บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๔

หน้าที่ ๒๗๗.

กิตฺตยิสฺสามีติ กถยิสฺสามิ. ปฏิชาเนตฺวา เต กิตฺเตนฺตี "อกมฺมกามา อลสา"ติ เตน วุตฺตํ โทสํ ตาว นิพฺเพเตฺวา ตปฺปฏิปกฺขภูตํ คุณํ ทสฺเสตุํ "กมฺมกามา"ติ- อาทิมาห. ตตฺถ กมฺมกามาติ วตฺตปฏิวตฺตาทิเภทํ ^๑- กมฺมํ สมณกิจฺจํ ปริปูรณวเสน กาเมนฺติ อิจฺฉนฺตีติ กมฺมกามา. ตตฺถ ยุตฺตปฺปยุตฺตา หุตฺวา อุฏฺาย สมุฏฺาย วายมนโต น อลสาติ อนลสา. ตํ ปน กมฺมํ เสฏฺ อุตฺตมํ นิพฺพานาวหเมว กโรนฺตีติ กมฺมเสฏฺสฺส การกา. กโรนฺตา ปน ตํ ปฏิปตฺติยา อนวชฺชภาวโต ราคํ โทสํ ปชหนฺติ, ยถา ราคโทสา ปหียนฺติ, เอวํ สมณา กมฺมํ ^๒- กโรนฺติ. เตน เม สมณา ปิยาติ เตน ยถาวุตฺเตน สมฺมาปฏิปชฺชเนน มยฺหํ สมณา ปิยายิตพฺพาติ อตฺโถ. ตีณิ ปาปสฺส มูลานีติ โลภโทสโมหสงฺขาตานิ อกุสลสฺส ตีณิ มูลานิ. ธุนนฺตีติ นิคฺฆาเตนฺติ, ^๓- ปชหนฺตีติ อตฺโถ. สุจิการิโนติ อนวชฺชกมฺมการิโน. สพฺพปาปํ ปหีเนสนฺติ อคฺคมคฺคาธิคเมน เอสํ สพฺพมฺปิ ปาปํ ปหีนํ. เอวํ "สมณา สุจิการิโน"ติ สงฺเขปโต วุตฺตมตฺถํ วิภชิตฺวา ทสฺเสตุํ "กาย- กมฺมนฺ"ติ คาถมาห. ตํ สุวิญฺเยฺยเมว. วิมลา สงฺขมุตฺตาวาติ สุโธตสงฺขา วิย มุตฺตา วิย จ วิคตมลา ราคาทิมล- รหิตา. สุทฺธา สนฺตรพาหิราติ สนฺตรญฺจ พาหิรญฺจ สนฺตรพาหิรํ. ตโต สนฺตร- พาหิรโต สุทฺธา, สุทฺธาสยปโยคาติ อตฺโถ. ปุณฺณา สุกฺกาน ธมฺมานนฺติ เอกนฺต- สุกฺเกหิ อนวชฺชธมฺเมหิ ปริปุณฺณา, อเสเขหิ สีลกฺขนฺธาทีหิ สมนฺนาคตาติ อตฺโถ. สุตฺตเคยฺยาทิพหุํ สุตํ เอเตสํ, สุเตน วา อุปฺปนฺนาติ พหุสฺสุตา, ปริยตฺติ- พาหุสจฺเจน ปฏิเวธพาหุสจฺเจน จ สมนฺนาคตาติ อตฺโถ. ตเมว ทุวิธมฺปิ ธมฺมํ ธาเรนฺตีติ ธมฺมธรา. สตฺตานํ อาจารสมาจารสิกฺขาปเทน อรียนฺตีติ อริยา. ธมฺเมน @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วตฺตปฏิปตฺติอาทิเภทํ ^๒ สี. สมณกมฺมํ ^๓ อิ. นิจฺฉาเทนฺตี

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๗๘.

าเยน ชีวนฺตีติ ธมฺมชีวิโน. อตฺถํ ธมฺมญฺจ เทเสนฺตีติ ภาสิตตฺถญฺจ เทสนา ธมฺมญฺจ กเถนฺติ ปกาเสนฺติ. อถวา อตฺถโต อนเปตํ ธมฺมโต อนเปตญฺจ เทเสนฺติ อาจิกฺขนฺติ. เอกคฺคจิตฺตาติ สมาหิตจิตฺตา. สติมนฺโตติ อุปฏฺิตสติโน. ทูรงฺคมาติ อรญฺคตา, มนุสฺสูปจารํ มุญฺจิตฺวา ทูรํ คจฺฉนฺตา, อิทฺธานุภาเวน วา ยถารุจิตํ ทูรํ านํ คจฺฉนฺตีติ ทูรงฺคมา. มนฺตา วุจฺจติ ปญฺา, ตาย ภณนสีลตาย มนฺตภาณี. อนุทฺธตาติ น อุทฺธตา ๑-, อุทฺธจฺจรหิตา วูปสนฺตจิตฺตา. ทุกฺขสฺสนฺตํ ปชานนฺตีติ วฏฺฏทุกฺขสฺส ปริยนฺตภูตํ นิพฺพานํ ปฏิวิชฺฌนฺติ. น วิโลเกนฺติ กิญฺจนนฺติ ยโต คามโต ปกฺกมนฺติ, ตสฺมึ คาเม กญฺจิ สตฺตํ วา สงฺขารํ วา อเปกฺขาวเสน น โอโลเกนฺติ, อถโข ปน อนเปกฺขาว คจฺฉนฺติ ปกฺกมนฺติ. น เต สํ โกฏฺเ โอเปนฺตีติ เต สมณา สํ อตฺตโน สนฺตกํ สาปเตยฺยํ โกฏฺเ น โอเปนฺติ น ปฏิสาเมตฺวา เปนฺติ ตาทิสสฺส ปริคฺคหสฺส อภาวโต. กุมฺภินฺติ กุมฺภิยํ. ขโฬปิยนฺติ ปจฺฉิยํ. ปรินิฏฺิตเมสานาติ ปรกุเลสุ ปเรสํ อตฺถาย สิทฺธเมว ฆาสํ ปริเยสนฺตา. "หิรญฺนฺ"ติ กหาปณํ. รูปิยนฺติ รชตํ. ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปนฺตีติ อตีตํ อนนุโสจนฺตา อนาคตญฺจ อปจฺจาสึสนฺตา ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปนฺติ อตฺตภาวํ ปวตฺเตนฺติ. อญฺมญฺ ปิหยนฺตีติ อญฺมญฺสฺมึ เมตฺตึ กโรนฺติ. "ปิหายนฺตี"ติปิ ^๒- ปาโ, โส เอวตฺโถ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. น อุทฺธตาติ อนุทฺธตา ^๒ สี. ปิยาสนฺติปิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๗๙.

เอวํ โส พฺราหฺมโณ ธีตุยา สนฺติเก ภิกฺขูนํ คุเณ สุตฺวา ปสนฺนมานโส ธีตรํ ปสํสนฺโต "อตฺถาย วตา"ติอาทิมาห. อมฺหมฺปีติ อมฺหากมฺปิ. ทกฺขิณนฺติ เทยฺยธมฺมํ. เอตฺถาติ เอเตสุ สมเณสุ. ยญฺโติ ทานธมฺโม. วิปุโลติ วิปุลผโล. เสสํ วุตฺตนยเมว. เอวํ พฺราหฺมโณ สรเณสุ สีเลสุ จ ปติฏฺิโต อปรภาเค สญฺชาตสํเวโค ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺเต ปติฏฺาย อตฺตโน ปฏิปตฺตึ ปจฺจเวกฺขิตฺวา อุทาเนนฺโต "พฺรหฺมพนฺธู"ติ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ เหฏฺาวุตฺโตเยว. โรหิณีเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา. -------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้า ๒๗๗-๒๗๙. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=34&A=5933&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=5933&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=468 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9667 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9726 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9726 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26