ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

หน้าที่ ๒๔๖.

ขณํเยว คพฺภวุฏฺฐานํ โหติ, อญฺญํปิ โรคํ วูปสเมติ. ยาว กปฺปา ติฏฺฐนกปาฏิหาริยํ กิเรตํ. กึ ปน ภควา เถรํ เวชฺชกมฺมํ การาเปสีติ. น การาเปสิ. เถรญฺหิ ทิสฺวา มนุสฺสา ภีตา ปลายนฺติ. เถโร ภิกฺขาหาเรน กิลมติ, สมณธมฺมํ กาตุํ น สกฺโกติ. ตสฺส อนุคฺคเหน สจฺจกิริยํ กาเรสิ. เอวํ กิรสฺส อโหสิ "อิทานิ กิร องฺคุลิมาลตฺเถโร เมตฺตจิตฺตํ ปฏิลภิตฺวา สจฺจกิริยาย มนุสฺสานํ โสตฺถิภาวํ กโรตีติ มนุสฺสา เถรํ อุปสงฺกมิตพฺพํ มญฺญิสฺสนฺติ, ตโต ภิกฺขาหาเรน อกิลมนฺโต สมณธมฺมํ กาตุํ สกฺขิสฺสตี"ติ อนุคฺคเหน สจฺจกิริยํ กาเรสิ. น หิ สจฺจกิริยา เวชฺชกมฺมํ โหติ. เถรสฺสาปิ จ "สมณธมฺมํ กริสฺสามี"ติ มูลกมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา รตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐาเน นิสินฺนสฺส จิตฺตํ กมฺมฏฺฐานาภิมุขํ น คจฺฉติ, อฏวิยํ ฐตฺวา มนุสฺสานํ ฆาฏิตฏฺฐานเมว ปากฏํ โหติ. "ทุคฺคโตมฺหิ ขุทฺทกปุตฺโตมฺหิ ชีวิตํ เม เทหิ สามี"ติ มรณภีตานํ วจนากาโร จ หตฺถปาทวิกาโร จ อาปาถํ อาคจฺฉติ, โส วิปฺปฏิสารี หุตฺวา ตโตว อุฏฺฐาย คจฺฉติ, อถสฺส ภควา ตํ ชาตึ อพฺโพหาริกํ กตฺวา เอว ๑- วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ คณฺหิสฺสตีติ อริยาย ชาติยา สจฺจกิริยํ กาเรสิ. เอโก วูปกฏฺโฐติอาทิ วตฺถสุตฺเต ๒- วิตฺถาริตํ. [๓๕๒] อญฺเญนปิ เลฑฺฑุขิตฺโตติ กากสุนขสูกราทีนํ ปฏิกฺกมาปนตฺถาย สมนฺตา ปริกฺเขปมตฺเต ๓- ฐาเน เยน เกนจิ ทิสาภาเคน ขิตฺโต อาคนฺตฺวา เถรสฺเสว กาเย ปตฺติ. กิตฺตเก ฐาเน เอวํ โหติ.? คณฺฐิกํ ปฏิมุญฺจิตฺวา ปิณฺฑาย จริตฺวา ปฏินิวตฺเตตฺวา ยาว คณฺฐิกปฏิมุกฺกฏฺฐานํ อาคจฺฉติ, ตาว โหติ. ภินฺเนน สีเสนาติ มหาจมฺมํ ฉินฺทิตฺวา ยาว อฏฺฐิมริยาทาย ภินฺเนน. พฺราหฺมณาติ ขีณาสวภาวํ สนฺธายาห. ยสฺส โข ตฺวํ พฺราหฺมณ กมฺมสฺส วิปาเกนาติ อิทํ สภาคทิฏฺฐธมฺมเวทนียกมฺมํ สนฺธาย วุตฺตํ. กมฺมํ หิ กริยมานเมว ตโย โกฏฺฐาเส ปูเรติ. สตฺตสุ จิตฺเตสุ กุสลา วา อกุสลา วา ปฐมชวนเจตนา ทิฏฺฐธมฺมเวทนียกมฺมํ นาม โหติ. ตํ อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว วิปากํ เทติ, ตถา @เชิงอรรถ: ม. กตฺวา เอตสฺส, ฉ. กตฺวาวายํ ปาลิ. วตฺถูปมสุตฺต...,ม.มู. ๑๒/๗๐/๔๘ @ ฉ.ม. สรกฺเขปมตฺเต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๗.

อสกฺโกนฺตํ อโหสิ กมฺมํ, นาโหสิ กมฺมวิปาโก, น ภวิสฺสติ กมฺมวิปาโก, นตฺถิ กมฺมวิปาโกติ อิมสฺส ติกสฺส วเสน อโหสิกมฺมํ นาม โหติ. อตฺถสาธิกา สตฺตมชวนเจตนา อุปปชฺชเวทนียกมฺมํ นาม. ตํ อนนฺตเร อตฺตภาเว วิปากํ เทติ. ตถา อสกฺโกนฺตํ วุตฺตนเยเนว ตํ อโหสิกมฺมํ นาม โหติ. อุภินฺนมนฺตเร ปญฺจ ชวนเจตนา อปราปริยเวทนียกมฺมํ นาม โหติ. ตํ อนาคเต ยทา โอกาสํ ลภติ, ตทา วิปากํ เทติ. สติ สํสารปฺปวตฺติยา อโหสิกมฺมํ นาม น โหติ. เถรสฺส ปน อุปปชฺชเวทนียญฺจ อปราปริยเวทนียญฺจาติ อิมานิ เทฺว กมฺมานิ กมฺมกฺขยกเรน อรหตฺตมคฺเคน สมุคฺฆาฏิตานิ, ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ อตฺถิ. ตํ อรหตฺตปฺปตฺตสฺสาปิ วิปากํ เทติเยว. ตํ สนฺธาย ภควา "ยสฺส โข ตฺวนฺ"ติอาทิมาห. ตสฺมา ยสฺส โขติ เอตฺถ ยาทิสสฺส โข ตฺวํ พฺราหฺมณ กมฺมสฺส วิปาเกนาติ เอวํ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อพฺภา มุตฺโตติ เทสนาสีสมตฺตเมตํ, อพฺภา มหิกา ธูโม รโช ราหูติ อิเมหิ ปน อุปกฺกิเลเสหิ มุตฺโต จนฺทิมา อิธ อธิปฺเปโต. ยถา หิ เอวํ นิรุปกฺกิเลโส จนฺทิมา โลกํ ปภาเสติ, เอวํ ปมาทกิเลสวิมุตฺโต อปฺปมตฺโต ภิกฺขุ อิมํ อตฺตโน ขนฺธายตนธาตุโลกํ ปภาเสติ, วิหตกิเลสนฺธการํ กโรติ. กุสเลน ปิถิยฺยตีติ ๑- มคฺคกุสเลน ปิถิยฺยติ อปฏิสนฺธิกํ กริยฺยติ. ยุญฺชติ พุทฺธสาสเนติ พุทฺธสาสเน กาเยน วาจาย มนสา จ ยุตฺตปฺปยุตฺโต วิหรติ. อิมา ติสฺโส เถรสฺส อุทานคาถา นาม. ทิสา หิ เมติ อิทํ กิร เถโร อตฺตโน ปริตฺตาณาการํ กโรนฺโต อาห. ตตฺถ ทิสา หิ เมติ มม สปตฺตา. เย มํ เอวํ อุปวทนฺติ "ยถา มยํ องฺคุลิมาเลน มาริตานํ ญาตกานํ วเสน ทุกฺขํ เวทิยาม, เอวํ องฺคุลิมาโลปิ เวทิยตู"ติ, เต มยฺหํ ทิสา จตุสจฺจธมฺมกถํ สุณนฺตูติ อตฺโถ. ยุญฺชนฺตูติ กายวาจามเนหิ ยุตฺตปฺปยุตฺตา วิหรนฺตุ. เย ธมฺมเมวาทปยนฺติ สนฺโตติ เย สนฺโต สปฺปุริสา ธมฺมํเยว อาทเปนฺติ สมาทเปนฺติ คณฺหาเปนฺติ, เต มนุชา มยฺหํ สปตฺตา ภชนฺตุ เสวนฺตุ ปยิรุปาสนฺตูติ อตฺโถ. @เชิงอรรถ: สี. ปิถียตีติ, ฉ.ม. ปีธียตีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๘.

อวิโรธปฺปสํสีนนฺติ ๑- อวิโรโธ วุจฺจติ เมตฺตา, เมตฺตาปสํสนฺติ ๒- อตฺโถ. สุณนฺตุ ธมฺมํ กาเลนาติ ขเณ ขเณ ขนฺติเมตฺตาปฏิสงฺขาสารณียธมฺมํ สุณนฺตุ. ตญฺจ อนุวิธียนฺตูติ ตญฺจ ธมฺมํ อนุกโรนฺตุ ปูเรนฺตุ. น หิ ชาตุ โส มมํ หึเสติ โย มยฺหํ ทิโส, โส มํ เอกํเสเนว น หึเสยฺย. อญฺญํ วา ปน กิญฺจิ นนฺติ น เกวลํ มํ, อญฺญํปิ ปน กญฺจิ ปุคฺคลํ มา วิหึสนฺตุ มา วิเหเฐนฺตุ. ปปฺปุยฺย ปรมํ สนฺตินฺติ ปรมํ สนฺติภูตํ นิพฺพานํ ปาปุณิตฺวา. รกฺเขยฺย ตสถาวเรติ ตสา วุจฺจนฺติ สตณฺหา, ถาวรา นิตฺตณฺหา. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- โย นิพฺพานํ ปาปุณาติ, โส สพฺพํ ตสถาวรํ รกฺขิตุํ สมตฺโถ โหติ. ตสฺมา มยฺหํปิ สทิสา นิพฺพานํ ปาปุณนฺติ, ๓- เอวํ มํ เอกํเสเนว น หึสิสฺสนฺตีติ. อิมา ติสฺโส คาถา อตฺตโน ปริตฺตํ กาตุํ อาห. อิทานิ อตฺตโนว ปฏิปตฺตึ ทีเปนฺโต อุทกญฺหิ นยนฺติ เนตฺติกาติอาทิมาห. ตตฺถ เนตฺติกาติ เย มาติกํ โสเธตฺวา พนฺธิตพฺพฏฺฐาเน พนฺธิตฺวา อุทกํ นยนฺติ. อุสุการาติ อุสุการกา. นมยนฺตีติ เตลกญฺชิเกน มกฺเขตฺวา กุกฺกุเล ตาเปตฺวา อุนฺนตุนฺนตฏฺฐาเน นเมนฺตา อุชุํ กโรนฺติ. เตชนนฺติ กณฺฑํ. ตญฺหิ อิสฺสาโส เตชํ กโรติ, ปรญฺจ ตชฺเชติ, ตสฺมา เตชนนฺติ วุจฺจติ. อตฺตานํ ทมยนฺตีติ ยถา เนตฺติกา อุชุมคฺเคน อุทกํ นยนฺติ, อุสุการา เตชนํ, ตจฺฉกา จ ทารุํ อุชุํ กโรนฺติ, เอวเมว ปณฺฑิตา อตฺตานํ ทเมนฺติ อุชุกํ กโรนฺติ นิพฺพิเสวนํ กโรนฺติ. ตาทินาติ อิฏฺฐานิฏฺฐาทีสุ นิพฺพิกาเรน "ปญฺจหากาเรหิ ภควา ตาทิ, อิฏฺฐานิฏฺเฐ ตาทิ, วนฺตาวีติ ตาทิ, จตฺตาวีติ ตาทิ, ติณฺณาวีติ ตาทิ, ตนฺนิทฺเทสา ตาที"ติ ๔- เอวํ ตาทิลกฺขณปฺปตฺเตน สตฺถารา. ภวเนตฺตีติ ภวรชฺชุ, ตญฺหาเยตํ นามํ. ตาย หิ โคณา วิย คีวายํ รชฺชุยา, สตฺตา หทเย พทฺธา ตนฺตํ ภวํ นียนฺติ, ตสฺมา ภวเนตฺตีติ วุจฺจติ. ผุฏฺโฐ กมฺมวิปาเกนาติ มคฺคเจตนาย ผุฏฺโฐ. ยสฺมา หิ มคฺคเจตนาย กมฺมํ ปจฺจติ วิปจฺจติ ฑยฺหติ, ปริกฺขยํ คจฺฉติ, ตสฺมา สา กมฺมวิปาโกติ วุตฺตา. ตาย หิ ผุฏฺฐตฺตา เอส. อนโณ นิกฺกิเลโส @เชิงอรรถ: ม.,ก. อวิโรธปฺปสํสนนฺติ ม., ฏีกา. ตปฺปสํสการนฺติ, ฉ. @เมตฺตาปสํสกานนฺติ ฉ.ม. ปาปุณนฺตุ ขุ. มหา. ๒๙/๑๘๐,๘๙๕/๑๓๘,๕๖๒ (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔๙.

ชาโต, น ทุกฺขเวทนาย อนโณ. ภุญฺชามีติ เจตฺถ เถยฺยปริโภโค อิณปริโภโค ทายชฺชปริโภโค สามิปริโภโคติ จตฺตาโร ปริโภคา เวทิตพฺพา. ตตฺถ ทุสฺสีลสฺส ปริโภโค เถยฺยปริโภโค นาม. โส หิ จตฺตาโร ปจฺจเย เถเนตฺวา ภุญฺชติ. วุตฺตมฺปิ เจตํ "เถยฺยาย โว ภิกฺขเว รฏฺฐปิณฺโฑ ภุตฺโต"ติ ๑- สีลวโต ปน อปจฺจเวกฺขณปริโภโค อิณปริโภโค นาม. สตฺตนฺนํ เสกฺขานํ ปริโภโค ทายชฺชปริโภโค นาม. ขีณาสวสฺส ปริโภโค สามิปริโภโค นาม. อิธ กิเลสอิณานํ อภาวํ สนฺธาย "อนโณ"ติ วุตฺตํ, "อนิโณ"ติปิ ปาโฐ. สามิปริโภคํ สนฺธาย "ภุญฺชามิ โภชนนฺ"ติ วุตฺตํ. กามรติสนฺถวนฺติ ทุวิเธสุปิ กาเมสุ ตณฺหารติสนฺถวํ มา อนุยุญฺชถ มา กริตฺถ. นยิทํ ทุมฺมนฺติตํ มมาติ ยํ มยา สมฺมาสมฺพุทฺธํ ทิสฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ มนฺติตํ, ตํ มม มนฺติตํ น ทุมฺมนฺติตํ. สํวิภตฺเตสุ ๒- ธมฺเมสูติ อหํ สตฺถาติ เอวํ โลเก อุปฺปนฺเนหิ เย ธมฺมา สุวิภตฺตา, เตสุ ธมฺเมสุ ยํ เสฏฺฐํ นิพฺพานํ, ตเทว อหํ อุปคมํ อุปคโต สมฺปตฺโต, ตสฺมา มยฺหํ อิทํ อาคมนํ สฺวาคตํ นาม คตนฺติ. ติสฺโส วิชฺชาติ ปุพฺเพนิวาสทิพฺพจกฺขุอาสวกฺขยปญฺญา. กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ยํ พุทฺธสฺส สาสเน กตฺตพฺพกิจฺจํ อตฺถิ, ตํ สพฺพํ มยา กตํ. ตีหิ วิชฺชาหิ นวหิ จ โลกุตฺตรธมฺเมหิ เทสนํ มตฺถกํ ปาเปสีติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย องฺคุลิมาลสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๒๔๖-๒๔๙. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=6196&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=6196&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=521              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=8237              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=9770              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=9770              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]