บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

๓๑๒. ๖. ขุชฺชโสภิตตฺเถรคาถาวณฺณนา เย จิตฺตกถี พหุสฺสุตาติ อายสฺมโต ขุชฺชโสภิตตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ปนุทิสฺสามิ ^๒ อิ. วทลิกาทินา ^๓ สี. ปริยนฺเต ^๔ อิ. อติทิวาสายํ คหเณเนว @^๕ สี.,ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ ^๖ สี. ภิกฺขุโน ^๗ ที.ปาฏิ. ๑๑/๓๓๔/๒๒๔ @ สงฺคีติสุตฺต, องฺ.อฏฺก. ๒๓/๑๘๖(๙๖)/๓๔๕ กุสีตารมฺภวตฺถุสุตฺต (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๔๑.

อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺุตํ ปตฺโต เอกทิวสํ ภควนฺตํ มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส ทสหิ คาถาหิ อภิตฺถวิ. โส เตน ปุญฺกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ปาฏลิปุตฺตนคเร พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติ, "โสภิโต"ติสฺส นามํ อโหสิ. โถกํ ขุชฺช- ธาตุกตาย ปน ขุชฺชโสภิโตเตฺวว ปญฺายิตฺถ. โส วยปฺปตฺโต สตฺถริ ปรินิพฺพุเต อานนฺทตฺเถรสฺส สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา ฉฬภิญฺโ อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ^๑- :- "กกุธํ วิลสนฺตํว เทวเทวํ นราสภํ รถิยํ ปฏิปชฺชนฺตํ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. ตมนฺธการํ ^๒- นาเสตฺวา สนฺตาเรตฺวา พหุํ ชนํ าณาโลเกน โชตนฺตํ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. วสีสตสหสฺเสหิ นิยฺยนฺตํ โลกนายกํ อุทฺธรนฺตํ พหู สตฺเต โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. อาหนนฺตํ ^๓- ธมฺมเภรึ มทฺทนฺตํ ติตฺถิเย คเณ สีหนาทํว นทนฺตํ ^๔- โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. ยาวตา พฺรหฺมโลกมฺหา ^๕- อาคนฺตฺวาน สพฺรหฺมกา ปุจฺฉนฺติ นิปุเณ ปเญฺห โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. ยสฺสญฺชลึ กริตฺวาน อาธาวนฺติ ^๖- สเทวกา เตน ปุญฺ อนุโภนฺติ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. สพฺเพ ชนา สมาคนฺตฺวา สมฺปวาเรนฺติ จกฺขุมํ น วิกมฺปติ อชฺฌิฏฺโ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. นครํ ปวิสโต ยสฺส นทนฺติ ^๗- เภริโย พหู @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.อป. ๓๓/๕๙/๘๓ สยมฺปฏิภาณิยตฺเถราปทาน (สฺยา) ^๒ สี. ตมนฺธกาเร @^๓ ปาลิ. อาหนิตฺวา ^๔ ฉ.ม. สีหนาทํ วินทนฺตํ ^๕ ฉ.ม. พฺรหฺมโลกโต @^๖ ฉ.ม. อายาจนฺติ ^๗ ฉ.ม. รวนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๔๒.

วินทนฺติ คชา มตฺตา โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. วีถิยา คจฺฉโต ยสฺส สพฺพาภา ^๑- โชตเต สทา อพฺภุนฺนตา สมา โหนฺติ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. พฺยาหรนฺตสฺส พุทฺธสฺส จกฺกวาฬมฺหิ สุยฺยติ สพฺเพ สตฺเต วิญฺาเปติ โก ทิสฺวา นปฺปสีทติ. สตสหสฺเส อิโต ^๒- กปฺเป ยํ พุทฺธมภิกิตฺตยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ กิตฺตนาย อิทํ ผลํ. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. ฉฬภิญฺโ ปน หุตฺวา ปมมหาสงฺคีติกาเล ราชคเห สตฺตปณฺณคุหายํ ^๓- สนฺนิปติเตน สํเฆน "อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามนฺเตหี"ติ ^๔- อาณตฺโต ปวิยํ นิมุชฺชิตฺวา เถรสฺส ปุรโต อุฏฺหิตฺวา สํฆสฺส สาสนํ อาโรเจตฺวา สยํ ปุเรตรํ อากาเสน คนฺตฺวา สตฺตปณฺณคุหาทฺวารํ สมฺปาปุณิ. เตน จ สมเยน มารสฺส มารกายิกานญฺจ ปฏิเสธนตฺถํ เทวสงฺเฆน เปสิตา อญฺตรา เทวตา สตฺตปณฺณคุหาทฺวาเร ิตา โหติ, ตสฺสา ขุชฺชโสภิโต เถโร ^๕- อตฺตโน อาคมนํ กเถนฺโต:- [๒๓๔] "เย จิตฺตกถี พหุสฺสุตา สมณา ปาฏลิปุตฺตวาสิโน เตสญฺตโรยมายุวา ทฺวาเร ติฏฺติ ขุชฺชโสภิโต"ติ ปมํ คาถมาห. ตตฺถ จิตฺตกถีติ วิจิตฺตธมฺมกถิกา, สงฺขิปนํ วิตฺถารณํ ^๖- คมฺภีรกรณํ อุตฺตานีกรณํ กงฺขาวิโนทนํ ธมฺมปติฏฺาปนนฺติ เอวมาทีหิ นานานเยหิ ปเรสํ @เชิงอรรถ: ^๑ ปาลิ. ปภา วา ^๒ ฉ.ม. สตสหสฺสิโต ^๓ ฉ.ม. สตฺตปณฺณิคุหายํ @^๔ อิ. อาเนหีติ ^๕ สี. ขุชฺชโสภิตตฺเถโร ^๖ สี. วิตฺถารกรณํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๔๓.

อชฺฌาสยานุรูปํ ธมฺมสฺส กถนสีลาติ อตฺโถ. พหุสฺสุตาติ ปริยตฺติปฏิเวธพาหุสจฺจ- ปาริปูริยา พหุสฺสุตา. สพฺพโส สมิตปาปตาย สมณา. ปาฏลิปุตฺตวาสิโน, เตสญฺตโรติ ปาฏลิปุตฺตนครวาสิตาย ปาฏลิปุตฺตวาสิโน, เตสํ อญฺตโร, อยํ อายุวา ทีฆายุ อายสฺมา. ทฺวาเร ติฏฺตีติ สตฺตปณฺณคุหาย ทฺวาเร ติฏฺติ, สํฆสฺส อนุมติยา ปวิสิตุนฺติ อตฺโถ. ตํ สุตฺวา สา เทวตา เถรสฺส อาคมนํ สํฆสฺส นิเวเทนฺตี:- [๒๓๕] "เย จิตฺตกถี พหุสฺสุตา สมณา ปาฏลิปุตฺตวาสิโน เตสญฺตโรยมายุวา ทฺวาเร ติฏฺติ มาลุเตริโต"ติ ทุติยํ คาถมาห. ตตฺถ มาลุเตริโตติ อิทฺธิจิตฺตชนิเตน วายุนา เอริโต, ^๑- อิทฺธิพเลน อาคโตติ อตฺโถ. เอวํ ตาย เทวตาย นิเวทิเตน สํเฆน กโตกาโส เถโร สํฆสฺส สนฺติกํ คจฺฉนฺโต:- [๒๓๖] "สุยุทฺเธน สุยิฏฺเน สงฺคามวิชเยน จ พฺรหฺมจริยานุจิณฺเณน เอวายํ สุขเมธตี"ติ อิมาย ตติยคาถาย อญฺ พฺยากาสิ. ตตฺถ สุยุทฺเธนาติ ปุพฺพภาเค ^๒- ตทงฺควิกฺขมฺภนปฺปหานวเสน กิเลเสหิ สุฏฺุ ยุชฺฌเนน. สุยิฏฺเนาติ อนฺตรนฺตรา กลฺยาณมิตฺเตหิ ทินฺนสปฺปายธมฺมทาเนน. สงฺคามวิชเยน จาติ สมุจฺเฉทปฺปหานวเสน สพฺพโส กิเลสาภิสงฺขารนิมฺมถเนน @เชิงอรรถ: ^๑ สี. วายุนา จ อีริโต, อิ. วายุนาว เอริโต ^๒ สี.,อิ. ปุพฺพภาเคน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๔๔.

ลทฺธสงฺคามวิชเยน จ. พฺรหฺมจริยานุจิณฺเณนาติ อนุจิณฺเณน อคฺคมคฺคพฺรหฺมจริเยน. เอวายํ สุขเมธตีติ เอวํ วุตฺตปฺปกาเรน อยํ ขุชฺชโสภิโต นิพฺพานสุขํ ผลสมาปตฺติ- สุขญฺจ เอธติ, ^๑- อนุภวตีติ อตฺโถ. ขุชฺชโสภิตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา. ----------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๕๔๐-๕๔๔. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=32&A=12100&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=12100&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=312 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6095 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6216 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6216 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26