อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๑๑๕.

อถสฺส สตฺถา ตสฺมาติหาติ เทสนํ อารภิ. ตตฺถ อิมสฺมึ จ สวิญฺญาณเกติ- อาทิ วุตฺตนยเมว. อจฺเฉชฺชิ ^๑- ตณฺหนฺติ มคฺคญาณสตฺเถน ตณฺหํ ฉินฺทิ. วิวฏฺฏยิ ^๒- สญฺโญชนนฺติ ทสวิธมฺปิ สํโยชนํ สมูลกํ อุพฺพตฺเตตฺวา ฉฑฺเฑสิ. สมฺมามานาภิสมยา อนฺตมกาสิ ทุกฺขสฺสาติ สมฺมาอุปาเยน สมฺมาปฏิปตฺติยา นววิธสฺส มานสฺส ปหานาภิสมยวเสน วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตมกาสิ. อิทญฺจ ปน เมตํ สาริปุตฺต สนฺธาย ภาสิตนฺติ สาริปุตฺต มยา ปารายเน อุทยปเญฺห อิทํ ผลสมาปตฺติเมว สนฺธาย เอตํ ภาสิตํ. อิทานิ ยํ ตํ ภควตา ภาสิตํ, ตํ ทสฺเสตุํ ^๒- ปหานํ กามสญฺญานนฺติอาทิ อารทฺธํ. อุทยปเญฺหว ^๓- เอตํ "ปหานํ กามฉนฺทานนฺ"ติ ^๔- อาคตํ, อิธ ปน องฺคุตฺตรภาณเกหิ "กามสญฺญานนฺ"ติ อาโรปิตํ. ตตฺถ พฺยญฺชนเมว นานํ, อตฺโถ ปน เอโกเยว. กามสญฺญานนฺติ กาเม อารพฺภ อุปฺปนฺนสญฺญานํ, อฏฺฐหิ วา โลภสหคตจิตฺเตหิ สหชาตสญฺญานํ. โทมนสฺสาน จูภยนฺติ เอตาสญฺจ กามสญฺญานํ เจตสิกโทมนสฺสานญฺจาติ อุภินฺนมฺปิ ปหานํ ปฏิปฺปสฺสทฺธิปฺปหานสงฺขาตํ อรหตฺตผลํ อญฺญาวิโมกฺขํ ปพฺรูมีติ อตฺโถ. นิทฺเทเส ปน "กามจฺฉนฺทสฺส จ โทมนสฺสสฺส จ ทฺวินฺนมฺปิ ปหานํ วูปสมํ ปฏินิสฺสคฺคํ ปฏิปฺปสฺสทฺธึ อมตํ นิพฺพานนฺ"ติ ^๕- วุตฺตํ, ตํ อตฺถุทฺธารวเสน วุตฺตํ. ปหานนฺติ หิ ขีณาการสงฺขาโต วูปสโมปิ วุจฺจติ, กิเลสปฏินิสฺสชฺชนโต ^๖- มคฺโคปิ, กิเลสปฏิปฺปสฺสทฺธิสงฺขาตํ ผลมฺปิ, ยํ อาคมฺม กิเลสา ปหิยฺยนฺติ, ตํ อมตํ นิพฺพานนฺติ. ตสฺมา ตตฺถ ตานิ ปทานิ อาคตานิ. "อญฺญาวิโมกฺขํ ปพฺรูมี"ติ วจนโต ปน อรหตฺตผลเมว อธิปฺเปตํ. ถีนสฺส จ ปนูทนนฺติ ^๗- ถีนสฺส ปนูทนนฺเต อุปฺปนฺนตฺตา อรหตฺตผลเมว อธิปฺเปตํ. กุกฺกุจฺจานํ นิวารณนฺติ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ. อจฺเฉจฺฉิ ^๒ สี.,อิ. วาวตฺตยิ ^๓ ฉ.ม. ทสฺเสนฺโต ^๔ ฉ.ม.,อิ. อุทยปเญฺห จ @^๕ ขุ.สุ. ๒๕/๑๑๑๓/๕๔๗ อุทยมาณวกปญฺหา, ขุ.จูฬ. ๓๐/๔๔๔/๒๑๔ @อุทยมาณวกปญฺหานิทฺเทส (สฺยา) ^๖ ขุ.จูฬ. ๓๐/๔๔๒/๒๑๒ @อุทยมาณวกปญฺหานิทฺเทส (สฺยา) ^๗ ฉ.ม. กิเลเส ปฏินิสฺสชฺชนฺโต, @สี.,อิ. กิเลสปฏิสฺสชโน ^๘ ฉ.ม.,อิ. ปนูทนนฺติปิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๑๑๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=15&page=115&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=2578&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=2578&modeTY=2&pagebreak=1#p115