อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ หน้าที่ ๕๗๖.

อิทานิ ยํ สนฺธาย "สุณาถา"ติ สวนาณตฺติกวจนํ กตํ, ตํ "ธมฺมํ โว เทสยิสฺสามี"ติ ปฏิชานิตฺวา "ทุกฺขา ชาติ ปุนปฺปุนนฺ"ติอาทินา เทเสตุํ อารภิ. ตตฺถ ทุกฺขา ชาติ ปุนปฺปุนนฺติ ชาติ นาเมสา คพฺโภกฺกนฺติมูลกาทิเภทสฺส ^๑- ชราทิเภทสฺส จ อเนกวิหิตสฺส ทุกฺขสฺส อธิฏฺฐานภาวโต ทุกฺขา. สา ปุนปฺปุนํ ปวตฺตมานา อติวิย ทุกฺขา. ตสฺสา ปน ชาติยา สมติกฺกมนตฺถํ อุสฺสาโห กรณีโยติ ทสฺเสนฺโต อาห "อารภถา"ติอาทิ. ตตฺถ อารภถาติ อารมฺภธาตุสงฺขาตํ วิริยํ กโรถ. นิกฺกมถาติ โกสชฺชปกฺขโต นิกฺขนฺตตฺตา นิกฺกมธาตุสงฺขาตํ ตทุตฺตรึ วิริยํ กโรถ. ยุญฺชถ พุทฺธสาสเนติ ยสฺมา สีลสํวโร อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารตา โภชเน มตฺตญฺญุตา อติสมฺปชญฺญนฺติ อิเมสุ ธมฺเมสุ ปติฏฺฐิตานํ ชาคริยานุโยควเสน อารมฺภนิกฺกมธาตุโย สมฺปชฺชนฺติ, ตสฺมา ตถาภูตา สมถวิปสฺสนาสงฺขาเต อธิสีลสิกฺขาทิสงฺขาเต วา ภควโต สาสเน ยุตฺตปฺปยุตฺตา โหถ. ธุนาถ มจฺจุโน เสนํ, นฬาคารํว กุญฺชโรติ เอวํ ปฏิปชฺชนฺตา จ เตธาตุอิสฺสรสฺส มจฺจุราชสฺส วสํ สตฺเต เนตีติ ตสฺส เสนาสงฺขาตํ อพลํ ทุพฺพลํ ยถา นาม ถามพลูปปนฺโน กุญฺชโร นเฬหิ กตํ อคารํ ขเณเนว วิทฺธํเสติ, เอวเมว กิเลสคณํ ^๒- ธุนาถ วิธมถ วิทฺธํเสถาติ อตฺโถ. เอวํ ปน พุทฺธสาสเน อุสฺสาหํ กโรนฺตสฺส เอกํสิโก ชาติทุกฺขสฺส สมติกฺกโมติ ทสฺเสนฺโต "โย อิมสฺมินฺ"ติอาทินา ตติยํ คาถมาห. ตํ สุวิญฺเญยฺยเมว. อภิภูตตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------- @เชิงอรรถ: ^๑ สี.,อิ. คพฺโภกฺกนฺติกมูลกาทิเภทสฺส ^๒ ม. กิเลสคหํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้าที่ ๕๗๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=32&page=576&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=32&A=12926&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=32&A=12926&modeTY=2&pagebreak=1#p576