อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๒๗๓.

รูปานิ ฌานจกฺขุนา ปสฺสติ. อิมินา อชฺฌตฺตพหิทฺธาวตฺถุเกสุ กสิเณสุ อุปฺปาทิตชฺฌานสฺส ปุคฺคลสฺส จตฺตาริ รูปาวจรชฺฌานานิ ทสฺสิตานิ. อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญีติ อชฺฌตฺตํ น รูปสญฺญี, อตฺตโน เกสาทีสุ อนุปฺปาทิตรูปาวจรชฺฌาโนติ อตฺโถ. อิมินา พหิทฺธา ปริกมฺมํ กตฺวา พหิทฺธาว อุปฺปาทิตชฺฌานสฺส รูปาวจรชฺฌานานิ ทสฺสิตานิ. สุภนฺเตว อธิมุตฺโต โหตีติ อิมินา สุวิสุทฺเธสุ นีลาทีสุ วณฺณกสิเณสุ ฌานานิ ทสฺสิตานิ. ตตฺถ กิญฺจาปิ อนฺโตอปฺปนายํ "สุภนฺ"ติ อาโภโค นตฺถิ, โย ปน สุวิสุทฺธํ สุภกสิณํ อารมฺมณํ กตฺวา วิหรติ, โส ยสฺมา "สุภนฺติ อธิมุตฺโต โหตี"ติ วตฺตพฺพตํ อาปชฺชติ, ตสฺมา เอวํ เทสนา กตา. ปฏิสมฺภิทามคฺเค ปน:- "กถํ สุภนฺเตว อธิมุตฺโต โหตีติ วิโมกฺโข. อิธ ภิกฺขุ เมตฺตาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ฯเปฯ ผริตฺวา วิหรติ. เมตฺตาย ภาวิตตฺตา สตฺตา อปฺปฏิกูลา โหนฺติ. กรุณามุทิตาอุเปกฺขาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ฯเปฯ ผริตฺวา วิหรติ. อุเปกฺขาย ภาวิตตฺตา สตฺตา อปฺปฏิกูลา โหนฺติ. เอวํ สุภนฺเตว อธิมุตฺโต โหตีติ วิโมกฺโข"ติ ^๑- วุตฺตํ. สพฺพโส รูปสญฺญานนฺติอาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ สพฺพํ วิสุทฺธิมคฺเค ^๒- วุตฺตเมว. อยํ อฏฺฐโม วิโมกฺโขติ อยํ จตุนฺนํ ขนฺธานํ สพฺพโส วิสฺสฏฺฐตฺตา วิมุตฺตตฺตา อฏฺฐโม อุตฺตโม วิโมกฺโข นาม. ๗-๘. อนริยโวหารสุตฺตวณฺณนา [๖๗-๖๘] สตฺตเม อนริยโวหาราติ อนริยกถา ^๓- สโทสกถา. ยาหิ เจตนาหิ เต โวหาเร โวหรนฺติ, ตาสํ เอตํ นามํ. อฏฺฐเม วุตฺตปฏิปกฺขนเยนตฺโถ เวทิตพฺโพ. @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.ปฏิ. ๓๑/๔๗๖/๓๕๙-๖๐ วิโมกฺขกถา (สฺยา) ^๒ วิสุทฺธิ. ๒/๑๓๗ อารุปฺปนิทฺเทส @^๓ ฉ.ม. น อริยกถา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๒๗๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=273&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=6136&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=6136&modeTY=2&pagebreak=1#p273