บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๙

หน้าที่ ๒๕.

ภิกฺขุโน อุสฺโสฬฺหี โส ปณฺณรสหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตภาโว"ติ ยํ เอวํ โอปมฺมสํสนฺทนํ อาคตํ, ตํ อิธ เอวํ สีลสมฺปนฺโน โหตีติ อาทิวจนโต "ตสฺสา กุกฺกุฏิยา อณฺเฑสุ ติวิธกิริยกรณํ วิย อิมสฺส ภิกฺขุโน สีลสมฺปนฺนตาทีหิ ปณฺณรสหิ ธมฺเมหิ สมงฺคีภาโว"ติ เอวํ โยเชตฺวา เวทิตพฺพํ. เสสํ สพฺพตฺถ วุตฺตสทิสเมว. [๒๘] อิมํเยว อนุตฺตรํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธินฺติ อิมํ ปฐมชฺฌานาทีหิ ^๑- อสทิสํ อุตฺตมํ จตุตฺถชฺฌานิกํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ. ปฐมา อภินิพฺภิทาติ ปฐโม ญาณเภโท. ทุติยาทีสุปิ เอเสว นโย. กุกฺกุฏโปตโก ^๒- ปน เอกวารํ มาตุกุจฺฉิโต เอกวารํ อณฺฑโกสโตติ เทฺว วาเร ชายติ. อริยสาวโก ตีหิ วิชฺชาหิ ตโย วาเร ชายติ. ปุพฺเพนิวาสจฺฉาทกํ ตมํ วิโนเทตฺวา ปุพฺเพนิวาสญาเณน ปฐมํ ชายติ, สตฺตานํ จุติปฏิสนฺธิจฺฉาทกํ ตมํ วิโนเทตฺวา ทิพฺพจกฺขุญาเณน ทุติยํ ชายติ, จตุสจฺจปฏิจฺฉาทกํ ตมํ วิโนเทตฺวา อาสวกฺขยญาเณน ตติยํ ชายติ. [๒๙] อิทํปิสฺส โหติ จรณสฺมินฺติ อิทํปิ สีลวนฺตสฺส ภิกฺขุโน ^๓- จรณํ นาม โหตีติ อตฺโถ. จรณํ นาม พหุ อเนกวิธํ, สีลาทโย ปณฺณรส ธมฺมา, ตตฺถ อิทํปิ เอกํ จรณนฺติปิ อตฺโถ. ปทตฺถโต ปน จรติ เตน อคตปุพฺพํ ทิสํ คจฺฉตีติ จรณํ. เอส นโย สพฺพตฺถ. อิทํปิสฺส โหติ วิชฺชายาติ อิทํ ปุพฺเพนิวาสญาณํ ตสฺส วิชฺชา นาม โหตีติ อตฺโถ. วิชฺชา นาม พหุ อเนกวิธา, วิปสฺสนาญาณาทีนิ อฏฺฐ ญาณานิ, ตตฺถ อิทํปิ ญาณํ เอกา วิชฺชาติปิ อตฺโถ. ปทตฺถโต ปน วินิวิชฺฌิตฺวา เอตาย ชานาตีติ วิชฺชา. เอส นโย สพฺพตฺถ. วิชฺชาสมฺปนฺโน อิติปีติ ตีหิ วิชฺชาหิ วิชฺชาสมฺปนฺโน อิติปิ. จรณสมฺปนฺโน อิติปีติ ปญฺจทสหิ ธมฺเมหิ จรณสมฺปนฺโน อิติปิ. ตทุภเยน ปน วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน อิติปีติ วุจฺจติ. [๓๐] สนงฺกุมาเรนาติ โปราณกกุมาเรน, จิรกาลโต ปฏฺฐาย กุมาโรติ ปญฺญาเตน. โส กิร มนุสฺสปเถ ปญฺจจูฬกกุมารกาเล ฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ปฐมาทิชฺฌาเนหิ ^๒ ฉ.ม. กุกฺกุฏจฺฉาปโก ^๓ ฉ.ม. สีลํ อสฺส ภิกฺขุโน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖.

อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺติ, ตสฺส โส อตฺตภาโว ปิโย อโหสิ มนาโป, ตสฺมา ตาทิเสเนว อตฺตภาเวน จรติ, เตน นํ สนงฺกุมาโรติ สญฺชานนฺติ. ชเนตสฺมินฺติ ชนิตสฺมึ, ปชายาติ อตฺโถ. เย โคตฺตปฏิสาริโนติ เย ชเนตสฺมึ โคตฺตํ ปฏิสรนฺติ "อหํ โคตโม อหํ กสฺสโป"ติ, เตสุ โลเก โคตฺตปฏิสารีสุ ขตฺติโย เสฏฺโฐ. อนุมตา ภควตาติ มม ปญฺหาพฺยากรเณน สทฺธึ สํสนฺทิตฺวา เทสิตาติ อมฺพฏฺฐสุตฺเต พุทฺเธน ภควตา "อหํปิ อมฺพฏฺฐ เอวํ วทามิ:- `ขตฺติโย เสฏฺโฐ ชเนตสฺมึ ^๑- เย โคตฺตปฏิสาริโน วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน โส เสฏฺโฐ เทวมานุเส"ติ ^๒- เอวํ ภาสนฺเตน อนุมตา ^๓- อนุโมทิตา. สาธุ สาธุ อานนฺทาติ ภควา กิร อาทิโต ปฏฺฐาย นิทฺทํ อโนกฺกมนฺโตว อิมํ สุตฺตํ สุตฺวา อานนฺเทน เสขปฏิปทาย กูฏํ คหิตนฺติ ญตฺวา อุฏฺฐาย ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา นิสินฺโน สาธุการํ อทาสิ, เอตฺตาวตา จ ปน อิทํ สุตฺตํ ชินภาสิตํ นาม ชาตํ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย เสขสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ทุติยํ. --------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ฏีกา. ชนิตสทฺโท เอว อิการสฺส เอการํ กตฺวา ชเนตสฺมินฺติ วุตฺโต ชนิตสฺมินฺติ @อตฺโถ เวทิตพฺโพติ เอวํ ฏีกานเยน ชเน ตสฺมินฺติ ปททฺวยํ น วิภชิตพฺพํ. @^๒ ที.สี. ๙/๒๗๗/๘๙ สมฺพฏฺฐสุตฺต ^๓ ฉ.ม. อนุญาตา

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๒๕-๒๖. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=608&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=608&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=24 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=480 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=472 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=472 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13