อรรถกถาเล่มที่ ๔ หน้าที่ ๑๓๑.

โหติ. เตนาห "จิรปพฺพชิโต"ติ. อทฺธคโตติ อทฺธานํ คโต, เทฺว ตโย ราชปริวฏฺเฏ อตีโตติ อธิปฺปาโย. วโยอนุปฺปตฺโตติ ปจฺฉิมวยํ อนุปฺปตฺโต. อิทํ อุภยมฺปิ "ทหรสฺส กถา โอกปฺปนียา น โหตี"ติ เอตํ ^๑- สนฺธาย วุตฺตํ. ตุณฺหี อโหสีติ สุวณฺณวณฺณํ มธุรรสํ อมฺพปกฺกํ ขาทิตุกาโม ปุริโส อาหริตฺวา หตฺเถ ฐปิตํ กาชรปกฺกํ ทิสฺวา วิย ฌานาภิญฺญาทิคุณยุตฺตํ ติลกฺขณพฺภาหตํ มธุรธมฺมกถํ โสตุกาโม ปุพฺเพ ปูรณสฺส ทสฺสเนนาปิ อนตฺตมโน อิทานิ คุณกถาย สุฏฺฐุตรํ อนตฺตมโน หุตฺวา ตุณฺหี อโหสิ. อนตฺตมโน สมาโนปิ ปน "สจาหํ เอตํ ตชฺเชตฺวา คีวายํ คเหตฺวา นีหราเปสฺสามิ, `โย โย กเถสิ, ตํ ตํ ราชา เอวํ กโรตี'ติ ภีโต อญฺโญปิ โกจิ กิญฺจิ น กเถสฺสตี"ติ อมนาปํปิ ตํ กถํ อธิวาเสตฺวา ตุณฺหีเอว อโหสิ. [๑๕๒] อถญฺโญ "อหํ อตฺตโน กุลุปกสฺส วณฺณํ กเถสฺสามี"ติ จินฺเตตฺวา วตฺตุํ อารทฺโธ. เตน วุตฺตํ "อญฺญตโรปิ โข"ติ อาทิ. ตํ สพฺพํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. เอตฺถ ปน มกฺขลีติ ตสฺส นามํ. โคสาลาย ชาตตฺตา โคสาโลติ ทุติยํ นามํ. ตํ กิร สกทฺทมาย ภูมิยา เตลฆฏํ คเหตฺวา คจฺฉนฺตํ "ตาต มา ขลี"ติ สามิโก อาห. โส ปมาเทน ขลิตฺวา ปติตฺวา ^๒- สามิกสฺส ภเยน ปลายิตุํ อารทฺโธ. สามิโก อุปธาวิตฺวา ทุสฺสกณฺณํ ^๓- อคฺคเหสิ, โส สาฏกํ ฉฑฺเฑตฺวา อเจลโก หุตฺวา ปลายิ. เสสํ ปูรณสทิสเมว. [๑๕๓] อชิโตติ ตสฺส นามํ. เกสกมฺพลํ ธาเรตีติ เกสกมฺพโล. อิติ ^๔- นามทฺวยํ สํสนฺเทตฺวา "อชิโต เกสกมฺพโล"ติ วุจฺจติ. ตตฺถ เกสกมฺพโล นาม มนุสฺสเกเสหิ กตกมฺพโล. ตโต ปฏิกิฏฺฐตรํ วตฺถํ นาม นตฺถิ. ยถาห: "เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว ยานิ กานิจิ ตนฺตาวุตานิ วตฺถานิ, ^๕- เกสกมฺพโล เตสํ ปฏิกิฏฺโฐ ^๖- อกฺขายติ. เกสกมฺพโล ภิกฺขเว สีเต สีโต, อุเณฺห อุโณฺห, อปฺปคฺโฆ จ ทุพฺพณฺโณ ทุคฺคนฺโธ ทุกฺขสมฺผสฺโส"ติ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ตํ, สี. เอตนฺติ ปาโฐ น ทิสฺสติ ^๒ สี. โปตฺถเก ปทมิทํ น ทิสฺสติ. @^๓ ฉ.ม. ทุสฺสกณฺเณ, อิ. ทสากณฺเณ ^๔ ก. อิมินา. สุตฺตนฺต. ๑๒/๑๓๘ เกสกมฺพลสุตฺต @^๕ ฉ.ม., อิ. ตนฺตาวุตานํ วตฺถานํ ^๖ ก. ปฏิกิฏฺฐตโร

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๑๓๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=131&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=3432&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=3432&modeTY=2&pagebreak=1#p131