ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 30 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 22 : Sutta. Khu. Cūḷaniddeso

page67.

Mettagūmāṇavakapañhāniddeso [146] Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ (iccāyasmā mettagū) maññāmi taṃ vedaguṃ 1- bhāvitattaṃ kuto nu dukkhā samupāgatāme 2- yekeci lokasmiṃ anekarūpā. [147] Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me tanti pucchāti 3- tisso pucchā adiṭṭhajotanā pucchā diṭṭhasaṃsandanā pucchā vimaticchedanā pucchā. Katamā adiṭṭhajotanā pucchā . pakatiyā lakkhaṇaṃ añātaṃ 4- hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhāvitaṃ avibhūtaṃ tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhāvanatthāya vibhūtatthāya pañhaṃ pucchati ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā. {147.1} Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā . pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhāvitaṃ vibhūtaṃ aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā. Katamā vimaticchedanā pucchā . pakatiyā saṃsayaṃ pakkhanno hoti vimatiṃ pakkhanno dveḷhakajāto evaṃ nukho na nukho kinnukho kathaṃ nukhoti so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati ayaṃ vimaticchedanā pucchā . Imā tisso pucchā. @Footnote: 1 Ma. vedagū. evamuparipi. 2 Ma. samudāgatā ime. evamuparipi. 3 Ma. pucchāmīti. @4 Ma. aññātaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Aparāpi tisso pucchā manussapucchā amanussapucchā nimamitapucchā. {147.2} Katamā manussapucchā. Manussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti bhikkhū pucchanti bhikkhuniyo pucchanti upāsakā pucchanti upāsikāyo pucchanti rājāno pucchanti khattiyā pucchanti brāhmaṇā pucchanti vessā pucchanti suddā pucchanti gahaṭṭhā pucchanti pabbajitā pucchanti ayaṃ manussapucchā. {147.3} Katamā amanussapucchā . amanussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti nāgā pucchanti supaṇṇā pucchanti yakkhā pucchanti asurā pucchanti gandhabbā pucchanti mahārājāno pucchanti indā pucchanti brahmāno pucchanti devatāyo 1- pucchanti ayaṃ amanussapucchā. {147.4} Katamā nimmitapucchā . yaṃ 2- bhagavā rūpaṃ abhinimmināti manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriyaṃ . so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati bhagavā visajjeti . ayaṃ nimmitapucchā . Imā tisso pucchā. {147.5} Aparāpi tisso pucchā attatthapucchā paratthapucchā ubhayatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā diṭṭhadhammikatthapucchā samparāyikatthapucchā @Footnote: 1 Ma. devā. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Paramatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā anavajjatthapucchā nikkilesatthapucchā vodānatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā atītapucchā anāgatapucchā paccuppannapucchā. Aparāpi tisso pucchā ajjhattapucchā bahiddhāpucchā ajjhattabahiddhāpucchā. {147.6} Aparāpi tisso pucchā kusalapucchā akusalapucchā abyākatapucchā. Aparāpi tisso pucchā khandhapucchā dhātupucchā āyatanapucchā. Aparāpi tisso pucchā satipaṭṭhānapucchā sammappadhānapucchā iddhipādapucchā. Aparāpi tisso pucchā indriyapucchā balapucchā bojjhaṅgapucchā. Aparāpi tisso pucchā maggapucchā phalapucchā nibbānapucchā. {147.7} Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ kathassu 1- meti pucchāmi taṃ . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. Sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti . brūhi me tanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi utānīkarohi pakāsehīti pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ . iccāyasmā mettagūti iccāti padasandhi .pe. Iccāyasmā mettagū. [148] Maññāmi taṃ vedaguṃ bhāvitattanti vedagūti taṃ maññāmi @Footnote: 1 Ma. kathayassu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Bhāvitattoti taṃ maññāmi evaṃ maññāmi evaṃ jānāmi evaṃ ājānāmi evaṃ vijānāmi evaṃ paṭivijānāmi evaṃ paṭivijjhāmi vedagū bhāvitattoti. {148.1} Kathañca bhagavā vedagū . Vedo 1- vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi . bhagavā tehi vedehi jātijarāmaraṇassa antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. Vedanānaṃ vā antagatoti vedagū. {148.2} Vedehi vā antagatoti vedagū. Sattannaṃ vā dhammānaṃ viditattā vedagū . sakkāyadiṭṭhi viditā hoti vicikicchā viditā hoti sīlabbataparāmāso vidito hoti rāgo doso moho māno vidito hoti. Viditassa 2- honti pāpakā akusalā dhammā saṅkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃjātijarāmaraṇīyā. Vedāni viceyya kevalāni (sabhiyāti bhagavā) samaṇānaṃ yāni patthi 3- brāhmaṇānaṃ sabbavedanāsu vītarāgo sabbaṃ vedamaticca vedagū so 4-. [5]- @Footnote: 1 Ma. vedā vuccanti. 2 Ma. viditāssa. 3 Ma. yānīdhatthi. 4 Ma. soti. @5 Ma. evaṃ bhagavā vedagū.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

{148.3} Kathaṃ bhagavā bhāvitatto . Bhagavā bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapañño bhāvitasatipaṭṭhāno bhāvitasammappadhāno bhāvitaiddhipādo bhāvitindriyo bhāvitabalo bhāvitabojjhaṅgo bhāvitamaggo pahīnakileso paṭividdhākuppo sacchikatanirodho . dukkhaṃ tassa pariññātaṃ samudayo pahīno maggo bhāvito nirodho sacchikato abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ pariññeyyaṃ pariññātaṃ pahātabbaṃ pahīnaṃ bhāvetabbaṃ bhāvitaṃ sacchikātabbaṃ sacchikataṃ . aparitto mahanto gambhīro appameyyo duppariyogāḷho bahuratano sāgarūpamo chaḷaṅgupekkhāya samannāgato hoti . cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajāno sotena saddaṃ sutvā ghānena gandhaṃ ghāyitvā jivhāya rasaṃ sāyitvā kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajāno. {148.4} Cakkhunā rūpaṃ disvā manāpaṃ [1]- nābhigijjhati nābhipihayati 2- na rāgaṃ janeti . tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ . cakkhunā kho panetaṃ 3- rūpaṃ disvā amanāpaṃ na maṅku hoti appatiṭṭhīnacitto ādinamanaso 4- abyāpannacetaso . tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ . sotena saddaṃ sutvā ghānena gandhaṃ ghāyitvā jivhāya rasaṃ sāyitvā kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā manasā dhammaṃ viññāya @Footnote: 1 Ma. rūpaṃ. 2 Ma. nābhihaṃsati. evamuparipi. 3 Ma. paneva. 4 Ma. appatiṭṭhitacitto @alīnamanaso. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Manāpaṃ nābhigijjhati nābhipihayati na rāgaṃ janeti . tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ . manasā 1- kho panetaṃ 2- dhammaṃ viññāya amanāpaṃ na maṅku hoti appatiṭṭhīnacitto ādinamanaso abyāpannacetaso . tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ . cakkhunā rūpaṃ disvā manāpāmanāpesu rūpesu ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ . Sotena saddaṃ sutvā ghānena gandhaṃ ghāyitvā jivhāya rasaṃ sāyitvā kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā manasā dhammaṃ viññāya manāpāmanāpesu dhammesu ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. {148.5} Cakkhunā rūpaṃ disvā rajanīye na rajjati dosanīye 3- na dussati mohanīye na muyhati kopanīye na kuppati madanīye na majjati kilesanīye na kilissati . sotena saddaṃ sutvā ghānena gandhaṃ ghāyitvā jivhāya rasaṃ sāyitvā kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā manasā dhammaṃ viññāya rajanīye na rajjati dosanīye 3- na dussati mohanīye na muyhati kopanīye na kuppati madanīye na majjati kilesanīye na kilissati . diṭṭhe diṭṭhamatto sute sutamatto mute mutamatto viññāte viññātamatto diṭṭhe na limpati sute na limpati mute na limpati viññāte na limpati diṭṭhe anupayo 4- anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādikatena cetasā viharati sute @Footnote: 1 Ma. manāyeva. 2 Ma. pana. 3 dussanīye. 4 Ma. anūpayo. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Mute viññāte anupayo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādikatena cetasā viharati . saṃvijjati bhagavato cakkhu passati bhagavā cakkhunā rūpaṃ chandarāgo bhagavato natthi suvimuttacitto bhagavā . saṃvijjati bhagavato sotaṃ suṇāti bhagavā sotena saddaṃ chandarāgo bhagavato natthi suvimuttacitto bhagavā . Saṃvijjati bhagavato ghānaṃ ghāyati bhagavā ghānena gandhaṃ chandarāgo bhagavato natthi suvimuttacitto bhagavā . saṃvijjati bhagavato jivhā sāyati bhagavā jivhāya rasaṃ chandarāgo bhagavato natthi suvimuttacitto bhagavā . saṃvijjati bhagavato kāyo phusati bhagavā kāyena phoṭṭhabbaṃ chandarāgo bhagavato natthi suvimuttacitto bhagavā. {148.6} Saṃvijjati bhagavato mano vijānāti bhagavā manasā dhammaṃ chandarāgo bhagavato natthi suvimuttacitto bhagavā . Cakkhu rūpārāmaṃ rūparataṃ rūpasammuditaṃ bhagavatā 1- dantaṃ guttaṃ rakkhitaṃ saṃvutaṃ tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti . sotaṃ saddārāmaṃ saddarataṃ ghānaṃ gandhārāmaṃ gandharataṃ jivhā rasārāmā rasaratā rasasammuditā [2]- bhagavatā dantā guttā rakkhitā saṃvutā tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti . kāyo phoṭṭhabbārāmo mano dhammārāmo dhammarato dhammasammudito [3]- Bhagavatā danto gutto rakkhito saṃvuto tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Dantaṃ nayanti samitiṃ dantaṃ rājābhirūhati @Footnote: 1 Ma. bhagavato. evamuparipi. 2 Ma. sā. 3 Ma. so.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Danto seṭṭho manussesu yotivākyaṃ titikkhati. Varamassatarā dantā ājāniyāva 1- sindhavā kuñjarāva 1- mahānāgā attadanto tato varaṃ. Na hi etehi yānehi gaccheyya agataṃ disaṃ yathāttanā sudantena danto dantena gacchati. Vidhāsu na vikampanti vippamuttā punabbhavā dantabhūmiṃ anuppattā te loke vijitāvino. Yassindriyāni bhāvitāni ajjhattañca bahiddhā ca sabbaloke nibbijjhimaṃ parañca lokaṃ kālaṃ kaṅkhati bhāvito sudantoti 2-. Evaṃ bhagavā bhāvitattoti maññāmi taṃ vedaguṃ bhāvitattaṃ. [149] Kutonu dukkhā samupāgatāmeti kutonūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā evaṃ nukho na nukho kiṃ nukho kathaṃ nukhoti kutonu . dukkhāti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ [3]- nerayikaṃ dukkhaṃ tiracchānayonikaṃ dukkhaṃ pittivisayikaṃ dukkhaṃ mānusikaṃ dukkhaṃ gabbhokkantimūlakaṃ dukkhaṃ gabbheṭhitimūlakaṃ dukkhaṃ gabbhāvuṭṭhānamūlakaṃ dukkhaṃ jātassūpanibandhakaṃ dukkhaṃ jātassa parādheyyakaṃ dukkhaṃ attūpakkamaṃ dukkhaṃ parūpakkamaṃ dukkhaṃ dukkhadukkhaṃ saṃsāradukkhaṃ @Footnote: 1 Ma. ca. 2 Ma. sa dantoti. 3 Ma. byasanaṃ dukkhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Vipariṇāmadukkhaṃ cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍaho 1- jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sulā 2- visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitaṃ pittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo {149.1} ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassadukkhaṃ mātumaraṇaṃ dukkhaṃ pitumaraṇaṃ dukkhaṃ bhātumaraṇaṃ dukkhaṃ bhaginimaraṇaṃ dukkhaṃ puttamaraṇaṃ dukkhaṃ dhītumaraṇaṃ dukkhaṃ ñātibyasanaṃ dukkhaṃ bhogabyasanaṃ dukkhaṃ sīlabyasanaṃ dukkhaṃ diṭṭhibyasanaṃ dukkhaṃ . yesaṃ dhammānaṃ ādito samudāgamanaṃ paññāyati atthaṅgamato nirodho paññāyati . kammasannissito vipāko vipākasannissitaṃ kammaṃ nāmasannissitaṃ rūpaṃ rūpasannissitaṃ nāmaṃ jātiyā anugataṃ jarāya anusaṭaṃ byādhinā abhibhūtaṃ maraṇena abbhāhataṃ dukkhe patiṭṭhitaṃ atāṇaṃ aleṇaṃ asaraṇaṃ asaraṇībhūtaṃ ime vuccanti dukkhā . ime dukkhā kuto samupāgatā kuto jātā kuto sañjātā kuto nibbattā kuto abhinibbattā kuto pātubhūtā kinnidānā kiṃsamudayā kiṃpabhavāti imesaṃ dukkhānaṃ mūlaṃ pucchati hetuṃ pucchati @Footnote: 1 Ma. ḍāho. 2 Ma. sūlā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Nidānaṃ pucchati sambhavaṃ pucchati pabhavaṃ pucchati samuṭṭhānaṃ pucchati āhāraṃ pucchati ārammaṇaṃ pucchati paccayaṃ pucchati samudayaṃ pucchati [1]- yācati ajjhesati pasādetīti kutonu dukkhā samupāgatāme. [150] Yekeci lokasmiṃ anekarūpāti yekecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādāyavacanametaṃ 2- yekecīti . Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke . anekarūpāti anekavidhā nānappakārā dukkhāti yekeci lokasmiṃ anekarūpā. Tenāha so brāhmaṇo pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ (iccāyasmā mettagū) maññāmi taṃ vedaguṃ bhāvitattaṃ kutonu dukkhā samupāgatāme yekeci lokasmiṃ anekarūpāti [151] Dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasi (mettagūti bhagavā) tante pavakkhāmi yathā pajānaṃ upadhinidānā pabhavanti dukkhā yekeci lokasmiṃ anekarūpā. [152] Dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasīti dukkhassāti jātidukkhassa jarādukkhassa byādhidukkhassa maraṇadukkhassa sokaparidevadukkha- domanassupāyāsadukkhassāti 3- . dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasīti maṃ 4- dukkhassa mūlaṃ pucchasi hetuṃ pucchasi nidānaṃ pucchasi sambhavaṃ @Footnote: 1 Ma. papucchati. 2 Ma. pariyādiyanavacanametaṃ. evamuparipi. 3 Ma. itisaddo @natthi. 4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Pucchasi pabhavaṃ pucchasi samuṭṭhānaṃ pucchasi āhāraṃ pucchasi ārammaṇaṃ pucchasi paccayaṃ pucchasi samudayaṃ pucchasi yācasi ajjhesasi pasādesīti dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasi . mettagūti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. Sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti mettagūti bhagavā. [153] Tante pavakkhāmi yathā pajānanti tante 1- pavakkhāmīti taṃ te dukkhassa mūlaṃ pavakkhāmi hetuṃ pavakkhāmi nidānaṃ pavakkhāmi sambhavaṃ pavakkhāmi pabhavaṃ pavakkhāmi samuṭṭhānaṃ pavakkhāmi āhāraṃ pavakkhāmi ārammaṇaṃ pavakkhāmi paccayaṃ pavakkhāmi samudayaṃ pavakkhāmi ācikkhissāmi desissāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsessāmīti tante pavakkhāmi . Yathā pajānanti yathā pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto na itihitihaṃ 2- na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammaṃ [3]- Kathayissāmīti [4]- yathā pajānaṃ. [154] Upadhinidānā pabhavanti dukkhāti upadhīti dasa upadhī taṇhūpadhi diṭṭhūpadhi kilesūpadhi kammūpadhi duccaritūpadhi āhārūpadhi paṭighūpadhi catasso upādinnadhātuyo upadhī cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī cha viññāṇakāyā upadhī sabbaṃpi dukkhaṃ dukkhaṭṭhena 5- upadhi @Footnote: 1 Ma. tanti. 2 Ma. ītihītihaṃ. evamuparipi. 3 Ma. taṃ. 4 Ma. taṃ te pavakkhāmi. @5 Ma. dukkhamanaṭṭhena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Ime vuccanti dasa upadhī . dukkhāti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ .pe. Byādhinā abhibhūtaṃ maraṇena abbhāhataṃ dukkhe patiṭṭhitaṃ atāṇaṃ aleṇaṃ asaraṇaṃ asaraṇībhūtaṃ ime vuccanti dukkhā . ime dukkhā upadhinidānā upadhihetukā upadhipaccayā upadhikāraṇā honti sambhavanti pabhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti pātubhavantīti upadhinidānā pabhavanti dukkhā. [155] Yekeci lokasmiṃ anekarūpāti yekecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādāyavacanametaṃ yekecīti . Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke . anekarūpāti anekavidhā nānappakārā dukkhāti yekeci lokasmiṃ anekarūpā. Tenāha bhagavā dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasi (mettagūti bhagavā) tante pavakkhāmi yathā pajānaṃ upadhinidānā pabhavanti dukkhā yekeci lokasmiṃ anekarūpāti. [156] Yo ve avidvā upadhiṃ karoti punappunaṃ dukkhamupeti mando tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā dukkhassa jātippabhavānupassī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

[157] Yo ve avidvā upadhiṃ karotīti yoti yo yādiso yathāyutto yathāvihito yathāpakāro yaṃṭhānappatto yaṃdhammasamannāgato khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā devo vā manusso vā . avidvāti avidvā avijjāgato añāṇī avibhāvī duppañño . upadhiṃ karotīti taṇhūpadhiṃ karoti diṭṭhūpadhiṃ karoti kilesūpadhiṃ karoti kammūpadhiṃ karoti duccaritūpadhiṃ karoti āhārūpadhiṃ karoti paṭighūpadhiṃ karoti catasso upādinnadhātuyo upadhī karoti cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī karoti cha viññāṇakāye upadhī karoti janeti sañjaneti nibbattetīti avidvā upadhiṃ karoti. [158] Punappunaṃ dukkhamupeti mandoti punappunaṃ dukkhamupetīti punappunaṃ jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparideva- dukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ eti upeti 1- upagacchati gaṇhāti parāmasati abhinivisatīti punappunaṃ dukkhamupeti . mandoti mando mūḷho avidvā avijjāgato añāṇī avibhāvī duppaññoti punappunaṃ dukkhamupeti mando. [159] Tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirāti tasmāti tasmā 2- taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā etaṃ ādīnavaṃ sampassamāno upadhīsūti tasmā . pajānanti pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto sabbe saṅkhārā aniccāti pajānanto @Footnote: 1 Ma. samupeti. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto sabbe saṅkhārā dukkhāti sabbe dhammā anattāti .pe. yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto . upadhiṃ na kayirāti taṇhūpadhiṃ na kareyya diṭṭhūpadhiṃ na kareyya kilesūpadhiṃ na kareyya kammūpadhiṃ 1- na kareyya duccaritūpadhiṃ na kareyya āhārūpadhiṃ na kareyya paṭighūpadhiṃ na kareyya catasso upādinnadhātuyo upadhī na kareyya cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī na kareyya [2]- na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyyāti tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā. [160] Dukkhassāti jātidukkhassa jarādukkhassa byādhidukkhassa maraṇadukkhassa sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhassa pabhavānupassī 3- mūlānupassī hetānupassī nidānānupassī sambhavānupassī pabhavānupassī samuṭṭhānānupassī āhārānupassī ārammaṇānupassī paccayānupassī samudayānupassī . anupassanā vuccati paññā yā paññā pajānanā .pe. amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi . imāya anupassanāya paññāya upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato so vuccati anupassīti dukkhassa jātippabhavānupassī. Tenāha bhagavā yo ve avidvā upadhiṃ karoti punappunaṃ dukkhamupeti mando @Footnote: 1 Ma. ime dve pāṭhā natthi. 2 Ma. cha viññāṇakāye upadhī na kareyya. @3 Ma. pabhavānupassīti: dukkhassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā dukkhassa jātippabhavānupassīti. [161] Yantaṃ apucchimha akittayī no aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ jātijjaraṃ 1- sokapariddavañca tamme munī sādhu viyākarohi tathā hi te vidito esa dhammo. [162] Yantaṃ apucchimha akittayī noti yaṃ taṃ apucchimha ayācimha ajjhesimha pasādimha . akittayī noti no 2- akitti 3- taṃ ācikkhi taṃ desesi taṃ paññapi taṃ paṭṭhapi taṃ vivari taṃ vibhaji taṃ uttānīmakāsi taṃ pakāsi tanti yantaṃ apucchimha akittayī no. [163] [4]- Aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ jātijjaraṃ sokapariddavañcāti kathaṃnūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā evaṃ nukho na nu kho kiṃ nu kho kathaṃnu khoti kathaṃnu . dhīrāti dhīrā paṇḍitā paññavanto buddhimanto ñāṇino vibhāvino medhāvino . oghanti kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ . jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti nibbatti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho . jarāti @Footnote: 1 Ma. jātiṃ jaraṃ. 2 Ma. nosaddo natthi. 3 Ma. akittitaṃ pakittitaṃ desitaṃ. @evamuparipi. 4 Ma. aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhīti aññaṃ taṃ pucchāma aññaṃ taṃ @yācāma aññaṃ taṃ ajjhesāma aññaṃ taṃ pasādema uttari taṃ pucchāma. tadiṅgha brūhīti @iṅgha brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi @uttānīkarohi pakāsehīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jiraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko . Sokoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena vā byasanena samannāgatassa aññataraññatarena vā dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ antosoko antoparisoko antoḍāho antopariḍāho cetaso parijjhāyanā domanassaṃ sokasallaṃ. {163.1} Paridevoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena vā byasanena samannāgatassa aññataraññatarena vā dukkhadhammena phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādevitattaṃ paridevitattaṃ lāpo palāpo 1- vippalāpo lālappo lālappāyanā lālappāyitattaṃ 2-. Kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ jātijjaraṃ sokapariddavañcāti kathaṃ dhīrā oghañca jātijjarañca sokañca pariddavañca taranti uttaranti pataranti samatikkamanti vītivattantīti kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ jātijjaraṃ sokapariddavañca. [164] Tamme munī sādhu viyākarohīti tanti yaṃ pucchāmi yaṃ yācāmi yaṃ ajjhesāmi yaṃ pasādemi . munīti monaṃ vuccati @Footnote: 1 Ma. vācā palāpo. 2 Ma. lālappitattaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Ñāṇaṃ yā paññā pajānanā .pe. amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi . bhagavā tena ñāṇena samannāgato muni monappatto . tīṇi moneyyāni kāyamoneyyaṃ vacīmoneyyaṃ manomoneyyaṃ. {164.1} Katamaṃ kāyamoneyyaṃ . tividhānaṃ kāyaduccaritānaṃ pahānaṃ kāyamoneyyaṃ tividhaṃ kāyasucaritaṃ kāyamoneyyaṃ kāyārammaṇaṃ 1- ñāṇaṃ kāyamoneyyaṃ kāyapariññā kāyamoneyyaṃ pariññāsahagato maggo kāyamoneyyaṃ kāye chandarāgassa pahānaṃ kāyamoneyyaṃ kāyasaṅkhāranirodho catutthajjhānasamāpatti kāyamoneyyaṃ idaṃ kāyamoneyyaṃ. {164.2} Katamaṃ vacīmoneyyaṃ . catubbidhānaṃ vacīduccaritānaṃ pahānaṃ vacīmoneyyaṃ catubbidhaṃ vacīsucaritaṃ vacīmoneyyaṃ vācārammaṇaṃ ñāṇaṃ 2- vacīmoneyyaṃ vācāpariññā vacīmoneyyaṃ pariññāsahagato maggo vacīmoneyyaṃ vācāya chandarāgassa pahānaṃ vacīmoneyyaṃ vacīsaṅkhāranirodho dutiyajjhānasamāpatti vacīmoneyyaṃ idaṃ vacīmoneyyaṃ. {164.3} Katamaṃ manomoneyyaṃ . tividhānaṃ manoduccaritānaṃ pahānaṃ manomoneyyaṃ tividhaṃ manosucaritaṃ manomoneyyaṃ cittārammaṇaṃ 3- ñāṇaṃ manomoneyyaṃ cittapariññā manomoneyyaṃ pariññāsahagato maggo manomoneyyaṃ citte chandarāgassa pahānaṃ manomoneyyaṃ cittasaṅkhāranirodho saññāvedayitanirodhasamāpatti manomoneyyaṃ idaṃ @Footnote: 1 Ma. kāyārammaṇe. 2 Ma. vācārammaṇe. 3 Ma. cittārammaṇe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Manomoneyyaṃ. Kāyamuniṃ vācāmuniṃ 1- manomunimanāsavaṃ muniṃ moneyyasampannaṃ āhu sabbappahāyinaṃ kāyamuniṃ vācāmuniṃ 1- manomunimanāsavaṃ muniṃ moneyyasampannaṃ āhu ninhātapāpakanti. Imehi moneyyehi dhammehi samannāgatā cha munayo 2- āgāramunayo anāgāramunayo sekkhamunayo asekkhamunayo paccekamunayo munimunayo . Katame āgāramunayo . ye te āgārikā diṭṭhapadā viññātasāsanā ime āgāramunayo . katame anāgāramunayo . ye te pabbajitā diṭṭhapadā viññātasāsanā ime anāgāramunayo . Satta sekkhā sekkhamunayo . arahanto asekkhamunayo . Paccekasambuddhā paccekamunayo . tathāgatā arahanto sammāsambuddhā munimunayo. Na monena muni 3- hoti mūḷharūpo aviddasu yo ca tulaṃva paggayha varamādāya paṇḍito pāpāni parivajjeti sa muni 3- tena so muni yo munāti ubho loke muni tena pavuccati. Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ ajjhattañca bahiddhā ca sabbaloke devamanussehi pūjito 4- @Footnote: 1 Ma. vacīmuniṃ. 2 Ma. munino. evamuparipi. 3 Ma. munī. 4 Ma. pūjanīyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Yo 1- so 2- saṅgajālamaticca so munīti. {164.4} Sādhu viyākarohīti sādhu ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti tamme munī sādhu viyākarohi. [165] Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te vidito ñāto tulito tīrito vibhāvito vibhūto esa dhammoti tathā hi te vidito esa dhammo. Tenāha so brāhmaṇo yantaṃ apucchimha akittayī no aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ jātijjaraṃ sokapariddavañca tamme munī sādhu viyākarohi tathā hi te vidito esa dhammoti. [166] Kittayissāmi te dhammaṃ (mettagūti bhagavā) diṭṭhe dhamme anītihaṃ yaṃ viditvā sato caraṃ tare loke visattikaṃ. [167] Kittayissāmi te dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro @Footnote: 1-2 Ma. ime dve pāṭhā natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ kittayissāmi [1]- desissāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmīti kittayissāmi te dhammaṃ . mettagūti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. [168] Diṭṭhe dhamme anītihanti diṭṭhe dhammeti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhāvite dhamme vibhūte dhamme sabbe saṅkhārā aniccāti .pe. yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhāvite dhamme vibhūte dhammeti evampi diṭṭhe dhamme kathayissāmi . athavā dukkhe diṭṭhe dukkhaṃ kathayissāmi samudaye diṭṭhe samudayaṃ kathayissāmi magge diṭṭhe maggaṃ kathayissāmi nirodhe diṭṭhe nirodhaṃ kathayissāmīti evampi diṭṭhe dhamme kathayissāmi . athavā diṭṭhe dhamme sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opanayikaṃ 2- paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti evampi diṭṭhe dhamme kathayissāmīti diṭṭhe dhamme . anītihanti na itihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammaṃ kathayissāmīti diṭṭhe dhamme anītihaṃ. [169] Yaṃ viditvā sato caranti yaṃ viditaṃ katvā tulayitvā @Footnote: 1 Ma. ācikkhissāmi. 2 Ma. opaneyyayikaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā sabbe saṅkhārā aniccāti .pe. Yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā . satoti catūhi kāraṇehi sato kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato .pe. So vuccati sato . caranti caranto vicaranto iriyanto vattento pālento yapento yāpentoti yaṃ viditvā sato caraṃ. [170] Tare loke visattikanti visattikā vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo .pe. abhijjhā lobho akusalamūlaṃ . visattikāti kenatthena visattikā . visatāti visattikā . visālāti visattikā . visaṭāti visattikā 1- . visakkatīti visattikā . visaṃharatīti visattikā . Visaṃvādikāti visattikā . visamūlāti visattikā . visaphalāti visattikā . visaparibhogāti visattikā . visālā vā pana sā taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kule gaṇe āvāse lābhe yase pasaṃse 2- sukhe cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajja- parikkhāre kāmadhātuyā rūpadhātuyā arūpadhātuyā kāmabhave rūpabhave arūpabhave saññābhave asaññābhave nevasaññānāsaññābhave ekavokārabhave catuvokārabhave pañcavokārabhave atīte anāgate paccuppanne diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visaṭā vitthatāti visattikā . loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke . tare loke @Footnote: 1 Ma. visamāti visattikā. 2 Ma. pasaṃsāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Visattikanti yā sā loke visattikā 1- loke taṃ visattikaṃ sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti tare loke visattikaṃ. Tenāha bhagavā kittayissāmi te dhammaṃ (mettagūti bhagavā) diṭṭhe dhamme anītihaṃ yaṃ viditvā sato caraṃ tare loke visattikanti. [171] Tañcāhaṃ abhinandāmi mahesī 2- dhammamuttamaṃ yaṃ viditvā sato caraṃ tare loke visattikaṃ. [172] Tañcāhaṃ abhinandāmīti tanti tuyhaṃ vacanaṃ byapathaṃ 3- desanaṃ [4]- anusandhiṃ 5- . abhinandāmīti nandāmi abhinandāmi modāmi anumodāmi icchāmi sādiyāmi yācāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmīti tañcāhaṃ abhinandāmi. [173] Mahesī dhammamuttamanti mahesīti kenatthena mahesī 6-. Bhagavā mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi gavesi 7- pariyesīti mahesī . Mahantaṃ samādhikkhandhaṃ mahantaṃ paññākkhandhaṃ mahantaṃ vimuttikkhandhaṃ mahantaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . Mahato vā tamokāyassa padālanaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . Mahato vippallāsassa pabhedanaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . Mahato taṇhāsallassa abbūhanaṃ 8- esi gavesi pariyesīti mahesī . @Footnote: 1 Ma. loke vesā visattikā. 2 Ma. mahesi. evamuparipi. 3 Ma. byappathaṃ. @4 Ma. anusāsanaṃ. 5 Ma. anusiṭṭhaṃ. 6 Ma. kiṃ mahesi. 7 Ma. esī gavesī. @evamuparipi. 8 Ma. abbahanaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Mahato diṭṭhisaṅghātassa vinibbedhanaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . Mahato mānaddhajassa pātanaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . Mahato abhisaṅkhārassa vūpasamaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . Mahato oghassa nittharaṇaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . mahato bhārassa nikkhipanaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . Mahato saṃsāravaṭṭassa ucchedaṃ 1- esi gavesi pariyesīti mahesī . mahato santāpassa nibbāpanaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . mahato pariḷāhassa paṭippassaddhiṃ 2- esi gavesi pariyesīti mahesī . mahato dhammaddhajassa ussāpanaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī. {173.1} Mahante satipaṭṭhāne mahante sammappadhāne mahante iddhipāde mahantāni indriyāni mahantāni balāni mahante bojjhaṅge mahantaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ mahantaṃ paramatthaṃ amataṃ nibbānaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī . mahesakkhehi vā sattehi esito gavesito pariyesito kahaṃ buddho kahaṃ bhagavā kahaṃ devadevo kahaṃ narāsabhoti mahesī . dhammamuttamanti dhammamuttamaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ . uttamanti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ dhammanti mahesī dhammamuttamaṃ. [174] Yaṃ 3- viditvā sato caranti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā sabbe saṅkhārā aniccāti .pe. @Footnote: 1 Ma. upacchedaṃ. 2 Ma. paṭippassaddhaṃ. 3 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā . satoti catūhi kāraṇehi sato kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato .pe. so vuccati sato . caranti caranto vicaranto iriyanto vattento pālento yapento yāpentoti yaṃ viditvā sato caraṃ. [175] Tare loke visattikanti visattikā vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo .pe. abhijjhā lobho akusalamūlaṃ . visattikāti kenatthena visattikā .pe. visaṭā vitthatāti visattikā . Loketi apāyaloke .pe. āyatanaloke . tare loke visattikanti yā sā loke visattikā 1- loke taṃ 2- visattikaṃ sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti tare loke visattikaṃ. Tenāha so brāhmaṇo tañcāhaṃ abhinandāmi mahesī dhammamuttamaṃ yaṃ viditvā sato caraṃ tare loke visattikanti. [176] Yaṅkiñci sampajānāsi (mettagūti bhagavā) uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe etesu nandiñca nivesanañca panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭhe. [177] Yaṅkiñci sampajānāsīti yaṅkiñci pajānāsi ājānāsi vijānāsi paṭivijānāsi paṭivijjhasīti yaṅkiñci sampajānāsi . @Footnote: 1 Ma. loke vesā visattikā. evamuparipi. 2 Ma. etaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Mettagūti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti mettagūti bhagavā. [178] Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjheti uddhanti vuccati 1- anāgataṃ . adhoti atītaṃ . tiriyañcāpi majjheti paccuppannaṃ . Uddhanti vuccati 1- devaloko . adhoti nirayaloko . tiriyañcāpi majjheti manussaloko . [2]- uddhanti kusalā dhammā. Adhoti akusalā dhammā . tiriyañcāpi majjheti abyākatā dhammā . uddhanti arūpadhātu . adhoti kāmadhātu . tiriyañcāpi majjheti rūpadhātu . Uddhanti sukhā vedanā . adhoti dukkhā vedanā . tiriyañcāpi majjheti adukkhamasukhā vedanā . uddhanti uddhaṃ pādatalā . Adhoti adho kesamatthakā . tiriyañcāpi majjheti vemajjheti uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe. [179] Etesu nandiñca nivesanañca panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭheti etesūti ācikkhitesu desitesu paññapitesu paṭṭhapitesu vivaritesu vibhajitesu uttānīkatesu pakāsitesu . nandi vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo .pe. abhijjhā lobho akusalamūlaṃ . Nivesananti dve nivesanā taṇhānivesanā ca diṭṭhinivesanā ca . Katamā taṇhānivesanā . yāvatā taṇhāsaṅkhātena .pe. ayaṃ taṇhānivesanā . katamā diṭṭhinivesanā . vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Ma. athavā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

.pe. Ayaṃ diṭṭhinivesanā . panujja viññāṇanti puññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ . etesu nandiñca nivesanañca abhisaṅkhārasahagatañca viññāṇaṃ nujja panujja nuda panuda jaha pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṅgamehīti etesu nandiñca nivesanañca panujja viññāṇaṃ . bhave na tiṭṭheti bhavāti dve bhavā kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo. {179.1} Katamo kammabhavo . puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro ayaṃ kammabhavo . katamo paṭisandhiko punabbhavo . Paṭisandhikā rūpā 1- vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo . bhave na tiṭṭheti nandiñca nivesanañca abhisaṅkhārasahagatañca viññāṇaṃ kammabhavañca paṭisandhikañca punabbhavaṃ pajahanto vinodento byantīkaronto anabhāvaṅgamento kammabhave na tiṭṭheyya paṭisandhike punabbhave na tiṭṭheyya na santiṭṭheyyāti panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭhe. Tenāha bhagavā yaṅkiñci sampajānāsi (mettagūti bhagavā) uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe etesu nandiñca nivesanañca panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭheti. [180] Evaṃvihārī sato appamatto @Footnote: 1 Ma. rupaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitāni jātijjaraṃ sokapariddavañca idheva vidvā pajaheyya dukkhaṃ. [181] Evaṃvihārī sato appamattoti evaṃvihārīti nandiñca nivesanañca abhisaṅkhārasahagatañca viññāṇaṃ kammabhavañca paṭisandhikañca punabbhavaṃ pajahanto vinodento byantīkaronto anabhāvaṅgamentoti evaṃvihārī . satoti catūhi kāraṇehi sato kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento .pe. so vuccati sato. Appamattoti sakkaccakārī sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttī anikkhittacchando anikkhittadhuro appamatto kusalesu dhammesu kadāhaṃ 1- aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha paññāya anuggaṇheyyanti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesu kadāhaṃ aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ vimuttikkhandhaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūreyyaṃ paripūraṃ vā vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ tattha paññāya anuggaṇheyyanti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesu kadāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ appahīne vā kilese @Footnote: 1 Ma. kathāhaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Jaheyyaṃ abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyyanti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamādo kusalesu dhammesūti evaṃvihārī sato appamatto. [182] Bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitānīti bhikkhūti kalyāṇaputhujjano 1- vā bhikkhu sekkho vā bhikkhu . caranti caranto vicaranto iriyanto vattento pālento yapento yāpento . mamattāti dve mamattā taṇhāmamattaṃ ca diṭṭhimamattaṃ ca .pe. idaṃ taṇhāmamattaṃ .pe. idaṃ diṭṭhimamattaṃ . taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajjitvā mamatte hitvā pariccajitvā 2- vinodetvā byantīkatvā anabhāvaṅgametvāti bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitāni. [183] Jātijjaraṃ sokapariddavañca idheva vidvā pajaheyya dukkhanti jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti nibbatti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho . jarāti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jiraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko . sokoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena vā @Footnote: 1 Ma. puthujjanakalyāṇako. 2 Ma. jahitvā cajitvā pajahitvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Byasanena samannāgatassa aññataraññatarena vā dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ antosoko antoparisoko antoḍāho antopariḍāho cetaso parijjhāyanā domanassaṃ sokasallaṃ . paridevoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena vā byasanena samannāgatassa aññataraññatarena vā dukkhadhammena phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādevitattaṃ paridevitattaṃ lāpo palāpo vippalāpo lālappo lālappāyanā lālappāyitattaṃ . idhāti imissā diṭṭhiyā .pe. Imasmiṃ manussaloke . vidvāti vidvā 1- vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī . dukkhanti jātidukkhaṃ .pe. Sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ. Jātijjaraṃ sokapariddavañca idheva vidvā pajaheyya dukkhanti vidvā vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī idheva jātijarañca sokaparidevañca pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṅgameyyāti jātijjaraṃ sokapariddavañca idheva vidvā pajaheyya dukkhaṃ. Tenāha bhagavā evaṃvihārī sato appamatto bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitāni jātijjaraṃ sokapariddavañca idheva vidvā pajaheyya dukkhanti. @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

[184] Etābhinandāmi vaco mahesino sukittitaṃ gotama nūpadhīkaṃ addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ tathā hi te vidito esa dhammo. [185] Etābhinandāmi vaco mahesinoti etanti tuyhaṃ vacanaṃ byapathaṃ desanaṃ anusandhiṃ . abhinandāmīti 1- nandāmi abhinandāmi modāmi anumodāmi icchāmi sādiyāmi yācāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmi . mahesinoti 2- bhagavā mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esi gavesi pariyesīti mahesī .pe. kahaṃ narāsabhoti mahesīti etābhinandāmi vaco mahesino. [186] Sukittitaṃ gotama nūpadhīkanti sukittitanti sukittitaṃ suācikkhitaṃ sudesitaṃ supaññapitaṃ supaṭṭhapitaṃ suvivaritaṃ suvibhajitaṃ suuttānīkataṃ supakāsitanti sukittitaṃ . gotama nūpadhīkanti upadhi vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca . upadhipahānaṃ upadhivūpasamaṃ upadhipaṭinissaggaṃ upadhipaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti sukittitaṃ gotama nūpadhīkaṃ. [187] Addhā hi bhagavā pahāsi dukkhanti addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhāvacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyyānavacanaṃ 3- apaṇṇakavacanaṃ avatthānavacanametaṃ addhāti . Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti . @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Ma. kiṃ mahesi bhagavā. evamuparipi. 3 Ma. nirodhavacanaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Pahāsi dukkhanti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ pahāsi pajahi vinodesi byantīkarosi anabhāvaṅgamesīti addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ. [188] Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te vidito ñāto 1- tulito tīrito vibhāvito vibhūto esa dhammoti tathā hi te vidito esa dhammo. Tenāha so brāhmaṇo etābhinandāmi vaco mahesino sukittitaṃ gotama nūpadhīkaṃ addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ tathā hi te vidito esa dhammoti. [189] Te cāpi nūna pajaheyyu 2- dukkhaṃ ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya tantaṃ namassāmi samecca nāgaṃ appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyya. [190] Te cāpi nūna pajaheyyu dukkhanti te cāpīti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca pajaheyyuṃ . dukkhanti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ pajaheyyuṃ vinodeyyuṃ byantīkareyyuṃ anabhāvaṅgameyyunti te cāpi nūna pajaheyyu dukkhaṃ. @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Ma. nanū nappajaheyyu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

[191] Ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyyāti yeti khattiye ca brāhmaṇe ca vesse ca sudde ca gahaṭṭhe ca pabbajite ca deve ca manusse ca . tvanti bhagavantaṃ bhaṇati . munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ .pe. saṅgajālamaticca so muni . aṭṭhitaṃ ovadeyyāti sakkaccaṃ ovadeyya abhiṇhaṃ ovadeyya punappunaṃ ovadeyya anusāseyyāti ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya. [192] Tantaṃ namassāmi samecca nāganti tanti bhagavantaṃ bhaṇati . namassāmīti kāyena vā namassāmi cittena vā namassāmi anvatthapaṭipattiyā vā namassāmi dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassāmi sakkaromi garukaromi 1- mānemi pūjemi. Sameccāti samecca abhisamecca samāgantvā abhisamāgantvā sammukhā taṃ namassāmi . Nāganti nāgo [2]- . bhagavā āguṃ na karotīti nāgo. Na gacchatīti nāgo. Na āgacchatīti nāgo. {192.1} Kathaṃ bhagavā āguṃ na karotīti nāgo. Āgū vuccanti pāpakā akusalā dhammā saṅkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃjātijarāmaraṇīyā. Āguṃ na karoti kiñci loke sabbasaṃyoge visajja bandhanāni sabbattha na sajjatī vimutto nāgo tādi pavuccate tathattāti. @Footnote: 1 Ma. garuṃ karomi. evamīdisesu padesu. 2 Ma. ca bhagavā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Evaṃ bhagavā āguṃ na karotīti nāgo. {192.2} Kathaṃ bhagavā na gacchatīti nāgo. Bhagavā na chandāgatiṃ gacchati na dosāgatiṃ gacchati na mohāgatiṃ gacchati na bhayāgatiṃ gacchati na rāgavasena gacchati na dosavasena gacchati na mohavasena gacchati na diṭṭhivasena gacchati na mānavasena gacchati na uddhaccavasena gacchati na vicikicchāvasena gacchati na anusayavasena gacchati na vaggehi dhammehi yāyati niyyati vuyhati saṃhariyati 1- evaṃ bhagavā na gacchatīti nāgo. {192.3} Kathaṃ bhagavā na āgacchatīti nāgo. Sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati sakadāgāmimaggena anāgāmimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati evaṃ bhagavā na āgacchatīti nāgoti tantaṃ namassāmi samecca nāgaṃ. [193] Appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyyāti appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyya sakkaccaṃ ovadeyya abhiṇhaṃ ovadeyya punappunaṃ ovadeyya anusāseyyāti appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyya. Tenāha so brāhmaṇo te cāpi nūna pajaheyyu dukkhaṃ ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya tantaṃ namassāmi samecca nāgaṃ @Footnote: 1 Ma. saṃharīyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyyāti. [194] Yaṃ brāhmaṇaṃ vedaguṃ abhijaññā akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ addhā hi so oghamimaṃ atāri tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho. [195] Yaṃ brāhmaṇaṃ vedaguṃ abhijaññāti brāhmaṇanti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo . sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti vicikicchā bāhitā hoti sīlabbataparāmāso bāhito hoti rāgo bāhito hoti doso bāhito hoti moho bāhito hoti māno bāhito hoti. Bāhitassa 1- honti pāpakā akusalā dhammā saṅkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇīyā. Bāhetvā sabbapāpakāni (sabhiyāti bhagavā) bhagavā vimalo sādhusamāhito ṭhitatto saṃsāramaticca kevalī so anissito 2- tādi pavuccate brahmā 3-. {195.1} Vedagunti vedo vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ .pe. Sabbavedamaticca 4- vedagū soti . abhijaññāti abhijāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti yaṃ brāhmaṇaṃ vedaguṃ abhijaññā. @Footnote: 1 Ma. bāhitā tassa. 2 Ma. asitto. 3 Ma. sabrahmā. 4 Ma. sabbaṃ vedamaticca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

[196] Akiñcanaṃ kāmabhave asattanti akiñcananti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ . yassete kiñcanā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati akiñcano . kāmāti uddānato dve kāmā vatthukāmā ca kilesakāmā ca .pe. ime vuccanti vatthukāmā .pe. Ime vuccanti kilesakāmā . bhavāti dve bhavā kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo .pe. ayaṃ kammabhavo .pe. ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo. Akiñcanaṃ [1]- kāmabhave asattanti akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ alaggaṃ alaggitaṃ apalibuddhanti [2]- akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ. [197] Addhā hi so oghamimaṃ atārīti addhāti ekaṃsavacanaṃ .pe. avatthānavacanametaṃ 3- addhāti . oghanti kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ . atārīti atāri uttari patari samatikkami vītivattīti addhā hi so oghamimaṃ atāri. [198] Tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkhoti tiṇṇoti kāmoghaṃ tiṇṇo bhavoghaṃ tiṇṇo diṭṭhoghaṃ tiṇṇo avijjoghaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nittiṇṇo 4- atikkanto vītivatto so vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo gataddho gatadiso gatakoṭiko pālitabrahmacariyo uttamadiṭṭhippatto bhāvitamaggo pahīnakileso paṭividdhākuppo @Footnote: 1 Ma. puggalaṃ. 2 Ma. nikkhantaṃ nissaṭaṃ vimuttaṃ visaññutaṃ vimariyādikatena cetasā @viharantanti. 3 Ma. avatthāpanavacanametaṃ. evamuparipi. 4 Ma. nitthiṇṇo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Sacchikatanirodho . dukkhaṃ tassa pariññātaṃ samudayo pahīno maggo bhāvito nirodho sacchikato abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ pariññeyyaṃ pariññātaṃ pahātabbaṃ pahīnaṃ bhāvetabbaṃ bhāvitaṃ sacchikātabbaṃ sacchikataṃ . so ukkhittapaligho saṅkiṇṇaparikkho abbūḷhesiko niraggaḷo ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto pañcaṅgavippahīno chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño kevalī vusitavā uttamapuriso paramapuriso paramappattippatto. {198.1} So neva ācināti na apacināti apacinitvā ṭhito neva pajahati na upādiyati pajahitvā ṭhito neva visineti na ussineti visinetvā ṭhito neva vidhūpeti na sandhūpeti dhūpetvā 1- ṭhito asekkhena sīlakkhandhena samannāgatattā ṭhito asekkhena samādhikkhandhena asekkhena paññākkhandhena asekkhena vimuttikkhandhena asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgatattā ṭhito sabbaṃ paṭipādayitvā 2- ṭhito evaṃ 3- samatikkamitvā ṭhito kilesaggiṃ pariyādayitvā ṭhito aparigamanatāya ṭhito kaṭaṃ 4- samādāya ṭhito vimuttipaṭisevanatāya ṭhito mettāya pārisuddhiyā ṭhito karuṇāya muditāya upekkhāya pārisuddhiyā ṭhito accantapārisuddhiyā ṭhito akammaññatāya ṭhito vimuttattā ṭhito santacittatāya ṭhito khandhapariyante ṭhito dhātupariyante ṭhito āyatanapariyante ṭhito @Footnote: 1 Ma. vidhūpetvā. 2 Ma. saccaṃ sampaṭipādayitvā. 3 Ma. ejaṃ. 4 Ma. kathaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Gatipariyante ṭhito upapattipariyante ṭhito paṭisandhipariyante ṭhito bhavapariyante ṭhito saṃsārapariyante ṭhito vaṭṭapariyante ṭhito antimabhave ṭhito antimasamussaye ṭhito antimadehadharo arahā. Tassāyaṃ pacchimako bhavo carimoyaṃ samussayo jātijarāmaraṇasaṃsāro 1- natthi tassa punabbhavoti. {198.2} Tiṇṇo ca pāranti pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ . so pāragato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto so vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo .pe. jātijarāmaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti tiṇṇo ca pāraṃ. {198.3} Akhiloti rāgo khilo doso khilo moho khilo kodho khilo upanāho khilo .pe. sabbākusalābhisaṅkhārā khilā . yassete khilā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati akhilo . akaṅkhoti dukkhe kaṅkhā dukkhasamudaye kaṅkhā dukkhanirodhe kaṅkhā dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya kaṅkhā pubbante kaṅkhā aparante kaṅkhā pubbantāparante kaṅkhā idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu @Footnote: 1 Ma. jātīmaraṇasaṃsāro. evamīdisesu padesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Dhammesu kaṅkhā yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā pariyogāhanā chambhitattaṃ cittassa manovilekho . Yassetā 1- kaṅkhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati akaṅkhoti tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho. Tenāha bhagavā yaṃ brāhmaṇaṃ vedaguṃ abhijaññā akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ addhā hi so oghamimaṃ atāri tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkhoti. [199] Vidvā ca yo vedagū naro idha bhavābhave saṅgamimaṃ visajja so vītataṇho anigho nirāso attāri so jātijaranti brūmi. [200] Vidvā ca yo vedagū naro idhāti vidvāti vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī . yoti yo yādiso .pe. manusso vā . Vedagūti vedo vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ .pe. sabbavedamaticca vedagū soti 2- . naroti satto naro mānavo poso puggalo jīvo jātu 3- jantu indagū manujo . idhāti imissā diṭṭhiyā .pe. @Footnote: 1 yassete. 2 Ma. itisaddo natthi. 3 Ma. jāgu. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Imasmiṃ manussaloketi vidvā ca yo vedagū naro idha. [201] Bhavābhave saṅgamimaṃ visajjāti bhavābhaveti bhavābhave kammabhave punabbhave kāmabhave kammabhave kāmabhave punabbhave rūpabhave kammabhave rūpabhave punabbhave arūpabhave kammabhave arūpabhave punabbhave punappunaṃ bhave punappunaṃ gatiyā punappunaṃ upapattiyā punappunaṃ paṭisandhiyā punappunaṃ attabhāvābhinibbattiyā . saṅganti satta saṅgā rāgasaṅgo dosasaṅgo mohasaṅgo mānasaṅgo diṭṭhisaṅgo kilesasaṅgo duccaritasaṅgo . visajjāti saṅge vossajjitvā vā visajja . athavā saṅge bandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane mocayitvā 1- vā visajja . yathā ca yānaṃ vā vayhaṃ vā rathaṃ vā sakaṭaṃ vā sandamānikaṃ vā sajjaṃ visajjaṃ karonti vikopenti evameva te saṅge vossajjitvā visajja athavā saṅge bandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane mocayitvā 1- vā visajjāti bhavābhave saṅgamimaṃ visajja. [202] So vītataṇho anigho nirāso attāri so jātijaranti brūmīti taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā . yassesā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati vītataṇho cattataṇho vantataṇho muttataṇho pahīnataṇho @Footnote: 1 Ma. phoṭayitvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Paṭinissaṭṭhataṇho vītarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti so vītataṇho . anighoti rāgo nīgho doso nīgho moho nīgho kodho nīgho upanāho nīgho .pe. Sabbākusalābhisaṅkhārā nīghā . yassete nīghā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati anīgho . nirāsoti āsā vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo .pe. Abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. {202.1} Yassesā āsā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati nirāso . jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti nibbatti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho . jarāti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jiraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko . maraṇanti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālakiriyā khandhānaṃ bhedo kaḷevarassa nikkhepo jīvitindriyassa upacchedo. {202.2} So vītataṇho anigho nirāso attāri so jātijaranti brūmīti yo so vītataṇho ca anīgho ca nirāso ca so [1]- jātijarāmaraṇaṃ [2]- attāri patari samatikkami vītivattīti brūmi @Footnote: 1 Ma. kho. 2 uttari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti so vītataṇho anigho nirāso attāri so jātijaranti brūmi. Tenāha bhagavā vidvā ca yo vedagū naro idha bhavābhave saṅgamimaṃ visajja so vītataṇho anigho nirāso attāri so jātijaranti brūmīti. Saha gāthāpariyosānā .pe. satthā me bhante bhagavā sāvakohamasmīti. Mettagūmāṇavakapañhāniddeso catuttho. -------------


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 30 page 67-107. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=30&item=146&items=57&pagebreak=1              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=30&item=146&items=57&pagebreak=1&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=30&item=146&items=57&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=30&item=146&items=57&pagebreak=1              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=30&i=146              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=46&A=444              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=46&A=444              Contents of The Tipitaka Volume 30 http://84000.org/tipitaka/read/?index_30

read First itemread Previous itemไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :