อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๗๔.

วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ ตทงฺคนิสฺสรณํ สมุจฺเฉทนิสฺสรณนฺติ. ตตฺถ อสุเภ ปมชฺฌานํ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ นาม, วิปสฺสนา ตทงฺคนิสฺสรณํ นาม, อรหตฺตมคฺโค สมุจฺเฉทนิสฺสรณํ นาม. ตํ ติวิธํปิ นปฺปชานาตีติ อตฺโถ. อตฺตตฺถมฺปีติอาทีสุ อรหตฺตสงฺขาโต อตฺตโน อตฺโถ อตฺตตฺโถ นาม, ปจฺจยทายกานํ อตฺโถ ปรตฺโถ นาม, เสฺวว ทุวิโธปิ อุภยตฺโถ นาม, อิมินา นเยน สพฺพวาเรสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อยํ ปน วิเสโส:- พฺยาปาทสฺส นิสฺสรณนฺติอาทีสุ หิ เทฺว นิสฺสรณานิ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณญฺจ สมุจฺเฉทนิสฺสรณญฺจ. ตตฺถ พฺยาปาทสฺส ตาว เมตฺตาย ปมชฺฌานํ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ นาม, อนาคามิมคฺโค สมุจฺเฉทนิสฺสรณํ, ถีนมิทฺธสฺส อาโลกสญฺา วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ, อรหตฺตมคฺโค สมุจฺเฉทนิสฺสรณํ. อุทฺธจฺจ- กุกฺกุจฺจสฺส โย โกจิ สมโถ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ, อุทฺธจฺจสฺส ปเนตฺถ อรหตฺตมคฺโค, กุกฺกุจฺจสฺส อนาคามิมคฺโค สมุจฺเฉทนิสฺสรณํ. วิจิกิจฺฉาย ธมฺมววฏฺานํ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ, ปมมคฺโค สมุจฺเฉทนิสฺสรณํ. ยา ปเนตฺถ เสยฺยถาปิ พฺราหฺมณ อุทปตฺโต สํสฏฺโ ลาขาย วาติอาทิกา อุปมา วุตฺตา, ตาสุ อุทปตฺโตติ อุทกภริตา ปาติ. สํสฏฺโติ วณฺณเภทกรณวเสน สํสฏฺโ. อุกฺกุฏฺิโตติ กุฏฺิโต. ^๑- อุสฺสทกชาโตติ อุสุมชาโต. ^๒- เสวาลปณกปริโยนทฺโธติ ติลพีชกาทิเภเทน เสวาเลน วา นีลมณฺฑูกปิฏฺิวณฺเณน วา อุทกปิฏฺึ ฉาเทตฺวา นิพฺพตฺเตน ปณเกน ปริโยนทฺโธ. วาเตริโตติ วาเตน ผริโต ^๓- กมฺปิโต. อาวิโลติ อปฺปสนฺโน. ลุฬิโตติ อสนฺนิสินฺโน. กลลีภูโตติ กทฺทมภูโต. ^๔- อนฺธกาเร นิกฺขิตฺโตติ โกฏฺกนฺตราทิเภเท อนาโลกฏฺาเน ปิโต. อิมสฺมึ สุตฺเต ภควา ตีหิ ภเวหิ เทสนํ นิวฏฺเฏตฺวา ^๕- อรหตฺตนิกูเฏน นิฏฺเปติ, ^๖- พฺราหฺมโณ ปน สรณมตฺเต ปติฏฺิโตติ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. อุกฺกฏฺิโตติ กถิโต, ฉ.ม. อุกฺกุธิโต กุธิโต ^๒ ฉ.ม. อุสุมกชาโต @^๓ ฉ.ม. เอริโต ^๔ ฉ.ม. กทฺทมีภูโต ^๕ สี.,ม. นิพฺพฏฺเฏตฺวา ^๖ ฉ.ม. นิฏฺเปสิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๗๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=74&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=1647&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=1647&pagebreak=1#p74