อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๓๓๗.

เย ปน เต เนรยิกา เนว วุฏฺฐานผลูปชีวี, น ปุญฺญผลูปชีวิติ วุตฺตา, เตสํ โก อาหาโรติ? เตสํ กมฺมเมว อาหาโร. กึ ปญฺจ อาหารา อตฺถีติ? ปญฺจ, น ปญฺจาติ อิทํ น วตฺตพฺพํ, นนุ "ปจฺจโย อาหาโร"ติ วุตฺตเมตํ. ตสฺมา เยน กมฺเมน นิรเย นิพฺพตฺตนฺติ, ตเทว เตสํ ฐิติปจฺจยตฺตา อาหาโร โหติ. ยํ สนฺธาย อิทํ วุตฺตํ "น จ ตาว กาลํ กโรติ, ยาว น ตํ ปาปกมฺมํ พฺยนฺตีโหตี"ติ. ^๑- กวฬิงฺการํ อาหารํ อารพฺภาปิ เจตฺถ วิวาโท น กาตพฺโพ. มุเข อุปฺปนฺนเขโฬปิ หิ เตสํ อาหารกิจฺจํ สาเธติ. เขโฬ หิ นิรเย ทุกฺขเวทนีโย หุตฺวา ปจฺจโย โหติ, สคฺเค สุขเวทนีโย. อิติ กามภเว นิปฺปริยาเยน จตฺตาโร อาหารา, รูปารูปภเวสุ ฐเปตฺวา อสญฺญํ ^๒- เสสานํ ตโย อสญฺญานญฺเจว อวเสสานญฺจ ปจฺจยาหาโรติ อิมินา นีหาเรน ^๓- สพฺเพ สตฺตา อาหารฏฺฐิติกาติ เวทิตพฺพา. ตตฺถ จตฺตาโร อาหารา โย วา ปน โกจิ ^๔- ปจฺจยาหาโร ทุกฺขสจฺจํ, อาหารสมุฏฺฐาปิกา ปุริมตณฺหา สมุทยสจฺจํ, อุภินฺนํ อปฺปวตฺติ นิโรธสจฺจํ, นิโรธปชานนา ปญฺญา มคฺคสจฺจนฺติ เอวํ จตุสจฺจวเสน สพฺพฏฺฐาเนสุ โยชนา กาตพฺพา. ๘. ทุติยมหาปญฺหสุตฺตวณฺณนา [๒๘] อฏฺฐเม กชงฺคลายนฺติ เอวํนามเก นคเร. กชงฺคลาติ กชงฺคลวาสิโน. มหาปเญฺหสูติ มหนฺตอตฺถปริคฺคาหเกสุ ปเญฺหสุ. ยถา เมตฺถ ขายตีติ ยถา เม เอตฺถ อุปฏฺฐาติ. สมฺมา สุภาวิตจิตฺโตติ เหตุนา นเยน สุฏฺฐุ ภาวิตจิตฺโต. เอโส เจว ตสฺส อตฺโถติ กิญฺจาปิ ภควตา "จตฺตาโร ธมฺมา"ติอาทโย ปญฺหา "จตฺตาโร อาหารา"ติอาทินา นเยน วิสฺสชฺชิตา, ยสฺมา ปน จตูสุ อาหาเรสุ ปริญฺญาเตสุ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา ภาวิตา โหนฺติ, เตสุ จ ภาวิเตสุ จตฺตาโร อาหารา ปริญฺญาตาว โหนฺติ, ตสฺมา เทสนาวิลาเสน พฺยญฺชนเมเวตฺถ นานํ, @เชิงอรรถ: ^๑ ม.อุ. ๑๔/๒๖๗-๘/๒๓๖, องฺ.ติก. ๒๐/๓๖/๑๓๕ ^๒ ฉ.ม. อสญฺเญ @^๓ ฉ.ม. อาหาเรน ^๔ สี. จตฺตาโร วา ปน เอโกปิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๓๓๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=337&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=7579&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=7579&modeTY=2&pagebreak=1#p337