อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๘๔.

ปิปาสา, อนุทหฏฺเฐน ปริฬาโหติ วุจฺจติ. อกุสเล จาวุโส ธมฺเมติอาทิ กสฺมา อารทฺธํ? ปญฺจสุ ขนฺเธสุ อวีตราคสฺส อาทีนวํ, วีตราคสฺส จ อานิสํสํ ทสฺเสตุํ. ตตฺร อวิฆาโตติ นิทฺทุกฺโข. อนุปายาโสติ นิรุปตาโป. อปริฬาโหติ นิทฺทาโหติ. เอวํ สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ทุติยํ. ๓. หาลิทฺทิกานิสุตฺตวณฺณนา [๓] ตติเย อวนฺตีสูติ อวนฺติทกฺขิณาปถสงฺขาเต อวนฺติรฏฺเฐ. กุรรฆเรติ เอวํนามเก นคเร. ปปาเตติ เอกโต ปปาเต, ตสฺสา กิร ปพฺพตสฺส เอกํ ปสฺสํ ฉินฺทิตฺวา ปาติตํ วิย อโหสิ. "ปวตฺเต"ติปิ ปาโฐ, นานาติตฺถิยานํ ลทฺธิปวตฺตฏฺฐาเนติ อตฺโถ. อิติ เถโร ตสฺมึ รฏฺเฐ ตํ นครํ นิสฺสาย ตสฺมึ ปพฺพเต วิหรติ. หาลิทฺทิกานีติ เอวํนามโก. อฏฺฐกวคฺคิเย มาคณฺฑิยปเญฺหติ อฏฺฐกวคฺคิกมฺหิ มาคณฺฑิยปโญฺห นาม อตฺถิ, ตสฺมึ ปเญฺห รูปธาตูติ รูปกฺขนฺโธ อธิปฺเปโต. รูปธาตุราควินิพนฺธนฺติ รูปธาตุมฺหิ ราเคน วินิพทฺธํ. วิญฺญาณนฺติ กมฺมวิญฺญาณํ. โอกสารีติ เคหสารี อาลยสารี. กสฺมา ปเนตฺถ "วิญฺญาณธาตุ โข คหปตี"ติ น วุตฺตนฺติ? สมฺโมหวิฆาตตฺถํ "โอโก"ติ หิ อตฺถโต ปจฺจโย วุจฺจติ, ปุเร ชาตญฺจ กมฺมวิญฺญาณํ ปจฺฉาชาตสฺส กมฺมวิญฺญาณสฺสปิ วิปากวิญฺญาณสฺสปิ, วิปากวิญฺญาณญฺจ วิปากวิญฺญาณสฺสปิ กมฺมวิญฺญาณสฺสปิ ปจฺจโย โหติ, ตสฺมา "กตรํ นุ โข อิธ วิญฺญาณนฺ"ติ สมฺโมโห ภเวยฺย, ตสฺส วิฆาตตฺถํ ตํ อคฺคเหตฺวา อสงฺกิณฺณาวเสน เทสนา กตา. อปิจ อารมฺมณวเสน จตสฺโส อภิสงฺขารวิญฺญาณฏฺฐิติโย วุตฺตาติ ตา ทสฺเสตุมฺปิ อิธ วิญฺญาณํ คหิตํ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๘๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=284&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=6261&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=6261&modeTY=2&pagebreak=1#p284