ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 20 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 12 : Sutta. Aṅ. (1): eka-duka-tikanipātā
     [267]  21  Dveme  bhikkhave  bālā  katame  dve yo ca accayaṃ
accayato   na   passati   yo   ca   accayaṃ   desentassa  yathādhammaṃ  na
Paṭiggaṇhāti   ime   kho   bhikkhave  dve  bālā  .  dveme  bhikkhave
paṇḍitā   katame   dve   yo   ca   accayaṃ  accayato  passati  yo  ca
accayaṃ   desentassa   yathādhammaṃ  paṭiggaṇhāti  ime  kho  bhikkhave  dve
paṇḍitāti.
     [268]  22  Dveme  bhikkhave  tathāgataṃ  abbhācikkhanti katame dve
duṭṭho   vā   dosantaro   saddho  vā  duggahitena  ime  kho  bhikkhave
dve tathāgataṃ abbhācikkhantīti.
     [269]  23  Dveme  bhikkhave  tathāgataṃ  abbhācikkhanti katame dve
yo   ca   abhāsitaṃ   alapitaṃ   tathāgatena   bhāsitaṃ   lapitaṃ  tathāgatenāti
dīpeti    yo    ca    bhāsitaṃ    lapitaṃ   tathāgatena   abhāsitaṃ   alapitaṃ
tathāgatenāti  dīpeti  ime  kho  bhikkhave  dve  tathāgataṃ abbhācikkhanti.
Dveme   bhikkhave   tathāgataṃ   nābbhācikkhanti   katame   dve   yo  ca
abhāsitaṃ   alapitaṃ   tathāgatena   abhāsitaṃ   alapitaṃ   tathāgatenāti  dīpeti
yo   ca   bhāsitaṃ  lapitaṃ  tathāgatena  bhāsitaṃ  lapitaṃ  tathāgatenāti  dīpeti
ime kho bhikkhave dve tathāgataṃ nābbhācikkhantīti.
     [270]   24   Dveme   bhikkhave  tathāgataṃ  abbhācikkhanti  katame
dve   yo  ca  neyyatthaṃ  suttantaṃ  nītattho  suttantoti  dīpeti  yo  ca
nītatthaṃ  suttantaṃ  neyyattho  suttantoti  dīpeti  ime  kho  bhikkhave dve
tathāgataṃ   abbhācikkhanti   .   dveme  bhikkhave  tathāgataṃ  nābbhācikkhanti
katame   dve   yo   ca   neyyatthaṃ   suttantaṃ   neyyattho  suttantoti
Dīpeti    yo    ca   nītatthaṃ   suttantaṃ   nītattho   suttantoti   dīpeti
ime kho bhikkhave dve tathāgataṃ nābbhācikkhantīti.
     [271]    25    Paṭicchannakammantassa    bhikkhave   dvinnaṃ   gatīnaṃ
aññatarā   gati   pāṭikaṅkhā   nirayo   vā  tiracchānayoni  vā  1- .
Appaṭicchannakammantassa    bhikkhave    dvinnaṃ    gatīnaṃ    aññatarā    gati
pāṭikaṅkhā devā vā manussā vāti.
     [272]   26   Micchādiṭṭhikassa   bhikkhave  dvinnaṃ  gatīnaṃ  aññatarā
gati  pāṭikaṅkhā  nirayo  vā  tiracchānayoni  vā  1-  .  sammādiṭṭhikassa
bhikkhave   davinnaṃ  gatīnaṃ  aññatarā  gati  pāṭikaṅkhā  devā  vā  manussā
vāti.
     [273]  27  Dussīlassa  bhikkhave  dve  paṭiggahā  2-  nirayo vā
tiracchānayoni  vā  1-  .  sīlavato bhikkhave dve paṭiggahā 3- devā vā
manussā vāti.
     [274]    28    Dvāhaṃ    bhikkhave    atthavase   sampassamāno
araññavanapatthāni    pantāni    senāsanāni   paṭisevāmi   katame   dve
attano    ca    diṭṭhadhammasukhavihāraṃ    sampassamāno    pacchimañca   janataṃ
anukampamāno   ime   kho  ahaṃ  bhikkhave  dve  atthavase  sampassamāno
araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmīti.
     [275]  29  Dveme  bhikkhave  dhammā  vijjābhāgiyā  katame dve
samatho  ca  vipassanā  ca  .  samatho  bhikkhave  bhāvito  kimatthamanubhoti 4-
@Footnote: 1 Ma. Yu. vā-ti. 2-3 Ma. paṭiggāhā. 4 Ma. Yu. kamatthamanubhoti. ito paraṃ
@īdisameva.
Cittaṃ   bhāviyati   1-   cittaṃ   bhāvitaṃ   kimatthamanubhoti  yo  rāgo  so
pahīyati   .   vipassanā  bhikkhave  bhāvitā  kimatthamanubhoti  paññā  bhāviyati
paññā bhāvitā kimatthamanubhoti yā avijjā sā pahīyatīti 2-.
     [276]   30   Rāgupakkiliṭṭhaṃ   vā   bhikkhave  cittaṃ  na  vimuccati
avijjūpakkiliṭṭhā    vā    paññā   na   bhāviyati   iti   kho   bhikkhave
rāgavirāgā cetovimutti avijjāvirāgā paññāvimuttīti.
                    Bālavaggo tatiyo.
     [277]    31    Asappurisabhūmiñca    vo   bhikkhave   desessāmi
sappurisabhūmiñca    taṃ    suṇātha    sādhukaṃ   manasikarotha   bhāsissāmīti  .
Evambhanteti  kho  te  bhikkhū  bhagavato  paccassosuṃ  .  bhagavā etadavoca
katamā   ca   bhikkhave   asappurisabhūmi  asappuriso  bhikkhave  akataññū  hoti
akatavedī     asabbhihetaṃ    bhikkhave    upaññātaṃ    yadidaṃ    akataññutā
akataveditā   kevalā   esā   bhikkhave  asappurisabhūmi  yadidaṃ  akataññutā
akataveditā   sappuriso   ca   kho   bhikkhave   kataññū   hoti   katavedī
sabbhihetaṃ   bhikkhave   upaññātaṃ   yadidaṃ   kataññutā   kataveditā  kevalā
esā bhikkhave sappurisabhūmi yadidaṃ kataññutā kataveditāti.
     [278]   32  Dvinnāhaṃ  bhikkhave  na  suppaṭikāraṃ  vadāmi  katamesaṃ
dvinnaṃ  mātu  ca  pitu  ca  .  ekena  bhikkhave  aṃsena mātaraṃ parihareyya
ekena   aṃsena   pitaraṃ   parihareyya  vassasatāyuko  vassasatajīvī  so  ca
nesaṃ      ucchādanaparimaddananhāpanasambāhanena     paṭijaggeyya     tepi
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhāvīyati. 2 Ma. Yu. pahīyati.
Tattheva   muttakarīsaṃ  cajeyyuṃ  na  tveva  bhikkhave  mātāpitunnaṃ  kataṃ  vā
hoti  paṭikataṃ  vā  imissā  ca  bhikkhave  mahāpaṭhaviyā pahūtasattaratanāya 1-
mātāpitaro   issarādhipacce   rajje  patiṭṭhāpeyya  na  tveva  bhikkhave
mātāpitunnaṃ  kataṃ  vā  hoti  paṭikataṃ  vā  taṃ  kissa  hetu bahūpakārā 2-
bhikkhave   mātāpitaro   puttānaṃ   āpādakā   posakā  imassa  lokassa
dassetāro  .  yo  ca  kho bhikkhave mātāpitaro assaddhe saddhāsampadāya
samādapeti   niveseti   patiṭṭhāpeti   dussīle   sīlasampadāya  samādapeti
niveseti   patiṭṭhāpeti   maccharī   cāgasampadāya   samādapeti   niveseti
patiṭṭhāpeti     duppaññe     paññāsampadāya    samādapeti    niveseti
patiṭṭhāpeti    ettāvatā    kho    bhikkhave    mātāpitunnaṃ    katañca
hoti paṭikatañcāti [3]-.
     [279]    33   Athakho   aññataro   brāhmaṇo   yena   bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi  sammodanīyaṃ  kathaṃ
sārāṇīyaṃ   vītisāretvā   ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno  kho  so
brāhmaṇo   bhagavantaṃ   etadavoca   kiṃvādī  bhavaṃ  gotamo  kimakkhāyīti .
Kiriyavādī   cāhaṃ   brāhmaṇa   akiriyavādī   cāti  .  yathākathaṃ  pana  bhavaṃ
gotamo  kiriyavādī  ca  akiriyavādī  cāti  .  akiriyaṃ  kho  ahaṃ  brāhmaṇa
vadāmi    kāyaduccaritassa   vacīduccaritassa   manoduccaritassa   anekavihitānaṃ
pāpakānaṃ   akusalānaṃ   dhammānaṃ   akiriyaṃ   vadāmi   kiriyañca   kho   ahaṃ
brāhmaṇa     vadāmi     kāyasucaritassa     vacīsucaritassa    manosucaritassa
anekavihitānaṃ  kusalānaṃ  dhammānaṃ  kiriyaṃ  vadāmi  evaṃ  kho  ahaṃ  brāhmaṇa
@Footnote: 1 Ma. pahūtaratanāya. 2 Ma. bahūkārā. 3 Yu. atikatañcāti.
Kiriyavādī   ca   akiriyavādī   cāti   .   abhikkantaṃ  bho  gotama  .pe.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [280]    34   Athakho   anāthapiṇḍiko   gahapati   yena   bhagavā
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdi    ekamantaṃ    nisinno    kho   anāthapiṇḍiko   gahapati   bhagavantaṃ
etadavoca   kati   nu  kho  bhante  loke  dakkhiṇeyyā  kattha  ca  dānaṃ
dātabbanti   .   dve   kho   gahapati   loke  dakkhiṇeyyā  sekho  ca
asekho   ca   ime  kho  gahapati  dve  loke  dakkhiṇeyyā  ettha  ca
dānaṃ    dātabbanti    .   idamavoca   bhagavā   idaṃ   vatvāna   sugato
athāparaṃ etadavoca satthā
                sekho ca asekho ca imasmiṃ loke
                āhuneyyā yajamānānaṃ honti
         te ujubhūtā kāyena           vācāya uda cetasā
         khettantaṃ yajamānānaṃ        ettha dinnaṃ malapphalanti.
     [281]   35   Ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati  jetavane
anāthapiṇḍikassa  ārāme  .  tena  kho  pana samayena āyasmā sārīputto
sāvatthiyaṃ  viharati  pubbārāme  migāramātupāsāde  .  tatra kho āyasmā
sārīputto  bhikkhū  āmantesi  āvuso  bhikkhavoti  .  āvusoti  kho  te
bhikkhū   āyasmato   sārīputtassa   paccassosuṃ   .  āyasmā  sārīputto
etadavoca     ajjhattasaññojanañca     āvuso    puggalaṃ    desessāmi
bahiddhāsaññojanañca  taṃ  suṇātha  sādhukaṃ  manasikarotha  bhāsissāmīti  .  evaṃ
Āvusoti  kho  te  bhikkhū  āyasmato  sārīputtassa paccassosuṃ. Āyasmā
sārīputto   etadavoca   katamo   cāvuso   ajjhattasaññojano   puggalo
idhāvuso bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno
aṇumattesu    vajjesu    bhayadassāvī    samādāya   sikkhati   sikkhāpadesu
so   kāyassa   bhedā   parammaraṇā  aññataraṃ  devanikāyaṃ  upapajjati  so
tato   cuto   āgāmī   hoti   āgantā   itthattaṃ   ayaṃ  vuccatāvuso
ajjhattasaññojano puggalo āgāmī āgantā itthattaṃ.
     {281.1}   Katamo  cāvuso  bahiddhāsaññojano  puggalo  idhāvuso
bhikkhu   sīlavā   hoti  pātimokkhasaṃvarasaṃvuto  viharati  ācāragocarasampanno
aṇumattesu   vajjesu   bhayadassāvī   samādāya   sikkhati  sikkhāpadesu  so
aññataraṃ   santaṃ   cetovimuttiṃ   upasampajja  viharati  so  kāyassa  bhedā
parammaraṇā  aññataraṃ  devanikāyaṃ  upapajjati  so  tato cuto anāgāmī hoti
anāgantā    itthattaṃ   ayaṃ   vuccatāvuso   bahiddhāsaññojano   puggalo
anāgāmī   anāgantā  itthattaṃ  .  puna  ca  paraṃ  āvuso  bhikkhu  sīlavā
hoti   pātimokkhasaṃvarasaṃvuto   viharati   ācāragocarasampanno   aṇumattesu
vajjesu   bhayadassāvī   samādāya   sikkhati  sikkhāpadesu  so  kāmānaṃyeva
nibbidāya    virāgāya   nirodhāya   paṭipanno   hoti   so   bhavānaṃyeva
nibbidāya   virāgāya   nirodhāya   paṭipanno   hoti   so   taṇhakkhayāya
paṭipanno   hoti   so   lobhakkhāya   paṭipanno   hoti   so   kāyassa
Bhedā   parammaraṇā   aññataraṃ   devanikāyaṃ   upapajjati  so  tato  cuto
anāgāmī     hoti     anāgantā     itthattaṃ     ayaṃ    vuccatāvuso
bahiddhāsaññojano puggalo anāgāmī anāgantā itthattanti.
     Athakho   sambahulā  samacittā  devatā  yena  bhagavā  tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   aṭṭhaṃsu   ekamantaṃ
ṭhitā   kho  tā  devatā  bhagavantaṃ  etadavocuṃ  eso  bhante  āyasmā
sārīputto   pubbārāme   migāramātupāsāde  bhikkhūnaṃ  ajjhattasaññojanañca
puggalaṃ   deseti   bahiddhāsaññojanañca   haṭṭhā   bhante   parisā   sādhu
bhante    bhagavā    yenāyasmā    sārīputto   tenupasaṅkamatu   anukampaṃ
upādāyāti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
     {281.2}  Athakho  bhagavā  seyyathāpi  nāma balavā puriso sammiñjitaṃ
vā  bāhaṃ  pasāreyya  pasāritaṃ  vā  bāhaṃ sammiñjeyya evameva jetavane
antarahito   pubbārāme   migāramātupāsāde   āyasmato   sārīputtassa
pamukhe 1- pāturahosi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
     {281.3}   Āyasmāpi   kho   sārīputto  bhagavantaṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinnaṃ  kho  āyasmantaṃ  sārīputtaṃ  bhagavā
etadavoca   idha   sārīputta   sambahulā   samacittā   devatā   yenāhaṃ
tenupasaṅkamiṃsu      upasaṅkamitvā     maṃ     abhivādetvā     ekamantaṃ
aṭṭhaṃsu    ekamantaṃ    ṭhitā    kho    sārīputto   tā   devatā   maṃ
etadavocuṃ    eso    bhante    āyasmā    sārīputto   pubbārāme
@Footnote: 1 Ma. sammukhe.
Migāramātupāsāde    bhikkhūnaṃ    ajjhattasaññojanañca    puggalaṃ    deseti
bahiddhāsaññojanañca    haṭṭhā   bhante   parisā   sādhu   bhante   bhagavā
yenāyasmā    sārīputto   tenupasaṅkamatu   anukampaṃ   upādāyāti   tā
kho   pana   sārīputta   devatā   dasapi  hutvā  vīsatimpi  hutvā  tiṃsampi
hutvā    cattāḷīsampi   hutvā   paññāsampi   hutvā   saṭṭhimpi   hutvā
āraggakoṭinitudanamattepi tiṭṭhanti na ca aññamaññaṃ byābādhenti
     {281.4}  siyā  kho pana te 1- sārīputta evamassa tattha nūna tāsaṃ
devatānaṃ  tathācittaṃ  bhāvitaṃ  yena  tā devatā dasapi hutvā vīsatimpi hutvā
tiṃsampi    hutvā   cattāḷīsampi   hutvā   paññāsampi   hutvā   saṭṭhimpi
hutvā     āraggakoṭinitudanamattepi    tiṭṭhanti    na    ca    aññamaññaṃ
byābādhentīti  na  kho  panetaṃ  sārīputta  evaṃ  daṭṭhabbaṃ  idheva  [2]-
sārīputta   tāsaṃ  devatānaṃ  tathācittaṃ  bhāvitaṃ  yena  tā  devatā  dasapi
hutvā    .pe.    na    ca   aññamaññaṃ   byābādhenti   tasmā   tiha
sārīputta    evaṃ    sikkhitabbaṃ   santindriyā   bhavissāma   santamānasāti
evañhi  te  3-  sārīputta  sikkhitabbaṃ  santindriyānañhi te 4- sārīputta
santamānasānaṃ   santaṃyeva   kāyakammaṃ   bhavissati   santaṃ   vacīkammaṃ   santaṃ
manokammaṃ    santaṃyevupahāraṃ    upaharissāma    sabrahmacārīsūti    evañhi
te   5-   sārīputta   sikkhitabbaṃ   anassuṃ   kho  sārīputta  aññatitthiyā
paribbājakā ye imaṃ dhammapariyāyaṃ nāssosunti.
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .  2 Ma. kho 3-4-5 Ma. Yu. vo.
     [282]  36  Ekaṃ  samayaṃ  āyasmā  mahākaccāno  varaṇāya viharati
kaddamadahatīre   1-   .   athakho  ārāmadaṇḍo  brāhmaṇo  yenāyasmā
mahākaccāno   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   āyasmatā   mahākaccānena
saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ   vītisāretvā  ekamantaṃ
nisīdi   ekamantaṃ   nisinno   kho   ārāmadaṇḍo  brāhmaṇo  āyasmantaṃ
mahākaccānaṃ  etadavoca  ko  nu  kho  bho  kaccāna  hetu  ko  paccayo
yena    khattiyāpi    khattiyehi    vivadanti    brāhmaṇāpi   brāhmaṇehi
vivadanti        gahapatikāpi       gahapatikehi       vivadantīti      .
Kāmarāgavinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānahetu 2-
kho        brāhmaṇa        khattiyāpi       khattiyāpi       vivadanti
brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti gahapatikāpi gahapatikehi vivadantīti.
     {282.1}  Ko  pana  bho  kaccāna  hetu ko paccayo yena samaṇāpi
samaṇehi       vivadantīti       .       diṭṭhirāgavinivesavinibandhapaligedha-
pariyuṭṭhānajjhosānahetu    3-    kho    brāhmaṇa   samaṇāpi   samaṇehi
vivadantīti   .   atthi  pana  bho  kaccāna  koci  lokasmiṃ  yo  imañceva
kāmarāgavinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānaṃ      4-     samatikkanto
imañca        diṭṭhirāgavinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānaṃ       5-
samatikkantoti    .    atthi    brāhmaṇa    lokasmiṃ    yo   imañceva
kāmarāgavinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānaṃ      6-     samatikkanto
imañca        diṭṭhirāgavinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānaṃ       7-
samatikkantoti   .  ko  pana  so  bho  kaccāna  lokasmiṃ  yo  imañceva
@Footnote: 1 Ma. bhaddasāritīre. 2-3-4-5-6-7 Ma. kāmarāgābhinivesa ....
Kāmarāgavinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānaṃ samatikkanto
imañca diṭṭhirāgavinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānaṃ
samatikkantoti   .   atthi   brāhmaṇa   puratthimesu   janapadesu   sāvatthī
nāma   nagaraṃ   tattha  so  bhagavā  etarahi  viharati  arahaṃ  sammāsambuddho
so   hi   brāhmaṇa   bhagavā   imañceva  kāmarāgavinivesavinibandhapaligedha-
pariyuṭṭhānajjhosānaṃ      samatikkanto      imañca     diṭṭhirāgavinivesa-
vinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānaṃ      samatikkantoti      .      evaṃ
vutte   ārāmadaṇḍo   brāhmaṇo   uṭṭhāyāsanā   ekaṃsaṃ  uttarāsaṅgaṃ
karitvā     dakkhiṇajānumaṇḍalaṃ     paṭhaviyaṃ    nihantvā    yena    bhagavā
tenañjalimpaṇāmetvā    tikkhattuṃ    udānaṃ    udānesi    namo   tassa
bhagavato   arahato   sammāsambuddhassa   namo   tassa   bhagavato   arahato
sammāsambuddhassa  namo  tassa  bhagavato  arahato  sammāsambuddhassa  yo  hi
so   bhagavā   imañceva   kāmarāgavinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānaṃ
samatikkanto     imañca    diṭṭhirāgavinivesavinibandhapaligedhapariyuṭṭhānajjhosānaṃ
samatikkantoti   .   abhikkantaṃ   bho   kaccāna   abhikkantaṃ  bho  kaccāna
seyyathāpi   bho   kaccāna   nikkujjitaṃ  vā  ukkujjeyya  paṭicchannaṃ  vā
vivareyya  mūḷhassa  vā  maggaṃ  ācikkheyya  andhakāre  vā telappajjotaṃ
dhāreyya   cakkhumanto   rūpāni   dakkhantīti  evamevaṃ  bhotā  kaccānena
anekapariyāyena   dhammo   pakāsito   esāhaṃ  bho  kaccāna  taṃ  bhavantaṃ
gotamaṃ    saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca   upāsakaṃ   maṃ   bhavaṃ
kaccāno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [283]  37  Ekaṃ  samayaṃ  āyasmā  mahākaccāno  madhurāyaṃ viharati
gundāvane  .  athakho  kaṇḍarāyano  brāhmaṇo  yenāyasmā mahākaccāno
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     āyasmatā    mahākaccānena    saddhiṃ
sammodi   .pe.   ekamantaṃ   nisinno   kho   kaṇḍarāyano   brāhmaṇo
āyasmantaṃ    mahākaccānaṃ   etadavoca   sutammetaṃ   bho   kaccāna   na
samaṇo   kaccāno   brāhmaṇe   jiṇṇe   vuḍḍhe   mahallake   addhagate
vayoanuppatte  abhivādeti  vā  paccuṭṭheti  vā  āsanena vā nimantetīti
tayidaṃ   bho   kaccāna  tatheva  na  hi  bhavaṃ  kaccāno  brāhmaṇe  jiṇṇe
vuḍḍhe   mahallake  addhagate  vayoanuppatte  abhivādeti  vā  paccuṭṭheti
vā āsanena vā nimanteti tayidaṃ bho kaccāna na sampannamevāti.
     {283.1}   Atthi   brāhmaṇa   tena   bhagavatā  jānatā  passatā
arahatā   sammāsambuddhena   vuḍḍhibhūmi   ca  akkhātā  daharabhūmi  ca  vuḍḍho
cepi  brāhmaṇa  hoti  asītiko 1- vā navutiko vā vassasatiko vā jātiyā
so   ca   kāme  paribhuñjati  kāmamajjhe  vasati  kāmapariḷāhena  pariḍayhati
kāmavitakkehi  khajjati  kāmapariyesanāya  ussukko  athakho  so  bālo  na
therotveva  saṅkhaṃ  gacchati  daharo  cepi brāhmaṇa hoti yuvā susūkāḷakeso
bhadrena  yobbanena  samannāgato  paṭhamena vayasā so ca na kāme paribhuñjati
na   kāmamajjhe   vasati   na  kāmapariḷāhena  pariḍayhati  na  kāmavitakkehi
khajjati  na  kāmapariyesanāya  ussukko  athakho  so  paṇḍito  therotveva
saṅkhaṃ   gacchatīti  .  evaṃ  vutte  kaṇḍarāyano  brāhmaṇo  uṭṭhāyāsanā
@Footnote: 1 Ma. āsītiko vā nāvutiko vā.
Ekaṃsaṃ   uttarāsaṅgaṃ  karitvā  daharānaṃ  sudaṃ  1-  bhikkhūnaṃ  pāde  sirasā
vandati   vuḍḍhā   bhavanto   vuḍḍhabhūmiyaṃ   ṭhitā   daharā   mayaṃ   daharabhūmiyaṃ
ṭhitā   abhikkantaṃ   bho   kaccāna   .pe.   upāsakaṃ  maṃ  bhavaṃ  kaccāno
dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [284]  38  Yasmiṃ  bhikkhave samaye corā balavanto honti rājāno
tasmiṃ   samaye  dubbalā  honti  tasmiṃ  bhikkhave  samaye  rañño  na  phāsu
hoti   atiyātuṃ  vā  niyyātuṃ  vā  paccantime  vā  janapade  anusaññātuṃ
brāhmaṇagahapatikānaṃpi  tasmiṃ  samaye  na  phāsu  hoti  atiyātuṃ  vā niyyātuṃ
vā  bāhirāni  vā  kammantāni  paṭivekkhituṃ . Evameva kho bhikkhave yasmiṃ
samaye   pāpabhikkhū   balavanto   honti   pesalā   bhikkhū   tasmiṃ  samaye
dubbalā   honti   tasmiṃ   bhikkhave   samaye   pesalā   bhikkhū  tuṇhībhūtā
tuṇhībhūtāva  saṅghamajjhe  saṅkasāyanti  paccantime  vā  janapade  bhajanti 2-
tayidaṃ   bhikkhave   hoti   bahujanāhitāya   bahujanāsukhāya   bahuno   janassa
anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ.
     {284.1}  Yasmiṃ  bhikkhave  samaye  rājāno balavanto honti corā
tasmiṃ  samaye  dubbalā  honti  tasmiṃ  bhikkhave  samaye  rañño  phāsu hoti
atiyātuṃ   vā   niyyātuṃ   vā   paccantime   vā   janapade  anusaññātuṃ
brāhmaṇagahapatikānaṃpi    tasmiṃ    samaye    phāsu   hoti   atiyātuṃ   vā
niyyātuṃ   vā   bāhirāni   vā   kammantāni   paṭivekkhituṃ  .  evameva
kho   bhikkhave   yasmiṃ  samaye  pesalā  bhikkhū  balavanto  honti  pāpakā
bhikkhū    tasmiṃ    samaye    dubbalā   honti   tasmiṃ   bhikkhave   samaye
@Footnote: 1 Ma. sataṃ .  2 Ma. acchanti.
Pāpabhikkhū   tuṇhībhūtā   tuṇhībhūtāva   saṅghamajjhe   saṅkasāyanti  yena  vā
[1]-   Tena   vā   papatanti   2-  tayidaṃ  bhikkhave  hoti  bahujanahitāya
bahujanasukhāya bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti.
     [285]   39   Dvinnāhaṃ   bhikkhave   micchāpaṭipattiṃ   na  vaṇṇemi
gihissa   vā   pabbajitassa   vā   gihī   vā   bhikkhave   pabbajito  vā
micchāpaṭipanno    micchāpaṭipattādhikaraṇahetu    nārādhako    hoti   ñāyaṃ
dhammaṃ   kusalaṃ   .   dvinnāhaṃ   bhikkhave   sammāpaṭipattiṃ  vaṇṇemi  gihissa
vā  pabbajitassa  vā  gihī  vā  bhikkhave   pabbajito  vā  sammāpaṭipanno
sammāpaṭipattādhikaraṇahetu ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalanti.
     [286]   40   Ye   te  bhikkhave  bhikkhū  duggahitehi  suttantehi
byañjanapaṭirūpakehi    atthañca    dhammañca    paṭibāhanti    te   bhikkhave
bhikkhū    bahujanāhitāya    paṭipannā    bahujanāsukhāya    bahuno    janassa
anatthāya   ahitāya   dukkhāya  devamanussānaṃ  bahuñca  te  bhikkhave  bhikkhū
apuññaṃ   pasavanti  tecimaṃ  saddhammaṃ  antaradhāpenti  .  ye  te  bhikkhave
bhikkhū    suggahitehi   suttantehi   byañjanapaṭirūpakehi   atthañca   dhammañca
anulomenti   te   bhikkhave   bhikkhū  bahujanahitāya  paṭipannā  bahujanasukhāya
bahuno   janassa   atthāya   hitāya   sukhāya   devamanussānaṃ  bahuñca  te
bhikkhave bhikkhū puññaṃ pasavanti tecimaṃ saddhammaṃ ṭhapentīti.
                   Samacittavaggo catuttho.
     [287]  41  Dvemā  bhikkhave  parisā  katamā  dve  uttānā ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. pana. 2 Ma. pakkamanti.
Parisā  gambhīrā  ca  parisā  .  katamā  ca  bhikkhave  uttānā parisā idha
bhikkhave   yassaṃ  parisāyaṃ  bhikkhū  uddhatā  honti  unnaḷā  capalā  mukharā
vikiṇṇavācā     muṭṭhassatī    asampajānā    asamāhitā    vibbhantacittā
pākatindriyā   ayaṃ   vuccati   bhikkhave  uttānā  parisā  .  katamā  ca
bhikkhave    gambhīrā   parisā   idha   bhikkhave   yassaṃ    parisāyaṃ   bhikkhū
anuddhatā    honti    anunnaḷā    acapalā    amukharā    avikiṇṇavācā
upaṭṭhitassatī   sampajānā   samāhitā   ekaggacittā   saṃvutindriyā   ayaṃ
vuccati   bhikkhave  gambhīrā  parisā  .  imā  kho  bhikkhave  dve  parisā
etadaggaṃ bhikkhave imāsaṃ dvinnaṃ parisānaṃ yadidaṃ gambhīrā parisāti.
     [288]   42  Dvemā  bhikkhave  parisā  katamā  dve  vaggā  ca
parisā  samaggā  ca  parisā  .  katamā  ca  bhikkhave  vaggā  parisā  idha
bhikkhave   yassaṃ   parisāyaṃ   bhikkhū  bhaṇḍanajātā  kalahajātā  vivādāpannā
aññamaññaṃ    mukhasattīhi    vitudantā    viharanti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave
vaggā   parisā   .  katamā  ca  bhikkhave  samaggā  parisā  idha  bhikkhave
yassaṃ   parisāyaṃ   bhikkhū  samaggā  sammodamānā  avivadamānā  khīrodakībhūtā
aññamaññaṃ    piyacakkhūhi   sampassantā   viharanti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave
samaggā  parisā  .  imā  kho  bhikkhave  dve  parisā  etadaggaṃ bhikkhave
imāsaṃ dvinnaṃ parisānaṃ yadidaṃ samaggā parisāti.
     [289]  43  Dvemā  bhikkhave  parisā   katamā  dve anaggavatī ca
parisā   aggavatī   ca  parisā  .  katamā  ca  bhikkhave  anaggavatī  parisā
Idha  bhikkhave  yassaṃ  parisāyaṃ  therā  bhikkhū bāhullikā 1- honti sāthalikā
vokkamane   pubbaṅgamā   paviveke   nikkhittadhurā   na   viriyaṃ  ārabhanti
appattassa   pattiyā   anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa  sacchikiriyāya
tesaṃ   pacchimā   janatā   diṭṭhānugatiṃ  āpajjati  sāpi  hoti  bāhullikā
sāthalikā   vokkamane   pubbaṅgamā   paviveke   nikkhittadhurā   na  viriyaṃ
ārabhati    appattassa    pattiyā   anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa
sacchikiriyāya   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   anaggavatī  parisā  .  katamā  ca
bhikkhave  aggavatī  parisā  idha  bhikkhave  yassaṃ  parisāyaṃ  therā  bhikkhū  na
bāhullikā   honti   na   sāthalikā   vokkamane  nikkhittadhurā  paviveke
pubbaṅgamā    viriyaṃ    ārabhanti    appattassa    pattiyā    anadhigatassa
adhigamāya   asacchikatassa   sacchikiriyāya  tesaṃ  pacchimā  janatā  diṭṭhānugatiṃ
āpajjati   sāpi  hoti  na  bāhullikā  na  sāthalikā  vokkamane  [2]-
nikkhittadhurā   paviveke   pubbaṅgamā  viriyaṃ  ārabhati  appattassa  pattiyā
anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa   sacchikiriyāya  ayaṃ  vuccati  bhikkhave
aggavatī   parisā   .   imā   kho   bhikkhave   dve  parisā  etadaggaṃ
bhikkhave imāsaṃ dvinnaṃ parisānaṃ yadidaṃ aggavatī parisāti.
     [290]  44  Dvemā  bhikkhave  parisā  katamā  dve  anariyā  ca
parisā  ariyā  ca  parisā  .  katamā  ca  bhikkhave  anariyā  parisā  idha
bhikkhave   yassaṃ   parisāyaṃ   bhikkhū   idaṃ   dukkhanti  yathābhūtaṃ  nappajānanti
ayaṃ   dukkhasamudayoti   yathābhūtaṃ   nappajānanti  ayaṃ  dukkhanirodhoti  yathābhūtaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. bāhulikā. sabbattha īdisameva. 2 Ma. na.
Nappajānanti   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   yathābhūtaṃ   nappajānanti
ayaṃ  vuccati  bhikkhave  anariyā  parisā  .  katamā ca bhikkhave ariyā parisā
idha   bhikkhave   yassaṃ   parisāyaṃ  bhikkhū  idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ  pajānanti
ayaṃ   dukkhasamudayoti   yathābhūtaṃ   pajānanti   ayaṃ   dukkhanirodhoti  yathābhūtaṃ
pajānanti   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānanti  ayaṃ
vuccati   bhikkhave   ariyā  parisā  .  imā  kho  bhikkhave  dve  parisā
etadaggaṃ bhikkhave imāsaṃ dvinnaṃ parisānaṃ yadidaṃ ariyā parisāti.
     [291]  45  Dvemā  bhikkhave  parisā  katamā dve parisakasaṭo 1-
ca   parisamaṇḍo   ca   .  katamo  ca  bhikkhave  parisakasaṭo  idha  bhikkhave
yassaṃ   parisāyaṃ   bhikkhū  chandāgatiṃ  gacchanti  dosāgatiṃ  gacchanti  mohāgatiṃ
gacchanti   bhayāgatiṃ   gacchanti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   parisakasaṭo  .
Katamo   ca   bhikkhave   parisamaṇḍo   idha  bhikkhave  yassaṃ  parisāyaṃ  bhikkhū
na   chandāgatiṃ   gacchanti   na  dosāgatiṃ  gacchanti  na  mohāgatiṃ  gacchanti
na   bhayāgatiṃ   gacchanti  ayaṃ  vuccati  bhikkhave  parisamaṇḍo  .  imā  kho
bhikkhave   dve   parisā   etadaggaṃ   bhikkhave   imāsaṃ  dvinnaṃ  parisānaṃ
yadidaṃ parisamaṇḍoti.
     [292]  46  Dvemā  bhikkhave  parisā  katamā dve ukkācitavinītā
parisā  no  paṭipucchāvinītā  paṭipucchāvinītā  parisā  no ukkācitavinītā.
Katamā   ca   bhikkhave   ukkācitavinītā  parisā  no  paṭipucchāvinītā  idha
bhikkhave  yassaṃ  parisāyaṃ  bhikkhū  ye  te  suttantā tathāgatabhāsitā gambhīrā
@Footnote: 1 Ma. parisākasaṭo ca parisāmaṇḍo ca.
Gambhīratthā     lokuttarā     suññatapaṭisaṃyuttā     tesu    bhaññamānesu
na   sussūsanti   na   sotaṃ   odahanti   na   aññācittaṃ   upaṭṭhāpenti
na   ca   te   dhamme   uggahetabbaṃ   pariyāpuṇitabbaṃ  maññanti  ye  pana
te   suttantā   kavikatā   1-   kāveyyā   cittakkharā  cittabyañjanā
bāhirakā   sāvakabhāsitā   tesu  bhaññamānesu  sussūsanti  sotaṃ  odahanti
aññācittaṃ   upaṭṭhāpenti   te   ca  dhamme  uggahetabbaṃ  pariyāpuṇitabbaṃ
maññanti   te   [2]-   taṃ   dhammaṃ   pariyāpuṇitvā  na  ceva  aññamaññaṃ
paṭipucchanti  na  paṭivivaranti  3-  idaṃ  kathamimassa  kvatthoti te avivaṭañceva
na   vivaranti   anuttānīkatañca   na   uttānīkaronti   anekavihitesu   ca
kaṅkhāṭhāniyesu   dhammesu   kaṅkhaṃ   nappaṭivinodenti  ayaṃ  vuccati  bhikkhave
ukkācitavinītā   parisā   no   paṭipucchāvinītā   .  katamā  ca  bhikkhave
paṭipucchāvinītā  parisā  no  ukkācitavinītā  idha  bhikkhave  yassaṃ  parisāyaṃ
bhikkhū  ye  te  suttantā  kavikatā  kāveyyā  cittakkharā  cittabyañjanā
bāhirakā   sāvakabhāsitā   tesu   bhaññamānesu  na  sussūsanti  na   sotaṃ
odahanti  na  aññācittaṃ  upaṭṭhāpenti  na  ca  te  dhamme  uggahetabbaṃ
pariyāpuṇitabbaṃ    maññanti   ye   pana   te   suttantā   tathāgatabhāsitā
gambhīrā   gambhīratthā   lokuttarā   suññatapaṭisaṃyuttā   tesu  bhaññamānesu
sussūsanti   sotaṃ   odahanti   aññācittaṃ  upaṭṭhāpenti  te  ca  dhamme
uggahetabbaṃ   pariyāpuṇitabbaṃ   maññanti   te   taṃ   dhammaṃ   pariyāpuṇitvā
aññamaññaṃ    paṭipucchanti   paṭivivaranti   idaṃ   kathamimassa   kvatthoti   te
@Footnote: 1 Ma. Yu. kavitā. 2 Ma. ca .  3 Ma. na ca paṭivicaranti.
Avivaṭañceva    vivaranti   anuttānīkatañca   uttānīkaronti   anekavihitesu
ca   kaṅkhāṭhāniyesu   dhammesu  kaṅkhaṃ  paṭivinodenti  ayaṃ  vuccati  bhikkhave
paṭipucchāvinītā  parisā  no  ukkācitavinītā  .  imā  kho  bhikkhave dve
parisā  etadaggaṃ  bhikkhave  imāsaṃ  dvinnaṃ  parisānaṃ  yadidaṃ  paṭipucchāvinītā
parisā no ukkācitavinītāti.
     [293]  47  Dvemā  bhikkhave  parisā  katamā  dve āmisagaru 1-
parisā  no  saddhammagaru  2-  saddhammagaru  parisā  no  āmisagaru. Katamā
ca   bhikkhave   āmisagaru   parisā   no  saddhammagaru  idha  bhikkhave  yassaṃ
parisāyaṃ   bhikkhū   gihīnaṃ   odātavasanānaṃ   sammukhā   aññamaññassa   vaṇṇaṃ
bhāsanti    asuko    bhikkhu    ubhatobhāgavimutto   asuko   paññāvimutto
asuko   kāyasakkhī   asuko   diṭṭhippatto   asuko  saddhāvimutto  asuko
dhammānusārī    asuko    saddhānusārī    asuko   sīlavā   kalyāṇadhammo
asuko   dussīlo   pāpadhammoti  te  tena  lābhaṃ  labhanti  te  taṃ  lābhaṃ
labhitvā    gadhitā    3-    mucchitā   ajjhopannā   anādīnavadassāvino
anissaraṇapaññā   paribhuñjanti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   āmisagaru  parisā
no saddhammagaru.
     {293.1}  Katamā  ca  bhikkhave  saddhammagaru  parisā  no  āmisagaru
idha   bhikkhave   yassaṃ  parisāyaṃ  bhikkhū  na  gihīnaṃ  odātavasanānaṃ  sammukhā
aññamaññassa    vaṇṇaṃ    bhāsanti    asuko    bhikkhu    ubhatobhāgavimutto
asuko    paññāvimutto    asuko    kāyasakkhī    asuko    diṭṭhippatto
asuko    saddhāvimutto    asuko    dhammānusārī   asuko   saddhānusārī
asuko     sīlavā    kalyāṇadhammo    asuko    dussīlo    pāpadhammoti
@Footnote: 1-2 Yu. āmisagarū saddhammagarū. 3 Ma. gathitā.
Te   tena   lābhaṃ   labhanti  te  taṃ  lābhaṃ  labhitvā  agadhitā  amucchitā
anajjhopannā      ādīnavadassāvino      nissaraṇapaññā      paribhuñjanti
ayaṃ   vuccati   bhikkhave   saddhammagaru   parisā   no  āmisagaru  .  imā
kho    bhikkhave   dve   parisā   etadaggaṃ   bhikkhave   imāsaṃ   dvinnaṃ
parisānaṃ yadidaṃ saddhammagaru parisā no āmisagarūti.
     [294]   48  Dvemā  bhikkhave  parisā  katamā  dve  visamā  ca
parisā   samā   ca  parisā  .  katamā  ca  bhikkhave  visamā  parisā  idha
bhikkhave    yassaṃ    parisāyaṃ    adhammakammāni    pavattanti   dhammakammāni
nappavattanti    avinayakammāni    pavattanti    vinayakammāni    nappavattanti
adhammakammāni    dippanti    dhammakammāni    na   dippanti   avinayakammāni
dippanti   vinayakammāni   na   dippanti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   visamā
parisā    .   visamattā   bhikkhave   parisāya   adhammakammāni   pavattanti
dhammakammāni    nappavattanti    avinayakammāni    pavattanti    vinayakammāni
nappavattanti      adhammakammāni      dippanti      dhammakammāni      na
dippanti avinayakammāni dippanti vinayakammāni na dippanti.
     {294.1}   Katamā  ca  bhikkhave  samā  parisā  idha  bhikkhave  yassaṃ
parisāyaṃ     dhammakammāni     pavattanti     adhammakammāni    nappavattanti
vinayakammāni        pavattanti        avinayakammāni        nappavattanti
dhammakammāni       dippanti       adhammakammāni       na      dippanti
vinayakammāni    dippanti    avinayakammāni    na   dippanti   ayaṃ   vuccati
bhikkhave   samā   parisā   .   samattā   bhikkhave  parisāya  dhammakammāni
pavattanti        adhammakammāni        nappavattanti        vinayakammāni
Pavattanti     avinayakammāni     nappavattanti     dhammakammāni    dippanti
adhammakammāni    na    dippanti    vinayakammāni   dippanti   avinayakammāni
na   dippanti   .  imā  kho  bhikkhave  dve  parisā  etadaggaṃ  bhikkhave
imāsaṃ dvinnaṃ parisānaṃ yadidaṃ samā parisāti.
     [295]   49   Dvemā  bhikkhave  parisā  katamā  dve  adhammikā
ca  parisā  dhammikā  ca  parisā  .pe.  imā  kho  bhikkhave  dve parisā
etadaggaṃ bhikkhave imāsaṃ dvinnaṃ parisānaṃ yadidaṃ dhammikā parisāti.
     [296]  50  Dvemā  bhikkhave  parisā  katamā  dve  adhammavādinī
ca   parisā  dhammavādinī  ca  parisā  .  katamā  ca  bhikkhave  adhammavādinī
parisā   idha   bhikkhave  yassaṃ  parisāyaṃ  bhikkhū  adhikaraṇaṃ  ādiyanti  dhammikaṃ
vā   adhammikaṃ   vā   te  taṃ  adhikaraṇaṃ  ādiyitvā  na  ceva  aññamaññaṃ
saññāpenti    na    ca   saññattiṃ   upagacchanti   na   ca   nijjhāpenti
na    ca    nijjhattiṃ    upagacchanti   te   asaññattibalā   anijjhattibalā
appaṭinissaggamantino    tameva    adhikaraṇaṃ    thāmasā    parāmassa   1-
abhinivissa    voharanti    idameva    saccaṃ   moghamaññanti   ayaṃ   vuccati
bhikkhave  adhammavādinī  parisā  .  katamā  ca  bhikkhave  dhammavādinī  parisā
idha   bhikkhave   yassaṃ   parisāyaṃ   bhikkhū  adhikaraṇaṃ  ādiyanti  dhammikaṃ  vā
adhammikaṃ  vā  te  taṃ  adhikaraṇaṃ  ādiyitvā  aññamaññaṃ  saññāpenti  ceva
@Footnote: 1 Ma. parāmāsā.
Saññattiñca     upagacchanti     nijjhāpenti     ca    1-    nijjhattiñca
upagacchanti     te     saññattibalā    nijjhattibalā    paṭinissaggamantino
na   tameva   adhikaraṇaṃ   thāmasā   parāmassa   2-   abhinivissa  voharanti
idameva  saccaṃ  moghamaññanti  ayaṃ  vuccati  bhikkhave  dhammavādinī  parisā .
Imā   kho   bhikkhave   dve  parisā  etadaggaṃ  bhikkhave  imāsaṃ  dvinnaṃ
parisānaṃ yadidaṃ dhammavādinī parisāti.
                    Parisavaggo pañcamo.
                         [3]-
                 Paṭhamo paṇṇāsako samatto.
                      ----------
                      Dutiyapaṇṇāsako
     [297]   51   Dveme   bhikkhave  puggalā  loke  uppajjamānā
uppajjanti    bahujanahitāya    bahujanasukhāya    bahuno    janassa   atthāya
hitāya   sukhāya   devamanussānaṃ   katame   dve   tathāgato   ca   arahaṃ
sammāsambuddho   rājā   ca   cakkavattī   ime   kho   bhikkhave   dve
puggalā      loke      uppajjamānā     uppajjanti     bahujanahitāya
bahujanasukhāya bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti.
     [298]  52 Dveme bhikkhave puggalā loke uppajjamānā uppajjanti
acchariyamanussā   katame   dve   tathāgato   ca   arahaṃ   sammāsambuddho
rājā   ca   cakkavattī   ime   kho   bhikkhave   dve  puggalā  loke
@Footnote: 1 Ma. Yu. ceva. 2 Ma. parāmāsā.
@3 Ma. Yu.          tassuddānaṃ
@            uttānā vaggā aggavatī
@            ariyā kasaṭo ca pañcamo
@            ukkācitaāmisañceva
@            visamā adhammā dhammiyena cāti.
Uppajjamānā uppajjanti acchariyamanussāti.
     [299]  53  Dvinnaṃ  bhikkhave  puggalānaṃ  kālakiriyā  bahuno janassa
anutappā  hoti  katamesaṃ  dvinnaṃ  tathāgatassa  ca  arahato sammāsambuddhassa
rañño     ca     cakkavattissa     imesaṃ    kho    bhikkhave    dvinnaṃ
puggalānaṃ kālakiriyā bahuno janassa anutappā hotīti.
     [300]  54  Dveme  bhikkhave  thūpārahā  katame  dve  tathāgato
ca   arahaṃ   sammāsambuddho   rājā   ca  cakkavattī  ime  kho  bhikkhave
dve thūpārahāti.
     [301]  55  Dveme  bhikkhave  buddhā  katame  dve  tathāgato ca
arahaṃ   sammāsambuddho   paccekabuddho   ca   ime   kho  bhikkhave  dve
buddhāti.
     [302]   56  Dveme  bhikkhave  asaniyā  phalantiyā  na  santasanti
katame  dve  bhikkhu  ca  khīṇāsavo  hatthājāniyo  ca   ime  kho bhikkhave
dve asaniyā phalantiyā na santasantīti.
     [303]   57  Dveme  bhikkhave  asaniyā  phalantiyā  na  santasanti
katame  dve  bhikkhu  ca  khīṇāsavo  assājāniyo  ca  ime  kho  bhikkhave
dve asaniyā phalantiyā na santasantīti.
     [304]   58  Dveme  bhikkhave  asaniyā  phalantiyā  na  santasanti
katame  dve  bhikkhu  ca  khīṇāsavo  sīho  ca  migarājā  ime kho bhikkhave
Dve asaniyā phalantiyā na santasantīti.
     [305]   59  Dveme  bhikkhave  atthavase  sampassamānā  kiṃpurisā
mānusiṃ  vācaṃ  na  bhāsanti  katame  dve  mā  ca  musā  bhaṇimhā  mā ca
paraṃ   abhūtena   abbhācikkhimhāti   ime   kho  bhikkhave  dve  atthavase
sampassamānā kiṃpurisā mānusiṃ vācaṃ na bhāsantīti.
     [306]   60    Dvinnaṃ   bhikkhave  dhammānaṃ  atitto  appaṭivāṇo
mātugāmo   kālaṃ   karoti   katamesaṃ   dvinnaṃ  methunadhammasamāpattiyā  ca
vijāyanassa    ca   imesaṃ   kho   bhikkhave   dvinnaṃ   dhammānaṃ   atitto
appaṭivāṇo mātugāmo kālaṃ karotīti.
     [307]    61   Asantasannivāsañca   vo   bhikkhave   desessāmi
santasannivāsañca    taṃ   suṇātha   sādhukaṃ   manasikarotha   bhāsissāmīti  .
Evaṃ  bhanteti  kho  te  bhikkhū  bhagavato  paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca
kathañca   bhikkhave   asantasannivāso   hoti   kathañca  asanto  sannivasanti
idha   bhikkhave   therassa  bhikkhuno  evaṃ  hoti  theropi  maṃ  na  vadeyya
majjhimopi   maṃ   na   vadeyya   navopi   maṃ   na  vadeyya  theraṃpāhaṃ  na
vadeyyaṃ   majjhimaṃpāhaṃ   na   vadeyyaṃ  navaṃpāhaṃ  na  vadeyyaṃ  thero  cepi
maṃ   vadeyya   ahitānukampī   maṃ   vadeyya   no  hitānukampī   noti  naṃ
vadeyyaṃ   viheseyyaṃpi   1-   naṃ   passampissa   na  paṭikareyyaṃ  majjhimo
cepi  maṃ  vadeyya  ...  navo  cepi  maṃ  vadeyya ahitānukampī maṃ vadeyya
no   hitānukampī   noti   naṃ  vadeyyaṃ  viheseyyaṃpi  2-  naṃ  passampissa
@Footnote: 1-2 Ma. vihaṭheyyaṃ.
Na   paṭikareyyaṃ   majjhimassapi   bhikkhuno   evaṃ   hoti   .pe.  navassapi
bhikkhuno   evaṃ   hoti   theropi   maṃ   na   vadeyya  majjhimopi  maṃ  na
vadeyya   navopi   maṃ   na   vadeyya  theraṃpāhaṃ  na  vadeyyaṃ  majjhimaṃpāhaṃ
na  vadeyyaṃ  navaṃpāhaṃ  na  vadeyyaṃ  thero  cepi  maṃ  vadeyyaṃ ahitānukampī
maṃ   vadeyya   no   hitānukampī   noti   naṃ   vadeyyaṃ  viheseyyaṃpi  naṃ
passampissa  na  paṭikareyyaṃ  majjhimo  cepi  maṃ  vadeyya  ...  navo cepi
maṃ   vadeyya   ahitānukampī   maṃ   vadeyya   no   hitānukampī  noti  naṃ
vadeyyaṃ  viheseyyaṃpi  naṃ  passampissa  na  paṭikareyyaṃ  evaṃ  kho  bhikkhave
asantasannivāso hoti evañca asanto sannivasanti.
     {307.1}    Kathañca    bhikkhave   santasannivāso   hoti   kathañca
santo  sannivasanti  idha  bhikkhave  therassa  bhikkhuno  evaṃ  hoti  theropi
maṃ  vadeyya  majjhimopi  maṃ  vadeyya  navopi  maṃ  vadeyya theraṃpāhaṃ vadeyyaṃ
majjhimaṃpāhaṃ   vadeyyaṃ   navaṃpāhaṃ   vadeyyaṃ   thero   cepi   maṃ  vadeyya
hitānukampī   maṃ   vadeyya   no   ahitānukampī   sādhūti  naṃ  vadeyyaṃ  na
naṃ  viheseyyaṃ  passampissa  paṭikareyyaṃ  majjhimo  cepi  maṃ  vadeyya  ...
Navo   cepi   maṃ   vadeyya   hitānukampī  maṃ  vadeyya  no  ahitānukampī
sādhūti  naṃ  vadeyyaṃ  na  naṃ  viheseyyaṃ  passampissa  paṭikareyyaṃ majjhimassapi
bhikkhuno   evaṃ   hoti   .pe.  navassapi  bhikkhuno  evaṃ  hoti  theropi
maṃ   vadeyya   majjhimopi   maṃ   vadeyya   navopi  maṃ  vadeyya  theraṃpāhaṃ
vadeyyaṃ   majjhimaṃpāhaṃ   vadeyyaṃ   navaṃpāhaṃ   vadeyyaṃ   thero   cepi  maṃ
Vadeyya   hitānukampī  maṃ  vadeyya  no  ahitānukampī  sādhūti  naṃ  vadeyyaṃ
na    naṃ    viheseyyaṃ   passampissa   paṭikareyyaṃ   majjhimo   cepi   maṃ
vadeyya   ...   navo  cepi  maṃ  vadeyya  hitānukampī  maṃ  vadeyya  no
ahitānukampī   sādhūti   naṃ   vadeyyaṃ   na   naṃ   viheseyyaṃ   passampissa
paṭikareyyaṃ    evaṃ    kho   bhikkhave   santasannivāso   hoti   evañca
santo sannivasantīti.
     [308]  62  Yasmiṃ  bhikkhave  adhikaraṇe ubhatovacīsaṃsāro diṭṭhipalāso
cetaso   āghāto   appaccayo   anabhiraddhi   ajjhattaṃ   avūpasantaṃ  hoti
tasmetaṃ   bhikkhave   adhikaraṇe  pāṭikaṅkhaṃ  dīghattāya  kharattāya  vāḷattāya
saṃvattissati   bhikkhū  ca  na  phāsuṃ  viharissanti  .  yasmiṃ  ca  kho  bhikkhave
adhikaraṇe   ubhatovacīsaṃsāro   diṭṭhipalāso  cetaso  āghāto  appaccayo
anabhiraddhi    ajjhattaṃ   suvūpasantaṃ   hoti   tasmetaṃ   bhikkhave   adhikaraṇe
pāṭikaṅkhaṃ   na   dīghattāya   kharattāya   vāḷattāya  saṃvattissati  bhikkhū  ca
phāsuṃ viharissantīti.
                    Puggalavaggo paṭhamo.
     [309]  63  Dvemāni  bhikkhave  sukhāni  katamāni  dve  gihisukhañca
pabbajjāsukhañca  1-  imāni  kho  bhikkhave  dve  sukhāni etadaggaṃ bhikkhave
imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ pabbajjāsukhanti 2-.
     [310]  64  Dvemāni  bhikkhave  sukhāni  katamāni  dve kāmasukhañca
nekkhammasukhañca   imāni   kho  bhikkhave  dve  sukhāni  etadaggaṃ  bhikkhave
@Footnote: 1-2 Ma. pabbajitasukhañca.
Imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ nekkhammasukhanti.
     [311]  65  Dvemāni  bhikkhave  sukhāni  katamāni  dve upadhisukhañca
nirupadhisukhañca   imāni   kho   bhikkhave   dve  sukhāni  etadaggaṃ  bhikkhave
imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ nirupadhisukhanti.
     [312]  66  Dvemāni  bhikkhave  sukhāni  katamāni  dve  sāsavañca
sukhaṃ   anāsavañca   sukhaṃ   imāni   kho  bhikkhave  dve  sukhāni  etadaggaṃ
bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ anāsavasukhanti 1-.
     [313]  67  Dvemāni  bhikkhave  sukhāni  katamāni  dve  sāmisañca
sukhaṃ   nirāmisañca   sukhaṃ   imāni   kho  bhikkhave  dve  sukhāni  etadaggaṃ
bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ nirāmisaṃ sukhanti.
     [314]  68  Dvemāni  bhikkhave  sukhāni  katamāni  dve ariyasukhañca
anariyasukhañca   imāni   kho   bhikkhave   dve  sukhāni  etadaggaṃ  bhikkhave
imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ ariyasukhanti.
     [315]  69  Dvemāni  bhikkhave  sukhāni  katamāni  dve  kāyikañca
sukhaṃ   cetasikañca   sukhaṃ   imāni   kho  bhikkhave  dve  sukhāni  etadaggaṃ
bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ cetasikaṃ sukhanti.
     [316]  70   Dvemāni  bhikkhave  sukhāni  katamāni dve sappītikañca
sukhaṃ   nippītikañca   sukhaṃ   imāni   kho  bhikkhave  dve  sukhāni  etadaggaṃ
bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ nippītikaṃ sukhanti.
     [317]  71  Dvemāni  bhikkhave  sukhāni  katamāni  dve sātasukhañca
@Footnote: 1 anāsavaṃ sukhanti padena bhavitabbaṃ.
Upekkhāsukhañca   imāni   kho  bhikkhave  dve  sukhāni  etadaggaṃ  bhikkhave
imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ upekkhāsukhanti .
     [318]  72  Dvemāni   bhikkhave  sukhāni katamāni dve samādhisukhañca
asamādhisukhañca   imāni   kho   bhikkhave  dve  sukhāni  etadaggaṃ  bhikkhave
imesaṃ dvinnaṃ sukhānaṃ yadidaṃ samādhisukhanti.
     [319]    73    Dvemāni   bhikkhave   sukhāni   katamāni   dve
sappītikārammaṇañca     sukhaṃ    nippītikārammaṇañca    sukhaṃ    imāni    kho
bhikkhave   dve  sukhāni  etadaggaṃ  bhikkhave  imesaṃ  dvinnaṃ  sukhānaṃ  yadidaṃ
nippītikārammaṇaṃ sukhanti.
     [320]    74    Dvemāni   bhikkhave   sukhāni   katamāni   dve
sātārammaṇañca   sukhaṃ   upekkhārammaṇañca   sukhaṃ   imāni   kho   bhikkhave
dve    sukhāni   etadaggaṃ   bhikkhave   imesaṃ   dvinnaṃ   sukhānaṃ   yadidaṃ
upekkhārammaṇaṃ sukhanti.
     [321]    75    Dvemāni   bhikkhave   sukhāni   katamāni   dve
rūpārammaṇañca   sukhaṃ   arūpārammaṇañca   sukhaṃ   imāni  kho  bhikkhave  dve
sukhāni     etadaggaṃ    bhikkhave    imesaṃ    dvinnaṃ    sukhānaṃ    yadidaṃ
arūpārammaṇaṃ sukhanti.
                     Sukhavaggo dutiyo.
     [322]  76  Sanimittā  bhikkhave  uppajjanti pāpakā akusalā dhammā
no   animittā  tasseva  nimittassa  pahānā  evante  pāpakā  akusalā
Dhammā na hontīti.
     [323]  77  Sanidānā  bhikkhave  uppajjanti pāpakā akusalā dhammā
no   anidānā  tasseva  nidānassa  pahānā  evante  pāpakā  akusalā
dhammā  na hontīti.
     [324]  78  Sahetukā  bhikkhave  uppajjanti pāpakā akusalā dhammā
no   ahetukā  tasseva   hetussa  pahānā  evante  pāpakā  akusalā
dhammā na hontīti.
     [325]  79  Sasaṅkhārā  bhikkhave uppajjanti pāpakā akusalā dhammā
no  asaṅkhārā  tesaṃyeva  saṅkhārānaṃ  pahānā  evante pāpakā akusalā
dhammā na hontīti.
     [326]   80   Sappaccayā  bhikkhave  uppajjanti  pāpakā  akusalā
dhammā   no  appaccayā  tasseva  paccayassa  pahānā  evante  pāpakā
akusalā dhammā na hontīti.
     [327]  81  Sarūpā  bhikkhave  uppajjanti  pāpakā  akusalā dhammā
no   arūpā   tasseva   rūpassa   pahānā   evante  pāpakā  akusalā
dhammā na hontīti.
     [328]  82  Savedanā  bhikkhave  uppajjanti pāpakā akusalā dhammā
no  avedanā  tassāyeva  vedanāya  pahānā  evante  pāpakā akusalā
dhammā na hontīti.
     [329]  83  Sasaññā  bhikkhave  uppajjanti  pāpakā akusalā dhammā
No   asaññā  tassāyeva  saññāya  pahānā  evante  pāpakā  akusalā
dhammā na hontīti.
     [330]   84   Saviññāṇā  bhikkhave  uppajjanti  pāpakā  akusalā
dhammā    no   aviññāṇā   tasseva   viññāṇassa   pahānā   evante
pāpakā akusalā dhammā na hontīti.
     [331]  85  Saṅkhatārammaṇā  bhikkhave  uppajjanti  pāpakā akusalā
dhammā   no   asaṅkhatārammaṇā   tasseva   saṅkhatassa  pahānā  evante
pāpakā akusalā dhammā na hontīti.
                   Sanimittavaggo tatiyo.
     [332]  86  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  cetovimutti
ca paññāvimutti ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [333]  87  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  paggāho ca
avikkhepo ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [334]   88   Dveme   bhikkhave  dhammā  katame  dve  nāmañca
rūpañca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [335]   89  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  vijjā  ca
vimutti ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [336]   90   Dveme   bhikkhave  dhammā  katame  dve  bhavadiṭṭhi
ca vibhavadiṭṭhi ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [337]   91   Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  ahirikañca
Anottappañca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [338]   92   Dveme   bhikkhave  dhammā  katame  dve  hirī  ca
ottappañca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [339]  93  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  dovacassatā
ca pāpamittatā ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [340]  94  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  sovacassatā
ca kalyāṇamittatā ca ime kho bhikkhave dve dhammāti
     [341]  95  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  dhātukusalatā
ca manasikārakusalatā ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [342]  96  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame dve āpattikusalatā
ca āpattivuṭṭhānakusalatā ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
                    Dhammavaggo catuttho.
     [343]  97   Dveme  bhikkhave bālā katame dve yo ca  anāgataṃ
bhāraṃ   vahati   yo    ca   āgataṃ  bhāraṃ  na  vahati  ime  kho  bhikkhave
dve bālāti.
     [344]   98   Dveme  bhikkhave  paṇḍitā  katame  dve  yo  ca
āgataṃ   bhāraṃ   vahati   yo   ca   anāgataṃ  bhāraṃ  na  vahati  ime  kho
bhikkhave dve paṇḍitāti.
     [345]   99   Dveme   bhikkhave  bālā  katame  dve  yo  ca
akappiye   kappiyasaññī   yo   ca   kappiye   akappiyasaññī   ime   kho
Bhikkhave dve bālāti.
     [346]   100  Dveme  bhikkhave  paṇḍitā  katame  dve  yo  ca
akappiye   akappiyasaññī   yo   ca   kappiye   kappiyasaññī   ime   kho
bhikkhave dve paṇḍitāti.
     [347]   101  Dveme  bhikkhave  bālā  katame  dve  yo   ca
anāpattiyā   āpattisaññī   yo    ca   āpattiyā  anāpattisaññī  ime
kho bhikkhave dve bālāti.
     [348]   102  Dveme  bhikkhave  paṇḍitā  katame  dve  yo  ca
anāpattiyā    anāpattisaññī    yo     ca    āpattiyā   āpattisaññī
ime kho bhikkhave dve paṇḍitāti.
     [349]   103   Dveme  bhikkhave  bālā  katame  dve  yo  ca
adhamme   dhammasaññī   yo   ca   dhamme  adhammasaññī  ime  kho  bhikkhave
dve bālāti.
     [350]   104  Dveme  bhikkhave  paṇḍitā  katame  dve  yo  ca
adhamme   adhammasaññī   yo   ca   dhamme  dhammasaññī  ime  kho  bhikkhave
dve paṇḍitāti.
     [351]   105   Dveme  bhikkhave  bālā  katame  dve  yo  ca
avinaye   vinayasaññī   yo   ca   vinaye  avinayasaññī  ime  kho  bhikkhave
dve bālāti.
     [352]   106  Dveme  bhikkhave  paṇḍitā  katame  dve  yo  ca
Avinaye   avinayasaññī   yo   ca   vinaye  vinayasaññī  ime  kho  bhikkhave
dve paṇḍitāti.
     [353]  107  Dvinnaṃ  bhikkhave  āsavā  vaḍḍhanti  katamesaṃ  dvinnaṃ
yo   ca   nakukkuccāyitabbaṃ   kukkuccāyati   yo   ca  kukkuccāyitabbaṃ  na
kukkuccāyati imesaṃ kho bhikkhave dvinnaṃ āsavā vaḍḍhantīti.
     [354]   108   Dvinnaṃ   bhikkhave  āsavā  na  vaḍḍhanti  katamesaṃ
dvinnaṃ    yo    ca    nakukkuccāyitabbaṃ   na   kukkuccāyati    yo   ca
kukkuccāyitabbaṃ     kukkuccāyati     imesaṃ    kho    bhikkhave    dvinnaṃ
āsavā na vaḍḍhantīti.
     [355]  109  Dvinnaṃ  bhikkhave  āsavā  vaḍḍhanti  katamesaṃ  dvinnaṃ
yo   ca   akappiye   kappiyasaññī  yo  ca  kappiye  akappiyasaññī  imesaṃ
kho bhikkhave dvinnaṃ āsavā vaḍḍhantīti.
     [356]   110   Dvinnaṃ   bhikkhave  āsavā  na  vaḍḍhanti  katamesaṃ
dvinnaṃ   yo   ca   akappiye  akappiyasaññī  yo  ca  kappiye  kappiyasaññī
imesaṃ kho bhikkhave dvinnaṃ āsavā na vaḍḍhantīti.
     [357]  111  Dvinnaṃ  bhikkhave   āsavā  vaḍḍhanti  katamesaṃ dvinnaṃ
yo   ca   anāpattiyā   āpattisaññī  yo  ca  āpattiyā  anāpattisaññī
imesaṃ kho bhikkhave dvinnaṃ āsavā vaḍḍhantīti.
     [358]   112   Dvinnaṃ   bhikkhave  āsavā  na  vaḍḍhanti  katamesaṃ
dvinnaṃ   yo   ca   anāpattiyā   anāpattisaññī   yo   ca   āpattiyā
Āpattisaññī  imesaṃ kho bhikkhave dvinnaṃ āsavā na vaḍḍhantīti.
     [359]  113  Dvinnaṃ  bhikkhave  āsavā  vaḍḍhanti  katamesaṃ  dvinnaṃ
yo   ca   adhamme   dhammasaññī   yo   ca   dhamme   adhammasaññī  imesaṃ
kho bhikkhave dvinnaṃ āsavā vaḍḍhantīti.
     [360]   114   Dvinnaṃ   bhikkhave  āsavā  na  vaḍḍhanti  katamesaṃ
dvinnaṃ   yo   ca   adhamme   adhammasaññī   yo   ca   dhamme  dhammasaññī
imesaṃ kho bhikkhave dvinnaṃ āsavā na vaḍḍhantīti.
     [361]  115  Dvinnaṃ  bhikkhave  āsavā  vaḍḍhanti  katamesaṃ  dvinnaṃ
yo   ca   avinaye   vinayasaññī   yo    ca   vinaye  avinayasaññī  imesaṃ
kho bhikkhave dvinnaṃ āsavā vaḍḍhantīti.
     [362]   116   Dvinnaṃ   bhikkhave  āsavā  na  vaḍḍhanti  katamesaṃ
dvinnaṃ   yo   ca   avinaye   avinayasaññī   yo   ca   vinaye  vinayasaññī
imesaṃ kho bhikkhave dvinnaṃ āsavā na vaḍḍhantīti.
                    Bālavaggo pañcamo.
                 Dutiyo paṇṇāsako samatto.
                      -----------
                      Tatiyapaṇṇāsako
     [363]   117  Dvemā  bhikkhave  āsā  duppajahā  katamā  dve
lābhāsā ca jīvitāsā ca imā kho bhikkhave dve āsā duppajahāti.
     [364]  118  Dveme  bhikkhave  puggalā  dullabhā  lokasmiṃ katame
Dve   yo   ca   pubbakārī   yo   ca   kataññū   katavedī   ime  kho
bhikkhave dve puggalā dullabhā lokasminti.
     [365]  119  Dveme  bhikkhave  puggalā  dullabhā  lokasmiṃ katame
dve   titto   ca   tappetā   ca  ime  kho  bhikkhave  dve  puggalā
dullabhā lokasminti.
     [366]  120  Dveme  bhikkhave  puggalā  duttappayā  katame dve
yo   ca   laddhaṃ  laddhaṃ  nikkhipati  yo  ca  laddhaṃ  laddhaṃ  vissajjeti  ime
kho bhikkhave dve puggalā duttappayāti.
     [367]  121  Dveme  bhikkhave  puggalā  sutappayā  katame  dve
yo   ca  laddhaṃ  laddhaṃ  na  nikkhipati  yo  ca  laddhaṃ  laddhaṃ  na  vissajjeti
ime kho bhikkhave dve puggalā sutappayāti.
     [368]  122  Dveme  bhikkhave  paccayā rāgassa uppādāya katame
dve   subhanimittañca   ayoniso   ca   manasikāro   ime   kho  bhikkhave
dve paccayā rāgassa uppādāyāti.
     [369]  123  Dveme  bhikkhave  paccayā dosassa uppādāya katame
dve   paṭighanimittañca   ayoniso   ca   manasikāro   ime  kho  bhikkhave
dve paccayā dosassa uppādāyāti.
     [370]  124  Dveme  bhikkhave  paccayā  micchādiṭṭhiyā uppādāya
katame   dve   parato  ca  ghoso  ayoniso  ca  manasikāro  ime  kho
bhikkhave dve paccayā micchādiṭṭhiyā uppādāyāti.
     [371]  125  Dveme  bhikkhave  paccayā  sammādiṭṭhiyā uppādāya
katame   dve   parato   ca  ghoso  yoniso  ca  manasikāro  ime  kho
bhikkhave dve paccayā sammādiṭṭhiyā uppādāyāti.
     [372]  126  Dvemā  bhikkhave  āpattiyo  katamā  dve  lahukā
ca āpatti garukā ca āpatti imā kho bhikkhave dve āpattiyoti.
     [373]   127   Dvemā   bhikkhave   āpattiyo   katamā   dve
duṭṭhullā   ca   āpatti   aduṭṭhullā   ca  āpatti  imā  kho  bhikkhave
dve āpattiyoti.
     [374]  128  Dvemā  bhikkhave  āpattiyo katamā dve sāvasesā
ca   āpatti   anavasesā   ca   āpatti    imā   kho  bhikkhave  dve
āpattiyoti.
                  Āsāvaggo paṭhamo 1-.
     [375]  129  Saddho  bhikkhave  bhikkhu  evaṃ  sammā  āyācamāno
āyāceyya  tādiso  homi  yādisā sārīputtamoggallānāti esā bhikkhave
tulā etaṃ pamāṇaṃ mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ yadidaṃ sārīputtamoggallānāti.
     [376]  130  Saddhā  bhikkhave  bhikkhunī  evaṃ  sammā āyācamānā
āyāceyya  tādisā  2-  homi  yādisā 3- khemā ca bhikkhunī uppalavaṇṇā
cāti   esā   bhikkhave   tulā   etaṃ  pamāṇaṃ  mama  sāvikānaṃ  bhikkhunīnaṃ
yadidaṃ khemā ca bhikkhunī uppalavaṇṇā cāti.
     [377]  131  Saddho  bhikkhave  upāsako evaṃ sammā āyācamāno
@Footnote: 1 Yu. ekādasamo. 2-3 Ma. tādisī yādisī. ito paraṃ īdisameva.
Āyāceyya   tādiso   homi   yādiso  citto  ca  gahapati  hatthako  ca
āḷavakoti   esā   bhikkhave   tulā   etaṃ   pamāṇaṃ   mama   sāvakānaṃ
upāsakānaṃ yadidaṃ citto ca gahapati hatthako ca āḷavakoti.
     [378]  132  Saddhā  bhikkhave  upāsikā evaṃ sammā āyācamānā
āyāceyya    tādisā    homi   yādisā   khujjuttarā   ca   upāsikā
veḷukaṇṭakiyā   ca   nandamātāti   esā   bhikkhave  tulā  etaṃ  pamāṇaṃ
mamasāvikānaṃ   upāsikānaṃ   yadidaṃ  khujjuttarā  ca  upāsikā  veḷukaṇṭakiyā
ca nandamātāti.
     [379]   133   Dvīhi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato  bālo
abyatto    asappuriso    khataṃ   upahataṃ   attānaṃ   pariharati   sāvajjo
ca   hoti   sānuvajjo   1-   viññūnaṃ   bahuñca  apuññaṃ  pasavati  katamehi
dvīhi    ananuvicca    apariyogāhetvā    avaṇṇārahassa   vaṇṇaṃ   bhāsati
ananuvicca    apariyogāhetvā    vaṇṇārahassa   avaṇṇaṃ   bhāsati   imehi
kho   bhikkhave  dvīhi  dhammehi  samannāgato  bālo  abyatto  asappuriso
khataṃ   upahataṃ   attānaṃ  pariharati  sāvajjo  ca  hoti  sānuvajjo  viññūnaṃ
bahuñca   apuññaṃ   pasavati   .   dvīhi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato
paṇḍito    byatto    sappuriso   akkhataṃ   anupahataṃ   attānaṃ   pariharati
anavajjo   ca   hoti  ananuvajjo  viññūnaṃ  bahuñca  puññaṃ  pasavati  katamehi
dvīhi   anuvicca   pariyogāhetvā  avaṇṇārahassa  avaṇṇaṃ  bhāsati  anuvicca
pariyogāhetvā   vaṇṇārahassa  vaṇṇaṃ  bhāsati  imehi  kho  bhikkhave  dvīhi
@Footnote: 1 Ma. sabbattha casaddo atthi.
Dhammehi   samannāgato   paṇḍito   byatto   sappuriso   akkhataṃ  anupahataṃ
attānaṃ   pariharati   anavajjo   ca   hoti   ananuvajjo   viññūnaṃ  bahuñca
puññaṃ pasavatīti.
     [380]  134  Dvīhi  bhikkhave  dhammehi samannāgato bālo abyatto
asappuriso  khataṃ  upahataṃ  attānaṃ  pariharati  sāvajjo  ca  hoti sānuvajjo
viññūnaṃ     bahuñca    apuññaṃ    pasavati    katamehi    dvīhi    ananuvicca
apariyogāhetvā   appasādanīye   ṭhāne   pasādaṃ   upadaṃseti  ananuvicca
apariyogāhetvā   pasādanīye   ṭhāne  appasādaṃ  upadaṃseti  imehi  kho
bhikkhave   dvīhi  dhammehi  samannāgato  bālo  abyatto  asappuriso  khataṃ
upahataṃ   attānaṃ   pariharati   sāvajjo   ca   hoti   sānuvajjo  viññūnaṃ
bahuñca  apuññaṃ  pasavati  .  dvīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  paṇḍito
byatto   sappuriso   akkhataṃ   anupahataṃ   attānaṃ  pariharati  anavajjo  ca
hoti    ananuvajjo   viññūnaṃ   bahuñca   puññaṃ   pasavati   katamehi   dvīhi
anuvicca   pariyogāhetvā   appasādanīye   ṭhāne   appasādaṃ  upadaṃseti
anuvicca   pariyogāhetvā   pasādanīye  ṭhāne  pasādaṃ  upadaṃseti  imehi
kho   bhikkhave   dvīhi  dhammehi  samannāgato  paṇḍito  byatto  sappuriso
akkhataṃ   anupahataṃ   attānaṃ   pariharati   anavajjo   ca  hoti  ananuvajjo
viññūnaṃ bahuñca puññaṃ pasavatīti.
     [381]  135  Dvīsu  bhikkhave  micchāpaṭipajjamāno  bālo abyatto
asappuriso  khataṃ  upahataṃ  attānaṃ  pariharati  sāvajjo  ca  hoti sānuvajjo
Viññūnaṃ   bahuñca   apuññaṃ   pasavati   katamesu  dvīsu  mātari  ca  pitari  ca
imesu   kho   bhikkhave   dvīsu   micchāpaṭipajjamāno   bālo   abyatto
asappuriso    khataṃ   upahataṃ   attānaṃ   pariharati   sāvajjo   ca   hoti
sānuvajjo    viññūnaṃ    bahuñca   apuññaṃ   pasavati   .   dvīsu   bhikkhave
sammāpaṭipajjamāno    paṇḍito    byatto   sappuriso   akkhataṃ   anupahataṃ
attānaṃ   pariharati   anavajjo   ca   hoti   ananuvajjo   viññūnaṃ  bahuñca
puññaṃ   pasavati   katamesu   dvīsu  mātari  ca  pitari  ca  imesu  kho  1-
bhikkhave   dvīsu   sammāpaṭipajjamāno  paṇḍito  byatto  sappuriso  akkhataṃ
anupahataṃ   attānaṃ   pariharati   anavajjo   ca   hoti  ananuvajjo  viññūnaṃ
bahuñca puññaṃ pasavatīti.
     [382]  136  Dvīsu  bhikkhave  micchāpaṭipajjamāno  bālo abyatto
asappuriso    khataṃ   upahataṃ   attānaṃ   pariharati   sāvajjo   ca   hoti
sānuvajjo   viññūnaṃ   bahuñca   apuññaṃ   pasavati  katamesu  dvīsu  tathāgate
ca   tathāgatasāvake   ca  imesu  kho  bhikkhave  dvīsu  micchāpaṭipajjamāno
bālo    abyatto    asappuriso    khataṃ    upahataṃ   attānaṃ   pariharati
sāvajjo   ca   hoti   sānuvajjo   viññūnaṃ   bahuñca  apuññaṃ  pasavati .
Dvīsu   bhikkhave   sammāpaṭipajjamāno  paṇḍito  byatto  sappuriso  akkhataṃ
anupahataṃ   attānaṃ   pariharati   anavajjo   ca   hoti  ananuvajjo  viññūnaṃ
@Footnote: 1 Yu. khosaddo natthi.
Bahuñca   puññaṃ   pasavati   katamesu   dvīsu   tathāgate  ca  tathāgatasāvake
ca   imesu   kho   bhikkhave  dvīsu  sammāpaṭipajjamāno  paṇḍito  byatto
sappuriso   akkhataṃ   anupahataṃ   attānaṃ   pariharati   anavajjo   ca  hoti
ananuvajjo viññūnaṃ bahuñca puññaṃ pasavatīti.
     [383]  137  Dveme  bhikkhave dhammā katame dve sacittavodānañca
na    ca    kiñci    loke   upādiyati   ime   kho   bhikkhave   dve
dhammāti.
     [384]  138  Dveme   bhikkhave   dhammā  katame  dve kodho ca
upanāho ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [385]  139  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  kodhavinayo
ca upanāhavinayo ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
                 Āyācanavaggo dutiyo 1-.
     [386]  140  Dvemāni bhikkhave dānāni katamāni dve āmisadānañca
dhammadānañca    imāni    kho    bhikkhave    dve   dānāni   etadaggaṃ
bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ dānānaṃ yadidaṃ dhammadānanti.
     [387]  141  Dveme  bhikkhave  yāgā  katame  dve āmisayāgo
ca  dhammayāgo  ca  ime  kho  bhikkhave  dve  yāgā  etadaggaṃ  bhikkhave
imesaṃ dvinnaṃ yāgānaṃ yadidaṃ dhammayāgoti.
     [388]  142  Dveme  bhikkhave  cāgā  katame  dve āmisacāgo
ca  dhammacāgo  ca  ime  kho  bhikkhave  dve  cāgā  etadaggaṃ  bhikkhave
@Footnote: 1 Yu. davādasamo.
Imesaṃ dvinnaṃ cāgānaṃ yadidaṃ dhammacāgoti.
     [389] 143 Dveme bhikkhave pariccāgā katame dve āmisapariccāgo
ca    dhammapariccāgo    ca   ime   kho   bhikkhave   dve   pariccāgā
etadaggaṃ bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ pariccāgānaṃ yadidaṃ dhammapariccāgoti .
     [390]  144  Dveme  bhikkhave  bhogā  katame  dve āmisabhogo
ca  dhammabhogo  ca  ime  kho  bhikkhave  dve  bhogā  etadaggaṃ  bhikkhave
imesaṃ dvinnaṃ bhogānaṃ yadidaṃ dhammabhogoti.
     [391]  145  Dveme bhikkhave sambhogā katame dve āmisasambhogo
ca    dhammasambhogo    ca    ime    kho   bhikkhave   dve   sambhogā
etadaggaṃ bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ sambhogānaṃ yadidaṃ dhammasambhogoti.
     [392]  146  Dveme bhikkhave saṃvibhāgā katame dve āmisasaṃvibhāgo
ca    dhammasaṃvibhāgo    ca    ime    kho   bhikkhave   dve   saṃvibhāgā
etadaggaṃ bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ saṃvibhāgānaṃ yadidaṃ dhammasaṃvibhāgoti.
     [393]    147    Dveme   bhikkhave   saṅgahā   katame   dve
āmisasaṅgaho  ca  dhammasaṅgaho  ca ime kho bhikkhave dve saṅgahā etadaggaṃ
bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ saṅgahānaṃ yadidaṃ dhammasaṅgahoti.
     [394]    148   Dveme   bhikkhave   anuggahā   katame   dve
āmisānuggaho  ca  dhammānuggaho  ca  ime  kho  bhikkhave  dve anuggahā
etadaggaṃ bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ anuggahānaṃ yadidaṃ dhammānuggahoti.
     [395]    149   Dvemā   bhikkhave   anukampā   katamā   dve
Āmisānukampā  ca  dhammānukampā  ca  imā  kho  bhikkhave  dve anukampā
etadaggaṃ bhikkhave imāsaṃ dvinnaṃ anukampānaṃ yadidaṃ dhammānukampāti.
                    Dānavaggo tatiyo 1-
     [396]  150  Dveme bhikkhave santhārā katame dve āmisasanthāro
ca    dhammasanthāro    ca    ime    kho   bhikkhave   dve   santhārā
etadaggaṃ bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ santhārānaṃ yadidaṃ dhammasanthāroti.
     [397]   151   Dveme   bhikkhave   paṭisanthārā   katame  dve
āmisapaṭisanthāro   ca   dhammapaṭisanthāro   ca  ime  kho  bhikkhave  dve
paṭisanthārā   etadaggaṃ   bhikkhave   imesaṃ   dvinnaṃ  paṭisanthārānaṃ  yadidaṃ
dhammapaṭisanthāroti.
     [398]  152  Dvemā  bhikkhave  esanā  katamā dve āmisesanā
ca  dhammesanā  ca  imā  kho  bhikkhave  dve  esanā  etadaggaṃ bhikkhave
imāsaṃ dvinnaṃ esanānaṃ yadidaṃ dhammesanāti.
     [399] 153 Dvemā bhikkhave pariyesanā katamā dve āmisapariyesanā
ca    dhammapariyesanā    ca   imā   kho   bhikkhave   dve   pariyesanā
etadaggaṃ bhikkhave imāsaṃ dvinnaṃ pariyesanānaṃ yadidaṃ dhammapariyesanāti.
     [400]   154   Dvemā   bhikkhave   pariyeṭṭhiyo   katamā  dve
āmisapariyeṭṭhi   ca   dhammapariyeṭṭhi   ca   imā   kho   bhikkhave   dve
pariyeṭṭhiyo   etadaggaṃ   bhikkhave   imāsaṃ   dvinnaṃ   pariyeṭṭhīnaṃ   yadidaṃ
dhammapariyeṭṭhīti.
@Footnote: 1 Yu. terasamo.
     [401]   155  Dvemā  bhikkhave  pūjā  katamā  dve  āmisapūjā
ca   dhammapūjā   ca  imā  kho  bhikkhave  dve  pūjā  etadaggaṃ  bhikkhave
imāsaṃ dvinnaṃ pūjānaṃ yadidaṃ dhammapūjāti.
     [402]  156  Dvemāni  bhikkhave  atitheyyāni  1-  katamāni dve
āmisātitheyyañca    dhammātitheyyañca    imāni    kho   bhikkhave   dve
atitheyyāni  2-  etadaggaṃ  bhikkhave  imesaṃ  dvinnaṃ atitheyyānaṃ 3- yadidaṃ
dhammātitheyyanti.
     [403]  157  Dvemā  bhikkhave  iddhiyo  katamā  dve  āmisiddhi
ca   dhammiddhi  ca  imā  kho  bhikkhave  dve  iddhiyo  etadaggaṃ  bhikkhave
imāsaṃ dvinnaṃ iddhīnaṃ yadidaṃ dhammiddhīti.
     [404]  158  Dvemā  bhikkhave  vuḍḍhiyo  katamā  dve āmisavuḍḍhi
ca   dhammavuḍḍhi   ca   imā   kho   bhikkhave   dve   vuḍḍhiyo  etadaggaṃ
bhikkhave imāsaṃ dvinnaṃ vuḍḍhīnaṃ yadidaṃ dhammavuḍḍhīti.
     [405]  159  Dvemāni bhikkhave ratanāni katamāni dve āmisaratanañca
dhammaratanañca    imāni    kho    bhikkhave    dve   ratanāni   etadaggaṃ
bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ ratanānaṃ yadidaṃ dhammaratananti.
     [406]  160  Dveme bhikkhave sannicayā katame dve āmisasannicayo
ca    dhammasannicayo    ca    ime    kho   bhikkhave   dve   sannicayā
etadaggaṃ bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ sannicayānaṃ yadidaṃ dhammasannicayoti.
     [407]   161   Dvemāni   bhikkhave   vepullāni  katamāni  dve
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. ātitheyyāni. 3 Ma. Yu. ātitheyyānaṃ.
Āmisavepullañca   dhammavepullañca  imāni  kho  bhikkhave  dve  vepullāni
etadaggaṃ bhikkhave imesaṃ dvinnaṃ vepullānaṃ yadidaṃ dhammavepullanti.
                 Santhāravaggo catuttho 1-.
     [408]  162  Dveme  bhikkhave dhammā katame dve samāpattikusalatā
ca    samāpattivuṭṭhānakusalatā    ca    ime    kho    bhikkhave    dve
dhammāti.
     [409]  163  Dveme  bhikkhave  dhammā katame dve ājjavañca 2-
maddavañca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [410]   164  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  khanti  ca
soraccaṃ ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [411]  165  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  sākhalyañca
paṭisanthāro ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [412]  166  Dveme  bhikkhave  dhammā katame dve avihiṃsā 3- ca
soceyyañca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [413]  167  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  indriyesu
aguttadvāratā   ca  bhojane  amattaññutā  ca  ime  kho  bhikkhave  dve
dhammāti.
     [414]  168  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  indriyesu
guttadvāratā   ca   bhojane   mattaññutā  ca  ime  kho  bhikkhave  dve
dhammāti.
@Footnote: 1 Yu. cuddasamo .  2 Ma. Yu. ajjavañca .   3 Ma. ahiṃsā ca.
     [415]  169  Dveme  bhikkhave dhammā katame dve paṭisaṅkhānabalañca
bhāvanābalañca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [416]   170   Dveme  bhikkhe  dhammā  katame  dve  satibalañca
samādhibalañca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [417]  171  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  samatho  ca
vipassanā ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [418]   172  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  sīlavipatti
ca diṭṭhivipatti ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [419]  173  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  sīlasampadā
ca diṭṭhisampadā ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [420]   174  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  sīlavisuddhi
ca diṭṭhivisuddhi ca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [421]  175  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  diṭṭhivisuddhi
ca yathā diṭṭhissa ca padhānaṃ ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [422]  176  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve asantuṭṭhitā
ca   kusalesu   dhammesu  appaṭivāṇitā  ca  padhānasmiṃ  ime  kho  bhikkhave
dve dhammāti.
     [423]  177  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve muṭṭhasaccañca
asampajaññañca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
     [424]   178   Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  sati  ca
Sampajaññañca ime kho bhikkhave dve dhammāti.
                 Samāpattivaggo pañcamo 1-.
                 Tatiyo paṇṇāsako samatto.
                Paṇṇāsakāsaṅgahitā suttantā 2-
     [425]  179  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve  kodho  ca
upanāho  ...  makkho  ca  paḷāso  ca  ...  issā ca macchariyañca ...
Māyā  ca  sātheyyañca  ...  ahirikañca  anottappañca  ime kho bhikkhave
dve dhammāti. 3-
     [426]  180  Dveme  bhikkhave  dhammā  katame  dve akkodho ca
anupanāho  ca  ...  amakkho  ca apaḷāso ca ... Anissā ca amacchariyañca
...  amāyā  ca  asātheyyañca ... Hirī ca ottappañca ime kho bhikkhave
dve dhammāti.
     [427]  181  Dvīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  dukkhaṃ  viharati
katamehi  dvīhi  kodhena  ca upanāhena ca ... Makkhena ca paḷāsena ca ...
Issāya  ca  macchariyena  ca  ... Māyāya ca sātheyyena ca ... Ahirikena
ca   anottappena  ca  imehi  kho  bhikkhave  dvīhi  dhammehi  samannāgato
dukkhaṃ viharatīti.
     [428]   182  Dvīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  sukhaṃ  viharati
katamehi  dvīhi  akkodhena  ca  anupanāhena ca ... Amakkhena ca apaḷāsena
ca  ...  anissāya  ca  amacchariyena  ca  ...  amāyāya ca asātheyyena
@Footnote: 1 Yu. paṇṇarasamo. 2 Ma. kodhapeyyāla. 3 Ma. Yu. sabbattha itisaddo natthi
Ca  ...  hiriyā  ca  ottappena  ca  imehi  kho  bhikkhave dvīhi dhammehi
samannāgato sukhaṃ viharatīti.
     [429]  183  Dveme  bhikkhave  dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya
saṃvattanti   katame   dve   kodho   ca  upanāho  ca  ...  makkho  ca
paḷāso  ca  ...  issā  ca  macchariyañca ... Māyā ca sātheyyañca ...
Ahirikañca   anottappañca   ime   kho   bhikkhave  dve  dhammā  sekhassa
bhikkhuno parihānāya saṃvattantīti.
     [430]  184  Dveme  bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya
saṃvattanti  katame  dve  akkodho  ca  anupanāho  ca  ...  amakkho  ca
apaḷāso  ca  ...  anissā  ca amacchariyañca ... Amāyā ca asātheyyañca
...   hiri  ca  ottappañca  ime  kho  bhikkhave  dve  dhammā  sekhassa
bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti.
     [431]   185   Dvīhi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  yathābhataṃ
nikkhitto  evaṃ  niraye  katamehi  dvīhi  kodhena  ca  upanāhena  ca ...
Makkhena  ca  paḷāsena  ca  ...  issāya ca macchariyena ca ... Māyāya ca
sātheyyena  ca  ...  ahirikena  ca  anottappena  ca imehi kho bhikkhave
dvīhi dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti.
     [432]   186   Dvīhi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  yathābhataṃ
nikkhitto  evaṃ  sagge  katamehi  dvīhi  akkodhena ca anupanāhena ca ...
Amakkhena  ca  apaḷāsena ca ... Anissāya ca amacchariyena ca ... Amāyāya
Ca   asātheyyena   ca   ...  hiriyā  ca  ottappena  ca  imehi  kho
bhikkhave    dvīhi    dhammehi   samannāgato   yathābhataṃ   nikkhitto   evaṃ
saggeti.
     [433]   187   Dvīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  idhekacco
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjati
katamehi  dvīhi  kodhena  ca upanāhena ca ... Makkhena ca paḷāsena ca ...
... Issāya ca macchariyena ca ... Māyāya ca sātheyyena ca ... Ahirikena
ca   anottappena  ca  imehi  kho  bhikkhave  dvīhi  dhammehi  samannāgato
idhekacco   kāyassa   bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ
upapajjatīti.
     [434]   188   Dvīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  idhekacco
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ  upapajjati  katamehi
dvīhi  akkodhena  ca  anupanāhena  ca   ...  amakkhena  ca apaḷāsena ca
...  anissāya  ca  amacchariyena ca ... Amāyāya ca asātheyyena ca ...
Hiriyā  ca  ottappena  ca  imehi  kho bhikkhave dvīhi dhammehi samannāgato
idhekacco kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.
     [435]  189  Dveme bhikkhave dhammā akusalā ... Dveme bhikkhave
dhammā  kusalā  ... Dveme bhikkhave dhammā sāvajjā ... Dveme bhikkhave
dhammā  anavajjā  ...  dveme  bhikkhave  dhammā dukkhudrayā ... Dveme
bhikkhave  dhammā  sukhudrayā  ...  dveme bhikkhave dhammā dukkhavipākā ...
Dveme   bhikkhave   dhammā   sukhavipākā  ...  dveme  bhikkhave  dhammā
sabyāpajjhā   ...  dveme  bhikkhave  dhammā  abyāpajjhā  katame  dve
akkodho  ca  anupanāho  ca  ...  amakkho  ca apaḷāso ca ... Anissā
ca  amacchariyañca  ...  amāyā  ca  asātheyyañca ... Hiri ca ottappañca
ime kho bhikkhave dve dhammā abyāpajjhāti.
     [436]  190  Dveme bhikkhave atthavase paṭicca tathāgatena sāvakānaṃ
sikkhāpadaṃ   paññattaṃ   katame   dve   saṅghasuṭṭhutāya  saṅghaphāsutāya  ...
Dummaṅkūnaṃ   puggalānaṃ   niggahāya   pesalānaṃ  bhikkhūnaṃ  phāsuvihārāya  ...
Diṭṭhadhammikānaṃ   āsavānaṃ   saṃvarāya   samparāyikānaṃ  āsavānaṃ  paṭighātāya
...  diṭṭhadhammikānaṃ  verānaṃ  saṃvarāya  samparāyikānaṃ  verānaṃ  paṭighātāya
...  diṭṭhadhammikānaṃ  vajjānaṃ  saṃvarāya  samparāyikānaṃ  vajjānaṃ  paṭighātāya
...  diṭṭhadhammikānaṃ  bhayānaṃ  saṃvarāya  samparāyikānaṃ bhayānaṃ paṭighātāya ...
Diṭṭhadhammikānaṃ   akusalānaṃ   dhammānaṃ   saṃvarāya   samparāyikānaṃ   akusalānaṃ
dhammānaṃ  paṭighātāya  ... Gihīnaṃ anukampāya pāpicchānaṃ [1]- pakkhupacchedāya
...  appasannānaṃ  pasādāya  pasannānaṃ  bhiyyobhāvāya ... Saddhammaṭṭhitiyā
vinayānuggahāya   ime  kho  bhikkhave  dve  atthavase  paṭicca  tathāgatena
sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattanti.
     [437] 191 Dveme bhikkhave atthavase paṭicca tathāgatena sāvakānaṃ pātimokkhaṃ
paññattaṃ   ...  pātimokkhuddesā  paññattā  2-  ...  pātimokkhaṭṭhapanaṃ
paññattaṃ    ...   pavāraṇā   paññattā   ...  pavāraṇāṭṭhapanaṃ  paññattaṃ
@Footnote: 1 Ma. bhikkhūnaṃ .  2 Ma. pātimokkhuddeso paññatto.
...  Tajjanīyakammaṃ  paññattaṃ  ...  niyassakammaṃ paññattaṃ ... Pabbājanīyakammaṃ
paññattaṃ   ...   paṭisāraṇīyakammaṃ  paññattaṃ  ...  ukkhepanīyakammaṃ  paññattaṃ
...  parivāsadānaṃ  paññattaṃ  ... Mūlāyapaṭikassanaṃ paññattaṃ ... Mānattadānaṃ
paññattaṃ ... Abbhānaṃ paññattaṃ ... Osāraṇaṃ 1- paññattaṃ ... Nissāraṇaṃ 2-
paññattaṃ   ...   upasampadā   paññattā  ...  ñattikammaṃ  paññattaṃ  ...
Ñattidutiyakammaṃ    paññattaṃ    ...    ñatticatutthakammaṃ    paññattaṃ    ...
Appaññatte   paññattaṃ  ...  paññatte  anuppaññattaṃ  ...  sammukhāvinayo
paññatto  ...  sativinayo  paññatto  ...  amūḷhavinayo  paññatto  ...
Paṭiññātakaraṇaṃ  paññattaṃ  ...  yebhuyyasikā  paññattā  ... Tassapāpiyasikā
paññattā   ...   tiṇavatthārako   paññatto  katame  dve  saṅghasuṭṭhutāya
saṅghaphāsutāya   ...   dummaṅkūnaṃ   puggalānaṃ  niggahāya  pesalānaṃ  bhikkhūnaṃ
phāsuvihārāya  ...  diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya samparāyikānaṃ āsavānaṃ
paṭighātāya  ...  diṭṭhadhammikānaṃ  verānaṃ  saṃvarāya  samparāyikānaṃ  verānaṃ
paṭighātāya  ...  diṭṭhadhammikānaṃ  vajjānaṃ  saṃvarāya  samparāyikānaṃ  vajjānaṃ
paṭighātāya  ...  diṭṭhadhammikānaṃ  bhayānaṃ  saṃvarāya ... Samparāyikānaṃ bhayānaṃ
paṭighātāya  ...  diṭṭhadhammikānaṃ  akusalānaṃ  dhammānaṃ  saṃvarāya samparāyikānaṃ
akusalānaṃ  dhammānaṃ  paṭighātāya  ...  gihīnaṃ  anukampāya  pāpicchānaṃ [3]-
pakkhupacchedāya  ...  appasannānaṃ  pasādāya  pasannānaṃ bhiyyobhāvāya ...
Saddhammaṭṭhitiyā   vinayānuggahāya   ime   kho   bhikkhave  dve  atthavase
paṭicca tathāgatena sāvakānaṃ tiṇavatthārako paññattoti.
@Footnote: 1 Ma. osāraṇīyaṃ. Yu. vosāraṇīyaṃ .  2 Ma. Yu. nissāraṇīyaṃ .  3 Ma. bhikkhūnaṃ.
     [438]  192  Rāgassa  bhikkhave  abhiññāya dve dhammā bhāvetabbā
katame   dve   samatho   ca   vipassanā  ca  rāgassa  bhikkhave  abhiññāya
ime  dve  dhammā  bhāvetabbāti  .   rāgassa  bhikkhave  pariññāya ...
Parikkhayāya  ...  pahānāya  ...  khayāya ... Vayāya ... Virāgāya ...
Nirodhāya ... Cāgāya ... Paṭinissaggāya ime dve dhammā bhāvetabbāti.
     [439]   193   Dosassa   ...   mohassa  ...  kodhassa  ...
Upanāhassa  ... Makkhassa ... Paḷāsassa ... Issāya ... Macchariyassa ...
Māyāya  ... Sātheyyassa ... Thambhassa ... Sārambhassa ... Mānassa ...
Atimānassa  ...  madassa ... Pamādassa ... Abhiññāya ... Pariññāya ...
Parikkhayāya ... Pahānāya ... Khayāya ... Vayāya ... Virāgāya ... Nirodhāya
... Cāgāya ... Paṭinissaggāya ime dve dhammā bhāvetabbāti.
                [1]- Dukanipāto samatto 2-.
                     -------------
@Footnote: 1 Ma. idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. rāgapeyyālaṃ
@niṭṭhitaṃ. 2 Ma. dukanipātapāli niṭṭhitā.
@Footnote:         **********************************
@         *        hanṛ´ā 126 nīṛ´์ m‡mīkhṛ´amūla        *
@         **********************************
                Suttantapiṭake aṅguttaranikāyassa
                        tikanipāto
                         -----
           namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
                      Paṭhamapaṇṇāsako
                     bālavaggo paṭhamo
     [440]  1  Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati
jetavane  anāthapiṇḍikassa  ārāme  .  tatra  kho bhagavā bhikkhū āmantesi
bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca
yānikānici  bhikkhave  bhayāni  uppajjanti  sabbāni  tāni bālato uppajjanti
no   paṇḍitato   yekeci   upaddavā   uppajjanti  sabbe  te  bālato
uppajjanti   no   paṇḍitato   yekeci   upasaggā   uppajjanti   sabbe
te    bālato   uppajjanti   no   paṇḍitato   .  seyyathāpi  bhikkhave
naḷāgārā  vā  tiṇāgārā  vā  aggi  mukko  1-  kūṭāgārānipi  dahati
ullittāvalittāni   nivātāni   phusitaggaḷāni   pihitavātapānāni   evameva
kho   bhikkhave   yānikānici   bhayāni  uppajjanti  sabbāni  tāni  bālato
uppajjanti   no   paṇḍitato  yekeci  upaddavā  uppajjanti  sabbe  te
bālato   uppajjanti   no   paṇḍitato   yekeci   upasaggā  uppajjanti
sabbe   te   bālato   uppajjanti   no  paṇḍitato  iti  kho  bhikkhave
@Footnote: 1 Po. Ma. mutto.
Sappaṭibhayo   bālo   appaṭibhayo  paṇḍito  saupaddavo  bālo  anupaddavo
paṇḍito    saupasaggo   bālo   anupasaggo   paṇḍito   natthi   bhikkhave
paṇḍitato    bhayaṃ    natthi    paṇḍitato    upaddavo    natthi   paṇḍitato
upasaggo  .  tasmā  tiha  bhikkhave  evaṃ  sikkhitabbaṃ  yehi  tīhi  dhammehi
samannāgato   bālo   veditabbo   te   tayo   dhamme  abhinivajjetvā
yehi  tīhi  dhammehi  samannāgato  paṇḍito  veditabbo  te  tayo  dhamme
samādāya vattissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [441]   2   Kammalakkhaṇo  bhikkhave  bālo  kammalakkhaṇo  paṇḍito
apadāne  sobhati  1- paññā 2-. Tīhi bhikkhave dhammehi samannāgato bālo
veditabbo   katamehi   tīhi  kāyaduccaritena  vacīduccaritena  manoduccaritena
imehi   kho  bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato  bālo  veditabbo .
Tīhi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  paṇḍito  veditabbo  katamehi  tīhi
kāyasucaritena   vacīsucaritena   manosucaritena   imehi   kho  bhikkhave  tīhi
dhammehi   samannāgato   paṇḍito   veditabbo   .  tasmā  tiha  bhikkhave
evaṃ   sikkhitabbaṃ   yehi   tīhi  dhammehi  samannāgato  bālo  veditabbo
te   tayo   dhamme   abhinivajjetvā   yehi  tīhi  dhammehi  samannāgato
paṇḍito  veditabbo  te  tayo  dhamme   samādāya  vattissāmāti evañhi
vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [442]  3  Tīṇīmāni  bhikkhave  bālassa  bālalakkhaṇāni bālanimittāni
@Footnote: 1 Ma. apadānasobhanī. 2 Ma. Yu. paññāti.
Bālāpadānāni   katamāni   tīṇi   idha   bhikkhave   bālo   duccintitacintī
ca  hoti  dubbhāsitabhāsī  [1]- dukkatakammakārī [2]- no cetaṃ 3- bhikkhave
bālo   duccintitacintī   ca  abhavissa  dubbhāsitabhāsī  dukkatakammakārī  kena
naṃ   paṇḍitā   jāneyyuṃ  bālo  ayaṃ  bhavaṃ  asappurisoti  yasmā  ca  kho
bhikkhave   bālo   duccintitacintī  ca  hoti  dubbhāsitabhāsī  dukkatakammakārī
tasmā   naṃ   paṇḍitā   jānanti   bālo  ayaṃ  bhavaṃ  asappurisoti  imāni
kho bhikkhave tīṇi bālassa bālalakkhaṇāni bālanimittāni bālāpadānāni.
     {442.1}     Tīṇīmāni    bhikkhave    paṇḍitassa    paṇḍitalakkhaṇāni
paṇḍitanimittāni    paṇḍitāpadānāni    katamāni    tīṇi    idha    bhikkhave
paṇḍito    sucintitacintī   ca   hoti   subhāsitabhāsī   sukatakammakārī   no
cetaṃ   4-   bhikkhave   paṇḍito   sucintitacintī  ca  abhavissa  subhāsitabhāsī
sukatakammakārī    kena   naṃ   paṇḍitā   jāneyyuṃ   paṇḍito   ayaṃ   bhavaṃ
sappurisoti   yasmā   ca   kho  bhikkhave  paṇḍito  sucintitacintī  ca  hoti
subhāsitabhāsī   sukatakammakārī   tasmā   naṃ   paṇḍitā   jānanti   paṇḍito
ayaṃ  bhavaṃ  sappurisoti  imāni  kho  bhikkhave  tīṇi  paṇḍitassa paṇḍitalakkhaṇāni
paṇḍitanimittāni    paṇḍitāpadānāni   .   tasmā   tiha   bhikkhave   evaṃ
sikkhitabbaṃ   yehi   tīhi   dhammehi   samannāgato  bālo  veditabbo  te
tayo   dhamme  abhinivajjetvā  yehi  tīhi  dhammehi  samannāgato  paṇḍito
veditabbo   te   tayo   dhamme  samādāya  vattissāmāti  evañhi  vo
bhikkhave sikkhitabbanti.
@Footnote: 1-2 Po. Ma. ca. ito paraṃ īdisameva. 3-4 Ma. Yu. no cedaṃ.
     [443]  4  Tīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bālo veditabbo
katamehi   tīhi   accayaṃ   accayato  na  passati  accayaṃ  accayato  disvā
yathādhammaṃ  na  paṭikkaroti  parassa  kho  pana  accayaṃ  desentassa yathādhammaṃ
na   paṭiggaṇhāti   imehi   kho   bhikkhave   tīhi   dhammehi  samannāgato
bālo   veditabbo   .   tīhi   bhikkhave  dhammehi  samannāgato  paṇḍito
veditabbo   katamehi   tīhi   accayaṃ  accayato  passati  accayaṃ  accayato
disvā   yathādhammaṃ   paṭikkaroti   parassa   kho  pana  accayaṃ  desentassa
yathādhammaṃ    paṭiggaṇhāti    imehi    kho    bhikkhave    tīhi   dhammehi
samannāgato paṇḍito veditabboti.
     [444]  5  Tīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bālo veditabbo
katamehi    tīhi    ayoniso   pañhaṃ   kattā   hoti   ayoniso   pañhaṃ
vissajjetā    hoti   parassa   kho   pana   yoniso   pañhaṃ   vissajjitaṃ
parimaṇḍalehi   padabyañjanehi   siliṭṭhehi   upagatehi  nābbhānumoditā  1-
hoti  imehi  kho  bhikkhave  tīhi  dhammehi samannāgato bālo veditabbo.
Tīhi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   paṇḍito   veditabbo   katamehi
tīhi   yoniso   pañhaṃ   kattā  hoti  yoniso  pañhaṃ  vissajjetā  hoti
parassa   kho   pana  yoniso  pañhaṃ  vissajjitaṃ  parimaṇḍalehi  padabyañjanehi
siliṭṭhehi  upagatehi  abbhānumoditā  2-  hoti  imehi  kho  bhikkhave tīhi
dhammehi samannāgato paṇḍito veditabboti.
     [445]  6  Tīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bālo veditabbo
@Footnote: 1 Ma. Yu. nābbhanumoditā. 2 Ma. Yu. abbhanumoditā.
Katamehi   tīhi   akusalena   kāyakammena  akusalena  vacīkammena  akusalena
manokammena   imehi   kho   bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato  bālo
veditabbo   .  tīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  paṇḍito  veditabbo
katamehi   tīhi   kusalena   kāyakammena   kusalena   vacīkammena   kusalena
manokammena   imehi   kho  bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato  paṇḍito
veditabboti.
     [446]  7  Tīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bālo veditabbo
katamehi  tīhi  sāvajjena  kāyakammena  sāvajjena  vacīkammena  sāvajjena
manokammena   imehi   kho   bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato  bālo
veditabbo    .    tīhi    bhikkhave    dhammehi   samannāgato   paṇḍito
veditabbo     katamehi    tīhi    anavajjena   kāyakammena   anavajjena
vacīkammena    anavajjena    manokammena   imehi   kho   bhikkhave   tīhi
dhammehi samannāgato paṇḍito veditabboti.
     [447]  8  Tīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bālo veditabbo
katamehi   tīhi  sabyāpajjhena  1-  kāyakammena  sabyāpajjhena  vacīkammena
sabyāpajjhena    manokammena    imehi   kho   bhikkhave   tīhi   dhammehi
samannāgato   bālo  veditabbo  .  tīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato
paṇḍito    veditabbo    katamehi    tīhi    abyāpajjhena   kāyakammena
abyāpajjhena  vacīkammena  abyāpajjhena  manokammena  imehi  kho bhikkhave
tīhi  dhammehi  samannāgato  paṇḍito  veditabbo  .  tasmā  tiha  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. sabyābajjhena.
Evaṃ   sikkhitabbaṃ   yehi   tīhi  dhammehi  samannāgato  bālo  veditabbo
te   tayo   dhamme   abhinivajjetvā   yehi  tīhi  dhammehi  samannāgato
paṇḍito  veditabbo  te  tayo  dhamme  samādāya  vattissāmāti  evañhi
vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [448]  9  Tīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bālo  abyatto
asappuriso    khataṃ   upahataṃ   attānaṃ   pariharati   sāvajjo   ca   hoti
sānuvajjo   [1]-   viññūnaṃ   bahuñca   apuññaṃ   pasavati   katamehi   tīhi
kāyaduccaritena   vacīduccaritena  manoduccaritena  imehi  kho  bhikkhave  tīhi
dhammehi  samannāgato  bālo  abyatto  asappuriso  khataṃ  upahataṃ  attānaṃ
pariharati   sāvajjo   ca   hoti   sānuvajjo   viññūnaṃ   bahuñca   apuññaṃ
pasavati   .   tīhi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   paṇḍito  byatto
sappuriso   akkhataṃ   anupahataṃ   attānaṃ   pariharati   anavajjo   ca  hoti
ananuvajjo    [2]-   viññūnaṃ   bahuñca   puññaṃ   pasavati   katamehi   tīhi
kāyasucaritena   vacīsucaritena   manosucaritena   imehi   kho  bhikkhave  tīhi
dhammehi     samannāgato     paṇḍito    byatto    sappuriso    akkhataṃ
anupahataṃ   attānaṃ   pariharati   anavajjo   ca   hoti  ananuvajjo  viññūnaṃ
bahuñca puññaṃ pasavatīti.
     [449]  10  Tīhi  bhikkhave dhammehi samannāgato tayo male appahāya
yathābhataṃ   nikkhitto   evaṃ   niraye   katamehi   tīhi  dussīlo  ca  hoti
dussīlyamalañcassa   appahīnaṃ   hoti   issukī   ca   hoti   issāmalañcassa
@Footnote: 1-2 Po. Ma. ca. ito paraṃ īdisameva.
Appahīnaṃ   hoti   maccharī   ca   hoti   maccheramalañcassa   appahīnaṃ  hoti
imehi   kho   bhikkhave   tīhi   dhammehi  samannāgato  ime  tayo  male
appahāya   yathābhataṃ   nikkhitto  evaṃ  niraye  .  tīhi  bhikkhave  dhammehi
samannāgato  tayo  male  pahāya  yathābhataṃ  nikkhitto  evaṃ sagge katamehi
tīhi   sīlavā   ca   hoti   dussīlyamalañcassa   pahīnaṃ   hoti  anissukī  ca
hoti   issāmalañcassa   pahīnaṃ  hoti  amaccharī  ca  hoti  maccheramalañcassa
pahīnaṃ    hoti    imehi   kho   bhikkhave   tīhi   dhammehi   samannāgato
ime tayo male pahāya yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti.
                    Bālavaggo paṭhamo.
                        Tassuddānaṃ
         bhayalakkhaṇā 1- cintā ca    accayañca ayoniso
         akusalañca sāvajjaṃ           sabyāpajjhaṃ 2- khataṃ malanti.
                      ----------
                    Rathakāravaggo dutiyo
     [450]  11  Tīhi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato ñātako 3- bhikkhu
bahujanāhitāya   paṭipanno   hoti  bahujanāsukhāya  bahuno  janassa  anatthāya
ahitāya   dukkhāya   devamanussānaṃ  katamehi  tīhi  ananulomike  kāyakamme
samādapeti     ananulomike     vacīkamme    samādapeti    ananulomikesu
dhammesu   samādapeti   imehi   kho  bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato
ñātako  4-  bhikkhu  bahujanāhitāya  paṭipanno  hoti  bahujanāsukhāya  bahuno
@Footnote: 1 Ma. bhayaṃ lakkhaṇacintī ca. 2 Ma. sabyābajjhaṃ. 3-4  Ma. ñāto.
Janassa   anatthāya   ahitāya   dukkhāya   devamanussānaṃ  .  tīhi  bhikkhave
dhammehi   samannāgato   ñātako   bhikkhu   bahujanahitāya   paṭipanno  hoti
bahujanasukhāya   bahuno   janassa   atthāya   hitāya   sukhāya  devamanussānaṃ
katamehi   tīhi   anulomike  kāyakamme  samādapeti  anulomike  vacīkamme
samādapeti   anulomikesu   dhammesu   samādapeti   imehi   kho  bhikkhave
tīhi   dhammehi  samannāgato  ñātako  bhikkhu  bahujanahitāya  paṭipanno  hoti
bahujanasukhāya bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti.
     [451]  12  Tīṇīmāni  bhikkhave rañño khattiyassa muddhābhisittassa  1-
yāvajīvaṃ   saraṇīyāni   2-  bhavanti  katamāni  tīṇi  yasmiṃ  bhikkhave  padese
rājā  khattiyo  muddhābhisitto  jāto  hoti  idaṃ  bhikkhave  paṭhamaṃ  rañño
khattiyassa   muddhābhisittassa  yāvajīvaṃ  saraṇīyaṃ  3-  hoti  .  puna  ca  paraṃ
bhikkhave  yasmiṃ  padese   rājā  khattiyo  muddhābhisitto hoti idaṃ bhikkhave
dutiyaṃ   rañño   khattiyassa   muddhābhisittassa   yāvajīvaṃ   saraṇīyaṃ  hoti .
Puna  ca  paraṃ  bhikkhave  yasmiṃ  padese rājā khattiyo muddhābhisitto saṅgāmaṃ
abhivijinitvā   vijitasaṅgāmo  tameva  saṅgāmasīsaṃ  ajjhāvasati  idaṃ  bhikkhave
tatiyaṃ   rañño   khattiyassa   muddhābhisittassa   yāvajīvaṃ   saraṇīyaṃ  hoti .
Imāni   kho   bhikkhave   tīṇi  rañño  khattiyassa  muddhābhisittassa  yāvajīvaṃ
saraṇīyāni bhavanti.
     {451.1}   Evameva   kho   bhikkhave  tīṇimāni  bhikkhussa  yāvajīvaṃ
saraṇīyāni    bhavanti   katamāni   tīṇi   yasmiṃ   bhikkhave   padese   bhikkhu
kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni  vatthāni  acchādetvā  agārasmā
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. muddhāvasittassa. ito paraṃ īdisameva .  2-3 Ma. sāraṇīyāni
@sāraṇīyaṃ. ito paraṃ īdisameva.
Anagāriyaṃ   pabbajito   hoti   idaṃ   bhikkhave   paṭhamaṃ   bhikkhussa  yāvajīvaṃ
saraṇīyaṃ  hoti  .  puna  ca  paraṃ  bhikkhave  yasmiṃ  padese bhikkhu idaṃ dukkhanti
yathābhūtaṃ    pajānāti    ayaṃ   dukkhasamudayoti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ
dukkhanirodhoti    yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
yathābhūtaṃ   pajānāti   idaṃ   bhikkhave   dutiyaṃ   bhikkhussa   yāvajīvaṃ  saraṇīyaṃ
hoti   .  puna  ca  paraṃ  bhikkhave  yasmiṃ  padese  bhikkhu  āsavānaṃ  khayā
anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   upasampajja   viharati   idaṃ  bhikkhave  tatiyaṃ  bhikkhussa  yāvajīvaṃ
saraṇīyaṃ  hoti  .  imāni  kho  bhikkhave  tīṇi  bhikkhussa  yāvajīvaṃ  saraṇīyāni
bhavantīti.
     [452]  13  Tayome  bhikkhave  puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ
katame  tayo  nirāso  āsaṃso  vigatāso  .  katamo  ca bhikkhave puggalo
nirāso  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  nīce  kule  paccājāto hoti
caṇḍālakule  vā  veṇakule 1- vā nesādakule vā rathakārakule vā [2]-
pukkusakule  vā  daḷidde  appannapānabhojane  kasiravuttike  yattha  kasirena
ghāsacchādo   labbhati   so   ca  hoti  dubbaṇṇo  duddasiko  okoṭimako
bahvābādho  kāṇo  vā  kuṇī  vā  khañjo  vā  pakkhahato  vā  na lābhī
annassa      pānassa     vatthassa     yānassa     mālāgandhavilepanassa
seyyāvasathapadīpeyyassa  so  suṇāti   itthannāmo  kira  khattiyo khattiyehi
khattiyābhisekena   abhisittoti  tassa  na  evaṃ  hoti  kadāssu  3-  nāma
@Footnote: 1 Ma. venakule. 2 Po. kumbhakārakule vā. 3 Po. Ma. Yu. sabbattha kudāssu.
Maṃpi     khattiyā    khattiyābhisekena    abhisiñcissantīti    ayaṃ    vuccati
bhikkhave puggalo nirāso.
     {452.1}   Katamo   ca  bhikkhave  puggalo  āsaṃso  idha  bhikkhave
rañño  khattiyassa  muddhābhisittassa  jeṭṭho  putto  hoti  abhisekena  1-
anabhisitto    macalappatto   so   suṇāti   itthannāmo   kira   khattiyo
khattiyehi  khattiyābhisekena  abhisittoti  tassa  evaṃ  hoti  kadāssu  nāma
maṃpi   khattiyā   khattiyābhisekena   abhisiñcissantīti   ayaṃ  vuccati  bhikkhave
puggalo āsaṃso.
     {452.2}  Katamo  ca  bhikkhave puggalo vigatāso idha bhikkhave rājā
hoti   khattiyo   muddhābhisitto   so  suṇāti  itthannāmo  kira  khattiyo
khattiyehi   khattiyābhisekena   abhisittoti  tassa  na  evaṃ  hoti  kadāssu
nāma    maṃpi    khattiyā   khattiyābhisekena   abhisiñcissantīti   taṃ   kissa
hetu    yā    hissa    bhikkhave    pubbe   anabhisittassa   abhisekāsā
sāssa paṭippassaddhā ayaṃ vuccati bhikkhave puggalo vigatāso.
     {452.3}  Ime  kho  bhikkhave  tayo  puggalā  santo saṃvijjamānā
lokasmiṃ  .  evameva  kho  bhikkhave  tayo  puggalā  santo  saṃvijjamānā
bhikkhūsu  katame  tayo  nirāso  āsaṃso vigatāso katamo ca bhikkhave puggalo
nirāso   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  dussīlo  hoti  pāpadhammo
asuci    saṅkassarasamācāro   paṭicchannakammanto   assamaṇo   samaṇapaṭiñño
abrahmacārī   brahmacāripaṭiñño   antopūti   avassuto  kasambujāto  so
suṇāti   itthannāmo   kira  bhikkhu  āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhiseko.
Paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharatīti   tassa   na   evaṃ   hoti   kadāssu   nāma  ahampi  āsavānaṃ
khayā   anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  diṭṭheva  dhamme  sayaṃ  abhiññā
sacchikatvā   upasampajja   viharissāmīti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave  puggalo
nirāso.
     {452.4}  Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  āsaṃso idha bhikkhave bhikkhu
sīlavā   hoti   kalyāṇadhammo   so   suṇāti   itthannāmo   kira  bhikkhu
āsavānaṃ   khayā   anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ  diṭṭheva  dhamme
sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja   viharatīti   tassa   evaṃ  hoti
kadāssu    nāma    ahampi    āsavānaṃ   khayā   anāsavaṃ   cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharissāmīti ayaṃ vuccati bhikkhave puggalo āsaṃso.
     {452.5}  Katamo  ca  bhikkhave puggalo vigatāso idha bhikkhave  bhikkhu
arahaṃ  hoti  khīṇāsavo  so  suṇāti  itthannāmo  kira bhikkhu āsavānaṃ khayā
anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva    dhamme   sayaṃ  abhiññā
sacchikatvā   upasampajja   viharatīti  tassa  na  evaṃ  hoti  kadāssu  nāma
ahampi   āsavānaṃ   khayā   anāsavaṃ   cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  diṭṭheva
dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja  viharissāmīti  taṃ  kissa
hetu   yā   hissa   bhikkhave    pubbe   avimuttassa  vimuttāsā  sāssa
paṭippassaddhā   ayaṃ   vuccati  bhikkhave  puggalo  vigatāso  .  ime  kho
bhikkhave tayo puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsūti.
     [453]  14  Yopi  so bhikkhave rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā
sopi  nāma  1-  arājakaṃ  cakkaṃ  pavattetīti. Evaṃ vutte aññataro bhikkhu
bhagavantaṃ   etadavoca   ko   pana  bhante  rañño  cakkavattissa  dhammikassa
dhammarañño  rājāti   .  dhammo  bhikkhūti  bhagavā  avoca  idha bhikkhu rājā
cakkavattī   dhammiko   dhammarājā   dhammaṃyeva  nissāya  dhammaṃ  sakkaronto
dhammaṃ    garukaronto    dhammaṃ    apacāyamāno    dhammaddhajo   dhammaketu
dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ.
     {453.1}  Puna  ca  paraṃ  bhikkhu  rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā
dhammaṃyeva  nissāya  dhammaṃ  sakkaronto dhammaṃ garukaronto dhammaṃ apacāyamāno
dhammaddhajo   dhammaketu   dhammādhipateyyo  dhammikaṃ  rakkhāvaraṇaguttiṃ  saṃvidahati
khattiyesu   anuyantesu   balakāyasmiṃ   brāhmaṇagahapatikesu  negamajānapadesu
samaṇabrāhmaṇesu  migapakkhīsu  .  sa  kho  so bhikkhu rājā cakkavattī dhammiko
dhammarājā   dhammaṃyeva   nissāya   dhammaṃ  sakkaronto  dhammaṃ  garukaronto
dhammaṃ   apacāyamāno   dhammaddhajo   dhammaketu   dhammādhipateyyo   dhammikaṃ
rakkhāvaraṇaguttiṃ    saṃvidahitvā    antojanasmiṃ    dhammikaṃ    rakkhāvaraṇaguttiṃ
saṃvidahitvā    khattiyesu    anuyantesu    balakāyasmiṃ   brāhmaṇagahapatikesu
negamajānapadesu     samaṇabrāhmaṇesu    migapakkhīsu    dhammeneva    cakkaṃ
pavatteti  taṃ  hoti  cakkaṃ  appaṭivattiyaṃ  kenaci  manussabhūtena  paccatthikena
pāṇinā   .   evameva   kho   bhikkhu   tathāgato  arahaṃ  sammāsambuddho
dhammiko   dhammarājā   dhammaṃyeva   nissāya   dhammaṃ   sakkaronto   dhammaṃ
garukaronto      dhammaṃ      apacāyamāno     dhammaddhajo     dhammaketu
@Footnote: 1 Po. sopi na rājakaṃ. Ma. sopi  na arājakaṃ.
Dhammādhipateyyo     dhammikaṃ    rakkhāvaraṇaguttiṃ    saṃvidahati    kāyakammasmiṃ
evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbanti.
     {453.2}   Puna   ca  paraṃ  bhikkhu  tathāgato  arahaṃ  sammāsambuddho
dhammiko   dhammarājā   dhammaṃyeva   nissāya   dhammaṃ   sakkaronto   dhammaṃ
garukaronto   dhammaṃ  apacāyamāno  dhammaddhajo  dhammaketu  dhammādhipateyyo
dhammikaṃ    rakkhāvaraṇaguttiṃ    saṃvidahati    vacīkammasmiṃ    evarūpaṃ   vacīkammaṃ
sevitabbaṃ evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbanti.
     {453.3}   Puna   ca  paraṃ  bhikkhu  tathāgato  arahaṃ  sammāsambuddho
dhammiko   dhammarājā   dhammaṃyeva   nissāya   dhammaṃ   sakkaronto   dhammaṃ
garukaronto   dhammaṃ  apacāyamāno  dhammaddhajo  dhammaketu  dhammādhipateyyo
dhammikaṃ    rakkhāvaraṇaguttiṃ    saṃvidahati   manokammasmiṃ   evarūpaṃ   manokammaṃ
sevitabbaṃ   evarūpaṃ   manokammaṃ  na  sevitabbanti  .  sa  kho  so  bhikkhu
tathāgato    arahaṃ    sammāsambuddho    dhammiko   dhammarājā   dhammaṃyeva
nissāya   dhammaṃ   sakkaronto   dhammaṃ   garukaronto  dhammaṃ  apacāyamāno
dhammaddhajo     dhammaketu    dhammādhipateyyo    dhammikaṃ    rakkhāvaraṇaguttiṃ
saṃvidahitvā     kāyakammasmiṃ     dhammikaṃ     rakkhāvaraṇaguttiṃ    saṃvidahitvā
vacīkammasmiṃ     dhammikaṃ     rakkhāvaraṇaguttiṃ     saṃvidahitvā    manokammasmiṃ
dhammeneva   anuttaraṃ   dhammacakkaṃ  pavatteti  taṃ  hoti  cakkaṃ  appaṭivattiyaṃ
samaṇena   vā   brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā
vā kenaci vā lokasminti.
     [454]   15   Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  bārāṇasiyaṃ  viharati  isipatane
migadāye  .  tatra  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  bhikkhavoti. Bhadanteti
Te  bhikkhū  bhagavato  paccassosuṃ  .  bhagavā  etadavoca  bhūtapubbaṃ  bhikkhave
rājā  ahosi  pacetano  1- nāma athakho bhikkhave rājā pacetano rathakāraṃ
āmantesi  ito  me  samma  rathakāra  channaṃ  māsānaṃ  accayena saṅgāmo
bhavissati  sakkhasi  2-  me  samma  rathakāra  navaṃ  cakkayugaṃ  kātunti sakkomi
devāti   kho  bhikkhave  rathakāro  rañño  pacetanassa  paccassosi  athakho
bhikkhave rathakāro chahi māsehi chārattūnehi ekaṃ cakkaṃ niṭṭhāpesi.
     {454.1}  Athakho  bhikkhave  rājā  pacetano  rathakāraṃ  āmantesi
ito  me  samma  rathakāra  channaṃ  divasānaṃ  accayena   saṅgāmo  bhavissati
niṭṭhitaṃ  navaṃ  cakkayuganti  imehi  kho  deva  chahi māsehi chārattūnehi ekaṃ
cakkaṃ  niṭṭhitanti  sakkhasi  3-  pana  me  samma  rathakāra imehi chahi divasehi
dutiyaṃ  cakkaṃ  niṭṭhāpetunti  sakkomi  devāti  kho bhikkhave rathakāro rañño
pacetanassa   paccassosi   athakho  bhikkhave  rathakāro  chahi  divasehi  dutiyaṃ
cakkaṃ   niṭṭhāpetvā   navaṃ   cakkayugaṃ   ādāya  yena  rājā  pacetano
tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā   rājānaṃ   pacetanaṃ   etadavoca   idante
deva  navaṃ  cakkayugaṃ  niṭṭhitanti  .  yañca  te  idaṃ  samma  rathakāra  cakkaṃ
chahi   māsehi  niṭṭhitaṃ  chārattūnehi  yañca  te  idaṃ  cakkaṃ  chahi  divasehi
niṭṭhitaṃ   imesaṃ   kiṃ   nānākaraṇaṃ  nesaṃ  kiñci  nānākaraṇaṃ  passāmīti .
Atthesaṃ   deva   nānākaraṇaṃ   passatu   devo  nānākaraṇanti  .  athakho
bhikkhave   rathakāro   yaṃ   taṃ  cakkaṃ  chahi  divasehi  niṭṭhitaṃ  taṃ  pavattesi
taṃ   pavattitaṃ   samānaṃ   yāvatikā   abhisaṅkhārassa  gati  tāvatikaṃ  gantvā
@Footnote: 1 Ma. sabbattha sacetano nāma .  2-3 Po. Ma. sakkhissasi.
Ciṅgulāyitvā   bhūmiyaṃ   papati   yaṃ   pana  taṃ  cakkaṃ  chahi  māsehi  niṭṭhitaṃ
chārattūnehi    taṃ    pavattesi    taṃ    pavattitaṃ    samānaṃ    yāvatikā
abhisaṅkhārassa gati tāvatikaṃ gantvā akkhāhataṃ maññe aṭṭhāsi.
     {454.2}  Ko  nu  kho  samma  rathakāra  hetu  ko  paccayo yamidaṃ
cakkaṃ  chahi  divasehi  niṭṭhitaṃ  taṃ  pavattitaṃ  samānaṃ  yāvatikā  abhisaṅkhārassa
gati   tāvatikaṃ   gantvā   ciṅgulāyitvā   bhūmiyaṃ   papati  ko  pana  samma
rathakāra   hetu   ko   paccayo   yamidaṃ   cakkaṃ   chahi   māsehi  niṭṭhitaṃ
chārattūnehi     taṃ     pavattitaṃ    samānaṃ    yāvatikā    abhisaṅkhārassa
gati    tāvatikaṃ    gantvā   akkhāhataṃ   maññe   aṭṭhāsīti   .   yamidaṃ
deva    cakkaṃ    chahi    divasehi    niṭṭhitaṃ    tassa   nemipi   savaṅkā
sadosā    sakasāvā   ārāpi   savaṅkā   sadosā   sakasāvā   nābhipi
savaṅkā   sadosā   sakasāvā   taṃ   nemiyāpi   savaṅkattā   sadosattā
sakasāvattā     ārānaṃpi     savaṅkattā     sadosattā    sakasāvattā
nābhiyāpi      savaṅkattā      sadosattā     sakasāvattā     pavattitaṃ
samānaṃ   yāvatikā   abhisaṅkhārassa   gati  tāvatikaṃ  gantvā  ciṅgulāyitvā
bhūmiyaṃ   papati   .   yaṃ   pana  [1]-  deva  cakkaṃ  chahi  māsehi  niṭṭhitaṃ
chārattūnehi    tassa   nemipi   avaṅkā   adosā   akasāvā   ārāpi
avaṅkā    adosā   akasāvā   nābhipi   avaṅkā   adosā   akasāvā
taṃ    nemiyāpi    avaṅkattā    adosattā    akasāvattā    ārānaṃpi
avaṅkattā     adosattā     akasāvattā     nābhiyāpi     avaṅkattā
adosattā    akasāvattā   pavattitaṃ   samānaṃ   yāvatikā   abhisaṅkhārassa
gati   tāvatikaṃ   gantvā   akkhāhataṃ   maññe   aṭṭhāsīti  .  siyā  kho
pana    bhikkhave    tumhākaṃ   evamassa   añño   nūna   tena   samayena
@Footnote: 1 Ma. Yu. taṃ.
So   rathakāro   ahosīti  na  kho  panetaṃ  bhikkhave  evaṃ  daṭṭhabbaṃ  ahaṃ
tena  samayena  so  rathakāro  ahosiṃ  tadāhaṃ  bhikkhave kusalo dāruvaṅkānaṃ
dārudosānaṃ    dārukasāvānaṃ   etarahi   kho   panāhaṃ   bhikkhave   arahaṃ
sammāsambuddho    kusalo    kāyavaṅkānaṃ    kāyadosānaṃ    kāyakasāvānaṃ
kusalo    vacīvaṅkānaṃ    vacīdosānaṃ   vacīkasāvānaṃ   kusalo   manovaṅkānaṃ
manodosānaṃ    manokasāvānaṃ    .   yassa   kassaci   bhikkhave   bhikkhussa
vā   bhikkhuniyā   vā   kāyavaṅko   appahīno   kāyadoso  kāyakasāvo
vacīvaṅko    appahīno    vacīdoso   vacīkasāvo   manovaṅko   appahīno
manodoso    manokasāvo    evaṃ   papatitā   te   bhikkhave   imasmā
dhammavinayā   seyyathāpi   taṃ   cakkaṃ   chahi   divasehi   niṭṭhitaṃ  .  yassa
kassaci   bhikkhave   bhikkhussa   vā   bhikkhuniyā   vā   kāyavaṅko  pahīno
kāyadoso    kāyakasāvo    vacīvaṅko   pahīno   vacīdoso   vacīkasāvo
manovaṅko    pahīno    manodoso    manokasāvo    evaṃ    patiṭṭhitā
te   bhikkhave   imasmiṃ   dhammavinaye  seyyathāpi  taṃ  cakkaṃ  chahi  māsehi
niṭṭhitaṃ    chārattūnehi    .    tasmātiha    bhikkhave   evaṃ   sikkhitabbaṃ
kāyavaṅkaṃ    pajahissāma    kāyadosaṃ   kāyakasāvaṃ   vacīvaṅkaṃ   pajahissāma
vacīdosaṃ       vacīkasāvaṃ      manovaṅkaṃ      pajahissāma      manodosaṃ
manokasāvanti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [455]    16    Tīhi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu
apaṇṇakapaṭipadaṃ    1-    paṭipanno    hoti    yoni    cassa   āraddhā
hoti    āsavānaṃ    khayāya    katamehi    tīhi   idha   bhikkhave   bhikkhu
indriyesu       guttadvāro       hoti       bhojane      mattaññū
hoti     jāgariyaṃ     anuyutto     hoti    .     kathañca    bhikkhave
@Footnote: 1 Yu. apaṇṇakataṃ ....
Bhikkhu   indriyesu   guttadavāro   hoti   idha   bhikkhave  bhikkhu  cakkhunā
rūpaṃ     disvā     na     nimittaggāhī     hoti     nānubyañjanaggāhī
yatvādhikaraṇamenaṃ    cakkhundriyaṃ    asaṃvutaṃ    viharantaṃ    abhijjhādomanassā
pāpakā   akusalā   dhammā   anvāssaveyyuṃ   tassa   saṃvarāya  paṭipajjati
rakkhati    cakkhundriyaṃ   cakkhundriye   saṃvaraṃ   āpajjati   sotena   saddaṃ
sutvā  .pe.  ghānena  gandhaṃ  ghāyitvā  .pe.  jivhāya  rasaṃ  sāyitvā
.pe.   kāyena   phoṭṭhabbaṃ   phusitvā   .pe.   manasā  dhammaṃ  viññāya
na     nimittaggāhī     hoti     nānubyañjanaggāhī     yatvādhikaraṇamenaṃ
manindriyaṃ    asaṃvutaṃ    viharantaṃ    abhijjhādomanassā   pāpakā   akusalā
dhammā   anvāssaveyyuṃ   tassa   saṃvarāya   paṭipajjati   rakkhati  manindriyaṃ
manindriye   saṃvaraṃ   āpajjati   evaṃ   kho   bhikkhave  bhikkhu  indriyesu
guttadvāro hoti.
     {455.1}   Kathañca   bhikkhave  bhikkhu  bhojane  mattaññū  hoti  idha
bhikkhave  bhikkhu  paṭisaṅkhā  yoniso  āhāraṃ  āhāreti  neva  davāya  na
madāya   na   maṇḍanāya  na  vibhūsanāya  yāvadeva  amassa  kāyassa  ṭhitiyā
yāpanāya     vihiṃsuparatiyā     brahmacariyānuggahāya     iti    purāṇañca
vedanaṃ   paṭihaṅkhāmi   navañca   vedanaṃ   na   uppādessāmi  yātrā  ca
me  bhavissati  anavajjatā  ca  phāsuvihāro  cāti  evaṃ  kho bhikkhave bhikkhu
bhojane mattaññū hoti.
     {455.2}   Kathañca   bhikkhave   bhikkhu   jāgariyaṃ   anuyutto  hoti
idha    bhikkhave    bhikkhu    divasaṃ   caṅkamena    nisajjāya   āvaraṇiyehi
dhammehi    cittaṃ    parisodheti    rattiyā    paṭhamaṃ    yāmaṃ   caṅkamena
nisajjāya       āvaraṇiyehi       dhammehi      cittaṃ      parisodheti
Rattiyā    majjhimaṃ    yāmaṃ    dakkhiṇena   passena   sīhaseyyaṃ   kappeti
pādena    1-    pādaṃ   accādhāya   sato   sampajāno   uṭṭhānasaññaṃ
manasikaritvā   rattiyā   pacchimaṃ   yāmaṃ   paccuṭṭhāya  caṅkamena  nisajjāya
āvaraṇiyehi   dhammehi   cittaṃ   parisodheti   evaṃ   kho  bhikkhave  bhikkhu
jāgariyaṃ   anuyutto   hoti   .   imehi   kho   bhikkhave  tīhi  dhammehi
samannāgato     bhikkhu     apaṇṇakapaṭipadaṃ     paṭipanno    hoti    yoni
cassa āraddhā hoti āsavānaṃ khayāyāti.
     [456]    17    Tayome   bhikkhave   dhammā   attabyābādhāyapi
saṃvattanti       parabyābādhāyapi       saṃvattanti      ubhayabyābādhāyapi
saṃvattanti    katame    tayo    kāyaduccaritaṃ    vacīduccaritaṃ   manoduccaritaṃ
ime    kho    bhikkhave   tayo   dhammā   attabyābādhāyapi   saṃvattanti
parabyābādhāyapi     saṃvattanti     ubhayabyābādhāyapi     saṃvattanti   .
Tayome    bhikkhave   dhammā   neva   attabyābādhāyapi   saṃvattanti   na
parabyābādhāyapi     saṃvattanti     na     ubhayabyābādhāyapi    saṃvattanti
katame   tayo   kāyasucaritaṃ   vacīsucaritaṃ   manosucaritaṃ  ime  kho  bhikkhave
tayo   dhammā   neva   attabyābādhāyapi  saṃvattanti  na  parabyābādhāyapi
saṃvattanti na ubhayabyābādhāyapi saṃvattantīti.
     [457]  18  Sace  vo  bhikkhave  aññatitthiyā  paribbājakā  evaṃ
puccheyyuṃ    devalokūpapattiyā   āvuso   samaṇo   gotamo   brahmacariyaṃ
vussatīti  2-  nanu  tumhe  bhikkhave evaṃ puṭṭhā aṭṭiyeyyātha harāyeyyātha
jiguccheyyāthāti  .  evaṃ  bhante  .  iti  kira  tumhe  bhikkhave dibbena
āyunā    aṭṭiyatha    harāyatha   jigucchatha   dibbena   vaṇṇena   dibbena
@Footnote: 1 Ma. Yu. pāde pādaṃ. 2 Ma. vussathāti.
Sukhena   dibbena   yasena   dibbena   adhipateyyena   aṭṭiyatha   harāyatha
jigucchatha   .   pageva   kho   pana   bhikkhave   tumhehi   kāyaduccaritena
aṭṭiyitabbaṃ      harāyitabbaṃ      jigucchitabbaṃ     vacīduccaritena     ...
Manoduccaritena aṭṭiyitabbaṃ harāyitabbaṃ jigucchitabbanti.
     [458]  19  Tīhi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato pāpaṇiko abhabbo
anadhigataṃ  vā  bhogaṃ  adhigantuṃ  adhigataṃ  vā  bhogaṃ phātikātuṃ 1- katamehi tīhi
idha   bhikkhave   pāpaṇiko   pubbaṇhasamayaṃ  na  sakkaccaṃ  kammantaṃ  adhiṭṭhāti
majjhantikasamayaṃ    na    sakkaccaṃ   kammantaṃ   adhiṭṭhāti   sāyaṇhasamayaṃ   na
sakkaccaṃ   kammantaṃ   adhiṭṭhāti   imehi   kho   bhikkhave   tīhi   aṅgehi
samannāgato   pāpaṇiko   abhabbo   anadhigataṃ  vā  bhogaṃ  adhigantuṃ  adhigataṃ
vā  bhogaṃ  phātikātuṃ  .  evameva  kho  bhikkhave tīhi dhammehi samannāgato
bhikkhu   abhabbo  anadhigataṃ  vā  kusalaṃ  dhammaṃ  adhigantuṃ   adhigataṃ  vā  kusalaṃ
dhammaṃ   phātikātuṃ   katamehi   tīhi   idha   bhikkhave   bhikkhu   pubbaṇhasamayaṃ
na    sakkaccaṃ    samādhinimittaṃ   adhiṭṭhāti   majjhantikasamayaṃ   na   sakkaccaṃ
samādhinimittaṃ    adhiṭṭhāti    sāyaṇhasamayaṃ    na    sakkaccaṃ   samādhinimittaṃ
adhiṭṭhāti   imehi   kho   bhikkhave   tīhi   dhammehi   samannāgato  bhikkhu
abhabbo   anadhigataṃ   vā  kusalaṃ  dhammaṃ  adhigantuṃ  adhigataṃ  vā  kusalaṃ  dhammaṃ
phātikātuṃ   .    tīhi   bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  pāpaṇiko  bhabbo
anadhigataṃ  vā  bhogaṃ  adhigantuṃ  adhigataṃ  vā  bhogaṃ  phātikātuṃ  katamehi tīhi
@Footnote: 1 Po. Ma. phātiṃ kātuṃ. sabbattha īdisameva.
Idha   bhikkhave   pāpaṇiko   pubbaṇhasamayaṃ   sakkaccaṃ   kammantaṃ   adhiṭṭhāti
majjhantikasamayaṃ    sakkaccaṃ    kammantaṃ   adhiṭṭhāti   sāyaṇhasamayaṃ   sakkaccaṃ
kammantaṃ   adhiṭṭhāti   imehi   kho   bhikkhave  tīhi  aṅgehi  samannāgato
pāpaṇiko   bhabbo   anadhigataṃ   vā   bhogaṃ   adhigantuṃ  adhigataṃ  vā  bhogaṃ
phātikātuṃ   .  evameva  kho  bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu
bhabbo   anadhigataṃ   vā   kusalaṃ  dhammaṃ  adhigantuṃ  adhigataṃ  vā  kusalaṃ  dhammaṃ
phātikātuṃ   katamehi   tīhi   idha   bhikkhave   bhikkhu  pubbaṇhasamayaṃ  sakkaccaṃ
samādhinimittaṃ     adhiṭṭhāti     majjhantikasamayaṃ     sakkaccaṃ    samādhinimittaṃ
adhiṭṭhāti    sāyaṇhasamayaṃ    sakkaccaṃ    samādhinimittaṃ   adhiṭṭhāti   imehi
kho   bhikkhave   tīhi   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  bhabbo  anadhigataṃ  vā
kusalaṃ dhammaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā kusalaṃ dhammaṃ phātikātunti.
     [459]  20  Tīhi  bhikkhave aṅgehi samannāgato pāpaṇiko nacirasseva
mahantattaṃ  1-  vepullattaṃ  pāpuṇāti  bhogesu  katamehi  tīhi  idha bhikkhave
pāpaṇiko   cakkhumā  ca  hoti  vidhūro  ca  nissayasampanno  ca  .  kathañca
bhikkhave   pāpaṇiko   cakkhumā   hoti   idha   bhikkhave   pāpaṇiko  paṇiyaṃ
jānāti  idaṃ  paṇiyaṃ  evaṃ  kītaṃ  evaṃ  vikkayamānaṃ  ettakaṃ  mūlaṃ  bhavissati
ettako   udayoti   evaṃ   kho  bhikkhave  pāpaṇiko  cakkhumā  hoti .
Kathañca   bhikkhave   pāpaṇiko   vidhūro   hoti   idha   bhikkhave  pāpaṇiko
kusalo   hoti  paṇiyaṃ  ketuñca  vikketuñca  evaṃ  kho  bhikkhave  pāpaṇiko
vidhūro   hoti  .  kathañca  bhikkhave  pāpaṇiko  nissayasampanno  hoti  idha
@Footnote: 1 Po. mahattaṃ vā vepullaṃ vā Ma. mahattaṃ vepullattaṃ Yu. mahantattaṃ vā vepullattaṃ
@vā. ito paraṃ īdisameva.
Bhikkhave   pāpaṇiko   1-   ye   te   gahapatī   vā  gahapatiputtā  vā
aḍḍhā   mahaddhanā   mahābhogā   te  naṃ  evaṃ  jānanti  ayaṃ  kho  bhavaṃ
pāpaṇiko   cakkhumā   ca   vidhūro   ca   paṭibalo   puttadārañca  posetuṃ
amhākañca  kālena  kālaṃ  anuppadātunti  te  naṃ  bhogehi  nipatanti  2-
ito   samma   pāpaṇika   bhoge   haritvā   3-   puttadārañca  posehi
amhākañca   kālena   kālaṃ  anuppadehīti  evaṃ  kho  bhikkhave  pāpaṇiko
nissayasampanno  hoti  .  imehi  kho  bhikkhave  tīhi  aṅgehi samannāgato
pāpaṇiko nacirasseva mahantattaṃ vepullattaṃ pāpuṇāti bhogesu.
     {459.1}  Evameva  kho  bhikkhave  tīhi  dhammehi samannāgato bhikkhu
nacirasseva    mahantattaṃ    vepullattaṃ    pāpuṇāti    kusalesu   dhammesu
katamehi   tīhi   idha   bhikkhave   bhikkhu   cakkhumā   ca  hoti  vidhūro  ca
nissayasampanno     ca     .    kathañca    bhikkhave    bhikkhu    cakkhumā
hoti   idha   bhikkhave   bhikkhu   idaṃ   dukkhanti  yathābhūtaṃ  pajānāti  ...
Ayaṃ       dukkhanirodhagāminī      paṭipadāti      yathābhūtaṃ      pajānāti
evaṃ   kho   bhikkhave   bhikkhu   cakkhumā   hoti   .   kathañca   bhikkhave
bhikkhu     vidhūro     hoti    idha    bhikkhave    bhikkhu    āraddhaviriyo
viharati     akusalānaṃ     dhammānaṃ     pahānāya     kusalānaṃ    dhammānaṃ
upasampadāya        thāmavā        daḷhaparakkamo        anikkhittadhuro
kusalesu   dhammesu   evaṃ   kho   bhikkhave   bhikkhu   vidhūro   hoti  .
Kathañca    bhikkhave    bhikkhu    nissayasampanno    hoti    idha   bhikkhave
bhikkhu   ye   te   bhikkhū   bahussutā   āgatāgamā  dhammadharā  vinayadharā
mātikādharā    so    te   kālena   kālaṃ   upasaṅkamitvā   paripucchati
@Footnote: 1 Po. Ma. pāpaṇikaṃ .  2 Po. vikkīṇanti Yu. nimantanti .  3 Ma. Yu. karitvā.
Paripañhati    idaṃ   bhante   kathaṃ   imassa   ko   atthoti   tassa   te
āyasmanto        avivaṭañceva        vivaranti        anuttānīkatañca
uttānīkaronti     anekavihitesu     ca     kaṅkhāṭhāniyesu     dhammesu
kaṅkhaṃ    paṭivinodenti    evaṃ   kho   bhikkhave   bhikkhu   nissayasampanno
hoti   .   imehi   kho   bhikkhave   tīhi   dhammehi  samannāgato  bhikkhu
nacirasseva      mahantattaṃ      vepullattaṃ      pāpuṇāti      kusalesu
dhammesūti.
                    Rathakāravaggo dutiyo.
                        Tassuddānaṃ
         ñātako saraṇīyo bhikkhu        cakkavattī pacetano
         apaṇṇakattā devo ca        dve pāpaṇikena cāti.
                   ----------------
                    Puggalavaggo  tatiyo
     [460]   21   Ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati  jetavane
anāthapiṇḍikassa  ārāme  .  athakho  āyasmā ca saviṭṭho 1- āyasmā ca
mahākoṭṭhito    yenāyasmā   sārīputto   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā
āyasmatā     sārīputtena     saddhiṃ    sammodiṃsu    sammodanīyaṃ    kathaṃ
sārāṇīyaṃ   vītisāretvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu   ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho
āyasmantaṃ  saviṭṭhaṃ  2-  āyasmā  sārīputto  etadavoca tayome āvuso
saviṭṭha   puggalā   santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ  katame  tayo  kāyasakkhi
diṭṭhippatto   3-   saddhāvimutto   ime   kho  āvuso  tayo  puggalā
@Footnote: 1-2 Ma. samiddho-samiddhaṃ. itoparaṃ īdisameva .  3 diṭṭhappatto itipi.
Santo    saṃvijjamānā    lokasmiṃ   imesaṃ   āvuso   tiṇṇaṃ   puggalānaṃ
katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca paṇītataro cāti.
     {460.1}  Tayome  āvuso  sārīputta  puggalā santo saṃvijjamānā
lokasmiṃ   katame   tayo   kāyasakkhi   diṭṭhippatto   saddhāvimutto  ime
kho   āvuso   tayo   puggalā   santo   saṃvijjamānā  lokasmiṃ  imesaṃ
āvuso   tiṇṇaṃ   puggalānaṃ   yvāyaṃ   puggalo   saddhāvimutto  ayaṃ  me
puggalo   khamati   imesaṃ   tiṇṇaṃ   puggalānaṃ  abhikkantataro  ca  paṇītataro
ca taṃ kissa hetu imassāvuso puggalassa saddhindriyaṃ adhimattanti.
     {460.2}   Athakho  āyasmā  sārīputto  āyasmantaṃ  mahākoṭṭhitaṃ
etadavoca   tayome   āvuso   koṭṭhita   puggalā  santo  saṃvijjamānā
lokasmiṃ   katame  tayo  kāyasakkhi  diṭṭhippatto  saddhāvimutto  ime  kho
āvuso   tayo   puggalā  santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ  imesaṃ  āvuso
tiṇṇaṃ    puggalānaṃ   katamo   te   puggalo   khamati   abhikkantataro   ca
paṇītataro   cāti   .   tayome   āvuso   sārīputta   puggalā  santo
saṃvijjamānā  lokasmiṃ  katame  tayo  kāyasakkhi  diṭṭhippatto  saddhāvimutto
ime  kho  āvuso  tayo  puggalā  santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ  imesaṃ
āvuso   tiṇṇaṃ  puggalānaṃ  yvāyaṃ  puggalo  kāyasakkhi  ayaṃ  me  puggalo
khamati  imesaṃ  tiṇṇaṃ  puggalānaṃ  abhikkantataro  ca  paṇītataro  ca  taṃ  kissa
hetu   imassāvuso   puggalassa   samādhindriyaṃ   adhimattanti   .   athakho
āyasmā   mahākoṭṭhito   āyasmantaṃ   sārīputtaṃ   etadavoca   tayome
āvuso   sārīputta  puggalā  santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ  katame  tayo
Kāyasakkhi    diṭṭhippatto   saddhāvimutto   ime   kho   āvuso   tayo
puggalā    santo    saṃvijjamānā    lokasmiṃ   imesaṃ   āvuso   tiṇṇaṃ
puggalānaṃ   katamo   te   puggalo   khamati   abhikkantataro  ca  paṇītataro
cāti   .   tayome   āvuso   koṭṭhita   puggalā  santo  saṃvijjamānā
lokasmiṃ    katame    tayo    kāyasakkhi    diṭṭhippatto    saddhāvimutto
ime   kho   āvuso   tayo   puggalā   santo   saṃvijjamānā  lokasmiṃ
imesaṃ    āvuso    tiṇṇaṃ   puggalānaṃ   yvāyaṃ   puggalo   diṭṭhippatto
ayaṃ   me   puggalo   khamati   imesaṃ   tiṇṇaṃ   puggalānaṃ   abhikkantataro
ca    paṇītataro    ca    taṃ    kissa    hetu   imassāvuso   puggalassa
paññindriyaṃ adhimattanti.
     {460.3}    Athakho    āyasmā    sārīputto   āyasmantaṃ   ca
saviṭṭhaṃ   āyasmantaṃ   ca  mahākoṭṭhitaṃ  etadavoca  byākataṃ  kho  āvuso
amhehi   sabbeheva   yathāsakaṃ   paṭibhāṇaṃ   āyāmāvuso   yena  bhagavā
tenupasaṅkamissāma    upasaṅkamitvā   bhagavato   etamatthaṃ   ārocessāma
yathā  no  bhagavā  byākarissati tathā naṃ dhāressāmāti 1-. Evamāvusoti
kho   āyasmā   ca   saviṭṭho   āyasmā  ca  mahākoṭṭhito  āyasmato
sārīputtassa  paccassosuṃ  .  athakho  āyasmā  ca  sārīputto āyasmā ca
saviṭṭho   āyasmā   ca   mahākoṭṭhito   yena   bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu   ekamantaṃ
nisinno   kho   āyasmā   sārīputto  yāvatako  ahosi  āyasmatā  ca
saviṭṭhena   āyasmatā   ca   mahākoṭṭhitena   saddhiṃ   kathāsallāpo   taṃ
@Footnote: 1 Po. jānissāmāti.
Sabbaṃ bhagavato ārocesi.
     {460.4}   Nakhvettha   sārīputta  sukaraṃ  ekaṃsena  byākātuṃ  ayaṃ
imesaṃ   tiṇṇaṃ   puggalānaṃ   abhikkantataro   ca   paṇītataro   cāti  ṭhānaṃ
hetaṃ    sārīputta    vijjati   yvāyaṃ   puggalo   saddhāvimutto   svāyaṃ
arahattāya   paṭipanno   yvāyaṃ   puggalo   kāyasakkhi  svāyaṃ  sakadāgāmī
vā   anāgāmī  vā  yocāyaṃ  puggalo  diṭṭhippatto  sopassa  sakadāgāmī
vā  anāgāmī  vā  .  nakhvettha  sārīputta  sukaraṃ ekaṃsena byākātuṃ ayaṃ
imesaṃ   tiṇṇaṃ  puggalānaṃ  abhikkantataro  ca  paṇītataro  cāti  ṭhānaṃ  hetaṃ
sārīputta    vijjati   yvāyaṃ   puggalo   kāyasakkhi   svāyaṃ   arahattāya
paṭipanno   yvāyaṃ   puggalo   saddhāvimutto   svāyaṃ   sakadāgāmī   vā
anāgāmī   vā   yocāyaṃ   puggalo   diṭṭhippatto   sopassa  sakadāgāmī
vā   anāgāmī  vā  .  nakhvettha  sārīputta  sukaraṃ  ekaṃsena  byākātuṃ
ayaṃ   imesaṃ   tiṇṇaṃ   puggalānaṃ   abhikkantataro   ca   paṇītataro   cāti
ṭhānaṃ   hetaṃ   sārīputta   vijjati   yvāyaṃ  puggalo  diṭṭhippatto  svāyaṃ
arahattāya   paṭipanno  yvāyaṃ  puggalo  saddhāvimutto  svāyaṃ  sakadāgāmī
vā   anāgāmī   vā   yocāyaṃ  puggalo  kāyasakkhi  sopassa  sakadāgāmī
vā   anāgāmī  vā  .  nakhvettha  sārīputta  sukaraṃ  ekaṃsena  byākātuṃ
ayaṃ imesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ abhikkantataro ca paṇītataro cāti.
     [461]  22  Tayome  bhikkhave  gilānā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ
katame  tayo  idha  bhikkhave  ekacco  gilāno  labhanto  vā  sappāyāni
bhojanāni  alabhanto  vā  sappāyāni  bhojanāni  labhanto  vā  sappāyāni
Bhesajjāni    alabhanto   vā   sappāyāni   bhesajjāni   labhanto   vā
paṭirūpaṃ   upaṭṭhākaṃ   alabhanto   vā   paṭirūpaṃ   upaṭṭhākaṃ  neva  vuṭṭhāti
tamhā   ābādhā   idha   pana   bhikkhave   ekacco   gilāno  labhanto
vā  sappāyāni  bhojanāni  alabhanto  vā  sappāyāni  bhojanāni  labhanto
vā   sappāyāni   bhesajjāni   alabhanto   vā   sappāyāni  bhesajjāni
labhanto   vā   paṭirūpaṃ   upaṭṭhākaṃ   alabhanto   vā   paṭirūpaṃ  upaṭṭhākaṃ
vuṭṭhāti   tamhā   ābādhā   idha   pana   bhikkhave   ekacco  gilāno
labhanto   sappāyāni   bhojanāni   no   alabhanto   labhanto  sappāyāni
bhesajjāni   no   alabhanto   labhanto  paṭirūpaṃ  upaṭṭhākaṃ  no  alabhanto
vuṭṭhāti   tamhā   ābādhā   tatra   bhikkhave  yvāyaṃ  gilāno  labhanto
sappāyāni   bhojanāni   no   alabhanto  labhanto  sappāyāni  bhesajjāni
no   alabhanto   labhanto   paṭirūpaṃ   upaṭṭhākaṃ   no  alabhanto  vuṭṭhāti
tamhā   ābādhā   imaṃ   kho   bhikkhave   gilānaṃ   paṭicca   gilānabhattaṃ
anuññātaṃ     gilānabhesajjaṃ    anuññātaṃ    gilānupaṭṭhāko    anuññāto
imañca   pana   bhikkhave   gilānaṃ  paṭicca  aññepi  gilānā  upaṭṭhātabbā
ime kho bhikkhave tayo gilānā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
     {461.1}   Evameva  kho  bhikkhave  tayome  gilānūpamā  puggalā
santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ  katame  tayo  idha bhikkhave ekacco puggalo
labhanto  vā  tathāgataṃ  dassanāya  alabhanto  vā tathāgataṃ dassanāya labhanto
vā  tathāgatappaveditaṃ  dhammavinayaṃ  savanāya  alabhanto  vā  tathāgatappaveditaṃ
Dhammavinayaṃ    savanāya    neva    okkamati   niyāmaṃ   kusalesu   dhammesu
sammattaṃ   idha   pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  labhanto  vā  tathāgataṃ
dassanāya    alabhanto    vā    tathāgataṃ    dassanāya    labhanto   vā
tathāgatappaveditaṃ   dhammavinayaṃ   savanāya   alabhanto   vā  tathāgatappaveditaṃ
dhammavinayaṃ    savanāya   okkamati   niyāmaṃ   kusalesu   dhammesu   sammattaṃ
idha   pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  labhanto  tathāgataṃ  dassanāya  no
alabhanto    labhanto    tathāgatappaveditaṃ    dhammavinayaṃ    savanāya    no
alabhanto    okkamati    niyāmaṃ    kusalesu   dhammesu   sammattaṃ   tatra
bhikkhave   yvāyaṃ   puggalo   labhanto  tathāgataṃ  dassanāya  no  alabhanto
labhanto   tathāgatappaveditaṃ   dhammavinayaṃ  savanāya  no  alabhanto  okkamati
niyāmaṃ   kusalesu   dhammesu   sammattaṃ  imaṃ  kho  bhikkhave  puggalaṃ  paṭicca
dhammadesanā    anuññātā    imañca    pana   bhikkhave   puggalaṃ   paṭicca
aññesaṃpi   dhammo   desetabbo   ime  kho  bhikkhave  tayo  gilānūpamā
puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti.
     [462]  23  Tayome  bhikkhave  puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ
katame   tayo  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  sabyāpajjhaṃ  kāyasaṅkhāraṃ
abhisaṅkharoti     sabyāpajjhaṃ     vacīsaṅkhāraṃ    abhisaṅkharoti    sabyāpajjhaṃ
manosaṅkhāraṃ   abhisaṅkharoti   so   sabyāpajjhaṃ  kāyasaṅkhāraṃ  abhisaṅkharitvā
sabyāpajjhaṃ     vacīsaṅkhāraṃ    abhisaṅkharitvā    sabyāpajjhaṃ    manosaṅkhāraṃ
abhisaṅkharitvā    sabyāpajjhaṃ    lokaṃ    upapajjati    tamenaṃ   sabyāpajjhaṃ
Lokaṃ   upapannaṃ   samānaṃ  sabyāpajjhā  phassā  phusanti  so  sabyāpajjhehi
phassehi   phuṭṭho   samāno   sabyāpajjhaṃ   vedanaṃ   vediyati  ekantadukkhaṃ
seyyathāpi sattā nerayikā
     {462.1}   idha   pana   bhikkhave   ekacco  puggalo  abyāpajjhaṃ
kāyasaṅkhāraṃ     abhisaṅkharoti    abyāpajjhaṃ    vacīsaṅkhāraṃ    abhisaṅkharoti
abyāpajjhaṃ      manosaṅkhāraṃ      abhisaṅkharoti      so     abyāpajjhaṃ
kāyasaṅkhāraṃ    abhisaṅkharitvā    abyāpajjhaṃ    vacīsaṅkhāraṃ   abhisaṅkharitvā
abyāpajjhaṃ   manosaṅkhāraṃ   abhisaṅkharitvā   abyāpajjhaṃ   lokaṃ   upapajjati
tamenaṃ    abyāpajjhaṃ    lokaṃ   upapannaṃ   samānaṃ   abyāpajjhā   phassā
phusanti    so   abyāpajjhehi   phassehi   phuṭṭho   samāno   abyāpajjhaṃ
vedanaṃ vediyati ekantasukhaṃ seyyathāpi devā subhakiṇhā
     {462.2}   idha   pana  bhikkhave  ekacco  puggalo  sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi       kāyasaṅkhāraṃ       abhisaṅkharoti       sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi        vacīsaṅkhāraṃ       abhisaṅkharoti       sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi     manosaṅkhāraṃ     abhisaṅkharoti     so    sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi       kāyasaṅkhāraṃ       abhisaṅkharitvā      sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi       vacīsaṅkhāraṃ       abhisaṅkharitvā       sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi       manosaṅkhāraṃ       abhisaṅkharitvā      sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi      lokaṃ      upapajjati      tamenaṃ      sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi       lokaṃ      upapannaṃ      samānaṃ      sabyāpajjhāpi
abyāpajjhāpi    phassā   phusanti   so   sabyāpajjhehipi   abyāpajjhehipi
phassehi    phuṭṭho    samāno    sabyāpajjhampi    abyāpajjhampi   vedanaṃ
vediyati   vokiṇṇasukhadukkhaṃ   seyyathāpi   manussā   ekacce   ca  devā
ekacce   ca   vinipātikā   ime  kho  bhikkhave  tayo  puggalā  santo
saṃvijjamānā lokasminti.
     [463]  24  Tayome  bhikkhave  puggalā  puggalassa bahukārā katame
tayo   yaṃ   bhikkhave  puggalaṃ  āgamma  puggalo  buddhaṃ  saraṇaṃ  gato  hoti
dhammaṃ   saraṇaṃ   gato   hoti    saṅghaṃ   saraṇaṃ  gato  hoti  ayaṃ  bhikkhave
puggalo   imassa  puggalassa  bahukāro  puna  ca  paraṃ  bhikkhave  yaṃ  puggalaṃ
āgamma   puggalo   idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ  pajānāti  ayaṃ  dukkhasamudayoti
yathābhūtaṃ    pajānāti    ayaṃ   dukkhanirodhoti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ
dukkhanirodhagāminī    paṭipadāti    yathābhūtaṃ    pajānāti    ayaṃ    bhikkhave
puggalo   imassa  puggalassa  bahukāro  puna  ca  paraṃ  bhikkhave  yaṃ  puggalaṃ
āgamma   puggalo   āsavānaṃ   khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ
diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja  viharati  ayaṃ
bhikkhave  puggalo  imassa  puggalassa  bahukāro  ime  kho  bhikkhave  tayo
puggalā  puggalassa  bahukārā  .  imehi  ca  pana  bhikkhave  tīhi puggalehi
imassa  puggalassa  natthañño  puggalo  bahukārataroti  vadāmi  .  imesañca
pana   bhikkhave   tiṇṇaṃ   puggalānaṃ   iminā   puggalena   na   suppaṭikāraṃ
vadāmīti   1-    yadidaṃ  abhivādanapaccuṭṭhānaañjalikammasāmīcikammacīvarapiṇḍapāta
senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānuppadānenāti.
     [464]  25  Tayome  bhikkhave  puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ
katame    tayo    arukūpamacitto    puggalo    vijjūpamacitto    puggalo
vajirūpamacitto   puggalo   .  katamo  ca  bhikkhave  arukūpamacitto  puggalo
idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  kodhano  hoti  upāyāsabahulo  appampi
@Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo natthi.
Vutto  samāno  abhisajjati  kuppati  byāpajjati  patitthīyati  kopañca dosañca
appaccayañca  pātukaroti  seyyathāpi  1-  bhikkhave  duṭṭhāruko kaṭṭhena vā
kaṭhalāya   vā  ghaṭṭito  bhiyyoso  mattāya  āsavaṃ  deti  evameva  kho
bhikkhave   idhekacco   puggalo   kodhano  hoti  upāyāsabahulo  appampi
vutto   samāno   abhisajjati   kuppati   byāpajjati   patitthīyati   kopañca
dosañca   appaccayañca   pātukaroti   ayaṃ  vuccati  bhikkhave  arukūpamacitto
puggalo.
     {464.1}  Katamo  ca  bhikkhave  vijjūpamacitto  puggalo idha bhikkhave
ekacco   puggalo  idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ  pajānāti  ayaṃ  dukkhasamudayoti
yathābhūtaṃ    pajānāti    ayaṃ   dukkhanirodhoti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ
dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānāti   seyyathāpi   bhikkhave
cakkhumā   puriso   rattandhakāratimisāya   vijjantarikāya   rūpāni  passeyya
evameva   kho   bhikkhave   idhekacco   puggalo  idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ
pajānāta   ...   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānāti
ayaṃ vuccati bhikkhave vijjūpamacitto puggalo.
     {464.2}  Katamo  ca  bhikkhave  vajirūpamacitto  puggalo idha bhikkhave
ekacco   puggalo   āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ
diṭṭheva  dhamme  sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā  upasampajja  viharati  seyyathāpi
bhikkhave  vajirassa  natthi  kiñci  abhejjaṃ maṇi vā pāsāṇo vā evameva kho
bhikkhave idhekacco puggalo āsavānaṃ khayā ... Upasampajja viharati ayaṃ vuccati
bhikkhave  vajirūpamacitto  puggalo  .  ime kho bhikkhave tayo puggalā santo
@Footnote: 1 Yu. seyyathāpi nāma.
Saṃvijjamānā lokasminti.
     [465]  26  Tayome  bhikkhave  puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ
katame  tayo  atthi  bhikkhave  puggalo  1-  na  sevitabbo na bhajitabbo na
payirupāsitabbo    atthi    bhikkhave    puggalo    sevitabbo   bhajitabbo
payirupāsitabbo   atthi  bhikkhave  puggalo  sakkatvā  garukatvā  sevitabbo
bhajitabbo payirupāsitabbo.
     {465.1}  Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  na sevitabbo na bhajitabbo
na  payirupāsitabbo  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  hīno  hoti  sīlena
samādhinā   paññāya   evarūpo   bhikkhave   puggalo   na  sevitabbo  na
bhajitabbo na payirupāsitabbo aññatra anudayā aññatra anukampā.
     {465.2}   Katamo   ca   bhikkhave  puggalo  sevitabbo  bhajitabbo
payirupāsitabbo   idha   bhikkhave  ekacco  puggalo  sadiso  hoti  sīlena
samādhinā   paññāya   evarūpo   bhikkhave  puggalo  sevitabbo  bhajitabbo
payirupāsitabbo   taṃ   kissa   hetu   sīlasāmaññagatānaṃ   sataṃ  sīlakathā  ca
no  bhavissati  sā  ca  no  pavattanī  bhavissati   sā  ca no phāsu bhavissati
samādhisāmaññagatānaṃ   sataṃ   samādhikathā   ca   no  bhavissati  sā  ca  no
pavattanī   bhavissati   sā   ca   no   phāsu  bhavissati  paññāsāmaññagatānaṃ
sataṃ  paññākathā  ca  no  bhavissati  sā  ca  no  pavattanī  bhavissati sā ca
no   phāsu   bhavissatīti  tasmā  evarūpo  puggalo  sevitabbo  bhajitabbo
payirupāsitabbo .
     {465.3}     Katamo     ca    bhikkhave    puggalo    sakkatvā
garukatvā      sevitabbo      bhajitabbo      payirupāsitabbo      idha
@Footnote: 1 Ma. sabbattha kattāpadañca kiriyāpadañca bahuvacanatthe vattanti.
Bhikkhave   ekacco   puggalo   adhiko  hoti  sīlena  samādhinā  paññāya
evarūpo    bhikkhave    puggalo    sakkatvā    garukatvā    sevitabbo
bhajitabbo   payirupāsitabbo  taṃ  kissa  hetu  iti  aparipūraṃ  vā  sīlakkhandhaṃ
paripūressāmi  paripūraṃ  vā  sīlakkhandhaṃ  tattha  tattha  paññāya anuggahessāmi
aparipūraṃ   vā   samādhikkhandhaṃ   paripūressāmi   paripūraṃ   vā  samādhikkhandhaṃ
tattha    tattha   paññāya   anuggahessāmi   aparipūraṃ   vā   paññākkhandhaṃ
paripūressāmi    paripūraṃ    vā    paññākkhandhaṃ   tattha   tattha   paññāya
anuggahessāmīti    tasmā    evarūpo   puggalo   sakkatvā   garukatvā
sevitabbo   bhajitabbo   payirupāsitabbo   .   ime  kho  bhikkhave  tayo
puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti.
                Nihīyati puriso nihīnasevī
                na ca hāyetha kadāci tulyasevī
                seṭṭhamupanamaṃ udeti khippaṃ
                tasmā attano uttariṃ bhajethāti.
     [466]   27   Tayome   bhikkhave   puggalā  santo  saṃvijjamānā
lokasmiṃ   katame   tayo   atthi   bhikkhave   puggalo   jigucchitabbo   na
sevitabbo    na    bhajitabbo    na    payirupāsitabbo   atthi   bhikkhave
puggalo    ajjhupekkhitabbo    na    sevitabbo    na    bhajitabbo   na
payirupāsitabbo    atthi    bhikkhave    puggalo    sevitabbo   bhajitabbo
payirupāsitabbo.
     {466.1}    Katamo    ca    bhikkhave    puggalo    jigucchitabbo
na      sevitabbo      na      bhajitabbo      na     payirupāsitabbo
Idha    bhikkhave    ekacco    puggalo    dussīlo   hoti   pāpadhammo
asuci       saṅkassarasamācāro       paṭicchannakammanto       assamaṇo
samaṇapaṭiñño       abrahmacārī       brahmacāripaṭiñño       antopūti
avassuto    kasambujāto    evarūpo   bhikkhave   puggalo   jigucchitabbo
na   sevitabbo   na   bhajitabbo   na   payirupāsitabbo   taṃ  kissa  hetu
kiñcāpi   bhikkhave   evarūpassa   puggalassa   na   diṭṭhānugatiṃ   āpajjati
athakho   naṃ   pāpako   kittisaddo  abbhuggacchati  pāpamitto  purisapuggalo
pāpasahāyo    pāpasampavaṅkoti    seyyathāpi   bhikkhave   ahi   gūthagato
kiñcāpi  na  ḍaṃsati  1-  athakho  naṃ  makkheti evameva kho bhikkhave kiñcāpi
evarūpassa   puggalassa   na   diṭṭhānugatiṃ   āpajjati  athakho  naṃ  pāpako
kittisaddo     abbhuggacchati    pāpamitto    purisapuggalo    pāpasahāyo
pāpasampavaṅkoti   tasmā  evarūpo  puggalo  jigucchitabbo  na  sevitabbo
na bhajitabbo na payirupāsitabbo.
     {466.2}   Katamo   ca   bhikkhave   puggalo  ajjhupekkhitabbo  na
sevitabbo   na   bhajitabbo   na  payirupāsitabbo  idha  bhikkhave  ekacco
puggalo   kodhano   hoti   upāyāsabahulo   appampi   vutto   samāno
abhisajjati   kuppati   byāpajjati  patitthīyati  kopañca  dosañca  appaccayañca
pātukaroti   seyyathāpi   bhikkhave   duṭṭhāruko   kaṭṭhena   vā  kaṭhalāya
vā   ghaṭṭito  bhiyyoso  mattāya  āsavaṃ  deti  evameva  kho  bhikkhave
idhekacco   puggalo   kodhano   hoti   upāyāsabahulo  appampi  vutto
samāno   abhisajjati   kuppati   byāpajjati   patitthīyati   kopañca  dosañca
appaccayañca     pātukaroti     seyyathāpi     bhikkhave     tiṇḍukālātaṃ
@Footnote: 1 Yu. ḍassati.
Kaṭṭhena   vā   kaṭhalāya  vā  ghaṭṭitaṃ  bhiyyoso  mattāya  ciciṭāyati  1-
ciṭiciṭāyati   evameva  kho  bhikkhave  idhekacco  puggalo  kodhano  hoti
upāyāsabahulo   appampi   vutto  samāno  abhisajjati  kuppati  byāpajjati
patitthīyati    kopañca    dosañca   appaccayañca   pātukaroti   seyyathāpi
bhikkhave  gūthakūpo  kaṭṭhena  vā  kaṭhalāya  vā  ghaṭṭito  bhiyyoso mattāya
duggandho   hoti   evameva  kho  bhikkhave  idhekacco  puggalo  kodhano
hoti   upāyāsabahulo   appampi   vutto   samāno   abhisajjati   kuppati
byāpajjati    patitthīyati    kopañca   dosañca   appaccayañca   pātukaroti
evarūpo  bhikkhave  puggalo  ajjhupekkhitabbo  na  sevitabbo  na bhajitabbo
na   payirupāsitabbo   taṃ   kissa   hetu  akkoseyyapi  maṃ  paribhāseyyapi
maṃ     anatthampi    maṃ    kareyyāti    tasmā    evarūpo    puggalo
ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo.
     {466.3}   Katamo   ca   bhikkhave  puggalo  sevitabbo  bhajitabbo
payirupāsitabbo  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo sīlavā hoti kalyāṇadhammo
evarūpo   bhikkhave   puggalo   sevitabbo  bhajitabbo  payirupāsitabbo  taṃ
kissa   hetu   kiñcāpi   bhikkhave   evarūpassa  puggalassa  na  diṭṭhānugatiṃ
āpajjati   athakho   naṃ  kalyāṇo  kittisaddo  abbhuggacchati  kalyāṇamitto
purisapuggalo    kalyāṇasahāyo    kalyāṇasampavaṅkoti   tasmā   evarūpo
puggalo    sevitabbo    bhajitabbo    payirupāsitabbo   .   ime   kho
bhikkhave tayo puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. cicciṭāyati.
                Nihīyati puriso nihīnasevī
                na ca hāyetha kadāci tulyasevī
                seṭṭhamupanamaṃ udeti khippaṃ
                tasmā attano uttariṃ bhajethāti.
     [467]   28   Tayome   bhikkhave   puggalā  santo  saṃvijjamānā
lokasmiṃ   katame   tayo   gūthabhāṇī   pupphabhāṇī   madhubhāṇī  .  katamo  ca
bhikkhave    puggalo    gūthabhāṇī    idha    bhikkhave   ekacco   puggalo
sabhāgato  1-  vā  parisagato  2-  vā  ñātimajjhagato  vā  pūgamajjhagato
vā   rājakulamajjhagato   vā   abhinīto   sakkhi   puṭṭho  ehambho  purisa
yaṃ   jānāsi  taṃ  vadehīti  so  ajānaṃ  vā  āha  jānāmīti  jānaṃ  vā
āha   na   jānāmīti   apassaṃ   vā  āha  passāmīti  passaṃ  vā  āha
na   passāmīti   iti   attahetu   vā   parahetu  vā  āmisakiñcikkhahetu
vā    sampajānamusābhāsitā    hoti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   puggalo
gūthabhāṇī.
     {467.1}   Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  pupphabhāṇī  idha  bhikkhave
ekacco   puggalo   sabhāgato   vā  parisagato  vā  ñātimajjhagato  vā
pūgamajjhagato  vā  rājakulamajjhagato  vā  abhinīto  sakkhi  puṭṭho  ehambho
purisa  yaṃ  jānāsi  taṃ  vadehīti  so  ajānaṃ  vā  āha na jānāmīti jānaṃ
vā  āha  jānāmīti  apassaṃ  vā  āha  na  passāmīti  passaṃ  vā  āha
passāmīti     iti   attahetu   vā   parahetu   vā   āmisakiñcikkhahetu
vā    na    sampajānamusābhāsitā    hoti    ayaṃ    vuccati    bhikkhave
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabhaggato .  2 Po. Ma. Yu. parisaggato.
Puggalo pupphabhāṇī.
     {467.2}  Katamo  ca bhikkhave puggalo madhubhāṇī idha bhikkhave ekacco
puggalo  pharusaṃ  vācaṃ  pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti yā sā vācā
neḷā  kaṇṇasukhā  pemaniyā  hadayaṅgamā  porī  bahujanakantā  bahujanamanāpā
tathārūpiṃ  vācaṃ  bhāsitā  hoti  ayaṃ vuccati bhikkhave puggalo madhubhāṇī. Ime
kho bhikkhave tayo puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti.
     [468]   29   Tayome   bhikkhave   puggalā  santo  saṃvijjamānā
lokasmiṃ katame tayo andho ekacakkhu dvicakkhu.
     Katamo   ca   bhikkhave   puggalo  andho  idha  bhikkhave  ekaccassa
puggalassa   tathārūpaṃ   cakkhu   na   hoti   yathārūpena   cakkhunā  anadhigataṃ
vā  bhogaṃ  adhigaccheyya  adhigataṃ  vā  bhogaṃ phātiṃ kareyya tathārūpampissa 1-
cakkhu    na    hoti    yathārūpena    cakkhunā    kusalākusale    dhamme
jāneyya    sāvajjānavajje    dhamme   jāneyya   hīnappaṇīte   dhamme
jāneyya    kaṇhasukkasappaṭibhāge    dhamme    jāneyya    ayaṃ   vuccati
bhikkhave puggalo andho.
     Katamo   ca  bhikkhave  puggalo  ekacakkhu  idha  bhikkhave  ekaccassa
puggalassa   tathārūpaṃ   cakkhu   hoti   yathārūpena   cakkhunā  anadhigataṃ  vā
bhogaṃ  adhigaccheyya  adhigataṃ  vā  bhogaṃ  phātiṃ kareyya tathārūpampissa cakkhu na
hoti  yathārūpena  cakkhunā  kusalākusale  dhamme  jāneyya sāvajjānavajje
dhamme   jāneyya   hīnappaṇīte   dhammena  jāneyya  kaṇhasukkasappaṭibhāge
@Footnote: 1 tathārūpaṃ panāssa itipi.
Dhamme jāneyya ayaṃ vuccati bhikkhave puggalo ekacakkhu.
     Katamo   ca   bhikkhave  puggalo  dvicakkhu  idha  bhikkhave  ekaccassa
puggalassa  tathārūpaṃ  cakkhu  hoti  yathārūpena  cakkhunā  anadhigataṃ  vā  bhogaṃ
adhigaccheyya  adhigataṃ  vā  bhogaṃ  phātiṃ  kareyya  tathārūpampissa  cakkhu hoti
yathārūpena  cakkhunā  kusalākusale  dhamme  jāneyya sāvajjānavajje dhamme
jāneyya   hīnappaṇīte   dhamme   jāneyya   kaṇhasukkasappaṭibhāge  dhamme
jāneyya ayaṃ vuccati bhikkhave puggalo dvicakkhu.
     Ime kho bhikkhave tayo puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti.
         Na ceva bhogā tathārūpā          na ca puññāni kubbati
         ubhayattha kaliggaho 1-           andhassa hatacakkhuno.
         Athāparāyamakkhāto              ekacakkhu ca puggalo
         dhammādhammena saṃsaṭṭho 2-    bhogāni pariyesati
         theyyena kūṭakammena              musāvādena cūbhayaṃ
         kusalo hoti saṃhātuṃ 3-          kāmabhogī ca māṇavo
         ito so nirayaṃ gantvā          ekacakkhu vihaññati.
         Dvicakkhu pana akkhāto          seṭṭho purisapuggalo
         dhammaladdhehi bhogehi             uṭṭhānādhigataṃ dhanaṃ
         dadāti seṭṭhasaṅkappo          abyaggamanaso 4- naro
         upeti bhaddakaṃ ṭhānaṃ               yattha gantvā na socati.
         Andhañca ekacakkhuñca           ārakā parivajjaye
@Footnote: 1 Po. Ma. kaliggāho .  2 Ma. saṭṭho  so .  3 Ma. Yu. saṃghātuṃ. 4 Ma. abyaggamānaso.
         Dvicakkhuṃ pana sevetha              seṭṭhaṃ purisapuggalanti.
     [469]  30  Tayome  bhikkhave  puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ
katame    tayo    avakujjapañño    puggalo    ucchaṅgapañño    puggalo
puthupañño   puggalo   .   katamo   ca   bhikkhave  avakujjapañño  puggalo
idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   ārāmaṃ   gantā   hoti  abhikkhaṇaṃ
bhikkhūnaṃ    santike    dhammassavanāya    tassa    bhikkhū   dhammaṃ   desenti
ādikalyāṇaṃ        majjhekalyāṇaṃ       pariyosānakalyāṇaṃ       sātthaṃ
sabyañjanaṃ    kevalaparipuṇṇaṃ    parisuddhaṃ    brahmacariyaṃ    pakāsenti   so
tasmiṃ   āsane   nisinno   tassā   kathāya   nevādiṃ   manasikaroti   na
majjhaṃ    manasikaroti    na   pariyosānaṃ   manasikaroti   vuṭṭhitopi   tamhā
āsanā   tassā   kathāya  nevādiṃ  manasikaroti  na  majjhaṃ  manasikaroti  na
pariyosānaṃ   manasikaroti   seyyathāpi   bhikkhave   kumbho  nikkujjo  tatra
udakaṃ    āsittaṃ   vivaṭṭati   no   saṇṭhāti   evameva   kho   bhikkhave
idhekacco   puggalo   ārāmaṃ   gantā  hoti  abhikkhaṇaṃ  bhikkhūnaṃ  santike
dhammassavanāya   tassa   bhikkhū  dhammaṃ  desenti  ādikalyāṇaṃ  majjhekalyāṇaṃ
pariyosānakalyāṇaṃ     sātthaṃ     sabyañjanaṃ     kevalaparipuṇṇaṃ    parisuddhaṃ
brahmacariyaṃ   pakāsenti   so   tasmiṃ   āsane  nisinno  tassā  kathāya
nevādiṃ   manasikaroti   na   majjhaṃ  manasikaroti  na  pariyosānaṃ  manasikaroti
vuṭṭhitopi   tamhā   āsanā   tassā   kathāya   nevādiṃ  manasikaroti  na
majjhaṃ   manasikaroti   na   pariyosānaṃ   manasikaroti   ayaṃ  vuccati  bhikkhave
Avakujjapañño puggalo.
     {469.1}    Katamo    ca    bhikkhave    ucchaṅgapañño   puggalo
idha   bhikkhave   ekacco   puggalo   ārāmaṃ   gantā   hoti  abhikkhaṇaṃ
bhikkhūnaṃ    santike    dhammassavanāya    tassa    bhikkhū   dhammaṃ   desenti
ādikalyāṇaṃ    majjhekalyāṇaṃ    pariyosānakalyāṇaṃ    sātthaṃ    sabyañjanaṃ
kevalaparipuṇṇaṃ   parisuddhaṃ   brahmacariyaṃ   pakāsenti   so   tasmiṃ  āsane
nisinno   tassā   kathāya   ādimpi   manasikaroti   majjhampi   manasikaroti
pariyosānampi   manasikaroti  vuṭṭhito  1-  tamhā  āsanā  tassā  kathāya
nevādiṃ   manasikaroti   na   majjhaṃ  manasikaroti  na  pariyosānaṃ  manasikaroti
seyyathāpi   bhikkhave   purisassa   ucchaṅge   nānākhajjakāni   ākiṇṇāni
tilā   taṇḍulā   modakā   badarā   so   tamhā   āsanā  vuṭṭhahanto
satisammosā   pakireyya   evameva   kho   bhikkhave  idhekacco  puggalo
ārāmaṃ   gantā   hoti   abhikkhaṇaṃ  bhikkhūnaṃ  santike  dhammassavanāya  tassa
bhikkhū   dhammaṃ   desenti   ādikalyāṇaṃ   majjhekalyāṇaṃ  pariyosānakalyāṇaṃ
sātthaṃ      sabyañjanaṃ      kevalaparipuṇṇaṃ      parisuddhaṃ      brahmacariyaṃ
pakāsenti   so   tasmiṃ   āsane    nisinno   tassā  kathāya  ādimpi
manasikaroti     majjhampi     manasikaroti     pariyosānampi     manasikaroti
vuṭṭhito   tamhā   āsanā   tassā   kathāya   nevādiṃ   manasikaroti  na
majjhaṃ   manasikaroti   na   pariyosānaṃ   manasikaroti   ayaṃ  vuccati  bhikkhave
ucchaṅgapañño puggalo.
     {469.2}    Katamo    ca   bhikkhave   puthupañño   puggalo   idha
bhikkhave    ekacco    puggalo    ārāmaṃ    gantā   hoti   abhikkhaṇaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabbattha vuṭṭhito ca kho.
Bhikkhūnaṃ    santike    dhammassavanāya    tassa    bhikkhū   dhammaṃ   desenti
ādikalyāṇaṃ    majjhekalyāṇaṃ    pariyosānakalyāṇaṃ    sātthaṃ    sabyañjanaṃ
kevalaparipuṇṇaṃ   parisuddhaṃ   brahmacariyaṃ   pakāsenti   so   tasmiṃ  āsane
nisinno   tassā   kathāya   ādimpi   manasikaroti   majjhampi   manasikaroti
pariyosānampi   manasikaroti   vuṭṭhitopi   tamhā   āsanā  tassā  kathāya
ādimpi   manasikaroti   majjhampi   manasikaroti   pariyosānampi   manasikaroti
seyyathāpi   bhikkhave   kumbho   ukkujjo  tatra  udakaṃ  āsittaṃ  saṇṭhāti
no   vivaṭṭati   evameva   kho   bhikkhave  idhekacco  puggalo  ārāmaṃ
gantā    hoti    abhikkhaṇaṃ    bhikkhūnaṃ    santike   dhammassavanāya   tassa
bhikkhū   dhammaṃ   desenti   ādikalyāṇaṃ   majjhekalyāṇaṃ  pariyosānakalyāṇaṃ
sātthaṃ    sabyañjanaṃ    kevalaparipuṇṇaṃ   parisuddhaṃ   brahmacariyaṃ   pakāsenti
so   tasmiṃ   āsane   nisinno   tassā   kathāya   ādimpi  manasikaroti
majjhampi    manasikaroti    pariyosānampi   manasikaroti   vuṭṭhitopi   tamhā
āsanā   tassā   kathāya   ādimpi   manasikaroti   majjhampi   manasikaroti
pariyosānampi   manasikaroti   ayaṃ  vuccati  bhikkhave  puthupañño  puggalo .
Ime kho bhikkhave tayo puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti.
         Avakujjapañño puriso          dummedho avicakkhaṇo
         abhikkhaṇaṃpi ce hoti               gantā bhikkhūna 1- santike
         ādiṃ kathāya majjhañca            pariyosānañca tādiso
         uggahetuṃ na sakkoti             paññā hissa na vijjati.
@Footnote: 1 Po. Yu. bhikkhūnaṃ.
         Ucchaṅgapañño puriso          seyyo etena vuccati
         abhikkhaṇaṃpi ce hoti               gantā bhikkhūna santike
         ādiṃ kathāya majjhañca            pariyosānañca tādiso
         nisinno āsane tasmiṃ           uggahetvāna byañjanaṃ
         vuṭṭhito nappajānāti           gahitaṃ hissa 1- mussati.
         Puthupañño ca puriso             seyyo etena 2- vuccati
         abhikkhaṇaṃpi ce hoti               gantā bhikkhūna santike
         ādiṃ kathāya majjhañca            pariyosānañca tādiso
         nisinno āsane tasmiṃ           uggahetvāna byañjanaṃ
         dhāreti seṭṭhasaṅkappo          abyaggamanaso naro
         dhammānudhammapaṭipanno         dukkhassantakaro siyāti.
                    Puggalavaggo tatiyo.
                        Tassuddānaṃ
         saviṭṭhagilānasaṅkhārā            bahukārā vajirena ca
         sevijīgucchagūthabhāṇī               andho ca avakujjitāti.
                    ---------------
                    Devadūtavaggo catuttho
     [470]  31   Sabrahmakāni  bhikkhave  tāni  kulāni  yesaṃ  puttānaṃ
mātāpitaro   ajjhāgāre   pūjitā   honti   sapubbācariyakāni   bhikkhave
tāni   kulāni   yesaṃ  puttānaṃ  mātāpitaro  ajjhāgāre  pūjitā  honti
@Footnote: 1 Ma. Yu. pissa. 2 Yu. etehi.
Sāhuneyyakāni   bhikkhave   tāni   kulāni   yesaṃ   puttānaṃ  mātāpitaro
ajjhāgāre   pūjitā   honti   brahmāti   bhikkhave   mātāpitunnaṃ   1-
etaṃ    adhivacanaṃ    pubbācariyāti   bhikkhave   mātāpitunnaṃ   2-   etaṃ
adhivacanaṃ   āhuneyyāti   bhikkhave   mātāpitunnaṃ   3-   etaṃ   adhivacanaṃ
taṃ   kissa   hetu   bahukārā  bhikkhave  mātāpitaro  puttānaṃ  āpādakā
posakā imassa lokassa dassetāroti.
         Brahmāti mātāpitaro         pubbācariyāti vuccare
         āhuneyyā ca puttānaṃ          pajāya anukampakā.
         Tasmā hi ne namasseyya         sakkareyyātha paṇḍito
         annena atha pānena              vatthena sayanena ca
         ucchādanena nhāpanena       pādānaṃ dhovanena ca
         tāya [4]- paricariyāya             mātāpitūsu paṇḍitā
         idheva naṃ pasaṃsanti                  pecca sagge pamodatīti.
     [471]  32  Athakho  āyasmā  ānando  yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā  bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno
kho   āyasmā   ānando   bhagavantaṃ  etadavoca  siyā  nu  kho  bhante
bhikkhuno    tathārūpo    samādhipaṭilābho   yathā   imasmiñca   saviññāṇake
kāye  ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā  nāssu  bahiddhā  ca sabbanimittesu 5-
ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā   nāssu   yañca   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ
upasampajja   viharato   ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā   na   honti   tañca
cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ upasampajja vihareyyāti.
@Footnote:1-2-3 Po. Ma. mātāpitūnaṃ. 4 Po. Ma. Yu. naṃ .   5 Po. sabbattha subhanimittesu.
     {471.1}  Siyā  ānanda  bhikkhuno  tathārūpo  samādhipaṭilābho  yathā
imasmiñca      saviññāṇake      kāye     ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā
nāssu    bahiddhā    ca    sabbanimittesu    ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā
nāssu    yañca    cetovimuttiṃ    paññāvimuttiṃ    upasampajja    viharato
ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā     na     honti     tañca    cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ upasampajja vihareyyāti.
     {471.2}   Yathākathaṃ   pana   bhante   siyā   bhikkhuno   tathārūpo
samādhipaṭilābho      yathā      imasmiñca      saviññāṇake      kāye
ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā    nāssu    bahiddhā    ca    sabbanimittesu
ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā   nāssu   yañca   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ
upasampajja     viharato     ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā    na    honti
tañca    cetovimuttiṃ    paññāvimuttiṃ    upasampajja    vihareyyāti   .
Idhānanda   bhikkhuno   evaṃ   hoti   etaṃ   santaṃ   etaṃ   paṇītaṃ  yadidaṃ
sabbasaṅkhārasamatho
     {471.3}    sabbūpadhipaṭinissaggo   gaṇhakkhayo   virāgo   nirodho
nibbānanti  evaṃ  kho  ānanda  siyā  bhikkhuno  tathārūpo  samādhipaṭilābho
yathā    imasmiñca    saviññāṇake   kāye   ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā
nāssu    bahiddhā    ca    sabbanimittesu    ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā
nāssu    yañca    cetovimuttiṃ    paññāvimuttiṃ    upasampajja    viharato
ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā     na     honti     tañca    cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ    upasampajja    vihareyya   idañca   pana   metaṃ   ānanda
sandhāya bhāsitaṃ pārāyane puṇṇakapañhe
                saṅkhāya lokasmi paroparāni
                yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loke
                Santo vidhūmo anigho 1- nirāso
                atāri so jātijaranti brūmīti.
     [472]  33  Athakho  āyasmā  sārīputto yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinnaṃ   kho   āyasmantaṃ   sārīputtaṃ   bhagavā   etadavoca  saṅkhittenapi
kho   ahaṃ   sārīputtaṃ  dhammaṃ  deseyyaṃ  vitthārenapi  kho  ahaṃ  sārīputta
dhammaṃ  deseyyaṃ  saṅkhittavitthārenapi  kho  ehaṃ  sārīputta  dhammaṃ deseyyaṃ
dhammassa  aññātāro  ca  dullabhāti  .  etassa  bhagavā  kālo  etassa
sugata   kālo   yaṃ   bhagavā   saṅkhittenapi  dhammaṃ  deseyya  vitthārenapi
dhammaṃ    deseyya    saṅkhittavitthārenapi    dhammaṃ   deseyya   bhavissanti
dhammassa   aññātāroti   .   tasmā   tiha   sārīputta  evaṃ  sikkhitabbaṃ
imasmiñca  saviññāṇake  kāye  ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā  na  bhavissanti
bahiddhā   ca   sabbanimittesu   ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā  na  bhavissanti
yañca   cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  upasampajja  viharato  ahaṅkāramamaṅkāra-
mānānusayā   na   honti   tañca  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  upasampajja
viharissāmāti   evañhi   vo  sārīputta  sikkhitabbaṃ  yato  kho  sārīputta
bhikkhuno   imasmiñca  saviññāṇake  kāye  ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā  na
honti   bahiddhā   ca   sabbanimittesu   ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā   na
honti    yañca    cetovimuttiṃ    paññāvimuttiṃ    upasampajja    viharato
ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā   na  honti  tañca  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ
@Footnote: 1 Ma. anīgho.
Upasampajja   viharati   ayaṃ   vuccati   sārīputta   bhikkhu   acchejji  taṇhaṃ
vivaṭṭayi   1-  saññojanaṃ  sammāmānābhisamayā  antamakāsi  dukkhassa  idañca
pana metaṃ sārīputta sandhāya bhāsitaṃ pārāyane udayapañhe
         pahānaṃ kāmasaññānaṃ 2-       domanassāna cūbhayaṃ
         thīnassa ca panūdanaṃ                  kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ
         upekkhāsatisaṃsuddhaṃ                dhammatakkapurejavaṃ
         aññāvimokkhaṃ pabrūmi          avijjāyappabhedananti.
     [473]   34   Tīṇīmāni   bhikkhave   nidānāni  kammānaṃ  samudayāya
katamāni   tīṇi   lobho   nidānaṃ   kammānaṃ   samudayāya   doso   nidānaṃ
kammānaṃ   samudayāya   moho   nidānaṃ   kammānaṃ   samudayāya  yaṃ  bhikkhave
lobhapakataṃ   kammaṃ   lobhajaṃ   lobhanidānaṃ   lobhasamudayaṃ  yatthassa  attabhāvo
nibbattati    tattha   taṃ   kammaṃ   vipaccati   yattha   taṃ   kammaṃ   vipaccati
tattha  tassa  kammassa  vipākaṃ  paṭisaṃvedeti  diṭṭheva  dhamme  upapajje 3-
vā  apare  vā  pariyāye  yaṃ  bhikkhave  dosapakataṃ kammaṃ dosajaṃ dosanidānaṃ
dosasamudayaṃ    yatthassa    attabhāvo    nibbattati    tattha    taṃ   kammaṃ
vipaccati   yattha   taṃ   kammaṃ   vipaccati   tattha   tassa   kammassa  vipākaṃ
paṭisaṃvedeti   diṭṭheva  dhamme  upapajje  vā  apare  vā  pariyāye  yaṃ
bhikkhave   mohapakataṃ   kammaṃ   mohajaṃ   mohanidānaṃ   mohasamudayaṃ   yatthassa
attabhāvo   nibbattati   tattha   taṃ   kammaṃ   vipaccati   yattha   taṃ  kammaṃ
vipaccati   tattha   tassa   kammassa   vipākaṃ  paṭisaṃvedeti  diṭṭheva  dhamme
@Footnote: 1 Yu. vāvaṭṭayi .  2 Yu. kāmacchandānaṃ .  3 Ma. upapajja. ito paraṃ īdisameva.
Upapajje   vā   apare   vā   pariyāye   seyyathāpi  bhikkhave  bījāni
akhaṇḍāni    apūtīni    avātātapahatāni    sāradāni    1-   sukhasayitāni
sukhette   suparikammakatāya   bhūmiyā   nikkhittāni   devo  ca  sammādhāraṃ
anuppaveccheyya   evassu  tāni  bhikkhave  bījāni  vuḍḍhiṃ  virūḷhiṃ  vepullaṃ
āpajjeyyuṃ  evameva  kho  bhikkhave  yaṃ  lobhapakataṃ kammaṃ lobhajaṃ lobhanidānaṃ
lobhasamudayaṃ   yatthassa   attabhāvo   nibbattati   tattha  taṃ  kammaṃ  vipaccati
yattha   taṃ   kammaṃ   vipaccati   tattha  tassa  kammassa  vipākaṃ  paṭisaṃvedeti
diṭṭheva   dhamme   upapajje   vā  apare  vā  pariyāye  yaṃ  dosapakataṃ
kammaṃ   .pe.   yaṃ   mohapakataṃ   kammaṃ   .pe.   apare  vā  pariyāye
imāni kho bhikkhave tīṇi nidānāni kammānaṃ samudayāya.
     {473.1}  Tīṇīmāni  bhikkhave  nidānāni  kammānaṃ  samudayāya katamāni
tīṇi   alobho   nidānaṃ   kammānaṃ   samudayāya   adoso  nidānaṃ  kammānaṃ
samudayāya   amoho   nidānaṃ  kammānaṃ  samudayāya  yaṃ  bhikkhave  alobhapakataṃ
kammaṃ  alobhajaṃ  alobhanidānaṃ  alobhasamudayaṃ  lobhe  vigate  evaṃ  taṃ  kammaṃ
pahīnaṃ   hoti  ucchinnamūlaṃ  tālāvatthukataṃ  anabhāvaṃ  kataṃ  āyatiṃanuppādadhammaṃ
yaṃ  bhikkhave  adosapakataṃ  kammaṃ  adosajaṃ  adosanidānaṃ  adosasamudayaṃ  dose
vigate   evaṃ  taṃ  kammaṃ  pahīnaṃ  hoti  ucchinnamūlaṃ  tālāvatthukataṃ  anabhāvaṃ
kataṃ    āyatiṃanuppādadhammaṃ   yaṃ   bhikkhave   amohapakataṃ   kammaṃ   amohajaṃ
amohanidānaṃ   amohasamudayaṃ   mohe  vigate  evaṃ  taṃ  kammaṃ  pahīnaṃ  hoti
ucchinnamūlaṃ     tālāvatthukataṃ     anabhāvaṃ     kataṃ    āyatiṃanuppādadhammaṃ
@Footnote: 1 Ma. sārādāni. ito paraṃ īdisameva.
Seyyathāpi    bhikkhave    bījāni    akhaṇḍāni   apūtīni   avātātapahatāni
sāradāni    sukhasayitāni    tāni   puriso   agginā   ḍaheyya   agginā
ḍahitvā  masiṃ  kareyya  masiṃ  katvā  mahāvāte  vā ophuneyya nadiyā vā
sīghasotāya   pavāheyya   evassu   tāni  bhikkhave  bījāni  ucchinnamūlāni
tālāvatthukatāni       anabhāvaṃ       katāni      āyatiṃanuppādadhammāni
evameva   kho   bhikkhave   yaṃ   alobhapakataṃ  kammaṃ  alobhajaṃ  alobhanidānaṃ
alobhasamudayaṃ   lobhe   vigate   evaṃ  taṃ  kammaṃ  pahīnaṃ  hoti  ucchinnamūlaṃ
tālāvatthukataṃ    anabhāvaṃ    kataṃ    āyatiṃanuppādadhammaṃ   yaṃ   adosapakataṃ
kammaṃ    .pe.    yaṃ    amohapakataṃ    kammaṃ    .pe.   anabhāvaṃ   kataṃ
āyatiṃanuppādadhammaṃ     imāni     kho     bhikkhave    tīṇi    nidānāni
kammānaṃ samudayāyāti.
         Lobhajaṃ dosajañceva              mohajañcāpi 1- viddasu
         yantena pakataṃ kammaṃ               appaṃ vā yadi vā bahuṃ
         idheva taṃ vedanīyaṃ                    vatthuṃ aññaṃ na vijjati
         tasmā lobhañca dosañca      mohañcāpi 2- viddasu
         vijjaṃ uppādayaṃ bhikkhu            sabbā duggatiyo jaheti.
     [474]   35   Ekaṃ   samayaṃ   bhagavā  āḷaviyaṃ  viharati  gomagge
siṃsapāvane  paṇṇasanthare  3-  .  athakho  hatthako  āḷavako  jaṅghāvihāraṃ
anucaṅkamamāno   anuvicaramāno   addasa   bhagavantaṃ   gomagge  siṃsapāvane
paṇṇasanthare    4-    nisinnaṃ    disvāna   yena   bhagavā   tenupasaṅkami
@Footnote: 1-2 Ma. mohajañcāpaviddasu. 3-4 Yu. paṇṇasanthāre. ito  paraṃ īdisameva.
Upasaṅkamitvā  bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno
kho   hatthako   āḷavako   bhagavantaṃ   etadavoca   kacci  bhante  bhagavā
sukhamasayitthāti   .   evaṃ  kumāra  sukhamasayitthaṃ  ye  ca  pana  loke  sukhaṃ
senti   ahaṃ   tesaṃ   aññataroti   .   sītā  bhante  hemantikā  ratti
antaraṭṭhako    himapātasamayo    kharā    gokaṇṭakahatā    bhūmi    tanuko
paṇṇasantharo     viraḷāni    rukkhassa    pattāni    sītāni    kāsāyāni
vatthāni sīto ca verambavāto vātīti 1-.
     {474.1}  Atha  ca  pana bhagavā evamāha evaṃ kumāra sukhamasayitthaṃ ye
ca  pana  loke  sukhaṃ senti ahaṃ tesaṃ aññataroti. Tenahi kumāra taṃyevettha
paṭipucchissāmi  yathā  te  khameyya  tathā  naṃ  byākareyyāsi  taṃ kiṃ maññasi
kumāra  idhassa  gahapatissa  vā  gahapatiputtassa  vā kūṭāgāraṃ ullittāvalittaṃ
nivātaṃ    phusitaggaḷaṃ    pihitavātapānaṃ   tatrassa   pallaṅko   goṇakatthato
paṭikatthato     paṭalikatthato     kadalimigapavarapaccattharaṇo     sauttaracchado
ubhatolohitakupadhāno   telappadīpo   cettha   jhāyeyya   catasso  [2]-
pajāpatiyo   [3]-   manāpamanāpena   paccupaṭṭhitā  assu  taṃ  kiṃ  maññasi
kumāra  sukhaṃ  vā  so sayeyya no vā kathaṃ vā te ettha hotīti. Sukhaṃ so
bhante  sayeyya  ye  ca  [4]-  loke sukhaṃ senti so tesaṃ aññataroti.
Taṃ   kiṃ   maññasi   kumāra   apinu   tassa   gahapatissa  vā  gahapatiputtassa
vā  uppajjeyyuṃ  rāgajā  pariḷāhā  kāyikā  vā  cetasikā  vā  yehi
so rāgajehi pariḷāhehi pariḍayhamāno dukkhaṃ sayeyyāti. Evaṃ bhante.
@Footnote: 1 Ma. vāyati. Yu. vāti. 2-3 Yu. casaddo atthi. 4 Ma. Yu. ca pana.
     {474.2}  Yehi kho so kumāra gahapati vā gahapatiputto vā rāgajehi
pariḷāhehi  pariḍayhamāno  dukkhaṃ  sayeyya  so  rāgo  tathāgatassa  pahīno
ucchinnamūlo    tālāvatthukato    anabhāvaṃ    kato   āyatiṃanuppādadhammo
tasmāhaṃ  sukhamasayitthaṃ  .  taṃ  kiṃ  maññasi  kumāra  apinu  tassa gahapatissa vā
gahapatiputtassa    vā   uppajjeyyuṃ   dosajā  pariḷāhā  .pe.  mohajā
pariḷāhā  kāyikā  vā  cetasikā  vā  yehi  so  mohajehi  pariḷāhehi
pariḍayhamāno   dukkhaṃ   sayeyyāti  .  evaṃ  bhante  .  yehi  kho  so
kumāra  gahapati  vā  gahapatiputto  vā  mohajehi  pariḷāhehi pariḍayhamāno
dukkhaṃ  sayeyya  so  moho  tathāgatassa  pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato
anabhāvaṃ kato āyatiṃanuppādadhammo tasmāhaṃ sukhamasayitthanti.
         Sabbadā ve sukhaṃ seti             brāhmaṇo parinibbuto
         yo na lippati kāmesu             sītibhūto nirūpadhi
         sabbā āsattiyo chetvā      vineyya hadaye daraṃ
         upasanto sukhaṃ seti               santiṃ pappuyya cetasoti.
     [475]   36   Tīṇīmāni   bhikkhave  devadūtāni  katamāni  tīṇi  idha
bhikkhave   ekacco   kāyena   duccaritaṃ   carati  vācāya  duccaritaṃ  carati
manasā  duccaritaṃ  carati  .  so  kāye  duccaritaṃ  caritvā vācāya duccaritaṃ
caritvā   manasā   duccaritaṃ  caritvā  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ
duggatiṃ    vinipātaṃ    nirayaṃ    upapajjati   tamenaṃ   bhikkhave   nirayapālā
nānābāhāsu   gahetvā   yamassa   rañño  dassenti  ayaṃ  deva  puriso
Ametteyyo  apetteyyo  asāmañño  abrahmañño  na kulejeṭṭhāpacāyī
imassa   devo   daṇḍaṃ   paṇetūti   tamenaṃ  bhikkhave  yamo  rājā  paṭhamaṃ
devadūtaṃ   samanuyuñjati   samanuggāhati   samanubhāsati   ambho  purisa  na  tvaṃ
addasa  manussesu  paṭhamaṃ  devadūtaṃ  pātubhūtanti  .  so  evamāha  nāddasaṃ
bhanteti   .  tamenaṃ  bhikkhave  yamo  rājā  evamāha  ambho  purisa  na
tvaṃ  addasa  manussesu  itthiṃ  vā  purisaṃ  vā  asītikaṃ  vā navutikaṃ 1- vā
vassasatikaṃ   vā   jātiyā   jiṇṇaṃ   gopānasivaṅkaṃ   bhoggaṃ   daṇḍaparāyanaṃ
pavedhamānaṃ   gacchantaṃ   āturaṃ   gatayobbanaṃ   khaṇḍadantaṃ   palitakesaṃ  vilūnaṃ
khalitasiraṃ 2- valitaṃ tilakāhatagattanti.
     {475.1}  So  evamāha  addasaṃ  bhanteti  tamenaṃ  bhikkhave  yamo
rājā   evamāha   ambho  purisa  tassa  te  viññussa  sato  mahallakassa
na  etadahosi  ahaṃpi  khomhi  jarādhammo  jaraṃ  anatīto  handāhaṃ  kalyāṇaṃ
karomi  kāyena  vācāya  manasāti  .  so  evamāha  nāsakkhissaṃ  bhante
pamādassaṃ   bhanteti  .  tamenaṃ  bhikkhave  yamo  rājā  evamāha  ambho
purisa   pamādavatāya   na   kalyāṇamakāsi  kāyena  vācāya  manasā  taggha
taṃ   4-  ambho  purisa  tathā  karissanti  yathātaṃ  pamattaṃ  taṃ  kho  panetaṃ
pāpakammaṃ  neva  mātarā  kataṃ  na  pitarā  kataṃ  na bhātarā kataṃ na bhaginiyā
kataṃ  na  mittāmaccehi  kataṃ  na  ñātisālohitehi  kataṃ  na devatāhi kataṃ na
samaṇabrāhmaṇehi   kataṃ   athakho   tayāvetaṃ   pāpakammaṃ   kataṃ   tvaññeva
tassa   vipākaṃ   paṭisaṃvedissasīti  .  tamenaṃ  bhikkhave  yamo  rājā  paṭhamaṃ
@Footnote: 1 Ma. nāvutikaṃ. 2 Ma. khallitasiraṃ. Yu. khalitaṃ sirovalitaṃ .  3 Ma. pamādatāya.
@4 Ma. Yu. tvaṃ.
Devadūtaṃ   samanuyuñjitvā   samanuggāhitvā   samanubhāsitvā   dutiyaṃ  devadūtaṃ
samanuyuñjati   samanuggāhati   samanubhāsati   ambho   purisa   na  tvaṃ  addasa
manussesu dutiyaṃ devadūtaṃ pātubhūtanti.
     {475.2}  So  evamāha  nāddasaṃ  bhanteti. Tamenaṃ bhikkhave yamo
rājā  evamāha  ambho  purisa  na  tvaṃ  addasa  manussesu itthiṃ vā purisaṃ
vā   ābādhikaṃ  dukkhitaṃ  bāḷhagilānaṃ  sake  muttakarīse  palipannaṃ  semānaṃ
aññehi   vuṭṭhāpiyamānaṃ   aññehi   saṃvesiyamānanti   .   so  evamāha
addasaṃ  bhanteti  .  tamenaṃ  bhikkhave  yamo  rājā  evamāha ambho purisa
tassa   te   viññussa   sato   mahallakassa  na  etadahosi  ahaṃpi  khomhi
byādhidhammo    byādhiṃ   anatīto   handāhaṃ   kalyāṇaṃ   karomi   kāyena
vācāya  manasāti  .  so  evamāha nāsakkhissaṃ bhante pamādassaṃ bhanteti.
Tamenaṃ   bhikkhave  yamo  rājā  evamāha  ambho  purisa  pamādavatāya  na
kalyāṇamakāsi   kāyena   vācāya  manasā  taggha  taṃ  ambho  purisa  tathā
karissanti   yathātaṃ   pamattaṃ   taṃ   kho  panetaṃ  pāpakammaṃ  neva  mātarā
kataṃ  na  pitarā  kataṃ  na  bhātarā  kataṃ  na  bhaginiyā  kataṃ na mittāmaccehi
kataṃ   na   ñātisālohitehi  kataṃ  na  devatāhi  kataṃ  na  samaṇabrāhmaṇehi
kataṃ    athakho   tayāvetaṃ   pāpakammaṃ   kataṃ   tvaññeva   tassa   vipākaṃ
paṭisaṃvedissasīti   .   tamenaṃ   bhikkhave   yamo   rājā   dutiyaṃ  devadūtaṃ
samanuyuñjitvā     samanuggāhitvā     samanubhāsitvā     tatiyaṃ    devadūtaṃ
samanuyuñjati   samanuggāhati   samanubhāsati   ambho   purisa   na  tvaṃ  addasa
Manussesu tatiyaṃ devadūtaṃ pātubhūtanti.
     {475.3}  So  evamāha  nāddasaṃ  bhanteti. Tamenaṃ bhikkhave yamo
rājā  evamāha  ambho  purisa  na  tvaṃ  addasa  manussesu itthiṃ vā purisaṃ
vā   ekāhamataṃ   vā   dvīhamataṃ   vā  tīhamataṃ  vā  uddhumātakaṃ  vinīlakaṃ
vipubbakajātanti   .  so  evamāha  addasaṃ  bhanteti  .  tamenaṃ  bhikkhave
yamo  rājā  evamāha  ambho  purisa  tassa  te viññussa sato mahallakassa
na  etadahosi  ahaṃpi  khomhi  maraṇadhammo  maraṇaṃ  anatīto  handāhaṃ kalyāṇaṃ
karomi  kāyena  vācāya  manasāti  .  so  evamāha  nāsakkhissaṃ  bhante
pamādassaṃ  bhanteti  .  tamenaṃ  bhikkhave  yamo rājā evamāha ambho purisa
pamādavatāya   na   kalyāṇamakāsi   kāyena   vācāya   manasā  taggha  taṃ
ambho  purisa  tathā  karissanti  yathātaṃ  pamattaṃ  taṃ  kho  panetaṃ  pāpakammaṃ
neva  mātarā  kataṃ  na  pitarā  kataṃ  na  bhātarā  kataṃ  na bhaginiyā kataṃ na
mittāmaccehi   kataṃ    na   ñātisālohitehi   kataṃ   na   devatāhi  kataṃ
na   samaṇabrāhmaṇehi   kataṃ   athakho  tayāvetaṃ  pāpakammaṃ  kataṃ  tvaññeva
tassa   vipākaṃ   paṭisaṃvedissasīti  .  tamenaṃ  bhikkhave  yamo  rājā  tatiyaṃ
devadūtaṃ samanuyuñjitvā samanuggāhitvā samanubhāsitvā tuṇhī hoti.
     Tamenaṃ  bhikkhave  nirayapālā  pañcavidhabandhanaṃ  nāma  kammakaraṇaṃ karonti
tattaṃ   ayokhīlaṃ   hatthe   gamenti   tattaṃ   ayokhīlaṃ   dutiyasmiṃ   hatthe
gamenti   tattaṃ   ayokhīlaṃ   pāde   gamenti   tattaṃ   ayokhīlaṃ  dutiyasmiṃ
pāde   gamenti   tattaṃ   ayokhīlaṃ  majjheurasmiṃ  gamenti  .  so  tattha
Dukkhā  tibbā  kharā  kaṭukā  vedanā  vediyati  na  ca  tāva kālaṃ karoti
yāva  na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti.
     {475.4}  Tamenaṃ  bhikkhave nirayapālā saṃvesitvā kuṭhārīhi tacchanti.
So  tattha  dukkhā  tibbā  kharā  kaṭukā  vedanā vediyati na ca tāva kālaṃ
karoti  yāva  na  taṃ  pāpakammaṃ  byantīhoti  .  tamenaṃ bhikkhave nirayapālā
uddhaṃpādaṃ  adhosiraṃ  ṭhapetvā  1-  vāsīhi  tacchanti  ...  tamenaṃ bhikkhave
nirayapālā    rathe    yojetvā    ādittāya   bhūmiyā   sampajjalitāya
sañjotibhūtāya   2-   sārentipi  paccāsārentipi  ...  tamenaṃ  bhikkhave
nirayapālā    mahantaṃ   aṅgārapabbataṃ   ādittaṃ   sampajjalitaṃ   sañjotibhūtaṃ
āropentipi  oropentipi  ...  tamenaṃ  bhikkhave  nirayapālā  uddhaṃpādaṃ
adhosiraṃ    gahetvā    tattāya    lohakumbhiyā   pakkhipanti   ādittāya
sampajjalitāya   sañjotibhūtāya   .   so   tattha  phenuddehakaṃ  paccati .
So    tattha   phenuddehakaṃ   paccamāno   sakiṃpi   uddhaṃ   gacchati   sakiṃpi
adho   gacchati  sakiṃpi  tiriyaṃ  gacchati  .  so  tattha  dukkhā  tibbā  kharā
kaṭukā  vedanā  vediyati  na  ca  tāva  kālaṃ  karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ
byantīhoti   .   tamenaṃ   bhikkhave  nirayapālā  mahāniraye  pakkhipanti .
So kho pana bhikkhave mahānirayo
         catukkaṇṇo catudvāro        vibhatto bhāgaso mito
         ayopākārapariyanto             ayasā paṭikujjito
         tassa ayomayā bhūmi                jalitā tejasā yutā
@Footnote: 1 Po. Ma. gahetvā .   2 Ma. Yu. saṃjotibhūtāya. ito paraṃ īdisameva.
         Samantā yojanasataṃ                pharitvā tiṭṭhati sabbadāti.
Bhūtapubbaṃ   bhikkhave   yamassa   rañño   etadahosi  ye  kira  bho  loke
pāpakāni   kammāni  karonti  te  evarūpā  vividhā  kammakaraṇā  kariyanti
aho   vatāhaṃ   manussattaṃ   labheyyaṃ   tathāgato  ca  loke  uppajjeyya
arahaṃ   sammāsambuddho   tañcāhaṃ   bhagavantaṃ   payirupāseyyaṃ  so  ca  me
bhagavā   dhammaṃ  deseyya  tassa  cāhaṃ  bhagavato  dhammaṃ  ājāneyyanti .
Taṃ   kho   panāhaṃ  bhikkhave  na  aññassa  samaṇassa  vā  brāhmaṇassa  vā
sutvā   evaṃ   vadāmi   apica   kho  bhikkhave  yadeva  me  sāmaṃ  ñātaṃ
sāmaṃ diṭṭhaṃ sāmaṃ viditaṃ tadevāhaṃ vadāmīti.
         Coditā devadūtehi                ye pamajjanti māṇavā
         te dīgharattaṃ socanti             hīnakāyūpagā narā.
         Ye ca kho devadūtehi               santo sappurisā idha
         coditā nappamajjanti          ariyadhamme kudācanaṃ
         upādāne bhayaṃ disvā            jātimaraṇasambhave
         anupādā vimuccanti             jātimaraṇasaṅkhaye
         te 1- khemappattā sukhitā     diṭṭhadhammābhinibbutā
         sabbaverabhayātītā                 sabbadukkhaṃ upaccagunti.
     [476]  37  Aṭṭhamiyaṃ  bhikkhave  pakkhassa catunnaṃ mahārājānaṃ amaccā
pārisajjā   imaṃ   lokaṃ   anuvicaranti   kacci   bahū   manussā  manussesu
metteyyā   petteyyā   sāmaññā   brahmaññā   kulejeṭṭhāpacāyino
@Footnote: 1 Ma. te appamattā sukhino.
Uposathaṃ     upavasanti     paṭijāgaronti     puññāni    karontīti   .
Cātuddasiyaṃ     bhikkhave     pakkhassa    catunnaṃ    mahārājānaṃ    puttā
imaṃ   lokaṃ   anuvicaranti   kacci   bahū   manussā  manussesu  metteyyā
petteyyā       sāmaññā       brahmaññā      kulejeṭṭhāpacāyino
uposathaṃ upavasanti paṭijāgaronti puññāni karontīti.
     {476.1}    Tadahu    bhikkhave   uposathe   paṇṇarase   cattāro
mahārājāno    sāmaññeva    imaṃ    lokaṃ    anuvicaranti   kacci   bahū
manussā   manussesu   metteyyā   petteyyā   sāmaññā   brahmaññā
kulejeṭṭhāpacāyino    uposathaṃ    upavasanti    paṭijāgaronti    puññāni
karontīti   .   sace   bhikkhave   appakā   honti   manussā  manussesu
metteyyā   petteyyā   sāmaññā   brahmaññā   kulejeṭṭhāpacāyino
uposathaṃ     upavasanti     paṭijāgaronti     puññāni    karontīti   .
Tamenaṃ    bhikkhave    cattāro    mahārājāno    devānaṃ   tāvatiṃsānaṃ
sudhammāyaṃ      sabhāyaṃ     sannisinnānaṃ     sannipatitānaṃ     ārocenti
appakā   kho   mārisā   manussā   manussesu  metteyyā  petteyyā
sāmaññā     brahmaññā    kulejeṭṭhāpacāyino    uposathaṃ    upavasanti
paṭijāgaronti puññāni karontīti.
     {476.2}  Tena  1-  bhikkhave  devā  tāvatiṃsā anattamanā honti
dibbā   vata   bho  kāyā  parihāyissanti  paripūressanti  asurakāyāti .
Sace   pana   bhikkhave   bahū   honti   manussā   manussesu  metteyyā
petteyyā       sāmaññā       brahmaññā      kulejeṭṭhāpacāyino
uposathaṃ     upavasanti     paṭijāgaronti     puññāni    karontīti   .
Tamenaṃ    bhikkhave    cattāro    mahārājāno    devānaṃ   tāvatiṃsānaṃ
sudhammāyaṃ    sabhāyaṃ    sannisinnānaṃ    sannipatitānaṃ    ārocenti   bahū
@Footnote: 1 Ma. tena kho. Yu. tenahi.
Kho   mārisā   manussā   manussesu  metteyyā  petteyyā  sāmaññā
brahmaññā    kulejeṭṭhāpacāyino    uposathaṃ   upavasanti   paṭijāgaronti
puññāni  karontīti  .  tena  bhikkhave  devā  tāvatiṃsā  attamanā honti
dibbā vata bho kāyā paripūressanti parihāyissanti asurakāyāti.
     [477]  38  Bhūtapubbaṃ  bhikkhave sakko devānamindo deve tāvatiṃse
anunayamāno tāyaṃ velāyaṃ imaṃ gāthaṃ abhāsi
         cātuddasiṃ 1- pañcadasiṃ      yā ca pakkhassa aṭṭhamī
         pāṭihāriyapakkhañca           aṭṭhaṅgasusamāgataṃ
         uposathaṃ upavaseyya           yopassa 2- mādiso naroti.
Sā  kho  panesā  bhikkhave  sakkena  devānamindena  gāthā  duggītā  na
sugītā   dubbhāsitā   na  subhāsitā  taṃ  kissa  hetu  sakko  hi  bhikkhave
devānamindo   avītarāgo  avītadoso  avītamoho  .  yo  ca  kho  so
bhikkhave  bhikkhu  arahaṃ  khīṇāsavo  vusitavā  [3]-  katakaraṇīyo  ohitabhāro
anuppattasadattho    parikkhīṇabhavasaṃyojano    sammadaññāvimutto   tassa   kho
etaṃ 4- bhikkhuno kallaṃ vacanāya
         cātuddasiṃ pañcadasiṃ          yā ca pakkhassa aṭṭhamī
         pāṭihāriyapakkhañca          aṭṭhaṅgasusamāgataṃ
         uposathaṃ upavaseyya           yopassa mādiso naroti.
Taṃ kissa hetu so hi bhikkhave bhikkhu vītarāgo vītadoso vītamohoti.
       Bhūtapubbaṃ bhikkhave sakko devānamindo deve tāvatiṃse anunayamāno
@Footnote: 1 Yu. cātuddasī pañcadasī. ito paraṃ īdisameva .  2 Ma. yopissa .  3 Ma.
@brahmacariyo .  4 Po. evaṃ bhikkhave. Ma. Yu. etaṃ bhikkhave.
Tāyaṃ velāyaṃ imaṃ gāthaṃ abhāsi
         cātuddasiṃ pañcadasiṃ          yā ca pakkhassa aṭṭhamī
         pāṭihāriyapakkhañca           aṭṭhaṅgasusamāgataṃ
         uposathaṃ upavaseyya            yopassa mādiso naroti.
Sā  kho  panesā  bhikkhave  sakkena  devānamindena  gāthā  duggītā  na
sugītā    dubbhāsitā   na   subhāsitā   taṃ   kissa   hetu   sakko   hi
bhikkhave  devānamindo  aparimutto  jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi
dukkhehi   domanassehi   upāyāsehi   aparimutto  dukkhasmāti  vadāmi .
Yo   ca  kho  so  bhikkhave  bhikkhu  arahaṃ  khīṇāsavo  vusitavā  katakaraṇīyo
ohitabhāro    anuppattasadattho    parikkhīṇabhavasaṃyojano   sammadaññāvimutto
tassa kho etaṃ bhikkhuno kallaṃ vacanāya
         cātuddasiṃ pañcadasiṃ          yā ca pakkhassa aṭṭhamī
         pāṭihāriyapakkhañca          aṭṭhaṅgasusamāgataṃ
         uposathaṃ upavaseyya           yopassa mādiso naroti.
Taṃ  kissa  hetu  so  hi  bhikkhave  bhikkhu  parimutto  jātiyā  jarāmaraṇena
sokehi    paridevehi   dukkhehi   domanassehi   upāyāsehi   parimutto
dukkhasmāti vadāmīti.
     [478]  39  Sukhumālo  ahaṃ  bhikkhave paramasukhumālo accantasukhumālo
mama  sudaṃ  bhikkhave  pitu  nivesane  pokkharaṇiyo  kāritā  honti  ekattha
sudaṃ  bhikkhave  uppalaṃ  vappati  ekattha  padumaṃ  ekattha  puṇḍarīkaṃ  yāvadeva
Mamatthāya  .  na  kho  panassāhaṃ  bhikkhave kāsikaṃ 1- candanaṃ dhāremi kāsikaṃ
su   me   taṃ  bhikkhave  veṭhanaṃ  hoti  kāsikā  kañcukā  kāsikaṃ  nivāsanaṃ
kāsiko   uttarāsaṅgo   .   rattindivaṃ  kho  pana  su  me  taṃ  bhikkhave
setacchattaṃ  dhāriyati  mā  naṃ  2-  sītaṃ  vā  uṇhaṃ  vā  rajo  vā  tiṇaṃ
vā   ussāvo  vāti  .  tassa  mayhaṃ  bhikkhave  tayo  pāsādā  ahesuṃ
eko   hemantiko   eko   gimhiko   eko   vassiko  .  so  kho
ahaṃ   bhikkhave  vassike  pāsāde  vassike  cattāro  māse  nippurisehi
turiyehi paricāriyamāno 3- na heṭṭhāpāsādaṃ orohāmi.
     {478.1}    Yathā   kho   pana   bhikkhave   aññesaṃ   nivesanesu
dāsakammakaraporisassa      kaṇājakaṃ      bhojanaṃ     dīyati     bilaṅgadutiyaṃ
evamevassu    me    bhikkhave    pitu   nivesane   dāsakammakaraporisassa
sālimaṃsodano   dīyati   .   tassa   mayhaṃ   bhikkhave  evarūpāya  iddhiyā
samannāgatassa     evarūpena     ca     accantasukhumālena    etadahosi
assutavā    kho    puthujjano    attanā    jarādhammo   samāno   jaraṃ
anatīto   paraṃ   jiṇṇaṃ   disvā   aṭṭiyati  harāyati  jigucchati  attānaṃyeva
atisitvā    ahaṃpi    khomhi    jarādhammo    jaraṃ   anatīto   ahañceva
kho   pana   jarādhammo   samāno   jaraṃ   anatīto   paraṃ   jiṇṇaṃ  disvā
aṭṭiyeyyaṃ   harāyeyyaṃ   jiguccheyyaṃ   na   metaṃ  assa  paṭirūpanti  tassa
mayhaṃ    bhikkhave    iti   paṭisañcikkhato   yo   yobbane   yobbanamado
so sabbaso pahīyi.
     {478.2}      Assutavā      kho      puthujjano      attanā
byādhidhammo      samāno     byādhiṃ     anatīto     paraṃ     byādhitaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. akāsikaṃ. 2 Ma. mā naṃ phusi. Yu. mā naṃ phussi .  3 Ma. paricārayamā no.
@Yu. parivāriyamāno.
Disvā    aṭṭiyati   harāyati   jigucchati   attānaṃyeva   atisitvā   ahaṃpi
khomhi   byādhidhammo   byādhiṃ  anatīto  ahañceva  kho  pana  byādhidhammo
samāno   byādhiṃ   anatīto  paraṃ  byādhitaṃ  disvā  aṭṭiyeyyaṃ  harāyeyyaṃ
jiguccheyyaṃ   na   metaṃ   assa   paṭirūpanti   tassa   mayhaṃ  bhikkhave  iti
paṭisañcikkhato   yo   ārogye   ārogyamado  so  sabbaso  pahīyi .
Assutavā   kho   puthujjano  attanā  maraṇadhammo  samāno  maraṇaṃ  anatīto
paraṃ   mataṃ   disvā   aṭṭiyati   harāyati  jigucchati  attānaṃyeva  atisitvā
ahaṃpi    khomhi    maraṇadhammo   maraṇaṃ   anatīto   ahañceva   kho   pana
maraṇadhammo   samāno   maraṇaṃ   anatīto   paraṃ   mataṃ   disvā  aṭṭiyeyyaṃ
harāyeyyaṃ    jiguccheyyaṃ   na   metaṃ   assa   paṭirūpanti   tassa   mayhaṃ
bhikkhave   iti   paṭisañcikkhato   yo   jīvite   jīvitamado   so  sabbaso
pahīyīti.
     Tayome   bhikkhave  madā  katame  tayo  yobbanamado  ārogyamado
jīvitamado   .   yobbanamadamatto   vā   bhikkhave   assutavā   puthujjano
kāyena  duccaritaṃ  carati  vācāya  duccaritaṃ  carati  manasā  duccaritaṃ carati.
So  kāyena  duccaritaṃ  caritvā  vācāya  duccaritaṃ  caritvā manasā duccaritaṃ
caritvā   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ
upapajjati  .  ārogyamadamatto  vā  bhikkhave  assutavā  puthujjano .pe.
Jīvitamadamatto  vā  bhikkhave  assutavā  puthujjano  kāyena  duccaritaṃ  carati
vācāya  duccaritaṃ  carati  manasā  duccaritaṃ  carati  .  so  kāyena duccaritaṃ
Caritvā    vācāya    duccaritaṃ    caritvā   manasā   duccaritaṃ   caritvā
kāyassa  bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjati .
Yobbanamadamatto   vā   bhikkhave   bhikkhu  sikkhaṃ  paccakkhāya  hīnāyāvattati
āgyomadamatto   vā   bhikkhave   bhikkhu  sikkhaṃ  paccakkhāya  hīnāyāvattati
jīvitamadamatto vā bhikkhave bhikkhu sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattatīti.
         Byādhidhammā jarādhammā     atho maraṇadhammino
         yathā dhammā tathā santā    jigucchanti puthujjanā.
         Ahañcetaṃ jiguccheyyaṃ         evaṃ dhammesu pāṇisu
         na metaṃ paṭirūpassa             mama evaṃvihārino.
         Sohaṃ evaṃ viharanto          ñatvā dhammaṃ nirūpadhiṃ
         ārogye yobbanasmiṃ       jīvitasmiñca yo 1- mado
         sabbe made abhibhosmi        nekkhammaṃ daṭṭhu khemato 2-.
         Tassa me ahu ussāho      nibbānaṃ abhipassato
         nāhaṃ bhabbo etarahi          kāmāni paṭisevituṃ
         anivatti bhavissāmi            brahmacariyaparāyanoti.
     [479]   40   Tīṇīmāni   bhikkhave   ādhipateyyāni  katamāni  tīṇi
attādhipateyyaṃ   lokādhipateyyaṃ   dhammādhipateyyaṃ   .   katamañca  bhikkhave
attādhipateyyaṃ   idha   bhikkhave  bhikkhu  araññagato  vā  rukkhamūlagato  vā
suññāgāragato   vā   iti   paṭisañcikkhati   na   kho   panāhaṃ  cīvarahetu
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajito   na   piṇḍapātahetu  na  senāsanahetu
@Footnote: 1 Ma. ye madā .  2 Po. Ma. khemataṃ.
Na   itibhavābhavahetu   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajito   apica   khomhi
otiṇṇo  jātiyā  jarāmaraṇena  sokehi  paridevehi  dukkhehi domanassehi
upāyāsehi   dukkhotiṇṇo   dukkhapareto   appevanāma  imassa  kevalassa
dukkhakkhandhassa   antakiriyā   paññāyethāti  ahañceva  kho  pana  yādisake
kāme  ohāya  agārasmā  anagāriyaṃ   pabbajito  tādisake  vā  kāme
pariyeseyyaṃ  tato  vā  pāpiṭṭhataraṃ  1-  na  metaṃ  assa  paṭirūpanti  so
iti   paṭisañcikkhati   āraddhaṃ   kho   pana   me  viriyaṃ  bhavissati  asallīnaṃ
upaṭṭhitā   sati   appamuṭṭhā  2-  passaddho  kāyo  asāraddho  samāhitaṃ
cittaṃ   ekagganti  so  attānaṃyeva  ādhipateyyaṃ  3-  karitvā   akusalaṃ
pajahati   kusalaṃ   bhāveti   sāvajjaṃ   pajahati   anavajjaṃ   bhāveti   suddhaṃ
attānaṃ pariharati idaṃ vuccati bhikkhave attādhipateyyaṃ.
     {479.1}    Katamañca   bhikkhave   lokādhipateyyaṃ   idha   bhikkhave
bhikkhu   araññagato   vā   rukkhamūlagato   vā   suññāgāragato  vā  iti
paṭisañcikkhati    na    kho    panāhaṃ   cīvarahetu   agārasmā   anagāriyaṃ
pabbajito   na   piṇḍapātahetu   na   senāsanahetu   na   itibhavābhavahetu
āgārasmā   anagāriyaṃ   pabbajito   apica   khomhi   otiṇṇo  jātiyā
jarāmaraṇena   sokehi   paridevehi   dukkhehi   domanassehi  upāyāsehi
dukkhotiṇṇo      dukkhapareto     appevanāma     imassa     kevalassa
dukkhakkhandhassa    antakiriyā    paññāyethāti    ahañceva    kho    pana
evaṃ   pabbajito   samāno   kāmavitakkaṃ  vā  vitakkeyyaṃ  byāpādavitakkaṃ
vā    vitakkeyyaṃ    vihiṃsāvitakkaṃ    vā    vitakkeyyaṃ    mahā    kho
@Footnote: 1 Ma. pāpiṭṭhatare .  2 Ma. Yu. asamumaṭṭhā .  3 Po. Ma. adhipatiṃ.
Panāyaṃ   lokasannivāso   mahantasmiṃ   kho   pana   lokasannivāse   santi
samaṇabrāhmaṇā     iddhimanto     dibbacakkhukā     paracittaviduno    te
dūratopi    passanti    āsannāpi    na    dissanti    cetasāpi   cittaṃ
pajānanti   1-   tepi   maṃ  evaṃ  jāneyyuṃ  passatha  bho  imaṃ  kulaputtaṃ
saddhā     agārasmā    anagāriyaṃ    pabbajito    samāno    vokiṇṇo
viharati    pāpakehi    akusalehi    dhammehīti    devatāpi   kho   santi
iddhimantiniyo      dibbacakkhukā     paricittaviduniyo     tā     dūratopi
passanti    āsannāpi    na    dissanti    cetasāpi   cittaṃ   pajānanti
tāpi  maṃ  evaṃ  jāneyyuṃ  passatha  bho  imaṃ  kulaputtaṃ  saddhā  agārasmā
anagāriyaṃ     pabbajito     samāno    vokiṇṇo    viharati    pāpakehi
akusalehi   dhammehīti   so   iti   paṭisañcikkhati  āraddhaṃ  kho  pana  me
viriyaṃ    bhavissati    asallīnaṃ    upaṭṭhitā   sati   appamuṭṭhā   passaddho
kāyo    asāraddho    samāhitaṃ    cittaṃ   ekagganti   so   lokaṃyeva
ādhipateyyaṃ    karitvā    akusalaṃ    pajahati   kusalaṃ   bhāveti   sāvajjaṃ
pajahati     anavajjaṃ     bhāveti    suddhaṃ    attānaṃ    pariharati    idaṃ
vuccati bhikkhave lokādhipateyyaṃ.
     {479.2}    Katamañca   bhikkhave   dhammādhipateyyaṃ   idha   bhikkhave
bhikkhu   araññagato   vā   rukkhamūlagato   vā   suññāgāragato  vā  iti
paṭisañcikkhati    na    kho    panāhaṃ   cīvarahetu   agārasmā   anagāriyaṃ
pabbajito   na   piṇḍapātahetu   na   senāsanahetu   na   itibhavābhavahetu
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajito   apica   khomhi   otiṇṇo   jātiyā
jarāmaraṇena   sokehi   paridevehi   dukkhehi   domanassehi  upāyāsehi
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. jānanti. ito paraṃ īdisameva.
Dukkhotiṇṇo      dukkhapareto     appevanāma     imassa     kevalassa
dukkhakkhandhassa        antakiriyā       paññāyethāti       svākkhāto
bhagavatā    dhammo    sandiṭṭhiko    akāliko   ehipassiko   opanayiko
paccattaṃ   veditabbo   viññūhīti   santi   kho   pana  [1]-  sabrahmacārī
jānaṃ  passaṃ  viharanti  ahañceva  kho  pana  evaṃ  svākkhāte  dhammavinaye
pabbajito    samāno   kusīto   vihareyyaṃ   pamatto   na   metaṃ   assa
paṭirūpanti   so   iti   paṭisañcikkhati   āraddhaṃ   kho   pana   me  viriyaṃ
bhavissati     asallīnaṃ     upaṭṭhitā     sati     appamuṭṭhā    passaddho
kāyo    asāraddho    samāhitaṃ    cittaṃ   ekagganti   so   dhammaṃyeva
ādhipateyyaṃ    karitvā    akusalaṃ    pajahati   kusalaṃ   bhāveti   sāvajjaṃ
pajahati   anavajjaṃ  bhāveti  suddhaṃ  attānaṃ  pariharati  idaṃ  vuccati  bhikkhave
dhammādhipateyyaṃ. Imāni kho bhikkhave tīṇi ādhipateyyānīti.
        Natthi loke raho nāma       pāpakammaṃ pakubbato
        attā te purisa jānāti      saccaṃ vā yadi vā musā
        kalyāṇaṃ vata bho sakkhi        attānaṃ atimaññasi 2-
        yo santaṃ attanī pāpaṃ        atha naṃ parigūhasi
                passanti devā ca tathāgatā ca
                lokasmi bālaṃ visamaṃ carantaṃ
                tasmā 3- hi attādhipako sato care
                lokādhipo ca nipako ca jhāyī
                dhammādhipo ca anudhammacārī
@Footnote: 1 Ma. Yu. me .  2 Yu. atimaññesi .  3 Ma. tasmā hi attādhipateyyako ca.
                Na hīyati saccaparakkamo muni
                pasayha māraṃ abhibhuyya antakaṃ
                yo ca phusī jātikhayaṃ padhānavā
                so tādiso lokavidū sumedho
                sabbesu dhammesu atammayo munīti.
                   Devadūtavaggo catuttho.
                        Tassuddānaṃ
        brahmā ānandasārīputto   nidānaṃ hatthakena ca
        dūtā duve ca rājāno             sukhumālā adhipateyyena cāti.
                 --------------------
                     Cūḷavaggo  pañcamo
     [480]   41  Tiṇṇaṃ  bhikkhave  sammukhībhāvā  saddho  kulaputto  bahuṃ
puññaṃ    pasavati    katamesaṃ    tiṇṇaṃ    saddhāya   bhikkhave   sammukhībhāvā
saddho    kulaputto    bahuṃ    puññaṃ    pasavati   deyyadhammassa   bhikkhave
sammukhībhāvā    saddho   kulaputto   bahuṃ   puññaṃ   pasavati   dakkhiṇeyyānaṃ
bhikkhave   sammukhībhāvā   saddho   kulaputto   bahuṃ   puññaṃ  pasavati  imesaṃ
kho    bhikkhave   tiṇṇaṃ   sammukhībhāvā   saddho   kulaputto   bahuṃ   puññaṃ
pasavatīti.
     [481]   42  Tīhi  bhikkhave  ṭhānehi  saddho  pasanno  veditabbo
katamehi   tīhi   sīlavantānaṃ  1-  dassanakāmo  hoti  saddhammaṃ  sotukāmo
@Footnote: 1 Yu. sīlavataṃ.
Hoti    vigatamalamaccherena    cetasā   agāraṃ   ajjhāvasati   muttacāgo
payatapāṇi    vossaggarato   yācayogo   dānasaṃvibhāgarato   imehi   kho
bhikkhave tīhi ṭhānehi saddho pasanno veditabboti.
          Dassanakāmo sīlavataṃ        saddhammaṃ sotumicchati
          vineyya maccheramalaṃ            sa ve saddhoti vuccatīti.
     [482]   43   Tayo  bhikkhave  atthavase  sampassamānena  alameva
paresaṃ  dhammaṃ  desetuṃ  katame  tayo  yo  dhammaṃ deseti so atthapaṭisaṃvedī
ca   hoti   dhammapaṭisaṃvedī   ca   yo   dhammaṃ  suṇāti  so  atthapaṭisaṃvedī
ca   hoti   dhammapaṭisaṃvedī  ca  yo  ceva  dhammaṃ  deseti  yo  ca  dhammaṃ
suṇāti     ubho    atthapaṭisaṃvedino    ca    honti    dhammapaṭisaṃvedino
ca   ime   kho   bhikkhave   tayo   atthavase   sampassamānena  alameva
paresaṃ dhammaṃ desetunti.
     [483]  44  Tīhi  bhikkhave  ṭhānehi  kathā  pavattanī  hoti katamehi
tīhi   yo   dhammaṃ   deseti  so  atthapaṭisaṃvedī  ca  hoti  dhammapaṭisaṃvedī
ca   yo   dhammaṃ   suṇāti   so   atthapaṭisaṃvedī  ca  hoti  dhammapaṭisaṃvedī
ca  yo  ceva  dhammaṃ  deseti  yo  ca  dhammaṃ suṇāti ubho atthapaṭisaṃvedino
ca   honti   dhammapaṭisaṃvedino   ca   imehi   kho   1-   bhikkhave  tīhi
ṭhānehi kathā pavattanī hotīti.
     [484]  45  Tīṇīmāni  bhikkhave  paṇḍitapaññattāni  sappurisapaññattāni
katamāni     tīṇi    dānaṃ    bhikkhave    paṇḍitapaññattaṃ    sappurisapaññattaṃ
@Footnote: 1 Yu. khosaddo natthi.
Pabbajjā    bhikkhave    paṇḍitapaññattā    sappurisapaññattā   mātāpitunnaṃ
bhikkhave    upaṭṭhānaṃ    paṇḍitapaññattaṃ    sappurisapaññattaṃ    imāni   kho
bhikkhave tīṇi paṇḍitapaññattāni sappurisapaññattānīti.
          Sabbhi dānaṃ upaññattaṃ     ahiṃsā saññamo damo
          mātāpituupaṭṭhānaṃ          santānaṃ brahmacārinaṃ
          sataṃ etāni ṭhānāni          yāni sevetha paṇḍito
          ariyo dassanasampanno   sa lokaṃ bhajate sivanti.
     [485]  46  Yaṃ  bhikkhave  sīlavanto  pabbajitā  gāmaṃ vā nigamaṃ vā
upanissāya   viharanti   tattha  manussā  tīhi  ṭhānehi  bahuṃ  puññaṃ  pasavanti
katamehi  tīhi  kāyena  vācāya  manasā  yaṃ  bhikkhave  sīlavanto  pabbajitā
gāmaṃ   vā  nigamaṃ  vā  upanissāya  viharanti  tattha  manussā  imehi  tīhi
ṭhānehi bahuṃ puññaṃ pasavantīti.
     [486]  47  Tīṇīmāni  bhikkhave  saṅkhatassa  saṅkhatalakkhaṇāni  katamāni
tīṇi    uppādo    paññāyati    vayo    paññāyati   ṭhitassa   aññathattaṃ
paññāyati imāni kho bhikkhave tīṇi saṅkhatassa saṅkhatalakkhaṇānīti.
     [487]   48   Tīṇīmāni   bhikkhave   asaṅkhatassa   asaṅkhatalakkhaṇāni
katamāni   tīṇi   na  uppādo  paññāyati  na  vayo  paññāyati  na  ṭhitassa
aññathattaṃ    paññāyati    imāni    kho    bhikkhave    tīṇi   asaṅkhatassa
asaṅkhatalakkhaṇānīti.
     [488]   49   Himavantaṃ  bhikkhave  pabbatarājaṃ  nissāya  mahāsālā
Tīhi   vaḍḍhīhi   vaḍḍhanti   katamāhi  1-  tīhi  sākhāpattapalāsena  vaḍḍhanti
tacapappaṭikāya    vaḍḍhanti    pheggusārena   vaḍḍhanti   himavantaṃ   bhikkhave
pabbatarājaṃ   nissāya   mahāsālā   imāhi   tīhi   vaḍḍhīhi   vaḍḍhanti .
Evameva   kho  bhikkhave  saddhaṃ  kulapatiṃ  nissāya  antojano  tīhi  vaḍḍhīhi
vaḍḍhati   katamāhi   2-   tīhi   saddhāya  vaḍḍhati  sīlena  vaḍḍhati  paññāya
vaḍḍhati   saddhaṃ   bhikkhave   kulapatiṃ   nissāya   antojano   imāhi   tīhi
vaḍḍhīhi vaḍḍhatīti.
          Yathāpi pabbato selo       araññasmiṃ brahāvane
          taṃ rukkhaṃ 3- upanissāya     vaḍḍhantete vanappatī
          tatheva sīlasampannaṃ           saddhaṃ kulapatiṃ idha
          upanissāya vaḍḍhanti       puttadārā ca bandhavā
          amaccā ñātisaṅghā ca       yecassa anujīvino.
          Tyāssa sīlavato sīlaṃ        cāgaṃ sucaritāni ca
          passamānānukubbanti      ye 4- bhavanti vicakkhaṇā
          idha dhammaṃ caritvāna           maggaṃ sugatigāminaṃ
          nandino devalokasmiṃ      modanti kāmakāminoti.
     [489]  50  Tīhi  bhikkhave  ṭhānehi  ātappaṃ  karaṇīyaṃ  katamehi tīhi
anuppannānaṃ    pāpakānaṃ    akusalānaṃ   dhammānaṃ   anuppādāya   ātappaṃ
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. katamehi .  3 Ma. rukkhā .  4 Ma. attamatthaṃ vicakkhaṇā.
Karaṇīyaṃ   anuppannānaṃ   kusalānaṃ   dhammānaṃ   uppādāya   ātappaṃ  karaṇīyaṃ
uppannānaṃ   sārīrikānaṃ   vedanānaṃ   dukkhānaṃ   tibbānaṃ  kharānaṃ  kaṭukānaṃ
asātānaṃ   amanāpānaṃ   pāṇaharānaṃ   adhivāsanāya   ātappaṃ  karaṇīyaṃ  1-
yato   kho   bhikkhave   bhikkhu  anuppannānaṃ  pāpakānaṃ  akusalānaṃ  dhammānaṃ
anuppādāya    ātappaṃ    karoti    anuppannānaṃ    kusalānaṃ    dhammānaṃ
uppādāya    ātappaṃ    karoti    uppannānaṃ    sārīrikānaṃ   vedanānaṃ
dukkhānaṃ     tibbānaṃ     kharānaṃ     kaṭukānaṃ    asātānaṃ    amanāpānaṃ
pāṇaharānaṃ    adhivāsanāya    ātappaṃ   karoti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave
bhikkhu ātāpī nipako sato sammā dukkhassa antakiriyāyāti.
     [490]   51   Tīhi   bhikkhave   aṅgehi  samannāgato  mahācoro
sandhimpi     chindati     nillopampi    harati    ekāgārikampi    karoti
paripanthepi    tiṭṭhati    katamehi    tīhi    idha    bhikkhave   mahācoro
visamanissito    ca    hoti    gahananissito    ca    hoti   balavanissito
ca hoti.
     {490.1}   Kathañca   bhikkhave  mahācoro  visamanissito  hoti  idha
bhikkhave    mahācoro    nadīviduggaṃ   vā   nissito   hoti   pabbatavisamaṃ
vā evaṃ kho bhikkhave mahācoro visamanissito hoti.
     {490.2}   Kathañca   bhikkhave  mahācoro  gahananissito  hoti  idha
bhikkhave  mahācoro  tiṇagahanaṃ  vā  nissito  hoti  rukkhagahanaṃ vā rodhaṃ 2-
vā mahāvanasaṇḍaṃ vā evaṃ kho bhikkhave mahācoro gahananissito hoti.
     {490.3}    Kathañca   bhikkhave   mahācoro   balavanissito   hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. ito paraṃ imehi tīhi bhikkhave ṭhānehi ātappaṃ karaṇīyanti dissati.
@2 Po. gehaṃ. Yu. gedhaṃ.
Idha   bhikkhave   mahācoro  rājānaṃ  vā  rājamahāmattānaṃ  vā  nissito
hoti  tassa  evaṃ  hoti  sace  maṃ  koci  kiñci vakkhati ime me rājāno
vā   rājamahāmattā  vā  pariyodhāya  atthaṃ  bhaṇissantīti  sace  naṃ  koci
kiñci   āha   tyāssa   rājāno  vā  rājamahāmattā  vā  pariyodhāya
atthaṃ bhaṇanti evaṃ kho bhikkhave mahācoro balavanissito hoti.
     {490.4}  Imehi  kho  bhikkhave tīhi aṅgehi samannāgato mahācoro
sandhimpi   chindati   nillopampi   harati  ekāgārikampi  karoti  paripanthepi
tiṭṭhati  .  evameva  kho  bhikkhave  tīhi dhammehi 1- samannāgato pāpabhikkhu
khataṃ   upahataṃ   attānaṃ  pariharati  sāvajjo  ca  hoti  sānuvajjo  viññūnaṃ
bahuñca    apuññaṃ    pasavati   katamehi   tīhi   idha   bhikkhave   pāpabhikkhu
visamanissito ca hoti gahananissito ca balavanissito ca.
     {490.5}   Kathañca   bhikkhave   pāpabhikkhu  visamanissito  hoti  idha
bhikkhave   pāpabhikkhu   visamena   kāyakammena  samannāgato  hoti  visamena
vacīkammena    samannāgato   hoti   visamena   manokammena   samannāgato
hoti evaṃ kho bhikkhave pāpabhikkhu visamanissito hoti.
     {490.6}   Kathañca   bhikkhave   pāpabhikkhu  gahananissito  hoti  idha
bhikkhave    pāpabhikkhu    micchādiṭṭhiko   hoti   antaggāhikāya   diṭṭhiyā
samannāgato hoti evaṃ kho bhikkhave pāpabhikkhu gahananissito hoti.
     {490.7}    Kathañca    bhikkhave   pāpabhikkhu   balavanissito   hoti
idha   bhikkhave   pāpabhikkhu   rājānaṃ  vā  rājamahāmattānaṃ  vā  nissito
hoti   tassa   evaṃ   hoti   sace  maṃ  koci  kiñci  vakkhati  ime  me
@Footnote: 1 Ma. aṅgehi.
Rājāno   vā   rājamahāmattā   vā   pariyodhāya   atthaṃ   bhaṇissantīti
sace   naṃ   koci   kiñci  āha  tyāssa  rājāno  vā  rājamahāmattā
vā    pariyodhāya    atthaṃ   bhaṇanti   evaṃ   kho   bhikkhave   pāpabhikkhu
balavanissito   hoti  .  imehi  kho  bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato
pāpabhikkhu    khataṃ    upahataṃ   attānaṃ   pariharati   sāvajjo   ca   hoti
sānuvajjo viññūnaṃ bahuñca apuññaṃ pasavatīti.
                     Cūḷavaggo pañcamo.
                        Tassuddānaṃ
         sammukhiṭṭhānapaccayavattaṃ   paresaṃ paṇḍitasīlañca
         saṅkhataṃ pabbatātappaṃ        mahācorenekārasāti.
                 Paṭhamo paṇṇāsako samatto.
                      ----------
                      Dutiyapaṇṇāsako
                    brāhmaṇavaggo paṭhamo
     [491]  52  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati anāthapiṇḍikassa
ārāme  .  athakho  dve  brāhmaṇā  jiṇṇā  vuḍḍhā mahallakā addhagatā
vayoanuppattā   vīsavassasatikā   jātiyā   yena   bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodiṃsu   sammodanīyaṃ   kathaṃ  sārāṇīyaṃ
vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu  ekamantaṃ  nisinnā  kho  te  brāhmaṇā
bhagavantaṃ   etadavocuṃ   mayamassu   bho  gotama  brāhmaṇā  jiṇṇā  vuḍḍhā
mahallakā  addhagatā  vayoanuppattā  vīsavassasatikā  jātiyā  te camha 1-
akatakalyāṇā   akatakusalā   akatabhīruttāṇā   ovadatu  no  bhavaṃ  gotamo
anusāsatu   no   bhavaṃ   gotamo   yaṃ   amhākaṃ   assa  dīgharattaṃ  hitāya
sukhāyāti   .   taggha   tumhe   brāhmaṇā   jiṇṇā   vuḍḍhā  mahallakā
addhagatā    vayoanuppattā    vīsavassasatikā    jātiyā    te    cattha
akatakalyāṇā    akatakusalā    akatabhīruttāṇā    upanīyati    kho    ayaṃ
brāhmaṇā   loko   jarāya  byādhinā  maraṇena  evaṃ  upanīyamāne  kho
brāhmaṇā  loke  jarāya  byādhinā  maraṇena  yo  idha  kāyena saññamo
vācāya    saññamo   manasā   saññamo   taṃ   tassa   petassa   tāṇañca
lenañca dīpañca saraṇañca parāyanañcāti.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. camhā.
                Upanīyati jīvitamappamāyuṃ 1-
                jarūpanītassa na santi tāṇā
                etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno
                puññāni kayirātha sukhāvahāni.
         Yodha kāyena saññamo       vācāya uda cetasā
                taṃ tassa petassa sukhāya hoti
                yaṃ jīvamāno pakaroti puññanti.
     [492]   53  Athakho  dve  brāhmaṇā  jiṇṇā  vuḍḍhā  mahallakā
addhagatā    vayoanuppattā    vīsavassasatikā    jātiyā   yena   bhagavā
tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu
ekamantaṃ   nisinnā   kho  te  brāhmaṇā  bhagavantaṃ  etadavocuṃ  mayamassu
bho    gotama    brāhmaṇā    jiṇṇā    vuḍḍhā   mahallakā   addhagatā
vayoanuppattā    vīsavassasatikā    jātiyā   te   camha   akatakalyāṇā
akatakusalā   akatabhīruttāṇā   ovadatu  no  bhavaṃ  gotamo  anusāsatu  no
bhavaṃ  gotamo  yaṃ  amhākaṃ  assa  dīgharattaṃ  hitāya sukhāyāti. Taggha tumhe
brāhmaṇā    jiṇṇā    vuḍḍhā    mahallakā   addhagatā   vayoanuppattā
vīsavassasatikā    jātiyā    te    cattha    akatakalyāṇā    akatakusalā
akatabhīruttāṇā  āditto  kho  ayaṃ  brāhmaṇā  loko  jarāya  byādhinā
maraṇena  evaṃ  āditte  kho  2-  brāhmaṇā  loke  jarāya  byādhinā
maraṇena   yo  idha  kāyena  saññamo  vācāya  saññamo  manasā  saññamo
@Footnote: 1 Ma. Yu. jīvitamappamāyu .  2 Yu. khosaddo natthi.
Taṃ tassa petassa tāṇañca lenañca dīpañca saraṇañca parāyanañcāti.
         Ādittasmiṃ agārasmiṃ        yaṃ nīharati bhājanaṃ
         taṃ tassa hoti atthāya        no ca yaṃ tattha ḍayhati
         evaṃ ādittake 1- loke    jarāya maraṇena ca
         nīharetheva dānena             dinnaṃ hoti sunīhataṃ.
         Yodha kāyena saññamo       vācāya uda cetasā
                taṃ tassa petassa sukhāya hoti
                yaṃ jīvamāno pakaroti puññanti.
     [493]    54   Athakho   aññataro   brāhmaṇo   yena   bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ  sammodi  .pe.  ekamantaṃ
nisinno   kho   so  brāhmaṇo  bhagavantaṃ  etadavoca  sandiṭṭhiko  dhammo
sandiṭṭhiko  dhammoti  bho  gotama  vuccati  kittāvatā  nu  kho  bho gotama
sandiṭṭhiko   dhammo   hoti   akāliko  ehipassiko  opanayiko  paccattaṃ
veditabbo viññūhīti.
     {493.1}  Ratto  kho  brāhmaṇa  rāgena abhibhūto pariyādinnacitto
attabyābādhāyapi   ceteti   parabyābādhāyapi  ceteti  ubhayabyābādhāyapi
ceteti   cetasikaṃpi   dukkhaṃ  domanassaṃ  paṭisaṃvedeti  rāge  pahīne  neva
attabyābādhāyapi    ceteti    na    parabyābādhāyapi    ceteti    na
ubhayabyābādhāyapi   ceteti   na   cetasikaṃ  dukkhaṃ  domanassaṃ  paṭisaṃvedeti
evaṃpi  kho  brāhmaṇa  sandiṭṭhiko  dhammo  hoti ... Duṭṭho kho brāhmaṇa
dosena     abhibhūto    pariyādinnacitto    attabyābādhāyapi    ceteti
@Footnote: 1 Po. Yu. ādīpito loko. Ma. āditto kho loko.
Parabyābādhāyapi   ceteti   ubhayabyābādhāyapi   ceteti  cetasikaṃpi  dukkhaṃ
domanassaṃ   paṭisaṃvedeti  dose  pahīne  neva  attabyābādhāyapi  ceteti
na  parabyābādhāyapi  ceteti  na  ubhayabyābādhāyapi  ceteti  na  cetasikaṃ
dukkhaṃ    domanassaṃ   paṭisaṃvedeti   evaṃpi   kho   brāhmaṇa   sandiṭṭhiko
dhammo    hoti    ...   mūḷho   kho   brāhmaṇa   mohena   abhibhūto
pariyādinnacitto      attabyābādhāyapi     ceteti     parabyābādhāyapi
ceteti    ubhayabyābādhāyapi    ceteti    cetasikaṃpi   dukkhaṃ   domanassaṃ
paṭisaṃvedeti   mohe   pahīne   neva   attabyābādhāyapi   ceteti   na
parabyābādhāyapi   ceteti   na   ubhayabyābādhāyapi  ceteti  na  cetasikaṃ
dukkhaṃ    domanassaṃ   paṭisaṃvedeti   evaṃpi   kho   brāhmaṇa   sandiṭṭhiko
dhammo   hoti   akāliko   ehipassiko  opanayiko  paccattaṃ  veditabbo
viññūhīti   .   abhikkantaṃ  bho  gotama  .pe.  upāsakaṃ  maṃ  bhavaṃ  gotamo
dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [494]    55   Athakho   aññataro   brāhmaṇaparibbājako   yena
bhagavā    tenupasaṅkami    .pe.    ekamantaṃ    nisinno    kho    so
brāhmaṇaparibbājako     bhagavantaṃ     etadavoca    sandiṭṭhiko    dhammo
sandiṭṭhiko   dhammoti   bho   gotama   vuccati   kittāvatā  nu  kho  bho
gotama   sandiṭṭhiko   dhammo   hoti   akāliko  ehipassiko  opanayiko
paccattaṃ veditabbo viññūhīti.
     {494.1}  Ratto  kho  brāhmaṇa  rāgena abhibhūto pariyādinnacitto
attabyābādhāyapi   ceteti   parabyābādhāyapi  ceteti  ubhayabyābādhāyapi
ceteti   cetasikaṃpi   dukkhaṃ  domanassaṃ  paṭisaṃvedeti  rāge  pahīne  neva
Attabyābādhāyapi    ceteti    na    parabyābādhāyapi    ceteti    na
ubhayabyābādhāyapi     ceteti     na     cetasikaṃ    dukkhaṃ    domanassaṃ
paṭisaṃvedeti   ratto   kho  brāhmaṇa  rāgena  abhibhūto  pariyādinnacitto
kāyena   duccaritaṃ   carati   vācāya   duccaritaṃ   carati   manasā  duccaritaṃ
carati  rāge  pahīne  neva  kāyena  duccaritaṃ  carati  na  vācāya duccaritaṃ
carati   na   manasā   duccaritaṃ   carati   ratto   kho  brāhmaṇa  rāgena
abhibhūto     pariyādinnacitto     attatthaṃpi     yathābhūtaṃ     nappajānāti
paratthaṃpi    yathābhūtaṃ    nappajānāti    ubhayatthaṃpi   yathābhūtaṃ   nappajānāti
rāge    pahīne    attatthaṃpi   yathābhūtaṃ   pajānāti   paratthaṃpi   yathābhūtaṃ
pajānāti ubhayatthaṃpi yathābhūtaṃ pajānāti
     {494.2}  evaṃpi  kho  brāhmaṇa  sandiṭṭhiko  dhammo  hoti  ...
Duṭṭho   kho  brāhmaṇa  .pe.  mūḷho  kho  brāhmaṇa  mohena  abhibhūto
pariyādinnacitto   attabyābādhāyapi   ceteti   parabyābādhāyapi  ceteti
ubhayabyābādhāyapi   ceteti   cetasikaṃpi   dukkhaṃ   domanassaṃ   paṭisaṃvedeti
mohe   pahīne   neva   attabyābādhāyapi  ceteti  na  parabyābādhāyapi
ceteti   na   ubhayabyābādhāyapi   ceteti  na  cetasikaṃ  dukkhaṃ  domanassaṃ
paṭisaṃvedeti   mūḷho   kho  brāhmaṇa  mohena  abhibhūto  pariyādinnacitto
kāyena   duccaritaṃ  carati  vācāya  duccaritaṃ  carati  manasā  duccaritaṃ  carati
mohe  pahīne  neva  kāyena  duccaritaṃ  carati  na  vācāya  duccaritaṃ carati
na   manasā   duccaritaṃ   carati   mūḷho  kho  brāhmaṇa  mohena  abhibhūto
pariyādinnacitto   attatthaṃpi   yathābhūtaṃ   nappajānāti   paratthaṃpi   yathābhūtaṃ
Nappajānāti   ubhayatthaṃpi   yathābhūtaṃ  nappajānāti  mohe  pahīne  attatthaṃpi
yathābhūtaṃ   pajānāti   paratthaṃpi   yathābhūtaṃ   pajānāti   ubhayatthaṃpi  yathābhūtaṃ
pajānāti   evaṃpi   kho   brāhmaṇa  sandiṭṭhiko  dhammo  hoti  akāliko
ehipassiko   opanayiko   paccattaṃ   veditabbo   viññūhīti  .  abhikkantaṃ
bho   gotama   .pe.   upāsakaṃ   maṃ  bhavaṃ  gotamo  dhāretu  ajjatagge
pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [495]   56   Athakho   jānussoṇī   brāhmaṇo   yena   bhagavā
tenupasaṅkami     .pe.     ekamantaṃ     nisinno    kho    jānussoṇī
brāhmaṇo    bhagavantaṃ    etadavoca    sandiṭṭhikaṃ    nibbānaṃ   sandiṭṭhikaṃ
nibbānanti   bho   gotama   vuccati   kittāvatā   nu   kho  bho  gotama
sandiṭṭhikaṃ    nibbānaṃ    hoti    akālikaṃ   ehipassikaṃ   opanayikaṃ   1-
paccattaṃ     veditabbaṃ     viññūhīti    .    ratto    kho    brāhmaṇa
rāgena        abhibhūto       pariyādinnacitto       attabyābādhāyapi
ceteti        parabyābādhāyapi       ceteti       ubhayabyābādhāyapi
ceteti     cetasikaṃpi     dukkhaṃ    domanassaṃ    paṭisaṃvedeti     rāge
pahīne    neva    attabyābādhāyapi    ceteti    na   parabyābādhāyapi
ceteti   na   ubhayabyābādhāyapi   ceteti  na  cetasikaṃ  dukkhaṃ  domanassaṃ
paṭisaṃvedeti     evaṃpi     kho     brāhmaṇa     sandiṭṭhikaṃ    nibbānaṃ
hoti   ...   duṭṭho   kho   brāhmaṇa   .pe.  mūḷho  kho  brāhmaṇa
mohena        abhibhūto       pariyādinnacitto       attabyābādhāyapi
ceteti     parabyābādhāyapi    ceteti    ubhayabyābādhāyapi    ceteti
cetasikaṃpi    dukkhaṃ    domanassaṃ    paṭisaṃvedeti   mohe   pahīne   neva
@Footnote: 1 Ma. opaneyyikaṃ. ito paraṃ īdisameva.
Attabyābādhāyapi    ceteti    na    parabyābādhāyapi    ceteti    na
ubhayabyābādhāyapi     ceteti     na     cetasikaṃ    dukkhaṃ    domanassaṃ
paṭisaṃvedeti   evaṃpi   kho   brāhmaṇa   sandiṭṭhikaṃ  nibbānaṃ  hoti  ...
Yato   kho   ayaṃ  brāhmaṇa  anavasesaṃ  rāgakkhayaṃ  paṭisaṃvedeti  anavasesaṃ
dosakkhayaṃ    paṭisaṃvedeti    anavasesaṃ    mohakkhayaṃ   paṭisaṃvedeti   evaṃ
kho    brāhmaṇa    sandiṭṭhikaṃ    nibbānaṃ   hoti   akālikaṃ   ehipassikaṃ
opanayikaṃ    paccattaṃ    veditabbaṃ    viññūhīti    .    abhikkantaṃ    bho
gotama    .pe.   upāsakaṃ   maṃ   bhavaṃ   gotamo   dhāretu   ajjatagge
pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [496]   57  Athakho  aññataro  brāhmaṇamahāsālo  yena  bhagavā
tenupasaṅkami   .pe.   ekamantaṃ   nisinno  kho  so  brāhmaṇamahāsālo
bhagavantaṃ   etadavoca   sutammetaṃ   bho   gotama   pubbakānaṃ  brāhmaṇānaṃ
vuḍḍhānaṃ   mahallakānaṃ   ācariyapācariyānaṃ   bhāsamānānaṃ   pubbassudaṃ   ayaṃ
loko   avīci   maññe   phuṭo   hoti   1-  manussehi  kukkuṭasampātikā
gāmanigamajanapadarājadhāniyoti  ko  nu  kho  bho  gotama  hetu  ko paccayo
yenetarahi   manussānaṃ   khayo  hoti  tanuttaṃ  paññāyati  gāmāpi  agāmā
honti   nigamāpi   anigamā   honti  nagarāpi  anagarā  honti  janapadāpi
ajanapadā hontīti.
     {496.1}    Etarahi    brāhmaṇa    manussā    adhammarāgarattā
visamalobhābhibhūtā  micchādhammaparetā  te  adhammarāgarattā  visamalobhābhibhūtā
micchādhammaparetā    tiṇhāni    satthāni   gahetvā   aññamaññassa   2-
jīvitā    voropenti   tena   bahū   manussā   kālaṃ   karonti   ayaṃpi
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ahosi. 2 Ma. aññamaññaṃ.
Kho   brāhmaṇa   hetu   ayaṃ   paccayo   yenetarahi   manussānaṃ   khayo
hoti    tanuttaṃ    paññāyati    gāmāpi    agāmā    honti   nigamāpi
anigamā    honti    nagarāpi   anagarā   honti   janapadāpi   ajanapadā
honti.
     {496.2}  Puna  ca  paraṃ  brāhmaṇa etarahi manussā adhammarāgarattā
visamalobhābhibhūtā      micchādhammaparetā      tesaṃ     adhammarāgarattānaṃ
visamalobhābhibhūtānaṃ    micchādhammaparetānaṃ    devo    na   sammā   dhāraṃ
anuppavecchati   tena   dubbhikkhaṃ   hoti   dussassaṃ  setaṭṭhikaṃ  salākāvuttaṃ
tena  bahū  manussā  kālaṃ  karonti  ayaṃpi  kho brāhmaṇa hetu ayaṃ paccayo
yenetarahi   manussānaṃ   khayo  hoti  tanuttaṃ  paññāyati  gāmāpi  agāmā
honti   nigamāpi   anigamā   honti  nagarāpi  anagarā  honti  janapadāpi
ajanapadā honti.
     {496.3}  Puna  ca  paraṃ  brāhmaṇa etarahi manussā adhammarāgarattā
visamalobhābhibhūtā      micchādhammaparetā      tesaṃ     adhammarāgarattānaṃ
visamalobhābhibhūtānaṃ    micchādhammaparetānaṃ    yakkhā    vāḷe    amanusse
ossajjanti    tena    bahū    manussā   kālaṃ   karonti   ayaṃpi   kho
brāhmaṇa   hetu   ayaṃ   paccayo   yenetarahi   manussānaṃ   khayo  hoti
tanuttaṃ    paññāyati    gāmāpi    agamā    honti   nigamāpi   anigamā
honti   nagarāpi   anagarā   honti   janapadāpi   ajanapadā  hontīti .
Abhikkantaṃ   bho   gotama   .pe.   upāsakaṃ   maṃ  bhavaṃ  gotamo  dhāretu
ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [497]   58   Athakho   vacchagotto   paribbājako  yena  bhagavā
Tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi  sammodanīyaṃ  kathaṃ
sārāṇīyaṃ   vītisāretvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinno   kho
vacchagotto   paribbājako   bhagavantaṃ   etadavoca  sutammetaṃ  bho  gotama
samaṇo    gotamo    evamāha   mayhameva   dānaṃ   dātabbaṃ   nāññesaṃ
dānaṃ   dātabbaṃ  mayhameva  sāvakānaṃ  dānaṃ  dātabbaṃ  nāññesaṃ  sāvakānaṃ
dānaṃ   dātabbaṃ   mayhameva   dinnaṃ   mahapphalaṃ  nāññesaṃ   dinnaṃ  mahapphalaṃ
mayhameva    sāvakānaṃ    dinnaṃ   mahapphalaṃ   nāññesaṃ   sāvakānaṃ   dinnaṃ
mahapphalanti  ye  te  bho  gotama  evamāhaṃsu  samaṇo  gotamo  evamāha
mayhameva   dānaṃ  dātabbaṃ  nāññesaṃ  dānaṃ  dātabbaṃ  mayhameva  sāvakānaṃ
dānaṃ   dātabbaṃ   nāññesaṃ   sāvakānaṃ   dānaṃ  dātabbaṃ  mayhameva  dinnaṃ
mahapphalaṃ    nāññesaṃ    dinnaṃ    mahapphalaṃ   mayhameva   sāvakānaṃ   dinnaṃ
mahapphalaṃ   nāññesaṃ   sāvakānaṃ   dinnaṃ   mahapphalanti   kacci  te  bhoto
gotamassa   vuttavādino   na   ca  bhavantaṃ  gotamaṃ  abhūtena  abbhācikkhanti
dhammassa   cānudhammaṃ  byākaronti  na  ca  koci  sahadhammiko  vādānupāto
gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchati anabbhakkhātukāmā hi mayaṃ bhavantaṃ gotamanti.
     {497.1}  Ye  te  vaccha  evamāhaṃsu  samaṇo  gotamo  evamāha
mayhameva    dānaṃ    dātabbaṃ    .pe.    nāññesaṃ   sāvakānaṃ   dinnaṃ
mahapphalanti   na   me   te   vuttavādino   abbhācikkhanti   ca  pana  maṃ
te  asatā  abhūtena  yo  kho  vaccha  paraṃ  dānaṃ dadantaṃ vāreti so tiṇṇaṃ
anutarāyakaro   hoti   tiṇṇaṃ   pāripanthiko   katamesaṃ   tiṇṇaṃ   dāyakasusa
Puññantarāyakaro     hoti     paṭiggāhakānaṃ    lābhantarāyakaro    hoti
pubbeva  kho  panassa  attā  khato  ca  hoti  upahato  ca  yo kho vaccha
paraṃ   dānaṃ   dadantaṃ   vāreti   so  imesaṃ  tiṇṇaṃ  antarāyakaro  hoti
tiṇṇaṃ pāripanthiko.
     {497.2}  Ahaṃ  kho  pana vaccha evaṃ vadāmi yepi te candanikāya vā
oliggalle  vā  pāṇā  tatrapi  yo  thālidhovanaṃ  vā  sarāvadhovanaṃ  vā
chaḍḍeti  ye  tattha  pāṇā  te  tena  1-  yāpentūti  tatonidānaṃ  ahaṃ
vaccha  puññassa  āgamaṃ  vadāmi  ko  pana  vādo  manussabhūte  .  apicāhaṃ
vaccha  sīlavato  dinnaṃ  mahapphalaṃ  vadāmi  no  tathā dussīle 2- so ca hoti
pañcaṅgavippahīno    pañcaṅgasamannāgato    katamāni   pañcaṅgāni   pahīnāni
honti  kāmacchando  pahīno  hoti  byāpādo  pahīno  hoti thīnamiddhaṃ pahīnaṃ
hoti   uddhaccakukkuccaṃ   pahīnaṃ   hoti   vicikicchā   pahīnā  hoti  imāni
pañcaṅgāni   pahīnāni   honti   katamehi   pañcaṅgehi  samannāgato  hoti
asekhena   sīlakkhandhena   samannāgato   hoti   asekhena  samādhikkhandhena
samannāgato  hoti  asekhena  paññākkhandhena  samannāgato  hoti asekhena
vimuttikkhandhena   samannāgato   hoti   asekhena  vimuttiñāṇadassanakkhandhena
samannāgato    hoti    imehi   paccaṅgehi   samannāgato   hoti   iti
pañcaṅgavippahīne pañcaṅgasamannāgate dinnaṃ mahapphalanti vadāmīti.
         Iti kaṇhāsu setāsu         rohiṇīsu harīsu vā
         kammāsāsu sarūpāsu          gosu pārevatāsu vā
@Footnote: 1 Yu. yena .   2 Ma. dussīlassa.
         Yāsukāsuci 1- etāsu        danto jāyati puṅgavo
         dhorayho balasampanno     kalyāṇajavanikkamo
         tameva bhāre yuñjanti        nāssa vaṇṇaṃ parikkhare
         evameva manussesu             yasmiṃkasmiñci jātiyaṃ 2-
         khattiye brāhmaṇe vesse   sudde caṇḍālapukkuse
         yāsukāsuci etāsu             danto jāyati subbato
         dhammaṭṭho sīlasampanno    saccavādī hirīmano
         pahīnajātimaraṇo               brahmacariyassa kevalī
         pannabhāro visaṃyutto         katakicco anāsavo
         pāragū sabbadhammānaṃ          anupādāya nibbuto
         tasmiṃ ve 3- viraje khette   vipulā hoti dakkhiṇā.
         Bālā ca avijānantā        dummedhā assutāvino
         bahiddhā dadanti dānāni 4-   nahi sante upāsare.
         Ye ca sante upāsenti       sappaññe dhīrasammate
         saddhā ca nesaṃ sugate          mūlajātā patiṭṭhitā
         devalokañca te yanti        kule vā idha jāyare
         anupubbena nibbānaṃ        adhigacchanti paṇḍitāti.
     [498]    59    Athakho   tikaṇṇo   brāhmaṇo   yena   bhagavā
tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    bhagavatā    saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ
kathaṃ   sārāṇīyaṃ   vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno  kho
@Footnote: 1 Po. Yu. yāsukāsu ca. ito paraṃ īdisameva .  2 Po. Ma. jātiye. 3 Ma. Yu.
@tasmiṃyeva .  4 Yu. dānā.
Tikaṇṇo     brāhmaṇo     bhagavato     sammukhā     tevijjānaṃ    sudaṃ
brāhmaṇānaṃ     vaṇṇaṃ     bhāsati    evampi    tevijjā    brāhmaṇā
itipi   tevijjā   brāhmaṇāti   .  yathākathaṃ  pana  brāhmaṇa  brāhmaṇā
brāhmaṇaṃ   tevijjaṃ   paññāpentīti   .   idha   bho  gotama  brāhmaṇo
ubhato    sujāto    hoti   mātito   ca   pitito   ca   saṃsuddhagahaṇiko
yāva    sattamā   pitāmahayugā   akkhitto    anupakkuṭṭho   jātivādena
ajjhāyako    mantadharo    tiṇṇaṃ    vedānaṃ    pāragū   sanighaṇḍukeṭubhānaṃ
sākkharappabhedānaṃ       itihāsapañcamānaṃ      padako      veyyākaraṇo
lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu    anavayoti    evaṃ    kho    bho    gotama
brāhmaṇā     brāhmaṇaṃ     tevijjaṃ    paññāpentīti    .    aññathā
kho     brāhmaṇa    brāhmaṇā    brāhmaṇaṃ    tevijjaṃ    paññāpenti
aññathā   ca   pana   ariyassa   vinaye   tevijjo   hotīti  .  yathākathaṃ
pana   bho   gotama   ariyassa   vinaye  tevijjo  hoti  sādhu  me  bhavaṃ
gotamo   tathā   dhammaṃ   desetu   yathā   ariyassa   vinaye   tevijjo
hotīti     .    tenahi    brāhmaṇa    suṇāhi    sādhukaṃ    manasikarohi
bhāsissāmīti   .   evaṃ   bhoti   kho   tikaṇṇo   brāhmaṇo   bhagavato
paccassosi.
     {498.1}   Bhagavā   etadavoca   idha  brāhmaṇa  bhikkhu  vivicceva
kāmehi   vivicca   akusalehi  dhammehi  savitakkaṃ  savicāraṃ  vivekajaṃ  pītisukhaṃ
paṭhamaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   vitakkavicārānaṃ   vūpasamā   ajjhattaṃ
sampasādanaṃ   cetaso   ekodibhāvaṃ   avitakkaṃ   avicāraṃ  samādhijaṃ  pītisukhaṃ
dutiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   pītiyā   ca   virāgā   upekkhako
ca   viharati   sato   ca  sampajāno  sukhañca  kāyena  paṭisaṃvedeti  yantaṃ
Ariyā    ācikkhanti    upekkhako   satimā   sukhavihārīti   tatiyaṃ   jhānaṃ
upasampajja    viharati    sukhassa   ca   pahānā   dukkhassa   ca   pahānā
pubbeva        somanassadomanassānaṃ       atthaṅgamā       adukkhamasukhaṃ
upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati
     {498.2}   so   evaṃ  samāhite  citte  parisuddhe  pariyodāte
anaṅgaṇe   vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite  āneñjappatte
pubbenivāsānussatiñāṇāya        cittaṃ        abhininnāmeti       so
anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ    anussarati    seyyathīdaṃ    ekampi    jātiṃ
dvepi    jātiyo    tissopi    jātiyo   catassopi   jātiyo   pañcapi
jātiyo   dasapi   jātiyo  vīsampi  jātiyo  tiṃsampi  jātiyo  cattāḷīsampi
jātiyo      paññāsampi      jātiyo     jātisatampi     jātisahassampi
jātisatasahassampi    anekepi    saṃvaṭṭakappe    anekepi    vivaṭṭakappe
anekepi    saṃvaṭṭavivaṭṭakappe    amutrāsiṃ    evaṃnāmo    evaṃgotto
evaṃvaṇṇo     evamāhāro    evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī    evamāyupariyanto
so   tato   cuto  amutra  udapādiṃ  tatrāpāsiṃ  evaṃnāmo  evaṃgotto
evaṃgotto      evaṃvaṇṇo      evamāhāro     evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī
evamāyupariyanto    so    tato   cuto   idhūpapannoti   iti   sākāraṃ
sauddesaṃ    anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ    anussarati    ayamassa   paṭhamā
vijjā   adhigatā   hoti   avijjā   vihatā   vijjā   uppannā   tamo
vihato    āloko    uppanno    yathātaṃ    appamattassa    ātāpino
pahitattassa viharato.
     {498.3}   So   evaṃ  samāhite  citte  parisuddhe  pariyodāte
anaṅgaṇe   vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite  āneñjappatte
Sattānaṃ   cutūpapātañāṇāya   cittaṃ   abhininnāmeti  so  dibbena  cakkhunā
visuddhena   atikkantamānusakena   satte   passati  cavamāne  upapajjamāne
hīne    paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate   yathākammūpage
satte   pajānāti   ime   1-   vata   bhonto  sattā  kāyaduccaritena
samannāgatā   vacīduccaritena   samannāgatā   manoduccaritena   samannāgatā
ariyānaṃ    upavādakā    micchādiṭṭhikā    micchādiṭṭhikammasamādānā   te
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapannā
ime  vā  pana  bhonto  sattā  kāyasucaritena  samannāgatā  vacīsucaritena
samannāgatā  manosucaritena  samannāgatā  ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā
sammādiṭṭhikammasamādānā   te   kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ  saggaṃ
lokaṃ  upapannāti  [2]-  iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena
satte  passati  cavamāne  upapajjamāne  hīne  paṇīte  suvaṇṇe  dubbaṇṇe
sugate  duggate  yathākammūpage  satte  pajānāti  ayamassa  dutiyā  vijjā
adhigatā  hoti  avijjā  vihatā  vijjā  uppannā  tamo  vihato āloko
uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
     {498.4}  So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe
vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite   āneñjappatte  āsavānaṃ
khayañāṇāya   cittaṃ   abhininnāmeti  so  idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ  pajānāti
ayaṃ   dukkhasamudayoti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ   dukkhanirodhoti  yathābhūtaṃ
pajānāti   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   yathābhūtaṃ  pajānāti  ime
@Footnote: 1 Yu. ime vā pana .  2 Yu. so.
Āsavāti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ  āsavasamudayoti  yathābhūtaṃ  pajānāti
ayaṃ    āsavanirodhoti    yathābhūtaṃ    pajānāti   ayaṃ   āsavanirodhagāminī
paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti.
     {498.5}   Tassa   evaṃ   jānato   evaṃ  passato  kāmāsavāpi
cittaṃ    vimuccati    bhavāsavāpi   cittaṃ   vimuccati   avijjāsavāpi   cittaṃ
vimuccati    vimuttasmiṃ    vimuttamiti   ñāṇaṃ   hoti   khīṇā   jāti   vusitaṃ
brahmacariyaṃ   kataṃ   karaṇīyaṃ   nāparaṃ   itthattāyāti   pajānāti   ayamassa
tatiyā   vijjā   adhigatā   hoti   avijjā   vihatā   vijjā  uppannā
tamo     vihato     āloko     uppanno     yathātaṃ    appamattassa
ātāpino pahitattassa viharatoti.
          Anuccāvacasīlassa            nipakassa ca jhāyino
          cittaṃ yassa vasībhūtaṃ            ekaggaṃ susamāhitaṃ
          taṃ ve tamonudaṃ dhīraṃ             tevijjaṃ maccuhāyinaṃ
          hitaṃ devamanussānaṃ           āhu saccappahāyinaṃ 1-
          tīhi vijjāhi sampannaṃ      asammūḷhavihārinaṃ
          buddhaṃ antimasārīraṃ 2-      taṃ namassanti gotamaṃ.
          Pubbenivāsaṃ yo vedī        saggāpāyañca passati
          atho jātikkhayaṃ patto      abhiññāvosito muni
          etāhi tīhi vijjāhi         tevijjo hoti brāhmaṇo
          tamahaṃ vadāmi tevijjaṃ        nāññaṃ lapitalāpananti.
@Footnote: 1 Po. Ma. sabbappahāyinaṃ  2 Po. antimadehadhāraṃ Ma. antimadehinaṃ Yu. antimasarīraṃ.
     Evaṃ  kho  brāhmaṇa  ariyassa  vinaye  tevijjo  hotīti. Aññathā
bho   gotama   brāhmaṇānaṃ  tevijjo  aññathā  ca  pana  ariyassa  vinaye
tevijjo   hoti   imassa   ca  bho  gotama  ariyassa  vinaye  tevijjassa
brāhmaṇānaṃ    tevijjo    kalaṃ    nāgghati    soḷasiṃ   abhikkantaṃ   bho
gotama    .pe.   upāsakaṃ   maṃ   bhavaṃ   gotamo   dhāretu   ajjatagge
pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [499]   60   Athakho   jānussoṇī   brāhmaṇo   yena   bhagavā
tenupasaṅkami     .pe.     ekamantaṃ     nisinno    kho    jānussoṇī
brāhmaṇo    bhagavantaṃ    etadavoca    yassassu   bho   gotama   yañño
vā    saddhaṃ    vā   thālipāko   vā   deyyadhammaṃ   vā   tevijjesu
brāhmaṇesu    dānaṃ    dadeyyāti   .   yathā   kathaṃ   pana   brāhmaṇa
brāhmaṇā    brāhmaṇaṃ    tevijjaṃ    paññāpentīti    .    idha   bho
gotama    brāhmaṇo   ubhato   sujāto   hoti   mātito   ca   pitito
ca     saṃsuddhagahaṇiko     yāva     sattamā    pitāmahayugā    akkhitto
anupakkuṭṭho       jātivādena      ajjhāyako     mantadharo     tiṇṇaṃ
vedānaṃ        pāragū        sanighaṇḍukeṭubhānaṃ       sākkharappabhedānaṃ
itihāsapañcamānaṃ        padako        veyyākaraṇo        lokāyata-
mahāpurisalakkhaṇesu   anavayoti   evaṃ   kho   bho   gotama   brāhmaṇā
brāhmaṇaṃ    tevijjaṃ    paññāpentīti    .   aññathā   kho   brāhmaṇa
brāhmaṇā    brāhmaṇaṃ    tevijjaṃ    paññāpenti   aññathā   ca   pana
ariyassa   vinaye   tevijjo   hotīti   .   yathākathaṃ   pana  bho  gotama
ariyassa   vinaye  tevijjo  hoti  sādhu  me  bhavaṃ  gotamo  tathā  dhammaṃ
desetu   yathā  ariyassa  vinaye  tevijjo  hotīti  .  tenahi  brāhmaṇa
Suṇāhi    sādhukaṃ    manasikarohi   bhāsissāmīti   .   evaṃ   bhoti   kho
jānussoṇī brāhmaṇo bhagavato paccassosi.
     {499.1}   Bhagavā   etadavoca   idha  brāhmaṇa  bhikkhu  vivicceva
kāmehi   .pe.  catutthaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati  so  evaṃ  samāhite
citte    parisuddhe   pariyodāte   anaṅgaṇe   vigatūpakkilese   mudubhūte
kammaniye      ṭhite      āneñjappatte     pubbenivāsānussatiñāṇāya
cittaṃ    abhininnāmeti    so    anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ    anussarati
.pe.   ayamassa   paṭhamā   vijjā   adhigatā   hoti   avijjā   vihatā
vijjā    uppannā    tamo    vihato    āloko   uppanno   yathātaṃ
appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
     {499.2}   So   evaṃ  samāhite  citte  parisuddhe  pariyodāte
anaṅgaṇe   vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite  āneñjappatte
sattānaṃ    cutūpapātañāṇāya    cittaṃ    abhininnāmeti    so    dibbena
cakkhunā    visuddhena    atikkantamānusakena    satte    passati   .pe.
Ayamassa   dutiyā   vijjā   adhigatā   hoti   avijjā   vihatā   vijjā
uppannā   tamo   vihato   āloko   uppanno   yathātaṃ   appamattassa
ātāpino pahitattassa viharato.
     {499.3}   So   evaṃ  samāhite  citte  parisuddhe  pariyodāte
anaṅgaṇe   vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite  āneñjappatte
āsavā   naṃ   khayañāṇāya   cittaṃ   abhininnāmeti   so   idaṃ   dukkhanti
yathābhūtaṃ     pajānāti    .pe.    ayaṃ    dukkhanirodhagāminī    paṭipadāti
yathābhūtaṃ   pajānāti   ime   āsavāti   yathābhūtaṃ  pajānāti  .pe.  ayaṃ
āsavanirodhagāminī    paṭipadāti    yathābhūtaṃ    pajānāti    tassa    evaṃ
Jānato    evaṃ   passato   kāmāsavāpi   cittaṃ   vimuccati   bhavāsavāpi
cittaṃ     vimuccati     avijjāsavāpi     cittaṃ     vimuccati    vimuttasmiṃ
vimuttamiti   ñāṇaṃ   hoti   khīṇā   jāti   vusitaṃ  brahmacariyaṃ  kataṃ  karaṇīyaṃ
nāparaṃ   itthattāyāti   pajānāti   ayamassa   tatiyā   vijjā   adhigatā
hoti   avijjā   vihatā   vijjā   uppannā   tamo   vihato  āloko
uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharatoti.
         Yo 1- sīlabbatasampanno   pahitatto samāhito
         cittaṃ yassa vasībhūtaṃ               ekaggaṃ susamāhitaṃ
         pubbenivāsaṃ yo vedī           saggāpāyañca passati
         atho jātikkhayaṃ patto         abhiññāvosito muni
         etāhi tīhi vijjāhi            tevijjo hoti brāhmaṇo
         tamahaṃ vadāmi tevijjaṃ           nāññaṃ lapitalāpananti.
     Evaṃ  kho  brāhmaṇa  ariyassa  vinaye  tevijjo  hotīti. Aññathā
bho   gotama   brāhmaṇānaṃ  tevijjo  aññathā  ca  pana  ariyassa  vinaye
tevijjo   hoti   imassa   ca  bho  gotama  ariyassa  vinaye  tevijjassa
brāhmaṇānaṃ   tevijjo   kalaṃ   nāgghati   soḷsiṃ  abhikkantaṃ  bho  gotama
.pe.   upāsakaṃ  maṃ  bhavaṃ  gotamo  dhāretu  ajjatagge  pāṇupetaṃ  saraṇaṃ
gatanti.
     [500]  61  Athakho  saṅgāravo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ
@Footnote: 1 Yu. so.
Vītisāretvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinno   kho  saṅgāravo
brāhmaṇo   bhagavantaṃ   etadavoca   mayamassu   bho   gotama   brāhmaṇā
nāma  yaññaṃ  yajāmapi  yajāpemapi  tatra  bho  gotama  yo  ceva yaññaṃ 1-
yajati   yo   ca   yajāpeti   sabbe   te   anekasārīrikaṃ   puññapaṭipadaṃ
paṭipannā    honti   yadidaṃ   yaññādhikaraṇaṃ   yo   panāyaṃ   bho   gotama
yassa    vā    tassa   vā   kulā   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajito
ekamattānaṃ      dameti      ekamattānaṃ      sameti     ekamattānaṃ
parinibbāpeti     evamassāyaṃ     ekasārīrikā     2-    puññapaṭipadā
hoti yadidaṃ pabbajjādhikaraṇanti.
     {500.1}   Tenahi   brāhmaṇa   taññevettha  paṭipucchissāmi  yathā
te   khameyya   tathā  naṃ  byākareyyāsi  taṃ  kiṃ  maññasi  brāhmaṇa  idha
tathāgato   loke   uppajjati   arahaṃ  sammāsambuddho  vijjācaraṇasampanno
sugato    lokavidū    anuttaro   purisadammasārathi   satthā   devamanussānaṃ
buddho   bhagavā   so   evamāha  etthāyaṃ  maggo  ayaṃ  paṭipadā  yathā
paṭipanno   ahaṃ   anuttaraṃ   brahmacariyogadhaṃ   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā
pavedemi   etha   tumhepi   tathā   paṭipajjatha  yathā  paṭipannā  tumhepi
anuttaraṃ    brahmacariyogadhaṃ    sayaṃ    abhiññā    sacchikatvā   upasampajja
viharissathāti  iti  ayaṃ  ceva  satthā  dhammaṃ  deseti  pare  ca  tathattāya
paṭipajjanti   tāni   kho   pana   honti  anekānipi   satāni  anekānipi
sahassāni    anekānipi    satasahassāni    taṃ   kiṃ    maññasi   brāhmaṇa
iccāyaṃ    evaṃ    sante   ekasārīrikā   vā    puññapaṭipadā   hoti
anekasārīrikā vā yadidaṃ pabbajjādhikaraṇanti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi 2 Ma. Yu. ekasārīrikaṃ puññapaṭipadaṃ paṭipanno hoti.
     {500.2}   Iccāyaṃpi   bho  gotama  evaṃ  sante  anekasārīrikā
puññapaṭipadā    hoti    yadidaṃ    pabbajjādhikaraṇanti   .   evaṃ   vutte
āyasmā   ānando   saṅgāravaṃ   brāhmaṇaṃ   etadavoca   imāsaṃ   te
brāhmaṇa    dvinnaṃ   paṭipadānaṃ   katamā   paṭipadā   khamati   appaṭṭhatarā
ca   appasamārambhatarā   ca   mahapphalatarā   ca   mahānisaṃsatarā  cāti .
Evaṃ   vutte   saṅgāravo   brāhmaṇo  āyasmantaṃ  ānandaṃ  etadavoca
seyyathāpi  bhavaṃ  gotamo  bhavañcānando  ete  me  pujjā  ete  me
pāsaṃsāti.
     {500.3}  Dutiyampi  kho  āyasmā  ānando  saṅgāravaṃ  brāhmaṇaṃ
etadavoca  na  kho  tyāhaṃ  brāhmaṇa evaṃ pucchāmi ke vā te pujjā ke
vā  te  pāsaṃsāti  evañca  kho  tyāhaṃ  brāhmaṇa  pucchāmi  imāsaṃ te
brāhmaṇa   dvinnaṃ   paṭipadānaṃ   katamā   paṭipadā  khamati  appaṭṭhatarā  ca
appasamārambhatarā   ca  mahapphalatarā  ca  mahānisaṃsatarā  cāti  .  dutiyampi
kho   saṅgāravo  brāhmaṇo  āyasmantaṃ  ānandaṃ  etadavoca  seyyathāpi
bhavaṃ gotamo bhavañcānando ete me pujjā ete me pāsaṃsāti.
     {500.4}  Tatiyampi  kho  āyasmā  ānando  saṅgāravaṃ  brāhmaṇaṃ
etadavoca   na   kho  tyāhaṃ  brāhmaṇa  pucchāmi  ke  vā  te  pujjā
ke   vā   te   pāsaṃsāti   evañca   kho  tyāhaṃ  brāhmaṇa  pucchāmi
imāsaṃ   te   brāhmaṇa   dvinnaṃ   paṭipadānaṃ   katamā   paṭipadā   khamati
appaṭṭhatarā   ca   appasamārambhatarā   ca  mahapphalatarā  ca  mahānisaṃsatarā
cāti   .   tatiyampi   kho   saṅgāravo  brāhmaṇo  āyasmantaṃ  ānandaṃ
etadavoca  seyyathāpi  bhavaṃ  gotamo bhavañcānando ete me pujjā ete
Me  pāsaṃsāti  .  athakho  bhagavato  etadahosi yāvatatiyampi kho saṅgāravo
brāhmaṇo    ānandena    sahadhammikaṃ   pañhaṃ   puṭṭho   saṃsādeti   no
vissajjeti   yannūnāhaṃ   parimoceyyanti   .   athakho   bhagavā  saṅgāravaṃ
brāhmaṇaṃ   etadavoca   kānujja   brāhmaṇa   rājantepure  rājaparisāyaṃ
sannisinnānaṃ   sannipatitānaṃ   antarākathā   udapādīti   .   ayaṃ   khvajja
bho    gotama   rājantepure   rājaparisāyaṃ   sannisinnānaṃ   sannipatitānaṃ
antarākathā    udapādi    pubbassudaṃ   appatarā   ceva   bhikkhū   ahesuṃ
bahutarā    ca    uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriyaṃ   dassesuṃ   etarahi
kho    bahutarā    ceva    bhikkhū    appatarā    ca   uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriyaṃ   dassentīti   ayaṃ   khvajja   bho   gotama  rājantepure
rājaparisāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ  antarākathā udapādīti.
     {500.5}   Tīṇi   kho   imāni  brāhmaṇa  pāṭihāriyāni  katamāni
tīṇi    iddhipāṭihāriyaṃ    ādesanāpāṭihāriyaṃ    anusāsanīpāṭihāriyaṃ  .
Katamañca   brāhmaṇa  iddhipāṭihāriyaṃ  idha  brāhmaṇa  ekacco  anekavihitaṃ
iddhividhaṃ   paccanubhoti   ekopi   hutvā   bahudhā  hoti  bahudhāpi  hutvā
eko   hoti   āvibhāvaṃ   tirobhāvaṃ  tirokuḍḍaṃ  tiropākāraṃ  tiropabbataṃ
asajjamāno   gacchati   seyyathāpi   ākāse   paṭhaviyāpi   ummujjanimujjaṃ
karoti   seyyathāpi   udake   udakepi   abhijjamāne  gacchati  seyyathāpi
paṭhaviyā   ākāsepi   pallaṅkena   kamati  seyyathāpi  pakkhisakuṇo  imepi
candimasuriye   evaṃmahiddhike  evaṃmahānubhāve  pāṇinā  parimasati  parimajjati
yāvabrahmalokāpi    kāyena   vasaṃ   vatteti   idaṃ   vuccati   brāhmaṇa
Iddhipāṭihāriyaṃ.
     {500.6}    Katamañca    brāhmaṇa    ādesanāpāṭihāriyaṃ    idha
brāhmaṇa   ekacco   nimittena   ādisati  evampi  te  mano  itthampi
te   mano   itipi   te   cittanti  so  bahuñcepi  ādisati  tatheva  taṃ
hoti   no   aññathā   idha   pana   brāhmaṇa  ekacco  na  heva  kho
nimittena  ādisati  apica  kho  manussānaṃ  vā  amanussānaṃ  vā  devatānaṃ
vā   saddaṃ   sutvā   ādisati  evampi  te  mano  itthampi  te  mano
itipi   te   cittanti   so   bahuñcepi  ādisati  tatheva  taṃ  hoti  no
aññathā   idha   pana   brāhmaṇa   ekacco   na   heva  kho  nimittena
ādisati   napi   manussānaṃ   vā   amanussānaṃ  vā  devatānaṃ  vā  saddaṃ
sutvā   ādisati   apica   kho   vitakkayato  vicārayato  vitakkavicārasaddaṃ
sutvā   ādisati   evampi   te   mano   itthampi   te   mano  itipi
te   cittanti   so  bahuñcepi  ādisati  tatheva  taṃ  hoti  no  aññathā
idha   pana   brāhmaṇa  ekacco  na  heva  kho  nimittena  ādisati  napi
manussānaṃ   vā   amanussānaṃ  vā  devatānaṃ  vā  saddaṃ  sutvā  ādisati
napi   vitakkayato   vicārayato   vitakkavicārasaddaṃ   sutvā  ādisati  apica
kho   avitakkaṃ   avicāraṃ   samādhiṃ   samāpannassa  cetasā  ceto  paricca
pajānāti    yathā    imassa   bhoto   manosaṅkhārā   paṇihitā   imassa
cittassa   anantarā   amunnāma   vitakkaṃ   vitakkissatīti   so   bahuñcepi
ādisati   tatheva   taṃ   hoti   no   aññathā   idaṃ   vuccati  brāhmaṇa
ādesanāpāṭihāriyaṃ.
     {500.7}     Katamañca    brāhmaṇa    anusāsanīpāṭihāriyaṃ    idha
Brāhmaṇa   ekacco   evaṃ   anusāsati   evaṃ   vitakketha   mā  evaṃ
vitakkayittha   evaṃ   manasikarotha  mā  evaṃ  manasākattha  idaṃ  pajahatha  idaṃ
upasampajja   viharathāti   idaṃ   vuccati   brāhmaṇa  anusāsanīpāṭihāriyaṃ .
Imāni   kho   brāhmaṇa   tīṇi  pāṭihāriyāni  .  imesaṃ  te  brāhmaṇa
tiṇṇaṃ    pāṭihāriyānaṃ    katamaṃ    pāṭihāriyaṃ    khamati    abhikkantatarañca
paṇītatarañcāti.
     {500.8}   Tatra  bho  gotama  yamidaṃ  1-  pāṭihāriyaṃ  idhekacco
anekavihitaṃ   iddhividhaṃ   paccanubhoti    .pe.   yāvabrahmalokāpi  kāyena
vasaṃ  vattetīti  idaṃ  bho  gotama pāṭihāriyaṃ yo ca 2- naṃ karoti so ca 3-
naṃ  paṭisaṃvedeti  yo  ca  naṃ  karoti  tassa  4-  ceva  taṃ  hoti idaṃ me
bho   gotama   pāṭihāriyaṃ   māyāsahadhammarūpaṃ   viya   khāyati  yampidaṃ  bho
gotama   pāṭihāriyaṃ   idhekacco  nimittena  ādisati  evampi  te  mano
itthampi te mano itipi te cittanti
     {500.9}  so  bahuñcepi  ādisati  tatheva  taṃ  hoti  no aññathā
idha   pana   bho   gotama   ekacco  na  heva  kho  nimittena  ādisati
apica   kho   manussānaṃ   vā   amanussānaṃ   vā   devatānaṃ  vā  saddaṃ
sutvā   ādisati  ...  napi  manusasānaṃ  vā  amanussānaṃ  vā   devatānaṃ
vā    saddaṃ   sutvā   ādisati   apica   kho   vitakkayato   vicārayato
vitakkavicārasaddaṃ   sutvā   ādisati   ...   napi  vitakkayato  vicārayato
vitakkavicārasaddaṃ   sutvā   ādisati  apica  kho  avitakkaṃ  avicāraṃ  samādhiṃ
samāpannassa   cetasā   ceto   paricca  pajānāti  yathā  imassa  bhoto
manosaṅkhārā    paṇihitā    imassa    cittassa    anantarā    amunnāma
@Footnote: 1 Po. Ma. yadidaṃ  2-3 Ma. va.. ito paraṃ īdisameva .  4 Ma. tasseva.
Vitakkaṃ    vitakkissatīti   so   bahuñcepi   ādisati   tatheva   taṃ   hoti
no   aññathāti   idampi   bho   gotama  pāṭihāriyaṃ  yo  ca  naṃ  karoti
so  ca  naṃ  paṭisaṃvedeti  yo  ca  naṃ  karoti  tassa  ceva taṃ hoti idampi
me   bho   gotama   pāṭihāriyaṃ   māyāsahadhammarūpaṃ   viya   khāyati  yañca
kho   idaṃ   bho   gotama  pāṭihāriyaṃ  idhekacco  evaṃ  anusāsati  evaṃ
vitakketha    mā   evaṃ   vitakkayittha   evaṃ   manasikarotha   mā   evaṃ
manasākattha    idaṃ    pajahatha   idaṃ   upasampajja   viharathāti   idaṃ   me
bho    gotama    pāṭihāriyaṃ    khamati    imesaṃ    tiṇṇaṃ   pāṭihāriyānaṃ
abhikkantatarañca paṇītatarañca.
     {500.10}   Acchariyaṃ   bho   gotama   abbhutaṃ  bho  gotama  yāva
subhāsitañcidaṃ   bhotā   gotamena   imehi   ca   mayaṃ  tīhi  pāṭihāriyehi
samannāgataṃ    bhavantaṃ   gotamaṃ   dhārema   bhavañhi   gotamo   anekavihitaṃ
iddhividhaṃ   paccanubhoti   .pe.   yāvabrahmalokāpi  kāyena  vasaṃ  vatteti
bhavañhi   gotamo  avitakkaṃ  avicāraṃ  samādhiṃ  samāpannassa  cetasā  ceto
paricca    pajānāti    yathā   imassa   bhoto   manosaṅkhārā   paṇihitā
imassa     cittassa     anantarā    amunnāma    vitakkaṃ    vitakkissatīti
bhavañhi  gotamo  evaṃ  anusāsati  evaṃ  vitakketha  mā  evaṃ  vitakkayittha
evaṃ   manasikarotha   mā  evaṃ  manasākattha  idaṃ  pajahatha  idaṃ  upasampajja
viharathāti.
     {500.11}   Addhā  kho  tyāhaṃ  brāhmaṇa  āsajja  upanīyavācā
bhāsitā   apica   tyāhaṃ   byākarissāmi   ahañhi   brāhmaṇa  anekavihitaṃ
iddhividhaṃ   paccanubhomi   .pe.   yāvabrahmalokāpi  kāyena  vasaṃ  vattemi
Ahañhi   brāhmaṇa   avitakkaṃ   avicāraṃ   samādhiṃ   samāpannassa   cetasā
ceto   paricca   pajānāmi  yathā  imassa  bhoto  manosaṅkhārā  paṇihitā
imassa   cittassa   anantarā   amunnāma   vitakkaṃ   vitakkissatīti   ahañhi
brāhmaṇa   evaṃ   anusāsāmi   evaṃ  vitakketha   mā  evaṃ  vitakkayittha
evaṃ   manasikarotha   mā  evaṃ  manasākattha  idaṃ  pajahatha  idaṃ  upasampajja
viharathāti.
     {500.12}  Atthi  pana  bho  gotama  añño  ekabhikkhupi yo imehi
tīhi   pāṭihāriyehi   samannāgato   aññatra  bhotā  gotamenāti  .  na
kho   brāhmaṇa   ekaṃyeva   sataṃ   na   dve   satāni  na  tīṇiṃ  satāni
na   cattāri   satāni   na   pañca   satāni  athakho  bhiyyova  ye  bhikkhū
imehi   tīhi   pāṭihāriyehi   samannāgatāti   .  kahaṃ  pana  bho  gotama
etarahi  te  bhikkhū  viharantīti  .  imasmiṃyeva kho brāhmaṇa bhikkhusaṅgheti.
Abhikkantaṃ    bho   gotama   abhikkantaṃ   bho   gotama   seyyathāpi   bho
gotama   nikkujjitaṃ   vā  ukkujjeyya  paṭicchannaṃ  vā  vivareyya  mūḷhassa
vā   maggaṃ   ācikkheyya   andhakāre   vā   telappajjotaṃ   dhāreyya
cakkhumanto  rūpāni  dakkhantīti  evamevaṃ  bhotā  gotamena anekapariyāyena
dhammo   pakāsito   esāhaṃ   bhavantaṃ   gotamaṃ   saraṇaṃ  gacchāmi  dhammañca
bhikkhusaṅghañca   upāsakaṃ   maṃ  bhavaṃ  gotamo  dhāretu  ajjatagge  pāṇupetaṃ
saraṇaṃ gatanti.
                   Brāhmaṇavaggo paṭhamo.
                        Tassuddānaṃ
        dve janā brāhmaṇā ceva    paribbājakena nibbutaṃ
        palobhajappo tikaṇṇo        soṇi saṅgāravena cāti.
                     -------------
                     Mahāvaggo dutiyo
     [501]   62   Tīṇīmāni   bhikkhave  titthāyatanāni  yāni  paṇḍitehi
samanuyuñjiyamānāni     samanuggāhiyamānāni     samanubhāsiyamānāni    parampi
gantvā   akiriyāya   saṇṭhahanti   katamāni   tīṇi   santi  bhikkhave  eke
samaṇabrāhmaṇā    evaṃvādino    evaṃdiṭṭhino   yaṅkiñcāyaṃ   purisapuggalo
paṭisaṃvedeti   sukhaṃ   vā   dukkhaṃ   vā  adukkhamasukhaṃ  vā  sabbantaṃ  pubbe
katahetūti  santi  bhikkhave  eke  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino evaṃdiṭṭhino
yaṅkiñcāyaṃ   purisapuggalo   paṭisaṃvedeti  sukhaṃ  vā  dukkhaṃ  vā  adukkhamasukhaṃ
vā   sabbantaṃ  issaranimmānahetūti  santi  bhikkhave  eke  samaṇabrāhmaṇā
evaṃvādino    evaṃdiṭṭhino    yaṅkiñcāyaṃ    purisapuggalo    paṭisaṃvedeti
sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā sabbantaṃ ahetuappaccayāti.
     {501.1}   Tatra  bhikkhave  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   yaṅkiñcāyaṃ  purisapuggalo  paṭisaṃvedeti  sukhaṃ  vā  dukkhaṃ  vā
adukkhamasukhaṃ   vā  sabbantaṃ  pubbe  katahetūti  tyāhaṃ  upasaṅkamitvā  evaṃ
vadāmi  saccaṃ  kira  tumhe  āyasmanto evaṃvādino evaṃdiṭṭhino yaṅkiñcāyaṃ
purisapuggalo  paṭisaṃvedeti  sukhaṃ  vā  dukkhaṃ  vā  adukkhamasukhaṃ  vā  sabbantaṃ
Pubbe  katahetūti  .  te  ce  1-  me  evaṃ puṭṭhā āmāti paṭijānanti
tyāhaṃ   evaṃ  vadāmi  tenahāyasmanto  pāṇātipātino  bhavissanti  pubbe
katahetu   adinnādāyino   bhavissanti   pubbe   katahetu   abrahmacārino
bhavissanti   pubbe   katahetu   musāvādino   bhavissanti   pubbe  katahetu
pisuṇavācā   bhavissanti   pubbe   katahetu   pharusavācā  bhavissanti  pubbe
katahetu    samphappalāpino    bhavissanti   pubbe   katahetu   abhijjhāluno
bhavissanti   pubbe   katahetu   byāpannacittā  bhavissanti  pubbe  katahetu
micchādiṭṭhikā  bhavissanti  pubbe  katahetu  .  pubbe  kataṃ kho pana bhikkhave
sārato   paccāgacchataṃ   na  hoti  chando  vā  vāyāmo  vā  idaṃ  vā
karaṇīyaṃ   idaṃ   vā   akaraṇīyanti  iti  karaṇīyākaraṇīye  kho  pana  saccato
thetato   anupalabbhiyamāne   muṭṭhassatīnaṃ   anārakkhānaṃ   viharataṃ  na  hoti
paccattaṃ    sahadhammiko   samaṇavādo   ayaṃ   kho   me   bhikkhave   tesu
samaṇabrāhmaṇesu   evaṃvādīsu   evaṃdiṭṭhīsu   paṭhamo   sahadhammiko  niggaho
hoti.
     {501.2}   Tatra  bhikkhave  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   yaṅkiñcāyaṃ  purisapuggalo  paṭisaṃvedeti  sukhaṃ  vā  dukkhaṃ  vā
adukkhamasukhaṃ   vā   sabbantaṃ   issaranimmānahetūti   tyāhaṃ   upasaṅkamitvā
evaṃ   vadāmi  saccaṃ  kira  tumhe  āyasmanto  evaṃvādino  evaṃdiṭṭhino
yaṅkiñcāyaṃ   purisapuggalo   paṭisaṃvedeti  sukhaṃ  vā  dukkhaṃ  vā  adukkhamasukhaṃ
vā  sabbantaṃ  issaranimmānahetūti  .  te ce 2- me evaṃ puṭṭhā āmāti
paṭijānanti    tyāhaṃ   evaṃ   vadāmi   tenahāyasmanto   pāṇātipātino
@Footnote: 1-2 Po. Ma. ca.
Bhavissanti     issaranimmānahetu     .pe.    micchādiṭṭhikā    bhavissanti
issaranimmānahetu   .   issaranimmānānaṃ   kho   pana   bhikkhave  sārato
paccāgacchataṃ  na  hoti  chando  vā  vāyāmo  vā  idaṃ  vā  karaṇīyaṃ idaṃ
vā   akaraṇīyanti   iti   karaṇīyākaraṇīye   kho   pana   saccato  thetato
anupalabbhiyamāne   muṭṭhassatīnaṃ   anārakkhānaṃ   viharataṃ   na  hoti  paccattaṃ
sahadhammiko   samaṇavādo   ayaṃ  kho  me  bhikkhave  tesu  samaṇabrāhmaṇesu
evaṃvādīsu evaṃdiṭṭhīsu dutiyo sahadhammiko niggaho hoti.
     {501.3}   Tatra  bhikkhave  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino  yaṅkiñcāyaṃ  purisapuggalo  paṭisaṃvedeti  sukhaṃ  vā  dukkhaṃ   vā
adukkhamasukhaṃ   vā   sabbantaṃ   ahetuappaccayāti    tyāhaṃ   upasaṅkamitvā
evaṃ   vadāmi  saccaṃ  kira  tumhe  āyasmanto  evaṃvādino  evaṃdiṭṭhino
yaṅkiñcāyaṃ   purisapuggalo   paṭisaṃvedeti  sukhaṃ  vā  dukkhaṃ  vā  adukkhamasukhaṃ
vā  sabbantaṃ  ahetuappaccayāti  .  te  ce  me  evaṃ  puṭṭhā āmāti
paṭijānanti    tyāhaṃ   evaṃ   vadāmi   tenahāyasmanto   pāṇātipātino
bhavissanti     ahetuappaccayā     .pe.     micchādiṭṭhikā    bhavissanti
ahetuappaccayā  .  ahetu  1-  kho  pana  bhikkhave  sārato paccāgacchataṃ
na  hoti  chando  vā  vāyāmo  vā  idaṃ  vā karaṇīyaṃ idaṃ vā akaraṇīyanti
iti  karaṇīyākaraṇīye  kho  pana  saccato thetato anupalabbhiyamāne muṭṭhassatīnaṃ
anārakkhānaṃ    viharataṃ    na   hoti   paccattaṃ   sahadhammiko   samaṇavādo
ayaṃ   kho   me  bhikkhave  tesu  samaṇabrāhmaṇesu  evaṃvādīsu  evaṃdiṭṭhīsu
@Footnote: 1 Ma. ahetuappaccayaṃ. Yu. ahetuappaccayā.
Tatiyo sahadhammiko niggaho hoti.
     {501.4}  Imāni  kho  bhikkhave  tīṇi  titthāyatanāni yāni paṇḍitehi
samanuyuñjiyamānāni     samanuggāhiyamānāni     samanubhāsiyamānāni    parampi
gantvā  akiriyāya  saṇṭhahanti  .  ayaṃ kho pana bhikkhave mayā dhammo desito
aniggahito   asaṅkiliṭṭho  anupavajjo  appaṭikkuṭṭho  samaṇehi  brāhmaṇehi
viññūhi  katamo  ca  bhikkhave  mayā  dhammo  desito aniggahito asaṅkiliṭṭho
anupavajjo   appaṭikkuṭṭho   samaṇehi   brāhmaṇehi   viññūhi   imā   cha
dhātuyoti  bhikkhave  mayā  dhammo desito aniggahito asaṅkiliṭṭho anupavajjo
appaṭikkuṭṭho  samaṇehi  brāhmaṇehi  viññūhi  .  imāni  cha phassāyatanānīti
bhikkhave   mayā   dhammo   desito   aniggahito  asaṅkiliṭṭho  anupavajjo
appaṭikkuṭṭho    samaṇehi   brāhmaṇehi   viññūhi   .   ime   aṭṭhārasa
manopavicārāti   bhikkhave  mayā  dhammo  desito  aniggahito  asaṅkiliṭṭho
anupavajjo   appaṭikkuṭṭho   samaṇehi   brāhmaṇehi   viññūhi   .  imāni
cattāri   ariyasaccānīti   bhikkhave   mayā   dhammo   desito  aniggahito
asaṅkiliṭṭho     anupavajjo     appaṭikkuṭṭho    samaṇehi    brāhmaṇehi
viññūhi.
     {501.5}   Imā   cha  dhātuyoti  bhikkhave  mayā  dhammo  desito
aniggahito     asaṅkiliṭṭho     anupavajjo     appaṭikkuṭṭho    samaṇehi
brāhmaṇehi     viññūhīti     iti    kho    panetaṃ    vuttaṃ    kiñcetaṃ
paṭicca    vuttaṃ    chayimā    bhikkhave   dhātuyo   paṭhavīdhātu   āpodhātu
tejodhātu         vāyodhātu        ākāsadhātu        viññāṇadhātu
Imā   cha   dhātuyoti   bhikkhave   mayā   dhammo   desito   aniggahito
asaṅkiliṭṭho     anupavajjo     appaṭikkuṭṭho    samaṇehi    brāhmaṇehi
viññūhīti   iti   yantaṃ   vuttaṃ   idametaṃ   paṭicca   vuttaṃ  .  imāni  cha
phassāyatanānīti     bhikkhave    mayā    dhammo    desito    aniggahito
asaṅkiliṭṭho     anupavajjo     appaṭikkuṭṭho    samaṇehi    brāhmaṇehi
viññūhīti   iti   kho   panetaṃ   vuttaṃ   kiñcetaṃ   paṭicca  vuttaṃ  chayimāni
bhikkhave     phassāyatanāni    cakkhuṃ    phassāyatanaṃ    sotaṃ    phassāyatanaṃ
ghānaṃ    phassāyatanaṃ    jivhā   phassāyatanaṃ   kāyo   phassāyatanaṃ   mano
phassāyatanaṃ    imāni    cha    phassāyatanānīti   bhikkhave   mayā   dhammo
desito     aniggahito     asaṅkiliṭṭho     anupavajjo    appaṭikkuṭṭho
samaṇehi    brāhmaṇehi    viññūhīti    iti    yantaṃ    vuttaṃ    idametaṃ
paṭicca vuttaṃ.
     {501.6}  Ime  aṭṭhārasa  manopavicārāti  bhikkhave  mayā  dhammo
desito   aniggahito   asaṅkiliṭṭho   anupavajjo   appaṭikkuṭṭho  samaṇehi
brāhmaṇehi   viññūhīti   iti   kho  panetaṃ  vuttaṃ  kiñcetaṃ  paṭicca  vuttaṃ
cakkhunā   rūpaṃ   disvā  somanassaṭṭhāniyaṃ  rūpaṃ  upavicarati  domanassaṭṭhāniyaṃ
rūpaṃ  upavicarati  upekkhāṭṭhāniyaṃ  rūpaṃ  upavicarati  sotena saddaṃ sutvā ...
Ghānena  gandhaṃ  ghāyitvā ... Jivhāya rasaṃ sāyitvā ... Kāyena phoṭṭhabbaṃ
phusitvā   ...  manasā  dhammaṃ  viññāya  somanassaṭṭhāniyaṃ  dhammaṃ  upavicarati
domanassaṭṭhāniyaṃ   dhammaṃ   upavicarati   upekkhāṭṭhāniyaṃ   dhammaṃ   upavicarati
ime  aṭṭhārasa  manopavicārāti  bhikkhave  mayā  dhammo desito aniggahito
asaṅkiliṭṭho   anupavajjo   appaṭikkuṭṭho   samaṇehi  brāhmaṇehi  viññūhīti
Iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
     {501.7}   Imāni  cattāri  ariyasaccānīti  bhikkhave  mayā  dhammo
desito   aniggahito   asaṅkiliṭṭho   anupavajjo   appaṭikkuṭṭho  samaṇehi
brāhmaṇehi   viññūhīti   iti   kho  panetaṃ  vuttaṃ  kiñcetaṃ  paṭicca  vuttaṃ
channaṃ   bhikkhave   dhātūnaṃ   upādāya  gabbhassāvakkanti  hoti  okkantiyā
sati    nāmarūpaṃ    nāmarūpapaccayā   saḷāyatanaṃ   saḷāyatanapaccayā   phasso
phassapaccayā   vedanā  vediyamānassa  kho  panāhaṃ  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti
paññāpemi    ayaṃ    dukkhasamudayoti    paññāpemi    ayaṃ   dukkhanirodhoti
paññāpemi ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti paññāpemi
     {501.8}  katamañca  bhikkhave  dukkhaṃ  ariyasaccaṃ  jātipi dukkhā jarāpi
dukkhā   [1]-  maraṇampi  dukkhaṃ  sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi  dukkhā
appiyehi  2-  sampayogo  dukkho  piyehi  vippayogo  dukkho  yampicchaṃ na
labhati   tampi   dukkhaṃ  saṅkhittena  pañcupādānakkhandhā  dukkhā  idaṃ  vuccati
bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ
     {501.9}    katamañca    bhikkhave   dukkhasamudayo   3-   ariyasaccaṃ
avijjāpaccayā    saṅkhārā    saṅkhārapaccayā   viññāṇaṃ   viññāṇapaccayā
nāmarūpaṃ     nāmarūpapaccayā     saḷāyatanaṃ     saḷāyatanapaccayā    phasso
phassapaccayā     vedanā     vedanāpaccayā     taṇhā    taṇhāpaccayā
upādānaṃ    upādānapaccayā    bhavo   bhavapaccayā   jāti   jātipaccayā
jarāmaraṇaṃ          sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā          sambhavanti
evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   samudayo   hoti   idaṃ   vuccati
bhikkhave dukkhasamudayo 4- ariyasaccaṃ
     {501.10}  katamañca  bhikkhave  dukkhanirodho  5- ariyasaccaṃ avijjāya
@Footnote: 1 Po. Yu. byādhipi dukkhā. 2 Po. Ma. Yu. appiyehi ... dukkhoti ime pāṭhā
@natthi. 3-4 Po. Ma. Yu. dukkhasamudayaṃ. 5 Po. Ma. Yu. dukkhanirodhaṃ.
Tveva  asesavirāganirodhā  saṅkhāranirodho  saṅkhāranirodhā  viññāṇanirodho
viññāṇanirodhā     nāmarūpanirodho     nāmarūpanirodhā    saḷāyatananirodho
saḷāyatananirodhā  phassanirodho  phassanirodhā  vedanānirodho  vedanānirodhā
taṇhānirodho     taṇhānirodhā     upādānanirodho     upādānanirodhā
bhavanirodho     bhavanirodhā     jātinirodho     jātinirodhā    jarāmaraṇaṃ
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā    nirujjhanti    evametassa    kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ
     {501.11}  katamañca  bhikkhave  dukkhanirodhagāminī  paṭipadā  ariyasaccaṃ
ayameva  ariyo  aṭṭhaṅgiko  maggo  seyyathīdaṃ  sammādiṭṭhi  sammāsaṅkappo
sammāvācā   sammākammanto   sammāājīvo   sammāvāyāmo   sammāsati
sammāsamādhi   idaṃ   vuccati  bhikkhave  dukkhanirodhagāminī  paṭipadā  ariyasaccaṃ
imāni  cattāri  ariyasaccānīti  bhikkhave  mayā  dhammo  desito aniggahito
asaṅkiliṭṭho     anupavajjo     appaṭikkuṭṭho    samaṇehi    brāhmaṇehi
viññūhīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti.
     [502]    63    Tīṇīmāni   bhikkhave   amātāputtikāni   bhayānīti
assutavā   puthujjano   bhāsati  katamāni  tīṇi  hoti  so  bhikkhave  samayo
yaṃ    mahāaggiḍāho    vuṭṭhāti   mahāaggiḍāhe   kho   pana   bhikkhave
vuṭṭhite    tena    gāmāpi    ḍayhanti    nigamāpi   ḍayhanti   nagarāpi
ḍayhanti    gāmesupi   ḍayhamānesu   nigamesupi   ḍayhamānesu   nagaresupi
ḍayhamānesu   tattha   mātāpi   puttaṃ   na   paṭilabhati   puttopi   mātaraṃ
Na   paṭilabhati   idaṃ   bhikkhave   paṭhamaṃ   amātāputtikaṃ   bhayanti  assutavā
puthujjano bhāsati.
     {502.1}  Puna  ca  paraṃ  bhikkhave  hoti  so  samayo yaṃ mahāmegho
vuṭṭhāti   mahāmeghe   kho   pana   bhikkhave   vuṭṭhite   mahāudakavāhako
sañjāyati    mahāudakavāhake    [1]-    sañjāte    tena    gāmāpi
vuyhanti     nigamāpi     vuyhanti     nagarāpi     vuyhanti    gāmesupi
vuyhamānesu    nigamesupi   vuyhamānesu   nagaresupi   vuyhamānesu   tattha
mātāpi   puttaṃ   na   paṭilabhati   puttopi   mātaraṃ   na   paṭilabhati   idaṃ
bhikkhave dutiyaṃ amātāputtikaṃ bhayanti assutavā puthujjano bhāsati.
     {502.2}  Puna  ca  paraṃ  bhikkhave  hoti  so  samayo  yaṃ bhayaṃ hoti
aṭavīsaṅkopo    cakkasamārūḷhā    jānapadā    pariyāyanti   bhaye   kho
pana    bhikkhave    sati    aṭavīsaṅkope    cakkasamārūḷhesu   jānapadesu
pariyāyantesu   tattha   mātāpi   puttaṃ   na   paṭilabhati   puttopi  mātaraṃ
na   paṭilabhati   idaṃ   bhikkhave   tatiyaṃ   amātāputtikaṃ   bhayanti  assutavā
puthujjano   bhāsati   .   imāni   kho   bhikkhave   tīṇi  amātāputtikāni
bhayānīti assutavā puthujjano bhāsati.
     {502.3}  Tāni  kho  panimāni  bhikkhave  tīṇi  samātāputtikāniyeva
bhayāni   amātāputtikāni   2-   bhayānīti   assutavā   puthujjano  bhāsati
katamāni   tīṇi   hoti  so  bhikkhave  samayo  yaṃ  mahāaggiḍāho  vuṭṭhāti
mahāaggiḍāhe  kho  pana  bhikkhave  vuṭṭhite  tena gāmāpi ḍayhanti nigamāpi
ḍayhanti  nagarāpi  ḍayhanti  gāmesupi  ḍayhamānesu  nigamesupi  ḍayhamānesu
nagaresupi   ḍayhamānesu   hoti  so  samayo  yaṃ  kadāci  karahaci  mātāpi
@Footnote: 1 Ma. kho pana bhikkhave sañjāyante .  2 Po. Yu. amātāputtikāniyeva.
Puttaṃ    paṭilabhati    puttopi   mātaraṃ   paṭilabhati   idaṃ   bhikkhave   paṭhamaṃ
samātāputtikaññeva      bhayaṃ     amātāputtikaṃ     bhayanti     assutavā
puthujjano bhāsati.
     {502.4}  Puna   ca  paraṃ  bhikkhave  hoti  so samayo yaṃ mahāmegho
vuṭṭhāti   mahāmeghe   kho   pana   bhikkhave   vuṭṭhite   mahāudakavāhako
sañjāyati   mahāudakavāhake   sañjāte  tena  gāmāpi  vuyhanti  nigamāpi
vuyhanti    nagarāpi    vuyhanti    gāmesupi    vuyhamānesu    nigamesupi
vuyhamānesu   nagaresupi   vuyhamānesu   hoti   so   samayo  yaṃ  kadāci
karahaci    mātāpi   puttaṃ   paṭilabhati   puttopi   mātaraṃ   paṭilabhati   idaṃ
bhikkhave   dutiyaṃ  samātāputtikaññeva  bhayaṃ  amātāputtikaṃ  bhayanti  assutavā
puthujjano bhāsati.
     {502.5}  Puna  ca  paraṃ  bhikkhave  hoti  so  samayo  yaṃ bhayaṃ hoti
aṭavīsaṅkopo    cakkasamārūḷhā    jānapadā    pariyāyanti   bhaye   kho
pana    bhikkhave    sati    aṭavīsaṅkope    cakkasamārūḷhesu   jānapadesu
pariyāyantesu   hoti   so   samayo   yaṃ  kadāci  karahaci  mātāpi  puttaṃ
paṭilabhati  puttopi  mātaraṃ  paṭilabhati  idaṃ  bhikkhave  tatiyaṃ samātāputtikaññeva
bhayaṃ   amātāputtikaṃ  bhayanti  assutavā  puthujjano  bhāsati  .  imāni  kho
bhikkhave   tīṇi   samātāputtikāniyeva   bhayāni   amātāputtikāni  bhayānīti
assutavā puthujjano bhāsati.
     {502.6}     Tīṇīmāni     bhikkhave    amātāputtikāni    bhayāni
katamāni   tīṇi   jarābhayaṃ   byādhibhayaṃ   maraṇabhayaṃ  1-  na  bhikkhave  mātā
puttaṃ   jīramānaṃ   evaṃ   labhati   ahaṃ   jīrāmi   mā  me  putto  jīrīti
putto   vā   pana   mātaraṃ  jīramānaṃ  na  evaṃ  labhati  ahaṃ  jīrāmi  mā
@Footnote: 1 Po. Ma. maraṇabhayanti.
Me  mātā  jīrīti  .  na  bhikkhave  mātā  puttaṃ  byādhiyamānaṃ evaṃ labhati
ahaṃ   byādhiyāmi   mā  me  putto  byādhiyīti  putto  vā  pana  mātaraṃ
byādhiyamānaṃ   na   evaṃ   labhati   ahaṃ   byādhiyāmi   mā   me  mātā
byādhiyīti   .   na   bhikkhave  mātā  puttaṃ  miyyamānaṃ  evaṃ  labhati  ahaṃ
miyyāmi    mā    me   putto   miyyīti   putto   vā   pana   mātaraṃ
miyyamānaṃ   na   evaṃ  labhati  ahaṃ  miyyāmi  mā  me  mātā  miyyīti .
Imāni kho bhikkhave tīṇi amātāputtikāni bhayāni 1-.
     {502.7}  Atthi  bhikkhave  maggo  atthi  paṭipadā  imesañca  tiṇṇaṃ
samātāputtikānaṃ    bhayānaṃ   imesañca   tiṇṇaṃ   amātāputtikānaṃ   bhayānaṃ
pahānāya  samatikkamāya  saṃvattati  katamo  ca  bhikkhave  maggo katamā [2]-
paṭipadā   imesañca   tiṇṇaṃ   samātāputtikānaṃ   bhayānaṃ   imesañca  tiṇṇaṃ
amātāputtikānaṃ   bhayānaṃ   pahānāya    samatikkamāya   saṃvattati   ayameva
ariyo    aṭṭhaṅgiko    maggo   seyyathīdaṃ   sammādiṭṭhi   sammāsaṅkappo
sammāvācā   sammākammanto   sammāājīvo   sammāvāyāmo   sammāsati
sammāsamādhi   ayaṃ   kho  bhikkhave  maggo  ayaṃ  paṭipadā  imesañca  tiṇṇaṃ
samātāputtikānaṃ    bhayānaṃ   imesañca   tiṇṇaṃ   amātāputtikānaṃ   bhayānaṃ
pahānāya samatikkamāya saṃvattatīti.
     [503]  64  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā
bhikkhusaṅghena   saddhiṃ   yena   venāgapuraṃ  nāma  kosalānaṃ  brāhmaṇagāmo
tadavasari   .   assosuṃ   kho   venāgapurikā   brāhmaṇagahapatikā  samaṇo
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhayānīti .  2 Po. Ma. ca.
Khalu    bho    gotamo   sakyaputto   sakyakulā   pabbajito   venāgapuraṃ
anuppatto   taṃ   kho   pana  bhavantaṃ  gotamaṃ  evaṃ  kalyāṇo  kittisaddo
abbhuggato   itipi  so  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho  vijjācaraṇasampanno
sugato    lokavidū    anuttaro   purisadammasārathi   satthā   devamanussānaṃ
buddho   bhagavā   1-   so   imaṃ   lokaṃ   sadevakaṃ  samārakaṃ  sabrahmakaṃ
sassamaṇabrāhmaṇiṃ    pajaṃ    sadevamanussaṃ    sayaṃ    abhiññā    sacchikatvā
pavedeti     so     dhammaṃ    deseti    ādikalyāṇaṃ    majjhekalyāṇaṃ
pariyosānakalyāṇaṃ     sātthaṃ     sabyañjanaṃ     kevalaparipuṇṇaṃ    parisuddhaṃ
brahmacariyaṃ   pakāseti   sādhu   kho   pana   tathārūpānaṃ   arahataṃ  dassanaṃ
hotīti.
     {503.1}   Athakho  venāgapurikā  brāhmaṇagahapatikā  yena  bhagavā
tenupasaṅkamiṃsu    upasaṅkamitvā    appekacce    bhagavantaṃ   abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdiṃsu   appekacce   bhagavatā   saddhiṃ  sammodiṃsu  sammodanīyaṃ
kathaṃ  sārāṇīyaṃ  vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu  appekacce  yena bhagavā
tenañjalimpaṇāmetvā    ekamantaṃ    nisīdiṃsu    appekacce   nāmagottaṃ
sāvetvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu  appekacce  tuṇhībhūtā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu
ekamantaṃ    nisinno    kho    venāgapuriko   vacchagotto   brāhmaṇo
bhagavantaṃ  etadavoca  acchariyaṃ  bho  gotama  abbhutaṃ  bho  gotama  yāvañcidaṃ
bhoto    gotamassa    vippasannāni    indriyāni   parisuddho   chavivaṇṇo
pariyodāto    seyyathāpi   bho   gotama   sāradaṃ   badarapaṇḍuṃ   parisuddhaṃ
hoti   pariyodātaṃ   evameva  bhoto  gotamassa  vippasannāni  indriyāni
@Footnote: 1 Po. Ma. bhagavāti.
Parisuddho   chavivaṇṇo   pariyodāto   seyyathāpi   bho  gotama  tālapakkaṃ
sampati   bandhanā   pamuttaṃ   parisuddhaṃ  hoti  pariyodātaṃ  evameva  bhoto
gotamassa   vippasannāni   indriyāni   parisuddho   chavivaṇṇo  pariyodāto
seyyathāpi   bho   gotama   nekkhaṃ  jambonadaṃ  dakkhakammāraputtasuparikammakataṃ
kusalasampahaṭṭhaṃ  1-  paṇḍukambale  nikkhittaṃ  bhāsate  ca  tapate  ca virocati
ca  evameva  bhoto  gotamassa  vippasannāni indriyāni parisuddho chavivaṇṇo
pariyodāto   yāni  nūna  2-  tāni  bho  gotama   uccāsayanamahāsayanāni
seyyathīdaṃ   āsandi   pallaṅko   goṇako  cittikā  3-  paṭikā  paṭalikā
tūlikā   vikatikā   uddhalomī   ekantalomī   kaṭṭhissaṃ   koseyyaṃ  kuttakaṃ
hatthattharaṃ    assattharaṃ    rathattharaṃ   ajinappaveṇi   kādasimigapavarapaccattharaṇaṃ
sauttaracchadaṃ    ubhatolohitakupadhānaṃ    evarūpānaṃ    nūna   bhavaṃ   gotamo
uccāsayanamahāsayanānaṃ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhīti.
     {503.2}  Yāni  kho  pana  tāni  brāhmaṇa  uccāsayanamahāsayanāni
seyyathīdaṃ    āsandi    ...    ubhatolohitakupadhānaṃ    dullabhāni   tāni
pabbajitānaṃ    laddhāni   ca   4-   na   kappanti   tīṇi    kho   imāni
brāhmaṇa     uccāsayanamahāsayanāni    yesāhaṃ    etarahi    nikāmalābhī
akicchalābhī    akasiralābhī    katamāni    tīṇi   dibbaṃ   uccāsayanamahāsayanaṃ
brahmaṃ     uccāsayanamahāsayanaṃ     ariyaṃ    uccāsayanamahāsayanaṃ    imāni
kho    brāhmaṇa    tīṇi    uccāsayanamahāsayanāni     yesāhaṃ   etarahi
nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhīti.
@Footnote: 1 Ma. ukkāmukhe sukusalasampahaṭṭhaṃ .  2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 3 Po. Yu.
@cittakā. Ma. cittako. 4 Po. Ma. ca pana.
     {503.3}   Katamaṃ  pana  taṃ  bho  gotama  dibbaṃ  uccāsayanamahāsayanaṃ
yassa   bhavaṃ   gotamo   etarahi  nikāmalābhī  akicchalābhī  akasiralābhīti .
Idhāhaṃ   brāhmaṇa   yaṃ  gāmaṃ  vā  nigamaṃ  vā  upanissāya  viharāmi  so
pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya   tameva   gāmaṃ  vā  nigamaṃ
vā     piṇḍāya    pavisāmi    so    pacchābhattaṃ    piṇḍapātapaṭikkanto
vanantaṃyeva  1-  pacārayāmi  2-  so  yadeva  tattha  honti  tiṇāni  vā
paṇṇāni   vā   tāni  ekajjhaṃ  saṅgharitvā  nisīdāmi  pallaṅkaṃ  ābhujitvā
ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā
     {503.4}  so  vivicceva  kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ
savicāraṃ    vivekajaṃ    pītisukhaṃ    paṭhamaṃ    jhānaṃ    upasampajja   viharāmi
vitakkavicārānaṃ   vūpasamā   ajjhattaṃ   sampasādanaṃ   cetaso   ekodibhāvaṃ
avitakkaṃ   avicāraṃ   samādhijaṃ   pītisukhaṃ   dutiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharāmi
pītiyā  ca  virāgā  upekkhako  ca  viharāmi  sato  ca  sampajāno sukhañca
kāyena   paṭisaṃvedemi   yantaṃ   ariyā   ācikkhanti   upekkhako  satimā
sukhavihārīti   tatiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharāmi   sukhassa   ca  pahānā
dukkhassa    ca    pahānā    pubbeva   somanassadomanassānaṃ   atthaṅgamā
adukkhamasukhaṃ     upekkhāsatipārisuddhiṃ     catutthaṃ     jhānaṃ     upasampajja
viharāmi   so   ce   ahaṃ  brāhmaṇa  evambhūto  caṅkamāmi  dibbo  me
eso  tasmiṃ  samaye  caṅkamo  hoti  so  ce  ahaṃ  brāhmaṇa evambhūto
tiṭṭhāmi   dibbaṃ   me   etaṃ   tasmiṃ   samaye   ṭhānaṃ   hoti  so  ce
ahaṃ    brāhmaṇa    evambhūto    nisīdāmi   dibbaṃ   me   etaṃ   tasmiṃ
@Footnote: 1 Ma. vanantayeva pavisāmi. ito paraṃ īdisameva. 2 Po. patārayāmi. ito paraṃ
@ īdisameva.
Samaye  āsanaṃ  hoti  so  ce  ahaṃ  brāhmaṇa  evambhūto seyyaṃ kappemi
dibbaṃ  me  etaṃ  tasmiṃ  samaye  uccāsayanamahāsayanaṃ  hoti  idaṃ kho taṃ 1-
brāhmaṇa    dibbaṃ   uccāsayanamahāsayanaṃ   yassāhaṃ   etarahi   nikāmalābhī
akicchalābhī akasiralābhīti.
     {503.5}  Acchariyaṃ  bho  gotama  abbhutaṃ  bho  gotama  ko  cañño
evarūpassa    dibbassa    uccāsayanamahāsayanassa    nikāmalābhī    bhavissati
akicchalābhī   akasiralābhī   aññatra  bhotā  gotamena  katamaṃ  pana  taṃ  bho
gotama    brahmaṃ   uccāsayanamahāsayanaṃ   yassa   bhavaṃ   gotamo   etarahi
nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhīti.
     {503.6}  Idhāhaṃ  brāhmaṇa  yaṃ  gāmaṃ  vā  nigamaṃ  vā upanissāya
viharāmi   so   pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā  pattacīvaramādāya  tameva  gāmaṃ
vā   nigamaṃ   vā  piṇḍāya  pavisāmi  so  pacchābhattaṃ  piṇḍapātapaṭikkanto
vanantaṃyeva   pacārayāmi  so  yadeva  tattha  honti  tiṇāni  vā  paṇṇāni
vā  tāni  ekajjhaṃ  saṅgharitvā  nisīdāmi  pallaṅkaṃ  ābhujitvā  ujuṃ  kāyaṃ
paṇidhāya  parimukhaṃ  satiṃ  upaṭṭhapetvā  so  mettāsahagatena  cetasā  ekaṃ
disaṃ  pharitvā  viharāmi  tathā  dutiyaṃ  tathā  tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho
tiriyaṃ    sabbadhi    sabbattatāya    sabbāvantaṃ    lokaṃ   mettāsahagatena
cetasā   vipulena   mahaggatena   appamāṇena    averena  abyāpajjhena
pharitvā  viharāmi  karuṇāsahagatena  cetasā  ...  muditāsahagatena  cetasā
...   upekkhāsahagatena   cetasā   ekaṃ  disaṃ  pharitvā  viharāmi  tathā
dutiyaṃ   tathā   tatiyaṃ   tathā   catutthaṃ   iti   uddhamadho   tiriyaṃ   sabbadhi
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Sabbattatāya   sabbāvantaṃ   lokaṃ   upekkhāsahagatena   cetasā   vipulena
mahaggatena   appamāṇena   averena   abyāpajjhena   pharitvā   viharāmi
so  ce  ahaṃ  brāhmaṇa  evambhūto  caṅkamāmi  brahmā  me eso tasmiṃ
samaye  caṅkamo  hoti  so  ce  ahaṃ  brāhmaṇa  evambhūto tiṭṭhāmi ...
Nisīdāmi   ...   seyyaṃ   kappemi   brahmaṃ   me   etaṃ  tasmiṃ  samaye
uccāsayanamahāsayanaṃ    hoti    idaṃ    kho    taṃ    brāhmaṇa    brahmaṃ
uccāsayanamahāsayanaṃ     yassāhaṃ     etarahi    nikāmalābhī    akicchalābhī
akasiralābhīti.
     {503.7}  Acchariyaṃ  bho  gotama  abbhutaṃ  bho  gotama  ko  cañño
evarūpassa    brahmassa    uccāsayanamahāsayanassa    nikāmalābhī   bhavissati
akicchalābhī   akasiralābhī   aññatra  bhotā  gotamena  katamaṃ  pana  taṃ  bho
gotama    ariyaṃ    uccāsayanamahāsayanaṃ   yassa   bhavaṃ   gotamo   etarahi
nikāmalābhī   akicchalābhī   akasiralābhīti   .   idhāhaṃ  brāhmaṇa  yaṃ  gāmaṃ
vā   nigamaṃ   vā   upanissāya   viharāmi  so  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā
pattacīvaramādāya   tameva   gāmaṃ  vā  nigamaṃ  vā  piṇḍāya  pavisāmi  so
pacchābhattaṃ     piṇḍapātapaṭikkanto     vanantaṃyeva     pacārayāmi    so
yadeva   tattha   honti   tiṇāni   vā   paṇṇāni   vā   tāni  ekajjhaṃ
saṅgharitvā    nisīdāmi    pallaṅkaṃ    ābhujitvā   ujuṃ   kāyaṃ   paṇidhāya
parimukhaṃ   satiṃ   upaṭṭhapetvā   so  evaṃ  pajānāmi  rāgo  me  pahīno
ucchinnamūlo    tālāvatthukato    anabhāvaṅgato   āyatiṃ   anuppādadhammo
doso   me   pahīno  ucchinnamūlo  tālāvatthukato  anabhāvaṅgato  āyatiṃ
anuppādadhammo    moho    me   pahīno   ucchinnamūlo   tālāvatthukato
Anabhāvaṅgato    āyatiṃ    anuppādadhammo   so   ce   ahaṃ   brāhmaṇa
evambhūto   caṅkamāmi  ariyo  me  eso  tasmiṃ  samaye  caṅkamo  hoti
so  ce  ahaṃ  brāhmaṇa  evambhūto  tiṭṭhāmi  ...  nisīdāmi ... Seyyaṃ
kappemi   ariyaṃ   me   etaṃ   tasmiṃ   samaye  uccāsayanamahāsayanaṃ  hoti
idaṃ   kho   taṃ   brāhmaṇa   ariyaṃ  uccāsayanamahāsayanaṃ  yassāhaṃ  etarahi
nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhīti.
     {503.8}  Acchariyaṃ   bho  gotama  abbhutaṃ  bho  gotama  ko cañño
evarūpassa    ariyassa    uccāsayanamahāsayanassa    nikāmalābhī    bhavissati
akicchalābhī    akasiralābhī    aññatra    bhotā    gotamena    abhikkantaṃ
bho   gotama   abhikkantaṃ  bho  gotama  seyyathāpi  bho  gotama  nikkujjitaṃ
vā   ukkujjeyya   paṭicchannaṃ   vā   vivareyya   mūḷhassa   vā   maggaṃ
ācikkheyya  andhakāre  vā  telappajjotaṃ  dhāreyya  cakkhumanto  rūpāni
dakkhantīti  evamevaṃ [1]- bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito
ete   mayaṃ   bhavantaṃ   gotamaṃ   saraṇaṃ   gacchāma   dhammañca  bhikkhusaṅghañca
upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gateti.
     [504]  65  Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate.
Tena  kho  pana  samayena  sarabho  nāma  paribbājako  acirapakkanto  hoti
imasmā  dhammavinayā  so  rājagahe  parisati  evaṃ  vācaṃ  bhāsati aññāto
mayā   samaṇānaṃ  sakyaputtiyānaṃ  2-  dhammo  aññāya  ca  panāhaṃ  samaṇānaṃ
sakyaputtiyānaṃ   dhammaṃ   evāhaṃ   tasmā   dhammavinayā   apakkantoti  .
Athakho   sambahulā   bhikkhū   pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya
@Footnote: 1 Ma. kho .  2 Po. Ma. sakyaputtikānaṃ. ito paraṃ īdisameva.
Rājagahaṃ  piṇḍāya  pavisiṃsu  .  assosuṃ  kho te bhikkhū sarabhassa paribbājakassa
rājagahe   parisati   evaṃ   vācaṃ  bhāsamānassa  aññāto  mayā  samaṇānaṃ
sakyaputtiyānaṃ   dhammo   aññāya   ca   panāhaṃ   samaṇānaṃ   sakyaputtiyānaṃ
dhammaṃ   evāhaṃ   tasmā  dhammavinayā  apakkantoti  .  athakho  te  bhikkhū
rājagahe    piṇḍāya   caritvā   pacchābhattaṃ   piṇḍapātapaṭikkantā   yena
bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ
nisīdiṃsu   ekamantaṃ  nisinnā  kho  te  bhikkhū  bhagavantaṃ  etadavocuṃ  sarabho
nāma   bhante   paribbājako   acirapakkanto   imasmā   dhammavinayā  so
rājagahe   parisati   evaṃ   vācaṃ   bhāsati   aññāto   mayā   samaṇānaṃ
sakyaputtiyānaṃ   dhammo   aññāya   ca   panāhaṃ   samaṇānaṃ   sakyaputtiyānaṃ
dhammaṃ   evāhaṃ   tasmā   dhammavinayā  apakkantoti  sādhu  bhante  bhagavā
yena   sappiniyā  1-  tīraṃ  paribbājakārāmo  yena  sarabho  paribbājako
tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyāti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
     {504.1}   Athakho   bhagavā   sāyaṇhasamayaṃ   paṭisallānā  vuṭṭhito
yena   sappiniyā  2-  tīraṃ  paribbājakārāmo  yena  sarabho  paribbājako
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   paññatte   āsane   nisīdi   nisajja   kho
bhagavā  sarabhaṃ  paribbājakaṃ  etadavoca  saccaṃ  kira  tvaṃ  sarabha  evaṃ vadesi
aññāto   mayā   samaṇānaṃ   sakyaputtiyānaṃ   dhammo  aññāya  ca  panāhaṃ
samaṇānaṃ  sakyaputtiyānaṃ  dhammaṃ  evāhaṃ  tasmā  dhammavinayā  apakkantoti.
Evaṃ  vutte  sarabho  paribbājako  tuṇhī  ahosi  .  dutiyampi  kho bhagavā
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. sappinikā. ito paraṃ īdisameva.
Sarabhaṃ   paribbājakaṃ   etadavoca   vadehi   sarabha   kinti   te  aññāto
samaṇānaṃ   sakyaputtiyānaṃ   dhammo   sace   te   aparipūraṃ   bhavissati  ahaṃ
paripūressāmi   sace  pana  te  paripūraṃ  bhavissati  ahaṃ  anumodissāmīti .
Dutiyampi   kho   sarabho   paribbājako   tuṇhī   ahosi  .  tatiyampi  kho
bhagavā   sarabhaṃ   paribbājakaṃ  etadavoca  mayā  1-  kho  sarabha  paññāyati
samaṇānaṃ   sakyaputtiyānaṃ   dhammo   vadehi   sarabha   kinti  te  aññāto
samaṇānaṃ   sakyaputtiyānaṃ   dhammo   sace   te   aparipūraṃ   bhavissati  ahaṃ
paripūressāmi   sace  pana  te  paripūraṃ  bhavissati  ahaṃ  anumodissāmīti .
Tatiyampi  kho  sarabho paribbājako tuṇhī ahosi. Athakho te paribbājakā 2-
sarabhaṃ   paribbājakaṃ   etadavocuṃ   yadeva  kho  tvaṃ  āvuso  sarabha  samaṇaṃ
gotamaṃ   yāceyyāsi   tadeva   te   samaṇo  gotamo  pavāreti  vadehi
āvuso   sarabha   kinti   te   aññāto  samaṇānaṃ  sakyaputtiyānaṃ  dhammo
sace   te   aparipūraṃ   bhavissati   samaṇo   gotamo   paripūressati  sace
pana te paripūraṃ bhavissati samaṇo gotamo anumodissatīti.
     {504.2}  Evaṃ  vutte  sarabho  paribbājako  tuṇhībhūto  maṅkubhūto
pattakkhandho   adhomukho   pajjhāyanto   appaṭibhāṇo   nisīdi   .  athakho
bhagavā    sarabhaṃ   paribbājakaṃ   tuṇhībhūtaṃ   maṅkubhūtaṃ   pattakkhandhaṃ   adhomukhaṃ
pajjhāyantaṃ    appaṭibhāṇaṃ    viditvā    te    paribbājake   etadavoca
yo   kho   maṃ   paribbājakā   3-   evaṃ   vadeyya   sammāsambuddhassa
te      paṭijānato     ime     dhammā     anabhisambuddhāti     tamahaṃ
@Footnote: 1 Ma. yo kho .  2 Yu. paribbājakā rājagahakā .  3 Po. Yu. paribbājako.
@ito paraṃ īdisameva.
Tattha    sādhukaṃ    samanuyuñjeyyaṃ    samanuggāheyyaṃ   samanubhāseyyaṃ   so
vata      mayā      sādhukaṃ      samanuyuñjiyamāno     samanuggāhiyamāno
samanubhāsiyamāno   aṭṭhānametaṃ   anavakāso   yaṃ   so   tiṇṇaṃ   ṭhānānaṃ
nāññataraṃ    ṭhānaṃ    nigaccheyya    aññena    vā   aññaṃ   paṭicarissati
bahiddhā     kathaṃ    apanāmessati    kopañca    dosañca    appaccayañca
pātukarissati    tuṇhībhūto    vā    maṅkubhūto    pattakkhandho   adhomukho
pajjhāyanto      appaṭibhāṇo      nisīdissati     seyyathāpi     sarabho
paribbājako   yo   kho   maṃ   paribbājakā   evaṃ  vadeyya  khīṇāsavassa
te   paṭijānato   ime   āsavā   aparikkhīṇāti   tamahaṃ   tattha  sādhukaṃ
samanuyuñjeyyaṃ    samanuggāheyyaṃ    samanubhāseyyaṃ    so    vata    mayā
sādhukaṃ      samanuyuñjiyamāno      samanuggāhiyamāno     samanubhāsiyamāno
aṭṭhānametaṃ   anavakāso   yaṃ   so   tiṇṇaṃ   ṭhānānaṃ   nāññataraṃ  ṭhānaṃ
nigaccheyya    aññena    vā    aññaṃ    paṭicarissati    bahiddhā    kathaṃ
apanāmessati     kopañca     dosañca     appaccayañca     pātukarissati
tuṇhībhūto    vā    maṅkubhūto    pattakkhandho    adhomukho   pajjhāyanto
appaṭibhāṇo nisīdissati seyyathāpi sarabho paribbājako
     {504.3}  yo  kho  maṃ paribbājakā evaṃ vadeyya yassa kho pana te
atthāya  dhammo  desito  so  na  niyyāti  takkarassa sammādukkhakkhayāyāti
tamahaṃ    tattha    sādhukaṃ   samanuyuñjeyyaṃ   samanuggāheyyaṃ   samanubhāseyyaṃ
so     vata    mayā    sādhukaṃ    samanuyuñjiyamāno    samanuggāhiyamāno
samanubhāsiyamāno   aṭṭhānametaṃ   anavakāso   yaṃ   so   tiṇṇaṃ   ṭhānānaṃ
nāññataraṃ   ṭhānaṃ   nigaccheyya   aññena  vā  aññaṃ  paṭicarissati  bahiddhā
Kathaṃ    apanāmessati    kopañca    dosañca   appaccayañca   pātukarissati
tuṇhībhūto    vā    maṅkubhūto    pattakkhandho    adhomukho   pajjhāyanto
appaṭibhāṇo nisīdissati seyyathāpi sarabho paribbājakoti.
     {504.4}   Athakho   bhagavā   sappiniyā   tīre  paribbājakārāme
tikkhattuṃ    sīhanādaṃ    naditvā   vehāsaṃ   pakkāmi   .   athakho   te
paribbājakā    acirapakkantassa   bhagavato   sarabhaṃ   paribbājakaṃ   samantato
vācāya   sannitodakena   sañjambhariṃ   akaṃsu   seyyathāpi   āvuso  sarabha
brahāraññe    jarasigālo    sīhanādaṃ   nadissāmīti   segālakaṃyeva   1-
nadati  bheraṇḍakaṃyeva  nadati  evameva  kho  tvaṃ  āvuso  sarabha aññatreva
samaṇena  gotamena  sīhanādaṃ nadissāmīti segālakaṃyeva 2- nadasi bheraṇḍakaṃyeva
nadasi  seyyathāpi  āvuso  sarabha ambakamaddarī 3- pussakaravitaṃ 4- ravissāmīti
ambakamaddarīravitaṃyeva  5-  ravati  evameva kho tvaṃ āvuso sarabha aññatreva
samaṇena   gotamena   pussakaravitaṃ   ravissāmīti  ambakamaddarīravitaṃyeva  ravasi
seyyathāpi   āvuso  sarabha  usabho  suññāya  gosālāya  gambhīraṃ  naditabbaṃ
maññati   evameva   kho   tvaṃ   āvuso   sarabha   aññatreva   samaṇena
gotamena   gambhīraṃ  naditabbaṃ  maññasīti  .  athakho  te  paribbājakā  sarabhaṃ
paribbājakaṃ samantato vācāya sannitodakena sañjambhariṃ akaṃsūti.
     [505]  66  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā
bhikkhusaṅghena  saddhiṃ  yena  kesaputtaṃ  nāma  kālāmānaṃ  nigamo  tadavasari.
Assosuṃ  kho  kesaputtiyā  kālāmā  samaṇo  khalu  bho gotamo sakyaputto
@Footnote: 1-2 Ma. siṅgālakaṃyeva. ito paraṃ īdisameva .  3 Ma. ambukasañcarī.
@4 Ma. purisakaravitaṃ. 5 Ma. ambukasañcariravitaṃyeva .  6 Ma. kesamuttaṃ.
Sakyakulā   pabbajito   kesaputtaṃ   anuppatto   taṃ   kho   pana  bhagavantaṃ
gotamaṃ   evaṃ   kalyāṇo   kittisaddo   abbhuggato   itipi  so  bhagavā
arahaṃ   sammāsambuddho   vijjācaraṇasampanno   sugato   lokavidū  anuttaro
purisadammasārathi   satthā   devamanussānaṃ   buddho  bhagavā  so  imaṃ  lokaṃ
sadevakaṃ   samārakaṃ   sabrahmakaṃ   sassamaṇabrāhmaṇiṃ   pajaṃ  sadevamanussaṃ  sayaṃ
abhiññā    sacchikatvā   pavedeti   so   dhammaṃ   deseti   ādikalyāṇaṃ
majjhekalyāṇaṃ    pariyosānakalyāṇaṃ    sātthaṃ    sabyañjanaṃ   kevalaparipuṇṇaṃ
parisuddhaṃ   brahmacariyaṃ   pakāseti   sādhu   kho   pana  tathārūpānaṃ  arahataṃ
dassanaṃ hotīti.
     {505.1}  Athakho  kesaputtiyā  kālāmā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā     appekacce     bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdiṃsu    appekacce    bhagavatā   saddhiṃ   sammodiṃsu   sammodanīyaṃ   kathaṃ
sārāṇīyaṃ   vītisāretvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu  appekacce  yena  bhagavā
tenañjalimpaṇāmetvā    ekamantaṃ    nisīdiṃsu    appekacce   nāmagottaṃ
sāvetvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu  appekacce  tuṇhībhūtā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu
ekamantaṃ  nisinnā  kho  1-  kesaputtiyā  kālāmā  bhagavantaṃ  etadavocuṃ
santi    bhante   eke   samaṇabrāhmaṇā   kesaputtaṃ   āgacchanti   te
sakaṃyeva  vādaṃ  dīpenti  jotenti  paravādaṃ  2-  pana  khuṃsenti  vambhenti
paribhavanti  opapakkhiṃ  3-  karonti  aparepi  bhante  eke samaṇabrāhmaṇā
kesaputtaṃ  āgacchanti  tepi  sakaṃyeva  vādaṃ  dīpenti jotenti paravādaṃ 4-
pana   khuṃsenti   vambhenti  paribhavanti  opapakkhiṃ  5-  karonti  tesaṃ  no
@Footnote: 1 Ma. te .  2-4 Po. Ma. parappavādaṃ .  3-5 Ma. omakkhiṃ.
Bhante   amhākaṃ   hoteva    kaṅkhā  hoti  vicikicchā  kosunāma  imesaṃ
bhavantānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ āha ko musāti.
     {505.2}  Alaṃ hi vo kālāmā kaṅkhituṃ alaṃ vicikicchituṃ kaṅkhāniyeva 1-
pana  vo  ṭhāne  vicikicchā  uppannā etha tumhe kālāmā mā anussavena
mā  paramparāya  mā  itikirāya  mā  piṭakasampadānena  mā  takkahetu mā
nayahetu    mā    ākāraparivitakkena   mā   diṭṭhinijjhānakkhantiyā   mā
bhabbarūpatāya   mā  samaṇo  no  garūti  yadā  tumhe  kālāmā  attanāva
jāneyyātha  ime  dhammā  akusalā  ime  dhammā  sāvajjā  ime dhammā
viññugarahitā   ime   dhammā   samattā   samādinnā   ahitāya   dukkhāya
saṃvattantīti  atha  tumhe  kālāmā  pajaheyyātha  taṃ  kiṃ  maññatha  kālāmā
lobho    purisassa    ajjhattaṃ   uppajjamāno   uppajjati   hitāya   vā
ahitāya vāti. Ahitāya bhante.
     {505.3}    Luddho   panāyaṃ   kālāmā   purisapuggalo   lobhena
abhibhūto    pariyādinnacitto    pāṇampi    hanati    adinnampi    ādiyati
paradārampi    gacchati    musāpi   bhaṇati   parampi   tathattāya   samādapeti
yaṃsa  2-  hoti  dīgharattaṃ  ahitāya  dukkhāyāti  .  evaṃ  bhante . Taṃ kiṃ
maññatha     kālāmā     doso    purisassa    ajjhattaṃ    uppajjamāno
uppajjati hitāya vā ahitāya vāti. Ahitāya bhante.
     {505.4}  Duṭṭho  panāyaṃ  kālāmā  purisapuggalo  dosena abhibhūto
pariyādinnacitto    pāṇampi    hanati    adinnampi   ādiyati   paradārampi
gacchati   musāpi  bhaṇati  parampi  tathattāya  samādapeti  yaṃsa  hoti  dīgharattaṃ
ahitāya   dukkhāyāti   .   evaṃ   bhante  .  taṃ  kiṃ  maññatha  kālāmā
@Footnote: 1 Ma. kaṅkhanīyeva  .  2 Po. yaṃ tassa.
Moho   purisassa  ajjhattaṃ  uppajjamāno  uppajjati  hitāya  vā  ahitāya
vāti. Ahitāya bhante.
     {505.5}  Mūḷho  panāyaṃ  kālāmā  purisapuggalo  mohena abhibhūto
parayādinnacitto    pāṇampi    hanati    adinnampi   ādiyati   paradārampi
gacchati   musāpi  bhaṇati  parampi  tathattāya  samādapeti  yaṃsa  hoti  dīgharattaṃ
ahitāya dukkhāyāti. Evaṃ bhante.
     {505.6}  Taṃ  kiṃ  maññatha  kālāmā ime dhammā kusalā vā akusalā
vāti. Akusalā bhante. Sāvajjā vā anavajjā vāti. Sāvajjā bhante.
Viññugarahitā   vā   viññuppasatthā   vāti   .   viññugarahitā  bhante .
Samattā  samādinnā  ahitāya  dukkhāya  saṃvattanti  no  vā kathaṃ vā ettha
hotīti  .  samattā  bhante  samādinnā ahitāya dukkhāya saṃvattanti evaṃ no
ettha  hotīti. Iti kho kālāmā yantaṃ avocumha 1- etha tumhe kālāmā
mā  anussavena  mā  paramparāya  mā  itikirāya  mā piṭakasampadānena mā
takkahetu  mā  nayahetu  mā  ākāraparivitakkena  mā diṭṭhinajjhānakkhantiyā
mā  bhabbarūpatāya  mā  samaṇo  no  garūti  yadā tumhe kālāmā attanāva
jāneyyātha  ime  dhammā  akusalā  ime  dhammā  sāvajjā  ime dhammā
viññugarahitā   ime   dhammā   samattā   samādinnā   ahitāya   dukkhāya
saṃvattantīti    atha    tumhe    kālāmā   pajaheyyāthāti   iti   yantaṃ
vuttaṃ  idametaṃ  paṭicca  vuttaṃ  .  etha  tumhe  kālāmā  mā anussavena
mā   paramparāya   mā   itikirāya  mā  piṭakasampadānena  mā  takkahetu
mā    nayahetu    mā   ākāraparivitakkena   mā   diṭṭhinijjhānakkhantiyā
@Footnote: 1 Ma. avocumhā.
Mā   bhabbarūpatāya   mā   samaṇo   no   garūti  yadā  tumhe  kālāmā
attanāva   jāneyyātha   ime   dhammā  kusalā  ime  dhammā  anavajjā
ime    dhammā    viññuppasatthā   ime   dhammā   samattā   samādinnā
hitāya    sukhāya    saṃvattantīti    atha   tumhe   kālāmā   upasampajja
vihareyyātha.
     {505.7}   Taṃ   kiṃ  maññatha  kālāmā  alobho  purisassa  ajjhattaṃ
uppajjamāno  uppajjati  hitāya  vā  ahitāya  vāti  .  hitāya bhante.
Aluddho  panāyaṃ  kālāmā  purisapuggalo lobhena anabhibhūto apariyādinnacitto
neva  pāṇaṃ  hanati  na  adinnaṃ  ādiyati  na  paradāraṃ  gacchati na musā bhaṇati
parampi   tathattāya  samādapeti  yaṃsa  hoti  dīgharattaṃ  hitāya  sukhāyāti .
Evaṃ bhante.
     {505.8}   Taṃ   kiṃ  maññatha  kālāmā  adoso  purisassa  ajjhattaṃ
uppajjamāno  uppajjati  hitāya  vā  ahitāya  vāti  .  hitāya bhante.
Aduṭṭho     panāyaṃ    kālāmā    purisapuggalo    dosena    anabhibhūto
apariyādinnacitto   neva   pāṇaṃ  hanati  na  adinnaṃ  ādiyati  na  paradāraṃ
gacchati   na   musā   bhaṇati   parampi   tathattāya   samādapeti  yaṃsa  hoti
dīgharattaṃ hitāya  sukhāyāti. Evaṃ bhante.
     {505.9}   Taṃ   kiṃ  maññatha  kālāmā  amoho  purisassa  ajjhattaṃ
uppajjamāno  uppajjati  hitāya  vā  ahitāya  vāti  .  hitāya bhante.
Amūḷho  panāyaṃ  kālāmā  purisapuggalo mohena anabhibhūto apariyādinnacitto
neva  pāṇaṃ  hanati  na  adinnaṃ  ādiyati  na  paradāraṃ  gacchati na musā bhaṇati
parampi  tathattāya  samādapeti  yaṃsa  hoti  dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti. Evaṃ
Bhante.
     {505.10}   Taṃ  kiṃ  maññatha  kālāmā  ime  dhammā  kusalā  vā
akusalā  vāti . Kusalā bhante. Sāvajjā vā anavajjā vāti. Anavajjā
bhante   .   viññugarahitā   vā   viññuppasatthā  vāti  .  viññuppasatthā
bhante  .  samattā  samādinnā  hitāya  sukhāya  saṃvattanti no vā kathaṃ vā
ettha  hotīti  .  samattā  bhante  samādinnā  hitāya  sukhāya  saṃvattanti
evaṃ no ettha hotīti.
     {505.11}  Iti  kho kālāmā yantaṃ avocumha etha tumhe kālāmā
mā  anussavena  mā  paramparāya  mā  itikirāya  mā piṭakasampadānena mā
takkahetu  mā  nayahetu  mā  ākāraparivitakkena  mā diṭṭhinijjhānakkhantiyā
mā  bhabbarūpatāya  mā  samaṇo  no  garūti  yadā tumhe kālāmā attanāva
jāneyyātha  ime  dhammā  kusalā  ime  dhammā  anavajjā  ime  dhammā
viññuppasatthā    ime   dhammā   samattā   samādinnā   hitāya   sukhāya
saṃvattantīti  atha  tumhe  kālāmā  upasampajja  vihareyyāthāti  iti  yantaṃ
vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
     {505.12}  Sa  kho  so  kālāmā  ariyasāvako evaṃ vigatābhijjho
vigatabyāpādo    asammūḷho    sampajāno   patissato   mettāsahagatena
cetasā  ekaṃ  disaṃ  pharitvā  viharati  tathā  dutiyaṃ  tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ
iti    uddhamadho    tiriyaṃ    sabbadhi    sabbattatāya   sabbāvantaṃ   lokaṃ
mettāsahagatena   cetasā   vipulena   mahaggatena  appamāṇena  averena
abyāpajjhena  pharitvā  viharati  karuṇāsahagatena cetasā ... Muditāsahagatena
cetasā  ...  upekkhāsahagatena  cetasā  ekaṃ  disaṃ pharitvā viharati tathā
Dutiyaṃ   tathā   tatiyaṃ   tathā   catutthaṃ   iti   uddhamadho   tiriyaṃ   sabbadhi
sabbattatāya     sabbāvantaṃ     lokaṃ     upekkhāsahagatena     cetasā
vipulena   mahaggatena   appamāṇena   averena   abyāpajjhena   pharitvā
viharati.
     {505.13}  Sa kho so kālāmā ariyasāvako evaṃ averacitto evaṃ
abyāpajjhacitto    evaṃ   asaṅkiliṭṭhacitto   evaṃ   visuddhacitto   tassa
diṭṭheva  dhamme  cattāro  assāsā  adhigatā  honti  sace kho pana atthi
paro   loko   atthi  sukaṭadukkaṭānaṃ  kammānaṃ  phalavipāko  ṭhānametaṃ  1-
yenāhaṃ   kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjissāmīti
ayamassa   paṭhamo   assāso   adhigato  hoti  .  sace  kho  pana  natthi
paro    loko    natthi   sukaṭadukkaṭānaṃ   kammānaṃ   phalavipāko   idhāhaṃ
diṭṭheva  dhamme  averaṃ  abyāpajjhaṃ  anīghaṃ  sukhī  2-  attānaṃ  pariharāmīti
ayamassa   dutiyo  assāso  adhigato  hoti  .  sace  kho  pana  karoto
karīyati   pāpaṃ   na   kho  panāhaṃ  kassaci  pāpaṃ  cetemi  akarontaṃ  kho
pana   maṃ   pāpakammaṃ   kuto  dukkhaṃ  phusissatīti  ayamassa  tatiyo  assāso
adhigato   hoti   .  sace  kho  pana  karoto  na  karīyati  pāpaṃ  idhāhaṃ
ubhayeneva   visuddhaṃ   attānaṃ  samanupassāmīti  ayamassa  catuttho  assāso
adhigato hoti.
     {505.14}  Sa  kho  so  kālāmā  ariyasāvako evaṃ averacitto
evaṃ    abyāpajjhacitto   evaṃ   asaṅkiliṭṭhacitto   evaṃ   visuddhacitto
tassa   diṭṭheva  dhamme  ime  cattāro  assāsā  adhigatā  hontīti .
Evametaṃ   bhagavā   evametaṃ   sugata  sa  kho  so  bhante  ariyasāvako
@Footnote: 1 Ma. athāhaṃ. ito paraṃ īdisameva. Yu. ṭhānamahaṃ .  2 Ma. Yu. sukhiṃ.
Evaṃ   averacitto  evaṃ  abyāpajjhacitto  evaṃ  asaṅkiliṭṭhacitto  evaṃ
visuddhacitto   tassa   diṭṭheva   dhamme   cattāro   assāsā   adhigatā
honti   sace   kho   pana   atthi   paro   loko  atthi  sukaṭadukkaṭānaṃ
kammānaṃ   phalavipāko   ṭhānametaṃ   yenāhaṃ   kāyassa  bhedā  parammaraṇā
sugatiṃ    saggaṃ    lokaṃ    upapajjissāmīti   ayamassa   paṭhamo   assāso
adhigato  hoti  .  sace  kho  pana  natthi  paro loko natthi sukaṭadukkaṭānaṃ
kammānaṃ    phalavipāko   idhāhaṃ   diṭṭheva   dhamme   averaṃ   abyāpajjhaṃ
anīghaṃ   sukhī   attānaṃ   pariharāmīti   ayamassa  dutiyo  assāso  adhigato
hoti  .  sace  kho  pana  karoto  karīyati  pāpaṃ  na  kho  panāhaṃ kassaci
pāpaṃ   cetemi   akarontaṃ   kho   pana   maṃ   pāpakammaṃ   kuto   dukkhaṃ
phusissatīti  ayamassa  tatiyo  assāso  adhigato  hoti  .  sace  kho  pana
karoto  na  karīyati  pāpaṃ  idhāhaṃ  ubhayeneva visuddhaṃ attānaṃ samanupassāmīti
ayamassa catuttho assāso adhigato hoti.
     {505.15}  Sa  kho  so bhante ariyasāvako evaṃ averacitto evaṃ
abyāpajjhacitto    evaṃ   asaṅkiliṭṭhacitto   evaṃ   visuddhacitto   tassa
diṭṭheva   dhamme   ime  cattāro  assāsā  adhigatā  honti  abhikkantaṃ
bhante   .pe.   ete   mayaṃ  bhante  bhagavantaṃ  saraṇaṃ  gacchāma  dhammañca
bhikkhusaṅghañca    upāsake   no   bhante   bhagavā   dhāretu   ajjatagge
pāṇupete saraṇaṃ gateti.
     [506]  Ekaṃ  samayaṃ  āyasmā nandako sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme
migāramātupāsāde   .   athakho  sāḷho  ca  migāranattā  rohano  1-
@Footnote: 1 Ma. sāno.
Ca  pekhuṇiyanattā  1-  yenāyasmā  nandako  tenupasaṅkamiṃsu  upasaṅkamitvā
āyasmantaṃ   nandakaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ  nisīdiṃsu  ekamantaṃ  nisinnaṃ
kho   sāḷhaṃ  migāranattāraṃ  āyasmā  nandako  etadavoca  etha  tumhe
sāḷhā    mā   anussavena   mā   paramparāya   mā   itikirāya   mā
piṭakasampadānena   mā   takkahetu  mā  nayahetu  mā  ākāraparivitakkena
mā  diṭṭhinijjhānakkhantiyā  mā  bhabbarūpatāya  mā  samaṇo  no  garūti yadā
tumhe   sāḷhā   attanāva   jāneyyātha  ime  dhammā  akusalā  ime
dhammā   sāvajjā   ime   dhammā   viññugarahitā  ime  dhammā  samattā
samādinnā    ahitāya    dukkhāya   saṃvattantīti   atha   tumhe   sāḷhā
pajaheyyātha taṃ kiṃ maññatha sāḷhā atthi lobhoti. Evaṃ bhante.
     {506.1}  Abhijjhāti  kho  ahaṃ  sāḷhā etamatthaṃ vadāmi luddho kho
ayaṃ    sāḷhā    abhijjhālu    pāṇampi    hanati    adinnampi   ādiyati
paradārampi    gacchati    musāpi   bhaṇati   parampi   tathattāya   samādapeti
yaṃsa  hoti  dīgharattaṃ  ahitāya  dukkhāyāti  .  evaṃ  bhante. Taṃ kiṃ maññatha
sāḷhā  atthi  dosoti  .  evaṃ  bhante . Byāpādoti kho ahaṃ sāḷhā
etamatthaṃ   vadāmi   duṭṭho   kho  ayaṃ  sāḷhā  byāpannacitto  pāṇampi
hanati   adinnampi   ādiyati   paradārampi   gacchati   musāpi  bhaṇati  parampi
tathattāya  samādapeti  yaṃsa  hoti  dīgharattaṃ  ahitāya  dukkhāyāti  .  evaṃ
bhante  .  taṃ  kiṃ  maññatha  sāḷhā  atthi  mohoti  .  evaṃ  bhante .
Avijjāti   kho   ahaṃ   sāḷhā   etamatthaṃ   vadāmi   mūḷho  kho  ayaṃ
@Footnote: 1 Ma. sekhuṇiyanattā.
Sāḷhā   avijjāgato   pāṇampi   hanati   adinnampi  ādiyati  paradārampi
gacchati    musāpi   bhaṇati   parampi   tathattāya   samādapeti   yaṃsa   hoti
dīgharattaṃ  ahitāya  dukkhāyāti  .  evaṃ  bhante  .  taṃ  kiṃ maññatha sāḷhā
ime  dhammā  kusalā  vā  akusalā vāti. Akusalā bhante. Sāvajjā vā
anavajjā  vāti  .  sāvajjā  bhante  .  viññugarahitā  vā viññuppasatthā
vāti  .  viññugarahitā  bhante  .  samattā  samādinnā  ahitāya  dukkhāya
saṃvattanti   no   vā   kathaṃ   vā   ettha  hotīti  .  samattā  bhante
samādinnā ahitāya dukkhāya saṃvattanti 1- evaṃ no ettha hotīti.
     {506.2}  Iti  kho  sāḷhā  yantaṃ  avocumha etha tumhe sāḷhā
mā   anussavena   mā  paramparāya  mā  itikirāya  mā  piṭakasampadānena
mā   takkahetu   2-   mā   nayahetu   mā   ākāraparivitakkena   mā
diṭṭhinijjhānakkhantiyā    mā    bhabbarūpatāya   mā   samaṇo   no   garūti
yadā   tumhe   sāḷhā   attanāva  jāneyyātha  ime  dhammā  akusalā
ime  dhammā  sāvajjā  ime  dhammā  viññugarahitā  ime  dhammā samattā
samādinnā    ahitāya    dukkhāya   saṃvattantīti   atha   tumhe   sāḷhā
pajaheyyāthāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
     {506.3}  Etha  3-  tumhe sāḷhā mā anussavena mā paramparāya
mā   itikirāya  mā  piṭakasampadānena  mā  takkahetu  mā  nayahetu  mā
ākāraparivitakkena    mā    diṭṭhinijjhānakkhantiyā    mā    bhabbarūpatāya
mā    samaṇo    no    garūti    yadā    tumhe   sāḷhā   attanāva
jāneyyātha   ime   dhammā   kusalā   ime   dhammā   anavajjā  ime
@Footnote: 1 Ma. Yu. saṃvattantīti .  2 Yu. vitakkahetu .  3 Yu. evaṃ.
Dhammā    viññuppasatthā   ime   dhammā   samattā   samādinnā   hitāya
sukhāya   saṃvattantīti   atha   tumhe   sāḷhā   upasampajja   vihareyyātha
taṃ kiṃ maññatha sāḷhā atthi alobhoti. Evaṃ bhante.
     {506.4}  Anabhijjhāti  kho ahaṃ sāḷhā etamatthaṃ vadāmi aluddho kho
ayaṃ   sāḷhā    anabhijjhālu  neva  pāṇaṃ  hanati  na  adinnaṃ  ādiyati  na
paradāraṃ  gacchati  na  musā  bhaṇati  parampi  tathattāya  samādapeti  yaṃsa hoti
dīgharattaṃ  hitāya  sukhāyāti  .  evaṃ  bhante  .  taṃ  kiṃ  maññatha  sāḷhā
atthi   adosoti  .  evaṃ  bhante  .  abyāpādoti  kho  ahaṃ  sāḷhā
etamatthaṃ    vadāmi    aduṭṭho   kho   ayaṃ   sāḷhā   abyāpannacitto
neva   pāṇaṃ   hanati  na  adinnaṃ  ādiyati  na  paradāraṃ  gacchati  na  musā
bhaṇati  parampi  tathattāya  samādapeti  yaṃsa  hoti dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti.
Evaṃ  bhante  .  taṃ  kiṃ  maññatha  sāḷhā atthi amohoti. Evaṃ bhante.
Vijjāti  kho  ahaṃ  sāḷhā  etamatthaṃ  vadāmi  amūḷho  kho  ayaṃ sāḷhā
vijjāgato  neva  pāṇaṃ  hanati  na  adinnaṃ  ādiyati   na  paradāraṃ  gacchati
na   musā   bhaṇati   parampi   tathattāya   samādapeti  yaṃsa  hoti  dīgharattaṃ
hitāya  sukhāyāti  .  evaṃ  bhante  .  taṃ  kiṃ maññatha sāḷhā ime dhammā
kusalā  vā  akusalā  vāti  .  kusalā  bhante . Sāvajjā vā anavajjā
vāti   .   anavajjā   bhante   .   viññugarahitā   vā   viññuppasatthā
vāti   .   viññuppasatthā   bhante   .   samattā   samādinnā   hitāya
sukhāya  saṃvattanti  no  vā  kathaṃ  vā  ettha  hotīti  .  samattā bhante
Samādinnā hitāya sukhāya saṃvattanti 1- evaṃ no ettha hotīti.
     {506.5}  Iti  kho  sāḷhā  yantaṃ  avocumha etha tumhe sāḷhā
mā   anussavena   mā  paramparāya  mā  itikirāya  mā  piṭakasampadānena
mā    takkahetu    mā    nayahetu    mā    ākāraparivitakkena   mā
diṭṭhinijjhānakkhantiyā    mā    bhabbarūpatāya   mā   samaṇo   no   garūti
yadā   tumhe   sāḷhā   attanāva   jāneyyātha  ime  dhammā  kusalā
ime   dhammā   anavajjā   ime   dhammā   viññuppasatthā  ime  dhammā
samattā   samādinnā   [2]-   hitāya   sukhāya  saṃvattantīti  atha  tumhe
sāḷhā    upasampajja    vihareyyāthāti   iti   yantaṃ   vuttaṃ   idametaṃ
paṭicca vuttaṃ.
     {506.6}  Sa  kho  so  sāḷhā  ariyasāvako  evaṃ  vigatābhijjho
vigatabyāpādo    asammūḷho    sampajāno   patissato   mettāsahagatena
cetasā  ekaṃ  disaṃ  pharitvā  viharati  tathā  dutiyaṃ  tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ
iti   uddhamadho   tiriyaṃ   sabbadhi   sabbattatāya   sabbāvantaṃ  lokaṃ  ...
Karuṇāsahagatena    cetasā    .pe.   muditāsahagatena   cetasā   .pe.
Upekkhāsahagatena   cetasā   ekaṃ   disaṃ   pharitvā  viharati  tathā  dutiyaṃ
tathā   tatiyaṃ   tathā   catutthaṃ  iti  uddhamadho  tiriyaṃ  sabbadhi  sabbattatāya
sabbāvantaṃ    lokaṃ   upekkhāsahagatena   cetasā   vipulena   mahaggatena
appamāṇena   averena   abyāpajjhena   pharitvā   viharati   so   evaṃ
pajānāti     atthi   idaṃ   atthi   hīnaṃ   atthi   paṇītaṃ   atthi   imassa
saññāgatassa   uttariṃ   3-   nissaraṇanti   tassa   evaṃ   jānato  evaṃ
passato    kāmāsavāpi   cittaṃ   vimuccati   bhavāsavāpi   cittaṃ   vimuccati
@Footnote: 1 Po. Ma. saṃvattantīti .  2 Ma. ḍīgharattaṃ .  3 Po. Ma. uttari.
Avijjāsavāpi    cittaṃ    vimuccati   vimuttasmiṃ   vimuttamiti   ñāṇaṃ   hoti
khīṇā   jāti   vusitaṃ   brahmacariyaṃ   kataṃ   karaṇīyaṃ   nāparaṃ  itthattāyāti
pajānāti   so   evaṃ   pajānāti   ahu   pubbe  lobho  tadahu  akusalaṃ
so  etarahi  natthi  iccetaṃ  kusalaṃ  ahu  pubbe  doso  ... Ahu pubbe
moho   tadahu   akusalaṃ  so  etarahi  natthi  iccetaṃ  kusalanti  iti  1-
so    diṭṭheva    dhamme   nicchāto   nibbuto   sītibhūto   sukhapaṭisaṃvedī
brahmabhūtena attanā viharatīti.
     [507]   68   Tīṇīmāni  bhikkhave  kathāvatthūni  katamāni  tīṇi  atītaṃ
vā  bhikkhave  addhānaṃ  ārabbha  kathaṃ  katheyya  evaṃ ahosi atītamaddhānanti
anāgataṃ   vā   bhikkhave  addhānaṃ  ārabbha  kathaṃ  katheyya  evaṃ  bhavissati
anāgatamaddhānanti    etarahi    vā    bhikkhave    paccuppannaṃ   addhānaṃ
ārabbha kathaṃ katheyya evaṃ hoti etarahi paccuppannanti 2-.
     {507.1}  Kathāsampayogena  bhikkhave  puggalo  veditabbo  yadi vā
kaccho  yadi  vā  akacchoti  sacāyaṃ  bhikkhave  puggalo pañhaṃ puṭṭho samāno
ekaṃsabyākaraṇīyaṃ    pañhaṃ   na   ekaṃsena   byākaroti   vibhajjabyākaraṇīyaṃ
pañhaṃ     na     vibhajjabyākaroti     paṭipucchābyākaraṇīyaṃ    pañhaṃ    na
paṭipucchābyākaroti   ṭhapanīyaṃ   pañhaṃ   na  ṭhapeti  evaṃ  santāyaṃ  bhikkhave
puggalo   akaccho   hoti  sace  panāyaṃ  bhikkhave  puggalo  pañhaṃ  puṭṭho
samāno   ekaṃsabyākaraṇīyaṃ   pañhaṃ  ekaṃsena  byākaroti  vibhajjabyākaraṇīyaṃ
pañhaṃ   vibhajjabyākaroti   paṭipucchābyākaraṇīyaṃ   pañhaṃ   paṭipucchābyākaroti
@Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi .  2 Ma. paccuppannamaddhānanti.
Ṭhapanīyaṃ pañhaṃ ṭhapeti evaṃ santāyaṃ bhikkhave puggalo kaccho hoti.
     {507.2}   Kathāsampayogena   bhikkhave   puggalo  veditabbo  yadi
vā  kaccho  yadi  vā  akacchoti  sacāyaṃ  bhikkhave  puggalo  pañhaṃ  puṭṭho
samāno  ṭhānaṭṭhāne  na  saṇṭhāti  parikappe  na  saṇṭhāti  aññavāde 1-
na    saṇṭhāti    paṭipadāya    na   saṇṭhāti   evaṃ   santāyaṃ   bhikkhave
puggalo   akaccho   hoti  sace  panāyaṃ  bhikkhave  puggalo  pañhaṃ  puṭṭho
samāno   ṭhānaṭṭhāne   saṇṭhāti   parikappe   saṇṭhāti   aññavāde  2-
saṇṭhāti    paṭipadāya    saṇṭhāti    evaṃ   santāyaṃ   bhikkhave   puggalo
kaccho hoti.
     {507.3}   Kathāsampayogena   bhikkhave   puggalo  veditabbo  yadi
vā   kaccho   yadi   vā   akacchoti   sacāyaṃ   bhikkhave  puggalo  pañhaṃ
puṭṭho    samāno   aññenāññaṃ   paṭicarati   bahiddhā   kathaṃ   apanāmeti
kopañca   dosañca   appaccayañca   pātukaroti   evaṃ   santāyaṃ  bhikkhave
puggalo   akaccho   hoti  sace  panāyaṃ  bhikkhave  puggalo  pañhaṃ  puṭṭho
samāno   nāññenāññaṃ   paṭicarati   na   bahiddhā   kathaṃ   apanāmeti  na
kopañca   dosañca   appaccayañca   pātukaroti   evaṃ   santāyaṃ  bhikkhave
puggalo kaccho hoti.
     {507.4}    Kathāsampayogena    bhikkhave    puggalo   veditabbo
yadi   vā   kaccho  yadi  vā  akacchoti  sacāyaṃ  bhikkhave  puggalo  pañhaṃ
puṭṭho    samāno    abhiharati   abhimaddati   anupajagghati   khalitaṃ   gaṇhāti
evaṃ    santāyaṃ   bhikkhave   puggalo   akaccho   hoti   sace   panāyaṃ
bhikkhave   puggalo   pañhaṃ   puṭṭho   samāno  na  abhiharati  na  abhimaddati
@Footnote: 1-2 Ma. aññātavāde.
Na    anupajagghati    na    khalitaṃ    gaṇhāti   evaṃ   santāyaṃ   bhikkhave
puggalo kaccho hoti.
     {507.5}    Kathāsampayogena    bhikkhave    puggalo   veditabbo
yadi   vā   saupaniso   yadi   vā   anupanisoti   anohitasoto  bhikkhave
anupaniso   hoti   ohitasoto  saupaniso  hoti  so  saupaniso  samāno
abhijānāti   ekaṃ   dhammaṃ   parijānāti  ekaṃ  dhammaṃ  pajahati  ekaṃ  dhammaṃ
sacchikaroti   ekaṃ   dhammaṃ   so   abhijānanto  ekaṃ  dhammaṃ  parijānanto
ekaṃ   dhammaṃ   pajahanto  ekaṃ  dhammaṃ  sacchikaronto  ekaṃ  dhammaṃ  sammā
vimuttiṃ  phusati  .  etadatthā  bhikkhave  kathā etadatthā mantanā etadatthā
upanisā etadatthaṃ sotāvadhānaṃ yadidaṃ anupādā cittassa vimokkhoti.
         Ye viruddhā sallapanti          viniviṭṭhā samussitā
         anariyaguṇamāsajja               aññoññavivaresino 1-
         dubbhāsitaṃ vikkhalitaṃ             sampamohaṃ parājayaṃ
         aññamaññābhinandanti 2-  tadariyo kathanācare.
         Sace cassa kathākāmo           kālamaññāya paṇḍito
         dhammaṭṭhapaṭisaṃyuttā             yā ariyacaritā kathā
         taṃ kathaṃ kathaye dhīro                 aviruddho  anussito
         anuttiṇṇena 3- manasā      apaḷāso asāhaso
         anusuyyamāno 4- so          sammadaññāya bhāsati
         subhāsitaṃ anumodeyya           dubbhaṭṭhe nāpasādaye 5-
         upārambhaṃ na sikkheyya          khalitañca na gāhaye
@Footnote: 1 Ma. aññamaññaṃ vivaresino .  2 Po. Ma. aññoññassābhinandanti.
@3 Ma. anunnatena Yu. anupādinnena .  4 Po. Ma. anusūyāyamāno. 5 Yu. nāvasādaye.
         Nābhihare nābhimadde           na vācaṃ payutaṃ bhaṇe.
         Aññānatthaṃ pasādatthaṃ       sataṃ ve hoti mantanā
         evaṃ kho ariyā mantenti       esā ariyānamantanā
         etadaññāya medhāvī            na samusseyya mantayeti.
     [508]  69  Sace  bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ
tayome   āvuso   dhammā   katame  tayo  rāgo  doso  moho  ime
kho   āvuso   tayo   dhammā   imesaṃ   āvuso   tiṇṇaṃ  dhammānaṃ  ko
viseso   ko  adhippāyaso  1-  kiṃ  nānākaraṇanti  evaṃ  puṭṭhā  tumhe
bhikkhave   tesaṃ  aññatitthiyānaṃ  paribbājakānaṃ  kinti  byākareyyāthāti .
Bhagavaṃmūlakā   no   bhante   dhammā   bhagavaṃnettikā   bhagavaṃpaṭisaraṇā  sādhu
vata   bhante   bhagavantaṃyeva  paṭibhātu  etassa  bhāsitassa  attho  bhagavato
sutvā  bhikkhū  dhāressantīti  .  tenahi  bhikkhave  suṇātha sādhukaṃ manasikarotha
bhāsissāmīti  .  evaṃ  bhanteti  kho  te  bhikkhū  bhagavato  paccassosuṃ .
Bhagavā   etadavoca   sace   bhikkhave   aññatitthiyā   paribbājakā  evaṃ
puccheyyuṃ  tayome  āvuso  dhammā  katame  tayo  rāgo  doso  moho
ime   kho  āvuso  tayo  dhammā  imesaṃ  āvuso  tiṇṇaṃ  dhammānaṃ  ko
viseso   ko   adhippāyaso   kiṃ   nānākaraṇanti  evaṃ   puṭṭhā  tumhe
bhikkhave   tesaṃ   aññatitthiyānaṃ   paribbājakānaṃ   evaṃ    byākareyyātha
rāgo   kho   āvuso  appasāvajjo  dandhavirāgī   doso  mahāsāvajjo
khippavirāgī moho mahāsāvajjo  dandhavirāgīti.
@Footnote: 1 Po. adhippāyo. Ma. Yu. adhippāyāso.
     {508.1}  Ko  panāvuso  hetu  ko  paccayo yena anuppanno vā
rāgo   uppajjati   uppanno   vā   rāgo   bhiyyobhāvāya  vepullāya
saṃvattatīti    .   subhanimittantissa   vacanīyaṃ   tassa   subhanimittaṃ   ayoniso
manasikaroto  anuppanno  ceva  1-  rāgo  uppajjati  uppanno  ca  2-
rāgo  bhiyyobhāvāya  vepullāya  saṃvattati  ayaṃ  kho  āvuso  hetu  ayaṃ
paccayo   yena   anuppanno   vā   rāgo   uppajjati   uppanno  vā
rāgo bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatīti.
     {508.2}  Ko  panāvuso  hetu  ko  paccayo yena anuppanno vā
doso   uppajjati   uppanno   vā   doso   bhiyyobhāvāya  vepullāya
saṃvattatīti   .   paṭighanimittantissa   vacanīyaṃ   tassa   paṭighanimittaṃ  ayoniso
manasikaroto  anuppanno  ceva  3-  doso  uppajjati  uppanno  ca  4-
doso  bhiyyobhāvāya  vepullāya  saṃvattati  ayaṃ  kho  āvuso  hetu  ayaṃ
paccayo  yena  anuppanno  vā  doso  uppajjati  uppanno  vā  doso
bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatīti.
     {508.3} Ko panāvuso hetu ko paccayo yena anuppanno vā moho
uppajjati  uppanno  vā  moho  bhiyyobhāvāya  vepullāya  saṃvattatīti .
Ayoniso  manasikārotissa  vacanīyaṃ  tassa  ayoniso  manasikaroto anuppanno
ceva  5-  moho uppajjati uppanno ca 6- moho bhiyyobhāvāya vepullāya
saṃvattati  ayaṃ   kho  āvuso  hetu ayaṃ paccayo yena anuppanno vā moho
uppajjati uppanno vā moho bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattatīti.
     {508.4}    Ko    panāvuso    hetu    ko   paccayo   yena
anuppanno      vā      7-     rāgo     nuppajjati     uppanno
@Footnote:1-2-3-4-5-6 Po. Ma. vā. 7 Ma. ceva. ito paraṃ īdisameva.
Vā   rāgo   pahīyatīti   .   asubhanimittantissa  vacanīyaṃ  tassa  asubhanimittaṃ
yoniso   manasikaroto  anuppanno  ceva  rāgo  nuppajjati  uppanno  ca
rāgo  pahīyati  ayaṃ  kho  āvuso  hetu  ayaṃ  paccayo  yena  anuppanno
vā rāgo nuppajjati uppanno vā rāgo pahīyatīti.
     {508.5}  Ko  panāvuso  hetu  ko  paccayo yena anuppanno vā
doso    nuppajjati   uppanno   vā   doso   pahīyatīti   .   mettā
cetovimuttītissa  vacanīyaṃ  tassa  mettaṃ  cetovimuttiṃ  yoniso  manasikaroto
anuppanno  ceva  doso  nuppajjati  uppanno  ca  doso  pahīyati 1- ayaṃ
kho  āvuso  hetu  ayaṃ  paccayo  yena  anuppanno  vā doso nuppajjati
uppanno vā doso pahīyatīti.
     {508.6}   Ko  panāvuso  hetu  ko  paccayo  yena  anuppanno
vā   moho   nuppajjati   uppanno   vā  moho  pahīyatīti  .  yoniso
manasikārotissa   vacanīyaṃ   tassa   yoniso  manasikaroto  anuppanno  ceva
moho   nuppajjati   uppanno   ca   moho   pahīyati  ayaṃ  kho  āvuso
hetu   ayaṃ  paccayo  yena  anuppanno  vā  moho  nuppajjati  uppanno
vā moho pahīyatīti.
     [509]  70   Tīṇīmāni  bhikkhave  akusalamūlāni  katamāni  tīṇi lobho
akusalamūlaṃ   doso   akusalamūlaṃ   moho   akusalamūlaṃ   .   yadapi  bhikkhave
lobho   tadapi  akusalaṃ  2-  yadapi  luddho  abhisaṅkharoti  kāyena  vācāya
manasā   tadapi   akusalaṃ  yadapi  luddho  lobhena  abhibhūto  pariyādinnacitto
parassa  asatā  dukkhaṃ  upadahati  3-  vadhena  vā  bandhena vā jāniyā vā
@Footnote: 1 Yu. pahīyatīti. 2 Po. Ma. akusalamūlaṃ. ito paraṃ īdisameva. 3 Ma. uppādayati.
@ito paraṃ īdisameva.
Garahāya   vā   pabbājanāya  vā  balavamhi  balattho  itipi  tadapi  akusalaṃ
itissame  lobhajā  lobhanidānā  lobhasamudayā  lobhapaccayā aneke pāpakā
akusalā   dhammā   sambhavanti   .   yadapi  bhikkhave  doso  tadapi  akusalaṃ
yadapi  duṭṭho  abhisaṅkharoti  kāyena  vācāya  manasā  tadapi  akusalaṃ  yadapi
duṭṭho  dosena  abhibhūto  pariyādinnacitto  parassa  asatā  dukkhaṃ  upadahati
vadhena  vā  bandhena  vā  jāniyā  vā  garahāya  vā  pabbājanāya  vā
balavamhi   balattho   itipi  tadapi  akusalaṃ  itissame  dosajā  dosanidānā
dosasamudayā  dosapaccayā  aneke  pāpakā  akusalā  dhammā  sambhavanti.
Yadapi  bhikkhave  moho  tadapi  akusalaṃ  yadapi  mūḷho  abhisaṅkharoti  kāyena
vācāya    manasā   tadapi   akusalaṃ   yadapi   mūḷho   mohena   abhibhūto
pariyādinnacitto  parassa  asatā  dukkhaṃ  upadahati  vadhena  vā  bandhena vā
jāniyā   vā   garahāya  vā  pabbājanāya  vā  balavamhi  balattho  itipi
tadapi   akusalaṃ  itissame  mohajā  mohanidānā  mohasamudayā  mohapaccayā
aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti.
     {509.1}  Evarūpo  cāyaṃ  bhikkhave  puggalo  vuccati akālavādītipi
abhūtavādītipi    anatthavādītipi    adhammavādītipi    avinayavādītipi    kasmā
cāyaṃ   bhikkhave   evarūpo   puggalo  vuccati  akālavādītipi  abhūtavādītipi
anatthavādītipi     adhammavādītipi     avinayavādītipi    tathāhayaṃ    bhikkhave
puggalo  parassa  asatā  dukkhaṃ  upadahati  vadhena  vā  bandhena vā jāniyā
vā    garahāya    vā   pabbājanāya   vā   balavamhi   balattho   itipi
bhūtena   kho   pana   vuccamāno   avajānāti   no  paṭijānāti  abhūtena
Vuccamāno   na   ātappaṃ   karoti  tassa  nibbeṭhanāya   itipetaṃ  atacchaṃ
itipetaṃ   abhūtanti   tasmā   evarūpo   puggalo   vuccati  akālavādītipi
abhūtavādītipi anatthavādītipi adhammavādītipi avinayavādītipi.
     {509.2}  Evarūpo  bhikkhave  puggalo lobhajehi pāpakehi akusalehi
dhammehi   abhibhūto   pariyādinnacitto  diṭṭheva  1-  dhamme  dukkhaṃ  viharati
savighātaṃ   saupāyāsaṃ   sapariḷāhaṃ   kāyassa   [2]-   bhedā  parammaraṇā
duggati  pāṭikaṅkhā  .   dosajehi  .pe.  mohajehi  pāpakehi  akusalehi
dhammehi   abhibhūto   pariyādinnacitto   diṭṭheva   dhamme   dukkhaṃ   viharati
savighātaṃ   saupāyāsaṃ   sapariḷāhaṃ   kāyassa   bhedā   parammaraṇā  duggati
pāṭikaṅkhā  .  seyyathāpi  bhikkhave  sālo  vā dhavo vā phandano vā tīhi
māluvālatāhi   uddhaseto   3-   pariyonaddho   anayaṃ  āpajjati  byasanaṃ
āpajjati  anayabyasanaṃ  āpajjati  evameva  kho  bhikkhave evarūpo puggalo
lobhajehi  pāpakehi  akusalehi  dhammehi  abhibhūto  pariyādinnacitto diṭṭheva
dhamme   dukkhaṃ   viharati   savighātaṃ  saupāyāsaṃ  sapariḷāhaṃ  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   duggati   pāṭikaṅkhā   dosajehi  .pe.  mohajehi  pāpakehi
akusalehi   dhammehi   abhibhūto   pariyādinnacitto   diṭṭheva  dhamme  dukkhaṃ
viharati   savighātaṃ   saupāyāsaṃ   sapariḷāhaṃ   kāyassa   bhedā  parammaraṇā
duggati pāṭikaṅkhā. Imāni kho bhikkhave tīṇi akusalamūlāni 4-.
     {509.3}   Tīṇīmāni   bhikkhave  kusalamūlāni  katamāni  tīṇi  alobho
kusalamūlaṃ   adoso   kusalamūlaṃ   amoho   kusalamūlaṃ   .   yadapi   bhikkhave
alobho   tadapi   kusalaṃ   yadapi   aluddho  abhisaṅkharoti  kāyena  vācāya
@Footnote: 1 Ma. diṭṭhe ceva. ito paraṃ īdisameva .  2 Ma. ca. ito paraṃ īdisameva.
@3 Ma. uddhasto. ito paraṃ īdisameva .  4 Ma. Yu. akusalamūlānīti.
Manasā  tadapi  kusalaṃ  yadapi  aluddho  lobhena  anabhibhūto  apariyādinnacitto
na  parassa  asatā  dukkhaṃ  upadahati  vadhena  vā  bandhena  vā jāniyā vā
garahāya   vā   pabbājanāya   vā  balavamhi  balattho  itipi  tadapi  kusalaṃ
itissame   alobhajā  alobhanidānā  alobhasamudayā  alobhapaccayā  aneke
kusalā   dhammā   sambhavanti   .   yadapi   bhikkhave  adoso  tadapi  kusalaṃ
yadapi  aduṭṭho  abhisaṅkharoti  kāyena  vācāya  manasā  tadapi  kusalaṃ  yadapi
aduṭṭho   dosena  anabhibhūto  apariyādinnacitto  na  parassa  asatā  dukkhaṃ
upadahati  vadhena  vā  bandhena  vā  jāniyā  vā garahāya vā pabbājanāya
vā  balavamhi  balattho  itipi  tadapi  kusalaṃ itissame adosajā adosanidānā
adosasamudayā   adosapaccayā   aneke   kusalā   dhammā   sambhavanti .
Yadapi   bhikkhave   amoho   tadapi   kusalaṃ   yadapi   amūḷho  abhisaṅkharoti
kāyena  vācāya  manasā  tadapi  kusalaṃ  yadapi  amūḷho  mohena  anabhibhūto
apariyādinnacitto  na  parassa  asatā  dukkhaṃ  upadahati  vadhena  vā bandhena
vā  jāniyā  vā  garahāya  vā  pabbājanāya  vā  balavamhi balattho itipi
tadapi    kusalaṃ    itissame    amohajā    amohanidānā   amohasamudayā
amohapaccayā aneke kusalā dhammā sambhavanti.
     {509.4}  Evarūpo  cāyaṃ  bhikkhave  puggalo  vuccati  kālavādītipi
bhūtavādītipi     atthavādītipi     dhammavādītipi     vinayavādītipi     kasmā
cāyaṃ   bhikkhave   evarūpo   puggalo   vuccati   kālavādītipi  bhūtavādītipi
atthavādītipi      dhammavādītipi     vinayavādītipi     tathāhayaṃ     bhikkhave
puggalo   na   parassa  asatā  dukkhaṃ  upadahati  vadhena  vā  bandhena  vā
Jāniyā   vā   garahāya  vā  pabbājanāya  vā  balavamhi  balattho  itipi
bhūtena   kho   pana   vuccamāno   paṭijānāti   no  avajānāti  abhūtena
vuccamāno  ātappaṃ  karoti  tassa  nibbeṭhanāya  itipetaṃ  atacchaṃ  itipetaṃ
abhūtanti   tasmā   evarūpo   puggalo   vuccati  kālavādītipi  bhūtavādītipi
atthavādītipi  dhammavādītipi  vinayavādītipi  .  evarūpassa  bhikkhave  puggalassa
lobhajā   pāpakā   akusalā  dhammā  pahīnā  ucchinnamūlā  tālāvatthukatā
anabhāvaṃ   gatā   āyatiṃ   anuppādadhammā   diṭṭheva  dhamme  sukhaṃ  viharati
avighātaṃ  anupāyāsaṃ  apariḷāhaṃ  diṭṭheva  dhamme parinibbāyati dosajā .pe.
Mohajā   pāpakā   akusalā  dhammā  pahīnā  ucchinnamūlā  tālāvatthukatā
anabhāvaṃ   gatā   āyatiṃ   anuppādadhammā   diṭṭheva  dhamme  sukhaṃ  viharati
avighātaṃ anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ diṭṭheva dhamme parinibbāyati.
     {509.5}  Seyyathāpi  bhikkhave  sālo  vā  dhavo vā phandano vā
tīhi  māluvālatāhi  uddhaseto  pariyonaddho  atha  1-  puriso āgaccheyya
kuddālapiṭakaṃ   2-   ādāya  so  taṃ  māluvālataṃ  mūle  chindeyya  mūle
chetvā    palikhaṇeyya    palikhaṇitvā    mūlāni    uddhareyya   antamaso
usīranāḷamattānipi   3-   so   taṃ   māluvālataṃ   khaṇḍākhaṇḍikaṃ  chindeyya
khaṇḍākhaṇḍikaṃ   chetvā   phāleyya   phāletvā   sakalikaṃ   4-   kareyya
sakalikaṃ   5-   karitvā   vātātape  visoseyya  vātātape  visosetvā
agginā   ḍaheyya   agginā   ḍahitvā   masiṃ   kareyya   masiṃ   karitvā
mahāvāte    vā   ophuneyya   nadiyā   vā   sīghasotāya   pavāheyya
evamassa    tā   bhikkhave   māluvālatā   ucchinnamūlā   tālāvatthukatā
@Footnote: 1 Yu. atho. 2 Ma. kudālapiṭakaṃ. Yu. kuddālapiṭakaṃva. 3 Ma. usīranāḷi....
@4-5 Ma. Yu. āmeṇḍitaṃ.
Anabhāvaṃ    gatā    āyatiṃ   anuppādadhammā   evameva   kho   bhikkhave
evarūpassa    puggalassa   lobhajā   pāpakā   akusalā   dhammā   pahīnā
ucchinnamūlā   tālāvatthukatā   anabhāvaṃ   gatā   āyatiṃ   anuppādadhammā
diṭṭheva   dhamme   sukhaṃ   viharati  avighātaṃ  anupāyāsaṃ  apariḷāhaṃ  diṭṭheva
dhamme   parinibbāyati  dosajā  .pe.  mohajā  pāpakā  akusalā  dhammā
pahīnā  ucchinnamūlā  tālāvatthukatā  anabhāvaṃ  gatā  āyatiṃ anuppādadhammā
diṭṭheva   dhamme   sukhaṃ   viharati  avighātaṃ  anupāyāsaṃ  apariḷāhaṃ  diṭṭheva
dhamme parinibbāyati. Imāni kho bhikkhave tīṇi kusalamūlānīti.
     [510]   71   Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati  pubbārāme
migāramātupāsāde   .  athakho  visākhā  migāramātā  tadahuposathe  yena
bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā  ekamantaṃ
nisīdi   ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho  visākhaṃ  migāramātaraṃ  bhagavā  etadavoca
handa  kuto  nu  tvaṃ  visākhe  āgacchasi  divā  divassāti  .  uposathāhaṃ
bhante ajja upavasāmīti.
     {510.1}   Tayome   1-   visākhe   uposathā   katame   tayo
gopālakūposatho    nigaṇṭhūposatho    ariyūposatho   .   kathañca   visākhe
gopālakūposatho   hoti   seyyathāpi   visākhe  gopālako  sāyaṇhasamaye
sāmikānaṃ   gāvo   niyyādetvā   iti  paṭisañcikkhati  ajja  kho  gāvo
amusmiñca   amusmiñca   padese   cariṃsu   amusmiñca   amusmiñca   padese
pāniyāni   piviṃsu   2-   svedāni  gāvo  amusmiñca  amusmiñca  padese
carissanti    amusmiñca    amusmiñca    padese    pāniyāni   pivissantīti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tayo kho me .  2 Yu. apaṃsu.
Evameva   kho   visākhe  idhekacco  uposathiko  iti  paṭisañcikkhati  ahaṃ
khvajja    idañcidañca    khādanīyaṃ    khādiṃ   idañcidañca   bhojanīyaṃ   bhuñjiṃ
svedānāhaṃ    idañcidañca   khādanīyaṃ   khādissāmi   idañcidañca   bhojanīyaṃ
bhuñjissāmīti   so   tena  lobhena  1-  abhijjhāsahagatena  cetasā  divasaṃ
atināmeti   evaṃ  kho  visākhe  gopālakūposatho  hoti  evaṃ  upavuttho
kho   visākhe   gopālakūposatho   na   mahapphalo   hoti  na  mahānisaṃso
na mahājutiko na mahāvipphāro.
     {510.2}   Kathañca   visākhe  nigaṇṭhūposatho  hoti  atthi  visākhe
nigaṇṭhā   nāma  samaṇajātikā  te  sāvakaṃ  evaṃ  samādapenti  ehi  tvaṃ
ambho   purisa  ye  puratthimāya  disāya  pāṇā  paraṃyojanasataṃ  tesu  daṇḍaṃ
nikkhipāhi   ye   pacchimāya   disāya   pāṇā   paraṃyojanasataṃ  tesu  daṇḍaṃ
nikkhipāhi   ye   uttarāya   disāya   pāṇā   paraṃyojanasataṃ  tesu  daṇḍaṃ
nikkhipāhi   ye   dakkhiṇāya   disāya   pāṇā   paraṃyojanasataṃ  tesu  daṇḍaṃ
nikkhipāhīti    iti    ekaccānaṃ    pāṇānaṃ    anuddayāya    anukampāya
samādapenti     ekaccānaṃ     pāṇānaṃ     nānuddayāya    nānukampāya
samādapenti     te     tadahuposathe    sāvakaṃ    evaṃ    samādapenti
ehi   tvaṃ   ambho  purisa  sabbacelāni  nikkhipitvā  evaṃ  vadehi  nāhaṃ
kvacini  2-  kassaci  kiñcanaṃ  3-  tasmiṃ  na  ca  mama  kvacini  kismiñci 4-
kiñcanatthīti   5-   jānanti   kho   panassa   mātāpitaro   ayaṃ  amhākaṃ
puttoti  sopi  jānāti  ime  mayhaṃ  mātāpitaroti  jānāti  kho  panassa
@Footnote: 1 Po. Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Ma. kvacani. Yu. kuvaci .  3 Ma. kiñcanatasmiṃ.
@4 Ma. kvacani katthaci kiñcanatatthīti .  5 Yu. mama kvaci kassaci kiñcanaṃ natthīti.
Puttadāro   ayaṃ  mayhaṃ  bhattāti  sopi  jānāti  ayaṃ  mayhaṃ  puttadāroti
jānanti     kho     panassa     dāsakammakaraporisā     ayaṃ    amhākaṃ
ayyoti    sopi    jānāti   ime   mayhaṃ   dāsakammakaraporisāti   iti
yasmiṃ samaye sacce 1- samādapetabbā musāvāde tasmiṃ samaye samādapeti 2-
idamassa   musāvādasmiṃ   vadāmi   so   tassā   rattiyā  accayena  te
bhoge   adinnaṃyeva   paribhuñjati   idamassa   adinnādānasmiṃ  vadāmi  evaṃ
kho   visākhe   nigaṇṭhūposatho   hoti   evaṃ   upavuttho   kho  visākhe
nigaṇṭhūposatho   na   mahapphalo   hoti  na  mahānisaṃso  na  mahājutiko  na
mahāvipphāro.
     {510.3}   Kathañca   visākhe   ariyūposatho   hoti  upakkiliṭṭhassa
visākhe   cittassa   upakkamena   pariyodapanā   hoti   kathañca   visākhe
upakkiliṭṭhassa   cittassa   upakkamena   pariyodapanā   hoti  idha  visākhe
ariyasāvako  tathāgataṃ  anussarati  itipi  so  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho
vijjācaraṇasampanno     sugato    lokavidū    anuttaro    purisadammasārathi
satthā   devamanussānaṃ   buddho   bhagavāti   tassa   tathāgataṃ   anussarato
cittaṃ   pasīdati   pāmujjaṃ   uppajjati   ye   cittassa   upakkilesā  te
pahīyanti    seyyathāpi    visākhe    upakkiliṭṭhassa   sīsassa   upakkamena
pariyodapanā     hoti     kathañca    visākhe    upakkiliṭṭhassa    sīsassa
upakkamena   pariyodapanā   hoti   kakkañca   paṭicca   mattikañca   paṭicca
udakañca  paṭicca  purisassa  ca  tajjaṃ  vāyāmaṃ  paṭicca  evaṃ  kho  visākhe
upakkiliṭṭhassa    sīsassa    upakkamena    pariyodapanā   hoti   evameva
@Footnote: 1 Yu. sabbe .  2 Ma. Yu. samādapenti.
Kho visākhe upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti
     {510.4}   kathañca   visākhe   upakkiliṭṭhassa  cittassa  upakkamena
pariyodapanā   hoti  idha  visākhe  ariyasāvako  tathāgataṃ  anussarati  itipi
so   bhagavā   .pe.  buddho  bhagavāti  tassa  tathāgataṃ  anussarato  cittaṃ
pasīdati   pāmujjaṃ   1-   uppajjati   ye   cittassa   upakkilesā   te
pahīyanti   ayaṃ   vuccati   visākhe   ariyasāvako   brahmūposathaṃ   upavasati
brahmunā    saddhiṃ    saṃvasati    brahmañcassa    ārabbha   cittaṃ   pasīdati
pāmujjaṃ   uppajjati  1-  ye  cittassa  upakkilesā  te  pahīyanti  evaṃ
kho visākhe upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
     {510.5}  Upakkiliṭṭhassa  visākhe  cittassa  upakkamena pariyodapanā
hoti   kathañca   visākhe  upakkiliṭṭhassa  cittassa  upakkamena  pariyodapanā
hoti  idha  visākhe  ariyasāvako dhammaṃ anussarati svākkhāto bhagavatā dhammo
sandiṭṭhiko   akāliko  ehipassiko  opanayiko  2-  paccattaṃ  veditabbo
viññūhīti     tassa    dhammaṃ    anussarato    cittaṃ    pasīdati    pāmujjaṃ
uppajjati    ye    cittassa   upakkilesā   te   pahīyanti   seyyathāpi
visākhe   upakkiliṭṭhassa   kāyassa  upakkamena  pariyodapanā  hoti  kathañca
visākhe    upakkiliṭṭhassa    kāyassa    upakkamena   pariyodapanā   hoti
sottiñca   paṭicca   cuṇṇañca   paṭicca   udakañca   paṭicca   purisassa   ca
tajjaṃ   vāyāmaṃ   paṭicca   evaṃ   kho   visākhe  upakkiliṭṭhassa  kāyassa
upakkamena   pariyodapanā   hoti   evameva  kho  visākhe  upakkiliṭṭhassa
@Footnote: 1 Po. Ma. pāmojjaṃ. ito paraṃ īdisameva  .  2 Ma. opaneyyiko.
Cittassa   upakkamena   pariyodapanā  hoti  kathañca  visākhe  upakkiliṭṭhassa
cittassa   upakkamena   pariyodapanā   hoti   idha   visākhe  ariyasāvako
dhammaṃ  anussarati  svākkhāto  bhagavatā  dhammo  .pe.  veditabbo viññūhīti
tassa    dhammaṃ   anussarato   cittaṃ   pasīdati   pāmujjaṃ   uppajjati   ye
cittassa   upakkilesā   te  pahīyanti  ayaṃ  vuccati  visākhe  ariyasāvako
dhammūposathaṃ    upavasati   dhammena   saddhiṃ   saṃvasati   dhammañcassa   ārabbha
cittaṃ   pasīdati   pāmujjaṃ   uppajjati   ye   cittassa   upakkilesā  te
pahīyanti    evaṃ   kho   visākhe   upakkiliṭṭhassa   cittassa   upakkamena
pariyodapanā hoti.
     {510.6}  Upakkiliṭṭhassa  visākhe  cittassa  upakkamena pariyodapanā
hoti   kathañca   visākhe  upakkiliṭṭhassa  cittassa  upakkamena  pariyodapanā
hoti   idha   visākhe  ariyasāvako  saṅghaṃ  anussarati  supaṭipanno  bhagavato
sāvakasaṅgho     ujupaṭipanno    bhagavato    sāvakasaṅgho    ñāyapaṭipanno
bhagavato    sāvakasaṅgho   sāmīcipaṭipanno   bhagavato   sāvakasaṅgho   yadidaṃ
cattāri   purisayugāni   aṭṭha   purisapuggalā   esa  bhagavato  sāvakasaṅgho
āhuneyyo     pāhuneyyo    dakkhiṇeyyo    añjalikaraṇīyo    anuttaraṃ
puññakkhettaṃ    lokassāti    tassa   saṅghaṃ   anussarato   cittaṃ   pasīdati
pāmujjaṃ    uppajjati    ye    cittassa    upakkilesā   te   pahīyanti
seyyathāpi      visākhe      upakkiliṭṭhassa     vatthassa     upakkamena
pariyodapanā     hoti    kathañca    visākhe    upakkiliṭṭhassa    vatthassa
upakkamena   pariyodapanā   hoti   ūsañca   1-  paṭicca  khārañca  paṭicca
@Footnote: 1 Po. osañca. Ma. usamañca.
Gomayañca    paṭicca   udakañca   paṭicca   purisassa   ca   tajjaṃ   vāyāmaṃ
paṭicca    evaṃ    kho   visākhe   upakkiliṭṭhassa   vatthassa   upakkamena
pariyodapanā   hoti   evameva   kho   visākhe   upakkiliṭṭhassa  cittassa
upakkamena    pariyodapanā    hoti    kathañca    visākhe   upakkiliṭṭhassa
cittassa   upakkamena   pariyodapanā   hoti   idha   visākhe  ariyasāvako
saṅghaṃ   anussarati   supaṭipanno   bhagavato   sāvakasaṅgho   ...   anuttaraṃ
puññakkhettaṃ    lokassāti    tassa   saṅghaṃ   anussarato   cittaṃ   pasīdati
pāmujjaṃ  uppajjati  ye  cittassa  upakkilesā  te  pahīyanti  ayaṃ  vuccati
visākhe   ariyasāvako   saṅghūposathaṃ   upavasati   saṅghena   saddhiṃ   saṃvasati
saṅghañcassa    ārabbha    cittaṃ    pasīdati    pāmujjaṃ    uppajjati   ye
cittassa   upakkilesā   te  pahīyanti  evaṃ  kho  visākhe  upakkiliṭṭhassa
cittassa upakkamena pariyodapanā hoti.
     {510.7}  Upakkiliṭṭhassa  visākhe  cittassa  upakkamena pariyodapanā
hoti   kathañca   visākhe  upakkiliṭṭhassa  cittassa  upakkamena  pariyodapanā
hoti   idha   visākhe  ariyasāvako  attano  sīlāni  anussarati  akhaṇḍāni
acchiddāni     asabalāni     akammāsāni    bhujissāni    viññuppasatthāni
aparāmatthāni    samādhisaṃvattanikāni    tassa    sīlaṃ    anussarato   cittaṃ
pasīdati   pāmujjaṃ   uppajjati   ye   cittassa  upakkilesā  te  pahīyanti
seyyathāpi     visākhe     upakkiliṭṭhassa     ādāsassa     upakkamena
pariyodapanā       hoti       kathañca      visākhe      upakkiliṭṭhassa
ādāsassa       upakkamena      pariyodapanā      hoti      telañca
Paṭicca   chārikañca   paṭicca   vālaṇḍukañca   paṭicca   purisassa   ca  tajjaṃ
vāyāmaṃ    paṭicca    evaṃ   kho   visākhe   upakkiliṭṭhassa   ādāsassa
upakkamena   pariyodapanā   hoti   evameva  kho  visākhe  upakkiliṭṭhassa
cittassa   upakkamena   pariyodapanā  hoti  kathañca  visākhe  upakkiliṭṭhassa
cittassa   upakkamena   pariyodapanā   hoti   idha   visākhe  ariyasāvako
attano  sīlāni  anussarati  akhaṇḍāni  acchiddāni  ...  samādhisaṃvattanikāni
tassa    sīlaṃ    anussarato   cittaṃ   pasīdati   pāmujjaṃ   uppajjati   ye
cittassa   upakkilesā   te  pahīyanti  ayaṃ  vuccati  visākhe  ariyasāvako
sīlūposathaṃ   upavasati   sīlena   saddhiṃ   saṃvasati   sīlañcassa  ārabbha  cittaṃ
pasīdati   pāmujjaṃ   uppajjati   ye   cittassa  upakkilesā  te  pahīyanti
evaṃ   kho   visākhe   upakkiliṭṭhassa   cittassa  upakkamena  pariyodapanā
hoti.
     {510.8}     Upakkiliṭṭhassa    visākhe    cittassa    upakkamena
pariyodapanā     hoti    kathañca    visākhe    upakkiliṭṭhassa    cittassa
upakkamena   pariyodapanā   hoti   idha   visākhe   ariyasāvako  devatā
anussarati   santi   devā   cātummahārājikā   santi   devā  tāvatiṃsā
santi   devā  yāmā  santi  devā  tusitā  santi  devā  nimmānaratino
santi   devā   paranimmitavasavattino   santi   devā  brahmakāyikā  santi
devā  taduttari  1-  yathārūpāya  saddhāya  samannāgatā  tā devatā ito
cutā  tatthūpapannā  mayhaṃpi  tathārūpā  saddhā  saṃvijjati  yathārūpena  sīlena
samannāgatā   tā   devatā   ito  cutā  tatthūpapannā  mayhaṃpi  tathārūpaṃ
@Footnote: 1 Ma. tatuttari. Yu. tatuttariṃ.
Sīlaṃ   saṃvijjati   yathārūpena   sutena   samannāgatā   tā  devatā  ito
cutā   tatthūpapannā   mayhaṃpi  tathārūpaṃ  sutaṃ  saṃvijjati  yathārūpena  cāgena
samannāgatā   tā   devatā  ito  cutā  tatthūpapannā  mayhaṃpi  tathārūpo
cāgo    saṃvijjati   yathārūpāya   paññāya   samannāgatā   tā   devatā
ito    cutā    tatthūpapannā    mayhaṃpi   tathārūpā   paññā   saṃvijjatīti
tassa   attano  ca  tāsañca  devatānaṃ  saddhañca  sīlañca  sutañca  cāgañca
paññañca    anussarato    cittaṃ    pasīdati    pāmujjaṃ    uppajjati   ye
cittassa   upakkilesā   te  pahīyanti  seyyathāpi  visākhe  upakkiliṭṭhassa
jātarūpassa     upakkamena    pariyodapanā    hoti    kathañca    visākhe
upakkiliṭṭhassa      jātarūpassa     upakkamena     pariyodapanā     hoti
ukkañca   paṭicca   loṇañca   paṭicca   geruñca   paṭicca   nāḷisaṇḍāsañca
paṭicca  purisassa  ca  tajjaṃ  vāyāmaṃ  paṭicca evaṃ kho visākhe upakkiliṭṭhassa
jātarūpassa upakkamena pariyodapanā hoti
     {510.9}  evameva  kho  visākhe upakkiliṭṭhassa cittassa upakkamena
pariyodapanā   hoti   kathañca  visākhe  upakkiliṭṭhassa  cittassa  upakkamena
pariyodapanā  hoti  idha  visākhe ariyasāvako devatā anussarati santi devā
cātummahārājikā  santi  devā  tāvatiṃsā .pe. Santi devā brahmakāyikā
santi  devā  taduttari  yathārūpāya  saddhāya  samannāgatā tā devatā ito
cutā  tatthūpapannā  mayhaṃpi  tathārūpā saddhā saṃvijjati yathārūpena sīlena ...
Sutena   ...  cāgena  ...  paññāya  samannāgatā  tā  devatā  ito
Cutā    tatthūpapannā    mayhaṃpi    tathārūpā   paññā   saṃvijjatīti   tassa
attano   ca   tāsañca   devatānaṃ   saddhañca   sīlañca   sutañca  cāgañca
paññañca    anussarato    cittaṃ    pasīdati    pāmujjaṃ    uppajjati   ye
cittassa   upakkilesā   te  pahīyanti  ayaṃ  vuccati  visākhe  ariyasāvako
devatūposathaṃ   upavasati   devatāhi  saddhiṃ  saṃvasati  devatā  cassa  ārabbha
cittaṃ   pasīdati   pāmujjaṃ   uppajjati   ye   cittassa   upakkilesā  te
pahīyanti    evaṃ   kho   visākhe   upakkiliṭṭhassa   cittassa   upakkamena
pariyodapanā hoti.
     {510.10}  Sa  kho  so  visākhe  ariyasāvako  iti  paṭisañcikkhati
yāvajīvaṃ    arahanto    pāṇātipātaṃ   pahāya   pāṇātipātā   paṭiviratā
nihitadaṇḍā    nihitasatthā    lajjī    dayāpannā    sabbapāṇabhūtahitānukampī
viharanti    ahampajja    imañca    rattiṃ    imañca   divasaṃ   pāṇātipātaṃ
pahāya      pāṇātipātā      paṭivirato     nihitadaṇḍo     nihitasattho
lajjī     dayāpanno     sabbapāṇabhūtahitānukampī     viharāmi     imināpi
aṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.11}  Yāvajīvaṃ  arahanto  adinnādānaṃ  pahāya  adinnādānā
paṭiviratā  dinnādāyī  dinnapāṭikaṅkhī  athenena  sucibhūtena  attanā viharanti
ahampajja  imañca  rattiṃ  imañca  divasaṃ  adinnādānaṃ  pahāya  adinnādānā
paṭivirato  dinnādāyī  dinnapāṭikaṅkhī  athenena  sucibhūtena  attanā viharāmi
imināpi aṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.12}     Yājīvaṃ     arahanto     abrahmacariyaṃ     pahāya
brahmacārī     ārācārī     1-     viratā    methunā    gāmadhammā
@Footnote: 1 Yu. anācārī.
Ahampajja   imañca   rattiṃ  imañca  divasaṃ  abrahmacariyaṃ  pahāya  brahmacārī
ārācārī  virato  methunā  gāmadhammā  imināpi  aṅgena arahataṃ anukaromi
uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.13}  Yāvajīvaṃ  arahanto musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭiviratā
saccavādī   saccasandhā  thetā  paccayikā  avisaṃvādakā  lokassa  ahampajja
imañca   rattiṃ   imañca   divasaṃ   musāvādaṃ  pahāya  musāvādā  paṭivirato
saccavādī   saccasandho   theto  paccayiko  avisaṃvādako  lokassa  imināpi
aṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.14}   Yāvajīvaṃ  arahanto  surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ  pahāya
surāmerayamajjapamādaṭṭhānā   paṭiviratā   ahampajja   imañca  rattiṃ  imañca
divasaṃ    surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ    pahāya   surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
paṭivirato  imināpi  aṅgena  arahataṃ  anukaromi  uposatho  ca me upavuttho
bhavissati.
     {510.15}   Yāvajīvaṃ   arahanto  ekabhattikā  rattūparatā  viratā
vikālabhojanā   ahampajja   imañca   rattiṃ   imañca   divasaṃ   ekabhattiko
rattūparato   virato   vikālabhojanā   imināpi  aṅgena  arahataṃ  anukaromi
uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.16}     Yāvajīvaṃ     arahanto    naccagītavāditavisūkadassanā
mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā
ahampajja    imañca    rattiṃ    imañca   divasaṃ   naccagītavāditavisūkadassanā
mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā        paṭivirato       imināpi
aṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
     {510.17}      Yāvajīvaṃ      arahanto      uccāsayanamahāsayanaṃ
pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā
Nīcaseyyaṃ    kappenti   mañcake   vā   tiṇasanthārake   vā   ahampajja
imañca     rattiṃ     imañca     divasaṃ     uccāsayanamahāsayanaṃ    pahāya
uccāsayanamahāsayanā     paṭivirato     nīcaseyyaṃ     kappemi    mañcake
vā    tiṇasanthārake    vā    imināpi    aṅgena   arahataṃ   anukaromi
uposatho ca me upavuttho bhavissatīti.
     {510.18}  Evaṃ  kho  visākhe  ariyūposatho  hoti evaṃ upavuttho
kho   visākhe   ariyūposatho   mahapphalo   hoti   mahānisaṃso  mahājutiko
mahāvipphāro     kīvamahapphalo    hoti    kīvamahānisaṃso    kīvamahājutiko
kīvamahāvipphāro  seyyathāpi  visākhe  yo  imesaṃ  soḷasannaṃ mahājanapadānaṃ
pahūtasattaratanānaṃ  1-  issariyādhipaccaṃ  2- rajjaṃ kāreyya seyyathīdaṃ aṅgānaṃ
magadhānaṃ  kāsīnaṃ  kosalānaṃ  vajjīnaṃ  mallānaṃ  cetīnaṃ vaṃsānaṃ kurūnaṃ pañcālānaṃ
macchānaṃ    surasenānaṃ    assakānaṃ    avantīnaṃ   gandhārānaṃ   kambojānaṃ
aṭṭhaṅgasamannāgatassa  uposathassa  etaṃ  3-  kalaṃ  nāgghati  soḷasiṃ taṃ kissa
hetu   kapaṇaṃ   visākhe   mānusakaṃ   rajjaṃ   dibbaṃ   sukhaṃ  upanidhāya  yāni
visākhe   mānusakāni   paññāsa   vassāni   cātummahārājikānaṃ   devānaṃ
eso   eko   rattindivo   tāya   rattiyā  tiṃsarattiyo  māso  tena
māsena   dvādasamāsiyo   saṃvaccharo   tena   saṃvaccharena  dibbāni  pañca
vassasatāni   cātummahārājikānaṃ  devānaṃ  āyuppamāṇaṃ  ṭhānaṃ  kho  panetaṃ
visākhe  vijjati  yaṃ  idhekacco  itthī  vā  puriso  vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ
uposathaṃ   upavasitvā   kāyassa   bhedā   parammaraṇā  cātummahārājikānaṃ
@Footnote: 1 Yu. pahūtamahāsattaratanānaṃ .  2 Yu. issarādhipaccaṃ .  3 Yu. ekaṃ kalaṃ.
Devānaṃ   sahabyataṃ   upapajjeyya   idaṃ   kho   panetaṃ  visākhe  sandhāya
bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya.
     {510.19}   Yaṃ   visākhe  mānusakaṃ  vassasataṃ  tāvatiṃsānaṃ  devānaṃ
eso  eko  rattindivo  tāya  rattiyā  tiṃsarattiyo māso tena māsena
dvādasamāsiyo    saṃvaccharo    tena    saṃvaccharena    dibbaṃ   vassasahassaṃ
tāvatiṃsānaṃ   devānaṃ   āyuppamāṇaṃ   ṭhānaṃ  kho  panetaṃ  visākhe  vijjati
yaṃ   idhekacco   itthī   vā   puriso   vā  aṭṭhaṅgasamannāgataṃ  uposathaṃ
upavasitvā    kāyassa    bhedā    parammaraṇā    tāvatiṃsānaṃ    devānaṃ
sahabyataṃ   upapajjeyya   idaṃ   kho   panetaṃ   visākhe   sandhāya  bhāsitaṃ
kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya.
     {510.20}    Yāni    visākhe   mānusakāni   dve   vassasatāni
yāmānaṃ   devānaṃ  eso  eko  rattindivo  tāya  rattiyā  tiṃsarattiyo
māso   tena   māsena   dvādasamāsiyo   saṃvaccharo   tena  saṃvaccharena
dibbāni    dve    vassasahassāni    yāmānaṃ    devānaṃ    āyuppamāṇaṃ
ṭhānaṃ  kho  panetaṃ  visākhe  vijjati  yaṃ  idhekacco  itthī  vā puriso vā
aṭṭhaṅgasamannāgataṃ   uposathaṃ   upavasitvā   kāyassa   bhedā   parammaraṇā
yāmānaṃ   devānaṃ   sahabyataṃ   upapajjeyya   idaṃ   kho  panetaṃ  visākhe
sandhāya   bhāsitaṃ   kapaṇaṃ  mānusakaṃ  rajjaṃ  dibbaṃ  sukhaṃ  upanidhāya  .  yāni
visākhe   mānusakāni   cattāri   vassasatāni   tusitānaṃ   devānaṃ  eso
eko   rattindivo   tāya   rattiyā  tiṃsarattiyo  māso  tena  māsena
dvādasamāsiyo    saṃvaccharo    tena    saṃvaccharena    dibbāni   cattāri
vassasahassāni       tusitānaṃ      devānaṃ      āyuppamāṇaṃ      ṭhānaṃ
Kho   panetaṃ   visākhe   vijjati  yaṃ  idhekacco  itthī  vā  puriso  vā
aṭṭhaṅgasamannāgataṃ   uposathaṃ   upavasitvā   kāyassa   bhedā   parammaraṇā
tusitānaṃ   devānaṃ   sahabyataṃ   upapajjeyya   idaṃ   kho  panetaṃ  visākhe
sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya.
     {510.21}    Yāni    visākhe   mānusakāni   aṭṭha   vassasatāni
nimmānaratīnaṃ    devānaṃ   eso   eko   rattindivo   tāya   rattiyā
tiṃsarattiyo   māso   tena   māsena   dvādasamāsiyo   saṃvaccharo  tena
saṃvaccharena    dibbāni    aṭṭha    vassasahassāni   nimmānaratīnaṃ   devānaṃ
āyuppamāṇaṃ   ṭhānaṃ   kho  panetaṃ  visākhe  vijjati  yaṃ  idhekacco  itthī
vā   puriso   vā   aṭṭhaṅgasamannāgataṃ   uposathaṃ   upavasitvā   kāyassa
bhedā    parammaraṇā    nimmānaratīnaṃ    devānaṃ   sahabyataṃ   upapajjeyya
idaṃ   kho  panetaṃ  visākhe  sandhāya  bhāsitaṃ  kapaṇaṃ  mānusakaṃ  rajjaṃ  dibbaṃ
sukhaṃ upanidhāya.
     {510.22}    Yāni   visākhe   mānusakāni   soḷasa   vassasatāni
paranimmitavasavattīnaṃ   devānaṃ   eso   eko  rattindivo  tāya  rattiyā
tiṃsarattiyo   māso   tena   māsena   dvādasamāsiyo   saṃvaccharo  tena
saṃvaccharena     dibbāni     soḷasa    vassasahassāni    paranimmitavasavattīnaṃ
devānaṃ    āyuppamāṇaṃ    ṭhānaṃ    kho    panetaṃ    visākhe    vijjati
yaṃ   idhekacco   itthī   vā   puriso   vā  aṭṭhaṅgasamannāgataṃ  uposathaṃ
upavasitvā   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   paranimmitavasavattīnaṃ   devānaṃ
sahabyataṃ   upapajjeyya   idaṃ   kho   panetaṃ   visākhe   sandhāya  bhāsitaṃ
kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāyāti.
                Pāṇaṃ na haññe  1- na cādinnamādiye
                musā na bhāse na ca majjapo siyā
                abrahmacārā 2- virameyya methunā
                rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojanaṃ
                mālaṃ na dhāre 3- na ca gandhamācare
                mañce chamāyaṃva sayetha santhate
                etañhi aṭṭhaṅgikamāhuposathaṃ
                buddhena dukkhantagunā pakāsitaṃ.
                Cando ca sūro 4- ca ubho sudassanā
                obhāsayantā 5- anuyanti yāvatā
                tamonudā te pana antalikkhagā
                nabhe pabhāsanti disāvirocanā
                etamhi yaṃ vijjati antare dhanaṃ
                muttā 6- maṇi veḷuriyañca bhaddakaṃ
                siṅgisuvaṇṇaṃ athavāpi kāñcanaṃ 7-
                yaṃ jātarūpaṃ haṭakanti vuccati
                aṭṭhaṅgupetassa uposathassa
                kallampi te nānubhavanti soḷasiṃ
                candappabhā tāragaṇā ca sabbe
                tasmā hi nārī ca naro ca sīlavā
@Footnote: 1 Po. hane. Yu. hāne. 2 Po. Ma. Yu. abrahmacariyā. 3 Yu. dhāraye.
@4 Po. Ma. Yu. suriyo. 5 Po. Ma. Yu. obhāsayaṃ anupariyante. 6 Yu. muttaṃ maṇiṃ ...
@7 Po. Ma. Yu. kañcanaṃ.
                Aṭṭhaṅgupetaṃ upavassuposathaṃ
                puññāni katvāna sukhudrayāni
                aninditā saggamupenti ṭhānanti.
                     Mahāvaggo dutiyo.
                        Tassuddānaṃ
         titthabhayañca venāgo       sarabho kesaputtiyo
         sāḷho cāpi kathāvatthu     titthiyā mūluposathoti.
                       ---------
                    Ānandavaggo tatiyo
     [511]   72   Ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati  jetavane
anāthapiṇḍikassa   ārāme   .  athakho  channo  paribbājako  yenāyasmā
ānando   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   āyasmatā   ānandena   saddhiṃ
sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ   vītisāretvā   ekamantaṃ  nisīdi
ekamantaṃ  nisinno  kho  channo  paribbājako āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca
tumhepi    āvuso   ānanda   rāgassa   pahānaṃ   paññāpetha   dosassa
pahānaṃ   paññāpetha   mohassa   pahānaṃ   paññāpethāti   .   mayaṃ   kho
āvuso   rāgassa   pahānaṃ   paññāpema   dosassa   pahānaṃ   paññāpema
mohassa   pahānaṃ   paññāpemāti   .   kiṃ  pana  tumhe  āvuso  rāge
ādīnavaṃ  disvā  rāgassa  pahānaṃ  paññāpetha  kiṃ  dose  ādīnavaṃ  disvā
dosassa   pahānaṃ   paññāpetha   kiṃ   mohe   ādīnavaṃ   disvā  mohassa
Pahānaṃ paññāpethāti.
     {511.1}  Ratto  kho  āvuso  rāgena  abhibhūto pariyādinnacitto
attabyābādhāyapi   ceteti   parabyābādhāyapi  ceteti  ubhayabyābādhāyapi
ceteti   cetasikaṃpi   dukkhaṃ  domanassaṃ  paṭisaṃvedeti  rāge  pahīne  neva
attabyābādhāya  ceteti  na  parabyābādhāya  ceteti  na ubhayabyābādhāya
ceteti  na  cetasikaṃ  dukkhaṃ  domanassaṃ  paṭisaṃvedeti  ratto  kho  āvuso
rāgena   abhibhūto   pariyādinnacitto   kāyena   duccaritaṃ  carati  vācāya
duccaritaṃ   carati   manasā   duccaritaṃ  carati  rāge  pahīne  neva  kāyena
duccaritaṃ   carati   na  vācāya  duccaritaṃ  carati  na  manasā  duccaritaṃ  carati
ratto   kho   āvuso   rāgena   abhibhūto   pariyādinnacitto  attatthaṃpi
yathābhūtaṃ    nappajānāti    paratthaṃpi    yathābhūtaṃ   nappajānāti   ubhayatthaṃpi
yathābhūtaṃ   nappajānāti   rāge   pahīne   attatthaṃpi   yathābhūtaṃ  pajānāti
paratthaṃpi   yathābhūtaṃ   pajānāti   ubhayatthaṃpi   yathābhūtaṃ   pajānāti   rāgo
kho      āvuso      andhakaraṇo      acakkhukaraṇo      aññāṇakaraṇo
paññānirodhiko            vighātapakkhiko           anibbānasaṃvattaniko
duṭṭho kho āvuso .pe.
     {511.2}  Mūḷho  kho  āvuso  mohena  abhibhūto pariyādinnacitto
attabyābādhāyapi   ceteti   parabyābādhāyapi  ceteti  ubhayabyābādhāyapi
ceteti   cetasikaṃpi   dukkhaṃ  domanassaṃ  paṭisaṃvedeti  mohe  pahīne  neva
attabyābādhāya  ceteti  na  parabyābādhāya  ceteti  na ubhayabyābādhāya
ceteti  na  cetasikaṃ  dukkhaṃ  domanassaṃ  paṭisaṃvedeti  mūḷho  kho  āvuso
mohena   abhibhūto   pariyādinnacitto   kāyena   duccaritaṃ  carati  vācāya
Duccaritaṃ   carati   manasā   duccaritaṃ  carati  mohe  pahīne  neva  kāyena
duccaritaṃ   carati   na  vācāya  duccaritaṃ  carati  na  manasā  duccaritaṃ  carati
mūḷho  kho  āvuso  mohena  abhibhūto  pariyādinnacitto attatthaṃpi yathābhūtaṃ
nappajānāti    paratthaṃpi    yathābhūtaṃ    nappajānāti   ubhayatthaṃpi   yathābhūtaṃ
nappajānāti   mohe   pahīne   attatthaṃpi   yathābhūtaṃ   pajānāti  paratthaṃpi
yathābhūtaṃ   pajānāti   ubhayatthaṃpi  yathābhūtaṃ  pajānāti  moho  kho  āvuso
andhakaraṇo   acakkhukaraṇo   aññāṇakaraṇo   paññānirodhiko   vighātapakkhiko
anibbānasaṃvattaniko   idaṃ   kho   mayaṃ   āvuso  rāge  ādīnavaṃ  disvā
rāgassa   pahānaṃ   paññāpema   idaṃ   dose   ādīnavaṃ  disvā  dosassa
pahānaṃ   paññāpema   idaṃ   mohe   ādīnavaṃ   disvā   mohassa  pahānaṃ
paññāpemāti.
     {511.3}   Atthi   panāvuso   maggo   atthi   paṭipadā  etassa
rāgassa   dosassa   mohassa   pahānāyāti  .  atthāvuso  maggo  atthi
paṭipadā   etassa   rāgassa   dosassa  mohassa  pahānāyāti  .  katamo
panāvuso   maggo   katamā  paṭipadā  etassa  rāgassa  dosassa  mohassa
pahānāyāti  .  ayameva  ariyo  aṭṭhaṅgiko  maggo  seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi
sammāsaṅkappo      sammāvācā      sammākammanto      sammāājīvo
sammāvāyāmo   sammāsati   sammāsamādhi  ayaṃ  kho  āvuso  maggo  ayaṃ
paṭipadā   etassa   rāgassa  dosassa  mohassa  pahānāyāti  .  bhaddako
[1]-   Āvuso   maggo   bhaddikā  paṭipadā  etassa  rāgassa  dosassa
mohassa pahānāya alañca panāvuso ānanda appamādāyāti.
@Footnote: 1  Po. Ma. kho.
     [512]   73  Ekaṃ  samayaṃ  āyasmā  ānando  kosambiyaṃ  viharati
ghositārāme   .  athakho  aññataro  ājīvakasāvako  gahapati  yenāyasmā
ānando   tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  āyasmantaṃ  ānandaṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinno  kho  so  ājīvakasāvako  gahapati
āyasmantaṃ   ānandaṃ   etadavoca   kesanno   bhante   ānanda  dhammo
svākkhāto   ke   loke   supaṭipannā   ke  loke  sugatāti  1- .
Tenahi   gahapati   taññevettha   paṭipucchissāmi  yathā  te  khameyya  tathā
naṃ   byākareyyāsi   taṃ   kiṃ   maññasi   gahapati  ye  rāgassa  pahānāya
dhammaṃ   desenti  dosassa  pahānāya  dhammaṃ  desenti  mohassa  pahānāya
dhammaṃ   desenti   tesaṃ   dhammo  svākkhāto  no  vā  kathaṃ  vā  te
ettha   hotīti   .   ye   bhante  rāgassa  pahānāya  dhammaṃ  desenti
dosassa    pahānāya    dhammaṃ    desenti   mohassa   pahānāya   dhammaṃ
desenti tesaṃ dhammo svākkhāto evaṃ me ettha hotīti.
     {512.1}  Taṃ  kiṃ  maññasi  gahapati  ye  rāgassa pahānāya paṭipannā
dosassa   pahānāya  paṭipannā  mohassa  pahānāya  paṭipannā  te  loke
supaṭipannā  no  vā  kathaṃ  vā  te  ettha  hotīti. Ye bhante rāgassa
pahānāya     paṭipannā    dosassa    pahānāya    paṭipannā    mohassa
pahānāya paṭipannā te loke supaṭipannā evaṃ me ettha hotīti.
     {512.2}    Taṃ   kiṃ   maññasi   gahapati   yesaṃ   rāgo   pahīno
ucchinnamūlo       tālāvatthukato      anabhāvaṃ      gato      āyatiṃ
anuppādadhammo    yesaṃ    doso    pahīno    .pe.    yesaṃ   moho
@Footnote: 1 Ma. sukatāti. ito paraṃ īdisameva.
Pahīno     ucchinnamūlo    tālāvatthukato    anabhāvaṃ    kato    āyatiṃ
anuppādadhammo   te   loke   sugatā  no  vā  kathaṃ  vā  te  ettha
hotīti   .    yesaṃ  bhante  rāgo  pahīno  ucchinnamūlo  tālāvatthukato
anabhāvaṃ   gato   āyatiṃ   anuppādadhammo   yesaṃ  doso  pahīno  .pe.
Yesaṃ   moho   pahīno   ucchinnamūlo   tālāvatthukato   anabhāvaṃ   gato
āyatiṃ  anuppādadhammo  te  loke  sugatā  evaṃ  me  ettha  hotīti.
Iti  kho  gahapati  tayāvetaṃ  1-  byākataṃ  ye  bhante  rāgassa pahānāya
dhammaṃ   desenti  dosassa  pahānāya  dhammaṃ  desenti  mohassa  pahānāya
dhammaṃ   desenti   tesaṃ   dhammo  svākkhātoti  tayāvetaṃ  byākataṃ  ye
bhante   rāgassa   pahānāya   paṭipannā   dosassa   pahānāya  paṭipannā
mohassa   pahānāya   paṭipannā   te   loke   supaṭipannāti   tayāvetaṃ
byākataṃ   yesaṃ   bhante   rāgo   pahīno   ucchinnamūlo  tālāvatthukato
anabhāvaṃ   gato   āyatiṃ   anuppādadhammo   yesaṃ  doso  pahīno  .pe.
Yesaṃ   moho   pahīno   ucchinnamūlo   tālāvatthukato   anabhāvaṃ   gato
āyatiṃ anuppādadhammo te loke sugatāti.
     {512.3}  Acchariyaṃ  bhante abbhutaṃ bhante na ceva nāma sadhammukkaṃsanā
bhavissati   na   ca   paradhammāpasādanā   āyataneva   dhammadesanā  attho
ca   vutto   attā   ca   anupanīto   tumhe  bhante  ānanda  rāgassa
pahānāya   dhammaṃ   desetha   dosassa  pahānāya  dhammaṃ  desetha  mohassa
pahānāya   dhammaṃ   desetha  tumhākaṃ  dhammo  svākkhāto  tumhe  bhante
ānanda   rāgassa   pahānāya   paṭipannā   dosassa  pahānāya  paṭipannā
@Footnote: 1 Yu. tayācetaṃ. ito paraṃ īdisameva.
Mohassa   pahānāya   paṭipannā   tumhe   loke   supaṭipannā   tumhākaṃ
bhante   ānanda   rāgo   pahīno  ucchinnamūlo  tālāvatthukato  anabhāvaṃ
gato   āyatiṃ   anuppādadhammo  tumhākaṃ  doso  pahīno  .pe.  tumhākaṃ
moho     pahīno    ucchinnamūlo    tālāvatthukato    anabhāvaṃ    gato
āyatiṃ    anuppādadhammo   tumhe   loke   sugatā   abhikkantaṃ   bhante
abhikkantaṃ   bhante   seyyathāpi   bhante   nikkujjitaṃ   vā   ukkujjeyya
paṭicchannaṃ   vā   vivareyya  mūḷhassa  vā  maggaṃ  ācikkheyya  andhakāre
vā   telappajjotaṃ   dhāreyya   cakkhumanto  rūpāni  dakkhantīti  evamevaṃ
ayyena   ānandena  anekapariyāyena  dhammo  pakāsito  esāhaṃ  bhante
ānanda    bhagavantaṃ   saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca   upāsakaṃ
maṃ ayyo ānando dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [513]   74   Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sakkesu  viharati  kapilavatthusmiṃ
nigrodhārāme  .  tena  kho  pana  samayena  bhagavā gilānā vuṭṭhito hoti
aciravuṭṭhito   gelaññā   .   athakho   mahānāmo  sakko  yena  bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi
ekamantaṃ    nisinno   kho   mahānāmo   sakko   bhagavantaṃ   etadavoca
dīgharattāhaṃ   bhante  bhagavatā  evaṃ  dhammaṃ  desitaṃ  ājānāmi  samāhitassa
ñāṇaṃ   no   asamāhitassāti   samādhi   nu   kho  bhante  pubbe  pacchā
ñāṇaṃ   udāhu   ñāṇaṃ   pubbe   pacchā  samādhīti  .  athakho  āyasmato
ānandassa   etadahosi   bhagavā   kho   gilānā   vuṭṭhito  aciravuṭṭhito
Gelaññā   ayañca   mahānāmo  sakko  bhagavantaṃ  atigambhīraṃ  pañhaṃ  pucchati
yannūnāhaṃ manānāmaṃ sakkaṃ ekamantaṃ apanetvā dhammaṃ deseyyanti.
     {513.1}   Athakho  āyasmā  ānando  mahānāmaṃ  sakkaṃ  bāhāyaṃ
gahetvā  ekamantaṃ  apanetvā  mahānāmaṃ  sakkaṃ  etadavoca  sekhampi kho
mahānāma   sīlaṃ   vuttaṃ  bhagavatā  asekhampi  sīlaṃ  vuttaṃ  bhagavatā  sekhopi
samādhi  vutto  bhagavatā  asekhopi  samādhi  vutto  bhagavatā sekhāpi paññā
vuttā   bhagavatā   asekhāpi  paññā  vuttā  bhagavatā  katamañca  mahānāma
sekhaṃ  sīlaṃ  idha  mahānāma  bhikkhu  sīlavā  hoti  .pe.  samādāya  sikkhati
sikkhāpadesu  idaṃ  vuccati  mahānāma  sekhaṃ  sīlaṃ  katamo ca mahānāma sekho
samādhi   idha   mahānāma  bhikkhu  vivicceva  kāmehi  .pe.  catutthaṃ  jhānaṃ
upasampajja   viharati   ayaṃ   vuccati  mahānāma  sekho  samādhi  katamā  ca
mahānāma   sekhā   paññā  idha  mahānāma  bhikkhu  idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ
pajānāti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānāti
ayaṃ  vuccati  mahānāma  sekhā  paññā  sa  kho  so mahānāma ariyasāvako
evaṃ    sīlasampanno    evaṃ    samādhisampanno   evaṃ   paññāsampanno
āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  diṭṭheva  dhamme  sayaṃ
abhiññā   sacchikatvā   upasampajja  viharati  evaṃ  kho  mahānāma  sekhampi
sīlaṃ   vuttaṃ   bhagavatā   asekhampi   sīlaṃ  vuttaṃ  bhagavatā  sekhopi  samādhi
vutto   bhagavatā   asekhopi   samādhi   vutto  bhagavatā  sekhāpi  paññā
vuttā bhagavatā asekhāpi paññā vuttā bhagavatāti.
     [514]   75  Ekaṃ  samayaṃ  āyasmā  ānando  vesāliyaṃ  viharati
mahāvane  kūṭāgārasālāyaṃ  .  athakho  abhayo  ca licchavi paṇḍitakumārako ca
licchavi   yenāyasmā   ānando  tenupasaṅkamiṃsu  upasaṅkamitvā  āyasmantaṃ
ānandaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu   ekamantaṃ   nisinno   kho
abhayo  licchavi  āyasmantaṃ  ānandaṃ  etadavoca  nigaṇṭho bhante nāṭaputto
sabbaññū    sabbadassāvī    aparisesaṃ    ñāṇadassanaṃ   paṭijānāti   carato
ca  me  tiṭṭhato  ca  suttassa  ca  jāgarassa  ca  satataṃ  samitaṃ  ñāṇadassanaṃ
paccupaṭṭhitanti     so     purāṇānaṃ    kammānaṃ    tapasā    byantībhāvaṃ
paññāpeti    navānaṃ   kammānaṃ   akaraṇā   setughātaṃ   iti   kammakkhayā
dukkhakkhayo    dukkhakkhayā    vedanākkhayo   vedanākkhayā   sabbaṃ   dukkhaṃ
nijjiṇṇaṃ    bhavissati   evametissā   sandiṭṭhikāya   nijjarāya   visuddhiyā
samatikkamo hoti idha bhante bhagavā kimāhāti.
     {514.1}  Tisso  kho  imā  abhaya nijjarā visuddhiyo tena bhagavatā
jānatā   passatā   arahatā   sammāsambuddhena   sammadakkhātā   sattānaṃ
visuddhiyā   sokaparidevānaṃ   samatikkamāya   dukkhadomanassānaṃ   atthaṅgamāya
ñāyassa  adhigamāya  nibbānassa  sacchikiriyāya  katamā  tisso idha abhaya bhikkhu
sīlavā  hoti  .pe.  samādāya  sikkhati  sikkhāpadesu  so  navañca kammaṃ na
karoti   purāṇañca   kammaṃ  phussa  phussa  byantīkaroti  sandiṭṭhikā  nijjarā
akālikā  ehipassikā  opanayikā  1-  paccattaṃ veditabbā viññūhīti sa kho
so  abhaya  bhikkhu  evaṃ  sīlasampanno  vivicceva kāmehi .pe. Catutthaṃ jhānaṃ
@Footnote: 1 Ma. opaneyyikā. ito paraṃ īdisameva.
Upasampajja   viharati   so   navañca   kammaṃ   na  karoti  purāṇañca  kammaṃ
phussa   phussa   byantīkaroti   sandiṭṭhikā  nijjarā  akālikā  ehipassikā
opanayikā   paccattaṃ   veditabbā   viññūhīti   sa  kho  so  abhaya  bhikkhu
evaṃ   sīlasampanno   evaṃ   samādhisampanno   āsavānaṃ   khayā  anāsavaṃ
cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā
upasampajja   viharati   so   navañca   kammaṃ   na  karoti  purāṇañca  kammaṃ
phussa   phussa   byantīkaroti   sandiṭṭhikā  nijjarā  akālikā  ehipassikā
opanayikā   paccattaṃ   veditabbā   viññūhīti   imā   kho  abhaya  tisso
nijjarā    visuddhiyo    tena    bhagavatā   jānatā   passatā   arahatā
sammāsambuddhena    sammadakkhātā    sattānaṃ   visuddhiyā   sokaparidevānaṃ
samatikkamāya     dukkhadomanassānaṃ    atthaṅgamāya    ñāyassa    adhigamāya
nibbānassa sacchikiriyāyāti.
     {514.2}   Evaṃ   vutte   paṇḍitakumārako  licchavi  abhayaṃ  licchaviṃ
etadavoca   kimpana   tvaṃ   samma  abhaya  āyasmato  ānandassa  subhāsitaṃ
subhāsitato  nābbhanumodasīti  .  kyāhaṃ  samma  [1]- āyasmato ānandassa
subhāsitaṃ   subhāsitato   nābbhanumodissāmi   muddhāpi  tassa  vipateyya  yo
āyasmato ānandassa subhāsitaṃ subhāsitato nābbhanumodeyyāti.
     [515]  76  Athakho  āyasmā  ānando  yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinnaṃ   kho  āyasmantaṃ  ānandaṃ  bhagavā  etadavoca   yaṃ  2-  ānanda
anukampeyyātha  ye  ca  sotabbaṃ  maññeyyuṃ  mittā  vā amaccā vā ñātī
@Footnote: 1 Ma. paṇḍitakumāraka .  2 Ma. ye.
Vā   sālohitā   vā  te  vo  ānanda  tīsu  ṭhānesu  samādapetabbā
nivesetabbā   patiṭṭhāpetabbā   katamesu   tīsu  buddhe  aveccappasāde
samādapetabbā   nivesetabbā  patiṭṭhāpetabbā  itipi  so  bhagavā  arahaṃ
sammāsambuddho     vijjācaraṇasampanno    sugato    lokavidū    anuttaro
purisadammasārathi    satthā    devamanussānaṃ    buddho    bhagavāti   dhamme
aveccappasāde     samādapetabbā     nivesetabbā    patiṭṭhāpetabbā
svākkhāto    bhagavatā    dhammo   sandiṭṭhiko   akāliko   ehipassiko
opanayiko    paccattaṃ   veditabbo   viññūhīti   saṅghe   aveccappasāde
samādapetabbā    nivesetabbā   patiṭṭhāpetabbā   supaṭipanno   bhagavato
sāvakasaṅgho     ujupaṭipanno    bhagavato    sāvakasaṅgho    ñāyapaṭipanno
bhagavato    sāvakasaṅgho   sāmīcipaṭipanno   bhagavato   sāvakasaṅgho   yadidaṃ
cattāri   purisayugāni   aṭṭha   purisapuggalā   esa  bhagavato  sāvakasaṅgho
āhuneyyo     pāhuneyyo    dakkhiṇeyyo    añjalikaraṇīyo    anuttaraṃ
puññakkhettaṃ lokassāti
     {515.1}    siyā    ānanda    catunnaṃ   mahābhūtānaṃ   aññathattaṃ
paṭhavidhātuyā   āpodhātuyā   tejodhātuyā   vāyodhātuyā    na  tveva
buddhe     aveccappasādena     samannāgatassa    ariyasāvakassa    siyā
aññathattaṃ      tatridaṃ      aññathattaṃ     so     vatānanda     buddhe
aveccappasādena      samannāgato      ariyasāvako     nirayaṃ     vā
tiracchānayonī     vā     pettivisayaṃ     vā    upapajjissatīti    netaṃ
ṭhānaṃ      vijjati      siyā      ānanda      catunnaṃ     mahābhūtānaṃ
aññathattaṃ        paṭhavidhātuyā        āpodhātuyā       tejodhātuyā
vāyodhātuyā    na    tveva    dhamme   .pe.   na   tveva   saṅghe
Aveccappasādena    samannāgatassa    ariyasāvakassa    siyā    aññathattaṃ
tatridaṃ     aññathattaṃ    so    vatānanda    saṅghe    aveccappasādena
samannāgato     ariyasāvako     nirayaṃ     vā    tiracchānayoniṃ    vā
pettivisayaṃ   vā   upapajjissatīti   netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati  yaṃ  1-  ānanda
anukampeyyātha   ye   ca   sotabbaṃ   maññeyyuṃ   mittā   vā  amaccā
vā  ñātī  vā  sālohitā  vā  te  vo  ānanda  imesu  tīsu ṭhānesu
samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbāti.
     [516]  77  Athakho  āyasmā  ānando  yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinno  kho  āyasmā  ānando  bhagavantaṃ  etadavoca bhavo bhavoti bhante
vuccati  kittāvatā  nu  kho  bhante  bhavo  hotīti  .  kāmadhātuvepakkañca
ānanda   kammaṃ   nābhavissa   api   nu  kho  kāmabhavo  paññāyethāti .
No   hetaṃ   bhante  .  iti  kho  ānanda  kammaṃ  khettaṃ  viññāṇaṃ  bījaṃ
taṇhā   sineho   avijjānīvaraṇānaṃ   sattānaṃ   taṇhāsaññojanānaṃ  hīnāya
dhātuyā   viññāṇaṃ   patiṭṭhitaṃ   evaṃ   āyatiṃ   punabbhavābhinibbatti   hoti
rūpadhātuvepakkañca   ānanda   kammaṃ   nābhavissa   api   nu  kho  rūpabhavo
paññāyethāti  .  no  hetaṃ bhante. Iti kho ānanda kammaṃ khettaṃ viññāṇaṃ
bījaṃ    taṇhā   sineho   avijjānīvaraṇānaṃ   sattānaṃ   taṇhāsaññojanānaṃ
majjhimāya   dhātuyā   viññāṇaṃ   patiṭṭhitaṃ  evaṃ  āyatiṃ  punabbhavābhinibbatti
hoti       arūpadhātuvepakkañca      ānanda      kammaṃ      nābhavissa
@Footnote: 1 Ma. ye.
Api   nu   kho  arūpabhavo  paññāyethāti  .  no  hetaṃ  bhante  .  iti
kho  ānanda  kammaṃ  khettaṃ  viññāṇaṃ  bījaṃ  taṇhāsineho  avijjānīvaraṇānaṃ
sattānaṃ      taṇhāsaññojanānaṃ      paṇītāya      dhātuyā     viññāṇaṃ
patiṭṭhitaṃ   evaṃ   āyatiṃ   punabbhavābhinibbatti   hoti  evaṃ  kho  ānanda
bhavo hotīti.
     [517]  78  Athakho  āyasmā  ānando  yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinno   kho   āyasmā   ānando  bhagavantaṃ  etadavoca  bhavo  bhavoti
bhante  vuccati  kittāvatā  nu kho bhante bhavo hotīti. Kāmadhātuvepakkañca
ānanda   kammaṃ   nābhavissa   api   nu  kho  kāmabhavo  paññāyethāti .
No  hetaṃ  bhante  .  iti  kho  ānanda  kammaṃ khettaṃ viññāṇaṃ bījaṃ taṇhā
sineho     avijjānīvaraṇānaṃ     sattānaṃ    taṇhāsaññojanānaṃ    hīnāya
dhātuyā    cetanā    patiṭṭhitā    patthanā   patiṭṭhitā   evaṃ   āyatiṃ
punabbhavābhinibbatti     hoti     rūpadhātuvepakkañca     ānanda     kammaṃ
nābhavissa  api  nu  kho  rūpabhavo  paññāyethāti  .  no  hetaṃ  bhante.
Iti    kho   ānanda   kammaṃ   khettaṃ   viññāṇaṃ   bījaṃ  taṇhā  sineho
avijjānīvaraṇānaṃ    sattānaṃ    taṇhāsaññojanānaṃ    majjhimāya    dhātuyā
cetanā   patiṭṭhitā   patthanā  patiṭṭhitā  evaṃ  āyatiṃ  punabbhavābhinibbatti
hoti   arūpadhātuvepakkañca   ānanda   kammaṃ   nābhavissa   api   nu  kho
arūpabhavo   paññāyethāti   .  no  hetaṃ  bhante  .  iti  kho  ānanda
Kammaṃ    khettaṃ    viññāṇaṃ    bījaṃ   taṇhā   sineho   avijjānīvaraṇānaṃ
sattānaṃ    taṇhāsaññojanānaṃ    paṇītāya   dhātuyā   cetanā   patiṭṭhitā
patthanā   patiṭṭhitā   evaṃ   āyatiṃpunabbhavābhinibbatti   hoti   evaṃ  kho
ānanda bhavo hotīti.
     [518]  79  Athakho  āyasmā  ānando  yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinnaṃ   kho   āyasmantaṃ   ānandaṃ   bhagavā  etadavoca  sabbaṃ  nu  kho
ānanda   sīlabbataṃ   jīvitaṃ   brahmacariyaṃ   upaṭṭhānasāraṃ   saphalanti  .  na
khvettha   bhante   ekaṃsenāti   .  tenahānanda  vibhajassūti  .  yañhissa
bhante  sīlabbataṃ  jīvitaṃ  brahmacariyaṃ  upaṭṭhānasāraṃ  sevato  akusalā dhammā
abhivaḍḍhanti    kusalā    dhammā   parihāyanti   evarūpaṃ   sīlabbataṃ   jīvitaṃ
brahmacariyaṃ    upaṭṭhānasāraṃ    aphalaṃ   yañca   khvassa   bhante   sīlabbataṃ
jīvitaṃ   brahmacariyaṃ   upaṭṭhānasāraṃ   sevato  akusalā  dhammā  parihāyanti
kusalā    dhammā    abhivaḍḍhanti   evarūpaṃ   sīlabbataṃ   jīvitaṃ   brahmacariyaṃ
upaṭṭhānasāraṃ   saphalanti   .   idamavoca   āyasmā  ānando  samanuñño
satthā   ahosi  .  athakho  āyasmā  ānando  samanuñño  me  satthāti
uṭṭhāyāsanā  bhagavantaṃ  abhivādetvā  padakkhiṇaṃ  katvā  pakkāmi . Athakho
bhagavā   acirapakkante   āyasmante  ānande  bhikkhū  āmantesi  sekho
bhikkhave ānando na ca panassa sulabharūpo samasamo paññāyāti.
     [519]  80  Athakho  āyasmā  ānando  yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā  bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno
kho    āyasmā    ānando   bhagavantaṃ   etadavoca   tīṇīmāni   bhante
gandhajātāni   yesaṃ   anuvātaṃyeva  gandho  gacchati  no  paṭivātaṃ  katamāni
tīṇi   mūlagandho   sāragandho   pupphagandho   imāni   kho   bhante   tīṇi
gandhajātāni   yesaṃ   anuvātaṃyeva   gandho   gacchati  no  paṭivātaṃ  atthi
nu   kho   bhante   kiñci   gandhajātaṃ   yassa  anuvātampi  gandho  gacchati
paṭivātampi   gandho   gacchati   anuvātapaṭivātampi   gandho   gacchatīti  .
Atthānanda  gandhajātaṃ  yassa  anuvātampi  gandho  gacchati  paṭivātampi gandho
gacchati anuvātapaṭivātampi gandho gacchatīti.
     {519.1}  Katamaṃ  pana  taṃ  bhante  gandhajātaṃ yassa anuvātampi gandho
gacchati  paṭivātampi  gandho  gacchati  anuvātapaṭivātampi  gandho  gacchatīti .
Idhānanda  yasmiṃ  gāme  vā  nigame  vā  itthī vā puriso vā buddhaṃ saraṇaṃ
gato  hoti  dhammaṃ  saraṇaṃ  gato  hoti  saṅghaṃ saraṇaṃ gato hoti pāṇātipātā
paṭivirato   hoti   adinnādānā   paṭivirato  hoti  kāmesu  micchācārā
paṭivirato   hoti  musāvādā  paṭivirato  hoti  surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
paṭivirato   hoti  sīlavā  hoti  kalyāṇadhammo  vigatamalamaccherena  cetasā
agāraṃ   ajjhāvasati   muttacāgo   payatapāṇi   vossaggarato   yācayogo
dānasaṃvibhāgarato  tassa  disāsu  samaṇabrāhmaṇā  vaṇṇaṃ  bhāsanti asukasmiṃ 1-
nāma  gāme  vā  nigame  vā  itthī  vā  puriso  vā  buddhaṃ saraṇaṃ gato
@Footnote: 1 Po. amukamhi. Ma. amukasmiṃ.
Dhammaṃ    saraṇaṃ   gato   saṅghaṃ   saraṇaṃ   gato   pāṇātipātā   paṭivirato
adinnādānā   paṭivirato   kāmesu   micchācārā   paṭivirato  musāvādā
paṭivirato   surāmerayamajjapamādaṭṭhānā   paṭivirato   sīlavā  kalyāṇadhammo
vigatamalamaccherena   cetasā   agāraṃ   ajjhāvasati   muttacāgo  payatapāṇi
vossaggarato   yācayogo   dānasaṃvibhāgaratoti   devatāpissa   1-  vaṇṇaṃ
bhāsanti  asukasmiṃ  nāma  gāme  vā  nigame vā itthī vā puriso vā buddhaṃ
saraṇaṃ   gato   .pe.   yācayogo   dānasaṃvibhāgaratoti   idaṃ   kho   taṃ
ānanda    gandhajātaṃ   yassa   anuvātampi   gandho   gacchati   paṭivātampi
gandho gacchati anuvātapaṭivātampi gandho gacchatīti.
               Na pupphagandho paṭivātameti
               na candanaṃ tagaramallikā vā
               satañca gandho paṭivātameti
               sabbā disā sappuriso pavāyatīti.
     [520]  81  Athakho  āyasmā  ānando  yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinno   kho   āyasmā  ānando  bhagavantaṃ  etadavoca  sammukhā  metaṃ
bhante   bhagavato   sutaṃ   sammukhā   paṭiggahitaṃ   bhagavato  ānanda  sikhissa
abhibhū    nāma   sāvako   brahmaloke   ṭhito   sahassīlokadhātuṃ   sarena
viññāpesīti   bhagavā   pana  bhante  arahaṃ  sammāsambuddho  kīvatakaṃ  pahoti
@Footnote: 1 Yu. devatāpissa amanussā.
Sarena  viññāpetunti  .  sāvako  so  ānanda appameyyā tathāgatāti.
Dutiyampi   kho   āyasmā  ānando  bhagavantaṃ  etadavoca  sammukhā  metaṃ
bhante   bhagavato   sutaṃ   sammukhā   paṭiggahitaṃ   bhagavato  ānanda  sikhissa
abhibhū    nāma   sāvako   brahmaloke   ṭhito   sahassīlokadhātuṃ   sarena
viññāpesīti   bhagavā   pana  bhante  arahaṃ  sammāsambuddho  kīvatakaṃ  pahoti
sarena    viññāpetunti    .    sāvako   so   ānanda   appameyyā
tathāgatāti   .   tatiyampi  kho  āyasmā  ānando  bhagavantaṃ  etadavoca
sammukhā  metaṃ  bhante  bhagavato  sutaṃ  sammukhā  paṭiggahitaṃ  bhagavato ānanda
sikhissa   abhibhū  nāma  sāvako  brahmaloke  ṭhito  sahassīlokadhātuṃ  sarena
viññāpesīti    bhagavā    pana   bhante   arahaṃ   sammāsambuddho   kīvatakaṃ
pahoti sarena viññāpetunti.
     {520.1}   Sutā   te  ānanda  sahassī  cūḷanikā  lokadhātūti .
Etassa   bhagavā   kālo  etassa  sugata  kālo  yaṃ  bhagavā   bhāseyya
bhagavato    sutvā    bhikkhū   dhāressantīti   .   tenahānanda    suṇāhi
sādhukaṃ   manasikarohi   bhāsissāmīti   .   evaṃ  bhanteti  kho   āyasmā
ānando   bhagavato   paccassosi   .   bhagavā  etadavoca   yāvatānanda
candimasuriyā   pariharanti   disā  bhanti  virocanā  tāva  sahassadhā  loko
tasmiṃ   1-  sahassaṃ  candānaṃ  sahassaṃ  suriyānaṃ  sahassaṃ  sinerupabbatarājānaṃ
sahassaṃ   jambūdīpānaṃ   sahassaṃ   aparagoyānaṃ   2-   sahassaṃ    uttarakurūnaṃ
sahassaṃ        pubbavidehānaṃ        cattāri        mahāsamuddasahassāni
cattāri     mahārājasahassāni    sahassaṃ    cātummahārājikānaṃ    sahassaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. tasmiṃ sahassadhā loke sahassaṃ candānaṃ. 2 Ma. Yu. aparagoyānānaṃ.
Tāvatiṃsānaṃ  sahassaṃ  yāmānaṃ  sahassaṃ  tusitānaṃ  sahassaṃ  nimmānaratīnaṃ  sahassaṃ
paranimmitavasavattīnaṃ    sahassaṃ   brahmalokānaṃ   ayaṃ   vuccatānanda   sahassī
cūḷanikā   lokadhātu   yāvatānanda   sahassī   cūḷanikā   lokadhātu   tāva
sahassadhā   loko   ayaṃ   vuccatānanda   dvisahassī   majjhimikā  lokadhātu
yāvatānanda   dvisahassī   majjhimikā   lokadhātu   tāva  sahassadhā  loko
ayaṃ    vuccatānanda    tisahassī    mahāsahassī   lokadhātu   ākaṅkhamāno
ānanda   tathāgato   tisahassiṃ  mahāsahassiṃ  lokadhātuṃ  sarena  viññāpeyya
yāvatā vā 1- pana ākaṅkheyyāti.
     {520.2}   Yathākathaṃ   pana   bhante   bhagavā  tisahassiṃ  mahāsahassiṃ
lokadhātuṃ   sarena   viññāpeyya   yāvatā  vā  pana  ākaṅkheyyāti .
Idhānanda    tathāgato    tisahassiṃ    mahāsahassiṃ   lokadhātuṃ   obhāsena
phareyya  yadā  te  sattā  taṃ  ālokaṃ  sañjāneyyuṃ  atha tathāgato ghosaṃ
kareyya   saddamanussāveyya   evaṃ   kho   ānanda   tathāgato  tisahassiṃ
mahāsahassiṃ    lokadhātuṃ    sarena    viññāpeyya   yāvatā   vā   pana
ākaṅkheyyāti  .  evaṃ  vutte  āyasmā  ānando  āyasmantaṃ  udāyiṃ
etadavoca  lābhā  vata  me  suladdhaṃ vata me yassa me satthā evaṃmahiddhiko
evaṃ   mahānubhāvoti   .   evaṃ   vutte  āyasmā  udāyi  āyasmantaṃ
ānandaṃ   etadavoca   kiṃ  tuyhettha  āvuso  ānanda  yadi  te  satthā
evaṃmahiddhiko  evaṃmahānubhāvoti  .  evaṃ  vutte bhagavā āyasmantaṃ udāyiṃ
etadavoca   māhevaṃ  udāyi  sacevaṃ  udāyi  ānando  avītarāgo  kālaṃ
kareyya   tena   cittappasādena  sattakkhattuṃ  devesu  devarajjaṃ  kareyya
@Footnote: 1 Ma. Yu. vāsaddo natthi.
Sattakkhattuṃ   imasmiṃyeva   jambūdīpe   mahārajjaṃ   kāreyya  apica  udāyi
ānando diṭṭheva dhamme parinibbāyissatīti.
                    Ānandavaggo tatiyo.
                        Tassuddānaṃ
         channo ājīvako sakko     nigaṇṭhā samādapako
         navāpi ca tathā bhavo       sīlabbatā gandhā ca cūḷanīti.
                       ---------
                     Samaṇavaggo catuttho
     [521]  82  Tīṇīmāni  bhikkhave samaṇassa [1]- samaṇakaraṇīyāni katamāni
tīṇi   adhisīlasikkhāsamādānaṃ   adhicittasikkhāsamādānaṃ  adhipaññāsikkhāsamādānaṃ
imāni    kho    bhikkhave   tīṇi   samaṇassa   [2]-   samaṇakaraṇīyāni  .
Tasmā   tiha   bhikkhave   evaṃ   sikkhitabbaṃ  tibbo  no  chando  bhavissati
adhisīlasikkhāsamādāne  tibbo  no  chando  bhavissati adhicittasikkhāsamādāne
tibbo      no      chando     bhavissati     adhipaññāsikkhāsamādāneti
evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [522]  83  Seyyathāpi  bhikkhave  gadrabho  gogaṇaṃ piṭṭhito piṭṭhito
anubaddho  3-  hoti  ahampi  4-  amhā  ahampi amhāti tassa na tādiso
vaṇṇo   hoti   seyyathāpi   gunnaṃ  na  tādiso  saro  hoti  seyyathāpi
gunnaṃ   na   tādisaṃ   padaṃ   hoti   seyyathāpi   gunnaṃ   so  gogaṇaṃyeva
piṭṭhito   piṭṭhito   anubaddho  hoti  ahampi  amhā  ahampi  amhāti .
@Footnote: 1-2 Ma. samaṇiyāni .  3 Po. Ma. anubandho. 4 Po. ahampi ammā ahampi
@ammā. Ma. ahampi dammo ahampi dammo.
Evameva   kho   bhikkhave  idhekacco  bhikkhu  bhikkhusaṅghaṃ  piṭṭhito  piṭṭhito
anubaddho   hoti   ahampi   bhikkhu   ahampi   bhikkhūti   tassa  na  tādiso
chando   hoti   adhisīlasikkhāsamādāne   seyyathāpi   aññesaṃ  bhikkhūnaṃ  na
tādiso   chando   hoti   adhicittasikkhāsamādāne   seyyathāpi   aññesaṃ
bhikkhūnaṃ   na   tādiso  chando  hoti  adhipaññāsikkhāsamādāne  seyyathāpi
aññesaṃ    bhikkhūnaṃ   so   bhikkhusaṅghaṃyeva   piṭṭhito   piṭṭhito   anubaddho
hoti   ahampi   bhikkhu   ahampi   bhikkhūti  .  tasmā  tiha  bhikkhave  evaṃ
sikkhitabbaṃ   tibbo   no   chando  bhavissati  adhisīlasikkhāsamādāne  tibbo
no  chando  bhavissati  adhicittasikkhāsamādāne  tibbo  no  chando bhavissati
adhipaññāsikkhāsamādāneti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [523]   84   Tīṇīmāni   bhikkhave   kassakassa   gahapatissa  pubbe
karaṇīyāni   katamāni   tīṇi   idha   bhikkhave   kassako  gahapati  paṭikacceva
khettaṃ   sukaṭṭhaṃ   karoti   sumatikataṃ   paṭikacceva  khettaṃ  sukaṭṭhaṃ  karitvā
sumatikataṃ   kālena   bījāni  patiṭṭhāpeti  kālena  bījāni  patiṭṭhāpetvā
samayena    udakaṃ   abhinetipi   apanetipi   imāni   kho   bhikkhave   tīṇi
kassakassa  gahapatissa  pubbe  karaṇīyāni  .  evameva  kho bhikkhave tīṇīmāni
bhikkhussa    pubbe    karaṇīyāni    katamāni    tīṇi   adhisīlasikkhāsamādānaṃ
adhicittasikkhāsamādānaṃ    adhipaññāsikkhāsamādānaṃ   imāni   kho   bhikkhave
tīṇi   bhikkhussa   pubbe   karaṇīyāni   .   tasmā   tiha   bhikkhave  evaṃ
sikkhitabbaṃ    tibbo    no    chando    bhavissati   adhisīlasikkhāsamādāne
Tibbo   no   chando   bhavissati   adhicittasikkhāsamādāne   tibbo   no
chando    bhavissati   adhipaññāsikkhāsamādāneti   evañhi   vo   bhikkhave
sikkhitabbanti.
     [524]   85   Ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  vesāliyaṃ  viharati  mahāvane
kūṭāgārasālāyaṃ   .  athakho  aññataro  vajjiputtako  bhikkhu  yena  bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi
ekamantaṃ   nisinno   kho   so  vajjiputtako  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca
sādhikamidaṃ   bhante   diyaḍḍhasikkhāpadasataṃ   anvaḍḍhamāsaṃ   uddesaṃ  āgacchati
nāhaṃ  bhante  ettha  sakkomi 1- sikkhitunti. Sakkhasi 2- pana tvaṃ bhikkhu tīsu
sikkhāsu   sikkhituṃ   adhisīlasikkhāya   adhicittasikkhāya  adhipaññāsikkhāyāti .
Sakkomahaṃ   bhante   tīsu   sikkhāsu  sikkhituṃ  adhisīlasikkhāya  adhicittasikkhāya
adhipaññāsikkhāyāti   .   tasmā  tiha  tvaṃ  bhikkhu  tīsu  sikkhāsu  sikkhassu
adhisīlasikkhāya   adhicittasikkhāya   adhipaññāsikkhāya   yato  kho  tvaṃ  bhikkhu
adhisīlampi   sikkhissasi   adhicittampi   sikkhissasi  adhipaññampi  sikkhissasi
tassa  3-  tuyhaṃ  [4]-  adhisīlampi  sikkhato adhicittampi sikkhato adhipaññampi
sikkhato    rāgo    pahīyissati   doso   pahīyissati   moho   pahīyissati
so   tvaṃ   rāgassa   pahānā   dosassa  pahānā  mohassa  pahānā  yaṃ
akusalaṃ  taṃ  na  karissasi  yaṃ  pāpaṃ  taṃ  5-  na  sevissasīti . Athakho so
bhikkhu    aparena    samayena    adhisīlampi    sikkhi    adhicittampi   sikkhi
adhipaññampi   sikkhi   .   tassa   adhisīlampi  sikkhato  adhicittampi  sikkhato
@Footnote: 1 Po. sakkhissāmi .  2 Po. Ma. sakkhissasi. 3 Yu. tasmā. 4 Po. Ma. Yu.
@bhikkhu. 5 Yu. tvaṃ.
Adhipaññampi    sikkhato   rāgo   pahīyi   doso   pahīyi   moho   pahīyi
so   rāgassa   pahānā  dosassa  pahānā  mohassa  pahānā  yaṃ  akusalaṃ
taṃ nākāsi yaṃ pāpaṃ taṃ na sevīti.
     [525]   86  Athakho  aññataro  bhikkhu  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinno   kho   so  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  sekho  sekhoti  bhante
vuccati   kittāvatā   nu   kho  bhante  sekho  hotīti  .  sikkhatīti  kho
bhikkhu   tasmā   sekhoti   vuccati   kiñca   sikkhati  .  adhisīlampi  sikkhati
adhicittampi   sikkhati   adhipaññampi   sikkhati   sikkhatīti   [1]-  kho  bhikkhu
tasmā sekhoti vuccatīti.
         Sekhassa sikkhamānassa          ujumaggānusārino
         khayasmiṃ paṭhamaṃ ñāṇaṃ              tato aññā anantarā
         tato aññāvimuttassa 2-  ñāṇaṃ ve hoti tādino
         akuppā me vimuttīti            bhavasaññojanakkhayeti.
     [526]   87   Sādhikamidaṃ  bhikkhave  diyaḍḍhasikkhāpadasataṃ  anvaḍḍhamāsaṃ
uddesaṃ   āgacchati   yattha   atthakāmā   kulaputtā  sikkhanti  .  tisso
imā   bhikkhave   sikkhā   yatthetaṃ   sabbaṃ   samodhānaṃ   gacchati   katamā
tisso    adhisīlasikkhā    adhicittasikkhā    adhipaññāsikkhā    imā   kho
bhikkhave tisso sikkhā yatthetaṃ sabbaṃ samodhānaṃ gacchati.
     {526.1} Idha bhikkhave bhikkhu sīlesu paripūrakārī hoti samādhismiṃ mattasokārī
@Footnote: 1 Yu. so .  2 Po. aññaṃ vimuttassa.
Paññāya   mattasokārī   so   yāni  tāni  khuddānukhuddakāni  sikkhāpadāni
tāni   āpajjatipi   vuṭṭhātipi   taṃ  kissa  hetu  na  hi  mettha  bhikkhave
abhabbatā   vuttā  yāni  ca  kho  tāni  sikkhāpadāni  ādibrahmacariyakāni
brahmacariyasāruppāni   tattha   dhuvasīlo   ca  hoti  ṭhitasīlo  ca  samādāya
sikkhati   sikkhāpadesu   so   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ  parikkhayā  sotāpanno
hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano.
     {526.2}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu sīlesu paripūrakārī hoti samādhismiṃ
mattasokārī   paññāya   mattasokārī   so  yāni  tāni  khuddānukhuddakāni
sikkhāpadāni  tāni  āpajjatipi  vuṭṭhātipi taṃ kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbatā   vuttā  yāni  ca  kho  tāni  sikkhāpadāni  ādibrahmacariyakāni
brahmacariyasāruppāni   tattha   dhuvasīlo   ca  hoti  ṭhitasīlo  ca  samādāya
sikkhati     sikkhāpadesu     so     tiṇṇaṃ     saññojanānaṃ    parikkhayā
rāgadosamohānaṃ     tanuttā     sakadāgāmī    hoti    sakideva    imaṃ
lokaṃ  āgantvā dukkhassantaṃ karoti.
     {526.3}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu sīlesu paripūrakārī hoti samādhismiṃ
paripūrakārī   paññāya   mattasokārī   so   yāni  tāni  khuddānukhuddakāni
sikkhāpadāni   tāni   āpajjatipi   vuṭṭhātipi   taṃ   kissa   hetu  na  hi
mettha   bhikkhave   abhabbatā   vuttā  yāni  ca  kho  tāni  sikkhāpadāni
ādibrahmacariyakāni    brahmacariyasāruppāni   tattha   dhuvasīlo   ca   hoti
ṭhitasīlo  ca  samādāya  sikkhati  sikkhāpadesu  so  pañcannaṃ  orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ     parikkhayā     opapātiko     hoti     tatthaparinibbāyī
Anāvattidhammo tasmā lokā.
     {526.4}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu sīlesu paripūrakārī hoti samādhismiṃ
paripūrakārī   paññāya   paripūrakārī   so   yāni   tāni  khuddānukhuddakāni
sikkhāpadāni  tāni  āpajjatipi  vuṭṭhātipi  taṃ  kissa  hetu  na  hi  mettha
bhikkhave    abhabbatā    vuttā   yāni   ca   kho   tāni   sikkhāpadāni
ādibrahmacariyakāni    brahmacariyasāruppāni   tattha   dhuvasīlo   ca   hoti
ṭhitasīlo   ca   samādāya   sikkhati   sikkhāpadesu   so   āsavānaṃ  khayā
anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   upasampajja   viharati   iti  kho  bhikkhave  padesaṃ  padesakārī
ārādheti  paripūraṃ  paripūrakārī  avañjhānitvevāhaṃ  1- bhikkhave sikkhāpadāni
vadāmīti.
     [527]   88   Sādhikamidaṃ  bhikkhave  diyaḍḍhasikkhāpadasataṃ  anvaḍḍhamāsaṃ
uddesaṃ   āgacchati   yattha   atthakāmā   kulaputtā  sikkhanti  .  tisso
imā   bhikkhave   sikkhā   yatthetaṃ   sabbaṃ   samodhānaṃ   gacchati   katamā
tisso    adhisīlasikkhā    adhicittasikkhā    adhipaññāsikkhā    imā   kho
bhikkhave tisso sikkhā yatthetaṃ sabbaṃ samodhānaṃ gacchati.
     {527.1}  Idha  bhikkhave  bhikkhu  sīlesu  paripūrakārī  hoti samādhismiṃ
mattasokārī   paññāya   mattasokārī   so  yāni  tāni  khuddānukhuddakāni
sikkhāpadāni  tāni  āpajjatipi  vuṭṭhātipi taṃ kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbatā   vuttā  yāni  ca  kho  tāni  sikkhāpadāni  ādibrahmacariyakāni
brahmacariyasāruppāni   tattha   dhuvasīlo   ca  hoti  ṭhitasīlo  ca  samādāya
@Footnote: 1 Po. Yu. avajjhāni .... ito paraṃ īdisameva.
Sikkhati     sikkhāpadesu     so     tiṇṇaṃ     saññojanānaṃ    parikkhayā
sattakkhattuparamo    hoti    sattakkhattuparamaṃ   deve   ca   manusse   ca
sandhāvitvā   saṃsaritvā   dukkhassantaṃ   karoti   so   tiṇṇaṃ  saññojanānaṃ
parikkhayā   kolaṃkolo   hoti  dve  vā  tīṇi  vā  kulāni  sandhāvitvā
saṃsaritvā    dukkhassantaṃ   karoti   so   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā
ekabījī   hoti   ekaṃyeva   mānusakaṃ   bhavaṃ   nibbattetvā   dukkhassantaṃ
karoti     so    tiṇṇaṃ    saññojanānaṃ    parikkhayā    rāgadosamohānaṃ
tanuttā    sakadāgāmī    hoti    sakideva    imaṃ    lokaṃ   āgantvā
dukkhassantaṃ karoti.
     {527.2}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu sīlesu paripūrakārī hoti samādhismiṃ
paripūrakārī   paññāya   mattasokārī   so   yāni  tāni  khuddānukhuddakāni
sikkhāpadāni  tāni  āpajjatipi  vuṭṭhātipi taṃ kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbatā   vuttā  yāni  ca  kho  tāni  sikkhāpadāni  ādibrahmacariyakāni
brahmacariyasāruppāni   tattha   dhuvasīlo   ca  hoti  ṭhitasīlo  ca  samādāya
sikkhati  sikkhāpadesu  so  pañcannaṃ  orambhāgiyānaṃ  saññojanānaṃ  parikkhayā
uddhaṃsoto    hoti    akaniṭṭhagāmī    so    pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ    parikkhayā    sasaṅkhāraparinibbāyī    hoti   so   pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā   asaṅkhāraparinibbāyī  hoti  so
pañcannaṃ   orambhāgiyānaṃ  saññojanānaṃ  parikkhayā  upahaccaparinibbāyī  hoti
so   pañcannaṃ   orambhāgiyānaṃ  saññojanānaṃ  parikkhayā  antarāparinibbāyī
hoti.
     {527.3}  Idha  pana  bhikkhave bhikkhu sīlesu paripūrakārī hoti samādhismiṃ
Paripūrakārī   paññāya   paripūrakārī   so   yāni   tāni  khuddānukhuddakāni
sikkhāpadāni   tāni   āpajjatipi   vuṭṭhātipi   taṃ   kissa   hetu  na  hi
mettha   bhikkhave   abhabbatā   vuttā  yāni  ca  kho  tāni  sikkhāpadāni
ādibrahmacariyakāni    brahmacariyasāruppāni   tattha   dhuvasīlo   ca   hoti
ṭhitasīlo   ca   samādāya   sikkhati   sikkhāpadesu   so   āsavānaṃ  khayā
anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā    upasampajja    viharati    iti    kho    bhikkhave    padesaṃ
padesakārī     ārādheti     paripūraṃ    paripūrakārī    avañjhānitvevāhaṃ
bhikkhave sikkhāpadāni vadāmīti.
     [528]   89   Sādhikamidaṃ  bhikkhave  diyaḍḍhasikkhāpadasataṃ  anvaḍḍhamāsaṃ
uddesaṃ   āgacchati   yattha   atthakāmā   kulaputtā  sikkhanti  .  tisso
imā   bhikkhave   sikkhā   yatthetaṃ   sabbaṃ   samodhānaṃ   gacchati   katamā
tisso    adhisīlasikkhā    adhicittasikkhā    adhipaññāsikkhā    imā   kho
bhikkhave tisso sikkhā yatthetaṃ sabbaṃ samodhānaṃ gacchati.
     {528.1}  Idha  bhikkhave  bhikkhu  sīlesu  paripūrakārī  hoti samādhismiṃ
paripūrakārī   paññāya   paripūrakārī   so   yāni   tāni  khuddānukhuddakāni
sikkhāpadāni  tāni  āpajjatipi  vuṭṭhātipi taṃ kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbatā   vuttā  yāni  ca  kho  tāni  sikkhāpadāni  ādibrahmacariyakāni
brahmacariyasāruppāni   tattha   dhuvasīlo   ca  hoti  ṭhitasīlo  ca  samādāya
sikkhati    sikkhāpadesu   so   āsavānaṃ   khayā   anāsavaṃ   cetovimuttiṃ
Paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharati   taṃ   vā   pana  anabhisambhavaṃ  appaṭivijjhaṃ  pañcannaṃ  orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ    parikkhayā    antarāparinibbāyī    hoti   taṃ   vā   pana
anabhisambhavaṃ   appaṭivijjhaṃ   pañcannaṃ  orambhāgiyānaṃ  saññojanānaṃ  parikkhayā
upahaccaparinibbāyī    hoti    taṃ    vā   pana   anabhisambhavaṃ   appaṭivijjhaṃ
pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā   asaṅkhāraparinibbāyī
hoti.
     {528.2}  Taṃ  vā pana anabhisambhavaṃ appaṭivijjhaṃ pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ    parikkhayā    sasaṅkhāraparinibbāyī   hoti   taṃ   vā   pana
anabhisambhavaṃ   appaṭivijjhaṃ   pañcannaṃ  orambhāgiyānaṃ  saññojanānaṃ  parikkhayā
uddhaṃsoto   hoti   akaniṭṭhagāmī   taṃ   vā  pana  anabhisambhavaṃ  appaṭivijjhaṃ
tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā   rāgadosamohānaṃ   tanuttā   sakadāgāmī
hoti   sakideva  imaṃ  lokaṃ  āgantvā  dukkhassantaṃ  karoti  taṃ  vā  pana
anabhisambhavaṃ    appaṭivijjhaṃ    tiṇṇaṃ    saññojanānaṃ    parikkhayā   ekabījī
hoti   ekaṃyeva   mānusakaṃ   bhavaṃ   nibbattetvā  dukkhassantaṃ  karoti  taṃ
vā    pana    anabhisambhavaṃ   appaṭivijjhaṃ   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā
kolaṃkolo   hoti   dve  vā  tīṇi  vā  kulāni  sandhāvitvā  saṃsaritvā
dukkhassantaṃ    karoti   taṃ   vā   pana   anabhisambhavaṃ   appaṭivijjhaṃ   tiṇṇaṃ
saññojanānaṃ   parikkhayā   sattakkhattuparamo   hoti  sattakkhattuparamaṃ  deve
ca  mānuse  ca  sandhāvitvā  saṃsaritvā  dukkhassantaṃ karoti iti kho bhikkhave
paripūraṃ   paripūrakārī   ārādheti   padesaṃ   padesakārī  avañjhānitvevāhaṃ
Bhikkhave sikkhāpadāni vadāmīti.
     [529]  90  Tisso  imā bhikkhave sikkhā katamā tisso adhisīlasikkhā
adhicittasikkhā   adhipaññāsikkhā   .   katamā   ca   bhikkhave  adhisīlasikkhā
idha  bhikkhave  bhikkhu  sīlavā  hoti  .pe.  samādāya  sikkhati  sikkhāpadesu
ayaṃ  vuccati  bhikkhave  adhisīlasikkhā  .  katamā  ca  bhikkhave  adhicittasikkhā
idha  bhikkhave  bhikkhu  vivicceva  kāmehi  .pe.  catutthaṃ  jhānaṃ  upasampajja
viharati   ayaṃ   vuccati   bhikkhave  adhicittasikkhā  .  katamā   ca  bhikkhave
adhipaññāsikkhā   idha   bhikkhave   bhikkhu  idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ  pajānāti
.pe.   ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānāti  ayaṃ  vuccati
bhikkhave adhipaññāsikkhā. Imā kho bhikkhave tisso sikkhāti.
     [530]  91  Tisso  imā bhikkhave sikkhā katamā tisso adhisīlasikkhā
adhicittasikkhā   adhipaññāsikkhā   .   katamā   ca   bhikkhave  adhisīlasikkhā
idha    bhikkhave    bhikkhu    sīlavā   hoti   .pe.   samādāya   sikkhati
sikkhāpadesu   ayaṃ  vuccati  bhikkhave  adhisīlasikkhā  .  katamā  ca  bhikkhave
adhicittasikkhā    idha    bhikkhave    bhikkhu   vivicceva   kāmehi   .pe.
Catutthaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati  ayaṃ  vuccati  bhikkhave  adhicittasikkhā .
Katamā  ca  bhikkhave  adhipaññāsikkhā  idha  bhikkhave  bhikkhu  āsavānaṃ  khayā
anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   upasampajja  viharati  ayaṃ  vuccati  bhikkhave  adhipaññāsikkhā .
Imā kho bhikkhave tisso sikkhāti.
         Adhisīlaṃ adhicittaṃ                   adhipaññañca viriyavā
         thāmavā dhītimā jhāyī             sato guttindriyo care
         yathā pure tathā pacchā          yathā pacchā tathā pure
         yathā adho tathā uddhaṃ            yathā uddhaṃ tathā adho
         yathā divā tathā rattiṃ            yathā rattiṃ tathā divā
         abhibhuyya disā sabbā           appamāṇasamādhinā.
         Tamāhu sekkhaṃ 1- paṭipadaṃ      atho saṃsuddhacārinaṃ 2-
         tamāhu loke sambuddhaṃ         dhīraṃ paṭipadantaguṃ.
         Viññāṇassa nirodhena         taṇhakkhayavimuttino
         pajjotasseva nibbānaṃ       vimokkho hoti cetasoti.
     [531]  92  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā
bhikkhusaṅghena  saddhiṃ  yena  paṅkadhā  3-  nāma  kosalānaṃ nigamo tadavasari.
Tatra  sudaṃ  bhagavā  paṅkadhāyaṃ  viharati  paṅkadhā  nāma  kosalānaṃ  nigamo.
Tena  kho  pana  samayena  kassapagotto  nāma  bhikkhu  paṅkadhāyaṃ āvāsiko
hoti  .  tatra  sudaṃ  bhagavā  sikkhāpadapaṭisaṃyuttāya  dhammiyā  kathāya  bhikkhū
sandasseti  samādapeti  samuttejeti  sampahaṃseti  .  athakho kassapagottassa
bhikkhuno   bhagavatā   4-   sikkhāpadapaṭisaṃyuttāya   dhammiyā   kathāya  bhikkhū
sandassente  samādapente  samuttejente  sampahaṃsente ahudeva akkhanti
ahu  appaccayo  adhisallekhatevāyaṃ  5-  samaṇoti. Athakho bhagavā paṅkadhāyaṃ
@Footnote: 1 Ma. sekhaṃ .  2 Ma. saṃsuddhacāriyaṃ .  3 Ma. saṅkavā nāma. ito paraṃ īdisameva.
@4 Ma. bhagavati .  5 Ma. Yu. adhisallikhatevāyaṃ. ito paraṃ īdisameva.
Yathābhirantaṃ   viharitvā  yena  rājagahaṃ  tena  cārikaṃ  pakkāmi  anupubbena
cārikaṃ  caramāno  yena  rājagahaṃ  tadavasari  .  tatra  sudaṃ bhagavā rājagahe
viharati gijjhakūṭe 1- pabbate. Athakho kassapagottassa bhikkhuno acirapakkantassa
bhagavato    ahudeva    kukkuccaṃ    ahu    vippaṭisāro    alābhā   vata
me   na   vata   me   lābhā  dulladdhaṃ  vata  me  na  vata  me  suladdhaṃ
yassa   me   bhagavatā   2-  sikkhāpadapaṭisaṃyuttāya  dhammiyā  kathāya  bhikkhū
sandassente  samādapente  samuttejente  sampahaṃsente ahudeva akkhanti
ahu    appaccayo    adhisallekhatevāyaṃ    samaṇoti    yannūnāhaṃ    yena
bhagavā    tenupasaṅkameyyaṃ    upasaṅkamitvā   bhagavato   santike   accayaṃ
accayato deseyyanti.
     {531.1}   Athakho   kassapagotto   bhikkhu  senāsanaṃ  saṃsāmetvā
pattacīvaramādāya     yena    rājagahaṃ    tena    pakkāmi    anupubbena
yena   rājagahaṃ   [3]-   gijjhakūṭo  pabbato  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinno    kho   kassapagotto   bhikkhu   bhagavantaṃ   etadavoca   ekamidaṃ
bhante   samayaṃ   bhagavā   paṅkudhāyaṃ   viharati   paṅkudhā   nāma  kosalānaṃ
nigamo  tatra  sudaṃ  4-  bhagavā  sikkhāpadapaṭisaṃyuttāya  dhammiyā kathāya bhikkhū
sandasseti  5-  samādapeti  samuttejeti  sampahaṃseti tassa mayhaṃ bhante 6-
bhagavatā   sikkhāpadapaṭisaṃyuttāya   dhammiyā   kathāya   bhikkhū   sandassente
samādapente   samuttejente   sampahaṃsente   ahudeva   akkhanti   ahu
@Footnote: 1 Ma. gijjhakūṭe pabbateti ime dve pāṭhā na dissanti .  2 Ma. bhagavati.
@3 Ma. Yu. yena. 4 Po. Ma. bhante. 5 Po. Ma. Yu. sandassesi ... sampahaṃsesi.
@6 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Appaccayo    adhisallekhatevāyaṃ    samaṇoti   athakho   bhagavā   paṅkadhāyaṃ
yathābhirantaṃ   viharitvā   yena   rājagahaṃ   tena   cārikaṃ  pakkāmi  tassa
mayhaṃ  bhante  acirapakkantassa  bhagavato  ahudeva  kukkuccaṃ  ahu vippaṭisāro
alābhā  vata  me  na  vata  me  lābhā  dulladdhaṃ  vata  me  na  vata me
suladdhaṃ   yassa  me  bhagavatā  sikkhāpadapaṭisaṃyuttāya  dhammiyā  kathāya  bhikkhū
sandassente  samādapente  samuttejente  sampahaṃsente ahudeva akkhanti
ahu    appaccayo    adhisallekhatevāyaṃ    samaṇoti    yannūnāhaṃ    yena
bhagavā    tenupasaṅkameyyaṃ    upasaṅkamitvā   bhagavato   santike   accayaṃ
accayato  deseyyanti  accayo  maṃ  bhante  accagamā  yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ
yathāakusalaṃ   yassa   me   bhagavatā  sikkhāpadapaṭisaṃyuttāya  dhammiyā  kathāya
bhikkhū  sandassente  samādapente  samuttejente  sampahaṃsente  ahudeva
akkhanti    ahu   appaccayo   adhisallekhatevāyaṃ   samaṇoti   tassa   me
bhante bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyāti.
     {531.2}  Taggha  taṃ 1- kassapa accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ
yathāakusalaṃ   yassa  te  mayā  2-  sikkhāpadapaṭisaṃyuttāya  dhammiyā  kathāya
bhikkhū  sandassente  samādapente  samuttejente  sampahaṃsente  ahudeva
akkhanti  ahu  appaccayo  adhisallekhatevāyaṃ  samaṇoti  yato  ca  kho  tvaṃ
kassapa   accayaṃ   accayato   disvā   yathādhammaṃ   paṭikarosi  tante  mayaṃ
paṭiggaṇhāma   vuḍḍhi   hesā   kassapa   ariyassa   vinaye   yo   accayaṃ
accayato   disvā   yathādhammaṃ  paṭikaroti  āyatiṃ  saṃvaraṃ  āpajjati  thero
@Footnote: 1 Po. Yu. tvaṃ. 2 Ma. mayi.
Cepi   kassapa   bhikkhu   hoti   na   sikkhākāmo   sikkhāsamādānassa  na
vaṇṇavādī   ye   caññe   bhikkhū   na  sikkhākāmā  te  ca  sikkhāya  na
samādapeti   ye   caññe   bhikkhū  sikkhākāmā  tesañca  na  vaṇṇaṃ  bhaṇati
bhūtaṃ   tacchaṃ   kālena   evarūpassāhaṃ   kassapa   therassa   bhikkhuno   na
vaṇṇaṃ    bhaṇāmi    taṃ    kissa   hetu   satthā   hissa   vaṇṇaṃ   bhaṇatīti
aññe   naṃ   bhikkhū   bhajeyyuṃ   ye   naṃ   bhajeyyuṃ   tyassa  diṭṭhānugatiṃ
āpajjeyyuṃ  yassa  1-  diṭṭhānugatiṃ  āpajjeyyuṃ  tesantaṃ  assa  dīgharattaṃ
ahitāya   dukkhāyāti   tasmāhaṃ  kassapa  evarūpassa  therassa  bhikkhuno  na
vaṇṇaṃ bhaṇāmi majjhimo cepi kassapa bhikkhu hoti .pe.
     {531.3}   Navo   cepi   kassapa   bhikkhu  hoti  na  sikkhākāmo
sikkhāsamādānassa   na   vaṇṇavādī   ye   caññe  bhikkhū  na  sikkhākāmā
te  ca  sikkhāya  na  samādapeti  ye  caññe  bhikkhū  sikkhākāmā tesañca
na   vaṇṇaṃ   bhaṇati   bhūtaṃ   tacchaṃ   kālena  evarūpassāhaṃ  kassapa  navassa
bhikkhuno   na   vaṇṇaṃ   bhaṇāmi   taṃ   kissa   hetu   satthā  hissa  vaṇṇaṃ
bhaṇatīti   aññe  naṃ  bhikkhū  bhajeyyuṃ  ye  naṃ  bhajeyyuṃ  tyassa  diṭṭhānugatiṃ
āpajjeyyuṃ   yassa   diṭṭhānugatiṃ   āpajjeyyuṃ   tesantaṃ  assa  dīgharattaṃ
ahitāya   dukkhāyāti   tasmāhaṃ   kassapa   evarūpassa   navassa   bhikkhuno
na   vaṇṇaṃ   bhaṇāmi   thero   cepi   kassapa   bhikkhu  hoti  sikkhākāmo
sikkhāsamādānassa   vaṇṇavādī   ye   caññe  bhikkhū  na  sikkhākāmā  te
ca   sikkhāya  samādapeti  ye  caññe  bhikkhū  sikkhākāmā  tesañca  vaṇṇaṃ
@Footnote: 1 Ma. yyāssa. ito paraṃ īdisameva.
Bhaṇati   bhūtaṃ   tacchaṃ   kālena   evarūpassāhaṃ   kassapa  therassa  bhikkhuno
vaṇṇaṃ    bhaṇāmi    taṃ    kissa   hetu   satthā   hissa   vaṇṇaṃ   bhaṇatīti
aññe   naṃ   bhikkhū   bhajeyyuṃ   ye   naṃ   bhajeyyuṃ   tyassa  diṭṭhānugatiṃ
āpajjeyyuṃ   yassa   diṭṭhānugatiṃ   āpajjeyyuṃ   tesantaṃ  assa  dīgharattaṃ
hitāya   sukhāyāti   tasmāhaṃ  kassapa  evarūpassa  therassa  bhikkhuno  vaṇṇaṃ
bhaṇāmi majjhimo cepi kassapa bhikkhu hoti .pe.
     {531.4}    Navo   cepi   kassapa   bhikkhu   hoti   sikkhākāmo
sikkhāsamādānassa    vaṇṇavādī   ye   caññe   bhikkhū   na   sikkhākāmā
te   ca   sikkhāya  samādapeti  ye  caññe  bhikkhū  sikkhākāmā  tesañca
vaṇṇaṃ   bhaṇati  bhūtaṃ  tacchaṃ  kālena  evarūpassāhaṃ  kassapa  navassa  bhikkhuno
vaṇṇaṃ   bhaṇāmi   taṃ   kissa   hetu   satthā  hissa  vaṇṇaṃ  bhaṇatīti  aññe
naṃ   bhikkhū   bhajeyyuṃ   ye  naṃ  bhajeyyuṃ  tyassa  diṭṭhānugatiṃ  āpajjeyyuṃ
yassa    diṭṭhānugatiṃ    āpajjeyyuṃ   tesantaṃ   assa   dīgharattaṃ   hitāya
sukhāyāti     tasmāhaṃ    kassapa   evarūpassa   navassa   bhikkhuno   vaṇṇaṃ
bhaṇāmīti.
                    Samaṇavaggo catuttho.
                        Tassuddānaṃ
         samaṇo gadrabho khetto      vajjiputto ca sekhinā
         tayo ca sekhino vuttā          dve sikkhā paṅkadhena cāti.
                      -----------
                    Loṇaphalavaggo pañcamo
     [532]   93  Tīṇīmāni  bhikkhave  kassakassa  gahapatissa  accāyikāni
karaṇīyāni    katamāni   tīṇi   idha   bhikkhave   kassako   gahapati   sīghasīghaṃ
khettaṃ   sukaṭṭhaṃ   karoti   sumatikataṃ   sīghasīghaṃ   khettaṃ   sukaṭṭhaṃ   karitvā
sumatikataṃ   sīghasīghaṃ   bījāni   patiṭṭhāpeti   sīghasīghaṃ  bījāni  patiṭṭhāpetvā
sīghasīghaṃ   udakaṃ  abhinetipi  apanetipi  imāni  kho  bhikkhave  tīṇi  kassakassa
gahapatissa   accāyikāni  karaṇīyāni  .  tassa  kho  taṃ  bhikkhave  kassakassa
gahapatissa  natthi  sā  iddhi  vā  ānubhāvo  vā  ajjeva  me  dhaññāni
jāyantu  sveva  gabbhiniyo  1-  hontu  uttarasve pacantūti athakho bhikkhave
hoti   so   samayo   yaṃ   tassa   kassakassa   gahapatissa  tāni  dhaññāni
utupariṇāmīni jāyantipi gabbhinīpi honti pacantipi.
     {532.1}  Evameva  kho  bhikkhave  tīṇīmāni  bhikkhussa  accāyikāni
karaṇīyāni    katamāni   tīṇi   adhisīlasikkhāsamādānaṃ   adhicittasikkhāsamādānaṃ
adhipaññāsikkhāsamādānaṃ   imāni  kho  bhikkhave  tīṇi  bhikkhussa  accāyikāni
karaṇīyāni  .  tassa  kho  taṃ bhikkhave bhikkhuno natthi sā iddhi vā ānubhāvo
vā  ajjeva  me  anupādāya  āsavehi cittaṃ vimuccatu sve vā uttarasve
vāti  athakho  bhikkhave hoti so samayo yaṃ tassa bhikkhuno anupādāya āsavehi
cittaṃ  vimuccati  .  tasmā  tiha  bhikkhave  evaṃ sikkhitabbaṃ tibbo no chando
bhavissati   adhisīlasikkhāsamādāne   tibbo   no   2-   chando   bhavissati
@Footnote: 1 Po. Ma. gabbhīni. 2 Po. Ma. noti saddo natki. ito paraṃ īdisameva.
Adhicittasikkhāsamādāne      tibbo      no      chando      bhavissati
adhipaññāsikkhāsamādāneti         evañhi        vo        bhikkhave
sikkhitabbanti.
     [533]    94    Tīṇīmāni   bhikkhave   aññatitthiyā   paribbājakā
pavivekāni   paññāpenti   katamāni   tīṇi   cīvarapavivekaṃ  piṇḍapātapavivekaṃ
senāsanapavivekaṃ    .    tatrīdaṃ    bhikkhave   aññatitthiyā   paribbājakā
cīvarapavivekasmiṃ     paññāpenti     sāṇānipi    dhārenti    masāṇānipi
dhārenti   chavadussānipi   dhārenti   paṃsukūlānipi   dhārenti   tirīṭakānipi
dhārenti   ajinānipi   1-   dhārenti  ajinakkhipampi  dhārenti  kusacīrampi
dhārenti   vākacīrampi   dhārenti   phalakacīrampi   dhārenti  kesakambalampi
dhārenti   vālakambalampi   dhārenti   ulūkapakkhampi   dhārenti  idaṃ  kho
bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā cīvarapavivekasmiṃ paññāpenti.
     {533.1}   Tatrīdaṃ  bhikkhave  aññatitthiyā  paribbājakā  piṇḍapāta-
pavivekasmiṃ     paññāpenti    sākabhakkhāpi    honti    sāmākabhakkhāpi
honti    nivārabhakkhāpi    honti    daddulabhakkhāpi   honti   haṭabhakkhāpi
honti    kaṇabhakkhāpi   honti   ācāmabhakkhāpi   honti   piññākabhakkhāpi
honti    tiṇabhakkhāpi   honti   gomayabhakkhāpi   honti   vanamūlaphalāhārā
yāpenti   pavattaphalabhojī   idaṃ   kho  bhikkhave  aññatitthiyā  paribbājakā
piṇḍapātapavivekasmiṃ      paññāpenti      .      tatrīdaṃ      bhikkhave
aññatitthiyā      paribbājakā      senāsanapavivekasmiṃ      paññāpenti
araññaṃ     rukkhamūlaṃ     susānaṃ     vanapatthaṃ    abbhokāsaṃ    palālapuñjaṃ
bhusāgāraṃ     idaṃ     kho     bhikkhave     aññatitthiyā    paribbājakā
senāsanapavivekasmiṃ     paññāpenti     .    imāni    kho    bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. ajinampi.
Tīṇi aññatitthiyā paribbājakā pavivekāni paññāpenti.
     {533.2}  Tīṇi  kho  panimāni  bhikkhave  imasmiṃ  dhammavinaye bhikkhuno
pavivekāni  katamāni  tīṇi  idha  bhikkhave  bhikkhu  sīlavā ca hoti dussīlañcassa
pahīnaṃ  hoti  tena  ca  vivitto  hoti  sammādiṭṭhiko  ca  hoti micchādiṭṭhi
cassa   pahīnā   hoti   tāya   ca  vivitto  hoti  khīṇāsavo   ca  hoti
āsavā   cassa  pahīnā  honti  tehi  ca  vivitto  hoti  .  yato  kho
bhikkhave   bhikkhu   sīlavā   hoti   dussīlañcassa   pahīnaṃ   hoti  tena  ca
vivitto   hoti   sammādiṭṭhiko   ca   hoti   micchādiṭṭhi   cassa  pahīnā
hoti   tāya   ca   vivitto   hoti  khīṇāsavo  ca  hoti  āsavā  cassa
pahīnā   honti   tehi   ca  vivitto  hoti  ayaṃ  vuccati  bhikkhave  bhikkhu
aggappatto sārappatto suddho sāre patiṭṭhito.
     {533.3}   Seyyathāpi   bhikkhave   kassakassa  gahapatikassa  sampannaṃ
sālikhettaṃ  tamenaṃ  kassako  gahapati sīghasīghaṃ vapāpeyya , sīghasīghaṃ vapāpetvā
sīghasīghaṃ   saṅgharāpeyya   sīghasīghaṃ   saṅgharāpetvā   sīghasīghaṃ  ubbāhāpeyya
sīghasīghaṃ   ubbāhāpetvā   sīghasīghaṃ   puñjaṃ   kārāpeyya   sīghasīghaṃ   puñjaṃ
kārāpetvā    sīghasīghaṃ    maddāpeyya   sīghasīghaṃ   maddāpetvā   sīghasīghaṃ
palālāni    uddharāpeyya   sīghasīghaṃ   palālāni   uddharāpetvā   sīghasīghaṃ
bhusikaṃ   uddharāpeyya  sīghasīghaṃ  bhusikaṃ  uddharāpetvā  sīghasīghaṃ  ophunāpeyya
sīghasīghaṃ   ophunāpetvā   sīghasīghaṃ   atiharāpeyya   sīghasīghaṃ  atiharāpetvā
Sīghasīghaṃ   koṭṭāpeyya   sīghasīghaṃ   koṭṭāpetvā   sīghasīghaṃ   phusāni   1-
uddharāpeyya   evamassu  tassa  2-  bhikkhave  kassakassa  gahapatissa  tāni
dhaññāni    aggappattāni   sārappattāni   suddhāni   sāre   patiṭṭhitāni
evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu  sīlavā  ca  hoti  dussīlañcassa  pahīnaṃ hoti
tena    ca    vivitto   hoti   sammādiṭṭhiko   ca   hoti   micchādiṭṭhi
cassa   pahīnā   hoti   tāya   ca   vivitto  hoti  khīṇāsavo  ca  hoti
āsavā   cassa   pahīnā   honti  tehi  ca  vivitto  hoti  ayaṃ  vuccati
bhikkhave bhikkhu aggappatto sārappatto suddho sāre patiṭṭhitoti.
     [534]  95  Seyyathāpi  bhikkhave  saradasamaye  viddhe vigatavalāhake
deve    ādicco    nabhaṃ   abbhussakkamāno   sabbaṃ   ākāsagataṃ   tamaṃ
abhivihacca  bhāsate  ca  tapate  ca  virocati  ca evameva kho bhikkhave yato
ariyasāvakassa   virajaṃ   vītamalaṃ   dhammacakkhuṃ  udapādi  3-  sahadassanuppādā
bhikkhave    ariyasāvakassa    tīṇi    saññojanāni   pahīyanti   sakkāyadiṭṭhi
vicikicchā    sīlabbataparāmāso    athāparaṃ    dvīhi    dhammehi   niyyāti
abhijjhāya  ca  byāpādena  ca  .  so  vivicceva kāmehi vivicca akusalehi
dhammehi   savitakkaṃ   savicāraṃ   vivekajaṃ   pītisukhaṃ  paṭhamaṃ  jhānaṃ  upasampajja
viharati  .  tasmiṃ  ce  bhikkhave  samaye  ariyasāvako  kālaṃ  kareyya natthi
taṃ   saññojanaṃ   yena   saññojanena  saṃyutto  ariyasāvako  punayimaṃ  lokaṃ
āgaccheyyāti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. thusāni. 2 Po. Ma. ayaṃ pāṭho natthi  3 Ma. upapajjati
     [535]  96  Tisso  imā  bhikkhave  parisā  katamā tisso aggavatī
parisā  vaggā  parisā  samaggā  parisā  .  katamā  ca  bhikkhave  aggavatī
parisā   idha   bhikkhave   yassaṃ   parisāyaṃ   therā  bhikkhū  na  bāhullikā
honti  na  sāthalikā  vokkamane 1- nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā viriyaṃ
ārabhanti    appattassa   pattiyā   anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa
sacchikiriyāya    tesaṃ   pacchimā   janatā   diṭṭhānugatiṃ   āpajjati   sāpi
hoti   na   bāhullikā  na  sāthalikā  vokkamane  nikkhittadhurā  paviveke
pubbaṅgamā   viriyaṃ   ārabhati   appattassa  pattiyā  anadhigatassa  adhigamāya
asacchikatassa   sacchikiriyāya   ayaṃ   vuccati   bhikkhave  aggavatī  parisā .
Katamā   ca  bhikkhave  vaggā  parisā  idha  bhikkhave  yassaṃ  parisāyaṃ  bhikkhū
bhaṇḍanajātā   kalahajātā   vivādāpannā   aññamaññaṃ  mukhasattīhi  vitudantā
viharanti   ayaṃ   vuccati  bhikkhave  vaggā  parisā  .  katamā  ca  bhikkhave
samaggā  parisā  idha  bhikkhave  yassaṃ  parisāyaṃ  bhikkhū samaggā sammodamānā
avivadamānā     khīrodakībhūtā     aññamaññaṃ     piyacakkhūhi    sampassantā
viharanti ayaṃ vuccati bhikkhave samaggā parisā.
     {535.1}   Yasmiṃ   bhikkhave  samaye  bhikkhū  samaggā  sammodamānā
avivadamānā     khīrodakībhūtā     aññamaññaṃ     piyacakkhūhi    sampassantā
viharanti    bahuṃ    bhikkhave    bhikkhū    tasmiṃ   samaye   puññaṃ   pasavanti
brahmaṃ    bhikkhave    vihāraṃ   tasmiṃ   samaye   bhikkhū    viharanti   yadidaṃ
muditāya     cetovimuttiyā     pamuditassa    pīti    jāyati    pītimanassa
kāyo     passambhati     passaddhakāyo     sukhaṃ     vediyati     sukhino
@Footnote: 1 Po. ukkamane. Ma. okkamane. ito paraṃ īdisameva.
Cittaṃ samādhiyati.
     {535.2}   Seyyathāpi  bhikkhave  uparipabbate  thullaphusitake  deve
vassante   taṃ   udakaṃ   yathāninnaṃ   vattamānaṃ  1-  pabbatakandarapadarasākhā
paripūreti   pabbatakandarapadarasākhā   paripūrā   kussobbhe  2-  paripūrenti
kussobbhā   paripūrā   mahāsobbhe   paripūrenti   mahāsobbhā   paripūrā
kunnadiyo    paripūrenti    kunnadiyo   paripūrā   mahānadiyo   paripūrenti
mahānadiyo   paripūrā   samuddaṃ  paripūrenti  evameva  kho  bhikkhave  yasmiṃ
samaye    bhikkhū    samaggā    sammodamānā   avivadamānā   khīrodakībhūtā
aññamaññaṃ    piyacakkhūhi    sampassantā   viharanti   bahuṃ   bhikkhave   bhikkhū
tasmiṃ   samaye   puññaṃ   pasavanti   brahmaṃ  bhikkhave  vihāraṃ  tasmiṃ  samaye
bhikkhū    viharanti    yadidaṃ    muditāya   cetovimuttiyā   pamuditassa   pīti
jāyati    pītimanassa   kāyo   passambhati   passaddhakāyo   sukhaṃ   vediyati
sukhino cittaṃ samādhiyati. Imā kho bhikkhave tisso parisāti.
     [536]  97  Tīhi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato rañño bhaddo 3-
assājāniyo    rājāraho   hoti   rājabhoggo   rañño   aṅgantveva
saṅkhaṃ  4-  gacchati  katamehi  tīhi  idha  bhikkhave rañño bhaddo assājāniyo
vaṇṇasampanno   ca   hoti   balasampanno   ca   javasampanno   ca  imehi
kho  bhikkhave  tīhaṅgehi  samannāgato rañño bhaddo assājāniyo rājāraho
hoti  rājabhoggo  rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ  gacchati  .  evameva  kho
bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo  hoti pāhuneyyo
dakkhiṇeyyo   añjalikaraṇīyo   anuttaraṃ   puññakkhettaṃ   lokassa   katamehi
@Footnote: 1 Ma. Yu. pavattamānaṃ .  2 Ma. Yu. kussubbhe. 3 Ma. bhadro. ito paraṃ īdisameva.
@4 Ma. saṅkhayaṃ. ito paraṃ īdisameva.
Tīhi   idha   bhikkhave   bhikkhu   vaṇṇasampanno   ca  hoti  balasampanno  ca
javasampanno ca.
     {536.1}   Kathañca   bhikkhave   bhikkhu   vaṇṇasampanno   hoti  idha
bhikkhave     bhikkhu     sīlavā    hoti    pātimokkhasaṃvarasaṃvuto    viharati
ācāragocarasampanno    aṇumattesu    vajjesu    bhayadassāvī   samādāya
sikkhati sikkhāpadesu evaṃ kho bhikkhave bhikkhu vaṇṇasampanno hoti.
     {536.2}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  balasampanno  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   āraddhaviriyo   viharati   akusalānaṃ   dhammānaṃ   pahānāya  kusalānaṃ
dhammānaṃ     upasampadāya     thāmavā     daḷhaparakkamo    anikkhittadhuro
kusalesu dhammesu evaṃ kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti.
     {536.3}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  javasampanno  hoti  idha bhikkhave
bhikkhu   idaṃ   dukkhanti   yathābhūtaṃ   pajānāti  ayaṃ  dukkhasamudayoti  yathābhūtaṃ
pajānāti   ayaṃ   dukkhanirodhoti  yathābhūtaṃ  pajānāti  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānāti  evaṃ  kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti.
Imehi  kho  bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo hoti
pāhuneyyo     dakkhiṇeyyo    añjalikaraṇīyo    anuttaraṃ    puññakkhettaṃ
lokassāti.
     [537]   98  Tīhi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rañño  bhaddo
assājāniyo   rājāraho  hoti  rājabhoggo  rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ
gacchati   katamehi   tīhi   idha   bhikkhave   rañño   bhaddo  assājāniyo
vaṇṇasampanno   ca   hoti   balasampanno   ca   javasampanno   ca  imehi
kho   bhikkhave   tīhaṅgehi   samannāgato   rañño   bhaddo  assājāniyo
Rājāraho   hoti   rājabhoggo   rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ  gacchati .
Evameva   kho   bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo
hoti  .pe.  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ  lokassa  katamehi  tīhi  idha  bhikkhave
bhikkhu vaṇṇasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca.
     {537.1}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  vaṇṇasampanno  hoti idha bhikkhave
bhikkhu   sīlavā   hoti  .pe.  samādāya  sikkhati  sikkhāpadesu  evaṃ  kho
bhikkhave  bhikkhu  vaṇṇasampanno  hoti  .  kathañca  bhikkhave bhikkhu balasampanno
hoti   idha   bhikkhave  bhikkhu  āraddhaviriyo  viharati  .pe.  anikkhittadhuro
kusalesu  dhammesu  evaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhu  balasampanno  hoti. Kathañca
bhikkhave   bhikkhu   javasampanno   hoti   idha   bhikkhave   bhikkhu   pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ     saññojanānaṃ     parikkhayā     opapātiko     hoti
tatthaparinibbāyī   anāvattidhammo   tasmā   lokā   evaṃ   kho  bhikkhave
bhikkhu   javasampanno   hoti   .   imehi   kho   bhikkhave  tīhi  dhammehi
samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo   hoti   .pe.  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ
lokassāti.
     [538]   99  Tīhi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rañño  bhaddo
assājāniyo   rājāraho  hoti  rājabhoggo  rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ
gacchati   katamehi   tīhi   idha   bhikkhave   rañño   bhaddo  assājāniyo
vaṇṇasampanno   ca   hoti   balasampanno   ca   javasampanno   ca  imehi
kho   bhikkhave   tīhaṅgehi   samannāgato   rañño   bhaddo  assājāniyo
Rājāraho   hoti   rājabhoggo   rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ  gacchati .
Evameva   kho   bhikkhave  tīhi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo
hoti   .pe.   anuttaraṃ   puññakkhettaṃ   lokassa   katamehi   tīhi   idha
bhikkhave   bhikkhu   vaṇṇasampanno   ca  hoti  balasampanno  ca  javasampanno
ca.
     {538.1}   Kathañca   bhikkhave  bhikkhave  bhikkhu  vaṇṇasampanno  hoti
idha  bhikkhave  bhikkhu  sīlavā  hoti  .pe.  samādāya  sikkhati  sikkhāpadesu
evaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhu  vaṇṇasampanno  hoti  .  kathañca  bhikkhave bhikkhu
balasampanno   hoti   idha   bhikkhave  bhikkhu  āraddhaviriyo  viharati  .pe.
Anikkhittadhuro   kusalesu  dhammesu  evaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhu  balasampanno
hoti   .   kathañca   bhikkhave   bhikkhu   javasampanno  hoti  idha  bhikkhave
bhikkhu   āsavānaṃ   khayā   anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ  diṭṭheva
dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja   viharati   evaṃ   kho
bhikkhave  bhikkhu  javasampanno  hoti  .  imehi  kho  bhikkhave  tīhi dhammehi
samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo   hoti   .pe.  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ
lokassāti.
     [539]   100   Navopi   bhikkhave  potthako  dubbaṇṇo  ca  hoti
dukkhasamphasso    ca    appaggho    ca   majjhimopi   bhikkhave   potthako
dubbaṇṇo    ca    hoti   dukkhasamphasso   ca   appaggho   ca   jiṇṇopi
bhikkhave   potthako   dubbaṇṇo   ca   hoti  dukkhasamphasso  ca  appaggho
ca   .   jiṇṇampi   bhikkhave   potthakaṃ   ukkhaliparimaddanaṃ   vā   karonti
Saṅkārakūṭe  vā  naṃ  chaḍḍenti  .  evameva  kho  bhikkhave  navo  cepi
bhikkhu    hoti    dussīlo   pāpadhammo   idamassa   dubbaṇṇatāya   vadāmi
seyyathāpi   so   bhikkhave   potthako   dubbaṇṇo   tathūpamāhaṃ   bhikkhave
imaṃ   puggalaṃ  vadāmi  .  ye  kho  panassa  sevanti  bhajanti  payirupāsanti
diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti   tesantaṃ   hoti   dīgharattaṃ   ahitāya   dukkhāya
idamassa   dukkhasamphassatāya   vadāmi   seyyathāpi  so  bhikkhave  potthako
dukkhasamphasso   tathūpamāhaṃ   bhikkhave   imaṃ  puggalaṃ  vadāmi  .  yesaṃ  kho
pana   [1]-  paṭiggaṇhāti  cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ
tesantaṃ   na   mahapphalaṃ   hoti   na   mahānisaṃsaṃ   idamassa   appagghatāya
vadāmi    seyyathāpi   so   bhikkhave   potthako   appaggho   tathūpamāhaṃ
bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi.
     {539.1}  Majjhimo  cepi  bhikkhave  bhikkhu  hoti .pe. Thero cepi
bhikkhave    bhikkhu   hoti   dussīlo   pāpadhammo   idamassa   dubbaṇṇatāya
vadāmi    seyyathāpi   so   bhikkhave   potthako   dubbaṇṇo   tathūpamāhaṃ
bhikkhave  imaṃ  puggalaṃ  vadāmi . Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupāsanti
diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti   tesantaṃ   hoti   dīgharattaṃ   ahitāya   dukkhāya
idamassa     dukkhasamphassatāya    vadāmi    seyyathāpi    so    bhikkhave
potthako   dukkhasamphasso   tathūpamāhaṃ   bhikkhave   imaṃ  puggalaṃ  vadāmi .
Yesaṃ    kho   pana   [2]-   paṭiggaṇhāti   cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-
paccayabhesajjaparikkhāraṃ   tesantaṃ   na   mahapphalaṃ   hoti   na   mahānisaṃsaṃ
idamassa   appagghatāya   vadāmi   seyyathāpi   so   bhikkhave   potthako
@Footnote: 1-2 Ma. so.
Appaggho   tathūpamāhaṃ   bhikkhave  imaṃ  puggalaṃ  vadāmi  .  evarūpo  cāyaṃ
bhikkhave   thero   bhikkhu  saṅghamajjhe  bhaṇati  .  tamenaṃ  bhikkhū  evamāhaṃsu
kiṃ   kho   1-  tuyhaṃ  bālassa  abyattassa  bhaṇitena  tvaṃ  nāma  bhaṇitabbaṃ
maññasīti  .  so  kupito  anattamano  tathārūpiṃ  vācaṃ nicchāreti yathārūpāya
vācāya   saṅgho  [2]-  ukkhipati  saṅkārakūṭeva  naṃ  potthakaṃ  .  navampi
bhikkhave     kāsikaṃ    vatthaṃ    vaṇṇavantañceva    hoti    sukhasamphassañca
mahagghañca   majjhimampi   bhikkhave   kāsikaṃ   vatthaṃ   vaṇṇavantañceva   hoti
sukhasamphassañca     mahagghañca     jiṇṇampi     bhikkhave    kāsikaṃ    vatthaṃ
vaṇṇavantañceva   hoti   sukhasamphassañca   mahagghañca   .  jiṇṇampi  bhikkhave
kāsikaṃ   vatthaṃ   ratanapaliveṭhanaṃ   vā   karonti   gandhakaraṇḍake   vā  naṃ
nikkhipanti 3-.
     {539.2}  Evameva  kho  bhikkhave  navo  cepi  bhikkhu hoti sīlavā
kalyāṇadhammo   idamassa   suvaṇṇatāya   vadāmi   seyyathāpi   taṃ  bhikkhave
kāsikaṃ   vatthaṃ   vaṇṇavantaṃ   tathūpamāhaṃ   bhikkhave  imaṃ  puggalaṃ  vadāmi .
Ye   kho   panassa  sevanti  bhajanti  payirupāsanti  diṭṭhānugatiṃ  āpajjanti
tesantaṃ    hoti   dīgharattaṃ   hitāya   sukhāya   idamassa   sukhasamphassatāya
vadāmi   seyyathāpi   taṃ   bhikkhave   kāsikaṃ  vatthaṃ  sukhasamphassaṃ  tathūpamāhaṃ
bhikkhave   imaṃ   puggalaṃ  vadāmi  .  yesaṃ  kho  pana  [4]-  paṭiggaṇhāti
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ tesantaṃ
mahapphalaṃ   hoti   mahānisaṃsaṃ   idamassa   mahagghatāya   vadāmi   seyyathāpi
taṃ bhikkhave kāsikaṃ vatthaṃ mahagghaṃ tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi.
@Footnote: 1 Ma. diṃ nu kho .  2 Ma. Yu. taṃ .  3 Ma. pakkhipanti .  4 Ma. so.
     {539.3}  Majjhimo  cepi  bhikkhave  bhikkhu  hoti .pe. Thero cepi
bhikkhave   bhikkhu  hoti  sīlavā  kalyāṇadhammo  idamassa  suvaṇṇatāya  vadāmi
seyyathāpi  taṃ  bhikkhave  kāsikaṃ  vatthaṃ  vaṇṇavantaṃ  tathūpamāhaṃ  bhikkhave  imaṃ
puggalaṃ  vadāmi  .  ye  kho  panassa sevanti bhajanti payirupāsanti diṭṭhānugatiṃ
āpajjanti    tesantaṃ    hoti    dīgharattaṃ    hitāya   sukhāya   idamassa
sukhasamphassatāya  vadāmi   seyyathāpi  taṃ  bhikkhave  kāsikaṃ  vatthaṃ sukhasamphassaṃ
tathūpamāhaṃ  bhikkhave  imaṃ  puggalaṃ  vadāmi  .  yesaṃ  kho  pana  paṭiggaṇhāti
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ      tesantaṃ     mahapphalaṃ
hoti   mahānisaṃsaṃ   idamassa   mahagghatāya  vadāmi  seyyathāpi  taṃ  bhikkhave
kāsikaṃ   vatthaṃ   mahagghaṃ   tathūpamāhaṃ   bhikkhave   imaṃ   puggalaṃ  vadāmi .
Evarūpo  cāyaṃ  bhikkhave  thero  bhikkhu  saṅghamajjhe  bhaṇati . Tamenaṃ bhikkhū
evamāhaṃsu   appasaddā   āyasmanto   hotha   thero   bhikkhu   dhammañca
vinayañca   bhaṇatīti   tasmā  tiha  bhikkhave  evaṃ  sikkhitabbaṃ  kāsikavatthūpamā
bhavissāma na potthakūpamāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [540]  101  Yo kho 1- bhikkhave evaṃ vadeyya yathā yathāyaṃ puriso
kammaṃ   karoti  tathā  tathā  taṃ  paṭisaṃvediyatīti  2-  evaṃ  santaṃ  bhikkhave
brahmacariyavāso   na   hoti   okāso   na  paññāyati  sammā  dukkhassa
antakiriyāya  .  yo  ca  kho  bhikkhave  evaṃ  vadeyya yathā yathā vedaniyaṃ
ayaṃ   puriso   kammaṃ  karoti  tathā  tathāssa  vipākaṃ  paṭisaṃvediyatīti  evaṃ
santaṃ   bhikkhave   brahmacariyavāso   hoti   okāso   paññāyati  sammā
@Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo natthi .  2 Ma. paṭisaṃvedetīti. ito paraṃ īdisameva.
Dukkhassa    antakiriyāya    .    idha   bhikkhave   ekaccassa   puggalassa
appamattakampi   pāpakammaṃ   kataṃ   tamenaṃ   nirayaṃ   upaneti  .  idha  pana
bhikkhave    ekaccassa    puggalassa   tādisaṃyeva   appamattakaṃ   pāpakammaṃ
kataṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ hoti nānupi khāyati [1]- bahudeva.
     {540.1}   Kathaṃrūpassa  bhikkhave  puggalassa  appamattakampi  pāpakammaṃ
kataṃ  tamenaṃ  nirayaṃ  upaneti. Idha bhikkhave ekacco puggalo abhāvitakāyo
hoti  abhāvitasīlo  abhāvitacitto  abhāvitapañño  paritto  appatumo  2-
appadukkhavihārī     evarūpassa    bhikkhave    puggalassa    appamattakampi
pāpakammaṃ kataṃ tamenaṃ nirayaṃ upaneti.
     {540.2}   Kathaṃrūpassa   bhikkhave  puggalassa  tādisaṃyeva  appamattakaṃ
pāpakammaṃ   kataṃ  diṭṭhadhammavedanīyaṃ  hoti  nānupi  khāyati  bahudeva  .  idha
bhikkhave   ekacco  puggalo  bhāvitakāyo  hoti  bhāvitasīlo  bhāvitacitto
bhāvitapañño  aparitto  mahattā  3-  appamāṇavihārī  evarūpassa  bhikkhave
puggalassa   tādisaṃyeva  appamattakaṃ  pāpakammaṃ  kataṃ  diṭṭhadhammavedanīyaṃ  hoti
nānupi  khāyati  bahudeva  .  seyyathāpi bhikkhave puriso loṇaphalaṃ 4- paritte
udakamallake   5-  pakkhipeyya  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  apinu  taṃ  parittaṃ
udakamallake  udakaṃ  amunā  loṇaphalena  6-  loṇaṃ assa apeyyanti. Evaṃ
bhante  .  taṃ  kissa  hetu  .  aduṃ  hi  bhante  parittaṃ udakamallake udakaṃ
taṃ   amunā  loṇaphalena  loṇaṃ  assa  apeyyanti  .  seyyathāpi  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. kiṃ. ito paraṃ īdisameva. 2 Ma. Yu. appātumo. ito paraṃ īdisameva.
@3 Ma. mahatto. 4 Ma. loṇakapalalaṃ .  5 Ma. udakakapallake. ito paraṃ īdisameva.
@6 Ma. loṇakapallena. ito paraṃ īdisameva.
Puriso   loṇaphalaṃ   gaṅgāya   nadiyā  pakkhipeyya  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave
apinu  sā  gaṅgā  nadī  amunā  loṇaphalena  loṇaṃ  1- assa apeyyanti.
Nohetaṃ  bhante  .  taṃ  kissa  hetu  .  asu  hi  bhante  gaṅgāya nadiyā
mahāudakakkhandho  so  amunā  loṇaphalena  loṇo [2]- assa apeyyoti.
Evameva   kho  bhikkhave  idhekaccassa  puggalassa  appamattakampi  pāpakammaṃ
kataṃ  tamenaṃ  nirayaṃ  upaneti  .  idha  pana  bhikkhave  ekaccassa  puggalassa
tādisaṃyeva   appamattakaṃ   pāpakammaṃ   kataṃ  diṭṭhadhammavedanīyaṃ  hoti  nānupi
khāyati bahudeva.
     {540.3}     Kathaṃrūpassa    bhikkhave    puggalassa    appamattakampi
pāpakammaṃ  kataṃ  tamenaṃ  nirayaṃ  upaneti  .  idha  bhikkhave ekacco puggalo
abhāvitakāyo     hoti    abhāvitasīlo    abhāvitacitto    abhāvitapañño
paritto    appatumo   appadukkhavihārī   evarūpassa   bhikkhave   puggalassa
appamattakampi pāpakammaṃ kataṃ tamenaṃ nirayaṃ upaneti.
     {540.4}   Kathaṃrūpassa   bhikkhave  puggalassa  tādisaṃyeva  appamattakaṃ
pāpakammaṃ   kataṃ  diṭṭhadhammavedanīyaṃ  hoti  nānupi  khāyati  bahudeva  .  idha
bhikkhave   ekacco  puggalo  bhāvitakāyo  hoti  bhāvitasīlo  bhāvitacitto
bhāvitapañño    aparitto    mahattā   3-   appamāṇavihārī   evarūpassa
bhikkhave     puggalassa     tādisaṃyeva    appamattakaṃ    pāpakammaṃ    kataṃ
diṭṭhadhammavedanīyaṃ  hoti  nānupi  khāyati  bahudeva  .  idha bhikkhave ekacco
aḍḍhakahāpaṇenapi    bandhanaṃ    nigacchati    kahāpaṇenapi   bandhanaṃ   nigacchati
kahāpaṇasatenapi   bandhanaṃ   nigacchati   .   idha   pana   bhikkhave  ekacco
aḍḍhakahāpaṇenapi       na       bandhanaṃ      nigacchati      kahāpaṇenapi
@Footnote: 1 Yu. loṇā. 2 Ma. Yu. na .  3 Ma. mahatto.
Na bandhanaṃ nigacchati kahāpaṇasatenapi na bandhanaṃ nigacchati.
     {540.5}   Kathaṃrūpo   bhikkhave   aḍḍhakahāpaṇenapi  bandhanaṃ  nigacchati
kahāpaṇenapi   bandhanaṃ   nigacchati  kahāpaṇasatenapi  bandhanaṃ  nigacchati  .  idha
bhikkhave  ekacco  daḷiddo  hoti  appassako appabhogo evarūpo bhikkhave
aḍḍhakahāpaṇenapi    bandhanaṃ    nigacchati    kahāpaṇenapi   bandhanaṃ   nigacchati
kahāpaṇasatenapi bandhanaṃ nigacchati.
     {540.6}  Kathaṃrūpo  bhikkhave  aḍḍhakahāpaṇenapi  na  bandhanaṃ  nigacchati
kahāpaṇenapi  na  bandhanaṃ  nigacchati  kahāpaṇasatenapi  na  bandhanaṃ  nigacchati .
Idha  bhikkhave  ekacco  aḍḍhohoti  mahaddhano mahābhogo evarūpo bhikkhave
aḍḍhakahāpaṇenapi   na   bandhanaṃ  nigacchati  kahāpaṇenapi  na  bandhanaṃ  nigacchati
kahāpaṇasatenapi   na   bandhanaṃ   nigacchati   .   evameva   kho   bhikkhave
idhekaccassa   puggalassa   appamattakampi   pāpakammaṃ   kataṃ   tamenaṃ  nirayaṃ
upaneti  .  idha  pana  bhikkhave  ekaccassa puggalassa tādisaṃyeva appamattakaṃ
pāpakammaṃ   kataṃ   diṭṭhadhammavedanīyaṃ  hoti  nānupi  khāyati  bahudeva  .pe.
Seyyathāpi  bhikkhave  orabbhiko  vā  urabbhaghātako  vā  appekacco 1-
urabbhaṃ   adinnaṃ   ādiyamānaṃ   pahoti   hantuṃ  vā  bandhituṃ  vā  jhāpetuṃ
vā  yathāpaccayaṃ  vā  kātuṃ  appekacco  2-  urabbhaṃ  adinnaṃ  ādiyamānaṃ
nappahoti hantuṃ vā bandhituṃ vā jhāpetuṃ vā yathāpaccayaṃ vā kātuṃ.
     {540.7}  Kathaṃrūpo  3-  bhikkhave  orabbhiko vā urabbhaghātako vā
urabbhaṃ  adinnaṃ  ādiyamānaṃ pahoti hantuṃ va bandhituṃ vā jhāpetuṃ vā yathāpaccayaṃ
vā  kātuṃ  .  idha  bhikkhave  ekacco daḷiddo hoti appassako appabhogo
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. appekaccaṃ. 3 Ma. Yu. kathaṃrūpaṃ.
Evarūpo  1-  bhikkhave  orabbhiko  vā  urabbhaghātako  vā urabbhaṃ adinnaṃ
ādiyamānaṃ  pahoti  hantuṃ  vā  bandhituṃ  vā  jhāpetuṃ  vā  yathāpaccayaṃ vā
kātuṃ.
     {540.8}  Kathaṃrūpo  2-  bhikkhave  orabbhiko vā urabbhaghātako vā
urabbhaṃ  adinnaṃ  ādiyamānaṃ  nappahoti  hantuṃ  vā  bandhituṃ  vā jhāpetuṃ vā
yathāpaccayaṃ  vā  kātuṃ  .  idha  bhikkhave  ekacco  aḍḍho hoti mahaddhano
mahābhogo  rājā  vā rājamahāmatto vā evarūpo 3- bhikkhave orabbhiko
vā  urabbhaghātako  vā  urabbhaṃ  adinnaṃ  ādiyamānaṃ  nappahoti  hantuṃ  vā
bandhituṃ   vā   jhāpetuṃ   vā   yathāpaccayaṃ   vā   kātuṃ   .  aññadatthu
pañjalikova  naṃ  yācati  dehi  me  mārisa  urabbhaṃ  vā  urabbhadhanaṃ vāti.
Evameva   kho   bhikkhave  idhekaccassa  puggalassa  appamattakaṃpi  pāpakammaṃ
kataṃ  tamenaṃ  nirayaṃ  upaneti  .  idha  pana  bhikkhave  ekaccassa  puggalassa
tādisaṃyeva   appamattakaṃ   pāpakammaṃ   kataṃ  diṭṭhadhammavedanīyaṃ  hoti  nānupi
khāyati   bahudeva   .pe.   yo   kho   bhikkhave   evaṃ  vadeyya  yathā
yathāyaṃ   puriso   kammaṃ   karoti   tathā   tathā  taṃ  paṭisaṃvediyatīti  evaṃ
santaṃ   bhikkhave   brahmacariyavāso   na   hoti   okāso  na  paññāyati
sammā   dukkhassa  antakiriyāya  .  yo  ca  kho  bhikkhave  evaṃ  vadeyya
yathā   yathā  vedanīyaṃ  ayaṃ  puriso  kammaṃ  karoti  tathā  tathāssa  vipākaṃ
paṭisaṃvediyatīti   evaṃ   santaṃ   bhikkhave  brahmacariyavāso  hoti  okāso
paññāyati sammā dukkhassa antakiriyāyāti.
     [541]  102  Santi  bhikkhave  jātarūpassa  oḷārikā  upakkilesā
@Footnote: 1-3 Ma. Yu. evarūpaṃ. 2 Ma. Yu. kathaṃrūpaṃ.
Paṃsuvālikā  1-  sakkharakathalā  tamenaṃ  paṃsudhovako vā paṃsudhovakantevāsī vā
doṇiyaṃ   ākiritvā   dhovati   sandhovati   niddhovati  tasmiṃ  pahīne  tasmiṃ
byantīkate   santi   jātarūpassa   majjhimasahagatā  upakkilesā  sukhumasakkharā
thullavālikā 2- tamenaṃ paṃsudhovako vā paṃsudhovakantevāsī vā dhovati sandhovati
niddhovati  tasmiṃ  pahīne  tasmiṃ  byantīkate  santi  jātarūpassa  sukhumasahagatā
upakkilesā   sukhumavālikā   kāḷijallikā   3-   tamenaṃ  paṃsudhovako  vā
paṃsudhovakantevāsī   vā  dhovati  sandhovati  niddhovati  tasmiṃ  pahīne  tasmiṃ
bayantīkate   athāparaṃ   suvaṇṇasikatāvasissanti  .  tamenaṃ  suvaṇṇakāro  vā
suvaṇṇakārantevāsī  vā  jātarūpaṃ  musāyaṃ  4-  pakkhipitvā  dhamati  sandhamati
niddhamati  .  taṃ  hoti  jātarūpaṃ  adhantaṃ  asandhantaṃ  5-  aniddhantaṃ  anihitaṃ
aninnītakasāvaṃ  6-  na  ceva  muduṃ  hoti  na  ca  kammaniyaṃ  na  ca pabhassaraṃ
pabhaṅgu   ca   na   ca   sammā  upeti  kammāya  .  hoti  so  bhikkhave
samayo   yaṃ  so  suvaṇṇakāro  vā  suvaṇṇakārantevāsī  vā  taṃ  jātarūpaṃ
dhamati   sandhamati   niddhamati   taṃ   hoti  jātarūpaṃ  dhantaṃ  sandhantaṃ  niddhantaṃ
nihitaṃ    ninnītakasāvaṃ   muduṃ   ca   hoti   kammaniyañca    pabhassarañca   na
ca   pabhaṅgu   sammā  upeti  kammāya  yassā  yassā  ca  pilandhanavikatiyā
ākaṅkhati  yadi  paṭṭikāya yadi kuṇḍalāya yadi gīveyyake 7- yadi suvaṇṇamālāya
tañcassa atthaṃ anubhoti.
     {541.1}   Evameva   kho   bhikkhave   santi   adhicittamanuyuttassa
bhikkhuno     oḷārikā     upakkilesā     kāyaduccaritaṃ    vacīduccaritaṃ
manoduccaritaṃ     tamenaṃ     sacetaso    bhikkhu    dabbajātiko    pajahati
@Footnote: 1 Ma. paṃsuvālukā. 2 Ma. thūlavālukā .  3 Ma. kāḷajallikā. 4 mūsāyaṃ. 5 Yu.
@dhantaṃ sandhantaṃ. 6 Ma. dhantaṃ sandhantaṃ niddhantaṃ aniddhantakasāvaṃ.
@7 Ma. gīveyyakena.
Vinodeti   byantīkaroti  anabhāvaṃ  gameti  tasmiṃ  pahīne  tasmiṃ  byantīkate
santi     adhicittamanuyuttassa     bhikkhuno    majjhimasahagatā    upakkilesā
kāmavitakko   byāpādavitakko   vihiṃsāvitakko   tamenaṃ   sacetaso  bhikkhu
dabbajātiko   pajahati   vinodeti   byantīkaroti   anabhāvaṃ   gameti  tasmiṃ
pahīne     tasmiṃ    byantīkate    santi    adhicittamanuyuttassa    bhikkhuno
sukhumasahagatā        upakkilesā       jātivitakko       janapadavitakko
anavaññattipaṭisaṃyutto      vitakko      tamenaṃ      sacetaso     bhikkhu
dabbajātiko    pajahati    vinodeti    byantīkaroti    anabhāvaṃ    gameti
tasmiṃ   pahīne   tasmiṃ  byanatīkate  athāparaṃ  dhammavitakkāvasissanti  .  1-
so  hoti  samādhi  na  ceva  santo  nappaṇīto  nappaṭippassaddhaladdho  3-
na ekodibhāvādhigato sasaṅkhāraniggayhavāritavato 4-.
     {541.2}   Hoti  so  bhikkhave  samayo  yantaṃ  cittaṃ  ajjhattaṃyeva
santiṭṭhati   sannisīdati  ekodibhāvo  5-  hoti  samādhiyati  .  so  hoti
samādhi    santo    paṇīto   paṭippassaddhaladdho   ekodibhāvādhigato   na
sasaṅkhāraniggayhavāritavato    yassa    yassa    ca    abhiññāsacchikaraṇīyassa
dhammassa    cittaṃ    abhininnāmeti   abhiññāsacchikiriyāya   tatra   tatreva
sakkhibhabbataṃ   pāpuṇāti   sati   sati   āyatane   so   sace   ākaṅkhati
anekavihitaṃ     iddhividhaṃ    paccanubhaveyyaṃ    ekopi    hutvā    bahudhā
assaṃ   bahudhāpi   hutvā   eko   assaṃ  āvibhāvaṃ  tirobhāvaṃ  tirokuḍḍaṃ
tiropākāraṃ     tiropabbataṃ     asajjamāno     gaccheyyaṃ    seyyathāpi
ākāse   paṭhaviyāpi  ummujjanimujjaṃ  kareyyaṃ  seyyathāpi  udake  udakepi
abhijjamāne    gaccheyyaṃ   seyyathāpi   paṭhaviyaṃ   ākāsepi   pallaṅkena
@Footnote: 1 Ma. dhammavitakkovasissati. Ma. na ca paṇīto. 3 Ma. nappaṭippassaddhiladdho.
@4 Ma. sasaṅkhāraniggayhavāritagato .  5 Ma. Yu. ekodi.
Kameyyaṃ   seyyathāpi   pakkhisakuṇo   imepi  candimasuriye  evaṃ  mahiddhike
evaṃmahānubhāve   pāṇinā   parimaseyyaṃ  parimajjeyyaṃ  yāva  brahmalokāpi
kāyena   vasaṃ   vatteyyanti   tatra  tatreva  sakkhibhabbataṃ  pāpuṇāti  sati
sati āyatane.
     {541.3}   So  sace  ākaṅkhati  dibbāya  sotadhātuyā  visuddhāya
atikkantamānusikāya   ubho  sadde  suṇeyyaṃ  dibbe  ca  mānuse  ca  ye
dūre  santike  cāti  1-  tatra  tatreva  sakkhibhabbataṃ  pāpuṇāti  sati sati
āyatane   .   so   sace  ākaṅkhati  parasattānaṃ  parapuggalānaṃ  cetasā
ceto  paricca  pajāneyyaṃ  sarāgaṃ  vā  cittaṃ  sarāgaṃ  cittanti pajāneyyaṃ
vītarāgaṃ   vā   cittaṃ   vītarāgaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ  sadosaṃ  vā  cittaṃ
sadosaṃ   cittanti   pajāneyyaṃ   vītadosaṃ   vā   cittaṃ  vītadosaṃ  cittanti
pajāneyyaṃ   samohaṃ   vā   cittaṃ   samohaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ  vītamohaṃ
vā   cittaṃ   vītamohaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ  saṅkhittaṃ  vā  cittaṃ  saṅkhittaṃ
cittanti   pajāneyyaṃ  vikkhittaṃ  vā  cittaṃ  vikkhittaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ
mahaggataṃ   vā   cittaṃ   mahaggataṃ   cittanti   pajāneyyaṃ   amahaggataṃ  vā
cittaṃ   amahaggataṃ   cittanti   pajāneyyaṃ   sauttaraṃ   vā  cittaṃ  sauttaraṃ
cittanti   pajāneyyaṃ   anuttaraṃ  vā  cittaṃ  anuttaraṃ  cittanti  pajāneyyaṃ
samāhitaṃ   vā  cittaṃ  samāhitaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ  asamāhitaṃ  vā  cittaṃ
asamāhitaṃ   cittanti   pajāneyyaṃ   vimuttaṃ   vā   cittaṃ  vimuttaṃ  cittanti
pajāneyyaṃ    avimuttaṃ   vā   cittaṃ   avimuttaṃ   cittanti   pajāneyyanti
tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane.
@Footnote: 1 Yu. dūre vā santike vāti.
     {541.4}  So  sace  ākaṅkhati  anekavihitaṃ  pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ
seyyathīdaṃ   ekampi   jātiṃ  dvepi  jātiyo  tissopi  jātiyo  catassopi
jātiyo   pañcapi   jātiyo   dasampi   jātiyo   vīsampi  jātiyo  tiṃsampi
jātiyo    cattāḷīsampi    jātiyo    paññāsampi   jātiyo   jātisatampi
jātisahassampi    jātisatasahassampi    anekepi    saṃvaṭṭakappe   anekepi
vivaṭṭakappe    anekepi    saṃvaṭṭavivaṭṭakappe    amutrāsiṃ    evaṃnāmo
evaṃgotto      evaṃvaṇṇo      evamāhāro     evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī
evamāyupariyanto    so   tato   cuto   amutra   udapādī   tatrāpāsiṃ
evaṃnāmo   evaṃgotto   evaṃvaṇṇo  evamāhāro  evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī
evamāyupariyanto  so  tato  cuto  idhūpapannoti  iti  sākāraṃ  sauddesaṃ
anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ   anussareyyanti   tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ
pāpuṇāti sati sati āyatane.
     {541.5}   So   sace   ākaṅkhati   dibbena  cakkhunā  visuddhena
atikkantamānusakena   satte   passeyyaṃ   cavamāne   upapajjamāne  hīne
paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate   yathākammūpage   satte
pajāneyyaṃ   ime   vata   bhonto   sattā  kāyaduccaritena  samannāgatā
vacīduccaritena    samannāgatā    manoduccaritena    samannāgatā   ariyānaṃ
upavādakā    micchādiṭṭhikā    micchādiṭṭhikammasamādānā    te   kāyassa
bhedā   parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapannā  ime  vā
pana    bhonto    sattā    kāyasucaritena    samannāgatā   vacīsucaritena
samannāgatā     manosucaritena    samannāgatā    ariyānaṃ    anupavādakā
sammādiṭṭhikā        sammādiṭṭhikammasamādānā       te       kāyassa
Bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapannāti   iti   dibbena
cakkhunā   visuddhena   atikkantamānusakena   satte   passeyyaṃ   cavamāne
upapajjamāne    hīne   paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate
yathākammūpage    satte    pajāneyyanti    tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ
pāpuṇāti sati sati āyatane.
     {541.6}  So  sace  ākaṅkhati āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
vihareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyataneti.
     [542]  103  Adhicittamanuyuttena  bhikkhave  bhikkhunā  tīṇi  nimittāni
kālena   kālaṃ  manasikātabbāni  kālena  kālaṃ  samādhinimittaṃ  manasikātabbaṃ
kālena     kālaṃ     paggāhanimittaṃ    manasikātabbaṃ    kālena    kālaṃ
upekkhānimittaṃ   manasikātabbaṃ   .  sace  bhikkhave  adhicittamanuyutto  bhikkhu
ekantaṃ    samādhinimittaṃyeva   manasikareyya   ṭhānantaṃ   cittaṃ   kosajjāya
saṃvatteyya . Sace bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ paggāhanimittaṃyeva
manasikareyya    ṭhānantaṃ    cittaṃ    uddhaccāya   saṃvatteyya   .   sace
bhikkhave  adhicittamanuyutto  bhikkhu  ekantaṃ  upekkhānimittaṃyeva  manasikareyya
ṭhānantaṃ cittaṃ na sammā samādhiyeyya āsavānaṃ khayāya.
     {542.1}   Yato   [1]-   kho  bhikkhave  adhicittamanuyutto  bhikkhu
kālena     kālaṃ     samādhinimittaṃ     manasikaroti     kālena    kālaṃ
paggāhanimittaṃ      manasikaroti     kālena     kālaṃ     upekkhānimittaṃ
manasikaroti    taṃ   hoti   cittaṃ   muduñca   kammaniyañca   pabhassarañca   na
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ca. ito paraṃ īdisameva.
Ca   pabhaṅgu  sammā  samādhiyati  āsavānaṃ  khayāya  .  seyyathāpi  bhikkhave
suvaṇṇakāro   vā   suvaṇṇakārantevāsī   vā   ukkaṃ  bandhati  1-  ukkaṃ
bandhitvā  ukkāmukhaṃ  ālimpeti  2-  ukkāmukhaṃ  ālimpetvā  saṇḍāsena
jātarūpaṃ  gahetvā  [3]-  ukkāmukhe  pakkhipitvā  kālena  kālaṃ abhidhamati
kālena   kālaṃ   udakena   paripphoseti  kālena  kālaṃ  ajjhupekkhati .
Sace   bhikkhave   suvaṇṇakāro  vā  suvaṇṇakārantevāsī  vā  taṃ  jātarūpaṃ
ekantaṃ   abhidhameyya   ṭhānantaṃ   jātarūpaṃ   ḍaheyya   .  sace  bhikkhave
suvaṇṇakāro    vā   suvaṇṇakārantevāsī   vā   taṃ   jātarūpaṃ   ekantaṃ
udakena  paripphoseyya  ṭhānantaṃ  jātarūpaṃ  nibbāpeyya  .  sace  bhikkhave
suvaṇṇakāro    vā   suvaṇṇakārantevāsī   vā   taṃ   jātarūpaṃ   ekantaṃ
ajjhupekkheyya   ṭhānantaṃ   jātarūpaṃ   na   sammā  paripākaṃ  gaccheyya .
Yato   kho   bhikkhave   suvaṇṇakāro   vā   suvaṇṇakārantevāsī  vā  taṃ
jātarūpaṃ   kālena   kālaṃ  abhidhamati  kālena  kālaṃ  udakena  paripphoseti
kālena   kālaṃ   ajjhupekkhati   taṃ   hoti   jātarūpaṃ  muduñca  kammaniyañca
pabhassarañca   na   ca  pabhaṅgu  sammā  upeti  kammāya  yassā  yassā  ca
pilandhanavikatiyā    ākaṅkhati    yadi    paṭṭikāya   4-   yadi   kuṇḍalāya
yadi gīveyyake yadi suvaṇṇamālāya tañcassa atthaṃ anubhoti.
     {542.2}  Evameva  kho  bhikkhave  adhicittamanuyuttena  bhikkhunā tīṇi
nimittāni   kālena   kālaṃ   manasikātabbāni  kālena  kālaṃ  samādhinimittaṃ
manasikātabbaṃ      kālena      kālaṃ     paggāhanimittaṃ     manasikātabbaṃ
kālena    kālaṃ    upekkhānimittaṃ   manasikātabbaṃ   .   sace   bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. bandheyya .  2 Ma. ālimpeyya .  3 Ma. ukkāmukhe pakkhipeyya.
@4 Po. Yu. paṭṭakāya.
Adhicittamanuyutto     bhikkhu    ekantaṃ    samādhinimittaṃyeva    manasikareyya
ṭhānantaṃ  cittaṃ  kosajjāya  saṃvatteyya  .  sace  bhikkhave adhicittamanuyutto
bhikkhu    ekantaṃ    paggāhanimittaṃyeva    manasikareyya    ṭhānantaṃ   cittaṃ
uddhaccāya   saṃvatteyya   .   sace   bhikkhave   adhicittamanuyutto   bhikkhu
ekantaṃ   upekkhānimittaṃyeva   manasikareyya   ṭhānantaṃ   cittaṃ  na  sammā
samādhiyeyya   āsavānaṃ  khayāya  .  yato  kho  bhikkhave  adhicittamanuyutto
bhikkhu    kālena    kālaṃ    samādhinimittaṃ   manasikaroti   kālena   kālaṃ
paggāhanimittaṃ   manasikaroti   kālena   kālaṃ   upekkhānimittaṃ  manasikaroti
taṃ   hoti   cittaṃ  muduñca  kammaniyañca  pabhassarañca  na  ca  pabhaṅgu  sammā
samādhiyati   āsavānaṃ   khayāya   yassa   yassa   ca   abhiññāsacchikaraṇīyassa
dhammassa    cittaṃ    abhininnāmeti   abhiññāsacchikiriyāya   tatra   tatreva
sakkhibhabbataṃ   pāpuṇāti   sati   sati   āyatane   so   sace   ākaṅkhati
anekavihitaṃ   iddhividhaṃ   paccanubhaveyyaṃ   .pe.   āsavānaṃ   khayā   ...
Sacchikatvā    upasampajja    vihareyyanti    tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ
pāpuṇāti sati sati āyataneti.
                  Loṇaphalavaggo 1- pañcamo.
                        Tassuddānaṃ
         accāyikaṃ vivittañca        saradā parisā tisso
         tayo ājāniyā ve       loṇake saṅghasamuggatāti.
                 Dutiyo paṇṇāsako samatto.
                       --------
@Footnote: 1 Ma. loṇakapallavaggo.
                      Tatiyapaṇṇāsako
                    sambodhivaggo paṭhamo
     [543]   104   Pubbeva  me  bhikkhave  sambodhā  anabhisambuddhassa
bodhisattasseva   sato   etadahosi  ko  nu  kho  loke  assādo  ko
ādīnavo   kiṃ   nissaraṇanti   .   tassa   mayhaṃ  bhikkhave  etadahosi  yaṃ
kho  loke  1-  paṭicca  uppajjati  sukhaṃ  somanassaṃ  ayaṃ  loke assādo
yaṃ   loko  anicco  dukkho  vipariṇāmadhammo  ayaṃ  loke  ādīnavo  yo
loke   chandarāgapaṭivinayo   chandarāgappahānaṃ  idaṃ  loke  nissaraṇanti .
Yāvakīvañcāhaṃ  bhikkhave  evaṃ  lokassa  assādañca  assādato  ādīnavañca
ādīnavato    nissaraṇañca    nissaraṇato    yathābhūtaṃ   nābbhaññāsiṃ   neva
tāvāhaṃ  bhikkhave  sadevake  loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā
pajāya    sadevamanussāya    anuttaraṃ   sammāsambodhiṃ   abhisambuddho   2-
paccaññāsiṃ   .   yato   ca   khohaṃ  bhikkhave  evaṃ  lokassa  assādañca
assādato   ādīnavañca   ādīnavato   nissaraṇañca   nissaraṇato   yathābhūtaṃ
abbhaññāsiṃ   athāhaṃ   bhikkhave   sadevake   loke  samārake  sabrahmake
sassamaṇabrāhmaṇiyā    pajāya    sadevamanussāya   anuttaraṃ   sammāsambodhiṃ
abhisambuddho   paccaññāsiṃ   .   ñāṇañca   pana   me   dassanaṃ   udapādi
akuppā me vimutti ayamantimā jāti natthidāni punabbhavoti.
@Footnote: 1 Po. Ma. lokaṃ .  2 Ma. abhisambuddhoti. ito paraṃ īdisameva.
     [544]  105  Lokassāhaṃ  bhikkhave  assādapariyesanaṃ ācariṃ 1- yo
loke  assādo  tadajjhagamaṃ  yāvatako  loke  assādo  paññāya me so
sudiṭṭho   .   lokassāhaṃ  bhikkhave  ādīnavapariyesanaṃ  ācariṃ  yo  loke
ādīnavo    tadajjhagamaṃ    yāvatako   loke   ādīnavo   paññāya   me
so  sudiṭṭho  .  lokassāhaṃ  bhikkhave  nissaraṇapariyesanaṃ  ācariṃ  yaṃ loke
nissaraṇaṃ    tadajjhagamaṃ   yāvatakaṃ   loke   nissaraṇaṃ   paññāya   me   taṃ
sudiṭṭhaṃ   .   yāvakīvañcāhaṃ   bhikkhave   lokassa   assādañca  assādato
ādīnavañca      ādīnavato      nissaraṇañca     nissaraṇato     yathābhūtaṃ
nābbhaññāsiṃ   neva   tāvāhaṃ   bhikkhave   sadevake   loke   samārake
sabrahmake    sassamaṇabrāhmaṇiyā    pajāya    sadevamanussāya    anuttaraṃ
sammāsambodhiṃ abhisambuddho paccaññāsiṃ.
     {544.1}  Yato  ca  khohaṃ  bhikkhave  lokassa assādañca assādato
ādīnavañca      ādīnavato      nissaraṇañca     nissaraṇato     yathābhūtaṃ
abbhaññāsiṃ   athāhaṃ   bhikkhave   sadevake   loke  samārake  sabrahmake
sassamaṇabrāhmaṇiyā    pajāya    sadevamanussāya   anuttaraṃ   sammāsambodhiṃ
abhisambuddho   paccaññāsiṃ   .   ñāṇañca   pana   me   dassanaṃ   udapādi
akuppā me vimutti ayamantimā jāti natthidāni punabbhavoti.
     [545]  106  No  cetaṃ  2-  bhikkhave  loke  assādo abhavissa
nayidaṃ  sattā  loke  sārajjeyyuṃ  yasmā  ca  kho  bhikkhave  atthi loke
assādo  tasmā  sattā  loke  sārajjanti  .  no cetaṃ bhikkhave loke
@Footnote: 1 Ma. acariṃ. ito paraṃ īdisameva .  2 Ma. cedaṃ. ito paraṃ īdisameva.
Ādīnavo   abhavissa   nayidaṃ   sattā   loke   nibbindeyyuṃ   yasmā  ca
kho  bhikkhave  atthi  loke  ādīnavo  tasmā  sattā loke nibbindanti.
No   cetaṃ   bhikkhave  loke  nissaraṇaṃ  abhavissa  nayidaṃ  sattā  lokamhā
nissareyyuṃ   yasmā   ca   kho   bhikkhave  atthi  loke  nissaraṇaṃ  tasmā
sattā   lokamhā   nissaranti   .  yāvakīvañca  bhikkhave  sattā  lokassa
assādañca     assādato     ādīnavañca     ādīnavato     nissaraṇañca
nissaraṇato  yathābhūtaṃ  nābbhaññāsuṃ  neva  tāva  bhikkhave  sattā  sadevakā
lokā   samārakā  sabrahmakā  sassamaṇabrāhmaṇiyā  pajāya  sadevamanussāya
nissaṭā visaṃyuttā vippamuttā vimariyādīkatena cetasā vihariṃsu.
     {545.1}  Yato ca kho bhikkhave sattā lokassa assādañca assādato
ādīnavañca   ādīnavato  nissaraṇañca  nissaraṇato  yathābhūtaṃ  abbhaññāsuṃ  atha
bhikkhave  sattā  sadevakā  lokā  samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā
pajāya   sadevamanussāya   nissaṭā   visaṃyuttā  vippamuttā  vimariyādīkatena
cetasā viharantīti.
     [546]  107  Yekeci  bhikkhave  samaṇā vā brāhmaṇā vā lokassa
assādañca   assādato   ādīnavañca   ādīnavato  nissaraṇañca  nissaraṇato
yathābhūtaṃ   nappajānanti   na   me  te  bhikkhave  samaṇā  vā  brāhmaṇā
vā   samaṇesu   vā  samaṇasammatā  brāhmaṇesu  vā  brāhmaṇasammatā  na
ca  pana  te  āyasmanto  sāmaññatthañca  1-  brahmaññatthañca 2- diṭṭheva
dhamme   sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā  upasampajja  viharanti  .  ye  ca  kho
@Footnote: 1-2 Ma. vā.
Keci   bhikkhave   samaṇā   vā   brāhmaṇā   vā   lokassa  assādañca
assādato   ādīnavañca   ādīnavato   nissaraṇañca   nissaraṇato   yathābhūtaṃ
pajānanti   te   khome  bhikkhave  samaṇā  vā  brāhmaṇā  vā  samaṇesu
vā    samaṇasammatā    brāhmaṇesu    vā   brāhmaṇasammatā   te   ca
panāyasmanto        sāmaññatthañca       brahmaññatthañca       diṭṭheva
dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.
     [547]   108   Ruṇṇamidaṃ   bhikkhave   ariyassa  vinaye  yadidaṃ  gītaṃ
ummattakamidaṃ   bhikkhave   ariyassa   vinaye  yadidaṃ  naccaṃ  komārikamidaṃ  1-
bhikkhave   ariyassa   vinaye   yadidaṃ  ativelaṃ  dantavidaṃsakahasitaṃ  tasmā  tiha
bhikkhave   setughāto  gīte  setughāto  nacce  alaṃ  vo  dhammapamoditānaṃ
sataṃ sitaṃ sitamattāyāti.
     [548]   109  Tiṇṇaṃ  bhikkhave  paṭisevanāya  natthi  titti  katamesaṃ
tiṇṇaṃ  suppassa  2-  bhikkhave  paṭisevanāya  natthi  tatti  surāmerayapānassa
bhikkhave    paṭisevanāya   natthi   titti   methunadhammasamāpattiyā   bhikkhave
paṭisevanāya   natthi   titti   imesaṃ   kho   bhikkhave  tiṇṇaṃ  paṭisevanāya
natthi tittīti.
     [549]   110   Athakho   anāthapiṇḍiko   gahapati   yena   bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi
ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho  anāthapiṇḍikaṃ  gahapatiṃ  bhagavā  etadavoca  citte
gahapati   arakkhite   kāyakammampi   arakkhitaṃ   hoti   vacīkammampi  arakkhitaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. komārakamidaṃ .  2 Ma. Yu. soppassa.
Hoti   manokammampi   arakkhitaṃ   hoti   tassa   arakkhitakāyakammassa   1-
arakkhitavacīkammassa     2-     arakkhitamanokammassa    3-    kāyakammampi
avassutaṃ   hoti   vacīkammampi  avassutaṃ  hoti  manokammampi  avassutaṃ  hoti
tassa  avassutakāyakammassa  4- avassutavacīkammassa 5- avassutamanokammassa 6-
kāyakammampi    pūtikaṃ    hoti   vacīkammampi   pūtikaṃ   hoti   manokammampi
pūtikaṃ   hoti   tassa   pūtikāyakammassa   pūtivacīkammassa  pūtimanokammassa  na
bhaddakaṃ   maraṇaṃ   hoti   na   bhaddikā   kālakiriyā   seyyathāpi   gahapati
kūṭāgāre   ducchanne   kūṭampi   arakkhitaṃ  hoti  gopāṇasiyopi  arakkhitā
honti   bhittipi   arakkhitā   hoti  kūṭampi  avassutaṃ  hoti  gopāṇasiyopi
avassutā    honti   bhittipi   avassutā   hoti   kūṭampi   pūtikaṃ   hoti
gopāṇasiyopi   pūtikā   honti   bhittipi   pūtikā   hoti  evameva  kho
gahapati citte arakkhite .pe.
     {549.1}  Na  bhaddakaṃ  maraṇaṃ  hoti  na  bhaddikā  kālakiriyā citte
gahapati    rakkhite    kāyakammampi   rakkhitaṃ   hoti   vacīkammampi   rakkhitaṃ
hoti     manokammampi     rakkhitaṃ    hoti    tassa    rakkhitakāyakammassa
rakkhitavacīkammassa      rakkhitamanokammassa      kāyakammampi      anavassutaṃ
hoti     vacīkammampi     anavassutaṃ    hoti    manokammampi    anavassutaṃ
hoti    tassa    anavassutakāyakammassa    anavassutavacīkammassa   anavassuta-
manokammassa   kāyakammampi   apūtikaṃ   hoti   vacīkammampi   apūtikaṃ  hoti
manokammampi    apūtikaṃ   hoti   tassa   apūtikāyakammassa   apūtivacīkammassa
apūtimanokammassa   bhaddakaṃ   maraṇaṃ   hoti  bhaddikā  kālakiriyā  seyyathāpi
@Footnote:1-2-3-4-5-6 Po. Ma. Yu. ...kammantassa. ito paraṃ īdisameva.
Gahapati   kūṭāgāre   succhanne   kūṭampi   rakkhitaṃ   hoti   gopāṇasiyopi
rakkhitā   honti   bhittipi   rakkhitā   hoti   kūṭampi   anavassutaṃ   hoti
gopāṇasiyopi   anavassutā   honti   bhittipi   anavassutā   hoti  kūṭampi
apūtikaṃ   hoti   gopāṇasiyopi   apūtikā   honti  bhittipi  apūtikā  hoti
evameva   kho   gahapati   citte   rakkhite  .pe.  bhaddakaṃ  maraṇaṃ  hoti
bhaddikā kālakiriyāti.
     [550]   111   Athakho   anāthapiṇḍiko   gahapati   yena   bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi
ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho  anāthapiṇḍikaṃ  gahapatiṃ  bhagavā  etadavoca  citte
gahapati   byāpanne   kāyakammampi  byāpannaṃ  hoti  vacīkammampi  byāpannaṃ
hoti    manokammampi    byāpannaṃ    hoti   tassa   byāpannakāyakammassa
byāpannavacīkammassa    byāpannamanokammassa    na   bhaddakaṃ   maraṇaṃ   hoti
na  bhaddikā  kālakiriyā  seyyathāpi  gahapati  kūṭāgāre  ducchanne  kūṭampi
byāpannaṃ   hoti   gopāṇasiyopi   byāpannā  honti  bhittipi  byāpannā
hoti   evameva   kho   gahapati   citte  byāpanne  .pe.  na  bhaddakaṃ
maraṇaṃ   hoti   na   bhaddikā   kālakiriyā   citte   gahapati  abyāpanne
kāyakammampi    abyāpannaṃ    hoti    vacīkammampi    abyāpannaṃ    hoti
manokammampi     abyāpannaṃ     hoti     tassa    abyāpannakāyakammassa
abyāpannavacīkammassa    abyāpannamanokammassa    bhaddakaṃ    maraṇaṃ    hoti
Bhaddikā   kālakiriyā   seyyathāpi   gahapati  kūṭāgāre  succhanne  kūṭampi
abyāpannaṃ    hoti    gopāṇasiyopi    abyāpannā    honti    bhittipi
abyāpannā   hoti   evameva  kho  gahapati  citte  abyāpanne  .pe.
Bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti bhaddikā kālakiriyāti.
     [551]   112   Tīṇīmāni   bhikkhave  nidānāni  kammānaṃ  samudayāya
katamāni   tīṇi   lobho   nidānaṃ   kammānaṃ   samudayāya   doso   nidānaṃ
kammānaṃ   samudayāya   moho  nidānaṃ  kammānaṃ  samudayāya  .  yaṃ  bhikkhave
lobhapakataṃ   kammaṃ   lobhajaṃ   lobhanidānaṃ   lobhasamudayaṃ   taṃ   kammaṃ  akusalaṃ
taṃ   kammaṃ   sāvajjaṃ   taṃ   kammaṃ   dukkhavipākaṃ   taṃ  kammaṃ  kammasamudayāya
saṃvattati  na  taṃ  kammaṃ  kammanirodhāya  saṃvattati  .  yaṃ  bhikkhave  dosapakataṃ
kammaṃ   dosajaṃ   dosanidānaṃ   dosasamudayaṃ   taṃ   kammaṃ   akusalaṃ  taṃ  kammaṃ
sāvajjaṃ   taṃ   kammaṃ   dukkhavipākaṃ   taṃ   kammaṃ   kammasamudayāya   saṃvattati
na   taṃ   kammaṃ  kammanirodhāya  saṃvattati  .  yaṃ  bhikkhave  mohapakataṃ  kammaṃ
mohajaṃ   mohanidānaṃ   mohasamudayaṃ   taṃ   kammaṃ  akusalaṃ  taṃ  kammaṃ  sāvajjaṃ
taṃ   kammaṃ   dukkhavipākaṃ   taṃ   kammaṃ   kammasamudayāya   saṃvattati   na   taṃ
kammaṃ   kammanirodhāya   saṃvattati  .  imāni  kho  bhikkhave  tīṇi  nidānāni
kammānaṃ samudayāya.
     {551.1}    Tīṇīmāni   bhikkhave   nidānāni   kammānaṃ   samudayāya
katamāni   tīṇi   alobho   nidānaṃ   kammānaṃ   samudayāya  adoso  nidānaṃ
kammānaṃ   samudayāya  amoho  nidānaṃ  kammānaṃ  samudayāya  .  yaṃ  bhikkhave
alobhapakataṃ   kammaṃ   alobhajaṃ   alobhanidānaṃ  alobhasamudayaṃ  taṃ  kammaṃ  kusalaṃ
Taṃ   kammaṃ   anavajjaṃ   taṃ   kammaṃ   sukhavipākaṃ   taṃ   kammaṃ  kammanirodhāya
saṃvattati  na  taṃ  kammaṃ  kammasamudayāya  saṃvattati  .  yaṃ  bhikkhave adosapakataṃ
kammaṃ    adosajaṃ    adosanidānaṃ   adosasamudayaṃ   taṃ   kammaṃ   kusalaṃ   taṃ
kammaṃ    anavajjaṃ    taṃ    kammaṃ   sukhavipākaṃ   taṃ   kammaṃ   kammanirodhāya
saṃvattati   na   taṃ   kammaṃ   kammasamudayāya   saṃvattati   .   yaṃ   bhikkhave
amohapakataṃ   kammaṃ   amohajaṃ   amohanidānaṃ  amohasamudayaṃ  taṃ  kammaṃ  kusalaṃ
taṃ   kammaṃ   anavajjaṃ   taṃ   kammaṃ   sukhavipākaṃ   taṃ   kammaṃ  kammanirodhāya
saṃvattati   na  taṃ  kammaṃ  kammasamudayāya  saṃvattati  .  imāni  kho  bhikkhave
tīṇi nidānāni kammānaṃ samudayāyāti.
     [552]   113   Tīṇīmāni   bhikkhave  nidānāni  kammānaṃ  samudayāya
katamāni  tīṇi  atīte  bhikkhave  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme  ārabbha  chando
jāyati   anāgate   bhikkhave   chandarāgaṭṭhāniye  dhamme  ārabbha  chando
jāyati   paccuppanne  bhikkhave  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme  ārabbha  chando
jāyati.
     {552.1}  Kathañca  bhikkhave  atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha
chando   jāyati   atīte    bhikkhave   chandarāgaṭṭhāniye  dhamme  ārabbha
cetasā   anuvitakketi   anuvicāreti   tassa   atīte   chandarāgaṭṭhāniye
dhamme   ārabbha   cetasā   anuvitakkayato  anuvicārayato  chando  jāyati
chandajāto  tehi  dhammehi  saṃyutto  hoti  etāhaṃ  1- bhikkhave saññojanaṃ
vadāmi  yo 2- cetaso sārāgo evaṃ kho bhikkhave atīte chandarāgaṭṭhāniye
dhamme ārabbha chando jāyati.
@Footnote: 1 Ma. etamahaṃ. ito paraṃ īdisameva. 2 Yu. so. ito paraṃ īdisameva.
     {552.2}   Kathañca   bhikkhave  anāgate  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme
ārabbha   chando   jāyati   anāgate  bhikkhave  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme
ārabbha  cetasā  anuvitakketi anuvicāreti tassa anāgate chandarāgaṭṭhāniye
dhamme   ārabbha   cetasā   anuvitakkayato  anuvicārayato  chando  jāyati
chandajāto   tehi   dhammehi  saṃyutto  hoti  etāhaṃ  bhikkhave  saññojanaṃ
vadāmi  yo  cetaso sārāgo evaṃ kho bhikkhave anāgate chandarāgaṭṭhāniye
dhamme ārabbha chando jāyati.
     {552.3}  Kathañca  bhikkhave  paccuppanne  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme
ārabbha   chando  jāyati  paccuppanne  bhikkhave  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme
ārabbha    cetasā    anuvitakketi    anuvicāreti   tassa   paccuppanne
chandarāgaṭṭhāniye   dhamme  ārabbha  cetasā  anuvitakkayato  anuvicārayato
chando  jāyati  chandajāto  tehi  dhammehi  saṃyutto  hoti etāhaṃ bhikkhave
saññojanaṃ  vadāmi  yo  cetaso  sārāgo  evaṃ  kho bhikkhave paccuppanne
chandarāgaṭṭhāniye  dhamme  ārabbha  chando  jāyati  .  imāni kho bhikkhave
tīṇi nidānāni kammānaṃ samudayāya.
     {552.4}  Tīṇīmāni  bhikkhave  nidānāni  kammānaṃ  samudayāya katamāni
tīṇi  atīte  bhikkhave  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme  ārabbha  chando na jāyati
anāgate  bhikkhave  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme  ārabbha  chando  na  jāyati
paccuppanne bhikkhave chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati.
     {552.5}   Kathañca   bhikkhave   atīte   chandarāgaṭṭhāniye  dhamme
ārabbha   chando   na   jāyati   atītānaṃ   bhikkhave   chandarāgaṭṭhāniyānaṃ
dhammānaṃ        āyatiṃ        vipākaṃ        pajānāti        āyatiṃ
Vipākaṃ   viditvā   tadabhinivajjeti   1-   tadabhinivajjetvā   2-  cetasā
abhivirājetvā  3-  paññāya  ativijjha  passati  evaṃ  kho  bhikkhave atīte
chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati.
     {552.6}   Kathañca   bhikkhave  anāgate  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme
ārabbha   chando   na   jāyati   anāgatānaṃ  bhikkhave  chandarāgaṭṭhāniyānaṃ
dhammānaṃ  āyatiṃ  vipākaṃ  pajānāti  āyatiṃ  vipākaṃ  viditvā  tadabhinivajjeti
tadabhinivajjetvā   cetasā   abhivirājetvā   paññāya   ativijjha   passati
evaṃ  kho  bhikkhave  anāgate  chandarāgaṭṭhāniye  dhamme  ārabbha  chando
na jāyati.
     {552.7}    Kathañca    bhikkhave   paccuppanne   chandarāgaṭṭhāniye
dhamme    ārabbha    chando    na    jāyati    paccuppannānaṃ   bhikkhave
chandarāgaṭṭhāniyānaṃ    dhammānaṃ    āyatiṃ    vipākaṃ    pajānāti   āyatiṃ
vipākaṃ      viditvā     tadabhinivajjeti     tadabhinivajjetvā     cetasā
abhivirājetvā    paññāya    ativijjha    passati   evaṃ   kho   bhikkhave
paccuppanne   chandarāgaṭṭhāniye   dhamme  ārabbha  chando  na  jāyati .
Imāni kho bhikkhave nidānāni kammānaṃ samudayāyāti.
                   Sambodhivaggo paṭhamo.
                        Tassuddānaṃ
        pubbe manusse assādo     samaṇo roṇapañcamaṃ
        atittā dve ca kūṭāni         nidānā apare duveti.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. tadabhinivatteti. Yu. tadabhinivaddheti .  2 Ma. tadabhinivattetvā.
@Yu. tadabhinivaddhetvā. 3 Ma. abhinivijjhitvā.
                    Āpāyikavaggo dutiyo
     [553]  114  Tayome  bhikkhave  āpāyikā  nerayikā idamappahāya
katame  tayo  yo  ca abrahmacārī abrahmacāripaṭiñño yo ca suddhabrahmacāriṃ
suddhaṃ   brahmacariyaṃ   carantaṃ  amūlakena  brahmacariyena  anuddhaṃseti  yocāyaṃ
evaṃvādī  evaṃdiṭṭhi   natthi  kāmesu  dosoti  so  1- kāmesu pātabyataṃ
āpajjati ime kho bhikkhave tayo āpāyikā nerayikā idamappahāyāti.
     [554]  115  Tiṇṇaṃ  bhikkhave  pātubhāvo  dullabho lokasmiṃ katamesaṃ
tiṇṇaṃ    tathāgatassa    bhikkhave   arahato   sammāsambuddhassa   pātubhāvo
dullabho   lokasmiṃ   tathāgatappaveditassa   dhammavinayassa  desetā  puggalo
dullabho    lokasmiṃ    kataññū    katavedī   puggalo   dullabho   lokasmiṃ
imesaṃ kho bhikkhave tiṇṇaṃ pātubhāvo dullabho lokasminti.
     [555]  116  Tayome  bhikkhave puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ
katame   tayo   suppameyyo   duppameyyo   appameyyo  .  katamo  ca
bhikkhave  puggalo  suppameyyo  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  uddhato
hoti   unnaḷo   capalo   mukharo   vikiṇṇavāco   muṭṭhassati  asampajāno
asamāhito   vibbhantacitto   pākatindriyo  ayaṃ  vuccati  bhikkhave  puggalo
suppameyyo  .  katamo  ca  bhikkhave  puggalo  duppameyyo  idha  bhikkhave
ekacco  puggalo   anuddhato hoti anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco
upaṭṭhitassati     sampajāno    samāhito    ekaggacitto    saṃvutindriyo
@Footnote: 1 Ma. tāya.
Ayaṃ  vuccati  bhikkhave  puggalo  duppameyyo  .  katamo ca bhikkhave puggalo
appameyyo   idha   bhikkhave   bhikkhu  arahaṃ  hoti  khīṇāsavo  ayaṃ  vuccati
bhikkhave   puggalo   appameyyo  .  ime  kho  bhikkhave  tayo  puggalā
santo saṃvijjamānā lokasminti.
     [556]  117  Tayome  bhikkhave puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ
katame   tayo   idha   bhikkhave   ekacco  puggalo  sabbaso  rūpasaññānaṃ
samatikkamā    paṭighasaññānaṃ    atthaṅgamā    nānattasaññānaṃ   amanasikārā
ananto  ākāsoti  ākāsānañcāyatanaṃ  upasampajja viharati so tadassādeti
taṃ   nikāmeti   tena   ca   vittiṃ   āpajjati   tattha  ṭhito  tadadhimutto
tabbahulavihārī  aparihīno  kālaṃ  kurumāno  ākāsānañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ
sahabyataṃ   upapajjati   ākāsānañcāyatanūpagānaṃ   bhikkhave   devānaṃ  vīsati
kappasahassāni    āyuppamāṇaṃ    tattha    puthujjano   yāvatāyukaṃ   ṭhatvā
yāvatakaṃ   tesaṃ   devānaṃ   āyuppamāṇaṃ   taṃ  sabbaṃ  khepetvā  nirayampi
gacchati   tiracchānayonimpi   gacchati   pittivisayampi   gacchati   bhagavato  pana
sāvako   tattha  yāvatāyukaṃ  ṭhatvā  yāvatakaṃ  tesaṃ  devānaṃ  āyuppamāṇaṃ
taṃ   sabbaṃ  khepetvā  tasmiṃyeva  bhave  parinibbāyati  ayaṃ   kho  bhikkhave
viseso  ayaṃ  adhippāyaso  idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā
puthujjanena yadidaṃ gatiyā upapattiyā sati.
     {556.1}   Puna   ca  paraṃ  bhikkhave  idhekacco  puggalo  sabbaso
ākāsānañcāyatanaṃ        samatikkamma        anantaṃ        viññāṇanti
viññāṇañcāyatanaṃ      upasampajja      viharati      so     tadassādeti
Taṃ   nikāmeti   tena    ca   vittiṃ   āpajjati  tattha  ṭhito  tadadhimutto
tabbahulavihārī   aparihīno  kālaṃ  kurumāno  viññāṇañcāyatanūpagānaṃ  devānaṃ
sahabyataṃ   upapajjati   viññāṇañcāyatanūpagānaṃ   bhikkhave  devānaṃ  cattāḷīsa
kappasahassāni    āyuppamāṇaṃ    tattha    puthujjano   yāvatāyukaṃ   ṭhatvā
yāvatakaṃ   tesaṃ   devānaṃ   āyuppamāṇaṃ   taṃ  sabbaṃ  khepetvā  nirayampi
gacchati   tiracchānayonimpi   gacchati   pittivisayampi   gacchati   bhagavato  pana
sāvako   tattha  yāvatāyukaṃ  ṭhatvā  yāvatakaṃ  tesaṃ  devānaṃ  āyuppamāṇaṃ
taṃ   sabbaṃ   khepetvā  tasmiṃyeva  bhave  parinibbāyati  ayaṃ  kho  bhikkhave
viseso  ayaṃ  adhippāyaso  idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā
puthujjanena yadidaṃ gatiyā upapattiyā sati.
     {556.2}   Puna   ca  paraṃ  bhikkhave  idhekacco  puggalo  sabbaso
viññāṇañcāyatanaṃ     samatikkamma     natthi     kiñcīti    ākiñcaññāyatanaṃ
upasampajja  viharati  so  tadassādeti  taṃ  nikāmeti tena ca vittiṃ āpajjati
tattha   ṭhito   tadadhimutto   tabbahulavihārī   aparihīno   kālaṃ   kurumāno
ākiñcaññāyatanūpagānaṃ        devānaṃ        sahabyataṃ        upapajjati
ākiñcaññāyatanūpagānaṃ     bhikkhave     devānaṃ    saṭṭhī    kappasahassāni
āyuppamāṇaṃ    tattha   puthujjano   yāvatāyukaṃ   ṭhatvā   yāvatakaṃ   tesaṃ
devānaṃ    āyuppamāṇaṃ    taṃ    sabbaṃ    khepetvā   nirayampi   gacchati
tiracchānayonimpi     gacchati    pittivisayampi    gacchati    bhagavato    pana
sāvako   tattha  yāvatāyukaṃ  ṭhatvā  yāvatakaṃ  tesaṃ  devānaṃ  āyuppamāṇaṃ
taṃ   sabbaṃ   khepetvā  tasmiṃyeva  bhave  parinibbāyati  ayaṃ  kho  bhikkhave
Viseso   ayaṃ   adhippāyaso   idaṃ   nānākaraṇaṃ   sutavato  ariyasāvakassa
assutavatā   puthujjanena   yadidaṃ   gatiyā  upapattiyā  sati  .  ime  kho
bhikkhave tayo puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti.
     [557]   118   Tisso  imā  bhikkhave  vipattiyo  katamā  tisso
sīlavipatti   cittavipatti   diṭṭhivipatti   .   katamā  ca  bhikkhave  sīlavipatti
idha   bhikkhave  ekacco  pāṇātipātī  hoti  adinnādāyī  hoti  kāmesu
micchācārī    hoti   musāvādī   hoti   pisuṇavāco   hoti   pharusavāco
hoti    samphappalāpī    hoti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   sīlavipatti  .
Katamā   ca   bhikkhave   cittavipatti   idha   bhikkhave  ekacco  abhijjhālu
hoti   byāpannacitto   hoti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   cittavipatti .
Katamā   ca   bhikkhave  diṭṭhivipatti  idha  bhikkhave  ekacco  micchādiṭṭhiko
hoti    viparītadassano    natthi    dinnaṃ    natthi    yiṭṭhaṃ   natthi   hutaṃ
natthi   sukaṭadukkaṭānaṃ   kammānaṃ   phalavipāko   natthi   ayaṃ  loko  natthi
paro   loko   natthi   mātā   natthi  pitā  natthi  sattā  opapātikā
natthi   loke   samaṇabrāhmaṇā   sammaggatā  sammāpaṭipannā  ye  imañca
lokaṃ   parañca   lokaṃ   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   pavedentīti   ayaṃ
vuccati bhikkhave diṭṭhivipatti.
     {557.1}   Sīlavipattihetu   vā  bhikkhave  sattā  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjanti  cittavipattihetu
vā   bhikkhave   sattā   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ  duggatiṃ
vinipātaṃ     nirayaṃ     upapajjanti     diṭṭhivipattihetu    vā    bhikkhave
Sattā   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ
upapajjanti   .  imā  kho  bhikkhave  tisso  vipattiyo  .  tisso  imā
bhikkhave  sampadā  katamā  tisso  sīlasampadā  cittasampadā  diṭṭhisampadā.
Katamā     ca    bhikkhave    sīlasampadā    idha    bhikkhave    ekacco
pāṇātipātā   paṭivirato   hoti  adinnādānā  paṭivirato  hoti  kāmesu
micchācārā   paṭivirato   hoti   musāvādā   paṭivirato   hoti  pisuṇāya
vācāya  paṭivirato  hoti  pharusāya  vācāya  paṭivirato  hoti samphappalāpā
paṭivirato    hoti    ayaṃ   vuccati   bhikkhave   sīlasampadā   .   katamā
ca   bhikkhave   cittasampadā   idha   bhikkhave  ekacco  anabhijjhālu  hoti
abyāpannacitto   hoti   ayaṃ   vuccati  bhikkhave  cittasampadā  .  katamā
ca   bhikkhave   diṭṭhisampadā  idha  bhikkhave  ekacco  sammādiṭṭhiko  hoti
aviparītadassano    atthi    dinnaṃ    atthi    yiṭṭhaṃ   atthi   hutaṃ   atthi
sukaṭadukkaṭānaṃ   kammānaṃ   phalavipāko   atthi   ayaṃ   loko  atthi  paro
loko    atthi    mātā   atthi   pitā   atthi   sattā   opapātikā
atthi   loke   samaṇabrāhmaṇā   sammaggatā  sammāpaṭipannā  ye  imañca
lokaṃ   parañca   lokaṃ   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   pavedentīti   ayaṃ
vuccati bhikkhave diṭṭhisampadā.
     {557.2}   Sīlasampadāhetu  vā  bhikkhave  sattā  kāyassa  bhedā
parammaraṇā    sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjanti   cittasampadāhetu   vā
bhikkhave  sattā  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ  saggaṃ lokaṃ upapajjanti
diṭṭhisampadāhetu  vā  bhikkhave  sattā  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ
Saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Imā kho bhikkhave tisso sampadāti.
     [558]   119   Tisso  imā  bhikkhave  vipattiyo  katamā  tisso
sīlavipatti   cittavipatti   diṭṭhivipatti   .   katamā  ca  bhikkhave  sīlavipatti
idha   bhikkhave   ekacco  pāṇātipātī  hoti  .pe.  samphappalāpī  hoti
ayaṃ   vuccati   bhikkhave   sīlavipatti   .  katamā  ca  bhikkhave  cittavipatti
idha   bhikkhave   ekacco   abhijjhālu   hoti  byāpannacitto  hoti  ayaṃ
vuccati   bhikkhave   cittavipatti   .  katamā  ca  bhikkhave  diṭṭhivipatti  idha
bhikkhave   ekacco   micchādiṭṭhiko   hoti   viparītadassano   natthi  dinnaṃ
natthi   yiṭṭhaṃ   .pe.   ye   imañca  lokaṃ  parañca  lokaṃ  sayaṃ  abhiññā
sacchikatvā pavedentīti ayaṃ vuccati bhikkhave diṭṭhivipatti.
     {558.1}   Sīlavipattihetu   vā  bhikkhave  sattā  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjanti  cittavipattihetu
vā  ...  diṭṭhivipattihetu  vā  bhikkhave  sattā kāyassa bhedā parammaraṇā
apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjanti   .  seyyathāpi  bhikkhave
apaṇṇako   maṇi   uddhaṃkhitto   yena   yeneva   patiṭṭhāti  supatiṭṭhitaṃyeva
patiṭṭhāti   evameva   kho  bhikkhave  sīlavipattihetu  vā  sattā  kāyassa
bhedā    parammaraṇā    apāyaṃ    duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjanti
cittavipattihetu    vā   ...   diṭṭhivipattihetu   vā   sattā   kāyassa
bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjanti .
Imā kho bhikkhave tisso vipattiyo 1-.
     {558.2}     Tisso     imā    bhikkhave    sampadā    katamā
tisso       sīlasampadā       cittasampadā       diṭṭhisampadā     .
@Footnote: 1 Ma. vipattiyoti.
Katamā   ca   bhikkhave  sīlasampadā  idha  bhikkhave  ekacco  pāṇātipātā
paṭivirato   hoti   .pe.   samphappalāpā   paṭivirato  hoti  ayaṃ  vuccati
bhikkhave    sīlasampadā   .   katamā   ca   bhikkhave   cittasampadā   idha
bhikkhave    ekacco    anabhijjhālu    hoti    abyāpannacitto    hoti
ayaṃ   vuccati  bhikkhave  cittasampadā  .  katamā  ca  bhikkhave  diṭṭhisampadā
idha   bhikkhave   ekacco   sammādiṭṭhiko   hoti   aviparītadassano  atthi
dinnaṃ   atthi   yiṭṭhaṃ   .pe.   ye   imañca   lokaṃ  parañca  lokaṃ  sayaṃ
abhiññā sacchikatvā pavedentīti ayaṃ vuccati bhikkhave diṭṭhisampadā.
     {558.3}   Sīlasampadāhetu  vā  bhikkhave  sattā  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ  lokaṃ  upapajjanti  cittasampadāhetu  vā  ...
Diṭṭhisampadāhetu  vā  bhikkhave  sattā  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ
saggaṃ  lokaṃ  upapajjanti  .  seyyathāpi  bhikkhave  apaṇṇako maṇi uddhaṃkhitto
yena  yeneva  patiṭṭhāti  supatiṭṭhitaṃyeva  patiṭṭhāti  evameva  kho bhikkhave
sīlasampadāhetu   vā   sattā   kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ  saggaṃ
lokaṃ  upapajjanti  cittasampadāhetu  vā  ...  diṭṭhisampadāhetu vā sattā
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjanti  .  imā
kho bhikkhave tisso sampadāti.
     [559]   120   Tisso  imā  bhikkhave  vipattiyo  katamā  tisso
kammantavipatti  ājīvavipatti  diṭṭhivipatti  .  katamā ca bhikkhave kammantavipatti
idha    bhikkhave   ekacco   pāṇātipātī   hoti   .pe.   samphappalāpī
Hoti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   kammantavipatti   .  katamā  ca  bhikkhave
ājīvavipatti  idha  bhikkhave  ekacco  micchāājīvo  hoti  micchāājīvena
jīvitaṃ   kappeti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   ājīvavipatti   .  katamā  ca
bhikkhave   diṭṭhivipatti   idha   bhikkhave   ekacco   micchādiṭṭhiko   hoti
viparītadassano   natthi   dinnaṃ   natthi   yiṭṭhaṃ   .pe.  ye  imañca  lokaṃ
parañca   lokaṃ   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   pavedentīti   ayaṃ  vuccati
bhikkhave diṭṭhivipatti. Imā kho bhikkhave tisso vipattiyo.
     {559.1}   Tisso   imā   bhikkhave   sampadā   katamā   tisso
kammantasampadā   ājīvasampadā   diṭṭhisampadā   .   katamā   ca  bhikkhave
kammantasampadā    idha    bhikkhave   ekacco   pāṇātipātā   paṭivirato
hoti   .pe.   samphappalāpā   paṭivirato   hoti   ayaṃ  vuccati  bhikkhave
kammantasampadā   .   katamā   ca   bhikkhave  ājīvasampadā  idha  bhikkhave
ekacco   sammāājīvo   hoti   sammāājīvena   jīvitaṃ   kappeti  ayaṃ
vuccati   bhikkhave   ājīvasampadā   .   katamā  ca  bhikkhave  diṭṭhisampadā
idha   bhikkhave   ekacco   sammādiṭṭhiko   hoti   aviparītadassano  atthi
dinnaṃ  atthi  yiṭṭhaṃ  .pe.  ye  imañca  lokaṃ  parañca  lokaṃ  sayaṃ abhiññā
sacchikatvā   pavedentīti   ayaṃ   vuccati  bhikkhave  diṭṭhisampadā  .  imā
kho bhikkhave tisso sampadāti.
     [560]   121   Tīṇīmāni   bhikkhave   soceyyāni   katamāni  tīṇi
kāyasoceyyaṃ  vacīsoceyyaṃ  manosoceyyaṃ . Katamañca bhikkhave kāyasoceyyaṃ
idha   bhikkhave   ekacco   pāṇātipātā  paṭivirato  hoti  adinnādānā
Paṭivirato   hoti   kāmesu   micchācārā   paṭivirato  hoti  idaṃ  vuccati
bhikkhave   kāyasoceyyaṃ  .  katamañca  bhikkhave  vacīsoceyyaṃ  idha  bhikkhave
ekacco   musāvādā   paṭivirato   hoti   pisuṇāya   vācāya  paṭivirato
hoti   pharusāya   vācāya   paṭivirato   hoti   samphappalāpā   paṭivirato
hoti  idaṃ  vuccati  bhikkhave  vacīsoceyyaṃ . Katamañca bhikkhave manosoceyyaṃ
idha     bhikkhave    ekacco    anabhijjhālu    hoti    abyāpannacitto
hoti   sammādiṭṭhiko   hoti   idaṃ   vuccati   bhikkhave  manosoceyyaṃ .
Imāni kho bhikkhave tīṇi soceyyānīti.
     [561]   122   Tīṇīmāni   bhikkhave   soceyyāni   katamāni  tīṇi
kāyasoceyyaṃ  vacīsoceyyaṃ  manosoceyyaṃ . Katamañca bhikkhave kāyasoceyyaṃ
idha   bhikkhave   bhikkhu   pāṇātipātā   paṭivirato   hoti   adinnādānā
paṭivirato   hoti   abrahmacariyā   paṭivirato  hoti  idaṃ  vuccati  bhikkhave
kāyasoceyyaṃ.
     {561.1}   Katamañca   bhikkhave   vacīsoceyyaṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu
musāvādā   paṭivirato  hoti  pisuṇāya  vācāya  paṭivirato  hoti  pharusāya
vācāya   paṭivirato   hoti   samphappalāpā  paṭivirato  hoti  idaṃ  vuccati
bhikkhave vacīsoceyyaṃ.
     {561.2}   Katamañca   bhikkhave  manosoceyyaṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu
santaṃ   vā   ajjhattaṃ   kāmacchandaṃ   atthi   me  ajjhattaṃ  kāmacchandoti
pajānāti   asantaṃ   vā   ajjhattaṃ   kāmacchandaṃ   natthi   me   ajjhattaṃ
kāmacchandoti   pajānāti  yathā  ca  anuppannassa  kāmacchandassa  uppādo
hoti   tañca   pajānāti   yathā   ca   uppannassa  kāmacchandassa  pahānaṃ
Hoti   tañca   pajānāti   yathā   ca   pahīnassa   kāmacchandassa   āyatiṃ
anuppādo   hoti   tañca   pajānāti   santaṃ   vā   ajjhattaṃ  byāpādaṃ
atthi   me   ajjhattaṃ   byāpādoti   pajānāti   asantaṃ   vā  ajjhattaṃ
byāpādaṃ   natthi   me   ajjhattaṃ   byāpādoti   pajānāti   yathā   ca
anuppannassa   byāpādassa   uppādo   hoti   tañca   pajānāti   yathā
ca   uppannassa   byāpādassa   pahānaṃ   hoti   tañca   pajānāti  yathā
ca   pahīnassa   byāpādassa   āyatiṃ   anuppādo  hoti  tañca  pajānāti
santaṃ    vā    ajjhattaṃ   thīnamiddhaṃ   atthi   me   ajjhattaṃ   thīnamiddhanti
pajānāti    asantaṃ    vā   ajjhattaṃ   thīnamiddhaṃ   natthi   me   ajjhattaṃ
thīnamiddhanti   pajānāti   yathā   ca   anuppannassa   thīnamiddhassa  uppādo
hoti   tañca   pajānāti   yathā   ca   uppannassa   thīnamiddhassa   pahānaṃ
hoti  tañca  pajānāti  yathā  ca  pahīnassa  thīnamiddhassa  āyatiṃ  anuppādo
hoti   tañca   pajānāti   santaṃ   vā   ajjhattaṃ   uddhaccakukkuccaṃ  atthi
me    ajjhattaṃ   uddhaccakukkuccanti   pajānāti   asantaṃ   vā   ajjhattaṃ
uddhaccakukkuccaṃ natthi me ajjhattaṃ uddhaccakukkuccanti pajānāti
     {561.3}   yathā   ca   anuppannassa  uddhaccakukkuccassa  uppādo
hoti   tañca   pajānāti  yathā  ca  uppannassa  uddhaccakukkuccassa  pahānaṃ
hoti   tañca   pajānāti   yathā   ca  pahīnassa  uddhaccakukkuccassa  āyatiṃ
anuppādo  hoti  tañca  pajānāti  santaṃ  vā  ajjhattaṃ  vicikicchaṃ atthi me
ajjhattaṃ  vicikicchāti  pajānāti  asantaṃ  vā  ajjhattaṃ  vicikicchaṃ  natthi  me
Ajjhattaṃ   vicikicchāti   pajānāti   yathā   ca   anuppannāya   vicikicchāya
uppādo   hoti   tañca   pajānāti   yathā   ca  uppannāya  vicikicchāya
pahānaṃ   hoti   tañca   pajānāti  yathā  ca  pahīnāya  vicikiccāya  āyatiṃ
anuppādo  hoti  tañca  pajānāti  idaṃ  vuccati  bhikkhave  manosoceyyaṃ.
Imāni kho bhikkhave tīṇi soceyyānīti.
         Kāyasuciṃ vācāsuciṃ 1-      cetosucimanāsavaṃ
         suciṃ soceyyasampannaṃ       āhu ninhātapāpakanti.
     [562]   123   Tīṇīmāni   bhikkhave   moneyyāni   katamāni  tīṇi
kāyamoneyyaṃ  vacīmoneyyaṃ  manomoneyyaṃ . Katamañca bhikkhave kāyamoneyyaṃ
idha   bhikkhave   bhikkhu   pāṇātipātā   paṭivirato   hoti   adinnādānā
paṭivirato  hoti  abrahmacariyā   2-  paṭivirato  hoti  idaṃ vuccati bhikkhave
kāyamoneyyaṃ   .   katamañca   bhikkhave  vacīmoneyyaṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu
musāvādā   paṭivirato  hoti  pisuṇāya  vācāya  paṭivirato  hoti  pharusāya
vācāya   paṭivirato   hoti   samphappalāpā  paṭivirato  hoti  idaṃ  vuccati
bhikkhave   vacīmoneyyaṃ  .  katamañca  bhikkhave  manomoneyyaṃ  idha  bhikkhave
bhikkhu  āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  diṭṭheva dhamme
sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja   viharati   idaṃ  vuccati  bhikkhave
manomoneyyaṃ. Imāni kho bhikkhave tīṇi moneyyānīti.
         Kāyamuniṃ vācāmuniṃ 3-        cetomunimanāsavaṃ
         muniṃ moneyyasampannaṃ       āhu sabbappahāyinanti.
                   Āpāyikavaggo dutiyo.
@Footnote: 1 Ma. vacīsuciṃ. 2 Yu. kāmesu micchācārā. 3 Ma. vacīmuniṃ.
                        Tassuddānaṃ
         āpāyiko dullabho ca        appameyyaṃ aneñjakaṃ
         ayaṃ apaṇṇakammanto        dve ca soceyyamoneyyāti.
                       ---------
                    Kusināravaggo tatiyo
     [563]   124  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kusinārāyaṃ  viharati  baliharaṇe
vanasaṇḍe  .  tatra  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  bhikkhavoti. Bhadanteti
te   bhikkhū   bhagavato   paccassosuṃ  .  bhagavā  etadavoca  idha  bhikkhave
bhikkhu   aññataraṃ   gāmaṃ   vā   nigamaṃ   vā   upanissāya  viharati  tamenaṃ
gahapati   vā   gahapatiputto   vā   upasaṅkamitvā   svātanāya   bhattena
nimanteti  ākaṅkhamāno  bhikkhave  bhikkhu  adhivāseti  so  tassā  rattiyā
accayena    pubbaṇhasamyaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya   yena   tassa
gahapatissa     vā     gahapatiputtassa    vā    nivesanaṃ    tenupasaṅkamati
upasaṅkamitvā   paññatte   āsane   nisīdati   tamenaṃ   so  gahapati  vā
gahapatiputto   vā   paṇītena  khādanīyena  bhojanīyena  sahatthā  santappeti
sampavāreti  tassa  evaṃ  hoti  sādhu vata māyaṃ 1- gahapati vā gahapatiputto
vā   paṇītena  khādanīyena  bhojanīyena  sahatthā  santappeti  sampavāretīti
evampissa    hoti    aho   vata   māyaṃ   gahapati   vā   gahapatiputto
vā   āyatiṃpi   evarūpena   paṇītena   khādanīyena   bhojanīyena  sahatthā
@Footnote: 1 Ma. mayāyaṃ. ito paraṃ īdisameva.
Santappeyya   sampavāreyyāti   so  taṃ  piṇḍapātaṃ  gadhito  1-  mucchito
ajjhopanno     2-     anādīnavadassāvī    anissaraṇapañño    paribhuñjati
so    tattha    kāmavitakkampi   vitakketi   byāpādavitakkampi   vitakketi
vihiṃsāvitakkampi vitakketi
     {563.1}  evarūpassāhaṃ  bhikkhave   bhikkhuno  dinnaṃ  na mahapphalaṃ 3-
vadāmi  taṃ  kissa  hetu  pamatto  hi  bhikkhave bhikkhu viharati idha pana bhikkhave
bhikkhu  aññataraṃ  gāmaṃ  vā  nigamaṃ  vā  upanissāya  viharati  tamenaṃ  gahapati
vā   gahapatiputto   vā   upasaṅkamitvā   svātanāya  bhattena  nimanteti
ākaṅkhamāno  bhikkhave  bhikkhu  adhivāseti  so  tassā  rattiyā  accayena
pubbaṇhasamayaṃ    nivāsetvā   pattacīvaramādāya   yena   tassa   gahapatissa
vā    gahapatiputtassa    vā    nivesanaṃ    tenupasaṅkamati   upasaṅkamitvā
paññatte   āsane   nisīdati  tamenaṃ  so  gahapati  vā  gahapatiputto  vā
paṇītena    khādanīyena   bhojanīyena   sahatthā   santappeti   sampavāreti
tassa   na  evaṃ  hoti  sādhu  vata  māyaṃ  gahapati  vā  gahapatiputto  vā
paṇītena   khādanīyena   bhojanīyena   sahatthā   santappeti   sampavāretīti
evampissa   na   hoti  aho  vata  māyaṃ  gahapati  vā  gahapatiputto  vā
āyatiṃpi    evarūpena    paṇītena    khādanīyena    bhojanīyena   sahatthā
santappeyya   sampavāreyyāti   so   taṃ   piṇḍapātaṃ  agadhito  amucchito
anajjhopanno     ādīnavadassāvī     nissaraṇapañño     paribhuñjati    so
tattha    nekkhammavitakkampi    vitakketi   abyāpādavitakkampi    vitakketi
avihiṃsāvitakkampi    vitakketi   evarūpassāhaṃ   bhikkhave   bhikkhuno   dinnaṃ
@Footnote: 1 Ma. gathito .  2 Po. ajjhāpanno .  3 Ma. Yu. mahapphalanuti.
@ito paraṃ īdisameva.
Mahapphalaṃ vadāmi taṃ kissa hetu appamatto hi bhikkhave bhikkhu viharatīti.
     [564]  125  Yassaṃ  bhikkhave  disāyaṃ  bhikkhū bhaṇḍanajātā kalahajātā
vivādāpannā      aññamaññaṃ      mukhasattīhi      vitudantā     viharanti
manasikātuṃpi  me  esā  bhikkhave  disā  na  phāsu  hoti pageva gantuṃ niṭṭhaṃ
ettha   gacchāmi   addhā  te  āyasmanto  tayo  dhamme  pajahiṃsu  tayo
dhamme   bahulīmakaṃsu   1-   katame   tayo  dhamme  pajahiṃsu  nekkhammavitakkaṃ
abyāpādavitakkaṃ   avihiṃsāvitakkaṃ   ime   tayo   dhamme   pajahiṃsu  katame
tayo    dhamme    bahulīmakaṃsu   kāmavitakkaṃ   byāpādavitakkaṃ   vihiṃsāvitakkaṃ
ime  tayo  dhamme  bahulīmakaṃsu  yassaṃ  bhikkhave  disāyaṃ  bhikkhū  bhaṇḍanajātā
kalahajātā      vivādāpannā     aññamaññaṃ     mukhasattīhi     vitudantā
viharanti  manasikātuṃpi  me  esā  bhikkhave  disā  na  phāsu  hoti  pageva
gantuṃ   niṭṭhaṃ   ettha   gacchāmi   addhā  te  āyasmanto  ime  tayo
dhamme pajahiṃsu ime tayo dhamme bahulīmakaṃsu.
     {564.1}  Yassaṃ  [2]-  bhikkhave disāyaṃ bhikkhū samaggā sammodamānā
avivadamānā     khīrodakībhūtā     aññamaññaṃ     piyacakkhūhi    sampassantā
viharanti  gantuṃpi  me  esā  bhikkhave  disā  phāsu  hoti pageva manasikātuṃ
niṭṭhaṃ   ettha   gacchāmi  addhā  te  āyasmanto  [3]-  tayo  dhamme
pajahiṃsu   [4]-   tayo   dhamme  bahulīmakaṃsu  katame  tayo  dhamme  pajahiṃsu
kāmavitakkaṃ    byāpādavitakkaṃ    vihiṃsāvitakkaṃ    ime    tayo    dhamme
pajahiṃsu     katame     tayo     dhamme     bahulīmakaṃsu    nekkhammavitakkaṃ
abyāpādavitakkaṃ    avihiṃsāvitakkaṃ    ime    tayo    dhamme   bahulīmakaṃsu
@Footnote: 1 Ma. bahulamakaṃsu. ito paraṃ īhisameva .  2 Ma. pana. 3-4 Yu. ime.
Yassaṃ   bhikkhave   disāyaṃ   bhikkhū   samaggā   sammodamānā   avivadamānā
khīrodakībhūtā   aññamaññaṃ   piyacakkhūhi   sampassantā   viharanti  gantuṃpi  me
esā   bhikkhave   disā   phāsu   hoti  pageva  manasikātuṃ  niṭṭhaṃ  ettha
gacchāmi   addhā   te   āyasmanto  ime  tayo  dhamme  pajahiṃsu  ime
tayo dhamme bahulīmakaṃsūti.
     [565]  126 Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati gotamake cetiye.
Tatra  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhū
bhagavato    paccassosuṃ    bhagavā    etadavoca    abhiññāyāhaṃ   bhikkhave
dhammaṃ   desemi   no   anabhiññāya   sanidānāhaṃ  bhikkhave  dhammaṃ  desemi
no    anidānaṃ    sappāṭihāriyāhaṃ    bhikkhave    dhammaṃ   desemi   no
appāṭihāriyaṃ   tassa   mayhaṃ   bhikkhave   abhiññāya  dhammaṃ  desayato  no
anabhiññāya   sanidānaṃ   dhammaṃ   desayato   no   anidānaṃ   sappāṭihāriyaṃ
dhammaṃ    desayato   no   appāṭihāriyaṃ   karaṇīyo   ovādo   karaṇīyā
anusāsanī   alañca   pana   vo   bhikkhave   tuṭṭhiyā   alaṃ   attamanatāya
alaṃ    somanassāya    sammāsambuddho    bhagavā   svākkhāto   bhagavatā
dhammo   supaṭipanno   saṅghoti   .  idamavoca  bhagavā  .  attamanā  te
bhikkhū   bhagavato  bhāsitaṃ  abhinanduṃ  .  1-  imasmiñca  pana  veyyākaraṇasmiṃ
bhaññamāne sahassī lokadhātu akampitthāti.
     [566]  127  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kosalesu cārikaṃ caramāno yena
kapilavatthu   tadavasari   .   assosi  kho  mahānāmo  sakko  bhagavā  kira
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhinandunti.
Kapilavatthuṃ   anuppattoti   .   athakho   mahānāmo  sakko  yena  bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā  ekamantaṃ  aṭṭhāsi
ekamantaṃ  ṭhitaṃ  kho  mahānāmaṃ  sakkaṃ  bhagavā  etadavoca  gaccha  mahānāma
kapilavatthusmiṃ    tathārūpaṃ     āvasathaṃ   jāna   yatthajja   mayaṃ   ekarattiṃ
vihareyyāmāti  .  evaṃ bhanteti kho mahānāmo sakko bhagavato paṭissuṇitvā
kapilavatthuṃ   pavisitvā  kevalakappaṃ  kapilavatthuṃ  āhiṇḍanto  1-  na  addasa
kapilavatthusmiṃ tathārūpaṃ āvasathaṃ yattha 2- bhagavā ekarattiṃ vihareyya.
     {566.1}   Athakho  mahānāmo  sakko  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ  etadavoca  natthi  bhante  kapilavatthusmiṃ  tathārūpo
āvasatho  yatthajja  bhagavā  ekarattiṃ  vihareyya ayaṃ bhante bharaṇḍu kālāmo
bhagavato    purāṇasabrahmacārī    tassajja    bhagavā   assame   ekarattiṃ
viharatūti  .  gaccha  mahānāma  santharaṃ  paññāpehīti  .  evaṃ  bhanteti kho
mahānāmo   sakko   bhagavato   paṭissuṇitvā  yena  bharaṇḍussa  kālāmassa
assamo    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā   santharaṃ   paññāpetvā   udakaṃ
ṭhapetvā   pādānaṃ   dhovanāya  yena  bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ   etadavoca   santhato   bhante   santharo   3-   udakaṃ   ṭhapitaṃ
pādānaṃ dhovanāya yassadāni bhante bhagavā kālaṃ maññatīti.
     {566.2}   Athakho   bhagavā  yena  bharaṇḍussa  kālāmassa  assamo
tenupasaṅkami      upasaṅkamitvā      paññatte      āsane      nisīdi
nisajja   kho   bhagavā   pāde   pakkhālesi   .   athakho   mahānāmassa
sakkassa    etadahosi    akālo    kho   ajja   bhagavantaṃ   payirupāsituṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. anvāhiṇḍanto .  2 Ma. yatthajja. ito paraṃ īdisameva.
@3 Po. Ma. santhāro.
Kilanto    bhagavā    svedānāhaṃ   bhagavantaṃ   payirupāsissāmīti   bhagavantaṃ
abhivādetvā   padakkhiṇaṃ   katvā  pakkāmi  .  athakho  mahānāmo  sakko
tassā   rattiyā   accayena   yena   bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  mahānāmaṃ
sakkaṃ   bhagavā   etadavoca   tayo   khome  mahānāma  satthāro  santo
saṃvijjamānā   lokasmiṃ   katame   tayo  idha  mahānāma  ekacco  satthā
kāmānaṃ    pariññaṃ   paññāpeti   na   rūpānaṃ   pariññaṃ   paññāpeti   na
vedanānaṃ   pariññaṃ   paññāpeti   idha   pana  mahānāma  ekacco  satthā
kāmānañceva    pariññaṃ    paññāpeti    rūpānañca   pariññaṃ   paññāpeti
na   vedanānaṃ  pariññaṃ  paññāpeti  idha  pana  mahānāma  ekacco  satthā
kāmānañceva    pariññaṃ    paññāpeti    rūpānañca   pariññaṃ   paññāpeti
vedanānañca   pariññaṃ   paññāpeti  ime  kho  mahānāma  tayo  satthāro
santo   saṃvijjamānā   lokasmiṃ   imesaṃ   mahānāma   tiṇṇaṃ   satthārānaṃ
ekā niṭṭhā udāhu puthū niṭṭhāti.
     {566.3}   Evaṃ   vutte   bharaṇḍu   kālāmo   mahānāmaṃ  sakkaṃ
etadavoca   ekāti   mahānāma   vadehīti   .   evaṃ   vutte  bhagavā
mahānāmaṃ   sakkaṃ   etadavoca  nānāti   mahānāma  vadehīti  .  dutiyampi
kho   bharaṇḍu   kālāmo  mahānāmaṃ  sakkaṃ  etadavoca  ekāti  mahānāma
vadehīti   .  dutiyampi  kho  bhagavā  mahānāmaṃ  sakkaṃ  etadavoca  nānāti
mahānāma   vadehīti  .  tatiyampi  kho  bharaṇḍu  kālāmo  mahānāmaṃ  sakkaṃ
etadavoca  ekāti  mahānāma  vadehīti  .  tatiyampi  kho bhagavā mahānāmaṃ
Sakkaṃ   etadavoca   nānāti   mahānāma   vadehīti  .  athakho  bharaṇḍussa
kālāmassa    etadahosi   mahesakkhassa   vatamhi   mahānāmassa   sakkassa
sammukhā  samaṇena  gotamena  yāvatatiyakaṃ  apasādito yannūnāhaṃ kapilavatthumhā
pakkameyyanti     .     athakho    bharaṇḍu    kālāmo    kapilavatthumhā
pakkāmi [1]- tathāpakkantova ahosi na puna pacchāgacchīti.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 20 page 75-359. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=20&item=267&items=333              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=20&item=267&items=333&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=20&item=267&items=333              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=20&item=267&items=333              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=267              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=635              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=635              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :