บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๑

หน้าที่ ๑๐๖.

[๒๑๘] ขตฺติยา พฺราหฺมณา เวสฺสา สุทฺทา จณฺฑาลปุกฺกุสา เอเต จญฺเญ จ ชาติยา เตปิ โน อชรามรา. [๒๑๙] เย มนฺตํ ปริวตฺเตนฺติ ฉฬงฺคํ พฺรหฺมจินฺติตํ เอเต จญฺเญ จ วิชฺชาย เตปิ โน อชรามรา. [๒๒๐] อิสโย วาปิ เย สนฺตา สญฺญตตฺตา ตปสฺสิโน สรีรํ เตปิ กาเลน วิชหนฺติ ตปสฺสิโน. [๒๒๑] ภาวิตตฺตา อรหนฺโต กตกิจฺจา อนาสวา นิกฺขิปนฺติ อิมํ เทหํ ปุญฺญปาปปริกฺขยา"ติ ปญฺจหิ คาถาหิ รญฺโญ ธมฺมํ เทเสสิ. #[๒๑๗] ตตฺถ มหทฺธนาติ นิธานคตสฺเสว มหโต ธนสฺส อตฺถิตาย พหุธนา. มหาโภคาติ เทวโภคสทิสาย มหติยา โภคสมฺปตฺติยา สมนฺนาคตา. รฏฺฐวนฺโตติ สกลรฏฺฐวนฺโต. ปหูตธนธญฺญาเสติ ติณฺณํ จตุนฺนํ วา สํวจฺฉรานํ อตฺถาย นิทหิตฺวา ฐเปตพฺพสฺส นิจฺจปริพฺพยภูตสฺส ธนธญฺญสฺส วเสน อปริยนฺตธนธญฺญา. เตปิ โน อชรามราติ เตปิ เอวํ มหาวิภวา มนฺธาตุมหาสุทสฺสนาทโย ^๑- ขตฺติยา อชรามรา นาเหสุํ, อญฺญทตฺถุ มรณมุขเมว อนุปติฏฺฐาติ ^๒- อตฺโถ. #[๒๑๘] เอเตติ ยถาวุตฺตขตฺติยาทโย. อญฺเญติ อญฺญตรา เอวํภูตา ^๓- อมฺพฏฺฐาทโย. ชาติยาติ อตฺตโน ชาตินิมิตฺตํ อชรามรา นาเหสุนฺติ อตฺโถ. #[๒๑๙] มนฺตนฺติ เวทํ. ปริวตฺเตนฺตีติ สชฺฌายนฺติ วาเจนฺติ จ. อถ วา ปริวตฺเตนฺตีติ เวทํ อนุปริวตฺเตนฺตา โหมํ กโรนฺตา ชปนฺติ. ฉฬงฺคนฺติ สิกฺขากปฺปนิรุตฺติพฺยากรณโชติสตฺถฉนฺโทวิจิติสงฺขาเตหิ ฉหิ องฺเคหิ ยุตฺตํ. พฺรหฺมจินฺติตนฺติ @เชิงอรรถ: ^๑ สี.,อิ. มหามนฺธาตุมหาสุทสฺสนาทโย ^๒ ฉ.ม. อนุปวิฏฺฐาติ @^๓ สี.,อิ. อนนฺตรา เอวํ วณฺณภูตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๗.

พฺราหฺมณานมตฺถาย พฺรหฺมุนา จินฺติตํ กถิตํ. วิชฺชายาติ พฺรหฺมสทิสวิชฺชาย สมนฺนาคตา, เตปิ โน อชรามราติ อตฺโถ. #[๒๒๐-๒๒๑] อิสโยติ ยมนิยมาทีนํ ปฏิกูลสญฺญาทีนํ จ เอสนฏฺเฐน ^๑- อิสโย. สนฺตาติ กายวาจาหิ สนฺตสภาวา. สญฺญตตฺตาติ ราคาทีนํ สํยเมน สํยตจิตฺตา. กายตปนสงฺขาโต ตโป เอเตสํ อตฺถีติ ตปสฺสิโน. ปุน ตปสฺสิโนติ สํวรกา. เตน เอวํ ^๒- ตปนิสฺสิตกา หุตฺวา สรีเรน จ วิโมกฺขํ ปตฺตุกามาปิ สํวรกา สรีรํ ^๓- วิชหนฺติ เอวาติ ทสฺเสติ. อถ วา อิสโยติ อธิสีลสิกฺขาทีนํ เอสนฏฺเฐน อิสโย, ตทตฺถํ ตปฺปฏิปกฺขานํ ปาปธมฺมานํ วูปสเมน ^๔- สนฺตา, เอการมฺมเณ จิตฺตสฺส สํยเมน สญฺญตตฺตา, สมฺมปฺปธานโยคโต วีริยตาเปน ตปสฺสิโน, สปฺปโยคา ราคาทีนํ สนฺตปเนน ตปสฺสิโนติ โยเชตพฺพํ. ภาวิตตฺตาติ จตุสจฺจกมฺมฏฺฐานภาวนาย ภาวิตจิตฺตา. เอวํ ฆฏปณฺฑิเตน ธมฺเม กถิเต ตํ สุตฺวา ราชา อปคตโสกสลฺโล ปสนฺนมานโส ฆฏปณฺฑิตํ ปสํสนฺโต:- [๒๒๒] "อาทิตฺตํ วต มํ สนฺตํ ฆฏสิตฺตํว ปาวกํ วารินา วิย โอสิญฺจํ สพฺพํ นิพฺพาปเย ทรํ. [๒๒๓] อพฺพหี วต เม สลฺลํ โสกํ หทยนิสฺสิตํ โย เม โสกปเรตสฺส ปุตฺตโสกํ อปานุทิ. [๒๒๔] สฺวาหํ อพฺพูฬฺหสลฺโลสฺมิ สีติภูโตสฺมิ นิพฺพุโต น โสจามิ น โรทามิ ตว สุตฺวาน ภาติก. ^๕- [๒๒๕] เอวํ กโรนฺติ สปฺปญฺญา เย โหนฺติ อนุกมฺปกา นิวตฺตยนฺติ ^๖- โสกมฺหา ฆโฏ เชฏฺฐํว ภาตรํ. @เชิงอรรถ: ^๑ อิ. ยมนิยมาทีนํ เอสนฏฺเฐน, ม. ยมนิยมาทีนํ ปฏิกูลสงฺขาทีนํ จ เอสนฏฺเฐน @^๒ ม. เต ปน กาเยน เอว ^๓ ม. สํวรกาทิสรีรํ ^๔ ม. วูปสเมนฺโต @^๕ สี.,อิ. ภาสิตํ ^๖ สี.,อิ. วินิวตฺตยิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๘.

[๒๒๖] ยสฺส เอตาทิสา โหนฺติ อมจฺจา ปริจารกา สุภาสิเตน อเนฺวนฺติ ฆโฏ เชฏฺฐํว ภาตรนฺ"ติ เสสคาถา อภาสิ. #[๒๒๕] ตตฺถ ฆโฏ เชฏฺฐํว ภาตรนฺติ ยถา ฆฏปณฺฑิโต อตฺตโน เชฏฺฐภาตรํ มตปุตฺตโสกาภิภูตํ อตฺตโน อุปายโกสลฺเลน เจว ธมฺมกถาย จ ตโต ปุตฺตโสกโต วินิวตฺตยิ, เอวํ อญฺเญปิ สปฺปญฺญา เย โหนฺติ อนุกมฺปกา, เต ญาตีนํ อุปการํ กโรนฺตีติ อตฺโถ. #[๒๒๖] ยสฺส เอตาทิสา โหนฺตีติ อยํ อภิสมฺพุทฺธคาถา. ตสฺสตฺโถ:- ยถา เยน การเณน ปุตฺตโสกปเรตํ ราชานํ วาสุเทวํ ฆฏปณฺฑิโต โสกหรณตฺถาย สุภาสิเตน อเนฺวสิ อนุเอสิ, ยสฺส อญฺญสฺสาปิ เอตาทิสา ปณฺฑิตา อมจฺจา ปฏิลทฺธา อสฺสุ, ตสฺส ^๑- กุโต โสโกติ. เสสคาถา เหฏฺฐา วุตฺตตฺถา เอวาติ. สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา "เอวํ อุปาสก โปราณกปณฺฑิตา ปณฺฑิตานํ กถํ สุตฺวา ปุตฺตโสกํ หรึสู"ติ วตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ. สจฺจปริโยสาเน อุปาสโก โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหีติ. กณฺหเปตวตฺถุวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้า ๑๐๖-๑๐๘. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=31&A=2330&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=2330&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=103 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=3513 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=3670 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=3670 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26