บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๙

หน้าที่ ๒๐๐.

อิโต ปญฺจหิ ธมฺเมหิ อุตฺตริตรํ ปฏิปทํ วา ตติยชฺฌานโต อุตฺตริตรํ เอกนฺตสุขํ โลกํ วา น ชานามาติ วุตฺตํ โหติ. อปฺปสทฺเท กตฺวาติ เอกปฺปหาเรเนว มหาสทฺทํ กาตุํ อารทฺเธ นิสฺสทฺเท กตฺวา. [๒๗๖] สจฺฉิกิริยาเหตูติ เอตฺถ เทฺว สจฺฉิกิริยา ปฏิลาภสจฺฉิกิริยา จ ปจฺจกฺขสจฺฉิกิริยา จ. ตตฺถ ตติยชฺฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา อปริหีนชฺฌาโน กาลํ กตฺวา สุภกิณฺหโลเก เตสํ เทวานํ สมานายุวณฺโณ หุตฺวา นิพฺพตฺตติ, อยํ ปฏิลาภสจฺฉิกิริยา นาม. จตุตฺถชฺฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา อิทฺธิวิกุพฺพเนน สุภกิณฺหโลกํ คนฺตฺวา เตหิ เทเวหิ สทฺธึ สนฺติฏฺฐติ สลฺลปติ สากจฺฉํ อาปชฺชติ, อยํ ปจฺจกฺขสจฺฉิกิริยา นาม. ตาสํ ทฺวินฺนํปิ ตติยชฺฌานํ อาการวตี ปฏิปทา นาม. ตญฺหิ อนุปฺปาเทตฺวา เนว สกฺกา สุภกิณฺหโลเก นิพฺพตฺติตุํ, น จตุตฺถชฺฌานํ อุปฺปาเทตุํ. อิติ ทุวิธมฺเปตํ สจฺฉิกิริยํ สนฺธาย "เอตสฺส นูน ภนฺเต เอกนฺตสุขสฺส โลกสฺส สจฺฉิกิริยา เหตู"ติ อาห. [๒๗๗] อุทกมณิโกติ ^๑- อุทกวารโก. อนฺตรายมกาสีติ ยถา ปพฺพชฺชํ น ลภติ, เอวํ อุปทฺทุตํ อกาสิ ยถาตํ อุปนิสฺสยวิปนฺนํ. อยํ กิร กสฺสปพุทฺธกาเล ปพฺพชิตฺวา สมณธมฺมํ อกาสิ. อถสฺส เอโก สหายโก ภิกฺขุ สาสเน อนภิรโต "อาวุโส วิพฺภมิสฺสามี"ติ อาโรเจสิ. โส ตสฺส ปตฺตจีวเร โลภํ อุปฺปาเทตฺวา คิหิภาวาย วณฺณํ อภาสิ. อิตโร ตสฺส ปตฺตจีวรํ ทตฺวา วิพฺภมิ. เตนสฺส กมฺมุนา อิทานิ ภควโต สมฺมุขา ปพฺพชฺชาย อนฺตราโย ชาโต. ภควตา ปนสฺส ปุริมสุตฺตํ อติเรกภาณวารมตฺตํ, อิทํ ภาณวารมตฺตนฺติ เอตฺตกาย ตนฺติยา ธมฺโม กถิโต, เอกเทสนายปิ มคฺคผลปฺปฏิเวโธ น ชาโต, อนาคเต ปนสฺส ปจฺจโย ภวิสฺสตีติ ภควา ธมฺมํ เทเสติ. อนาคเต ปจฺจยภาวมสฺส ^๒- ทิสฺวาว ^๓- ภควา ธรมาโน เอกํ ภิกฺขุํปิ เมตฺตาวิหาริมฺหิ เอตทคฺเค น ฐเปสิ. ปสฺสติ หิ ภควา "อนาคเต อยํ มม สาสเน ปพฺพชิตฺวา เมตฺตาวิหารีนํ อคฺโค ภวิสฺสตี"ติ. โส ภควติ ปรินิพฺพุเต ธมฺมาโสกราชกาเล ปาตลิปุตฺเต นิพฺพตฺติตฺวา ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต อสฺสคุตฺตตฺเถโร นาม หุตฺวา เมตฺตาวิหารีนํ อคฺโค @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อุทญฺจนิโกติ ^๒ ฉ.ม. ปจฺจยภาวํ จสฺส ^๓ ฉ.ม. ทิสฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๑.

อโหสิ. เถรสฺส เมตฺตานุภาเวน ติรจฺฉานคตาปิ เมตฺตจิตฺตํ ปฏิลภึสุ, เถโร สกลชมฺพูทีเป ภิกฺขุสํฆสฺส โอวาทาจริโย หุตฺวา วตฺตนิเสนาสเน ^๑- อาวสิ, ตึสโยชนมตฺตา อฏวี เอกปธานฆรํ อโหสิ. เถโร อากาเส จมฺมกฺขณฺฑํ ปตฺถริตฺวา ตตฺถ นิสินฺโน กมฺมฏฺฐานํ กเถสิ. คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต กาเล ภิกฺขาจารํปิ อคนฺตฺวา วิหาเร นิสินฺโน กมฺมฏฺฐานํ กเถสิ, มนุสฺสา วิหารเมว คนฺตฺวา ทานมทํสุ. ธมฺมาโสกราชา เถรสฺส คุณํ สุตฺวา ทฏฺฐุกาโม ติกฺขตฺตุํ ปหิณิ. เถโร ภิกฺขุสํฆสฺส โอวาทํ ทมฺมีติ เอกวารํปิ น คโตติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย จูฬสกุลุทายิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๒๐๐-๒๐๑. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=5041&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=5041&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=367 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=6175 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=7229 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=7229 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13