อรรถกถาเล่มที่ ๑๗ ภาษาบาลี อักษรไทย
ขุทฺทก.อ. (ปรมตฺถโช.)
หน้าที่ ๒๗-๒๘.

หน้าที่ ๒๗.
วาจาจิตฺตโต, กายวาจาจิตฺตโต จาติ, สพฺพาปิ สุขเวทนาสมฺปยุตฺตา วา อทุกฺขม-
สุขเวทนาสมฺปยุตฺตา วา, อโลภาโมหมูลา  ๑- วา, อโลภาโทสาโมหมูลา วา,
สพฺพาว นานปฺปการอิฏฺฐผลนิพฺพตฺตกา, ตถา จ อิมานิปีติ  ๒- เอวํ:-
            "โยเชตพฺพํ ตโต ยุตฺตํ      ปจฺฉิเมสฺวปิ ปญฺจสุ
            อาเวณิกญฺจ วตฺตพฺพํ        เญยฺยา หีนาทิตาปิ จา"ติ.
         เอตฺถ ปน วิกาลโภชนนฺติ มชฺฌนฺติกวีติกฺกเม  ๓- โภชนํ. เอตํ หิ
อนุญฺญาตกาเล วีติกฺกนฺเต โภชนํ, ตสฺมา "วิกาลโภชนนฺ"ติ วุจฺจติ, ตโต วิกาลโภชนา.
นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนาติ เอตฺถ นจฺจํ นาม ยํกิญฺจิ นจฺจํ, คีตนฺติ ยํกิญฺจิ
คีตํ, วาทิตนฺติ ยํกิญฺจิ วาทิตํ. วิสูกทสฺสนนฺติ กิเลสุปฺปตฺติปจฺจยโต
กุสลปกฺขภินฺทเนน วิสูกานํ ทสฺสนํ, วิสูกภูตํ วา ทสฺสนํ วิสูกทสฺสนํ. สาสนสฺส ๔-
อนนุโลมตฺตา ปฏานิภูตานํ วา ทสฺสนํ วิสูกทสฺสนํ. ๔- นจฺจญฺจ คีตญฺจ วาทิตญฺจ
วิสูกทสฺสนญฺจ นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนํ. ตสฺมา ๕- นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนา. ๕-
วิสูกทสฺสนญฺเจตฺถ พฺรหฺมชาเล วุตฺตนเยเนว คเหตพฺพํ. วุตฺตญฺหิ ตตฺถ:-
            "ยถา วา ปเนเก โภนฺโต สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ โภชนานิ
      ภุญฺชิตฺวา เต เอวรูปํ วิสูกทสฺสนํ อนุยุตฺตา วิหรนฺติ, เสยฺยถึทํ? นจฺจํ
      คีตํ วาทิตํ เปกฺขํ อกฺขานํ ปาณิสฺสรํ เวตาฬํ กุมฺภถูนํ โสภนครกํ ๖-
      จณฺฑาลํ วํสํ โธวนํ หตฺถิยุทฺธํ อสฺสยุทฺธํ มหิสยุทธํ อุสภยุทฺธํ นิพฺพุทฺธํ
      เมณฺฑยุทฺธํ กุกฺกุฏฺยุทฺธํ วฏฺฏกยุทฺธํ ทณฺฑยุทฺธํ มุฏฺฐิยุทฺธํ นิพฺพุทฺธํ
      อุยฺโยธิกํ พลคฺคํ เสนาพฺยูหํ อนีกทสฺสนํ อิติ วา, อิติ เอวรูปา
      วิสูกทสฺสนา ปฏิวิรโต สมโณ โคตโม"ติ,  ๗-
        อถวา ยถาวุตฺเตนตฺเถน นจฺจคีตวาทิตานิ เอว วิสูกานิ นจฺจคีตวาทิตวิสูกานิ,
เตสํ ทสฺสนํ นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนํ, ตสฺมา นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนา.
"ทสฺสนสวนา"ติ จ วตฺตพฺเพ ยถา "โส จ โหติ มิจฺฉาทิฏฺฐิโก วิปรีตทสฺสโน"ติ
เอวมาทีสุ ๘- อจกฺขุทฺวารปฺปวตฺตมฺปิ วิสยคหณํ "ทสฺสนนฺ"ติ วุจฺจติ, เอวํ
สวนมฺปิ "ทสฺสนนฺ "เตฺวว วุตฺตํ. ทสฺสนกมฺยตาย อุปสงฺกมิตฺวา ปสฺสโต เอว เจตฺถ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อโลภาโทสมูลา ๒ ฉ.ม. อิธาปีติ ๓ ฉ.ม. มชฺฌนฺหิกวีติกฺกเม ๔-๔ ฉ.ม. อิเม
@ปาฐา น ทิสฺสติ  ๕-๕ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสติ  ๖ ฉ.ม. โสภณกํ, สี. โสภณกรกํ,
@อิ. โสภณกรณํ  ๗ ที.สี. ๙/๑๓/๗ มชฺฌิมสีล  ๘ องฺ. เอกก. ๒๐/๓๐๘/๓๕ เอกธมฺมปาลิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๘.
วีติกฺกโม โหติ. ฐิตนิสินฺนสยโนกาเส ปน อาคตํ คจฺฉนฺตสฺส วา อาปาถมาคตํ
ปสฺสโต สิยา สงฺกิเลโส, น วีติกฺกโม. ธมฺมูปสญฺหิตํ วาปิ เจตฺถ คีตํ น วฏฺฏติ,
คีตูปสญฺหิโต ปน ธมฺโม วฏฺฏตีติ เวทิตพฺโพ.
         มาลาทีนิ ธรณาทีหิ  ๑- ยถาสงฺขยํ โยเชตพฺพานิ. ตตฺถ มาลาติ ยํกิญฺจิ
ปุปฺผชาตํ. วิเลปนนฺติ ยํกิญฺจิ วิเลปนตฺถํ ปึสิตฺวา ปฏิยตฺตํ. อวเสสํ สพฺพมฺปิ
วาสจุณฺณธูปาทิกํ ๒- คนฺธชาตํ คนฺโธ. ตํ สพฺพมฺปิ มณฺฑนวิภูสนตฺถํ น วฏฺฏติ,
เภสชฺชตฺถมฺปน วฏฺฏติ, ปูชนตฺถญฺจ อภิหฏํ สาทิยโต  ๓- น เกนจิ ปริยาเยน
วฏฺฏติ. อุจฺจาสยนนฺติ ปมาณาติกฺกนฺตํ วุจฺจติ. มหาสยนนฺติ อกปฺปิยสยนํ
อกปฺปิยตฺถรณญฺจ. ตทุภยมฺปิ สาทิยโต น เกนจิ ปริยาเยน วฏฺฏติ. ชาตรูปนฺติ
สุวณฺณํ. รชตนฺติ กหาปณโลหมาสกทารุมาสกชตุมาสกาทิ ยํ ยตฺถ ๔- โวหารํ
คจฺฉติ, ตํ สพฺพมฺปิ อิธ รชตนฺติ วุตฺตํ, ตทุภยมฺปิ ชาตรูปรชตํ. ตสฺส
คหณคาหาปนสมฺปฏิจฺฉนฺเตสุ ๕- เยน เกนจิ ปกาเรน สาทิยนา ปฏิคฺคโห นาม,
โส เยน เกนจิ ปริยาเยน น วฏฺฏตีติ เอวํ อาเวณิกญฺจ วตฺตพฺพํ.
         ทสปิ เจตานิ สิกฺขาปทานิ หีเนน ฉนฺเทน จิตฺตวิริยวิมํสาหิ วา
สมาทินฺนานิ หีนานิ, มชฺฌิเมหิ มชฺฌิมานิ, ปณีเตหิ ปณีตานิ. ตณฺหาทิฏฺฐิมาเนหิ
วา อุปกฺกิลิฏฺฐานิ หีนานิ, อนุปกฺกิลิฏฺฐานิ มชฺฌิมานิ, ตตฺถ ตตฺถ ปญฺญาย
อนุคฺคหิตานิ ปณีตานิ. ญาณวิปฺปยุตฺเตน วา กุสลจิตฺเตน สมาทินฺนานิ หีนานิ,
สสงฺขาริเกน ญาณสมฺปยุตฺเตน มชฺฌิมานิ, อสงฺขาริเกน ปณีตานีติ เอวํ เญยฺยา
หีนาทิตาปิ จาติ.
         เอตฺตาวตา จ ยา ปุพฺเพ "เยน ยตฺถ ยทา ยสฺมา"ติอาทีหิ ฉหิ
คาถาหิ สิกฺขาปทปาฐสฺส อตฺถวณฺณนตฺถํ มาติกา นิกฺขิตฺตา, สา อตฺถโต
ปกาสิตา โหตีติ.
                    ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกปาฐฏฺฐกถาย
                       สิกฺขปทวณฺณนา  นิฏฺฐิตา.
                           -----------
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ธารณาทีหิ  ๒ ฉ.ม. วาสจุณฺณธูปนาทิกํ  ๓ ก. อสฺสาทิยโต
@๔ ฉ.ม. ยํ ยํ ตตฺถ ตตฺถ  ๕ ฉ.ม., อิ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๒๗-๒๘.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=17&page=27&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=671&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=17&A=671&modeTY=2&pagebreak=1#p27