ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 Page
 Display
page(s)
chage to ROMAN letter
ATTHAKATHA Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

Page 224-226.

Hoti, tasma pitiya ca samatikkama vitakkavicarananca vupasamati ayamattho
datthabbo.
     Kamancete vitakkavicara dutiyajjhaneyeva vupasanta, imassa pana jhanassa
maggaparidipanattham vannabhananatthanca etam vuttam. "vitakkavicarananca vupasama"ti
hi vutte idam pannayati "nuna 1- vitakkavicaravupasamo maggo imassa jhanassa"ti.
Yatha ca tatiye ariyamagge appahinanampi sakkayaditthadinam "pancannam
orambhagiyanam sannojananam pahana"ti 2- evam pahanam vuccamanam vannabhananam hoti,
tadadhigamaya ussukkanam ussahajanakam, evameva idha avupasantanampi vitakkavicaranam
vupasamo vuccamano vannabhananam hoti, tenayamattho vutto "pitiya ca samatikkama
vitakkavicarananca vupasama"ti.
     Upekkhako ca viharatiti ettha upapattito ikkhatiti upekkha, samam passati,
apakkhapatitava hutva passatiti attho. Taya visadaya vipulaya thamagataya
samannagatatta tatiyajjhanasamangi "upekkhako"ti vuccati.
     Upekkha pana dasavidha hoti chalangupekkha brahmaviharupekkha bojjhangupekkha
viriyupekkha sankharupekkha vedanupekkha vipassanupekkha tatramajjhattupekkha
jhanupekkha parisuddhiupekkhati.
     Tattha ya "idha khinasavo 3- bhikkhu cakkhuna rupam disva neva sumano
hoti na dummano, upekkhako ca viharati sato sampajano"ti 4- evamagata
khinasavassa chasu dvaresu itthanitthachalarammanapathe
parisuddhapakatibhavavijahanakarabhuta upekkha, ayam chalangupekkha nama.
     Ya pana "upekkhasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharati"ti 5-
evamagata sattesu majjhattakarabhuta upekkha, ayam brahmaviharupekkha nama.
@Footnote: 1 Ma. nanu        2 Ma.Ma. 13/132/106      3 cha.Ma. bhikkhave
@4 an. catukka. 21/195/223, khu. maha. 29/90 (purabhedasuttaniddesa),
@khu.cula. 30/18/69, khu. pati. 31/17/424
@5 di.Si. 9/556/246, Ma.Ma. 13/20/15
     Ya pana "upekkhasambojjhangam bhaveti vivekanissitan"ti 1- evamagata
sahajatadhammanam majjhattakarabhuta upekkha, ayam bojjhangupekkha nama.
     Ya pana "kalena kalam upekkhanimittam manasikaroti"ti 2- evamagata
anaccaraddhanatisithilaviriyasankhata upekkha, ayam viriyupekkha nama.
     Ya ca "kati sankharupekkha samadhivasena 3- uppajjanti, kati sankharupekkha
vipassanavasena uppajjanti? attha sankharupekkha samadhivasena uppajjanti,
dasa sankharupekkha vipassanavasena uppajjanti"ti 4- evamagata nivaranadi-
patisankhasantitthana gahane majjhattakarabhuta upekkha, ayam sankharupekkha nama.
     Ya pana "yasmim samaye kamavacaram kusalam cittam uppannam hoti upekkhasahagatan"ti
5- evamagata adukkhamasukhasannita 6- upekkha, ayam vedanupekkha nama.
     Ya pana "yadatthi yam bhutam, tam pajahati, upekkham patilabhati"ti 7- evamagata
vicinane majjhattabhuta upekkha, ayam vipassanupekkha nama.
     Ya pana chandadisu yevapanakesu agata sahajatanam samavahitabhuta
upekkha, ayam tatramajjhattupekkha nama.
Ya "upekkhako ca viharati"ti 8- evamagata aggasukhepi tasmim apakkhapatajanani
upekkha, ayam jhanupekkha nama.
     Ya pana "upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanan"ti 9- evamagata
sabbapaccanikaparisuddha paccanikavupasamanepi abyaparabhuta upekkha, ayam
parisuddhiupekkha nama.
     Tattha chalangupekkha ca brahmaviharupekkha ca bojjhangupekkha ca
tatramajjhattupekkha ca jhanupekkha ca parisuddhiupekkha ca atthato eka,
tatramajjhattupekkhava hoti. Tena tena avatthabhedena panassa ayam bhedo.
@Footnote: 1 Ma.mu. 12/27/16, Ma.Ma. 13/247/222  2 an. tika. 20/103/250  3 cha.Ma. samathavasena
@4 khu.pati. 31/57/66  5 abhi. 34/157/48  6 cha.Ma. adukkhamasukhasankhata
@7 Ma.u. 14/71/52  8 di.Si. 9/98/37, Ma.mu. 12/173/134, abhi. 34/165/52
Ekassapi sato sattassa kumarayuvatherasenapatirajadivasena 1- bhedo viya, tasma
tasu yattha chalangupekkha, na tattha bojjhangupekkhadayo. Yattha va pana
bojjhangupekkha, na tattha chalangupekkhadayo hontiti veditabba.
     Yatha cetasam atthato ekibhavo, evam sankharupekkhavipassanupekkhanampi
ekibhavo. Pannaeva hi sa kiccavasena dvidha bhinna, yatha hi purisassa
sayanham geham pavittham sappam ajapadadandam gahetva pariyesamanassa tam thusakotthake 2-
nippannam disva "sappo nukho no"ti avalokentassa sovatthikattayam disva
nibbematikassa "sappo na sappo"ti vicinane majjhattata hoti, evameva ya
araddhavipassakassa vipassanananena lakkhanattaye ditthe sankharanam
aniccabhavadivicinane majjhattata uppajjati, ayam vipassanupekkha. Yatha pana tassa
purisassa ajapadadandakena galham sappam gahetva "kintaham imam sappam
avihethento attananca imina adamsapento munceyyan"ti muncanakarameva
pariyesato gahane majjhattata hoti, evameva ya lakkhanattayassa ditthatta
aditte viya tayo bhave passato sankharaggahane majjhattata, ayam sankharupekkha.
Iti vipassanupekkhaya siddhaya sankharupekkhapi siddhava hoti. Imina panesa
vicinanaggahanesu majjhattasankhatena kiccena dvidha bhinnati. Viriyupekkha pana
vedanupekkha ca annamannanca avasesahi ca atthato bhinnaevati.
     Iti 3- imasu dasasu upekkhasu jhanupekkha idha adhippeta. Sa
majjhattalakkhana, anabhogarasa, abyaparapaccupatthana, pitiviragapadatthanati.
Etthaha "nanu cayam atthato tatramajjhattupekkhava hoti, sa ca pathamadutiyajjhanesupi
atthi, tasma tatrapi `upekkhako ca viharati'ti evamayam vattabba siya,
sa kasma na vutta"ti. Aparibyattakiccatta. 4- Aparibyattam hi tassa tattha
kiccam vitakkadihi abhibhutatta, idha panayam vitakkavicarapitihi anabhibhutatta
ukkhittasira viya hutva paribyattakicca jata, tasma vuttati.
@Footnote: 1 Ma. kumarayuvavuddha...., visuddhi. 1/206 pathavikasinaniddesa     2 Ma. thusakotthase
@3 cha.Ma. iti-saddo na dissati         4 cha.Ma. aparibyattakiccato



The Pali Atthakatha in Roman Character Volume 53 Page 224-226. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=224&pages=3&modeTY=2&edition=roman ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=53&A=5610&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=53&A=5610&modeTY=2&pagebreak=1#p224


บันทึก ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถา อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]