บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒๖

หน้าที่ ๒๕๒.

เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อายสฺมโต เมฆิยสฺส มิจฺฉาวิตกฺกโจเรหิ กุสลภณฺฑุปจฺเฉทสงฺขาตํ อตฺถํ ชานิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ อิมํ กามวิตกฺกาทีนํ อวิโนทเน วิโนทเน จ อาทีนวานิสํสทีปกํ ^๑- อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ ขุทฺทาติ หีนา ลามกา. วิตกฺกาติ กามวิตกฺกาทโย ตโย ปาปวิตกฺกา. เต หิ สพฺพวิตกฺเกหิ ปติกิฏฺฐตาย อิธ ขุทฺทาติ วุตฺตา "น จ ขุทฺทมาจเร"ติอาทีสุ ^๒- วิย. สุขุมาติ ญาติวิตกฺกาทโย อธิปฺเปตา. ญาติวิตกฺโก ชนปทวิตกฺโก อมราวิตกฺโก ปรานุทฺทยตาปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก ลาภสกฺการสิโลกปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโก อนวญฺญตฺติปฏิสํยุตฺโต วิตกฺโกติ เอเต หิ วิตกฺกา กามวิตกฺกาทโย วิย ทารุณา น โหนฺตีติ อโนฬาริกสภาวตาย สุขุมาติ วุตฺตา. อนุคตาติ จิตฺเตน อนุวตฺติตา. วิตกฺเก หิ อุปฺปชฺชมาเน จิตฺตํ ตทนุคตเมว โหติ ตสฺส อารมฺมณาภินิโรปนโต. "อนุคฺคตา"ติปิ ปาฬิ อนุฏฺฐิตาติ อตฺโถ. มนโส อุพฺพิลาปาติ ^๓- เจตโส อุพฺพิลาวิตตฺตกรา. ^๔- เอเต อวิทฺวา มนโส วิตกฺเกติ เอเต กามวิตกฺกาทิเก มโนวิตกฺเก อสฺสาทาทีนวนิสฺสรณโต ญาตตีรณปหานปริญฺญาหิ ยถาภูตํ อชานนฺโต. หุราหุรํ ธาวติ ภนฺตจิตฺโตติ อปฺปหีนมิจฺฉาวิตกฺกตฺตา อนวฏฺฐิตจิตฺโต "กทาจิ รูเป, กทาจิ สทฺเท"ติอาทินา ตสฺมึ ตสฺมึ อารมฺมเณ อสฺสาทาทิวเสน อปราปรํ ธาวติ ปริพฺภมติ. อถ วา หุราหุรํ ธาวติ ภนฺตจิตฺโตติ อปริญฺญาตวิตกฺกตฺตา ตนฺนิมิตฺตานํ อวิชฺชาตณฺหานํ วเสน ปริพฺภนฺตมานโส ^๕- อิธโลกโต ปรโลกํ อาทานนิกฺเขเปหิ อปราปรํ ธาวติ สํสรตีติ อตฺโถ. เอเต จ วิทฺวา มนโส วิตกฺเกติ เอเต ปน ยถาวุตฺตปฺปเภเท กามวิตกฺกาทิเก มโนวิตกฺเก อสฺสาทาทิโต ยถาภูตํ ชานนฺโต. อาตาปิโยติ วีริยวา. สํวรตีติ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. อวิโนทเน จ อาทีนวํ วิโนทเน อานิสํสทีปกํ @^๒ ขุ.ขุ. ๒๕/๙(๓)/๑๔, ขุ.สุ. ๒๕/๑๔๕/๓๖๒ @^๓ ฉ.ม. อุปฺปิลาวา.., ขุ.อุ. ๒๕/๓๑/๑๔๓ @^๔ ฉ.ม. อุปฺปิลาวิตตฺตกรา ^๕ ฉ.ม. ปริพฺภมนมานโส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๓.

ปิทหติ. สติมาติ สติสมฺปนฺโน. อนุคฺคเตติ ทุลฺลภวเสน อนุปฺปนฺเน. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- เอเต วุตฺตปฺปกาเร กามวิตกฺกาทิเก มโนวิตกฺเก จิตฺตสฺส อุพฺพิลาวิตเหตุตาย ^๑- มนโส อุพฺพิลาเป ^๒- วิทฺวา วิปสฺสนาปญฺญาสหิตาย มคฺคปญฺญาย สมฺมเทว ชานนฺโต ตสฺส สหายภูตานํ สมฺมาวายามสตีนํ อตฺถิตาย อาตาปิโย สติมา เต อริยมคฺคภาวนาย อายตึ อุปฺปตฺติรเห อนุคฺคเต อนุปฺปนฺเน เอว มคฺคกฺขเณ สํวรติ ญาณสํวรวเสน ปิทหติ, อาคมนปถํ ปจฺฉินฺทติ, เอวํภูโต จ จตุสจฺจสมฺโพเธน ^๓- พุทฺโธ อริยสาวโก อรหตฺตาธิคเมน อเสสํ อนวเสสํ เอเต กามวิตกฺกาทิเก ปชหาสิ สมุจฺฉินฺทีติ. เอตฺถาปิ "อนุคเต"ติปิ ปฐนฺติ, ตสฺสตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตเยว. ปฐมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ----------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๒๕๒-๒๕๓. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=5639&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=5639&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=85 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=2469 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=2502 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=2502 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25