|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
อปริมาณํ เมตฺตํ มานสํ อุทฺธํ อโธ จ ติริยญฺจาติ ติวิธปริจฺเฉเทน สพฺพโลกสฺมึ ภาวเย วฑฺฒเยติ. นวมคาถาวณฺณนา [๙] เอวํ เมตฺตาภาวนาย วฑฺฒนํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ตํ ภาวนํ อนุยุตฺตสฺส วิหรโต อิริยาปถนิยมาภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห "ติฏฺฐญฺจรํ ฯเปฯ อธิฏฺเฐยฺยา"ติ. ตสฺสตฺโถ:- เอวญฺเจตํ เมตฺตํ มานสํ ภาเวนฺโต โส "นิสีทติ ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา อุชุํ กายํ ปณิธายา"ติ อาทีสุ วิย อิริยาปถนิยมํ อกตฺวา ยถาสุขํ อญฺญตรญฺญตรํ อิริยาปถพาธนวิโนทนํ กโรนฺโต ติฏฺฐํ วา จรํ วา นิสินฺโน วา สยาโน วา ยาวตา วิคตมิทฺโธ อสฺส, อถ เอตํ เมตฺตชฺฌานสฺสตึ อธิฏฺเฐยฺย. อถ วา เอวํ เมตฺตาภาวนาย วฑฺฒนํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ วสีภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห "ติฏฺฐญฺจรนฺ"ติ. วสีภาวปฺปตฺโต หิ ติฏฺฐํ วา จรํ วา นิสินฺโน วา สยาโน วา ยาวตา อิริยาปเถน เอตํ เมตฺตชฺฌานสฺสตึ อธิฏฺฐาตุกาโม โหติ, อถ วา ติฏฺฐํ วา จรํ วา ฯเปฯ สยาโน วาติ น ตสฺสฏฺฐานาทีนิ อนฺตรายกรานิ โหนฺติ, อปิจ โข ยาวตา เอตํ เมตฺตชฺฌานสฺสตึ อธิฏฺฐาตุกาโม โหติ, ตาวตา วิคตมิทฺโธว ๑- หุตฺวา อธิฏฺฐาติ, นตฺถิ ตสฺส ตตฺถ ทนฺธายิตตฺตํ. เตนาห "ติฏฺฐญฺจรํ นิสินฺโน วา, สยาโน วา ยาว ตสฺส วิคตมิทฺโธ. เอตํ สตึ อธิฏฺเฐยฺยา"ติ. ตสฺสายมธิปฺปาโย:- ยนฺตํ "เมตฺตญฺจ สพฺพโลกสฺมึ, มานสมฺภาวเย"ติ วุตฺตํ, ตํ ตถา ภาวเย, ยถา ฐานาทีสุ ยาวตา อิริยาปเถน ฐานาทีนิ วา อนาทยิตฺวา ยาวตา เอตํ เมตฺตชฺฌานสฺสตึ อธิฏฺฐาตุกาโม อสฺส, ตาวตา วิคตมิทฺโธว หุตฺวา เอตํ สตึ อธิฏฺเฐยฺยาติ. เอวํ เมตฺตาภาวนาย วสีภาวํ ทสฺเสนฺโต "เอตํ สตึ อธิฏฺเฐยฺยา"ติ ตสฺมึ เมตฺตาวิหาเร นิโยเชตฺวา อิทานิ ตํ วิหารํ ถุนนฺโต อาห "พฺรหฺมเมตํ วิหารํ อิธมาหู"ติ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. วิคตมิทฺโธ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๒๕.
ตสฺสตฺโถ:- ยฺวายํ "สุขิโน วา เขมิโน วา โหนฺตู"ติอาทึ กตฺวา ยาว "เอตํ สตึ อธิฏฺเฐยฺยา"ติ วณฺณิโต เมตฺตาวิหาโร, เอตํ จตูสุ ทิพฺพพฺรหฺมอริยอิริยาปถวิหาเรสุ นิทฺโทสตฺตา อตฺตโนปิ ปเรสมฺปิ อตฺถกรณตฺตา จ อิธ อริยสฺส ธมฺมวินเย พฺรหฺมวิหารมาหุ เสฏฺฐวิหารมาหูติ, ยโต สตตํ สมิตํ อพฺโพกิณฺณํ ติฏฺฐํ จรํ นิสินฺโน วา สยาโน วา ยาวตาสฺส วิคตมิทฺโธ, เอตํ สตึ อธิฏฺเฐยฺยาติ. ทสมคาถาวณฺณนา [๑๐] เอวํ ภควา เตสํ ภิกฺขูนํ นานปฺปการโต เมตฺตาภาวนํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ยสฺมา เมตฺตา สตฺตารมฺมณตฺตา อตฺตทิฏฺฐิยา อาสนฺนา โหติ, ตสฺมา ทิฏฺฐิคหณนิเสธนมุเขน เตสํ ภิกฺขูนํ ตเทว เมตฺตชฺฌานํ ๑- ปาทกํ กตฺวา อริยภูมิปฺปตฺตึ ทสฺเสนฺโต อาห "ทิฏฺฐิญฺจ อนุปคมฺมา"ติ อิมาย คาถาย เทสนํ สมาเปติ. ๒- ตสฺสตฺโถ:- ยฺวายํ "พฺรหฺมเมตํ วิหารํ อิธมาหู"ติ สํวณฺณิโต เมตฺตชฺฌานวิหาโร, ตโต วุฏฺฐาย เย ตตฺถ วิตกฺกวิจาราทโย ธมฺมา, เต เตสญฺจ ววตฺถาทิอนุสาเรน รูปธมฺเม ปริคฺคเหตฺวา อรูปธมฺเม ๓- ปริคฺคเหตฺวา ๓- อิมินา นามรูปปริจฺเฉเทน "สุทฺธสงฺขารปุญฺโชยํ นยิธ สตฺตูปลพฺภตี"ติ ๔- เอวํ ทิฏฺฐิญฺจ อนุปคมฺม อนุปุพฺเพน โลกุตฺตรสีเลน สีลวา หุตฺวา โลกุตฺตรสีลสมฺปยุตฺเตเนว โสตาปตฺติมคฺคสมฺมาทิฏฺฐิสญฺญิเตน ทสฺสเนน สมฺปนฺโน ตโต ปรํ โย จายํ ๕- วตฺถุกาเมสุ เคโธ กิเลสกาโม อปฺปหีโน โหติ, ตมฺปิ สกทาคามิอนาคามิมคฺเคหิ จ ตนุภาเวน ๖- อนวเสสปฺปหาเนน จ กาเมสุ เคธํ วิเนยฺย วินยิตฺวา วูปสเมตฺวา น หิ ชาตุ คพฺภเสยฺยํ ปุนเรติ เอกํเสเนว ปุน คพฺภเสยฺยํ น เอติ, สุทฺธาวาเสสุ นิพฺพตฺติตฺวา ตตฺเถว อรหตฺตํ ปาปุณิตฺวา ปรินิพฺพาตีติ. เอวํ ภควา เทสนํ สมาเปตฺวา เต ภิกฺขู อาห "คจฺฉถ ภิกฺขเว ตสฺมึเยว วนสณฺเฑ วิหรถ, อิมญฺจ สุตฺตํ มาสสฺส อฏฺฐสุ ธมฺมสฺสวนทิวเสสุ @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เมตฺตาฌานํ ๒ ฉ.ม., อิ. สมาเปสิ ๓-๓ ฉ.ม., อิ. อยํ ปาฐา น ทิสฺสนฺติ @๔ สํ. สคา. ๑๕/๑๗๑/๑๖๓ วชิราสุตฺต ๕ ฉ.ม., อิ. โย ปายํ ๖ สี.,อิ. ปตนุภาเวน--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๒๖.
คณฺฑึ อาโกเฏตฺวา อุสฺสาเรถ, ธมฺมกถํ กโรถ สากจฺฉถ อนุโมทถ, อิทเมว กมฺมฏฺฐานํ อาเสวถ ภาเวถ พหุลีกโรถ, เตปิ โว อมนุสฺสา ตํ เภรวารมฺมณํ น ทสฺเสสฺสนฺติ, อญฺญทตฺถุ อตฺถกามา หิตกามา ภวิสฺสนฺตี"ติ. เต "สาธู"ติ ภควโต ปฏิสุณิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ตตฺเถว คนฺตฺวา ตถา อกํสุ. เทวตาโย จ "ภทฺทนฺตา อมฺหากํ อตฺถกามา หิตกามา"ติ ปีติโสมนสฺสชาตา หุตฺวา สยเมว เสนาสนํ สมฺมชฺชนฺติ, อุณฺโหทกํ ปฏิยาเทนฺติ, ตเมว เมตฺตํ ภาเวตฺวา ตเมว ปาทกํ กตฺวา วิปสฺสนํ อารภิตฺวา สพฺเพ ตสฺมึเยว อนฺโตเตมาเส อคฺคผลํ อรหตฺตํ ปาปุณิตฺวา มหาปวารณาย วิสุทฺธิปวารณํ ปวาเรสุนฺติ. เอวญฺหิ ๑- อตฺถกุสเลน ตถาคเตน ธมฺมิสฺสเรน กถิตํ กรณียมตฺถํ. กตฺวานุภุยฺย ปรมํ หทยสฺส สนฺตึ สนฺตํ ปทํ อภิสเมนฺติ สมตฺตปญฺญา. ตสฺมาหิ ตํ อมตมพฺภูตมริยกนฺตํ สนฺตํ ปทํ อภิสเมจฺจ วิหริตุกาโม. วิญฺญู ชโน วิมลสีลสมาธิปญฺญาเภทํ กเรยฺย สตตํ กรณียมตฺถนฺติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกปาฐฏฺฐกถาย เมตฺตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------- นิคมนกถา เอตฺตาวตา จ ยํ วุตฺตํ:- อุตฺตมํ วนฺทเนยฺยานํ วนฺทิตฺวา รตนตฺตยํ ขุทฺทกานํ กริสฺสามิ เกสญฺจิ อตฺถวณฺณนนฺติ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เอวมฺปิ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๒๗.
ตตฺถ สรณสิกฺขาปททฺวตฺตึสาการกุมารปญฺหมงฺคลสุตฺตรตนสุตฺตติโรกุฑฺฑสุตฺต- นิธิกณฺฑสุตฺตเมตฺตสุตฺตวเสน นวปฺปเภทสฺส ขุทฺทกปาฐสฺส ตาว อตฺถวณฺณนา กตา โหติ. เตเนตํ วุจฺจติ:- อิทํ ๑- ขุทฺทกปาฐสฺส กโรนฺเตนตฺถวณฺณนํ สทฺธมฺมฏฺฐิติกาเมน ยมฺปตฺตํ กุสลํ มยา. ตสฺสานุภาวโต ขิปฺปํ ธมฺเม อริยปฺปเวทิเต วุฑฺฒึ วิรุฬฺหึ เวปุลฺลํ ปาปุณาตุ อยํ ชโนติ. ปรมวิสุทฺธิสทฺธาพุทฺธิวิริยคุณปฏิมณฺฑิเตน สีลาจารชฺชวมทฺทวาทิคุณ- สมุทยสมุทิเตน สกสมยสมยนฺตรคหณชฺโฌคาหณสมตฺเถน ปญฺญาเวยฺยตฺติยสมนฺนาคเตน ติปิฏกปริยตฺติธมฺมปฺปเภเท สาฏฺฐกเถ สตฺถุ สาสเน อปฺปฏิหตญาณปฺปภาเวน มหาเวยฺยากรเณน กรณสมฺปตฺติชนิตสุขวินิคฺคตมธุโรฬารวจนลาวณฺณยุตฺเตน ยุตฺตมุตฺตวาทินา วาทิวเรน มหากวินา ฉฬภิญฺญาปฏิสมฺภิทาทิปฺปเภทคุณปฏิมณฺฑิเต อุตฺตริมนุสฺสธมฺเม สุปฺปติฏฺฐิตพุทฺธีนํ เถรวํสปฺปทีปานํ เถรานํ มหาวิหารวาสีนํ วํสาลงฺการภูเตน วิปุลวิสุทฺธพุทฺธินา พุทฺธโฆโสติ ครูหิ คหิตนามเธยฺเยน เถเรน กตา อยํ ปรมตฺถโชติกา นาม ขุทฺทกปาฐวณฺณนา:- ตาว ติฏฺฐตุ โลกสฺมึ โลกนิตฺถรเณสินํ ทสฺเสนฺตี กุลปุตฺตานํ นยํ สีลาทิวิสุทฺธิยา. ยาว พุทฺโธติ นามมฺปิ สุทฺธจิตฺตสฺส ตาทิโน โลกมฺหิ โลกเชฏฺฐสฺส ปวตฺตติ มเหสิโนติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกปาฐฏฺฐกถาย ขุทฺทกปาฐวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้า ๒๒๔-๒๒๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=5922&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=17&A=5922&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=10 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=237 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=243 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=243 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]