อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๑๑๘.

สพฺพโคปานสีนํ อาพนฺธนโต กูฏาคารกณฺณิกา วิย จิตฺตเจตสิกานํ สมฺปิณฺฑนโต สมาธิ กุสลานํ ธมฺมานํ ปมุโข โหติ เชฏฺฐโก, ตสฺมา สมาธิ ปมุขฏฺเฐนาติ วุตฺตํ. ปามุขฏฺเฐนาติปิ ปาโฐ. ยสฺมา สมถวิปสฺสนํ ภาเวนฺตสฺส อารมฺมณูปฏฺฐานา- ธิปติ โหติ สติ, สติยา อุปฏฺฐิเต อารมฺมเณ สพฺเพปิ กุสลา ธมฺมา สกํ กิจฺจํ สาเธนฺติ, ตสฺมา สติ อาธิปเตยฺยฏฺเฐนาติ วุตฺตํ. ปญฺญา ตทุตฺตรฏฺเฐนาติ อริยมคฺคปญฺญา เตสํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุตฺตรฏฺเฐน เสฏฺฐฏฺเฐน อภิญฺเญยฺยา. อถ วา ตโต กิเลเสหิ, สํสารวฏฺฏโต วา อุตฺตรติ สมติกฺกมตีติ ตทุตฺตรา, ตสฺสา อตฺโถ ตทุตฺตรฏฺโฐ. เตน ตทุตฺตรฏฺเฐน. ตตุตฺตรฏฺเฐนาติปิ ปาโฐ, ตโต อุตฺตรฏฺเฐนาติ อตฺโถ. วิมุตฺติ สารฏฺเฐนาติ ผลวิมุตฺติ อปริหานิวเสน ถิรตฺตา สาโร, ตํ อติกฺกมิตฺวา อญฺญสฺส ปริเยสิตพฺพสฺส อภาวโตปิ สาโร. สา วิมุตฺติ เตน สารฏฺเฐน อภิญฺเญยฺยา. อมโตคธํ นิพฺพานนฺติ นตฺถิ เอตสฺส มรณสงฺขาตํ มตนฺติ อมตํ, กิเลสวิสปฏิปกฺขตฺตา อคทนฺติปิ อมตํ, สจฺฉิกิริยาย สตฺตานํ ปติฏฺฐา ภูตนฺติ โอคธํ, สํสารทุกฺขสนฺติภูตตฺตา นิพฺพุตนฺติ นิพฺพานํ, นตฺเถตฺถ ตณฺหาสงขาตํ วานนฺติปิ นิพฺพานํ. ตํ สาสนสฺส นิฏฺฐาภูตตฺตา. ปริโยสานฏฺเฐน อภิญฺเญยฺยํ. เอวํ อิมสฺมึ อภิญฺเญยฺยนิทฺเทเส สตฺตสหสฺสานิ สตฺตสตานิ จตฺตาลีสญฺจ วิสฺสชฺชนานิ โหนฺติ. อิทานิ เตสํ เอว นิทฺทิฏฺฐานํ ธมฺมานํ "เย เย ธมฺมา อภิญฺญาตา เต เต ธมฺมา ญาตา โหนฺตี"ติ นิคมนํ กโรติ, ตสฺส อภิมุขํ กตฺวา ญาตา โหนฺตีติ อธิปฺปาโย. ตํ ญาตฏฺเฐน ญาณนฺติ เตสํ วุตฺตปฺปการานํ ธมฺมานํ ชานนฏฺเฐน ญาณํ. ปชานนฏฺเฐน ปญฺญาติ ปการโต ชานนฏฺเฐน ปญฺญา. เตน วุจฺจตีติอาทิโต ปุจฺฉิตปุจฺฉา นิคเมตฺวา ทสฺสิตา. เตน การเณน "อิเม ธมฺมา อภิญฺเญยฺยาติ โสตาวธานํ, ตํ ปชานนา ปญฺญา สุตมเย ญาณนฺ"ติ วุจฺจตีติ อตฺโถติ. สทฺธมฺมปฺปกาสินิยา ปฏิสมฺภิทามคฺคฏฺฐกถาย อภิญฺเญยฺยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๑๑๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=47&page=118&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=47&A=2632&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=47&A=2632&modeTY=2&pagebreak=1#p118