อรรถกถาเล่มที่ ๒๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ธ.อ.๕ ปาป-ชราวคฺค

หน้าที่ ๓๔.
อาห. "อุปาสก เนว ตุยฺหํ โทโส อตฺถิ, น มยฺหํ, วฏฺฏสฺเสว ๑-
โทโส, ขมามิ เตติ. "ภนฺเต สเจ เม ขมถ, ปกตินิยาเมเนว เม
เคเห นิสีทิตฺวา ภิกฺขํ คณฺหถาติ. "อุปาสก นทานาหํ อิโต ปฏฺฐาย
ปเรสํ เคหสฺส อนฺโตฉทนํ ปวิสิสฺสามิ, อนฺโตเคหปฺปเวสนสฺเสว
หิ อยํ โทโส, อิโต ปฏฺฐาย ปาเทสุ วหนฺเตสุ เคหทฺวาเร ฐิโตว
ภิกฺขํ คณฺหิสฺสามีติ วตฺวา ธูตงฺคํ สมาทาย อิมํ คาถมาห
        "ปจฺจติ มุนิโน ภตฺตํ    โถกํ โถกํ กุเล กุเล,
         ปิณฺฑิกาย จริสฺสามิ,   อตฺถิ ชงฺฆพลํ มมาติ. ๒-
อิมญฺจ ปน วตฺวา เถโร เตเนว พฺยาธินา นจิรสฺเสว ปรินิพฺพายิ.
โกญฺโจ มณิการสฺส ภริยาย กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ. มณิกาโร
กาลํ กตฺวา นิรเย นิพฺพตฺติ. มณิการสฺส ภริยา เถเร มุทุจิตฺตตาย
กาลํ กตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺติ. ภิกฺขู สตฺถารํ เตสํ อภิสมฺปรายํ
ปุจฺฉึสุ. สตฺถา "ภิกฺขเว อิเธกจฺเจ คพฺเภ นิพฺพตฺตนฺติ, เอกจฺเจ
ปาปการิโน นิรเย นิพฺพตฺตนฺติ, เอกจฺเจ กตกลฺยาณา เทวโลเก
นิพฺพตฺตนฺติ, อนาสวา ปน ปรินิพฺพายนฺตีติ วตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา
ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห
        "คพฺภเมเก อุปฺปชฺชนฺติ,   นิรยํ ปาปกมฺมิโน,
         สคฺคํ สุคติโน ยนฺติ,     ปรินิพฺพนฺติ อนาสวาติ.
     ตตฺถ คพฺภนฺติ: อิธ มนุสฺสคพฺโภว อธิปฺเปโต. เสสเมตฺถ
อุตฺตานตฺถเมวาติ.
@เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. วฏฺฏสฺเสเวส.  ๒. ขุ. เถร. ๒๖/๓๐๗.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๕.
          เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสูติ.
                 มณิการกุลุปกติสฺสตฺเถรวตฺถุ.
                    --------------
                  ๑๑. ตโยชนวตฺถุ. (๑๐๕)
       "น อนฺตลิกฺเข น สมุทฺทมชฺเฌติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา
เชตวเน วิหรนฺโต ตโย ชเน อารพฺภ กเถสิ.
     สตฺถริ กิร เชตวเน วิหรนฺเต สมฺพหุลา ภิกฺขู สตฺถุ
ทสฺสนตฺถาย อาคจฺฉนฺตา เอกํ คามํ ปิณฺฑาย ปวิสึสุ. คามวาสิโน
เตสํ ปตฺเต อาทาย อาสนสาลายํ นิสีทาเปตฺวา ยาคุขชฺชกํ ทตฺวา
ปิณฺฑปาตเวลํ อาคมยมานา ธมฺมํ สุณนฺตา นิสีทึสุ. ตสฺมึ ขเณ
ภตฺตํ ปจิตฺวา สูปพฺยญฺชเน ปจมานาย ๑- เอกิสฺสา อิตฺถิยา อุทฺธนโต
อคฺคิชาลา อุฏฺฐหิตฺวา ฉทนํ คณฺหิ. ตโต เอกํ ติณกรฬํ อุฏฺฐหิตฺวา
ฌายมานํ อากาสํ ปกฺขนฺทิ. ตสฺมึ ขเณ เอโก กาโก อากาเสน
คจฺฉนฺโต ตตฺถ คีวํ ปเวเสตฺวา ติณวลฺลิปลิเวฐิโต ฌายิตฺวา
คามมชฺเฌ ปติ. ภิกฺขู ตํ ทิสฺวา "อโห ภาริยํ กมฺมํ, ปสฺสถาวุโส
กาเกน ปตฺตํ วิปฺปการํ, อิมินา กตกมฺมํ อญฺญตฺร สตฺถารา โก
ชานิสฺสติ, สตฺถารมสฺส กมฺมํ ปุจฺฉิสฺสามาติ จินฺเตตฺวา ปกฺกมึสุ.
     อปเรสํ ๒- ภิกฺขูนํ สตฺถุ ทสฺสนตฺถาย นาวํ อภิรุยฺห คจฺฉนฺตานํ
@เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. สูปพฺยญฺชนํ ธูปยมานาย. ๒. สี. ยุ. อปเรสมฺปิ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๖.
นาวา สมุทฺทมชฺเฌ นิจฺจลา ว อฏฺฐาสิ. มนุสฺสา "กาฬกณฺณินา เอตฺถ
ภวิตพฺพนฺติ สลากํ วิจาเรสุํ. นาวิกสฺส จ ภริยา ปฐมวเย ฐิตา
ทสฺสนียา, สลากา ตสฺสา ปาปุณิ. "สลากํ ปุน วิจาเรถาติ วตฺวา
ยาวตติยํ วิจารยึสุ. ติกฺขตฺตุมฺปิ ตสฺสาเยว ปาปุณิ. มนุสฺสา "กึ
สามีติ นาวิกสฺส มุขํ โอโลเกสุํ. นาวิโก "น สกฺกา เอติสฺสา
อตฺถาย มหาชนํ นาเสตุํ, อุทเก นํ ขิปถาติ อาห. สา คเหตฺวา
อุทเก ขิปิยมานา มรณภยตชฺชิตา มหาวิรวมกาสิ. ตํ สุตฺวา
นาวิโก "โก อตฺโถ อิมิสฺสา อาภรเณหิ นฏฺเฐหิ, สพฺพาภรณานิ
โอมุญฺจิตฺวา เอกํ ปิโลติกํ นิวาสาเปตฺวา ฉฑฺเฑถ นํ, อหมฺปเนตํ
อุทกปิฏฺเฐ ปลฺวมานํ ๑- ทฏฺฐุํ น สกฺขิสฺสามิ; ตสฺมา ยถา นํ อหํ
น ปสฺสามิ; เอวํ วาลุกกุฏํ คีวายํ พนฺธิตฺวา สมุทฺเท ขิปถาติ.
เต ตถา กรึสุ. ตมฺปิ ปติตฏฺฐาเนเยว มจฺฉกจฺฉปา วิลุมฺปึสุ. ภิกฺขู
ตํ ปวตฺตึ สุตฺวา "สตฺถารํ ฐเปตฺวา โก อญฺโญ เอติสฺสา อิตฺถิยา
กมฺมํ ชานิสฺสติ, สตฺถารมสฺสา กมฺมํ ปุจฺฉิสฺสามาติ อิจฺฉิตฏฺฐานํ
ปตฺวา นาวาโต โอรุยฺห ปกฺกมึสุ.
     อปเรปิ สตฺต ภิกฺขู ปจฺจนฺตโต สตฺถารํ ทสฺสนตฺถาย คจฺฉนฺตา
สายํ เอกํ วิหารํ ปวิสิตฺวา วสนฏฺฐานํ ปุจฺฉึสุ. เอกสฺมิญฺจ เลเณ
สตฺต มญฺจา โหนฺติ, เตสํ ตเทว ลภิตฺวา ตตฺถ นิปนฺนานํ,
รตฺติภาเค กูฏาคารมตฺโต ปาสาโณ ปวฏฺฏมาโน อาคนฺตฺวา
เลณทฺวารํ ปิทหิ. เนวาสิกา ภิกฺขู "มยํ อิมํ เลณํ อาคนฺตุกภิกฺขูนํ
@เชิงอรรถ: ๑. ยุ. มรมานํ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๗.
ปาปยิมฺหา, อยญฺจ มหาปาสาโณ เลณทฺวารํ ปิทหนฺโต อฏฺฐาสิ,
อปเนสฺสาม นนฺติ สมนฺตา สตฺตหิ คาเมหิ มนุสฺเส สนฺนิปาเตตฺวา
ตํ วายมนฺตาปิ ฐานา จาเลตุํ นาสกฺขึสุ. อนฺโต ปวิฏฺฐภิกฺขูปิ
วายมึสุเยว. เอวํ สนฺเตปิ สตฺตาหํ ปาสาณํ จาเลตุํ นาสกฺขึสุ.
อาคนฺตุกา ภิกฺขู สตฺตาหํ ฉาตชฺฌตฺตา มหาทุกฺขํ อนุภวึสุ. สตฺตเม
ทิวเส ปาสาโณ สยเมว ปวฏฺฏิตฺวา อปคโต. ภิกฺขู นิกฺขมิตฺวา
"อมฺหากํ อิมํ ปาปํ อญฺญตฺร สตฺถารา โก ชานิสฺสติ, สตฺถารํ
ปุจฺฉิสฺสามาติ จินฺเตตฺวา ปกฺกมึสุ. เต ปุริเมหิ สทฺธึ อนฺตรามคฺเค
สมาคนฺตฺวา สพฺเพ เอกโตว สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา
เอกมนฺตํ นิสินฺนา สตฺถารา กตปฏิสนฺถารา อตฺตนา ทิฏฺฐานุภูตานิ
การณานิ ปฏิปาฏิยา ปุจฺฉึสุ. สตฺถาปิ เตสํ ปฏิปาฏิยา เอวํ
พฺยากาสิ:
     "ภิกฺขเว โส ตาว กาโก อตฺตนา กตกมฺมเมว อนุโภสิ.
อตีเต หิ พาราณสิยํ เอโก กสโก อตฺตนา โคณํ ทเมนฺโต ทเมตุํ
นาสกฺขิ. โส หิสฺส โคโณ โถกํ คนฺตฺวา นิปชฺชิ, โปเถตฺวา
อุฏฺฐาปิโตปิ โถกํ คนฺตฺวา ปุนปิ ตเถว นิปชฺชิ. โส วายมิตฺวาปิ
ตํ ทเมตุํ อสกฺโกนฺโต โกธาภิภูโต หุตฺวา `อิโตทานิ ปฏฺฐาย สุขํ
นิปชฺชิสฺสสีติ ตํ ปลาลปิณฺฑํ วิย กโรนฺโต ปลาเลน ตสฺส คีวํ
ปลิเวเฐตฺวา อคฺคึ อทาสิ. โคโณ ตตฺเถว ฌายิตฺวา มโต. ตทา
ภิกฺขเว เตน กาเกน ตํ ปาปกมฺมํ กตํ, โส ตสฺส วิปาเกน
ทีฆรตฺตํ นิรเย ปจิตฺวา วิปากาวเสเสน สตฺตกฺขตฺตุํ กากโยนิยํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๘.
นิพฺพตฺติตฺวา เอวเมว อากาเส ฌายิตฺวา มโตติ.
     "สาปิ ภิกฺขเว อิตฺถี อตฺตนา กตกมฺมเมว อนุโภสิ. สา หิ อตีเต
พาราณสิยํ เอกสฺส คหปติกสฺส ภริยา อุทกาหรณโกฏฺฏนปจนาทีนิ
สพฺพกิจฺจานิ สหตฺเถเนว อกาสิ. ตสฺสา เอโก สุนโข ตํ เคเห
สพฺพกิจฺจานิ กุรุมานํโอโลเกนฺโต นิสีทิ. เขตฺเต ภตฺตํ หรนฺติยา
ทารุปณฺณาทีนํ วา อตฺถาย อรญฺญํ คจฺฉนฺติยา โส ตาย สทฺธึเยว
คจฺฉติ. ตํ ทิสฺวา ทหรมนุสฺสา `อมฺโภ นิกฺขนฺโต สุนขลุทฺทโก,
อชฺช มยํ มํเสน ภุญฺชิสฺสามาติ อุปฺผณฺเฑนฺติ. สา เตสํ กถาย
มงฺกุ หุตฺวา สุนขํ เลฑฺฑุทณฺฑาทีหิ ปหริตฺวา ปลาเปสิ. สุนโข
นิวตฺติตฺวา ปุน อนุพนฺธิ. โส กิร ตสฺสา ตติเย อตฺตภาเว
สามิโก อโหสิ; ตสฺมา สิเนหํ ฉินฺทิตุํ น สกฺโกติ. กิญฺจาปิ หิ
อนมตคฺเค สํสาเร ชายา วา ปติ วา อภูตปุพฺโพ นาม นตฺถิ,
อวิทูเร ปน อตฺตภาเว ญาตเกสุ อธิมตฺโต สิเนโห โหติ; ตสฺมา
โส ตํ วิชหิตุํ น สกฺโกติ. สา ตสฺส กุชฺฌิตฺวา เขตฺเต สามิกสฺส
ยาคุํ หรมานา รชฺชุํ อุจฺฉงฺเค ฐเปตฺวา อคมาสิ. สุนโข ตาเยว
สทฺธึ คโต. สา สามิกสฺส ยาคุํ ทตฺวา ตุจฺฉกุฏํ อาทาย เอกํ
อุทกฏฺฐานํ คนฺตฺวา กุฏํ วาลุกาย ปูเรตฺวา สมีเป โอโลเกตฺวา
ฐิตสฺส สุนขสฺส สทฺทมกาสิ. สุนโข `จิรสฺสํ วต เม อชฺช มธุรกถา
ลทฺธาติ นงฺคุฏฺฐํ จาเลนฺโต ตํ อุปสงฺกมิ. สา ตํ คีวายํ ทฬฺหํ
คเหตฺวา เอกาย รชฺชุโกฏิยา กุฏํ พนฺธิตฺวา เอกํ รชฺชโกฏึ สุนขสฺส
คีวายํ พนฺธิตฺวา กุฏํ อุทกาภิมุขํ ปวฏฺเฏสิ. สุนโข กุฏํ อนุพนฺธนฺโต
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๙.
อุทเก ปติตฺวา ตตฺเถว กาลมกาสิ. สา ตสฺส กมฺมสฺส วิปาเกน
ทีฆรตฺตํ นิรเย ปจิตฺวา วิปากาวเสเสน อตฺตภาวสเต วาลุกาย
กุฏํ คีวายํ พนฺธิตฺวา อุทเก ปกฺขิตฺตา กาลมกาสีติ.
     "ตุมฺเหหิปิ ภิกฺขเว อตฺตนา กตกมฺมเมว อนุภูตํ. อตีตสฺมึ
หิ พาราณสีวาสิโน สตฺต โคปาลทารกา เอกสฺมึ อฏวิปฺปเทเส
สตฺตาหวาเรน คาวิโย วิจาเรนฺตา เอกทิวสํ คาวิโย วิจาเรตฺวา
อาคจฺฉนฺตา เอกํ มหาโคธํ ทิสฺวา อนุพนฺธึสุ. โคธา ปลายิตฺวา
เอกํ วมฺมิกํ ปาวิสิ. ตสฺส ปน วมฺมิกสฺส สตฺต ฉิทฺทานิ. ทารกา
"มยํ อิทานิ คเหตุํ น สกฺขิสฺสาม, เสฺว อาคนฺตฺวา คณฺหิสฺสามาติ
เอเกโกเอเกกํ สาขาภงฺคมุฏฺฐิมาทาย สตฺตปิ ชนา สตฺต ฉิทฺทานิ
ปิทหิตฺวา ปกฺกมึสุ. เต ปุนทิวเส ตํ โคธํ อมนสิกริตฺวา อญฺญสฺมึ
ปเทเส คาวิโย วิจาเรตฺวา สตฺตเม ทิวเส คาวิโย อาทาย คจฺฉนฺตา
ตํ วมฺมิกํ ทิสฺวา สตึ ปฏิลภิตฺวา "กา นุ โข ตสฺสา โคธาย
ปวตฺตีติ อตฺตนา อตฺตนา ปิทหิตานิ ฉิทฺทานิ วิวรึสุ. โคธา ชีวิเต
นิราลยา หุตฺวา อฏฺฐิจมฺมาวเสสา ปเวธมานา นิกฺขมิ. เต ตํ
ทิสฺวา อนุกมฺปํ กตฺวา `มา นํ มาเรถ, สตฺตาหํ ฉินฺนภตฺตา
ชาตาติ ตสฺสา ปิฏฺฐึ ปริมชฺชิตฺวา `สุเขน คจฺฉาหีติ วิสฺสชฺเชสุํ.
เต โคธาย อมาริตตฺตา นิรเย ตาว น ปจฺจึสุ. เต ปน สตฺต
ชนา เอกโต หุตฺวา จุทฺทสสุ อตฺตภาเวสุ สตฺต สตฺต ทิวสานิ
ฉินฺนภตฺตา อเหสุํ. ตทา ภิกฺขเว ตุมฺเหหิ สตฺตหิ โคปาลเกหิ
หุตฺวา ตํ กมฺมํ กตนฺติ. เอวํ สตฺถา เตหิ ปุฏฺฐปุฏฺฐํ ปญฺหํ พฺยากาสิ. ๑-
@เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. เอวํ วตฺวา เตหิ ปุฏฺฐปญฺเห พฺยากาสิ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๐.
     อเถโก ภิกฺขุ สตฺถารํ อาห "กึ ปน ภนฺเต ปาปกมฺมํ
กตฺวา อากาเส อุปฺปติตสฺสาปิ สมุทฺทํ ปกฺขนฺตสฺสาปิ ปพฺพตนฺตรํ
ปวิฏฺฐสฺสาปิ ๑- โมกฺโข นตฺถีติ. สตฺถา "เอวเมว ภิกฺขเว, อากาสาทีสุปิ
เอกปเทโสปิ นตฺถิ, ยตฺร ฐิโต ปาปกมฺมโต มุจฺเจยฺยาติ วตฺวา
อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห
              "น อนฺตลิกฺเข, น สมุทฺทมชฺเฌ,
               น ปพฺพตานํ วิวรํ ปวิสฺส,
               น วิชฺชเต โส ชคติปฺปเทโส,
               ยตฺรฏฺฐิโต มุจฺเจยฺย ปาปกมฺมาติ.
    ตสฺสตฺโถ "สเจ หิ โกจิ `อิมินา อุปาเยน ปาปกมฺมโต
มุจฺจิสฺสามีติ อนฺตลิกฺเข วา นิสีเทยฺย, จตุราสีติโยชนสหสฺสคมฺภีรํ
มหาสมุทฺทํ วา ปวิเสยฺย, ปพฺพตนฺตเร วา นิสีเทยฺย, เนว ปากกมฺมโต
มุจฺเจยฺย. ปุรตฺถิมาทีสุ หิ ชคติปฺปเทเสสุ ปฐวีภาเคสุ น โส
วาลคฺคมตฺโตปิ โอกาโส อตฺถิ, ยตฺถ ฐิโต ปาปกมฺมโต มุจฺจิตุํ
สกฺกุเณยฺยาติ.
     เทสนาวสาเน เต ภิกฺขู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสุ.
สมฺปตฺตมหาชนสฺสาปิ สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสีติ.
                       ตโยชนวตฺถุ.
                       --------
@เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. ปวิสนฺตสฺสาปิ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๑.
                ๑๒. สุปฺปพุทฺธสกฺกวตฺถุ. (๑๐๖)
      "น อนฺตลิกฺเข น สมุทฺทมชฺเฌติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา
นิโคฺรธาราเม วิหรนฺโต สุปฺปพุทฺธํ สกฺกํ อารพฺภ กเถสิ.
     โส กิร "อยํ มม ธีตรํ ฉฑฺเฑตฺวา นิกฺขนฺโต มม ปุตฺตํ
ปพฺพาเชตฺวา ตสฺส เวริฏฺฐาเน ฐิโต จาติ อิเมหิ ทฺวีหิ การเณหิ
สตฺถริ อาฆาตํ พนฺธิตฺวา เอกทิวสํ "นทานิสฺส นิมนฺตนฏฺฐานํ คนฺตฺวา
ภุญฺชิตุํ ทสฺสามีติ คมนมคฺคํ ปิทหิตฺวา อนฺตรวีถิยํ สุรํ ปิวนฺโต
นิสีทิ. อถสฺส, สตฺถริ ภิกฺขุสงฺฆปริวุเต ตํ ฐานํ อาคเต, "สตฺถา
อาคโตติ อาโรเจสุํ. โส อาห "ปุรโต คจฺฉถ, ตสฺส วเทถ `นายํ
มยา มหลฺลกตโรติ นาสฺส มคฺคํ ทสฺสามีติ, ปุนปฺปุนํ วุจฺจมาโนปิ
ตเถว วตฺวา นิสีทิ. สตฺถา มาตุลสฺส สนฺติกา มคฺคํ อลภิตฺวา ตโต
นิวตฺติ. โสปิ เอกํ จารปุริสํ เปเสสิ "คจฺฉ, ตสฺส กถํ สุตฺวา
เอหีติ. สตฺถาปิ นิวตฺตนฺโต สิตํ กตฺวา อานนฺทตฺเถเรน "โก นุ โข
ภนฺเต สิตปาตุกมฺมสฺส ๑- ปจฺจโยติ ปุฏฺโฐ อาห "ปสฺสสิ อานนฺท
สุปฺปพุทฺธนฺติ. "ปสฺสามิ ภนฺเตติ. "ภาริยํ เตน กมฺมํ กตํ มาทิสสฺส
พุทฺธสฺส มคฺคํ อเทนฺเตน, อิโต สตฺตเม ทิวเส เหฏฺฐาปาสาเท
โสปาณปาทมูเล ปฐวึ ปวิสิสฺสตีติ. จารปุริโส ตํ กถํ สุตฺวา
สุปฺปพุทฺธสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา "กึ เม ภาคิเนยฺเยน นิวตฺตนฺเตน
วุตฺตนฺติ ปุฏฺโฐ ยถาสุตํ อาโรเจสิ. โส ตสฺส วจนํ สุตฺวา
"นทานิ มม ภาคิเนยฺยสฺส กถาโทโส อตฺถิ, อทฺธา ยํ โส วทติ
@เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. กมฺเม.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒.
ตํ ตเถว โหติ, เอวํ สนฺเตปิ นํ อิทานิ มุสาวาเทน นิคฺคณฺหิสฺสามิ,
โส หิ มํ `สตฺตเม ทิวเส ปฐวึ ปวิสิสฺสตีติ อนิยเมน อวตฺวา
`เหฏฺฐาปาสาเท โสปาณปาทมูเล ปฐวึ ปวิสิสฺสตีติ อาห อิโตทานิ
ปฏฺฐายาหํ ตํ ฐานํ น คมิสฺสามิ, อถ นํ ตสฺมึ ฐาเน ปฐวึ
อปวิสิตฺวา มุสาวาเทน นิคฺคณฺหิสฺสามีติ. โส อตฺตโน อุปโภคชาตํ
สพฺพํ สตฺตภูมิกสฺส ปาสาทสฺส อุปริ อาโรเปตฺวา โสปาณํ
หราเปตฺวา ทฺวารํ ปิทหาเปตฺวา เอเกกสฺมึ ทฺวาเร เทฺว เทฺว
มลฺเล ฐเปตฺวา "สจาหํ ปมาเทน เหฏฺฐา โอโรหิตุกาโม โหมิ;
นิวาเรยฺยาถ มนฺติ วตฺวา สตฺตเม ปาสาทตเล สิริคพฺเภ นิสีทิ.
สตฺถา ตํ ปวตฺตึ สุตฺวา "ภิกฺขเว สุปฺปพุทฺโธ น เกวลํ ปาสาทตเล ๑-,
เวหาสํ อุปฺปติตฺวา อากาเส วา นิสีทตุ, นาวาย วา สมุทฺทํ
ปกฺขนฺทตุ, ปพฺพตนฺตรํ วา ปวิสตุ; พุทฺธานํ กถาย ทฺวิธาภาโว
นาม นตฺถิ, มยา วุตฺตฏฺฐาเนเยว โส ปฐวึ ปวิสิสฺสตีติ วตฺวา
อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห
              "น อนฺตลิกฺเข, น สมุทฺทมชฺเฌ,
               น ปพฺพตานํ วิวรํ ปวิสฺส,
               น วิชฺชเต โส ชคติปฺปเทโส,
               ยตฺรฏฺฐิตํ นปฺปสเหยฺย มจฺจูติ.
     ตตฺถ นปฺปสเหยฺย มจฺจูติ: ยสฺมึ ปเทเส ฐิตํ มรณํ
นปฺปสเหยฺย นาภิภเวยฺย, เกสคฺคมตฺโตปิ โส ปฐวิปฺปเทโส นตฺถิ.
@เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. ปาสาทตลํ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓.
เสสํ ปุริมสทิสเมวาติ.
     เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสูติ.
     สตฺตเม ทิวเส สตฺถุ ภิกฺขาจารมคฺคสฺส นิรุทฺธเวลาย
เหฏฺฐาปาสาเท สุปฺปพุทฺธสฺส มงฺคลสฺโส อุทฺทาโม หุตฺวา ตํ ตํ
ภิตฺตึ ปหริ. โส อุปริ นิสินฺโนวสฺส สทฺทํ สุตฺวา "กึ เอตนฺติ
ปุจฺฉิ. "มงฺคลสฺโส อุทฺทาโมติ. โส ปนสฺโส สุปฺปพุทฺธํ ทิสฺวาว
สนฺนิสีทติ. อถ นํ โส คณฺหิตุกาโม หุตฺวา นิสินฺนฏฺฐานา อุฏฺฐาย
ทฺวาราภิมุโข อโหสิ. ทฺวารานิ สยเมว วิวฏานิ, โสปาณํ สกฏฺฐาเนเยว
ฐิตํ. ทฺวาเร ฐิตา มลฺลา ตํ คีวายํ คเหตฺวา เหฏฺฐาภิมุขํ ขิปึสุ.
เอเตนุปาเยน สตฺตสุปิ ตเลสุ ทฺวารานิ สยเมว วิวฏานิ,
โสปาณานิ ยถาฐาเนสุ ฐิตานิ. ตตฺถ ตตฺถ มลฺลา ตํ คีวายเมว
คเหตฺวา เหฏฺฐาภิมุขํ ขิปึสุ. อถ นํ เหฏฺฐาปาสาเท โสปาณปาทมูลํ
สมฺปตฺตเมว มหาปฐวี วิวรมานา ภิชฺชิตฺวา สมฺปฏิจฺฉิ. โส คนฺตฺวา
อวีจิมฺหิ นิพฺพตฺตีติ.
                     สุปฺปพุทฺธสกฺกวตฺถุ.
                  ปาปวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                       นวโม วคฺโค
                       ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๒ หน้า ๓๔-๔๓.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=22&A=677&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=22&A=677&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=19
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=587
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=572
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=572
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25