อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ หน้าที่ ๓๐๒.

[๙๓] "ทุกฺขา กามา เอรก น สุขา กามา เอรก โย กาเม กามยติ ทุกฺขํ โส กามยติ เอรก โย กาเม น กามยติ ^๑- ทุกฺขํ โส น กามยติ เอรกา"ติ ตเมว ภควตา วุตฺตคาถํ ปจฺจุทาหาสิ. ตตฺถ ทุกฺขา กามาติ อิเม วตฺถุกามกิเลสกามา ทุกฺขวตฺถุตาย วิปริณาม- ทุกฺขสํสารทุกฺขสภาวโต จ ทุกฺขา ทุกฺขมาทุกฺขนิพฺพตฺติกา ^๒-. วุตฺตํ เหตํ:- "อปฺปสฺสาทา กามา พหุทุกฺขา พหุปายาสา, อาทีนโว เอตฺถ ภิยฺโย"ติอาทิ. ^๓- เอรกาติ ปฐมํ ตาว ภควา ตํ อาลปติ, ปจฺฉา ปน เถโร อตฺตานํ นาเมน กเถสิ. น สุขา กามาติ กามา นาเมเต ชานนฺตสฺส สุขา น โหนฺติ, อชานนฺตสฺส ปน สุขโต อุปฏฺฐหนฺติ. ยถาห "โย สุขํ ทุกฺขโต อทฺท, ^๔- ทุกฺขมทฺทกฺขิ สลฺลโต"ติ- อาทิ. ^๕- โย กาเม กามยติ, ทุกขํ โส กามยตีติ โย สตฺโต กิเลสกาเมน ^๖- วตฺถุ- กาเม กามยติ, ตสฺส ตํ กามนํ สมฺปติ สปริฬาหตาย, อายตึ อปายทุกฺขเหตุตาย จ วฏฺฏทุกฺขเหตุตาย จ ทุกฺขํ. วตฺถุกามา ปน ทุกฺขสฺส วตฺถุภูตา. อิติ โส ทุกฺขสภาวํ ทุกฺขนิมิตฺตํ ทุกฺขวตฺถุญฺจ กามยตีติ วุตฺโต. อิตรํ ปฏิปกฺขวเสน ตเมวตฺถํ ^๗- ญาเปตุํ วุตฺตํ, ตสฺมา ตสฺสตฺโถ วุตฺตวิปริยาเยน เวทิตพฺโพ. เอรกตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. กามยติ เอรก ^๒ สี. ทุกฺขา ทุกฺขา กามา ^๓ วินย.มหาวิ. ๒/๔๑๗/๓๐๖ @ปาจิตฺติยกณฺฑ: อริฏฺฐสิกฺขาปท, ม.มู. ๑๒/๒๓๔/๑๙๖ อลคทฺทูปมสุตฺต ^๔ สี. ทกฺขิ @^๕ สํ.สฬา. ๑๘/๓๖๘/๒๕๗ ปฐมกสคาถวคฺค: ทฏฺฐพฺพสุตฺต (สฺยา), @ขุ.อิติ. ๒๕/๕๓/๒๗๕ ทุติยเวทนาสุตฺต, ขุ.เถร. ๒๖/๙๘๖/๓๙๕ สารีปุตฺตตฺเถรคาถา @^๖ สี. กิเลสกาเม ^๗ สี. อิตรปฏิปกฺขวเสน เจว วตฺถุํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้าที่ ๓๐๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=32&page=302&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=32&A=6714&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=32&A=6714&modeTY=2&pagebreak=1#p302