บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๕๕

หน้าที่ ๑๔๘.

สรีรนฺติ เอติสฺสา หิ ลทฺธิยา ปญฺจปิ ขนฺธา สรีรนฺติ อธิปฺเปตา. ปรวาที สุตฺตวิโรธา ปฏิกฺขิปติ. [๙๒] อรูโปติอาทีสุ ปฐเม ปเญฺห อนฺตราภวํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ. ทุติเย อรูปา รูปํ ^๑- อุปปชฺชมานํ สนฺธาย ปฏิชานาติ. อญฺญํ ชีวนฺติ ยํ รูปสงฺขาตํ สรีรํ ปหาย อรูโป สนฺธาวติ, กินฺเต ตํ สรีรํ อญฺญํ, อญฺญํ ชีวนฺติ ปุจฺฉติ. อิตโร สุตฺตวิโรธา ปฏิกฺขิปติ. อเวทโนติอาทีสุ สญฺญีภวํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, ตทญฺญํ อุปปตฺติภาวํ ^๒- สนฺธาย ปฏิชานาติ. อญฺญํ ชีวนฺติ ยํ เวทนาทิสงฺขาตํ ^๓- สรีรํ ปหาย อเวทโน อวิญฺญาโณ สนฺธาวติ, กินฺเต ตํ อญฺญํ สรีรํ, อญฺญํ ชีวนฺติ ปุจฺฉติ. อิตโร สุตฺตวิโรธา ปฏิกฺขิปติ. [๙๓] รูปํ สนฺธาวตีติอาทีสุ เย รูปาทโย ขนฺเธ อุปาทาย ปุคฺคลํ ปญฺญเปติ, กินฺเต ตสฺมึ ปุคฺคเล สนฺธาวนฺเต ตมฺปิ รูปํ สนฺธาวตีติ ปุจฺฉติ. ปรวาที "อวิชฺชานีวรณานํ สตฺตานํ ตณฺหาสญฺโญชนานํ สนฺธาวตํ สํสรตนฺ"ติ สตฺตสฺเสว สนฺธาวนโต ^๔- ปฏิกฺขิปติ. ปุน ปุฏฺโฐ ยสฺมา รูปาทิธมฺเม วินา ปุคฺคโล นตฺถิ, ตสฺมา ตสฺมึ สนฺธาวนฺเต เตนปิ รูเปน สนฺธาวิตพฺพนฺติ สญฺญาย ปฏิชานาติ. เวทนาทีสุปิ เอเสว นโย. [๙๔] รูปํ น สนฺธาวตีติอาทีสุ ยสฺมา เต รูปํ ปุคฺคโล น โหติ, เสฺวว จ สนฺธาวตีติ วเทสิ, ตสฺมา ตํ ปุจฺฉามิ, กินฺเต รูปํ น สนฺธาวตีติ อตฺโถ. อิตโร ปุคฺคเลน สนฺธาวนฺเตน ^๕- น สกฺกา ตสฺส อุปาทานภูเตน รูเปน สนฺธาวิตุนฺติ สญฺญาย ปฏิกฺขิปติ. ปุน ปุฏฺโฐ สตฺตานญฺเจว ^๖- สนฺธาวนโต ปฏิชานาติ. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว. @เชิงอรรถ: ^๑ สี.,ม. อารุปฺปา อารุปฺปํ ^๒ ฉ.ม. อุปปตฺตึ ^๓ สี.,ม. เวทนาสงฺขาตํ @^๔ ฉ.ม. สนฺธาวนวจนโต. เอวมุปริปิ ^๕ ฉ.ม. ปุคฺคเล สนฺธาวนฺเต @^๖ ฉ.ม. สตฺตานญฺเญว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๙.

คาถานํ ปน อยมตฺโถ:- อายสฺมโต มเตน รุกฺขํ อุปาทาย ฉายา วิย อินฺธนมุปาทาย อคฺคิ วิย จ ขนฺเธ อุปาทาย ปุคฺคโล, รูปาทีนํ สนฺธาวเน อสติ เตสุ ขนฺเธสุ ภิชฺชมาเนสุ โส ตว ปุคฺคโล ภิชฺชติ เจ, เอวํ สนฺเต อุจฺเฉทา ภวติ ทิฏฺฐิ, อุจฺเฉททิฏฺฐิ เต อาปชฺชติ. กตรา? ยา พุทฺเธน วิวชฺชิตา อกุสลทิฏฺฐิ. ยา ปน "อุจฺเฉทวาที สมโณ โคตโม"ติ ปริยายภาสิตา, น ตํ วทามาติ ทสฺเสติ. อถาปิ เตสุ ขนฺเธสุ ภิชฺชมาเนสุ โส ปุคฺคโล น ภิชฺชติ, เอวํ สนฺเต สสฺสโต ปุคฺคโล โหติ. ตโต โส นิพฺพาเนน สมสโม อาปชฺชติ. สมสโมติ อติวิย สโม, สเมน วา สโม, สมภาเวเนว สโม. ยถา จ ^๑- นิพฺพานํ น อุปฺปชฺชติ น ภิชฺชติ, ^๒- เอวํ โส ปุคฺคโลปิ น ภิชฺชเต, ปุคฺคโล เตน ^๒- สมสโมติ. คติปริวตฺตนมุเขน จุติปฏิสนฺธานุโยโค นิฏฺฐิโต. อนุโยควณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๑๔๘-๑๔๙. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=3306&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=3306&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=76 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=37&A=835 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=37&A=810 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=37&A=810 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_37