อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๓๖๙.

๕. ทุติยนานาติตฺถิยสุตฺตวณฺณนา [๕๕] ปญฺจเม สสฺสโต อตฺตา จ โลโก จาติ รูปาทีสุ อญฺญตรํ อตฺตาติ จ โลโกติ จ คเหตฺวา ตํ สสฺสตํ นิจฺจนฺติ อญฺเญปิ จ ตถา คาเหนฺตา โวหรนฺติ ยถาห:- "รูปํ อตฺตา เจว โลโก จ สสฺสโต จาติ อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ, เวทนํ, สญฺญํ, สงฺขาเร, วิญฺญาณํ อตฺตา จ โลโก จ สสฺสโต จาติ อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺตี"ติ. อถ วา อตฺตาติ อหงฺการวตฺถุ, โลโกติ มมงฺการวตฺถุ ยํ "อตฺตนิยนฺ"ติ วุจฺจติ. อตฺตาติ วา สยํ, โลโกติ ปโร. อตฺตาติ วา ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ เอโก ขนฺโธ, อิตโร โลโก. อตฺตาติ วา สวิญฺญาณโก ขนฺธสนฺตาโน, อวิญฺญาณโก โลโก. เอวํ ตนฺตํ อตฺตาติ จ โลโกติ จ ยถาทสฺสนํ ทฺวิธา คเหตฺวา ตทุภยํ "นิจฺโจ ธุโว สสฺสโต"ติ อภินิวิสฺส โวหรนฺติ. เอเตน จตฺตาโร สสฺสตวาทา ทสฺสิตา. อสสฺสโตติ สตฺตปิ อุจฺเฉทวาทา ทสฺสิตา. สสฺสโต จ อสสฺสโต จาติ เอกจฺโจ อตฺตา จ โลโก จ สสฺสโต, เอกจฺโจ อสสฺสโตติ เอวํ สสฺสโต จ อสฺสโต จาติ อตฺโถ. อถ วา เสฺวว อตฺตา จ โลโก จ อตฺตคติทิฏฺฐิกานํ วิย สสฺสโต จ อสสฺสโต จ, สิยา สสฺสโตติ เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. สพฺพถาปิ อิมินา เอกจฺจสสฺสตวาโท ทสฺสิโต. เนว สสฺสโต นาสสฺสโตติ อิมินา อมราวิกฺเขปวาโท ทสฺสิโต. เต หิ สสฺสตวาเท อสสฺสตวาเท จ โทสํ ทิสฺวา "เนว สสฺสโต นาสสฺสโต อตฺตา จ โลโก จา"ติ วิกฺเขปํ กโรนฺตา วิวทนฺติ. สยงฺกโตติ อตฺตนา กโต. ยถา หิ เตสํ เตสํ สตฺตานํ อตฺตา จ อตฺตโน ธมฺมานุธมฺมํ กตฺวา สุขทุกฺขานิ ปฏิสํเวเทติ, เอวํ อตฺตาว อตฺตานํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๓๖๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=26&page=369&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=8264&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=26&A=8264&modeTY=2&pagebreak=1#p369