|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ปริวุตฺถํ ๑- กตํ จริตํ, นิฏฺฐาปิตนฺติ ๒- อตฺโถ. พฺรหฺมจริยนฺติ มคฺคพฺรหฺมจริยํ. ปุถุชฺชนกลฺยาณเกน หิ สทฺธึ สตฺต เสกฺขา พฺรหฺมจริยวาสํ วสนฺติ นาม, ขีณาสโว วุตฺถวาโส, ๓- ตสฺมา โส อตฺตโน พฺรหฺมจริยวาสํ ปจฺจเวกฺขนฺโต "วุสิตํ พฺรหฺมจริยนฺ"ติ อพฺภญฺญาสิ. กตํ กรณียนฺติ จตูสุ สจฺเจสุ จตูหิ มคฺเคหิ ปริญฺญาปหานสจฺฉิกิริยาภาวนาวเสน โสฬสวิธมฺปิ กิจฺจํ นิฏฺฐาปิตํ. ปุถุชฺชนกลฺยาณกาทโย หิ ตํ กิจฺจํ กโรนฺติ นาม, ขีณาสโว กตกรณีโย, ตสฺมา โส อตฺตโน กรณียํ ปจฺจเวกฺขนฺโต "กตํ กรณียนฺ"ติ อพฺภญฺญาสิ. นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ "อิทานิ ปุน อิตฺถภาวาย เอวํ โสฬสกิจฺจภาวาย กิเลสกฺขยาย วา มคฺคภาวนากิจฺจํ เม นตฺถี"ติ อพฺภญฺญาสิ. นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ วา "อิตฺถภาวโต อิมสฺมา เอวมฺปการา วตฺตมานกฺขนฺธสนฺตานา อปรํ ขนฺธสนฺตานํ มยฺหํ นตฺถิ, อิเม ปน ปญฺจกฺขนฺธา ปริญฺญาตา ติฏฺฐนฺติ ฉินฺนมูลกา วิย รุกฺขา, เต จริมกจิตฺตนิโรเธน อนุปาทาโน วิย ชาตเวโท นิพฺพายิสฺสนฺติ, อปณฺณตฺติกภาวํ คมิสฺสนฺตี"ติ อพฺภญฺญาสิ. อญฺญตโรติ เอโก. อรหตนฺติ ภควโต สาวกานํ อรหนฺตานํ อพฺภนฺตโร เอโก มหาสาวโก อโหสีติ อตฺโถ. อญฺญตรา เทวตาติ อธิคตมคฺคา เอกา พฺรหฺมเทวตา. สา หิ สยํ อเสกฺขตฺตา อเสกฺขวิสยํ อพฺภญฺญาสิ. เสกฺขา หิ ตํ ตํ เสกฺขวิสยํ, ปุถุชฺชนา จ อตฺตโน ปุถุชฺชนวิสยเมว ชานนฺติ. อภิกฺกนฺตาย รตฺติยาติ ปริกฺขีณาย รตฺติยา, มชฺฌิมยาเมติ อตฺโถ. อภิกฺกนฺตวณฺณาติ อติอุตฺตมวณฺณา. เกวลกปฺปนฺติ อนวเสเสน สมนฺตโต. โอภาเสตฺวาติ อตฺตโน ปภาย จนฺโท วิย สูริโย วิย จ เชตวนํ เอโกภาสํ กตฺวา. เตนุปสงฺกมีติ อายสฺมโต นนฺทสฺส อรหตฺตปฺปตฺตึ วิทิตฺวา ปีติโสมนสฺสชาตา "ตํ ภควโต ปฏิเวเทสฺสามี"ติ อุปสงฺกมิ. @เชิงอรรถ: ๑ ก. วุฏฺฐํ ปริวุฏฺฐํ @๒ ก. นิฏฺฐิตนฺติ ๓ ก. วุฏฺฐวาโส--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๕.
อาสวานํ ขยาติ เอตฺถ อาสวนฺตีติ อาสวา, จกฺขุทฺวาราทีหิ ปวตฺตนฺตีติ อตฺโถ. อถวา อาโคตฺรภุํ อาภวคฺคํ วา สวนฺตีติ อาสวา, เอเต ธมฺเม เอตญฺจ โอกาสํ อนฺโต กริตฺวา ปวตฺตนฺตีติ อตโถ. จิรปาริวาสิยฏฺเฐน มทิราทิอาสวา วิยาติ อาสวา. "ปุริมา ภิกฺขเว โกฏิ น ปญฺญายติ อวิชฺชายา"ติอาทิวจเนหิ ๑- เตสํ จิรปาริวาสิยตา เวทิตพฺพา. อถ วา อายตึ ๒- สํสารทุกฺขํ สวนฺติ ปสวนฺตีติปิ อาสวา. ปุริโม เจตฺถ อตฺโถ กิเลเสสุ ยุชฺชติ, ปจฺฉิโม กมฺเมปิ. น เกวลญฺจ กมฺมกิเลสา เอว อาสวา, อถ โข นานปฺปการา อุปทฺทวาปิ. ตถา หิ "นาหํ จุนฺท ทิฏฺฐธมฺมิกานํเยว อาสวานํ สํวราย ธมฺมํ เทเสมี"ติ ๓- เอตฺถ วิวาทมูลภูตา กิเลสา อาสวาติ อาคตา. "เยน เทวูปปตฺยสฺส คนฺธพฺโพ วา วิหงฺคโม ยกฺขตฺตํ เยน คจฺเฉยฺย มนุสฺสตฺตญฺจ อพฺพเช เต มยฺหํ อาสวา ขีณา วิทฺธสฺตา วินลีกตา"ติ ๔- เอตฺถ เตภูมิกํ กมฺมํ อวเสสา จ อกุสลา ธมฺมา อาสวาติ อาคตา. "ทิฏฺฐธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตายา"ติ ๕- ปรูปฆาตวิปฺปฏิสารวธพนฺธาทโย เจว อปายทุกฺขภูตา จ นานปฺปการา อุปทฺทวา. เต ปเนเต อาสวา วินเย "ทิฏฺฐธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตายา"ติ ๕- ทฺวิธา อาคตา. สฬายตเน "ตโยเม อาวุโส อาสวา กามาสโว ภวาสโว อวิชฺชาสโว"ติ ๖- ติธา อาคตา, ตถา อญฺเญสุ จ สุตฺตนฺเตสุ. อภิธมฺเม เตเยว ทิฏฺฐาสเวน สทฺธึ จตุธา ๗- อาคตา. นิพฺเพธิกปริยาเย "อตฺถิ @เชิงอรรถ: ๑ องฺ.ทสก. ๒๔/๖๑/๙๐ ๒ ฉ.ม. อายตํ ๓ ที. ปา. ๑๑/๑๘๒/๑๑๒ @๔ องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๓๖/๔๓ ๕ วิ. มหาวิ. ๑/๓๙/๒๖ ๖ ที. ปา. ๑๑/๓๐๕/๑๙๔ @๗ ขุ.ปฏิ. ๓๑/๒๑๔, ๒๖๓/๑๔๑, ๑๗๒, อภิ. สงฺ. ๓๔/๑๔๖๕/๓๒๒--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๖.
ภิกฺขเว อาสวา นิรยคามินิยา"ติอาทินา ๑- ปญฺจธา อาคตา. ฉกฺกนิปาเต "อตฺถิ ภิกฺขเว อาสวา สํวราย ปหาตพฺพา"ติอาทินา ๒- นเยน ฉธา อาคตา. สพฺพาสวปริยาเย ๓- เตเยว ทสฺสนปหาตพฺเพหิ สทฺธึ สตฺตธา อาคตา. อิธ ปน อภิธมฺมนเยน จตฺตาโร อาสวา เวทิตพฺพา. ขยาติ เอตฺถ ปน "โย อาสวานํ ขโย เภโท ปริเภโท"ติอาทีสุ อาสวานํ สรสเภโท อาสวกฺขโยติ วุตฺโต. "ชานโต อหํ ภิกฺขเว ปสฺสโต อาสวานํ ขยํ วทามี"ติอาทีสุ ๔- อาสวานํ อายตึ อนุปฺปาโท อาสวกฺขโยติ วุตฺโต. "เสกฺขสฺส สิกฺขมานสฺส อุชุมคฺคานุสาริโน ขยสฺมึ ปฐมํ ญาณํ ตโต อญฺญา อนนฺตรา"ติอาทีสุ ๕- มคฺโค อาสวกฺขโยติ วุตฺโต. "อาสวานํ ขยา สมโณ โหตี"ติอาทีสุ ๖- ผลํ "ปรวชฺชานุปสฺสิสฺส นิจฺจํ อุชฺฌานสญฺญิโน อาสวา ตสฺส วฑฺฒนฺติ อารา โส อาสวกฺขยา"ติอาทีสุ ๗- นิพฺพานํ. อิธ ปน อาสวานํ อจฺจนฺตกฺขโย อนุปฺปาโท วา มคฺโค วา "อาสวานํ ขโย"ติ วุตฺโต. อนาสวนฺติ ปฏิปฺปสฺสทฺธิวเสน สพฺพโส ปหีนาสวํ. เจโตวิมุตฺตินฺติ อรหตฺตผลสมาธึ. ปญฺญาวิมุตฺตินฺติ อรหตฺตผลปญฺญํ. อุภยวจนํ มคฺเค วิย ผเลปิ สมถวิปสฺสนานํ ยุคนนฺธภาวทสฺสนตฺถํ. ญาณนฺติ สพฺพญฺญุตญาณํ. เทวตาย วจนสมนนฺตรเมว "กถํ นุ โข"ติ อาวชฺเชนฺตสฺส ปจฺจเวกฺขโต ภควโต ญาณํ อุปฺปชฺชิ "นนฺเทน อรหตฺตํ สจฺฉิกตนฺ"ติ. โส หิ @เชิงอรรถ: ๑ อง. ฉกฺก. ๒๒/๓๓๔(๖๓)/๔๖๓ (สฺยา) @๒ ม.มู. ๑๒/๒๒/๑๓, องฺ. ฉกฺก. ๒๒/๓๒๙(๕๘)/๔๓๔ (สฺยา) @๓ ม.มู. ๑๒/๑๗-๒๑/๑๐-๑๓ @๔ ม.มู. ๑๒/๑๕/๑๐ ๕ ขุ.อิติ. ๒๕/๖๒/๒๗๙ @๖ ม.มู. ๑๒/๔๓๘/๓๘๖ ๗ ขุ.ธ. ๒๕/๒๕๓/๖๐--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๗.
อายสฺมา สหายกภิกฺขูหิ ตถา อุปฺปณฺฑิยมาโน ๑- "ภาริยํ วต กตํ, โยหํ เอวํ สฺวากฺขาเต ธมฺมวินเย ปพฺพชิตฺวา อจฺฉรานํ ปฏิลาภาย สตฺถารํ ปาฏิโภคํ อกาสินฺ"ติ อุปฺปนฺนสํเวโค หิโรตฺตปฺปํ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา ฆเฏนฺโต วายมนฺโต อรหตฺตํ ปตฺวา จินฺเตสิ "ยนฺนูนาหํ ภควนฺตํ เอตสฺมา ปฏิสฺสวา โมเจยฺยนฺ"ติ. โส ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา อตฺตโน อธิปฺปายํ สตฺถุ อาโรเจสิ. เตน วุตฺตํ "อถ โข อายสฺมา นนฺโท ฯเปฯ เอตสฺมา ปฏิสฺสวา"ติ. ตตฺถ ปฏิสฺสวาติ ปาฏิโภคปฏิสฺสวา, "อจฺฉรานํ ปฏิลาภาย อหํ ปฏิภูโต"ติ ปฏิญฺญาย. อถสฺส ภควา "ยสฺมา ตยา อญฺญา อาราธิตาติ ญาตเมตํ มยา, เทวตาปิ เม อาโรเจสิ, ตสฺมา นาหํ ปฏิสฺสวา อิทานิ โมเจตพฺโพ อรหตฺตปฺปตฺติยาว โมจิตตฺตา"ติ อาห. เตน วุตฺตํ "ยเทว โข เต นนฺทา"ติอาทิ. ตตฺถ ยเทวาติ ยทา เอว. เตติ ตว. มุตฺโตติ ปมุตฺโต. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยสฺมึเยว กาเล อาสเวหิ ตว จิตฺตํ วิมุตฺตํ, อถ อนนฺตรเมวาหํ ตโต ปาฏิโภคโต มุตฺโตติ. โสปิ อายสฺมา วิปสฺสนากาเลเยว "ยเทวาหํ อินฺทฺริยาสํวรํ นิสฺสาย อิมํ วิปฺปการํ ปตฺโต, ตเมว สุฏฺฐุ นิคฺคเหสฺสามี"ติ อุสฺสาหชาโต พลวหิโรตฺตปฺโป ตตฺถ จ กตาธิการตฺตา อินฺทฺริยสํวเร อุกฺกฏฺฐปฏิปทมฺปิ ๒- อคมาสิ. วุตฺตเญฺหตํ:- "สเจ ภิกฺขเว นนฺทสฺส ปุรตฺถิมา ทิสา อาโลเกตพฺพา โหติ, สพฺพํ เจตโส สมนฺนาหริตฺวา นนฺโท ปุรตฺถิมํ ทิสํ อาโลเกติ `เอวํ เม ปุรตฺถิมํ ทิสํ อาโลกยโต น อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสฺสเวยฺยุนฺ"ติ, อิติห ตตฺถ สมฺปชาโน โหติ. สเจ ภิกฺขเว นนฺทสฺส ปจฺฉิมา ฯเปฯ อุตฺตรา. ทกฺขิณา. อุทฺธํ อโธ. อนุทิสา อาโลเกตพฺพา โหติ, สพฺพํ เจตโส @เชิงอรรถ: ๑ ก. อุปฺผณฺฑิยมาโน ๒ สี.,ม. อุกฺกํสปารมึ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๘.
สมนฺนาหริตฺวา นนฺโท อนุทิสํ อาโลเกติ `เอวํ เม ฯเปฯ สมฺปชาโน โหตี"ติ ๑- เตเนว ตํ อายสฺมนฺตํ สตฺถา "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารานํ ยทิทํ นนฺโท"ติ ๒- เอตทคฺเค ฐเปสิ. เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อายสฺมโต นนฺทสฺส สพฺพาสเว เขเปตฺวา สุขาทีสุ ตาทิภาวปฺปตฺติสงฺขาตมตฺถํ สพฺพาการโต วิทิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ ตทตฺถวิภาวนํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ ยสฺส ติณฺโณ กามปงฺโกติ ๓- เยน อริยปุคฺคเลน อริยมคฺคเสตุนา สพฺโพ ทิฏฺฐิปงฺโก สํสารปงฺโก เอว วา นิพฺพานปารคมเนน ติณฺโณ. มทฺทิโต กามกณฺฏโกติ เยน สตฺตานํ วิชฺฌนโต "กามกณฺฏโก"ติ ลทฺธนาโม สพฺโพ กิเลสกาโม สพฺโพ กามวิสูโก อคฺคญาณทณฺเฑน มทฺทิโต ภคฺโค อนวเสสโต มถิโต. โมหกฺขยมนุปฺปตฺโตติ เอวมฺภูโต จ ทุกฺขาทิวิสยสฺส สพฺพสฺส สมฺโมหสฺส เขปเนน โมหกฺขยํ ปตฺโต, อรหตฺตผลํ นิพฺพานญฺจ อนุปฺปตฺโต. สุขทุกฺเขสุ น เวธตี ส ภิกฺขูติ โส ภินฺนกิเลโส ภิกฺขุ อิฏฺฐารมฺมณสมาโยคโต อุปฺปนฺเนสุ สุเขสุ อนิฏฺฐารมฺมณสมาโยคโต อุปฺปนฺเนสุ ทุกฺเขสุ จ น เวธติ น กมฺปติ, ตนฺนิมิตฺตํ จิตฺตวิการํ นาปชฺชติ. "สุขทุกฺเขสู"ติ จ เทสนามตฺตํ, สพฺเพสุปิ โลกธมฺเมสุ น เวธตีติ เวทิตพฺพํ. ทุติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------- @เชิงอรรถ: ๑ องฺ. อฏฺฐก. ๒๓/๙๙(๙)/๑๖๘ ๒ องฺ. เอกก. ๒๐/๒๓๐/๒๕ @๓ ฉ.ม. นิตฺติณฺโณ ปงฺโกติอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๑๘๔-๑๘๘. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=4122&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=4122&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=67 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=2066 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=2078 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=2078 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]