บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ | |||
ATTHAKATHA Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini) Page 224-226.
Hoti, tasma pitiya ca samatikkama vitakkavicarananca vupasamati ayamattho datthabbo. Kamancete vitakkavicara dutiyajjhaneyeva vupasanta, imassa pana jhanassa maggaparidipanattham vannabhananatthanca etam vuttam. "vitakkavicarananca vupasama"ti hi vutte idam pannayati "nuna 1- vitakkavicaravupasamo maggo imassa jhanassa"ti. Yatha ca tatiye ariyamagge appahinanampi sakkayaditthadinam "pancannam orambhagiyanam sannojananam pahana"ti 2- evam pahanam vuccamanam vannabhananam hoti, tadadhigamaya ussukkanam ussahajanakam, evameva idha avupasantanampi vitakkavicaranam vupasamo vuccamano vannabhananam hoti, tenayamattho vutto "pitiya ca samatikkama vitakkavicarananca vupasama"ti. Upekkhako ca viharatiti ettha upapattito ikkhatiti upekkha, samam passati, apakkhapatitava hutva passatiti attho. Taya visadaya vipulaya thamagataya samannagatatta tatiyajjhanasamangi "upekkhako"ti vuccati. Upekkha pana dasavidha hoti chalangupekkha brahmaviharupekkha bojjhangupekkha viriyupekkha sankharupekkha vedanupekkha vipassanupekkha tatramajjhattupekkha jhanupekkha parisuddhiupekkhati. Tattha ya "idha khinasavo 3- bhikkhu cakkhuna rupam disva neva sumano hoti na dummano, upekkhako ca viharati sato sampajano"ti 4- evamagata khinasavassa chasu dvaresu itthanitthachalarammanapathe parisuddhapakatibhavavijahanakarabhuta upekkha, ayam chalangupekkha nama. Ya pana "upekkhasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharati"ti 5- evamagata sattesu majjhattakarabhuta upekkha, ayam brahmaviharupekkha nama. @Footnote: 1 Ma. nanu 2 Ma.Ma. 13/132/106 3 cha.Ma. bhikkhave @4 an. catukka. 21/195/223, khu. maha. 29/90 (purabhedasuttaniddesa), @khu.cula. 30/18/69, khu. pati. 31/17/424 @5 di.Si. 9/556/246, Ma.Ma. 13/20/15 Ya pana "upekkhasambojjhangam bhaveti vivekanissitan"ti 1- evamagata sahajatadhammanam majjhattakarabhuta upekkha, ayam bojjhangupekkha nama. Ya pana "kalena kalam upekkhanimittam manasikaroti"ti 2- evamagata anaccaraddhanatisithilaviriyasankhata upekkha, ayam viriyupekkha nama. Ya ca "kati sankharupekkha samadhivasena 3- uppajjanti, kati sankharupekkha vipassanavasena uppajjanti? attha sankharupekkha samadhivasena uppajjanti, dasa sankharupekkha vipassanavasena uppajjanti"ti 4- evamagata nivaranadi- patisankhasantitthana gahane majjhattakarabhuta upekkha, ayam sankharupekkha nama. Ya pana "yasmim samaye kamavacaram kusalam cittam uppannam hoti upekkhasahagatan"ti 5- evamagata adukkhamasukhasannita 6- upekkha, ayam vedanupekkha nama. Ya pana "yadatthi yam bhutam, tam pajahati, upekkham patilabhati"ti 7- evamagata vicinane majjhattabhuta upekkha, ayam vipassanupekkha nama. Ya pana chandadisu yevapanakesu agata sahajatanam samavahitabhuta upekkha, ayam tatramajjhattupekkha nama. Ya "upekkhako ca viharati"ti 8- evamagata aggasukhepi tasmim apakkhapatajanani upekkha, ayam jhanupekkha nama. Ya pana "upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanan"ti 9- evamagata sabbapaccanikaparisuddha paccanikavupasamanepi abyaparabhuta upekkha, ayam parisuddhiupekkha nama. Tattha chalangupekkha ca brahmaviharupekkha ca bojjhangupekkha ca tatramajjhattupekkha ca jhanupekkha ca parisuddhiupekkha ca atthato eka, tatramajjhattupekkhava hoti. Tena tena avatthabhedena panassa ayam bhedo. @Footnote: 1 Ma.mu. 12/27/16, Ma.Ma. 13/247/222 2 an. tika. 20/103/250 3 cha.Ma. samathavasena @4 khu.pati. 31/57/66 5 abhi. 34/157/48 6 cha.Ma. adukkhamasukhasankhata @7 Ma.u. 14/71/52 8 di.Si. 9/98/37, Ma.mu. 12/173/134, abhi. 34/165/52 Ekassapi sato sattassa kumarayuvatherasenapatirajadivasena 1- bhedo viya, tasma tasu yattha chalangupekkha, na tattha bojjhangupekkhadayo. Yattha va pana bojjhangupekkha, na tattha chalangupekkhadayo hontiti veditabba. Yatha cetasam atthato ekibhavo, evam sankharupekkhavipassanupekkhanampi ekibhavo. Pannaeva hi sa kiccavasena dvidha bhinna, yatha hi purisassa sayanham geham pavittham sappam ajapadadandam gahetva pariyesamanassa tam thusakotthake 2- nippannam disva "sappo nukho no"ti avalokentassa sovatthikattayam disva nibbematikassa "sappo na sappo"ti vicinane majjhattata hoti, evameva ya araddhavipassakassa vipassanananena lakkhanattaye ditthe sankharanam aniccabhavadivicinane majjhattata uppajjati, ayam vipassanupekkha. Yatha pana tassa purisassa ajapadadandakena galham sappam gahetva "kintaham imam sappam avihethento attananca imina adamsapento munceyyan"ti muncanakarameva pariyesato gahane majjhattata hoti, evameva ya lakkhanattayassa ditthatta aditte viya tayo bhave passato sankharaggahane majjhattata, ayam sankharupekkha. Iti vipassanupekkhaya siddhaya sankharupekkhapi siddhava hoti. Imina panesa vicinanaggahanesu majjhattasankhatena kiccena dvidha bhinnati. Viriyupekkha pana vedanupekkha ca annamannanca avasesahi ca atthato bhinnaevati. Iti 3- imasu dasasu upekkhasu jhanupekkha idha adhippeta. Sa majjhattalakkhana, anabhogarasa, abyaparapaccupatthana, pitiviragapadatthanati. Etthaha "nanu cayam atthato tatramajjhattupekkhava hoti, sa ca pathamadutiyajjhanesupi atthi, tasma tatrapi `upekkhako ca viharati'ti evamayam vattabba siya, sa kasma na vutta"ti. Aparibyattakiccatta. 4- Aparibyattam hi tassa tattha kiccam vitakkadihi abhibhutatta, idha panayam vitakkavicarapitihi anabhibhutatta ukkhittasira viya hutva paribyattakicca jata, tasma vuttati. @Footnote: 1 Ma. kumarayuvavuddha...., visuddhi. 1/206 pathavikasinaniddesa 2 Ma. thusakotthase @3 cha.Ma. iti-saddo na dissati 4 cha.Ma. aparibyattakiccatoThe Pali Atthakatha in Roman Character Volume 53 Page 224-226. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=224&pages=3&modeTY=2&edition=roman ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=53&A=5610&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=53&A=5610&modeTY=2&pagebreak=1#p224
บันทึก ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถา อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]