อรรถกถาเล่มที่ ๑๗ ภาษาบาลี อักษรไทย
ขุทฺทก.อ. (ปรมตฺถโช.)
หน้าที่ ๑๕-๑๗.

หน้าที่ ๑๕.
    โข ปน สมเยน ฯเปฯ อถโข สามเณรานํ เอตทโหสิ "กติ นุโข
    อมฺหากํ สิกฺขาปทานิ, กตฺถ จ อมฺเหหิ สิกฺขิตพฺพนฺ"ติ. ภควโต
    เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ "อนุชานามิ ภิกฺขเว สามเณรานํ ทส สิกฺขาปทานิ,
    เตสุ จ สามเณเรหิ สิกฺขิตุํ ปาณาติปาตา เวรมณี ฯเปฯ
    ชาตรูปรชตปฏิคฺคหณา เวรมณี"ติ  ๑-
         ตาเนตานิ "สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสู"ติ  ๒- วุตฺตสุตฺตานุสาเรน
สรณคมเนสุ จ ทสฺสิตปาฐานุสาเรน "ปาณาติปาตา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามี"ติ
เอวํ วาจนามคฺคํ อาโรปิตานีติ เวทิตพฺพานิ. เอวํ ตาว "เยน ยตฺถ ยทา
ยสฺมา, วุตฺตาเนตานิ ตนฺนยํ วตฺวา"ติ โส นโย ทฏฺฐพฺโพ.
                        สาธารณวิเสสววตฺถานํ
         เอตฺถ จ อาทิโต เทฺว จตุตฺถปญฺจมานิ อุปาสกานํ สามเณรานญฺจ
สาธารณานิ นิจฺจสีลวเสน. อุโปสถสีลวเสน ปน อุปาสกานํ สตฺตมฏฺฐมญฺเจกํ
องฺคํ กตฺวา สพฺพปจฺฉิมวชฺชานิ จ สพฺพานิปิ สามเณเรหิ สาธารณานิ,
ปจฺฉิมมฺปน สามเณรานเมว วิเสสภูตนฺติ เอวํ สาธารณวิเสสโต ววตฺถานํ กาตพฺพํ.
ปุริมานิ เจตฺถ ปญฺจ เอกนฺตอกุสลจิตฺตสมุฏฺฐานตฺตา ปาณาติปาตาทีนํ ปกติวชฺชโต
เวรมณิโย  ๓- เสสา ปณฺณตฺติวชฺชโตติ เอวํ ปกติยา จ ยํ วชฺชํ, วชฺชํ ปณฺณตฺติยา
จ ยํ, ตํ ววตฺถเปตพฺพํ.
                          สาธารณวิภาวนา
         ยสฺมา เจตฺถ "เวรมณีสิกฺขาปทํ สมาทิยามี"ติ เอตานิ สพฺพสาธารณานิ
ปทานิ, ตสฺมา เอเตสํ ปทานํ พฺยญฺชนโต จ อตฺถโต จ อยํ
สาธารณวิภาวนา เวทิตพฺพา:-
      ตตฺถ พฺยญฺชนโต ตาว เวรํ มณตีติ วิรมณี, เวรํ ปชหติ, วิโนเทติ,
พฺยนฺตีกโรติ, อนภาวํ คเมตีติ อตฺโถ. วิรมติ วา เอตาย กรณภูตาย เวรมฺหา
ปุคฺคโลติ วิการสฺส เวการํ กตฺวา เวรมณี. เตเนว เจตฺถ "วิรมณีสิกฺขาปทํ
@เชิงอรรถ: ๑ วินย. ๔/๑๐๕-๑๐๖/๑๒๑ ราหุลวตฺถุ  ๒ ที.สี. ๙/๑๙๓/๖๓ ปณีตตรสามญฺญผล
@๓ ฉ.ม. เวรมณิยา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๖.
เวรมณีสิกฺขาปทนฺ"ติ ทฺวิธา สชฺฌายํ กโรนฺติ. สิกฺขิตพฺพาติ สิกฺขา, ปชฺชเต
อเนนาติ ปทํ. สิกฺขาย ปทํ สิกฺขาปทํ, สิกฺขาย อธิคมุปาโยติ อตฺโถ. อถวา มูลํ
นิสฺสโย ปติฏฺฐาติ วุตฺตํ โหติ. วิรมณี เอว สิกฺขาปทํ วิรมณีสิกฺขาปทํ, เวรมณี-
สิกฺขาปทํ วา ทุติเยน นเยน. สมฺมา อาทิยามิ สมาทิยามิ, อวีติกฺกมนาธิปฺปาเยน
อจฺฉิทฺทการิตาย จ อสพลการิตาย จ อกมฺมาสการิตาย จ อาทิยามีติ วุตฺตํ โหติ.
         อตฺถโต ปน เวรมณีติ กามาวจรกุสลจิตฺตสมฺปยุตฺตา วิรติ, สา
ปาณาติปาตา วิรมนฺตสฺส "ยา ตสฺมึ สมเย ปาณาติปาตา อารติ วิรติ ปฏิวิรติ
เวรมณี อกิริยา อกรณํ อนชฺฌาปตฺติ เวลาอนติกฺกโม เสตุฆาโต"ติเอวมาทินา  ๑-
นเยน วิภงฺเค วุตฺตา. กามญฺเจสา เวรมณี นาม โลกุตฺตราปิ อตฺถิ, อิธ ตุ
สมาทิยามีติ วุตฺตตฺตา สมาทานวเสน ปวตฺติรหา, สา น โหตีติ กามาวจรกุสล-
จิตฺตสมฺปยุตฺตา วิรตีติ วุตฺตา.
         สิกฺขาติ ติสฺโส สิกฺขา อธิสีลสิกฺขา อธิจิตฺตสิกฺขา อธิปญฺญาสิกฺขาติ,
อิมสฺมึ ปนตฺเถ สมฺปตฺตวิรติสีลํ โลกิกา วิปสฺสนา รูปารูปชฺฌานานิ อริยมคฺโค
จ สิกฺขาติ อธิปฺเปตา. ยถาห:-
         กตเม ธมฺมา สิกฺขา, ยสฺมึ สมเย กามาวจรํ กุสลํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ
      โหติ, โสมนสฺสสหคตํ ฯเปฯ ตสฺมึ สมเย ผสฺโส โหติ ฯเปฯ อวิกฺเขโป
      โหติ, อิเม ธมฺมา สิกฺขา.
         กตเม ธมฺมา สิกฺขา, ยสฺมึ สมเย รูปูปปตฺติยา มคฺคํ ภาเวติ
      วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ ฯเปฯ ปฐมชฺฌานํ ฯเปฯ
      ปญฺจมชฺฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ตสฺมึ สมเย ผสฺโส โหติ ฯเปฯ
      อวิกฺเขโป โหติ, อิเม ธมฺมา สิกฺขา.
         กตเม ธมฺมา สิกฺขา, ยสฺมึ สมเย อรูปูปปตฺติยา ฯเปฯ
      เนวสญฺญานาสญฺญายตนสหคตํ ฯเปฯ อวิกฺเขโป โหติ, อิเม ธมฺมา สิกฺขา.
         กตเม ธมฺมา สิกฺขา, ยสฺมึ สมเย โลกุตฺตรํ ฌานํ ภาเวติ นิยฺยานิกํ
      อปจฺจยคามึ ฯเปฯ ตสฺมึ สมเย ผสฺโส โหติ ฯเปฯ อวิกฺเขโป โหติ,
      อิเม ธมฺมา สิกฺขาติ.  ๒-
@เชิงอรรถ: ๑ อภิ. วิ. ๓๕/๗๐๔/๓๔๙ อภิธมฺมภาชนีย  ๒ อภิ. วิ. ๓๕/๗๑๒-๓/๓๕๕-๖ อภิธมฺมภาชนีย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๗.
         เอตาสุ สิกฺขาสุ ยายกายจิ สิกฺขาย ปทํ อธิคมุปาโย, อถวา มูลํ
นิสฺสโย ปติฏฺฐาติ สิกฺขาปทํ. วุตฺตญฺเหตํ "สีลํ นิสฺสาย สีเล ปติฏฺฐาย สตฺต
โพชฺฌงฺเค ภาเวนฺโต พหุลีกโรนฺโต"ติเอวมาทิ ๑-. เอวเมตฺถ สาธารณานํ ปทานํ
พฺยญฺชนโต อตฺถโต จ สาธารณวิภาวนา กาตพฺพา.
                   ปุริมปญฺจสิกฺขาปทวณฺณนา
     อิทานิ ยํ วุตฺตํ
           อถ ปญฺจสุ ปุพฺเพสุ         วิเสสตฺถปฺปกาสโน
           ปาณาติปาตปฺปภูตี          เหกตานานตาทิโต
           อารมฺมณาทานเภทา        มหาสาวชฺชโต ตถา
           ปโยคงฺคสมุฏฺฐานา        เวทนามูลกมฺมโต
           วิรมโต จ ผลโต          วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ.
         ตตฺเถตํ วุจฺจติ:- ปาณาติปาโตติ เอตฺถ ตาว ปาโณติ ชีวิตินฺทฺริยปฏิพทฺธา
ขนฺธสนฺตติ, ตํ ตํ  ๒- อุปาทาย ปญฺญตฺโต วา สตฺโต. ตสฺมึ ปน
ปาเณ ปาณสญฺญิโน ตสฺส ปาณสฺส ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทกอุปกฺกมสมุฏฺฐาปิกา
กายวจีทฺวารานํ อญฺญตรทฺวารปฺปวตฺตา วธกเจตนา ปาณาติปาโต.
         อทินฺนาทานนฺติ เอตฺถ อทินฺนนฺติ ปรปริคฺคหิตํ, ยตฺถ ปโร
ยถากามการิตํ อาปชฺชนฺโต อทณฺฑารโห อนุปฺปวชฺโช จ โหติ, ตสฺมึ ปน
ปรปริคฺคหิเต ปรปริคฺคหิตสญฺญิโน ตทา ทายกอุปกฺกมสมุฏฺฐาปิกา กายวจีทฺวารานํ
อญฺญตรทฺวารปฺปวตฺตา เอว เถยฺยเจตนา อทินฺนาทานํ. อพฺรหฺมจริยนฺติ อเสฏฺฐจริยํ,
ทฺวยทฺวยสมาปตฺติ เมถุนปฏิเสวนา กายทฺวารปฺปวตฺตา อสทฺธมฺมปฏิเสวนฏฺฐาน-
วีติกฺกมเจตนา อพฺรหฺมจริยํ.
         มุสาวาโทติ เอตฺถ มุสาติ วิสํวาทนปุเรกฺขารสฺส อตฺถภญฺชนโก
วจีปโยโค กายปโยโค วา, วิสํวาทนาธิปฺปาเยน ปนสฺส ปรวิสํวาทกกายวจี-
ปโยคสมุฏฺฐาปิกา กายวจีทฺวารานเมว อญฺญตรทฺวารปฺปวตฺตา มิจฺฉาเจตนา มุสาวาโท.
สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานาติ เอตฺถ ปน สุราติ ปญฺจ สุรา:- ปิฏฺฐสุรา ปูวสุรา
@เชิงอรรถ: ๑ สํ มหา. ๑๙/๑๘๒/๕๘ หิมฺวนฺตสุตฺต  ๒ ฉ.ม. ตํ วา


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๑๕-๑๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=17&page=15&pages=3&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=355&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=17&A=355&modeTY=2&pagebreak=1#p15