|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
เอวํ อตฺตโน อตฺถวิเสสาภาเวน ปณฺฑิเตหิ สมฺปฏิจฺฉิโต, น จ กุสลารูปํจกฺขุมาสทฺทา วิย อญฺญมญฺญํ อโนโลกิตตฺถภาเวน. กุสลสทฺโท ปเนตฺถ อนวชฺชสุขวิปากสงฺขาตสฺส อตฺถสฺส โชตกภาเวน ๑- สมฺปฏิจฺฉิโต, อกุสลสทฺโท สาวชฺชทุกฺขวิปากตฺถโชตกตฺเตน, อพฺยากตสทฺโท อวิปากตฺถโชตกตฺเตน, ธมฺมสทฺโท สภาวธารณาทิอตฺถโชตกตฺเตน. โส เอเตสํ อญฺญตรานนฺตเร วุจฺจมาโน อตฺตโน อตฺถสามญฺญํ ทีเปติ. สพฺเพว หิ เอเต สภาวธารณาทินา ลกฺขเณน ธมฺมา. กุสลาทิสทฺทา จาปิ ธมฺมสทฺทสฺส ปุรโต วุจฺจมานา อตฺตโน อตฺตโน อตฺถวิเสสํ ตสฺส ทีเปนฺติ. ธมฺโม หิ กุสโล วา โหติ อกุสโล วา อพฺยากโต วา. เอวเมเต วิสุํ วิสุํ วุจฺจมานา อตฺตโน อตฺตโน อตฺถมตฺตทีปกตฺเตน สมฺปฏิจฺฉิตา. ธมฺมสทฺเทน สห วุจฺจมานา อตฺตโน อตฺตโน อตฺถสามญฺญอตฺถวิเสสทีปกตฺเตน โลเก ปณฺฑิเตหิ สมฺปฏิจฺฉิตา. ตสฺมา ยเทตเมตฺถ เอกตฺถนานตฺถตํ วิกปฺเปตฺวา โทสาโรปนการณํ วุตฺตํ, สพฺพเมตํ อการณํ. อยนฺตาว กุสลตฺติกสฺส อนุปุพฺพปทวณฺณนา. อิมินาว นเยน เสสติกทุกานมฺปิ นโย เวทิตพฺโพ. อิโต ปรํ ปน วิเสสมตฺตเมว วกฺขามิ. ๒- [๒] สุขาย เวทนายาติอาทีสุ สุขสทฺโท ตาว สุขเวทนาสุขมูลสุขารมฺมณ- สุขเหตุสุขปจฺจยฏฺฐานอพฺยาปชฺฌนิพฺพานาทีสุ ทิสฺสติ. อยญฺหิ "สุขสฺส จ ปหานา"ติ- อาทีสุ ๓- สุขเวทนาย ทิสฺสติ. สุโข พุทฺธานํ อุปฺปาโท. ๔- สุขา วิราคตา โลเก"ติ- อาทีสุ ๕- สุขมูเล. "ยสฺมา จ โข มหาลิ รูปํ สุขํ สุขานุปติตํ สุขาวกฺกนฺตนฺ"ติ- อาทีสุ ๖- สุขารมฺมเณ. "สุขสฺเสตํ ภิกฺขเว อธิวจนํ ยทิทํ ปุญฺญานี"ติอาทีสุ ๗- สุขเหตุมฺหิ. "ยาวญฺจิทํ ภิกฺขเว น สุกรํ อกฺขาเนน ปาปุณิตุํ, ยาว สุขา สคฺคา. ๘- น เต สุขํ ปชานนฺติ, เย น ปสฺสนฺติ นนฺทนนฺ"ติอาทีสุ ๙- สุขปจฺจยฏฺฐาเน. "ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารา เอเต ธมฺมา"ติอาทีสุ ๑๐- อพฺยาปชฺเฌ. "นิพฺพานํ ปรมํ @เชิงอรรถ: ๑ ก. โชตนภาเวน ๒ ฉ.ม. วกฺขาม @๓ ม.มู. ๑๒/๑๗๓/๑๓๔, อภิ. ๓๔/๑๖๕/๕๒ ๔ ขุ.ธ. ๒๕/๑๙๔/๕๒ @๕ วินย. ๔/๕/๕, ขุ.อุ. ๒๕/๑๑/๑๐๕ ๖ สํ.ข. ๑๗/๖๐/๕๗ @๗ องฺ. สตฺตก. ๒๓/๖๒/๗๓ ๘ ม.อุ. ๑๔/๒๕๕/๒๒๓ @๙ สํ.ส. ๑๕/๑๑/๖ ๑๐ ม.มู. ๑๒/๘๒/๕๔--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๙.
สุขนฺ"ติอาทีสุ ๑- นิพฺพาเน. อิธ ปนายํ สุขเวทนายเมว ทฏฺฐพฺโพ. เวทนาสทฺโท "วิทิตา เวทนา อุปฺปชฺชนฺตี"ติอาทีสุ ๒- เวทยิตสฺมึเยว วตฺตติ. ทุกฺขสทฺโท ทุกฺขเวทนาทุกฺขวตฺถุทุกฺขารมฺมณทุกฺขปจฺจยทุกฺขปจฺจยฏฺฐานาทีสุ ทิสฺสติ. อยญฺหิ "ทุกฺขสฺส จ ปหานา"ติอาทีสุ ทุกฺขเวทนายํ ทิสฺสติ. "ชาติปิ ทุกฺขา"ติอาทีสุ ๓- ทุกฺขวตฺถุสฺมึ. "ยสฺมา จ โข มหาลิ รูปํ ทุกฺขํ ทุกฺขานุปติตํ ทุกฺขาวกฺกนฺตนฺ"ติอาทีสุ ทุกฺขารมฺมเณ. "ทุกฺโข ปาปสฺส อุจฺจโย"ติอาทีสุ ๔- ทุกฺขปจฺจเย. "ยาวญฺจิทํ ภิกฺขเว น สุกรํ อกฺขาเนน ปาปุณิตุํ, ยาว ทุกฺขา นิรยา"ติอาทีสุ ๕- ทุกฺขปจฺจยฏฺฐาเน. อิธ ปนายํ ทุกฺขเวทนายเมว ทฏฺฐพฺโพ. วจนตฺโถ ปเนตฺถ สุขยตีติ สุขา, ทุกฺขยตีติ ทุกฺขา, น ทุกฺขา จ น สุขา จาติ อทุกฺขมสุขา. มกาโร ปทสนฺธิวเสน วุตฺโต. สพฺพาปิ อารมฺมณสฺส รสํ เวทยนฺติ ๖- อนุภวนฺตีติ เวทนา. ตาสุ อิฏฺฐานุภวนลกฺขณา สุขา. อนิฏฺฐานุภวนลกฺขณา ทุกฺขา. อุภยวิปรีตานุภวนลกฺขณา อทุกฺขมสุขา. โย ปนายํ ตีสุ ปเทสุ สมฺปยุตฺตสทฺโท, ตสฺสตฺโถ สมํ ปกาเรหิ ยุตฺตาติ สมฺปยุตฺตา. กตเรหิ ปกาเรหีติ? เอกุปฺปาทาทีหิ. ๗- "นตฺถิ เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ สมฺปยุตฺตาติ? อามนฺตา"ติ ๘- หิ อิมสฺส ปญฺหสฺส ปฏิกฺเขเป "นนุ อตฺถิ เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ สหคตา สหชาตา สํสฏฺฐา เอกุปฺปาทา เอกนิโรธา เอกวตฺถุกา เอการมฺมณา"ติ ๘- เอวํ เอกุปฺปาทาทีนํ วเสน สมฺปโยคตฺโถ วุตฺโต. อิติ อิเมหิ เอกุปฺปาทาทีหิ สมํ ปกาเรหิ ยุตฺตาติ สมฺปยุตฺตา. [๓] วิปากตฺติเก อญฺญมญฺญํ วิสิฏฺฐานํ กุสลากุสลานํ ปากาติ วิปากา, วิปกฺกภาวมาปนฺนานํ อรูปธมฺมานเมตํ อธิวจนํ. วิปากธมฺมธมฺมาติ ๙- วิปากธมฺมานํ ธมฺมา, วิปากชนกา ธมฺมา, ๙- ยถา ชาติชราสภาวา ชาติชราปกติกา สตฺตา "ชาติธมฺมา ชราธมฺมา"ติ วุจฺจนฺติ, เอวํ วิปากชนกตฺเตน ๑๐- วิปากสภาวา วิปากปกติกา ธมฺมาติ อตฺโถ. ตติยปทํ อุภยสภาวปฏิกฺเขปวเสน วุตฺตํ. @เชิงอรรถ: ๑ ขุ.ธ. ๒๕/๒๐๓/๕๒ ๒ ม.อุ. ๑๔/๒๐๘/๑๗๔ ๓ ที.ม. ๑๐/๓๘๗/๒๖๐ @๔ ขุ.ธ. ๒๕/๑๑๗/๓๗ ๕ ม.อุ. ๑๔/๒๕๐/๒๑๘ ๖ สี. เวทิยนฺติ @๗ ฉ.ม. เอกุปฺปาทตาทีหิ. เอวมุปริปิ ๘ อภิ. ๓๗/๔๗๓/๒๘๕ @๙-๙ ฉ.ม. วิปากสภาวธมฺมา ๑๐ ฉ.ม. วิปากชนกฏฺเฐน--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๐.
[๔] อุปาทินฺนุปาทานิยตฺติเก อารมฺมณกรณวเสน ตณฺหาทีหิ ๑- อุเปเตน กมฺมุนา อาทินฺนา ผลภาเวน คหิตาติ อุปาทินฺนา, อารมฺมณภาวํ อุปคนฺตฺวา อุปาทานสมฺพนฺธเนน อุปาทานานํ หิตาติ อุปาทานิยา, อุปาทานสฺส อารมฺมณปจฺจยภูตานํ เอตํ อธิวจนํ. อุปาทินฺนา จ เต อุปาทานิยา จาติ อุปาทินฺนุปาทานิยา, สาสวกมฺมนิพฺพตฺตานํ รูปารูปธมฺมานเมตํ อธิวจนํ. อิติ อิมินา นเยน เสสปททฺวเย ปฏิเสธสหิโต อตฺโถ เวทิตพฺโพ. [๕] สงฺกิลิฏฺฐสงฺกิเลสิกตฺติเก สงฺกิเลเสตีติ สงฺกิเลโส, วิพาธติ อุปตาเปตีติ อตโถ. สงฺกิเลเสน สมนฺนาคตาติ สงฺกิลิฏฺฐา. อตฺตานํ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตเนน สงฺกิเลสํ อรหนฺติ, สงฺกิเลเส วา นิยุตฺตา ตสฺส อารมฺมณภาวานติกฺกมนโตติ สงฺกิเลสิกา, สงฺกิเลสสฺส อารมฺมณปจฺจยภูตานํ เอตํ อธิวจนํ. สงฺกิลิฏฺฐา จ เต สงฺกิเลสิกา จาติ สงฺกิลิฏฺฐสงฺกิเลสิกา. เสสปททฺวยํ ปุริมตฺติเก วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. [๖] วิตกฺกตฺติเก สมฺปโยควเสน วตฺตมาเนน สห วิตกฺเกน สวิตกฺกา. สห วิจาเรน สวิจารา. สวิตกฺกา จ เต สวิจารา จาติ สวิตกฺกสวิจารา. อุภยรหิตา อวิตกฺกอวิจารา. วิตกฺกวิจาเรสุ วิจาโรว มตฺตา ปมาณํ เอเตสนฺติ วิจารมตฺตา, วิจารโต อุตฺตรึ วิตกฺเกน สทฺธึ สมฺปโยคํ น คจฺฉนฺตีติ อตฺโถ. อวิตกฺกา จ เต วิจารมตฺตา จาติ อวิตกฺกวิจารมตฺตา. [๗] ปีติตฺติเก ปีติยา สห เอกุปฺปาทาทิภาวํ คตาติ ปีติสหคตา, ปีติสมฺปยุตฺตาติ อตฺโถ. เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโย. อุเปกฺขาติ เจตฺถ อทุกฺขมสุขา เวทนา วุตฺตา, สา หิ สุขทุกฺขาการปฺปวตฺตึ อุเปกฺขติ, มชฺฌตฺตาการสณฺฐิตตฺตา เตนากาเรน ปวตฺตตีติ อุเปกฺขา. อิติ เวทนาตฺติกโต ปททฺวยเมว คเหตฺวา นิปฺปีติกสฺส สุขสฺส สปฺปีติกสุขโต วิเสสทสฺสนวเสน อยํ ติโก วุตฺโต. [๘] ทสฺสนตฺติเก ทสฺสเนนาติ โสตาปตฺติมคฺเคน. โส หิ ปฐมํ นิพฺพานํ ทสฺสนโต "ทสฺสนนฺ"ติ วุตฺโต. โคตฺรภู ปน กิญฺจาปิ ปฐมตรํ ปสฺสติ, ยถา ปน รญฺโญ สนฺติกํ เกนจิเทว กรณีเยน อาคโต ๒- ปุริโส ทูรโตว รถิกาย จรนฺตํ @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ตณฺหาทิฏฺฐีหิ ๒ ม. ทูราคโต--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๑.
หตฺถิกฺขนฺธคตํ ราชานํ ทิสฺวาปิ "ทิฏฺโฐ เต ราชา"ติ ปุฏฺโฐ ทิสฺวาปิ กตฺตพฺพกิจฺจสฺส อกตตฺตา "น ปสฺสามี"ติ อาห, เอวเมว นิพฺพานํ ทิสฺวาปิ กตฺตพฺพสฺส กิเลสปฺปหานสฺสาภาวา น "ทสฺสนนฺ"ติ วุจฺจติ, ตญฺหิ ญาณํ มคฺคสฺส อาวชฺชนฏฺฐาเน ติฏฺฐติ. ภาวนายาติ เสสมคฺคตฺตเยน, เสสมคฺคตฺตยญฺหิ ปฐมมคฺเคน ทิฏฺฐสฺมึเยว ธมฺเม ภาวนาวเสน อุปฺปชฺชติ, อทิฏฺฐปุพฺพํ กิญฺจิ น ปสฺสติ, ตสฺมา "ภาวนา"ติ วุจฺจติ. ตติยปทํ อุภยปฏิกฺเขปวเสน วุตฺตํ. [๙] ตทนนฺตรตฺติเก ทสฺสเนน ปหาตพฺโพ เหตุ เอเตสนฺติ ทสฺสเนน ปหาตพฺพเหตุกา. ทุติยปเทปิ เอเสว นโย. ตติยปเท ๑- "เนว ทสฺสเนน จ ภาวนาย จ ๑- ปหาตพฺโพ เหตุ เอเตสนฺ"ติ เอวมตฺถํ อคฺคเหตฺวา "เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺโพ เหตุ เอเตสํ อตฺถี"ติ เอวมตฺโถ คเหตพฺโพ. อิตรถา หิ อเหตุกานํ อคฺคหณํ ภเวยฺย, เหตุเยว หิ เอเตสํ นตฺถิ, โย ทสฺสนภาวนาหิ ปหาตพฺโพ สิยา. สเหตุเกสุปิ เหตุวชฺชานํ ปหานํ อาปชฺชติ, น เหตูนํ. เหตุเยว หิ เอเตสํ เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺโพติ วุตฺโต, น เต ธมฺมา. น อุภยมฺปิ เจตํ อธิปฺเปตํ. ตสฺมา เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย ปหาตพฺโพ เหตุ เอเตสํ อตฺถีติ เนวทสฺสเนน นภาวนาย ปหาตพฺพเหตุกาติ อยมตฺโถ คเหตพฺโพ. [๑๐] อาจยคามิตฺติเก กมฺมกิเลเสหิ อาจิยตีติ อาจโย, ปฏิสนฺธิจุติคติปฺปวตฺตานํ เอตํ นามํ. ตสฺส การณํ หุตฺวา นิปฺผาทนกภาเวน ตํ อาจยํ คจฺฉนฺติ, ยสฺส วา ปวตฺตนฺติ, ตํ ปุคฺคลํ ยถาวุตฺตเมว อาจยํ คเมนฺตีติปิ อาจยคามิโน, สาสวกุสลากุสลานํ เอตํ อธิวจนํ. ตโตเอว อาจยสงฺขาตา จยา อเปตตฺตา นิพฺพานํ อเปตํ จยาติ อปจโย, ตํ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตนโต อปจยํ คจฺฉนฺตีติ อปจยคามิโน, อริยมคฺคานเมตํ อธิวจนํ. อปิจ ปาการํ อิฏฺฐกวฑฺฒกี วิย ปวตฺตํ อาจินนฺตา คจฺฉนฺตีติ อาจยคามิโน. เตน จิตํ จิตํ อิฏฺฐกํ วิทฺธํสยมาโน ปุริโส วิย ตเทว ปวตฺตํ อปจินนฺตา คจฺฉนฺตีติ อปจยคามิโน. ตติยปทํ อุภยปฏิกฺเขเปน วฺตฺตํ. @เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. เนว ทสฺสเนน น ภาวนาย--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๒.
[๑๑] เสกฺขตฺติเก ตีสุ สิกฺขาสุ ชาตาติ เสกฺขา, สตฺตนฺนํ เสกฺขานํ เอเตติปิ เสกฺขา, อปริโยสิตสิกฺขตาย สยเมว สิกฺขนฺตีติปิ เสกฺขา. อุปริ สิกฺขิตพฺพาภาวโต น เสกฺขาติ อเสกฺขา, วุฑฺฒิปฺปตฺตา วา เสกฺขาติปิ อเสกฺขา, อรหตฺตผลธมฺมานํ เอตํ อธิวจนํ. ตติยปทํ อุภยปฏิกฺเขเปน วุตฺตํ. [๑๒] ปริตฺตตฺติเก สมนฺตโต ขณฺฑิตตฺตา อปฺปมตฺตกํ ปริตฺตนฺติ วุจฺจติ "ปริตฺตํ โคมยปิณฺฑนฺ"ติอาทีสุ ๑- วิย, อิเมปิ อปฺปานุภาวตาย ปริตฺตา วิยาติ ปริตฺตา, กามาวจรธมฺมานเมตํ อธิวจนํ. กิเลสวิกฺขมฺภนสมตฺถตาย วิปุลผลตาย ทีฆสนฺตานตาย จ มหนฺตภาวํ คตา, มหนฺเตหิ วา โอฬารจฺฉนฺทวิริยจิตฺตปญฺเญหิ คตา ปฏิปนฺนาติปิ มหคฺคตา. ปมาณกรา ธมฺมา ราคาทโย ปมาณํ นาม, อารมฺมณโต วา สมฺปโยคโต วา นตฺถิ เอเตสํ ปมาณํ ปมาณสฺส จ ปฏิปกฺขาติ อปฺปมาณา. [๑๓] ปริตฺตารมฺมณตฺติเก ปริตฺตํ อารมฺมณํ เอเตสนฺติ ปริตฺตารมฺมณา. เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโย. [๑๔] หีนตฺติเก หีนาติ ลามกา อกุสลา ธมฺมา. หีนปฺปณีตานํ มชฺเฌ ภวาติ มชฺฌิมา, อวเสสา เตภูมิกา ธมฺมา. อุตฺตมฏฺเฐน อติปฺปกฏฺเฐน จ ปณีตา, โลกุตฺตรา ธมฺมา. [๑๕] มิจฺฉตฺตตฺติเก "หิตสุขาวหา เม ภวิสฺสนฺตี"ติ เอวํ อาสึสิตาปิ ตถา อภาวโต "อสุภาทีสุเยว สุภนฺ"ติอาทิวิปรีตปฺปวตฺติโต จ มิจฺฉาสภาวาติ มิจฺฉตฺตา, วิปากทาเน สติ ขนฺธเภทานนฺตรเมว วิปากทานโต นิยตา, มิจฺฉตฺตา จ เต นิยตา จาติ มิจฺฉตฺตนิยตา. วุตฺตวิปรีเตน อตฺเถน สมฺมา สภาวาติ สมฺมตฺตา, สมฺมตฺตา จ เต นิยตา จ อนนฺตรเมว ผลทาเนนาติ ๒- สมฺมตฺตนิยตา. อุภยถาปิ น นิยตาติ อนิยตา. [๑๖] มคฺคารมฺมณตฺติเก นิพฺพานํ มคฺคติ คเวสติ, กิเลเส วา มาเรนฺโต คจฺฉตีติ มคฺโค, มคฺโค อารมฺมณํ เอเตสนฺติ มคฺคารมฺมณา. อฏฺฐงฺคิโกปิ มคฺโค ปจฺจยฏฺเฐน เอเตสํ เหตูติ มคฺคเหตุกา. มคฺคสมฺปยุตฺตา วา เหตู, มคฺเค วา เหตูติ มคฺคเหตู, เต เอเตสํ เหตูติปิ มคฺคเหตุกา. สมฺมาทิฏฺฐิ สยํ มคฺโค เจว เหตุ จ, @เชิงอรรถ: ๑ สํ.ข. ๑๗/๙๖/๑๑๔ ๒ ม. ผลทานนิยเมนาติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๓.
อิติ มคฺโค เหตุ เอเตสนฺติปิ มคฺคเหตุกา. อภิภวิตฺวา ปวตฺตนฏฺเฐน มคฺโค อธิปติ เอเตสนฺติ มคฺคาธิปติโน. [๑๗] อุปฺปนฺนตฺติเก อุปฺปาทโต ปฏฺฐาย ยาว ภงฺคา อุทฺธํ ปนฺนา คตา ปวตฺตาติ อุปฺปนฺนา. น อุปฺปนฺนาติ อนุปฺปนฺนา. ปรินิฏฺฐิตการเณกเทสตฺตา อวสฺสํ อุปฺปชฺชิสฺสนฺตีติ อุปฺปาทิโน. [๑๘] อตีตตฺติเก อตฺตโน สภาวํ อุปฺปาทาทิกฺขณํ วา ปตฺวา อติกฺกนฺตาติ อตีตา. ตทุภยมฺปิ น อาคตาติ อนาคตา. ตนฺตํ การณํ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺนาติ ปจฺจุปฺปนฺนา. [๑๙] อนนฺตรตฺติเก อตีตํ อารมฺมณํ เอเตสนฺติ อตีตารมฺมณา. เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโย. [๒๐] อชฺฌตฺตตฺติเก "เอวํ ปวตฺตมานา มยํ อตฺตาติ คหณํ คมิสฺสามา"ติ อิมินา วิย อธิปฺปาเยน อตฺตานํ อธิการํ กตฺวา ปวตฺตาติ อชฺฌตฺตา. อชฺฌตฺตสทฺโท ปนายํ โคจรชฺฌตฺเต นิยกชฺฌตฺเต อชฺฌตฺตชฺฌตฺเต วิสยชฺฌตฺเตติ จตูสุ อตฺเถสุ ทิสฺสติ. "เตนานนฺท ภิกฺขุนา ตสฺมึเยว ปุริมสฺมึ สมาธินิมิตฺเต อชฺฌตฺตเมว จิตฺตํ สณฺฐเปตพฺพํ ๑- อชฺฌตฺตรโต สมาหิโต"ติอาทีสุ ๒- หิ อยํ โคจรชฺฌตฺเต ทิสฺสติ. "อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ, ๓- อชฺฌตฺตํ วา ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรตี"ติอาทีสุ ๔- นิยกชฺฌตฺเต. "ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานี"ติอาทีสุ ๕- อชฺฌตฺตชฺฌตฺเต. "อยํ โข ปนานนฺท วิหาโร ตถาคเตน อภิสมฺพุทฺโธ ยทิทํ สพฺพนิมิตฺตานํ อมนสิการา อชฺฌตฺตํ สุญฺญตํ อุปสมฺปชฺช วิหรตี"ติอาทีสุ ๖- วิสยชฺฌตฺเต, อิสฺสริยฏฺฐาเนติ อตฺโถ. ผลสมาปตฺติ หิ พุทฺธานํ อิสฺสริยฏฺฐานํ นาม. อิธ ปน นิยกชฺฌตฺเต อธิปฺเปโต. ตสฺมา อตฺตโน สนฺตาเน ปวตฺตา ปาฏิปุคฺคลิกา ธมฺมา อชฺฌตฺตาติ เวทิตพฺพา. ตโต พหิภูตา ๗- ปน อินฺทฺริยพทฺธา วา อนินฺทฺริยพทฺธา วาติ พหิทฺธา นาม. ตติยปทํ ตทุภยวเสน วุตฺตํ. @เชิงอรรถ: ๑ ม.อุ. ๑๔/๑๘๘/๑๖๑ ๒ ขุ.ธ. ๒๕/๓๖๒/๘๐ @๓ ที.สี. ๙/๔๖๘/๒๐๕, อภิ. ๓๔/๑๖๑/๕๐ ๔ ที.ม. ๑๐/๓๘๓/๒๕๗ @๕ ม.อุ. ๑๔/๓๐๔/๒๗๙ ๖ ม.อุ. ๑๔/๑๘๗/๑๖๐ ๗ ฉ.ม. พาหิรภูตา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๔.
[๒๑] อนนฺตรตฺติโก ปน เตเยว ติปฺปกาเรปิ ธมฺเม อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตนวเสน วุตฺโต. [๒๒] สนิทสฺสนตฺติเก ทฏฺฐพฺพภาวสงฺขาเตน สห นิทสฺสเนนาติ สนิทสฺสนา, ปฏิหนนภาวสงฺขาเตน สห ปฏิเฆนาติ สปฺปฏิฆา, สนิทสฺสนา จ เต สปฺปฏิฆา จาติ สนิทสฺสนสปฺปฏิฆา. นตฺถิ เอเตสํ ทฏฺฐพฺพภาวสงฺขาตํ นิทสฺสนนฺติ อนิทสฺสนา, อนิทสฺสนา จ เต วุตฺตนเยเนว สปฺปฏิฆา จาติ อนิทสฺสนสปฺปฏิฆา. ตติยปทํ อุภยปฏิกฺเขเปน วุตฺตํ. อยํ ตาว ติกมาติกาย อนุปุพฺพปทวณฺณนา. ติกมาติกาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้า ๘๘-๙๔. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=2144&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=2144&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=1 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=1 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=1 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=1 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_34
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]