บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๐

หน้าที่ ๑๔๔.

๓๑. ๓. ปลฺลงฺกวิมานวณฺณนา ปลฺลงฺกเสฏฺเ มณิโสวณฺณจิตฺเตติ ปลฺลงฺกวิมานํ. ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. ^๑- เตน จ สมเยน สาวตฺถิยํ อญฺตรสฺส อุปาสกสฺส ธีตา กุลปเทสาทินา สทิสสฺส ตตฺเถว อญฺตรสฺส กุลปุตฺตสฺส ทินฺนา. สา จ โหติ อกฺโกธนา สีลาจารสมฺปนฺนา ปติเทวตา สมาทินฺนปญฺจสีลา, อุโปสเถ สกฺกจฺจํ อุโปสถสีลานิ จ รกฺขติ. สา อปรภาเค กาลํ กตฺวา ตาวตึเสสุ อุปฺปชฺชิ. ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร เหฏฺา วุตฺตนเยเนว คนฺตฺวา:- [๓๐๗] "ปลฺลงฺกเสฏฺเ มณิโสณฺณจิตฺเต ปุปฺผาภิกิณฺเณ สยเน อุฬาเร ตตฺถจฺฉสิ เทวิ มหานุภาเว อุจฺจาวจา อิทฺธิ วิกุพฺพมานา. [๓๐๘] อิมา จ เต อจฺฉราโย สมนฺตโต นจฺจนฺติ คายนฺติ ปโมทยนฺติ เทวิทฺธิปตฺตาสิ มหานุภาเว มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺ เกนาสิ เอวญฺชลิตานุภาวา วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี"ติ คาถาหิ ปุจฺฉิ. ^๒- สาปิสฺส อิมาหิ คาถาหิ พฺยากาสิ:- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมติ ปาา น ทิสฺสนฺติ. เอวมุปริปิ ^๒ สี. ปฏิปุจฺฉิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๕.

[๓๐๙] "อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูตา อฑฺเฒ กุเล สุณิสา อโหสึ อกฺโกธนา ภตฺตุ วสานุวตฺตินี อุโปสเถ อปฺปมตฺตา อโหสึ. [๓๑๐] มนุสฺสภูตา ทหรา อปาปิกา ^๑- ปสนฺนจิตฺตา ปติมาภิราธยึ ทิวา จ รตฺโต จ มนาปจารินี อหํ ปุเร สีลวตี อโหสึ. [๓๑๑] ปาณาติปาตา วิรตา อโจริกา สํสุทฺธกายา สุจิพฺรหฺมจารินี อมชฺชปา โน จ มุสา อภาณึ สิกฺขาปเทสุ ปริปูรการินี. [๓๑๒] จาตุทฺทสึ ปญฺจทสึ ยา จ ปกฺขสฺส อฏฺมี ปาฏิหาริยปกฺขญฺจ ปสนฺนมานสา อหํ. [๓๑๓] อฏฺงฺคุเปตํ อนุธมฺมจารินี อุโปสถํ ปีติมนา อุปาวสึ อิมญฺจ อริยํ อฏฺงฺควเรหุเปตํ สมาทิยิตฺวา กุสลํ สุขุทฺรยํ. ปติมฺหิ กลฺยาณี วสานุวตฺตินี ^๒- อโหสึ ปุพฺเพ สุคตสฺส สาวิกา. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ทหราสปาปิกา ^๒ ก. กลฺยาณวสานุวตฺตินี

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๖.

[๓๑๔] เอตาทิสํ กุสลํ ชีวโลเก กมฺมํ กริตฺวาน วิเสสภาคินี กายสฺส เภทา อภิสมฺปรายํ เทวิทฺธิปตฺตา สุคติมฺหิ อาคตา. [๓๑๕] วิมานปาสาทวเร มโนรเม ปริวาริตา อจฺฉราสงฺคเณน สยํปภา เทวคณา รเมนฺติ มํ ^๑- ทีฆายุกึ เทววิมานมาคตนฺ"ติ. #[๓๐๗] ตตฺถ ปลฺลงฺกเสฏฺเติ ปลฺลงฺกวเร อุตฺตมปลฺลงฺเก. ตํเยวสฺส เสฏฺตํ ทสฺเสตุํ "มณิโสณฺณจิตฺเต"ติ วุตฺตํ, วิวิธรตนรํสิชาลสมุชฺชเลหิ มณีหิ เจว สุวณฺเณน จ วิจิตฺเต "ตตฺถา"ติ "สยเน"ติ จ วุตฺเต สยิตพฺพฏฺานภูเต ปลฺลงฺกเสฏฺเ. #[๓๐๘] เตติ ตุยฺหํ สมนฺตโต. "ปโมทยนฺตี"ติ ปทํ ปน ^๒- อเปกฺขิตฺวา "ตนฺ"ติ วิภตฺติ วิปริณาเมตพฺพา. ปโมทยนฺตีติ วา ปโมทนํ กโรนฺติ, ปโมทนํ ตุยฺหํ อุปฺปาเทนฺตีติ อตฺโถ. #[๓๑๐] ทหรา อปาปิกาติ ทหราปิ ^๓- อปาปิกา. "ทหราสุ ปาปิกา"ติ วา ปาโ, โสเยวตฺโถ. "ทหรสฺสาปาปิกา"ติปิ ปนฺติ, ทหรสฺส สามิกสฺส อปาปิกา, สกฺกจฺจํ อุปฏฺาเนน อนติจริยาย จ ภทฺทิกาติ อตฺโถ. เตน วุตฺตํ "ปสนฺนจิตฺตา"ติอาทิ. อภิราธยินฺติ อาราเธสึ. รตฺโตติ รตฺติยํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ก. รมนฺติ มํ ^๒ ม. ปรปทํ @^๓ สี. ทหราสปาปิกาติ ทหรา อาสึ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๗.

#[๓๑๑] อโจริกาติ โจริยรหิตา, อทินฺนาทานา ปฏิวิรตาติ อตฺโถ. "วิรตา จ โจริยา"ติปิ ปาโ, เถยฺยโต จ วิรตาติ อตฺโถ. สํสุทฺธกายาติ ปริสุทฺธกายกมฺมนฺตตาย สมฺมเทว สุทฺธกายา, ตโต เอว สุจิพฺรหฺมจารินี สามิกโต อญฺตฺถ อพฺรหฺมจริยาสมฺภวโต. ตถา หิ วุตฺตํ:- "มยญฺจ ภริยา นาติกฺกมาม อเมฺหปิ ภริยา นาติกฺกมนฺติ อญฺตฺร ตาหิ พฺรหฺมจริยํ จราม ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร"ติ. ^๑- อถ วา สุจิพฺรหฺมจารินีติ สุจิโน สุทฺธสฺส พฺรหฺมสฺส เสฏฺสฺส อุโปสถสีลสฺส, มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส วา อนุรูปสฺส ปุพฺพภาคพฺรหฺมจริยสฺส วเสน สุจิพฺรหฺมจารินี. #[๓๑๓] อนุธมฺมจารินีติ อริยานํ ธมฺมสฺส อนุธมฺมํ จรณสีลา. อิมญฺจ อนนฺตรํ วุตฺตํ นิทฺโทสตาย อริยํ, อฏฺงฺควเรหิ ^๒- อฏฺหิ อุตฺตมงฺเคหิ อริยตฺตา เอว วา อริยฏฺงฺควเรหิ อุเปตํ อาโรคฺยฏฺเน อนวชฺชฏฺเน จ กุสลํ สุขวิปากตาย สุขานิสํสตาย จ สุขุทฺรยํ อุปาวสินฺติ โยชนา. #[๓๑๔] วิเสสภาคินีติ วิเสสสฺส ทิพฺพสฺส สมฺปตฺติภวสฺส ภาคินี. สุคติมฺหิ อาคตาติ สุคตึ อาคตา อุปคตา, สุคติมฺหิ วา สุคติยํ ทิพฺพสมฺปตฺติยํ อาคตา. "สุคตึ หิ อาคตา"ติปิ ปาโ ตตฺถ หีติ นิปาตมตฺตํ, เหตุอตฺโถ วา, ยสฺมา สุคตึ อาคตา, ตสฺมา วิเสสภาคินีติ โยชนา. @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.ชา.ทสก. ๒๗/๑๔๑๕/๒๘๙ (สฺยา) ^๒ สี.,อิ. อฏฺงฺควเรหีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๘.

#[๓๑๕] วิมานปาสาทวเรติ วิมาเนสุ อุตฺตมปาสาเท, วิมานสงฺขาเต วา อคฺคปาสาเท, วิมาเน วา วิคตมาเน อปฺปมาเณ มหนฺเต วรปาสาเท ปริวาริตา อจฺฉราสงฺคเณน สยํปภา ปโมทามิ, "อมฺหี"ติ วา ปทํ อาเนตฺวา โยเชตพฺพํ. ทีฆายุกินฺติ เหฏฺิเมหิ เทเวหิ ทีฆตรายุกตาย ตตฺรูปปนฺเนหิ อนปฺปายุกตาย จ ทีฆายุกึ มํ ยถาวุตฺตํ เทววิมานมาคตํ อุปคตํ เทวคณา รเมนฺตีติ ^๑- โยชนา. เสสํ วุตฺตนยเมว. ปลฺลงฺกวิมานวณฺณนา นิฏฺิตา. --------------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้า ๑๔๔-๑๔๘. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=30&A=3067&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=3067&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=31 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=878 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=873 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=873 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26