อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๓๔๕.

ยถาวุตฺเตน อตฺเถน นานตฺตมฺปิ เวทิตพฺพํ. วิตกฺกวิจาราทีนํ ปน เหฏฺิมานํ เหฏฺิมานํ อุปริมโต อุปริมโต โอฬาริกฏฺเน นานตฺตํ เวทิตพฺพํ. ยสฺมา เอกสงฺคหิตานานตฺเตกตฺตานํ ปฏิเวโธ มคฺคกฺขเณ สจฺจปฺปฏิเวเธน สิชฺฌติ, ตสฺมา "ปฏิเวโธ"ติ ปทํ อุทฺธริตฺวา สจฺจาภิสมยํ ทสฺเสติ. ปริญฺาปฏิเวธํ ปฏิวิชฺฌตีติ ปริญฺาภิสมเยน อภิสเมติ. เอส นโย เสเสสุ. สจฺจาภิสมยกาลสฺมึ หิ มคฺคาณสฺส เอกกฺขเณ ปริญฺา ปหานํ สจฺฉิกิริยา ภาวนาติ จตฺตาริ กิจฺจานิ โหนฺติ. ยถา นาวา อปุพฺพํ อจริมํ เอกกฺขเณ จตฺตาริ กิจฺจานิ กโรติ, โอริมํ ตีรํ ปชหติ, โสตํ ฉินฺทติ, ภณฺฑํ วหติ, ปาริมํ ตีรํ อปฺเปติ, เอวเมว มคฺคาณํ อปุพฺพํ อจริมํ เอกกฺขเณ จตฺตาริ สจฺจานิ อภิสเมติ, ทุกฺขํ ปริญฺาภิสมเยน อภิสเมติ, สมุทยํ ปหานาภิสมเยน อภิสเมติ, มคฺคํ ภาวนา- ภิสมเยน อภิสเมติ, นิโรธํ สจฺฉิกิริยาสมเยน อภิสเมติ. กึ วุตฺตํ โหติ? นิโรธํ อารมฺมณํ กตฺวา กิจฺจวเสน จตฺตาริปิ สจฺจานิ ปาปุณาติ ปสฺสติ ปฏิวิชฺฌตีติ. ยถา โอริมํ ตีรํ ปชหติ. เอวํ มคฺคาณํ ทุกฺขํ ปริชานาติ. ยถา โสตํ ฉินฺทติ, เอวํ สมุทยํ ปชหติ. ยถา ภณฺฑํ วหติ. เอวํ สหชาตาทิปจฺจยตาย มคฺคํ ภาเวติ. ยถา ปาริมํ ตีรํ อปฺเปติ, เอวํ ปาริมตีรภูตํ นิโรธํ สจฺฉิกโรนฺตีติ เอวํ อุปมาสํสนฺทนํ เวทิตพฺพํ. ทสฺสนํ วิสุชฺฌตีติ ตํตํมคฺควชฺฌกิเลสตมปฺปหาเนน าณทสฺสนํ วิสุทฺธิภาวํ ปาปุณาติ. ทสฺสนํ วิสุทฺธนฺติ ตสฺส ตสฺส ผลสฺส จ อุปฺปาทกฺขเณ ตสฺส ตสฺส มคฺคาณสฺส กิจฺจสิทฺธิปฺปตฺติโต าณทสฺสนํ วิสุทฺธิภาวปฺปตฺตํ โหติ. สพฺพธมฺมานํ เอกสงฺคหิตาย นานตฺเตกตฺตปฏิเวธปญฺาย มคฺคผลาเณหิ สิทฺธิโต อนฺเต มคฺคผลาณานิ วุตฺตานิ. ทสฺสนวิสุทฺธิาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้าที่ ๓๔๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=47&page=345&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=47&A=7699&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=47&A=7699&pagebreak=1#p345