อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

หน้าที่ ๑๗๐.
โรทนฺติ เจว วิรวนฺติ จ. สุคติโต ๑- อาคตา ตํ ตํ อนุสฺสริตฺวา ๑- หสนฺติ.
อยํ ขิฑฺฑาภูมิ นาม. มาตาปิตูนํ หตฺถํ วา ปาทํ วา มญฺจํ วา ปีฐํ วา
คเหตฺวา ภูมิยํ ปทนิกฺขิปนํ วีมํสกภูมิ นาม. ปทสาว คนฺตุํ สมตฺถกาโล อุชุคตภูมิ
นาม. สิปฺปานํ สิกฺขนกาโล เสกฺขภูมิ นาม. ฆรา นิกฺขมฺม ปพฺพชฺชากาโล ๒-
สมณภูมิ นาม. อาจริยํ เสวิตฺวา ชานนกาโล ชินภูมิ นาม. ภิกฺขุ จ ปนฺนโก
ชิโน น กิญฺจิ  อาหาติ เอวํ อลาภึ สมณํ ปนฺนภูมีติ วทติ.
      เอกูนปญฺญาส อาชีวสเตติ เอกูนปญฺญาส อาชีววุตฺติสตานิ. ปริพฺพาชกสเตติ
ปริพฺพาชกปพฺพชฺชสตานิ. นาคาวาสสเตติ นาคมณฺฑลสตานิ. วีเส อินฺทฺริยสเตติ วีส
อินฺทฺริยสตานิ. ตึเส นิรยสเตติ ตึส นิรยสตานิ. รโชธาตุโยติ รชโอกิรณฏฺฐานานิ.
หตฺถปิฏฺฐิปาทปิฏฺฐาทีนิ สนฺธาย วทติ. สตฺต สญฺญีคพฺภาติ โอฏฺฐโคณคทฺรภอช-
ปสุมิคมหึเส สนฺธาย วทติ. อสญฺญีคพฺภาติ สาลิยวโคธูมมุคฺคกงฺคุวรกกุทฺรูสเก
สนฺธาย วทติ. นิคณฺฐิคพฺภาติ นิคณฺฑิมฺหิ ชาตคพฺภา, อจฺฉุเวฬุนฬาทโย
สนฺธาย วทติ. สตฺต เทวาติ พหู เทวา, โส ปน สตฺตาติ วทติ. มนุสฺสาปิ
อนนฺตา, โส สตฺตาติ วทติ. สตฺต ปีสาจาติ ปิสาจา มหนฺตา, สตฺตาติ วทติ.
      สราติ มหาสรา. กณฺณมุณฺฑกรถกาฬอโนตตฺตสีหปฺปปาตฉทฺทนฺตมุจฺจลินฺทกุณาลทเห ๓-
คเหตฺวา วทติ. ปวุฏาติ คนฺถิกา. ปปาตาติ มหาปปาตา. ปปาตสตานีติ
ขุทฺทกปปาตสตานิ. สุปินาติ มหาสุปินา. สุปินสตานีติ ขุทฺทกสุปินสตานิ.
มหากปฺปีโนติ ๔- มหากปฺปานํ. เอตฺถ เอกมฺหา สรา วสฺสสเต วสฺสสเต
กุสคฺเคน เอกํ อุทกพินฺทุํ นีหริตฺวา นีหริตฺวา สตฺตกฺขตฺตุํ ตมฺหิ สเร
นิรุทเก กเต เอโก มหากปฺโปติ วทติ. เอวรูปานํ มหากปฺปานํ จตุราสีติสตสหสฺสานิ
เขเปตฺวา พาโล จ ปณฺฑิโต จ ทุกฺขสฺสนฺตํ กโรตีติ ๕- อยมสฺส ลทฺธิ. ปณฺฑิโตปิ
กิร อนฺตรา สุชฺฌิตุํ น สกฺโกติ, พาโลปิ ตโต อุทฺธํ น คจฺฉติ.
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. อาคตา ตํ อมุสฺสริตฺวา อนุสฺสริตฺวา            ๒ ฉ.ม. ปพฺพชนกาโล
@๓ ฉ.ม. กณฺณมุณฺฑรถกาฬอโนตตฺตสีหปปาตกุฬิรมุจลินฺทกุณาลทเห ๔ สี. มหากปฺปุโนติ
@๕ ฉ.ม. พาลา จ ปณฺฑิตา ทุกฺขสฺสนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๗๑.
      สีเลนาติ อเจลกสีเลน วา อญฺเญน วา เยน เกนจิ. วเตนาติ ตาทิเสน
วเตน. ตเปนาติ ตโปกมฺเมน. อปริปกฺกํ ปริปาเจติ นาม โย "อหํ พาโล"ติ
อนฺตรา วิสุชฺฌติ. ปริปกฺกํ ผุสฺส ผุสฺส พฺยนฺตึ กโรติ นาม โย "อหํ พาโล"ติ
วุตฺตปริมาณํ กาลํ อติกฺกมิตฺวา ยาติ. เหวํ นตฺถีติ เอวํ นตฺถิ. ตญฺหิ อุภยมฺปิ
น สกฺกา กาตุนฺติ ทีเปติ. โทณมิเตติ โทเณน มิตํ วิย. สุขทุกฺเขติ สุขทุกฺขํ.
ปริยนฺตกเตติ วุตฺตปริมาเณน กาเลน กตปริยนฺโต. นตฺถิ หายนวฑฺฒเนติ นตฺถิ
หายนวฑฺฒนานิ. น สํสาโร ปณฺฑิตสฺส หายติ, น พาลสฺส วฑฺฒตีติ อตฺโถ.
อุกฺกํสาวกํเสติ อุกฺกํสาวกํสา, หาปนวฑฺฒนานเมเวตํ เววจนํ. อิทานิ ตมตฺถํ
อุปมาย สาเธนฺโต เสยฺยถาปิ นามาติอาทิมาห. ตตฺถ สุตฺตคุเฬติ เวเฐตฺวา
กตสุตฺตคุฬํ. นิพฺเพฐิยมานเมว ปเลตีติ ปพฺพเต วา รุกฺขคฺเค วา ฐตฺวา ขิตฺตํ
สุตฺตปมาเณน นิพฺเพฐิยมานํ คจฺฉติ, สุตฺเต ขีเณ ตตฺถ ติฏฺฐติ น คจฺฉติ.
เอวเมวํ วุตฺตกาลโต อุทฺธํ น คจฺฉตีติ ทสฺเสติ.
      [๒๒๙] กิมิทนฺติ กิมิทํ ตว อญฺญาณํ, กึ สพฺพญฺญู นาม ตฺวนฺติ
เอวํ ปุฏฺโฐ สมาโน นิยติวาเท ปกฺขิปนฺโต สุญฺญํ เม อคารนฺติอาทิมาห.
      [๒๓๐] อนุสฺสวิโก โหตีติ อนุสฺสวนิสฺสิโต โหติ. อนุสฺสวสจฺโจติ สวนํ
สจฺจโต คเหตฺวา ฐิโต. ปีฏกสมฺปทายาติ วคฺคปณฺณาสกาย ปิฏกคนฺถสมฺปตฺติยา.
      [๒๓๒] มนฺโทติ มนฺทปญฺโญ. โมมูโหติ อติมูโฬฺห. วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชตีติ วาจาย วิกฺเขปํ อาปชฺชติ. กีทิสํ? อมราวิกฺเขปํ อปริยนฺตวิกฺเขปนฺติ
อตฺโถ. อถวา อมรา นาม มจฺฉชาติ. สา อุมฺมุชฺชนนิมฺมุชฺชนาทิวเสน อุทเก
สนฺธาวมานา คเหตุํ น สกฺกาติ ๑- เอวเมว อยมฺปิ วาโท อิโต จิโต จ สนฺธาวติ,
คาหํ น อุปคจฺฉตีติ อมราวิกฺเขโปติ วุจฺจติ. ตํ อมราวิกฺเขปํ.
      เอวนฺติปิ เม โนติอาทีสุ อิทํ กุสลนฺติ ปุฏฺโฐ "เอวนฺติปิ เม โน"ติ
วทติ, ตโต กึ อกุสลนฺติ วุตฺเต "ตถาติปิ เม โน"ติ วทติ, กึ อุภยโต
อญฺญถาติ วุตฺเต "อญฺญถาติปิ เม โน"ติ วทติ, ตโต ติวิเธนาปิ น โหตีติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. น สกฺโกติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๗๒.
เต ลทฺธีติ วุตฺเต "โนติปิ เม โน"ติ วทติ, ตโต กึ โน โนติ เต ลทฺธีติ วุตฺเต
"โน โนติปิ เม โน"ติ วิกฺเขปมาปชฺชติ, เอกสฺมิมฺปิ ปกฺเข น ติฏฺฐติ. นิพฺพิชฺช
ปกฺกมตีติ อตฺตโนปิ เอส สตฺถา อวสฺสโย ภวิตุํ น สกฺโกติ, มยฺหํ กึ สกฺขิสฺสตีติ
นิพฺพินฺทิตฺวา ปกฺกมติ. ปุริเมสุปิ อนสฺสาสิเกสุ เอเสว นโย.
      [๒๓๔] สนฺนิธิการกํ กาเม ปริภุญฺชิตุนฺติ ยถา ปุพฺเพ คิหิภูโต สนฺนิธึ
กตฺวา วตฺถุกาเม ปริภุญฺชติ, เอวํ ติลตณฺฑุลสปฺปินวนีตาทีนิ สนฺนิธึ กตฺวา
อิทานิ ปริภุญฺชิตุํ อภพฺโพติ อตฺโถ. นนุ จ ขีณาสวสฺส วสนฏฺฐาเน ติลตณฺฑุลาทโย
ปญฺญายนฺตีติ. โน น ปญฺญายนฺติ, น ปเนส เต อตฺตโน อตฺถาย ฐเปติ,
อผาสุกปพฺพชิตาทีนํ อตฺถาย ฐเปติ. อนาคามิสฺส กถนฺติ. ตสฺสาปิ ปญฺจ
กามคุณา สพฺพโสว ปหีนา, ธมฺเมน ปน สเมน ๑- ลทฺธํ วิจาเรตฺวา
ปริภุญฺชติ.
      [๒๓๖] ปุตฺตมตาย ปุตฺตาติ โส กิร อิมํ ธมฺมํ สุตฺวา อาชีวกา มตา
นามาติ สญฺญี หุตฺวา เอวมาห. อยญฺเจตฺถ อตฺโถ:- อาชีวกา มตา นาม,
เตสํ มาตา ปุตฺตมตา โหติ, อิติ อาชีวกา ปุตฺตมตาย ปุตฺตา นาม โหนฺติ.
สมเณ โคตเมติ สมเณ โคตเม พฺรหฺมจริยวาโส อตฺถิ, อญฺญตฺถ นตฺถีติ ทีเปติ.
เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                       สนฺทกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                              ฉฏฺฐํ.
                          -------------
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๑๗๐-๑๗๒.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=4279&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=4279&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=293
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=5062
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=5909
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=5909
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_13