยาติ องฺคารปุณฺณกูเป องฺคารราสิมฺหิ วา ฯ อาทิตฺตายาติ ปทิตฺตาย คหิตอคฺคิวณฺณาภาย ฯ สมฺปชฺชลิตายาติ สมนฺตโต ปชฺชลิตาย อจฺจิโย มุญฺจนฺติยา ฯ สญฺโชติภูตายาติ สปฺปภาย ฯ สมนฺตโต อุฏฺฐิตาหิ ชาลาหิ เอกปฺปภาย สมุทยภูตายาติ วุตฺตํ โหติ ฯ ตํ กิสฺส เหตูติ ยํ มยา วุตฺตํ วรนฺติ ตํ กิสฺส เหตุ กตเรน การเณนาติ เจ ฯ มรณํ วา นิคจฺเฉยฺยาติ โย ตตฺถ องฺคชาตํ ปกฺขิเปยฺย โส มรณํ วา นิคจฺเฉยฺย ฯ อิโตนิทานญฺจ โข ฯเปฯ อุปปชฺเชยฺยาติ ยํ อิทํ มาตุคามสฺส องฺคชาเต องฺคชาตปฺปกฺขิปนํ อิโตนิทานํ ตสฺส การโก ปุคฺคโล นิรยํ อุปปชฺเชยฺย ฯ เอวํ กมฺมสฺส มหาสาวชฺชตํ ทสฺเสนฺโต ตํ วิครหิ น ตสฺส ทุกฺขาคมนํ อิจฺฉมาโน ฯ ตตฺถ นาม ตฺวนฺติ ตสฺมึ นาม เอวรูเป กมฺเม เอวํ มหาสาวชฺเช สมาเนปิ ตฺวํ ฯ ยํ ตฺวนฺติ เอตฺถ ยนฺติ หีฬนตฺเถ นิปาโต ฯ ตฺวนฺติ ตํ สทฺทสฺส เววจนํ ฯ ทฺวีหิปิ ยํ วา ตํ วา หีฬิตมวญฺญาตนฺติ วุตฺตํ โหติ ฯ อสทฺธมฺมนฺติ อสตํ นีจชนานํ ธมฺมํ ฯ เตหิ เสวิตพฺพนฺติ อตฺโถ ฯ คามธมฺมนฺติ คามานํ ธมฺมํ ฯ คามวาสิกมนุสฺสานํ ธมฺมนฺติ วุตฺตํ โหติ ฯ วสลธมฺมนฺติ ปาปธมฺเม วสฺสนฺติ ปคฺฆรนฺตีติ วสลา เตสํ วสลานํ หีนปุริสานํ ธมฺมํ ฯ วสลํ วา กิเลสปฺปคฺฆรณกธมฺมํ ฯ ทุฏฺฐุลฺลนฺติ ทุฏฺฐุ จ กิเลสสนฺทูสิตํ ถุลฺลญฺจ อสุขุมํ อนิปุณนฺติ วุตฺตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๙.

โหติ ฯ โอทกนฺติกนฺติ อุทกกิจฺจํ อนฺติกมวสานํ อสฺสาติ โอทกนฺติโก ฯ ตํ โอทกนฺติกํ ฯ รหสฺสนฺติ รโหภาวํ ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส อุปฺปชฺชนกํ ฯ อยํ หิ ธมฺโม ชิคุจฺฉนียตฺตา น สกฺกา อาวิกาตุํ อญฺเญสํ ทสฺสนวิสเย กาตุํ ฯ เตน วุตฺตํ รหสฺสนฺติ ฯ ทฺวยทฺวยสมาปตฺตินฺติ ทฺวีหิ ทฺวีหิ สมาปชฺชิตพฺพํ ฯ ทฺวยํ ทฺวยํ สมาปตฺตินฺติปิ ปาโฐ ฯ ทยทยสมาปตฺตินฺติปิ ปฐนฺติ ฯ ตํ น สุนฺทรํ ฯ สมาปชฺชิสฺสสีติ เอตํ ตตฺถ นาม ตฺวนฺติ เอตฺถ วุตฺตสมานสทฺเทน โยเชตพฺพํ สมาปชฺชิสฺสสิ นามาติ ฯ พหูนํ โข ฯเปฯ อาทิกตฺตา ปุพฺพงฺคโมติ สาสนํ สนฺธาย วทติ ฯ อิมสฺมึ สาสเน ตฺวํ พหูนํ ปุคฺคลานํ อกุสลานํ ๑- ธมฺมานํ อาทิกตฺตา สพฺพปฐมํ กรณโต ปุพฺพงฺคโม สพฺพปฐมํ เอตํ มคฺคํ ปฏิปนฺนตฺตา ทฺวารทโท อุปายทสฺสโกติ วุตฺตํ โหติ ฯ อิมํ หิ เลสํ ลทฺธา ตว อนุสิกฺขมานา พหู ปุคฺคลา นานปฺปการเก มกฏิยา เมถุนปฏิเสวนาทิเก อกุสลธมฺเม กริสฺสนฺตีติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโย ฯ อเนกปริยาเยนาติ อิเมหิ อนนุจฺฉวิกนฺติอาทินา นเยน วุตฺเตหิ พหูหิ การเณหิ ฯ ทุพฺภรตาย ฯเปฯ โกสชฺชสฺส อวณฺณํ ภาสิตฺวาติ ทุพฺภรตาทีนํ วตฺถุภูตสฺส อสํวรสฺส อวณฺณํ นินฺทํ ครหํ ภาสิตฺวาติ อตฺโถ ฯ ยสฺมา หิ อสํวเร ฐิตสฺส ปุคฺคลสฺส อตฺตา ทุพฺภรตญฺเจว ทุปฺโปสตญฺจ อาปชฺชติ ตสฺมา อสํวโร ทุพฺภรตา ทุปฺโปสตาติ จ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา ปน อสํวเร ฐิตสฺส อตฺตา จตูสุ ปจฺจเยสุ มหิจฺฉตํ @เชิงอรรถ: ๑. อิโต ปรํ วาสทฺเทน ภวิตพฺพํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๐.

สิเนรุปฺปมาเณปิ จ ปจฺจเย ลทฺธา อสนฺตุฏฺฐิตํ อาปชฺชติ ตสฺมา อสํวโร มหิจฺฉตา อสนฺตุฏฺฐิตาติ จ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา จ อสํวเร ฐิตสฺส อตฺตา คณสงฺคณิกาย เจว กิเลสสงฺคณิกาย จ สํวตฺตติ โกสชฺชานุคโต จ โหติ อฏฺฐกุสีตวตฺถุปาริปูริยา สํวตฺตติ ตสฺมา อสํวโร สงฺคณิกา เจว โกสชฺชญฺจาติ วุจฺจติ ฯ สุภรตาย ฯเปฯ วิริยารมฺภสฺส วณฺณํ ภาสิตฺวาติ สุภรตาทีนํ วตฺถุภูตสฺส สํวรสฺส จ วณฺณํ ภาสิตฺวาติ อตฺโถ ฯ ยสฺมา หิ อสํวรํ ปหาย สํวเร ฐิตสฺส อตฺตา สุภโร โหติ สุโปโส จตูสุ ปจฺจเยสุ อปฺปิจฺฉตํ นิตฺตณฺหภาวํ อาปชฺชติ เอกเมกสฺมิญฺจ ปจฺจเย ยถาลาภยถาพลยถาสารุปฺปวเสน ติปฺปเภทาย สนฺตุฏฺฐิยา สํวตฺตติ ตสฺมา สํวโร สุภรตา เจว สุโปสตา จ อปฺปิจฺโฉ จ สนฺตุฏฺโฐ จาติ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา ปน อสํวรํ ปหาย สํวเร ฐิตสฺส อตฺตา กิเลสานํ สลฺเลขตาย เจว นิทฺธุนนตาย จ สํวตฺตติ ตสฺมา สํวโร สลฺเลโข จ ธุโต จาติ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา จ อสํวรํ ปหาย สํวเร ฐิตสฺส อตฺตา กายวาจานํ อปฺปาสาทิกํ อปฺปสาทนียํ อสนฺตมสารุปฺปํ กายวจีทุจฺจริตํ จิตฺตสฺส อปฺปาสาทิกมปฺปสาทนียํ อสนฺตมสารุปฺปํ อกุสลวิตกฺกตฺตยญฺจ อนุปคมฺม ตพฺพิปรีตสฺส กายวจีสุจริตสฺส กุสลวิตกฺกตฺตยสฺเสว จ ปาสาทิกสฺส ปสาทนียสฺส สนฺตสฺส สารุปฺปสฺส ปาริปูริยา สํวตฺตติ ตสฺมา สํวโร ปาสาทิโกติ วุจฺจติ ฯ ยสฺมา ปน อสํวรํ ปหาย สํวเร ฐิตสฺส อตฺตา สพฺพกิเลสาปจยภูตาย วิวฏฺฏาย อฏฺฐวิริยารมฺภวตฺถุปาริปูริยา จ สํวตฺตติ ตสฺมา สํวโร อปจโยเจว วิริยารมฺโภ จาติ วุจฺจตีติ ฯ ภิกฺขูนํ ตทนุจฺฉวิกํ ตทนุโลมิกนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๑.

ตตฺถ สนฺนิปติตานํ ภิกฺขูนํ ยํ อิทานิ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสฺสติ ตสฺส อนุจฺฉวิกญฺเจว อนุโลมิกญฺจ โย จายํ สุภรตาทีหิ สํวโร วุตฺโต ตสฺส อนุจฺฉวิกญฺเจว อนุโลมิกญฺเจว สํวรปฺปหานปฏิสํยุตฺตํ อสุตฺตนฺตนิพทฺธํ ปาลิวินิมุตฺตํ โอกฺกนฺติกธมฺมเทสนํ กตฺวาติ อตฺโถ ฯ ภควา กิร อีทิเสสุ ฐาเนสุ ปญฺจวณฺณกุสุมมาลํ กโรนฺโต วิย รตนทามํ สชฺเชนฺโต วิย เย ปฏิกฺขิปนาธิปฺปายา อสํวราภิรตา เต สมฺปรายิเกน วฏฺฏภเยน ตชฺเชนฺโต อเนกปฺปการํ อาทีนวํ ทสฺเสนฺโต เย สิกฺขากามา สํวเร ฐิตา เต อปฺเปกจฺเจ อรหตฺเต ปติฏฺฐาเปนฺโต อปฺเปกจฺเจ อนาคามิสกทาคามิโสตาปตฺติผเลสุ อุปนิสฺสยวิรหิเตปิ สคฺคมคฺเค ปติฏฺฐาเปนฺโต ทีฆนิกายปฺปมาณมฺปิ มชฺฌิมนิกายปฺปมาณมฺปิ ธมฺมเทสนํ กโรติ ฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ ภิกฺขูนํ ตทนุจฺฉวิกํ ตทนุโลมิกํ ธมฺมึ กถํ กตฺวาติ ฯ เตน หีติ เตน สุทินฺนสฺส อชฺฌาจาเรน การณภูเตน ฯ สิกฺขาปทนฺติ เอตฺถ สิกฺขิตพฺพาติ สิกฺขา ฯ ปชฺชเต อิมินาติ ปทํ ฯ สิกฺขาย ปทํ สิกฺขาปทํ ฯ สิกฺขาย อธิคมูปาโยติ อตฺโถ ฯ อถวา มูลํ นิสฺสโย ปติฏฺฐาติ วุตฺตํ โหติ ฯ เมถุนวิรติยา เมถุนสํวรสฺเสตํ อธิวจนํ ฯ เมถุนสํวโร หิ ตทญฺเญสํ สิกฺขาสงฺขาตานํ สีลวิปสฺสนาฌานมคฺคธมฺมานํ วุตฺตตฺถวเสน ปทตฺตา อิธ สิกฺขาปทนฺติ อธิปฺเปโต ฯ อยญฺจ อตฺโถ สิกฺขาปทวิภงฺเค วุตฺตนเยน เวทิตพฺโพ ฯ อปิจ ตทตฺถทีปกํ วจนมฺปิ สิกฺขาปทนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ สิกฺขาปทนฺติ โย ตตฺถ นามกาโย ปทกาโย นิรุตฺติกาโย พฺยญฺชนกาโยติ ฯ อถวา ยถา อนภิชฺฌา ธมฺมปทนฺติ วุตฺเต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๒.

อนภิชฺฌา เอโก ธมฺมโกฏฺฐาโสติ อตฺโถ โหติ เอวมิธาปิ สิกฺขาปทนฺติ สิกฺขาโกฏฺฐาโส สิกฺขาย เอโก ปเทโสติปิ อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ ทส อตฺถวเส ปฏิจฺจาติ ทส การณวเส สิกฺขาปทปฺปญฺญตฺติเหตุอธิคมนีเย หิตวิเสเส ปฏิจฺจ อาคมฺม อารพฺภ ฯ ทสนฺนํ หิตวิเสสานํ นิปฺปตฺตึ สมฺปสฺสมาโนติ วุตฺตํ โหติ ฯ อิทานิ เต ทส อตฺถวเส ทสฺเสนฺโต สงฺฆสุฏฺฐุตายาติอาทิมาห ฯ ตตฺถ สงฺฆสุฏฺฐุตา นาม สงฺฆสฺส สุฏฺฐุภาโว ฯ สุฏฺฐุ เทวาติ อาคตฏฺฐาเน วิย สุฏฺฐุ ภนฺเตติ วจนสมฺปฏิจฺฉภาโว ฯ โย จ ตถาคตสฺส วจนํ สมฺปฏิจฺฉติ ตสฺส ตํ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขาย โหติ ฯ ตสฺมา สงฺฆสฺส สุฏฺฐุ ภนฺเตติ มม วจนสมฺปฏิจฺฉนตฺถํ ปญฺญาเปสฺสามิ อสมฺปฏิจฺฉเน อาทีนวํ สมฺปฏิจฺฉเน จ อานิสํสํ ทสฺเสตฺวา น พลกาเรน อภิภวิตฺวาติ เอตมตฺถํ อาวิกโรนฺโต อาห สงฺฆสุฏฺฐุตายาติ ฯ สงฺฆผาสุตายาติ สงฺฆสฺส ผาสุภาวาย สหชีวิตาย สุขวิหารตฺถายาติ อตฺโถ ฯ ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหายาติ ทุมฺมงฺกู นาม ทุสฺสีลปุคฺคลา เย มงฺกุตํ อาปาทิยมานาปิ ทุกฺเขน อาปชฺชนฺติ วีติกฺกมํ กโรนฺตา วา กตฺวา วา น ลชฺชนฺติ เตสํ นิคฺคหตฺถาย ฯ เต หิ สิกฺขาปเท อสติ กึ ตุมฺเหหิ ทิฏฺฐํ กึ สุตํ กึ อมฺเหหิ กตํ กตมสฺมึ วตฺถุสฺมึ กตมํ อาปตฺตึ อาโรเปตฺวา อมฺเห นิคฺคณฺหาถาติ สงฺฆํ วิเหเฐสฺสนฺติ สิกฺขาปเท ปน สติ เต สงฺโฆ สิกฺขาปทํ ทสฺเสตฺวา ธมฺเมน วินเยน สตฺถุ สาสเนน นิคฺคเหสฺสติ ฯ เตน วุตฺตํ ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหายาติ ฯเปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหารายาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๓.

เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหารตฺถาย ฯ ปิยสีลา หิ ภิกฺขู กตฺตพฺพากตฺตพฺพํ สาวชฺชานาวชฺชํ เวลํ มริยาทํ อชานนฺตา สิกฺขาตฺตยปาริปูริยา ฆฏมานา สนฺทิฏฺฐมานา ๑- กิลมนฺติ อุพฺพาฬฺหา โหนฺติ กตฺตพฺพากตฺตพฺพํ ปน สาวชฺชานาวชฺชํ เวลํ มริยาทํ ญตฺวา สิกฺขาตฺตยปาริปูริยา ฆฏนฺตา น กิลมนฺติ น อุพฺพาฬฺหา โหนฺติ ฯ เตน เนสํ สิกฺขาปทปฺปญฺญาปนา ผาสุวิหาราย สํวตฺตติ ฯ โย วา ทุมฺมงฺกูนํ นิคฺคโห เสฺวว เอเตสํ ผาสุวิหาโร ฯ ทุสฺสีลปุคฺคเล นิสฺสาย หิ อุโปสโถ น ติฏฺฐติ ปวารณา น ติฏฺฐติ สงฺฆกมฺมานิ นปฺปวตฺตนฺติ สามคฺคี น โหติ ฯ ภิกฺขู อเนกคฺคา อุทฺเทสปริปุจฺฉากมฺมฏฺฐานาทีนิ อนุยุญฺชิตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ ทุสฺสีเลสุ ปน นิคฺคหิเตสุ สพฺโพปิ อยํ อุปทฺทโว น โหติ ตโต เปสลา ภิกฺขู ผาสุํ วิหรนฺติ ฯ เอวํ เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหารายาติ เอตฺถ ทฺวิธา อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ ทิฏฺฐธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวรายาติ ทิฏฺฐธมฺมิกา อาสวา นาม อสํวเร ฐิเตน ตสฺมึเยว อตฺตภาเว ปตฺตพฺพา ปาณิปฺปหารทณฺฑปฺปหารหตฺถจฺเฉทปาทจฺเฉทอกิตฺติอยสวิปฏิสาราทโย ทุกฺขวิเสสา ฯ อิติ อิเมสํ ทิฏฺฐธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย ปิธานาย อาคมนมคฺคถกนายาติ อตฺโถ ฯ สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตายาติ สมฺปรายิกา อาสวา นาม อสํวเร ฐิเตน กตปาปกมฺมมูลกา สมฺปราเย นรกาทีสุ ปตฺตพฺพา ทุกฺขวิเสสา เตสํ ปฏิฆาตตฺถาย ฯ ปฏิปฺปสฺสมฺภนตฺถาย วูปสมนตฺถายาติ วุตฺตํ โหติ ฯ อปฺปสนฺนานํ @เชิงอรรถ: ๑. สนฺทิทฺธมานาติ ภเวยฺย ทิห สํสเยติ ธาตุโต นิปฺผนฺนตฺตา ปริโยนทฺธตีติอาทีสุ @นหธาตุ วิย ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๔.

วา ปสาทายาติ สิกฺขาปทปฺปญฺญตฺติยา หิ สติ สิกฺขาปทปฺปญฺญตฺตึ ญตฺวา วา ยถาปญฺญตฺตํ ปฏิปชฺชมาเน ภิกฺขู ทิสฺวา วา เยปิ อปฺปสนฺนา ปณฺฑิตมนุสฺสา เต ยานิ วต โลเก มหาชนสฺส รชฺชนทุสฺสนมุยฺหนฏฺฐานานิ เตหิ อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยา อารกา วิรตา วิหรนฺติ ทุกฺกรํ วต กโรนฺติ ภาริยํ วต กโรนฺตีติ ปสาทํ อาปชฺชนฺติ วินยปิฏเก โปตฺถกํ ทิสฺวา มิจฺฉาทิฏฺฐิกติเวที พฺราหฺมโณ วิย ฯ เตน วุตฺตํ อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทายาติ ฯ ปสนฺนานํ วา ภิยฺโยภาวายาติ เยปิ สาสเน ปสนฺนา กุลปุตฺตา เตปิ สิกฺขาปทปฺปญฺญตฺตึ วา ญตฺวา ยถาปญฺญตฺตํ ปฏิปชฺชมาเน ภิกฺขู วา ทิสฺวา อโห อยฺยา ทุกฺกรการิโน เย ยาวชีวํ เอกภตฺตํ พฺรหฺมจริยํ วินยสํวรํ อนุปาเลนฺตีติ ภิยฺโย ภิยฺโย ปสีทนฺติ ฯ เตน วุตฺตํ ปสนฺนานํ วา ภิยฺโยภาวายาติ ฯ สทฺธมฺมฏฺฐิติยาติ ติวิโธ สทฺธมฺโม ปริยตฺติสทฺธมฺโม ปฏิปตฺติสทฺธมฺโม อธิคมสทฺธมฺโมติ ฯ ตตฺถ ปิฏกตฺตยสงฺคหิตํ สพฺพํปิ พุทฺธวจนํ ปริยตฺติสทฺธมฺโม นาม ฯ เตรส ธุตงฺคคุณา จุทฺทส ขนฺธกวตฺตานิ เทฺวอสีติ มหาวตฺตานิ สีลสมาธิวิปสฺสนาติ อยํ ปฏิปตฺติสทฺธมฺโม นาม ฯ จตฺตาโร อริยมคฺคา จตฺตาริ จ สามญฺญผลานิ นิพฺพานญฺจาติ อยํ อธิคมสทฺธมฺโม นาม ฯ โส สพฺโพปิ ยสฺมา สิกฺขาปทปฺปญฺญตฺติยา สติ ภิกฺขู สิกฺขาปทญฺจ ตสฺส วิภงฺคญฺจ ตทตฺถโชตนตฺถํ อญฺญญฺจ พุทฺธวจนํ ปริยาปุณนฺติ ยถาปญฺญตฺตญฺจ ปฏิปชฺชมานา ปฏิปตฺตึ ปูเรตฺวา ปฏิปตฺติยา อธิคนฺตพฺพํ โลกุตฺตรธมฺมํ อธิคจฺฉนฺติ ตสฺมา สิกฺขาปทปฺปญฺญตฺติยา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๕.

จิรฏฺฐิติโก โหติ ฯ เตน วุตฺตํ สทฺธมฺมฏฺฐิติยาติ ฯ วินยานุคฺคหายาติ สิกฺขาปทปฺปญฺญตฺติยา หิ สติ สํวรวินโย จ ปหานวินโย จ สมถวินโย จ ปญฺญตฺติวินโย จาติ จตุพฺพิโธปิ วินโย อนุคฺคหิโต โหติ อุปตฺถมฺภิโต สูปตฺถมฺภิโต ฯ เตน วุตฺตํ วินยานุคฺคหายาติ ฯ สพฺพาเนว เจตานิ ปทานิ สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสฺสามีติ อิมินา วจเนน สทฺธึ โยเชตพฺพานิ ฯ ตตฺรายํ ปฐมปจฺฉิมปทโยชนา สงฺฆสุฏฺฐุตาย สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสฺสามิ ฯเปฯ วินยานุคฺคหาย สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปสฺสามีติ ฯ อปิเจตฺถ ยํ สงฺฆสุฏฺฐุ ตํ สงฺฆผาสุ ยํ สงฺฆผาสุ ตํ ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหายาติ เอวํ สงฺขลิกนยํ ยํ สงฺฆสุฏฺฐุ ตํ สงฺฆผาสุ ยํ สงฺฆสุฏฺฐุ ตํ ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหายาติ เอวญฺจ เอเกกปทมูลกํ ทสกฺขตฺตุํ โยชนํ กตฺวา ยํ วุตฺตํ ปริวาเร ๑- อตฺถสตํ ธมฺมสตํ เทฺว นิรุตฺติสตานิ จ จตฺตาริ จ ญาณสตานิ อตฺถวเส ปกรเณติ ตํ สพฺพํ เวทิตพฺพํ ฯ ตํ ปเนตํ ยสฺมา ปริวาเรเยว อาวิภวิสฺสติ ตสฺมา อิธ น วณฺณิตนฺติ ฯ เอวํ สิกฺขาปทปฺปญฺญตฺติยา อานิสํสํ ทสฺเสตฺวา ตสฺมึ สิกฺขาปเท ภิกฺขูหิ กตฺตพฺพกิจฺจํ ทีเปนฺโต เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถาติ อาห ฯ กึ วุตฺตํ โหติ ฯ ภิกฺขเว อิมํ ปน มยา อิติ สนฺทสฺสิตานิสํสํ สิกฺขาปทํ เอวํ ปาฏิโมกฺขุทฺเทเส @เชิงอรรถ: ๑. วิ. ป. ๘/๓๕๗.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๖.

อุทฺทิเสยฺยาถ จ ปริยาปุเณยฺยาถ จ ธาเรยฺยาถ จ อญฺเญสญฺจ วาเจยฺยาถาติ ฯ อติเรกานยนตฺโถ หิ เอตฺถ จสทฺโท เตนายมตฺโถ อานีโต โหตีติ ฯ อิทานิ ยํ วุตฺตํ อิมํ สิกฺขาปทนฺติ ตํ ทสฺเสนฺโต โย ปน ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสเวยฺย ปาราชิโก โหติ อสํวาโสติ อาห ฯ เอวํ มูลจฺเฉชฺชวเสน ทฬฺหํ กตฺวา ปฐมปาราชิเก ปญฺญตฺเต อปรมฺปิ อนุปฺปญฺญตฺตตฺถาย มกฺกฏีวตฺถุ อุทปาทิ ฯ ตสฺสุปฺปตฺติทีปนตฺถเมตํ วุตฺตํ เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหตีติ ฯ ตสฺสตฺโถ ภควตา ภิกฺขูนํ อิทํ สิกฺขาปทํ เอวํ ปญฺญตฺตํ โหติ จ อิทญฺจ อญฺญํ วตฺถุ อุทปาทีติ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้า ๒๔๙-๒๖๖. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=1&A=5232&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=5232&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=10              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=316              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=340              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=340              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]