อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลี อักษรไทย
องฺ.อ. (มโนรถ.๓)
หน้าที่ ๘๒.

ปมตฺตา โหนฺติ วิปฺปวุฏฺฐสติโน. เตสญฺหิ สกาย รติยา "รมามา"ติ จิตฺเต
อุปฺปนฺเน อกาเลปิ เทโว วสฺสติ, ตทภาเว น วสฺสติ. ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ
"น กาเลปิ เทโว วสฺสตี"ติ. ๑- อฏฺฐมนวมานิ อุตฺตานตฺถาเนว.
                       ๑๐. นิสฺสารณียสุตฺตวณฺณนา
     [๒๐๐] ทสเม นิสฺสารณียาติ นิสฺสฏา วิสญฺญุตฺตา. ธาตุโยติ อตฺตสุญฺญ-
สภาวา. กามํ มนสิกโรโตติ กามํ มนสิกโรนฺตสฺส, อสุภชฺฌานโต วุฏฺฐาย อคทํ
คเหตฺวา วิสํ วีมํสนฺโต วิย วีมํสนตฺถํ กามาภิมุขํ จิตฺตํ เปเสนฺตสฺสาติ อตฺโถ.
น ปกฺขนฺทตีติ น ปวิสติ. น ปสีทตีติ ปสาทํ นาปชฺชติ. น สนฺติฏฺฐตีติ
น ปติฏฺฐหติ. น วิมุจฺจตีติ นาธิมุจฺจติ. ยถา ปน กุกฺกุฏปตฺตํ  วา นฺหารุททฺทุลํ
วา อคฺคิมฺหิ ปกฺขิตฺตํ ปฏิลียติ ปฏิกุฏติ ปฏิวฏฺฏติ น สมฺปสารียติ, เอวํ
ปฏิลียติ น สมฺปสารียติ. เนกฺขมฺมํ โข ปนาติ อิธ เนกฺขมฺมํ นาม อสุเภสุ ปฐมชฺ-
ฌานํ, ตทสฺส ๒- มนสิกโรโต จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ. ตสฺส ตํ จิตฺตนฺติ ตสฺส ตํ
อสุภชฺฌานจิตฺตํ. สุคตนฺติ โคจเร คตตฺตา สุฏฺฐุ คตํ. สุภาวิตนฺติ อหานภาคิยตฺตา
สุฏฺฐุ ภาวิตํ. สุวุฏฺฐิตนฺติ กามโต วุฏฺฐิตํ. สุวิมุตฺตนฺติ กาเมหิ สุฏฺฐุ
วิมุตฺตํ. กามปจฺจยา อาสวา นาม กามเหตุกา จตฺตาโร อาสวา. วิฆาตาติ
ทุกฺขา. ปริฬาหาติ กามราคปริฬาหา. น โส ตํ เวทนํ เวทิยตีติ โส ตํ
กามเวทนํ วิฆาตปริฬาหเวทนญฺจ น เวทิยติ. อิทมกฺขาตํ กามานํ นิสฺสรณนฺติ
อิทํ อสุภชฺฌานํ กาเมหิ นิสฺสฏตฺตา กามานํ นิสฺสรณนฺติ อกฺขาตํ. โย ปน
ตํ ฌานํ ปาทกํ กตฺวา สงฺขาเร สมฺมสนฺโต ตติยมคฺคํ ปตฺวา อนาคามิผเลน
นิพฺพานํ ทิสฺวา "ปุน กามา นาม นตฺถี"ติ ชานาติ. ตสฺส จิตฺตํ อจฺจนฺตนิสฺสรณ-
เมว. เสสปเทสุปิ เอเสว นโย.
     อยํ ปน วิเสโส:- ทุติยวาเร เมตฺตาฌานานิ พฺยาปาทสฺส นิสฺสรณํ นาม.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. น กาลวสฺสนฺติ  ๒ ฉ.ม. ตมสฺส


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๘๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=82&pages=1&modeTY=2&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=1837&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=1837&modeTY=2&pagebreak=1#p82