อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๓๖๓.

เวณกุเลติ วิลีวการกุเล. เนสาทกุเลติ มิคลุทฺทกาทีนํ กุเล. รถการกุเลติ จมฺมการกุเล. ปุกฺกุสกุเลติ ปุปฺผจฺฉฑฺฑกกุเล. ^๑- เอตฺตาวตา กุลวิปตฺตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ยสฺมา ปุกฺกุสชาโตปิ เอกจฺโจ อทฺโธ โหติ มหทฺธโน. อยํ ปน น ตาทิโส, ตสฺมา ตสฺส โภควิปตฺตึ ทสฺเสตุํ ทลิทฺเทติ อาห. ตตฺถ ทลิทฺเทติ ทาลิทฺทิเยน สมนฺนาคเต อปฺปนฺนปานโภชเน. ^๑- กสิรวุตฺติเกติ ทุกฺขวุตฺติเก. ^๒- ยตฺถ วายาเมน อาราเธนฺติ ตํ ปาเปตีติ อตฺโถ. ยตฺถ กสิเรน ฆาสจฺฉาโท ลพฺภตีติ ยสฺมึ กุเล ทุกฺเขน ยาคุภตฺตฆาโส จ โกปินมตฺตํ อจฺฉาทนํ วา ลพฺภติ. อิทานิ ยสฺมา เอตฺถ กุเล ชาโตปิ อุปธิสมฺปนฺโน โหติ อตฺตภาวสมิทฺธิยํ ิโต อยํ ปน น ตาทิโส ตสฺมา ตสฺส สรีรวิปตฺตึปิ ทสฺเสตุํ โส จ โหติ ทุพฺพณฺโณติอาทิมาห. ตตฺถ ^๒- ทุพฺพณฺโณติ ปํสุปิสาจโก วิย ฌามขาณุวณฺโณ. ทุทฺทสิโกติ วิชาตมาตุยาปิ อมนาปทสฺสโน. โอโกฏิมโกติ ลกุณฺฑโก. กาโณติ เอกจฺฉิกาโณ วา อุภยจฺฉิกาโณ วา. กุณีติ เอกหตฺถกุณี วา อุภยหตฺถกุณี วา. ขญฺโชติ เอกปาทขญฺโช วา อุภยปาทขญฺโช วา. ปกฺขหโตติ หตปกฺโข ปีสปฺปี. ปทีเปยฺยสฺสาติ เตลกปลฺลาทิโน ปทีปอุปกรณสฺส. เอวํ โข ภิกฺขเวติ เอตฺถ เอโก ปุคฺคโล พหิทฺธา อาโลกํ อทิสฺวา มาตุกุจฺฉิสฺมึเยว กาลํ กตฺวา อปาเยสุ นิพฺพตฺตนฺโต สกลมฺปิ กปฺปํ สํสรติ. โสปิ ตโมตมปรายโนว. โส ปน กุหกปุคฺคโล ภเวยฺย. กุหกสฺส หิ เอวรูปา นิปฺผตฺติ โหตีติ วุตฺตํ. เอตฺถ จ "นีเจ กุเล"ติอาทีหิ อาคมนวิปตฺติ เจว ปจฺจุปฺปนฺนปจฺจยวิปตฺติ จ ทสฺสิตา. "ทลิทฺเท"ติอาทีหิ ปวตฺตปจฺจยวิปตฺติ, "กสิรวุตฺติเก"ติอาทีหิ อาชีวุปายวิปตฺติ, "ทุพฺพณฺโณ"ติอาทีหิ อตฺตภาววิปตฺติ, "พหฺวาพาโธ"ติอาทีหิ ทุกฺขการณสมาโยโค, "น ลาภี"ติอาทีหิ สุขการณวิปตฺติ เจว อุปโภควิปตฺติ จ, "กาเยน ทุจฺจริตนฺ"ติอาทีหิ ตมปรายนภาวสฺส การณสมาโยโค, "กายสฺส เภทา"ติอาทีหิ สมฺปรายิกตมูปคโม. สุกฺกปกฺโข วุตฺตปฏิปกฺขนเยน เวทิตพฺโพ. @เชิงอรรถ: ^๑-๑ ฉ.ม. อิเม ปาา น ทิสฺสนฺติ ^๒-๒ ฉ.ม. อิเม ปาา น ทิสฺสนฺติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๓๖๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=15&page=363&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=8381&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=8381&pagebreak=1#p363