บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒๗

หน้าที่ ๓๕๙.

จวมานา. เย จ คหิตปฏิสนฺธิกา สมฺปติ นิพฺพตฺตา วา, เต อุปปชฺชมานาติ อธิปฺเปตา. เต เอวรูเป จวมาเน อุปปชฺชมาเน จ ปสฺสตีติ ทสฺเสติ. หีเนติ โมหนิสฺสนฺทยุตฺตตฺตา หีนานํ ชาติกุลโภคาทีนํ วเสน หีฬิเต ปริภูเต. ปณีเตติ อโมหนิสฺสนฺทยุตฺตตฺตา ตพฺพิปรีเต. สุวณฺเณติ อโทสนิสฺสนฺทยุตฺตตฺตา อิฏฺฐกนฺตมนาปวณฺณยุตฺเต. ทุพฺพณฺเณติ โทสนิสฺสนฺทยุตฺตตฺตา อนิฏฺฐอกนฺตอมนาปวณฺณยุตฺเต. อภิรูเป วิรูเปติปิ อตฺโถ. สุคเตติ สุคติคเต, อโลภนิสฺสนฺทยุตฺตตฺตา วา อฑฺเฒ มหทฺธเน. ทุคฺคเตติ ทุคฺคติคเต, โลภนิสฺสนฺทยุตฺตตฺตา วา ทลิทฺเท อปฺปนฺนปานโภชเน. ยถากมฺมูปเคติ ยํ ยํ กมฺมํ อุปจิตํ, เตน เตน อุปคเต. ตตฺถ ปุริเมหิ "จวมาเน"ติอาทีหิ ทิพฺพจกฺขุกิจฺจํ วุตฺตํ, อิมินา ปน ปเทน ยถากมฺมูปคญฺญาณกิจฺจํ. ตสฺส จ ญาณสฺส อยํ อุปฺปตฺติกฺกโม:- อิธ ภิกฺขุ เหฏฺฐา นิรยาภิมุขํ อาโลกํ วฑฺเฒตฺวา เนรยิเก สตฺเต ปสฺสติ สหนฺตํ ทุกฺขํ อนุภวมาเน, อิทํ ทสฺสนํ ทิพฺพจกฺขุญาณกิจฺจเมว. โส จ เอวํ มนสิกโรติ "กินฺนุ โข กมฺมํ กตฺวา อิเม สตฺตา เอตํ ทุกฺขํ อนุภวนฺตี"ติ, อถสฺส "อิทํ นาม กตฺวา"ติ ตํกมฺมารมฺมณํ ญาณํ อุปฺปชฺชติ. ตถา อุปริ เทวโลกาภิมุขํ อาโลกํ วฑฺเฒตฺวา นนฺทนวนมิสฺสกวนปารุสกวนาทีสุ สตฺเต ปสฺสติ ทิพฺพสมฺปตฺตึ อนุภวมาเน, อิทมฺปิ ทสฺสนํ ทิพฺพจกฺขุญาณกิจฺจเมว. โส เอวํ มนสิกโรติ "กินฺนุ โข กมฺมํ กตฺวา อิเม สตฺตา เอตํ สมฺปตฺตึ อนุภวนฺตี"ติ, อถสฺส "อิทํ นาม กตฺวา"ติ ตํกมฺมารมฺมณํ ญาณํ อุปฺปชฺชติ. อิทํ ยถากมฺมูปคญฺญาณํ นาม. อิมสฺส วิสุํ ปริกมฺมํ นาม นตฺถิ. ยถา จิมสฺส, เอวํ อนาคตํสญาณสฺสาปิ. ทิพฺพจกฺขุปาทกาเนว หิ อิมานิ ทิพฺพจกฺขุนา สเหว อิชฺฌนฺติ. กายทุจฺจริเตนาติอาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมว. อิธ วิชฺชาติ ทิพฺพจกฺขุญาณวิชฺชา. อวิชฺชาติ สตฺตานํ จุติปฏิสนฺธิจฺฉาทิกา อวิชฺชา. เสสํ วุตฺตนยเมว.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๐.

ตติยวาเร วิชฺชาติ อรหตฺตมคฺคญาณวิชฺชา. อวิชฺชาติ จตุสจฺจปฺปฏิจฺฉาทิกา อวิชฺชา. เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา สุวิญฺเญยฺยเมว. เอวํ โขติอาทิ นิคมนํ. คาถาสุ อยํ สงฺเขปตฺโถ:- โย ยถาวุตฺตํ ปุพฺเพนิวาสํ อเวติ อวคจฺฉติ, วุตฺตนเยน ปากฏํ กตฺวา ชานาติ. "โยเวที"ติปิ ปาโฐ, โย อเวทิ วิทิตํ กตฺวา ฐิโตติ อตฺโถ. ฉพฺพีสติเทวโลกสงฺขาตํ สคฺคํ จตุพฺพิธํ อปายญฺจ วุตฺตนเยเนว ทิพฺพจกฺขุนา ปสฺสติ. อโถติ ตโต ปรํ ชาติกฺขยสงฺขาตํ อรหตฺตํ นิพฺพานเมว วา ปตฺโต อธิคโต, ตโต เอว อภิญฺญา อภิวิสิฏฺฐาย มคฺคปญฺญาย ชานิตพฺพํ จตุสจฺจธมฺมํ ชานิตฺวา กิจฺจโวสาเนน โวสิโต นิฏฺฐานปฺปตฺโต โมเนยฺยธมฺมสมนฺนาคเมน มุนิ ขีณาสโว ยสฺมา เอตาหิ ยถาวุตฺตาหิ ตีหิ วิชฺชาหิ สมนฺนาคตตฺตา ตโต ตติยวิชฺชาย สพฺพถา พาหิตปาปตฺตา จ เตวิชฺโช พฺราหฺมโณ นาม โหติ, ตสฺมา ตเมว อหํ เตวิชฺชํ พฺราหฺมณํ วทามิ, อญฺญํ ปน ลปิตลาปนํ ยชุอาทิมนฺตปทานํ อชฺฌาปนปรํ เตวิชฺชํ พฺราหฺมณํ น วทามิ, เตวิชฺโชติ ตํ น กเถมีติ. อิติ อิมสฺมึ วคฺเค ทุติยสุตฺเต วฏฺฏํ กถิตํ, ปญฺจมอฏฺฐมทสมสุตฺเตสุ วิวฏฺฏํ กถิตํ, อิตเรสุ วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตนฺติ เวทิตพฺพํ. ทสมสุตฺตวณฺนา นิฏฺฐิตา. ปญฺจมวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตา. ปรมตฺถทีปนิยา ขุทฺทกนิกายฏฺฐกถาย อิติวุตฺตกสฺส ติกนิปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๓๕๙-๓๖๐. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=27&A=7954&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=7954&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=279 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6471 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6329 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6329 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25